CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1880676 in documento kiton-i-dir-meth.xml

QUAESTIO TRICESIMA. / Quid est sententia Criminalium casuum seu Maleficiorum?

Est per legitimum seu competentem Iudicem, servatis de Iure servandis, ad subeundum supremum capitis supplicium ipsis maleficis, seu talia maleficia patrantibus, in poenam temporalem, aliis autem terribile in exemplum, ut

ab huiusmodi maleficiis absterreantur, unicuique pro demeriti sui qualitate; pronunciata condemnatio, forensique brachio, medio cuius interest punitio, et expedita ex hac vita executio, salvis permanentibus eorum bonis, seu Iuribus possessionariis, si quae habuerint, pro ipsorum liberis, fratribus, et aliis successoribus. Quorum maleficiorum nonnullae poenae specificantur, 1. tit. 15. ut scilicet fures patibulo, praedones palo, vel rota, caeteri autem gladio feriantur; nec bona ipsorum per Fiscum occupari solent. Ibidem; exceptis rebus tempore captivationis eorum, apud eos inventis, quae Iudici cedunt, Uti iam quaest. 8. praecedenti dictum est. Imo etiam si concordare voluerint, cum adversa parte, licebit illis, eadem quaest. 8.

An tamen post capitalem poenam, Actori damnificato etiam damna rependi ex rebus et bonis ipsorum debeant; nec ne? Non leves sunt opiniones inter graves viros. Aliis dicentibus, sufficere capitis supplicio omnem luere noxam, ut et in proverbio est, vulpeculam detracta pellicula, pro omni noxa satisfacere. Et Aliis distinguentibus, crimen quidem supplicio lui debere, sed damna ex rebus et bonis huiusmodi malefactorum, rependenda esse; ut cum quis ingens furtum committeret, aut domum alicuius sumptuosi aedificii, et res magni momenti in ea, simul ignis voragine consumi faceret, vel alia similia patraret, quia alioquin gravis iniuria foret damnificato, tantorum destitui recompensa damnorum: Uti et Stylus, in huiusmodi incinerationis casu, usitatum refundendi damni, post amissionem capitis et bonorum, continet exemplum. Et communiter Iustitiae, ac legis est (inquiunt) peccata punire; et unicuique quod suum est reddere, veluti cum res furtim ablatae, Domino restituuntur. Vivius part. 2. Opin. 134. et cap. 5. lib. 3. S. Ladislai Regis, Item Nemesis Carolina cap. 198. et 207. Et aliud item esset, quod in casibus Notae infidelitatis, et capitalis sententiae, caput simul et bona, ac res mobiles patratorum amittuntur; ergo et in criminalibus

quoque haud inconveniens foret, potissimum in maximis commissis damnis, si huiusmodi malefici, ad maius, quam ad caput solum, punirentur. Unde licet appareat, prior opinio confirmari per scriptum Ius, 1. tit. 15. Lud. Primi art. 9. 10. et 19. ac 6. Matth. art. 55. et 1. Vlad. art. 74. ubi per expressum habetur, quod si huiusmodi convicto, mortem, vel aliam poenam a Iure statutam Actor intulerit, a Iudice, et parte adversa, sine solutione alicuius pecuniae, vel gravaminis, absolutus habeatur. (nisi in eo casu quo Iudex ipsum ex captivitate dimitteret; idem Iudex laeso damnum solvere debeat. 6. Matth. art. 38. et 1. Vlad. art. 80. ) etc.

Nihilominus tamen rem penitius considerando, secus colligi videtur: Quia citatus Tripartiti locus, id solum continet, quod bona furum, latronum, praedonum, et aliorum maleficorum, donationi Regiae non subiaceant; et non, quod praedicta Actorum damna ex iis, vel etiam rebus mobilibus eorundem, rependi non deberent. Regum autem articuli sonarent de aliis diversis casibus, et non de criminalibus. Ex quibus certe altera opinio non obscure elicitur, ex eoque stare deberet, cum et alioquin multis in locis contraria consuetudo observari cernatur non raro; et communiter quoque Doctores, Utriusque Iuris, teste Vivio, loco citato, teneant, furem tam ad poenam mortis, quam ad restitutionem rei furtivae, obligari. Hac poena puniuntur etiam subtractores pecuniae gratuitorum laborum, tanquam publici fures, si tertia vice in furto deprehensi fuerint. art. 21. anni 1563. prima vice enim quintuplo, et secunda in decuplo puniuntur.