CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1801141 in documento kunic-r-ilias-libri.xml

HOMERI ILIADOS LIBER QUINTUS. Interea invictum dura inter praelia robur, Vimque dedit forti indomitam Tritonia Pallas Tydidae, reges inter spectandus Achivos Ferret ut eximium primae virtutis honorem. Atque illi clypeusque ingens umbone rubentem E medio, summoque ardens in vertice cassis Aerea fundebat flammam: sub nocte serena Ceu rubet Oceani lotus canis aestifer unda, Sanguineam jactans ingrato sidere lucem. Sic humeros, sic ille caput fulgore coruscat 10 Horrifico; turbamque inter, qua diva ciebat Bellipotens, ac tela inter densissima fertur. Idaeus, Phegeusque, Dares in praelia misit Quos genitor, praedives opum, castusque sacerdos Vulcani, bello egregios, pugnaeque scientes Omnigenae; curru adverso venere volantes, Digressi a sociis. curru hi pernice volabant; Ipse pedes contra graditur: nec longius absunt Jam se inter teli jactu. prior eminus hastam Conjecit toto connixus corpore Phegeus. 20 Illa volat, supraque humerum tremebunda sinistrum Nequidquam stridens volucres diverberat auras. At non in ventos abiit detorta, lacerto Quam valido misit contra Tydeïus heros: Sed venit, atque, ipsas inter defixa papillas, Adversi medium crudeli vulnere pectus Perforat, et curru moribundum evertit ab alto. Desiluit curru Idaeus, fratremque jacentem, Turbatosque oblitus equos, instantia vitat Fata fuga: noctem fugienti offudit opacam, 30 Et circum densa juvenem caligine texit Vulcanus, patri servans; viduatus utroque Ne gnato, luctu senior tabescat amaro. Tydides captos bijuges candore nivali Dat sociis, vacuumque ad naves ducere currum. At vero, ut geminam prolem videre Daretis, Hunc fugere, hunc multo morientem in sanguine volvi, Trojugenae cecidere animis; in pectora cunctis Insinuat gelida trepidus formidine terror. Interea Martem (nanque is Trojana juvabat 40 Arma, gravis genti Danaūm deus) obvia Pallas Aggreditur dictis, et vafro haec pectore fatur: Mars clades hominum, saeva Mars caede cruente, Murorum eversor; sinimus quin cernere ferro Troas congressos Danais, quos vincere malit cunque pater; nosque hinc vetitis abscedimus armis Actutum, dictoque Jovis paremus uterque, Dum licet? irarum scis quantos pectore fluctus Neglectus volvat genitor, caeloque minetur Dejecturum omnes ut caeca in Tartara divos. 50 Sic ait; eque acie deceptum callida Martem Seduxit; placidusque rigat qua prata Scamander, Propter aquam viridi riparum in sede locavit. Continuo versi Troes; cedentibus instant Grajugenae. sibi quisque virum dux eligit omni E numero, leto sternens. Agamemnonis hasta Gentis Halizonum ductorem, ad moenia curru Averso fugientem Hodium cervice sub ipsa Consequitur, tergumque volans, et pectora transit. Corruit: arma super magno intonuere fragore. 60 Boriden Phaestum Idomeneus ad bella profectum Maeonia e pingui, patriaeque ex ubere Tarnes, Dum trepidat currum scandens, transverberat hasta Ad dextrum delata humerum. nox atra cadentem Occupat: Idomenei famuli, fulgentibus armis Exutum, foedo camporum in pulvere linquunt. Strophiades cadit inde Scamandrius, ille ferarum Vastator; silvas venatrix diva per omnes Quem duxit; jaculoque dedit, celerique sagitta Figere apros, ursosque, et quidquid per nemora alta 70 Unguibus occurrit, vel saevo dente timendum. Infelix! quem nec telis Latonia gaudens, Nec validi juvere arcus, certaeque sagittae! Nanque minor tergo fugientis fixit acutum Atrides telum in medio, et praecordia rupit Transadigens. cadit: arma super sonuere cadentem. Meriones Phereclum manes demittit ad imos, Harmonidae egregii prolem, quem Pallas amavit, Daedaleas artes, opera et fabrilia doctum. Dardanio classem Paridi qui struxerat olim 80 Velivolam, patriaeque ingens, ipsique futuram Exitium, ignarus divūm quid fata pararent. Meriones, cursu juvenem, teloque secutus, Transfigit duro lumbos infra ilia ferro. Ingemit, inque genu flexum ruit: ilicet atram Offudit super incumbens Mors lurida noctem. Sternit morte Meges Pedaeum, Antenore cretum Ignota de matre; viro, quem, dia Theano Indulgens, tectoque nothum, mensaque recepit; Atque suis miro gnatis aequabat amore. 90 Illum Phylides fugientem pone secutus, Hastam, quā caput est junctum cervice, trementem Impulit, exegitque viam per vocis, et albos Per dentes: duro dissecta est vulnere lingua: Corruit, et lacero frendens telum ore momordit. Eurypylus Evaemonides Hypsenora dium Magnanimo genitum Dolopione, sacra Scamandri Qui stata curabat patrii, divūmque sacerdos, Trojugenasque inter divūm prope cultus honore; Eurypylus plantis pernicibus igneus illum 100 Assequitur, dextramque humeri cum parte corusco Ense metit; campo jacuit desecta cruore Perfundens terram tepido manus: ingruit olli Nigraque Mors oculis, et ineluctabile Fatum. Talia per campos edebant funera, pulsos Urgentes Teucros alii: Calydonius heros Incertum qua parte ruat, quaenam arma sequatur. Nam sociis nunc se miscet, nunc hostibus ardet In mediis, turbamque inter, fremitumque, per omnes Huc illuc cuneos densa inter milia fertur. 110 Amnis ut, hibernis cum rupto e nubibus imbri Intumuit, pontesque altos, et septa virentum Riparum evertit veniens, cultisque potitus It late victor campis; urgetque, ruitque Obvia quaeque simul raptans, Cerealiaque arva Turbidus, et magno sternit vineta fragore: Sic, heros quacunque viam secat, agmina cedunt, Absistuntque, ruuntque ingenti clade phalanges, Stare loco nec pulsa uni tot milia possunt. Adspicit hunc animis, ferroque immane furentem 120 Praeque acies urgentem atra formidine versas, Pandarus: adduxitque arcum, nervoque sagittam Expulit. illa cavi, penna sublapsa volucri, Dextrum juxta humerum venit thoracis ad oram, Perque moras omnes vulnus, per ahenea septa, Certa tulit. longe agnovit thoraca madentem Sanguine, sublatoque alacer clamore profatur Pandarus: Este viri, densique invadite pugnam, Troes, equūm domitrix pubes, bello inclyta: vulnus, Vulnus habet Grajos inter dux optimus omnes, 130 Nec, reor, ille diu fixum alte in corpore telum Perferet; excitum Lyciae si pinguibus arvis Non frustra Iliacam Phaebus me duxit ad urbem. Talia vociferans jactabat. saucius heros, Nec tamen et domitus telo, secedere paullum Cogitur; atque pedem referens, ubi stare propinquo In curru vidit Sthenelum, juga propter, et acres Constitit ad bijugos, dictisque ita fatur amicis. Ocyus huc, Capaneïade, fixumque sodali, Siqua viam fortuna regat, de corpore telum 140 Exime. Desiluit curru Capaneïus heros: Admovitque manum leviter, penitusque latebris Haerentem eduxit multa vix arte sagittam. Atque illi calido perfudit flumine sanguis Prosiliens loricae hamos, atque aerea texta. Tum vero ingemuitque, manusque ad sidera tendens, Qua fretus, magno divam clamore vocavit: Nunc nunc, o magni Jovis edita vertice Pallas Armipotens; siquando mihi, siquando parenti, Aequa meo saevi dubio in certamine Martis 150 Venisti auxilio; meque audi, daque petenti, Conjectum ad teli veniens ut saucius, hasta Transadigam, qui me incautum praevertit, adacto Vulnere; nunc domitum jactat, gaudetque cruore, Diva, meo; nigramque mihi denunciat horam Instare, et clari linquendum lumina solis. Audiit orantem Pallas; membrisque vigorem, Invictum manibus robur, celeremque sequendi Vim pedibus, mire afflavit: coramque videnda Adstitit, et verbis virtutem accendit amicis: 160 I, Teucros invade audax, caede agmina ferro, Tydide, indomitum tibi nanque in pectora robur, Vimque dedi patriam, Tydeus qua praelia obibat Horrendumque sonans clypeo, curruque superbus. Praeterea, tibi quae mortales densa tegebat Dudum oculos, nubem eripui, divosque, hominesque Agnosces. divūm siquis te forte lacessat Huc veniens, tu parce aliis: imbellis at inter Arma virūm si forte Venus descendet, acuto Ne dubita divam mortalis laedere ferro. 170 Sic ait: eque oculis tenues abscessit in auras. Ergo iterum adversos ductor Calydonius hostes Invadit, calidusque animis, et robore triplo Auctior. ut, saltu caulas, et ovilia tentat Impastus dum plena leo, si pastor inerti Conspectum strinxit jaculo, nec vulnus adegit Altius. ille subit, motamque invadit ob iram Acrior: exsanguis trepida formidine pastor Abdidit in latebram sese: torvus leo septa Insiluit deserta: metu se cogit in arctum 180 Molle, et acervatim densat pecus: ipse cruentam Abripuit, longeque tulit per devia praedam. Haud aliter saeva Tydides concitus ira Miscet se Teucris. leto dat protinus acrem Astynoumque, et Hypenora regem. pectus in altum Condidit huic hastam veniens: stricto metit olli Ense humerum dorso abjungens; dehinc torvus Abantem Magnanimum graditur contra, et fratrem Polyidum, Eurydamantiadas geminos: queis somnia vates Pandebat genitor; sed non et fata retexit, 190 Quae miseros sub forti olim Diomede manebant. Phaenopis hinc prolem, Xanthum, celeremque Thoona, Aggreditur: curamque patri, luctumque relinquit Grandaevo, prole amissa, cui dulcis adempta est Spes generis, multoque diu quaesita labore Res perit, ignotis linquenda heredibus olim. Tum duo Priamidas fratres, unoque ruentes In curru, leto dat Echemonaque, Chromiumque. Ille velut visam curva in convalle juvencam, Aut taurum insiliens, fracta cervice, trementem 200 Sternit humi subito magnus leo; dejicit ambos. Sic alto e curru juvenes, spoliataque linquit Membra solo; bijugos, vacuumque ad litora currum Imperat a sociis alta in tentoria duci. Hunc procul Aeneas trepidas turbare phalanges Ut vidit, per bella ruit, mediumque fragorem Hastarum, ostendat quaerenti sicubi sese Pandarus: invento verbis haec fatur amicis. Pandare, quonam arcus tibi nunc, celeresque sagittae? Quonam fama ingens abiit? contendere nemo 210 Qua tibi Trojugenum possit; qua vincere nemo Te Lyciae patriis fertur bellator in oris. En agedum sustolle manus, et, rege vocato Caelicolum, contende arcum; telumque volucre, Quisquis is est, immitte viro, media agmina victor Qui secat, et clades tot jam dedit efferus, ac tot Fortia crudeli dejecit corpora leto: Ni deus est si forte aliquis, qui Troas omissa Propter sacra premit. dura, et gravis ira deorum est. Haec Anchisiades: tum contra Pandarus insit: 220 Magnanime Aenea, Troum dux inclyte, forti Ille quidem similis Diomedi est omnia, longam Et galeam, et clypeum, et bijugos, nec noscere pronum est Sitne deus mortali aliquis sub imagine: sed si, Quem reor, est, aliquis certe deus adstat, inani Ille humeros tectus nebula, fatalia praesens Ipse manu qui tela viri pro corpore longe Amovet, atque alio detorquet flexa. sagittam Misi ego letiferam certe modo; fixaque dextro Est humero penitus trans aerea texta, putabam 230 Jamque virum ad nigras Orco demittier umbras. Nec tamen edomui, nec telo exstinguere pestem Hanc potui. votis aliquod male numen amicum Obstitit, atque meas lusit spes, orsaque vana. Cominus, ut cupiam, nequeo tamen ire, jugales Nec mihi enim, nec currus adest, quem scandere possim. Undenos demens qui currus aede reliqui In patria pulchrosque, et firmo robore nuper Compactos: obtenta omnes circumque, supraque Vela tegunt: at equi prope stant, et candida pingues 240 Hordea vescuntur, floremque siliginis almum. Saepe senex, bellique omni catus arte Lycaon Saeva domo ex alta gradientem ad bella jubebat Ducere equos, curruque instantem in praelia Troas Hortari: at jussis renui parere paternis Stultus, equis parcens, ne, dum concludimur arctis Moenibus obsessi, plena ad praesepia largo Adsuetos victu, fruges ac pabula tandem Deficerent. ergo liqui; ac pedes, atque sagittis Adveni Iliacas, arcu et male fretus, ad oras; 250 Arma gerens bello nil profectura. petivi Nanque duo e Graja primores gente, minorem Atriden, tum deinde istum, qui Troia perdit Agmina, Tydiden. largus de vulnere utrique Sanguis iit: sedenim nihil actum. vulnus utrique Vim magis, ac saevos acuit sub corde furores. Arcum nempe malis avibus, fatoque sinistro Pendentem patria discedens aede refixi, Hectoris evictus precibus, qua luce meorum Agmen Dardanias huc coepi ducere ad arces. 260 At si Parca dabit reditum, si visere quondam Contigerit patriam, thalamumque, Laremque paternum Ut caput hoc jaceat procul a cervice resectum, Hos ego ni dederim claro arcus igne cremandos, Ipse meis frangens manibus; qui ad bella secuti Me frustra nullo juverunt scilicet usu. Pandarus haec: contra Aeneas cui talia reddit. Ne vero, ne fare istaec: verum ille furoris Desinet haud unquam, pariter ni scandimus ambo Currum, et equos, contraque virum procurrimus una. 270 Quare age fide, meos pigeat nec scandere currus, Trojanos ut equos noscas; quo turbine campos Tranent; quam dociles se flectant, sive sequantur, Sive fugam, poscit cum res, quandoque capessant. Hi salvos ducent ad moenia, Jupiter obstet Si nobis, decus et Diomedi addicere pergat. Rumpe moras, et lora manu, tortumque flagellum Tu capito; ipse hostem excipiam: vel, si placet, hostem Excipe tu; ipse manu interea molibor habenas. Haec Anchisiades; at Pandarus: Ipse teneto 280 Lora, inquit, bijugosque tuos tu flecte. prementem Si vitare fuga forte usus venerit hostem, Notus ages melius notos auriga jugales: Ne, si sorte aliqua trepident formidine, campis Ire vagi temere incipiant; renuantque periclo Eripere avectos, tua si vox desit: at acer Tydides leto adveniens demittat acerbo Nos; et equos victor celsa ad tentoria ducat. Ergo tuos melior solerti pectore currus Ipse rege: hunc at ego excipiam, cum venerit, hasta. 290 Haec fati scandunt currum; pugnaeque parati, Alipedes cursu rapido immisere jugales. Hos Capaneïades Sthenelus viditque ruentes, Compellansque citis Diomedem vocibus, infit: Tydide, ante alios omnes mihi care sodales, Ecce duos fortesque animis, et corpore magnos Huc se ferre viros video, pugnamque parare. Pandarus est alter genitore Lycaone cretus, Fatifero praestans arcu; Mavortius alter At, formosa Venus quem magnanimo Anchisae 300 Edidit, Aeneas. retro nunc flectere paullum Praestat equos; primam nimium ne strenuus, oro, Ante aciem exsulta, dulcem nec prodige vitam. Haec fantem fortis Diomedes lumine torvo Adspiciens: Ne vero, inquit, ne perge profecto Hortari frustra, dem terga ut territus hosti. Turpe referre pedem pugnanti, turpe timere Est mihi. nondum etiam vires liquere labore Defessum, sed inest integro in corpore robur Indomitum, currusque piget conscendere. contra 310 Obvius ibo ultro: nil me Tritonia Pallas Nanque timere sinit. veniant, pugnentque; sed ambos Haud certe alipedum referet fuga; si modo et unus Fugerit, atque meam felix vitaverit hastam. Praeterea hoc addam; tu fac sub pectore condas Dicta memor. mihi si consultrix forte Minerva Annuat amborum spoliis clarescere opimis. Ipse tuos festinus equos heic siste, rotarum Orbibus adductas religans non segnis habenas; Et celer Aeneae currus forti arripe dextra, 320 Verte et equos longe a Teucris, et pellito Achivūm In cuneos. creti, nec vana est fama, feruntur Illorum de gente, olim quos ab Jove summo Tros tulit, abrepti pretium Ganimedis, ab ortu Solis ad occasum praestantes omnibus. horum Anchises clara sibi sex de stirpe parasse Fertur equos, ausus clam Laomedonte volucres Subdere equas furto. pullos sibi quattuor ipse Jussit ali senior plena ad praesepia, forti Tradidit at geminos agitare in praelia nato. 330 Quos capere annuerint si dī, nos magna sequetur Gloria, et ad feros maneat quae fama nepotes. Haec illi alternis inter se verba ferebant. Interea rapido propior sonat ungula cursu, Adventantque, adsuntque hostes. tum Pandarus, hastam Immanem librans, Diomedi talia fatur: Magnanimi proles bello fortissima Tydei, Vivis adhuc: frustra petii te nempe sagitta. Nunc hasta experiar possim si mittere ad umbras. Dixit et ingentem magna vi conjicit hastam; 340 Qua gravis insonuit clypeus; tum ferrea cuspis Intro illapsa cavas venit thoracis ad oras. Voce Lycaonius magna tum protinus heros Clamat: Vulnus habes, venitque sub ilia ferrum; Quod tibi fata, mihi laudem feret ocyus amplam. Tydides contra, vasto nil territus ictu: Errasti; dextrae deus abfuit; irrita jactas Vulnera. sed vobis pugnae non ante cruentae Finis erit, telo quam fixus uterque, vel alter Morte ferum, et largo satiarit sanguine Martem. 350 Sic ait; intorsitque hastam; quam magna volantem Direxitque manu Pallas, narique sub ipsum Fixam oculum, dentes trans albos egit. ahena Extremam cuspis linguam secat, exit et imo Gutturis ad fines immani vulnere mento. Volvitur e curru praeceps: ingentia casu Arma gravi sonuere super timuere fragore Turbati subito alipedes: vomit ille cruorem Stratus humi; exsanguem viresque, et vita reliquit. Emicat Aeneas, clypeumque, hastamque trementem 360 Quassat, multa timens cassum ne lumine corpus Forte trahant Danai ad sese: stratumque, leoni Adsimilis, multa fretus virtute cadaver Circuit; atque, adeat si quisquam, fata minatur Horrendum clamans. saxum at circumspicit ingens, Attollitque manu magna Tydeïus heros: Saxum immane, viri quod nunc duo tollere terra Haud possent; heros torquebat solus in hostem: Elatumque leves magno stridore per auras Impulit. ad coxam venit lapis improbus, illuc, 370 Coxae ubi se insertum versat femur; ossaque, et ambos Disrupit nervos lacera cute: lapsus at ille Genua solo posuit, dextraque innixus in ipsam est Pronus humum: tenebris nigrescunt omnia circum. Illa dies adeo ductori extrema fuisset Dardanio: sedenim mater dea, nata supremi Pulchra Jovis, magno Idaeis quae in saltubus illum Anchisae genuit; sensitque, exterrita casu Et tanto, niveis gnatum est complexa lacertis; Praeque sinum pepli tendens, tela omnia contra 380 Diva suam texit sobolem, ne forte jacenti Duro aliquis Danaūm praecordia rumperet aere. Illa quidem dulcem tristi subducere pugnae Festinat gnatum. Interea Capaneïa proles Mente alacri cari peragit mandata sodalis. Ergo suos abducit equos; sistitque rotarum Orbibus adductas religans non segnis habenas: Inde citus bijugos Aeneae pulchra comantes Avertit longe a Teucris, atque egit Achivūm In cuneos: tum Deipylo dedit, omnibus unum 390 Quem mire in sociis dilexit, moribus, omni Et studio unanimum, ad curvas agere inde carinas. Ipse suos conscendit equos, et cepit habenas Impiger, ac celerem Diomedi, pone secutus, Admovit currum. Venerem qui saevus acuto Appetiit telo procurrens. nanque sciebat, Enervem esse deam, sine viribus, atque cruentae Exsortem pugnae, nec quae regat horrida bella, Pallas ut, aut Bellona, urbes vastare superbas Sueta manu. ergo, illam media inter tela secutus, 400 Protenditque hastam, summamque invasit acuto, Aere manum. hasta volam tetigit propulsa, deaeque Ambrosium rupit peplum; quod scilicet olli Formosis Charites manibus fecere; cutimque Lambens exiguo perstrinxit vulnere. sanguis Aetherius pulchro fluxit de corpore, divūm Qualis nempe fluit tenui de corpore sanguis Albidus. haud etenim Cereris, vel dona Lyaei. Vescuntur. vero idcirco sine sanguine vivunt, Nullo fessi aevo, senioque, et morte carentes. 410 Laesa manum telo, gnatum dea projicit, altos Moesta ciens questus; projectum Phoebus Apollo, Ipse suis manibus rapiens, longe abstulit atra Obscurum in nebula, ferro ne in pectus adacto Dulci aliquis regem spoliaret lumine vitae. At Venerem interea Diomedes increpat audax Voce tonans magna: Bellumque, et praelia linque, Nata Jovis. generi non vafras nectere fraudes Foemineo satis est; imbellesque arte puellas Decipere imbelli? parce o te fortibus ultra 420 Immiscere armis, gravius ne passa quid, ipsum Horrescas belli nomen, si forte per aures Iverit, auditum longe. Sic turbidus heros Increpat. Illa, animi dejecta, et vulnus acerbum Flens, abiit. quam lapsa altis de nubibus Iris Apprenditque manu miserans, turbaque gementem E media eduxit. roseo spectanda colore Pulchra cutis maculis livorem duxerat atris. Ut pugna excessit, Martem dea nacta sedentem est Bellantum ad laevam; (juxta in caligine densa 430 Hasta dei, currusque ingens, bijugique latebant) Et supplex, genua amplectens, genibusque volutans, Orat equos fratrem; lacrimisque haec fatur obortis: Affer opem, frater, miserae; nec sperne sororem: Daque tuos tantisper equos, queis utar Olympum Ascensura deūm ad sedes. nam vulnere saevo Angor, mortalis quo me vir vulnere laesit, Tydides. ipsum qui, credo, hominumque, deūmque Haud dubitet saevus jam patrem invadere ferro. Sic ait. insignes phaleris, auroque coruscos 440 Mars dat equos. curru sedit Venus. Iris eodem Scandit, et arreptas manibus molitur habenas; Verbere dehinc monuit bijugos. rapuere volentes Currum illi aërias trans nubes, altaque divūm Ad tecta, et celsi venere ad culmen Olympi. Curru heic solvit equos Iris, pinguisque solutis Ambrosiae apponit manibus caelestia plenis Pabula. moesta suae se matris diva Diones In genua abjecit flentem Venus. illa gementem Excepit; niveis gnatam et complexa lacertis 450 Mulcebatque manu, tremefacto et corde rogabat: Dulcis nata, deūm tibi quisnam talia saevus, Deprensae veluti manifesto in crimine, fecit? Cui Venus: O mater, Diomedes ille superbus, Progenies Tydei vesana, atque impia, vulnus Intulit heu miserae, gnatum subducere pugnae Dum cupio Aeneam, quo nil mihi carius usquam est. Non Troas contra nam gens jam pugnat Achaea, Sed fera cum magnis exercet praelia divis. Haec fantem, blanda solatur voce Dione: 460 Dulcis nata, licet mentem dolor anxius urat, Fer tamen. humana duros a gente labores Saepe alii tulimus laedentes mutua divi. Mars tulit; implicitum duris cum fortia vinclis Brachia, Aloidae gemini, Otus, truxque Ephialtes, Carcere in aerato vinctum toto amplius anno Servavere. illic multo et graviora tulisset Perditus aerumna Mavors, ille inclytus armis; Mercurio ni rem pandens ex ordine tandem Narrasset formosa omnem Eeriboea noverca. 470 Is Martem vafro subduxit denique furto Enectum vinclis, et vix genua aegra trahentem. Juno etiam tulit; ingenti cum robore fretus Amphitryoniades laeva sub parte papillae Appetiit divam, fixitque tricuspide telo. Passus idem Pluto est immani corpore, in Orci Cui foribus natus Jovis idem vulnus adacta Intulit ex arcu longe fallente sagitta. Ille ad tecta deūm, summique ad culmen Olympi Venit multa dolens, humero letalis arundo 480 Haerebat, crucians animum, saevoque dolore Membra domans. Paeon medicamen mite vocatus Inspersit, sanans periturum, aeterna perire Quovis pressa malo si possent numina, morte. Sic olim Alcides, nil non patrare malorum Audax, caelicolas magnos, qui fulgida Olympi Tecta colunt, saevo violabat perditus arcu. Cui similem istum acuit contra te caesia Pallas. Demens hoc animo secum Tydeïa proles Nec reputat; divos qui bello cunque lacessit, 490 Huic non longa aevi largiri stamina Parcas, Nec sedes reducem ad patrias post bella reverti, Excipere et genibus gnatos, patremque vocari. Tydides videat, quantumvis fortis, et illo, Et te secum aliquis ne pugnet fortior, et ne Continuo exululans Adrastine Aegialea Nocte domi famulos misero plangore cubantes Excitet, et fortem, nupsit cui virgo, maritum Deploret, viduos et tempus in omne penates. Sic ait; admovitque manus, tersitque cruorem 500 Ambrosium, atque omnes exemit diva dolores. Haec Juno, et Pallas spectarunt omnia: risum Nec tenuere; Jovem dictis tentare jocosis Et coepere. prior quem sic affata Minerva est: Pace tua licet hoc genitor, quod mente voluto, Dicere? pulchra Venus Graja de gente puellam Vult aliquam dum more suo perpellere, Troas, Omni quos studio fovet, ut fugitiva sequatur, Dumque manu mulcet cunctantem, fibula mollem Incautae laesit perstringens aurea dextram. 510 Sic ait: at divum risit pater atque hominum rex, Et Venerem vocat ad sese, dehinc talia fatur. Nil tibi cum bello est, mea gnata, et fortibus armis. Tu molles thalamos, laeta et connubia cura; Arma ferus tractet Mars, et Tritonia Pallas. Haec inter sese dī celsa in sede loquuntur. Acer at indomito Diomedes marte premebat Aenean; dextra ingenti quem Phoebus Apollo Protegit. ille, deum haud veritus, magis et magis instat, Ac vita spoliare virum festinat, et armis. 520 Ter saevus ferro contra irruit: ipse ruenti Ter dextra clypeum fulgentem torvus Apollo Reppulit. at, quartum magna cum turbidus ira Insiluit, voce increpitum sic terruit altum Inclamans, diroque jubens desistere coepto. Parce ausu, vesane; pedem refer, atque deorum Ne gere te similem tumefacto corde: virūm gens Reptat humi; superi colimus caelestia templa. Sic ait ille. gradum absiliens retro tulit heros; Atque sagittiferi vitavit numinis iram. 530 At Deus Aeneam turbaque exemit Achiva, Pergameaque locans raptum deponit in arce, Stant ubi pulchra deo, sacrisque calentia templa. Aeneam Latona parens, et laeta sagittis Exceptum sacra curabat in aede Diana. Arcitenens tenuem Aeneae sine corpore formam Ipse suis finxit manibus, vultuque habituque Assimilem verae, et cinctam fulgentibus armis. Quam circum Troes glomerati, Argivaque pubes Caedebant clypeos, parmasque horrentibus hastis. 540 Interea his Martem verbis compellat Apollo. Mars clades hominum, multa Mars caede cruente, Murorum eversor, nunquam ne absistere pugna Tydiden coges? nunquam diro obvia regi Arma feres? pugnare Jovi qui jam efferus ipsi Audeat; et Veneris violavit vulnere dextram; Irruit et saeva me contra turbidus ira. Haec fatus, liquit pugnas, inque arce resedit Pergamea. Troum cuneos Mars torvus obibat, Atque ducem Thracum referens Achamanta, morantes 550 Priamidas ciet, ac praesens accendit in hostem. Priamidae magni, genus alto a sanguine divum, Quo vestram caedi pubem usque sinetis Achivis? Anne fugax urbis portas dum pugnet ad ipsas? Vir jacet, ipse Hector quem non praestabat honore, Magnanimo Anchisae mater quem diva creavit. Hunc, agite, e medio mecum servate tumultu. Sic ait; atque animos acres, vimque omnibus addit. Tunc his increpuit Sarpedon Hectora dictis: Hector, quo robur, quo vis tibi pristina fugit? 560 Dicebas olim, solum te velle, sine ullo Aut cive, aut socio, fratrum, generūmque caterva Stipatum, Grajis urbem defendere ab armis. Quorum ego de numero, spectans circum omnia, nullum Pugnantem video. cessant, trepidantque, leonem Ut circa imbelles catuli. pugnamus in hostem Soli, qui socia Iliacis conjunximus arma. Nanque ego Trojanam longe auxiliaris ad urbem Adveni. procul hinc, rapido quam flumine Xantus Perluit, est Lyciae dives pingui ubere tellus. 570 Illic uxoremque meam, natumque reliqui Infantem, conferta omni et penetralia gaza: Attamen heic hortorque meos, sumque ipse paratus Cominus ire viro, quanquam intra moenia Trojae Nil habeo, quod ferre queant, vel ducere Graji. Tu contra, stasque ipse, tuam nec ductor in arma Saltem acuis pubem, gnatisque hortare, larique Ferre suo auxilium; duris ne more ferarum Cassibus implicitos, praedam, et ludibria Graji Vos faciant, et vestra solo jam moenia vertant. 580 Haec te mente decet noctes versare, diesque; Et precibus socios blandis ambire, labori Ne duro parcant; concordi et moenia nisu Ut positis pergant odiis, rixaque tueri. Talia Sarpedon. dictis perstrictus amaris Indoluit, curruque in terram desilit Hector, Atque manu crispans praefixo hastilia ferro, Hac illac celeri pede cursat flammeus omnes Per cuneos, passimque acres hortatibus iras Suscitat, ac pugnae mentes incendit amore. 590 Continuo firmantque aciem, conversaque in hostem Arma ferunt densi. quos contra Argiva juventus Densa manet, nec terga fugae conterrita vertit. Ac veluti stipulasque leves, culmosque volantes Flabra ferunt, fortes jaciunt cum trita coloni In ventos frumenta, Ceres et flava solutam Secernit frugem paleis; denso area circum Sacra acere, et vacuis ingens albescit aristis: Haud aliter Grajae sublato pulvere turmae Albescunt, crebro quem suscitat ungula pulsu 600 In mediis, caeli undantem sub caerula, postquam Convertere aciem, flexitque auriga jugales. Illi inter sese collata praelia dextra Exercent: densa pugnam caligine Mavors Involvit. Troasque juvans obit agmina; Phoebi Mandata et peragit, Phrygias qui jussit in arma, Ut pugna est Pallas digressa, urgere phalanges. Phoebus at Aeneam sacris ad bella remittit Ex adytis, firmumque viro per membra vigorem Indidit adspirans. socios, mora nulla, revisit, 610 Ac stetit in mediis bellator. gaudia laetam Complerunt cunctis mentem, vivumque, vigentemque Ut videre; nihil scitari at dura sinebat Pugna, laborque, aciem quo exercet Phoebus Apollo, Marsque ferus, diroque furens Discordia bello. Nec minus et Danaos adversa ex parte ciebant Ad pugnam gemini Ajaces, et fortis Ulysses, Exsultansque animis Tydides. agmine facto Illi non Troum, vires, non dira frementum, Clamorem horrificum metuebant: sed, pede presso, 620 Hostem exspectabant. Ceu nubes caerula in altis Montibus, aërio caelum qui vertice tangunt, Tranquilla statuit quam tempestate deūm rex Immotam; Boreas dum turbidus, et silet omnis Ventorum turba, immani qui turbine opacas Discerpunt late nubes, striduntque per auras: Sic Danai Teucros adversa ex parte ruentes Imperturbata conserti mente manebant. It celer hac illac, turmasque hortatur Atrides. Este viri, patrium, socii, nunc promite robur, 630 Nunc animos, pudeatque fugae dare terga. virorum, Quos pudet, incolumis multo pars maxima saevi Evadit casus belli. non gloria, non vis Ulla viro est, cum terga dedit, posuitque pudorem. Dixit, et adversos telum jacit acer in hostes; Aeneae socium quo Deicoonta peremit Pergasiden, ipsis multo quem Troes honore Aequabant Priami natis, interritus ultro Quod primam ante aciem pugnator in arma ruebat. Huic gravis ingentem clypeum ferit hasta; nec umbo 640 Sustinuit. medium transverberat aerea cuspis, Perque moras baltei ventrem pervadit in imum. Membra ruunt collapsa: sonum super arma dedere. Tum geminos premit Aeneas, duo lumina Grajūm Morte Dioclidas Crethonaque, Orsilochumque, Dives opum genitor queis Pherae celsa colebat Moenia ab Alpheo prognatus flumine, late Qui Pylios pulchro campos interluit amne. Orsilochum Alpheus regem, Orsilochusque Dioclem Magnanimum genuit. Chreton hinc natus, et una 650 Orsilochus, clari bello, Martisque periti Omnigeni; primo vernantes flore juventae Qui curvis Phrygium litus petiere carinis, Argivam laeti classem, geminosque secuti Atridas. celsis Trojae sub moenibus atra Mors juvenes rapuit, tristi et superobruit umbra. Ut gemini, aërio mater quos vertice montis Eduxit quondam densa inter lustra, leones. Illi armenta boum praedantes magna, gregesque Lanigeri pingues pecoris, stabula alta peragrant, 660 Et passim horrendas dant caedes; donec et ipsi, Sub manibus domiti juvenum, praesepia ad alta Conciderunt, ferro confossi pectus acuto. Haud aliter dextra Aeneae fratres duo celsis Abietibus similes planxerunt corpore terram. Hos ubi prostratos immani vulnere vidit, Provolat ante aciem Menelaus, et aere corusco Fulgens ingentem quatit hastam. quippe ciebat Ipse virum stimulis Mavors haud mollibus, atrum Aeneae cupiens manibus demittere ad Orcum. 670 Hunc procul Antilochus vidit, Neleïa proles, Ante aciem et primam volat ocyus impiger, ipsi Atridae metuens; tum ne victoria Grajūm, Omnis et in ventos fusus labor iret inanes. Illi hastas inter sese pugnare parati Contulerant, propius Menelaum constitit acer Antilochus. quamvis animis, ac robore praestans, Aeneas retro gressum tulit, ut sibi vidit Uni instare anceps gemino certamen ab hoste. Ergo strata solo fratrum duo corpora turbam 680 Ad Danaūm traxere viri, nigroque cruore Foeda manus inter sociis posuere: relictae Ipsi ambo redeunt rursum in certamina pugnae. Paphlagonum heic gentis ductorem saevus, et ipsi Par Marti, stantem in curru et per densa ruentem Tela, Pylaemenea Atrides mactat Menelaus, Extremum et fixa ad jugulum transverberat hasta. Aurigae Antilochus saxo stridente Mydoni Frangit Atymniadae cubitum, dum cautus ab hoste Vertit equos. longe ad terram candentia pulchro 690 Fraena ebore huic manibus cecidere excussa cruentis. Advolat Antilochus, stricto et cava tempora ferro Trajicit. e curru moribundus volvitur ille In caput, inque humeros, resupino et corpore spissa Dulcem animam exhalans haesit defixus arena; Donec equi impulsum straverunt pulvere in alto. Quos celer arripuitque manu, tortoque flagello Instans in medios Nelides egit Achivos. Conspicit hos longe densa inter milia saevus Hector, et horrendum clamans volat ocyus. una 700 Trojugenum celerant vasto clamore phalanges; Quos praeeunt magno Mavors, Bellonaque gressu. Immanem pugnae gestat Bellona tumultum; Ingentem gradiens dextra Mars concutit hastam; Et nunc pone subit, nunc Hectora turbidus anteit. Hunc ubi conspexit Diomedes tendere contra, Palluit, atque omnes conterritus horruit artus. Ut rudis ingentes campos, latamque virentum Planitiem arvorum permensus forte viator, Venit ubi ad ripam, violento gurgite magnus 710 In mare qua salsum ruit amnis: rauca frementem, Albentemque videns late spumantibus undis, Haeret inops animi subito; metuensque pericli, Unde abiit, retro sua per vestigia fertur: Sic retro gressum tulit heros; atque ita fatur: O socii, qualis venit Hector! quam ferus hastam Quassat! nec mirum; cui semper scilicet adstat Divūm aliquis lateri fidus comes, et procul arcet Praesens fata. viri mortalis nunc quoque Mavors Atque os atque habitum simulans comitatur euntem. 720 Frontem ergo in Teucros conversi, cedite retro Usque tamen; mentem cuiquam nec dira cupido Incitet aeternos contra contendere divos. Sic ait: at Trojana phalanx magis usque propinquat. Tum geminos uno in curru per tela ruentes, Anchialum telo, atque Menesthen dejicit Hector. Quos ubi prostratos vidit Telamonius Ajax, Procurritque furens, magnam et vi conjicit hastam Et ferit Amphium Selagi prolem, alta colebat Moenia qui Paesi; rerum nec copia deerat 730 Omnis, et immensae complebant horrea messes: Parca tamen miserum Trojana ad moenia duxit, Auxilium regi Priamo, gnatisque ferentem. Hunc hasta medium, teritur qua balteus alvo, Aerata longe figit Telamonius heros, Imaque vibranti transverberat ilia telo. Corruit; arma super sonuerunt. advolat Ajax, Armis ille virum cupiens spoliare jacentem. At Trojana phalanx magnis clamoribus instans Spicula torquet acuta, micantia: devia partim 740 In ventos abeunt, partim semptemplice pulsa Dant sonitum clypeo ingentem. presso pede supra Exanimum ille hastam recipit celer: haud tamen arma Detrahere ex humeris potuit: sic undique telis Obruitur, metuitque viros denso agmine soli Instantes, longisque ruentes cominus hastis. Hi magnum, validumque, recenti et caede superbum Avertere: tulit pulsus vestigia retro. Sic labor hos duri saeva inter praelia belli Exercet. magnum interea cretum Hercule magno 750 Tlepolemum tristis dium in Sarpedona Parca Impulit. adversis hi postquam ex agmine telis Processere; nepos Jovis alter, filius alter, Tlepolemus prior haec vesano pectore fatur. Sarpedon Lyciae dux gentis, quid te opus inter Arma virūm trepidare imbellem? nam, Jove qui te Progenitum perhibent a summo, falsa loquuntur. Deterior multo es nempe illis, quos Jove natos Prisca virūm heroas non frustra credidit aetas. Qualem fama refert Alciden, quo mihi nasci 760 Patre datum, fidentem animi, pectusque leoni Intrepido assimilem; senis qui navibus olim Huc vectus, parvaque manu, fundo eruit urbem, Vastavitque vias late, perjurus equorum Laomedon armenta viro quod pacta negarat. At tibi nec praesens animus, sub pectore quidquam Nec verae virtutis inest, pereuntque phalanges Nequidquam e Lycia ductae; nec te reor ullo Pugnantem auxilio Teucris fore; non, tibi triplo, Quam quod inest, majus si ad praelia robur inesset. 770 Nanque mea domitus dextra mittere sub Orcum. Haec ille: at contra Sarpedon talibus infit: Tlepoleme, ille urbem vertit, quam perdidit ipse Laomedon, bene qui meritum vesanus acerbis Increpuit dictis, nec equos dedit, orbe profectus Longinquo in Phrygiam quos propter venerat heros. At tibi nunc vulnusque a me, letumque paratum Esse ajo. hoc domitus telo, magnam mihi laudem Victori, ast animam tristi dabis ocyus Orco. Haec ubi dicta, manu extollens contorsit uterque 780 Fraxineam totis connixus viribus hastam. Hastae una ingenti fugiunt stridore per auras. Sarpedon jugulo telum defigit in ipso, Et mediam rumpit cervicem cuspide ahena. Transfosso nox densa oculos nigra tegit umbra. Tlepolemus laevum petiit femur. aerea cuspis Acta intus duris infixa est ossibus: at rex Caelicolum gnato mortem pater arcuit atram. Haud mora, divinum e mediis Sarpedona telis Sublatum manibus moerenti corde ferebant 790 Affusi circum socii. gravis hasta dolore Immani miserum premit alto in vulnere fixa, Dum trahitur; mentem cui nemo advertit, acutum Ulli cura fuit nec telum evellere pendens A femore, instanti Grajūm subducere turbae Dum properant regem trepidi, atque imponere curru. Parte alia exanimem pubes Argiva ferebat Tlepolemum. Haec fortis non longe vidit Ulysses, Ac socium miserans immani exaestuat ira; Anxius ac secum versat sub corde, secutus 800 Num Jovis altisoni prolem transverberet hasta, Multa neci an Lyciae pubis det corpora. verum Non erat in fatis olli Sarpedona leto Sternere; et ipsa virum consultrix magna Minerva Impulit in Lycias praesenti numine turmas. Coeranon ergo neci dat, Alastoraque, Chromiumque, Alcandrumque, Haliumque, Noëmonaque, Prytaninque, Adderet his alios; at flammeus ingruit Hector, Et, primam ante aciem procurrens aere coruscus, Terruit adspectu Danaos, laetatus amici 810 Quem subito adventu Sarpedon talibus ultro Compellat verbis, atque ore affatur anhelo: Priamide, heic Danais praedam ne linque sodalem, Sed fer opem, vestra raptum hosti linquat in urbe Ut vita; in patriam quando jam fata reverti Dura negant, reducem nec me vel filius infans, Adspiciet, vel, quam liqui, carissima conjux. Talia Sarpedon. contra nil Hector, at acer Praeterit Argivamque ardens depellere pubem, Eripere et multis aerata cuspide vitam. 820 Avectum longe socii Sarpedona, pulchra Sub Jovis aegisoni fago posuere, vetusto Acclinem trunco. telum cui fortis ahenum E femore eduxit Pelagon, fidissimus omnes Inter, qui regem comitati ad bella, sodales. Illum omnis subito liquit calor, atraque circum Nox oculos fusa est laguenti: rursus at auras Hausit suspiciens caelum, tenuemque trahentem Aegre animam flatu Boreas frigente levavit. Argivi Martem interea, saevumque timentes 830 Hectora, nec nigras ad naves versa pavore Terga dabant, hosti nec cominus arma ferebant Obvia: sed, postquam vulgatum est esse cruentum Cum Teucris Martem, cedebant usque retrorsum. Quem primum heic leto, postremum aut stravit Achivūm Armipotens Mavors una, et Priameïus Hector? Magnanimum atque parem superis Teuthranta, et Oresten, Oenomaum, Oenopidenque Helenum, multoque nitentem Late auro pictisque armis te, dives Oresbi; Boeotum in medio qui pinguia rura colebas, 840 Semper Hylan habitans lympha Cephisside septus, Hos ubi conspexit duro in certamine stratos Juno, confestim sic est affata Minervam: Pro dolor! altisoni Jovis inclyta filia; quorsum Nostra ibunt promissa (olim nam diximus ambae Atridae Menelao, altae post moenia Trojae Versa solo ad patrias rediturum classe Mycenas) Hoc dirum sinimus Martem si funera pacto Miscere, ac saevo cessamus fraena furori Injicere? armari tempus, pugnamque subire, 850 Et fortemque animum, validasque expromere vires. Sic ait: at Pallas dictis non abnuit. Ergo Ipsa sua festina manu Saturnia pulchris Ornat equos phaleris multo fulgentibus auro. Ast Hebe formosa rotas curru aptat, utrinque Aeratos octo radios quibus excipit axis Ferreus. auro ardet curvatum orbile superne De solido, hoc flexo duplex amplectitur aere Lamina circum obiens, opus admirabile visu; Modioli argento candent; radiata corusco 860 Argento, mollique auro fulgentia lora Suspendunt sellam; flectit sese anulus orbe Hanc circum gemino; temo hinc argenteus extra Procurrit; cui summo Hebe festina jugumque Auratum nectens, et vincla jugalia tandem. Adjecit. curru tum Juno saeva frementes Jungit equos, cupiens pugnae se inferre tumultu. Parte alia Pallas magni stellata parentis Tecta subit, peplumque solo deponit in aureo, Ipsa sibi mira varians quem fecerat arte. 870 Tum Jovis, obscuro cogit qui nubila caelo, Induitur tunicam, bellum ad lacrimabile sese Diva parans, magnamque humeris ingentibus aptat Aegida; quam circum pendentibus undique villis Horrentem, furvis Terror circumvolat alis Pallidus, et Rixae, Fremitusque, Iraeque, Minaeque. Gorgonis in medio caput a cervice resectum Monstrum horrendum, ingens, quo nullum saevius usquam Portentum ostendit divūm pater, atque hominum rex. Hinc galeam capiti auratam, cristaque comantem 880 Quadrifida imponit, quam centum ex urbibus unam Structa acies densis nequeat perfringere telis. Sic rutilum scandit currum dea: corripit hastam Inde manu quassans ingentem, robore duro Praevalidam, atque gravi nutantem pondere, magni Magna Jovis qua gnata domat, sternitque virorum Agmina, terribiles quoties exarsit in iras. Jamque adeo celeres divūm regina flagello Admonuit bijugos. caeli cui protinus ambae Sponte sua patuere fores. his Jupiter Horas 890 Praefecit, vigiles quae servant limina divūm; Et referant, clauduntque polum densae objice nubis. Hac iter ingressae currus egere volucres, Atque Jovem nactae sunt alto in vertice Olympi, Secretum a divis pacata mente sedentem. Quem prope sistit equos tendens retinacula Juno, Et regem blanda compellat voce, rogatque: Rex divūm, atque pater, tam saeva, et tristia facta Mente vides placida? nec diro irascere Marti, Nil laesus miseros foede qui perdit Achivos, 900 Totque mala et tales absumit clade phalanges? Me gravis interea cura, et dolor angit. Apollo, Atque Venus placidique sedent, pascuntque cruenta Caede oculos, postquam dementem in praelia verbis Exacuere deum, qui nil jus, fasque veretur. Hunc ego percussum si pugna excedere cogam, Irascere, pater? Sic fata est regia Juno; Sic contra caeli rector Saturnius alti: En age, belligeram vesano immitte Minervam, Quae solita est olli duros inferre dolores. 910 Jupiter haec. Juno paret, volucresque flagello Urget equos: medias illi, mora nulla, per auras Corripuere viam celeres, caelumque volabant Astriferum, terramque inter. nam tantus equorum est Alipedum saltus, vectant qui numina, quantus Aëria e specula vastum est prospectus in aequor. Verum ubi Trojugenum venere ad moenia, ripas Et virides, jungunt amnes ubi pulchra fluentes Hinc Simois, hinc arva rigaris foecunda Scamander; Sistit equos Juno, curruque abjungit ab aureo, 920 Et densam abjunctis nebulam circum undique fundit. Ambrosiam at Simois pingui e tellure virentem Submisit: laeto riserunt gramine campi. Illae autem pavidis ambae incessere columbis Assimiles; unaque leves Argiva petebant Agmina laturae auxilium. dehinc tramite recto Ut venere illuc, dium circa Diomedem Stant ubi magnanimi comites, Mavortia pubes, Viribus, atque animo similis praestante leonum, Aprorum aut turmae per tela adversa ruentum. 930 Restitit, atque altum clamavit regia Juno, Stentoris arguti simulans dea candida vocem Indomitam; qui jussa ferens regalia praeco, Quinquaginta viris par magna voce sonabat: Non pudet, Argivi segnes, timidique, nec ulla Re, praeter speciem, miri hostibus? inter Achilles Praelia dum fortis versari dura solebat, Dardanias extra portas procedere Troes Nunquam ausi; pavido tremefacti corde timebant Illius at patriis inclusi moenibus hastam. 940 Nunc īdem ad curvas pugnant procul urbe carinas. Sic ait, ac verbis virtutem incendit amaris. Tydiden magno festinans at cita gressu Pallas adit. curru acclinis tum forte quierat Bellator, vulnus relevans frigentibus auris, Olli quod Lycius fatali Pandarus arcu Intulerat. magno clypei nam pondere pressus Ingentis, loro subter sudore fluebat, Languebatque manum fessus. lorum ergo remorat Attollens, nigrumque cruorem terserat heros. 950 Cum propior curru dea constitit, ac juga dextra Curva tenens, regem his affata est vocibus ultro: Haud similem Tydeus genuit sibi robore prolem, Atque animis; Tydeus, parvo qui corpore, at armis Acer erat; pugnae cupidum vel cum ipsa vetarem Pugnare, ac saevo fraenum laxare furori: Cum solus turba comitum sejunctus ab omni Thebanos inter proceres sese intulit ultro Legatus. tunc ipsa virum, conviva sederet Ut placidus, monui: verum ille interritus, audax, 960 Ut prius, indomitusque animi, pubemque vocabat Cadmeam irritans cuncta in certamina, et omnes, Nixus ope usque mea, leviter vincebat. adesse Nunc, tibi ego non cesso eadem, praesensque tueri Pugnantem, adversos et contra impellere Teucros: Sed tibi vel defessa labant jam membra labore, Corda vel ignavus cepit pavor. haud ego cretum Te reor Oenidae generoso e sanguine Tydei. Haec ait: haec contra retulit Tydeïa proles. Nosco equidem te, nata Jovis; cui vera fatebor 970 Nil celans. ullus nec me pavor, ulla laborum Toedia nec retinent: memini at tua jussa; vetabas Quae me aliis pugnare deis, unamque jubebas Cyprin, si veniens foret obvia, figere ferro. Ergo pedem huc cedens retuli, sociosque retrorsum Cedentes cogi huc jussi: namque arma ferentem Agnovi, et Teucros hortantem ad praelia Martem. Huic dea: Tydide, nemo quo carior unus Est mihi, nec Martem, nec tu quemcunque Deorum De numero metue oblatum. talis tibi diva 980 Auxilio praesens adsum. nunc mitte frementes Primum, age, jam bijugos in Martem, et cominus hasta Transadige insanumque, malumque, levemque, vicissim Nunc has nunc illas gaudentem et linquere partes. Qui mihi pollicitus, Junonique, arma sequentem Argiva exitia Teucris fore, dicta, fidemque Oblitus Teucros inter nunc pugnat, et hastam Argivas contra gaudet quassare phalanges. Sic ait; ac Sthenelum curru detraxit ab alto Ipsa manu. cessit longe conterritus heros: 990 Illa rotas magnum scandit juxta Diomedem, Ira incensa; gravi sub pondere faginus axis Ingemuit; saevamque deam, fortemque ferebat Quippe virum. manibus Pallas longumque flagellum, Loraque corripuit, Martique adversa frementes Impulit alipedes. Mavors tellure jacentem Laetus Ochesiaden Periphanta ingentibus armis Ingentem spolians nudabat. maximus inter Hic fuit Aetolos, multo et fortissimus omnes. Quem Mars caede madens nudabat: Pallas at Orci 1000 Induerat galeam, Mavors ne cernere posset Tendentem contra, vultuque agnoscere divam. Unum ergo agnovit Diomedem; ac protinus illic, Stravit ubi exanimum, linquens Periphanta jacentem Argivum torvo in regem volat efferus ore. Jamque adeo teli ad jactum venere. reducta Mars prior aeratam dextra jacit arduus hastam, Direxitque jugum supra, et fluitantia lora, Ille virum certae properans demittere morti. Excepit dextra venientem Pallas, et alto 1010 A curru longe in ventos avertit inanes. Tum citus ingenti Diomedes irruit hasta, Ipsa sua firmans quam Pallas in ilia fixit. Ima manu, teritur subter qua balteus alvo. Hac heros altum rupta cute vulnus adegit Inde manu telum retrahit. Mars saucius alto Clamorem horrendum rupit de pectore, quantum Dena virūm, cum prima ruunt in praelia quondam Clamorem campis dant milia. terruit omnes Vox Danaos horrenda, et Troas: contremuere 1020 Late belligerae, perculso corde, phalanges. Aestivus ceu cum vento spirante sub auras It vapor obscura densus caligine; dirum Sic densa in nebula se caelo attollere Martem, Cedentem ex oculis, vidit Tydeïus heros. Ille, ubi se primum tecta in stellantis Olympi Intulit, atque Jovem propter consedit, acerbum Nudavit moerens vulnus, corpusque cruore Ostendit largo perfusum, ac talibus infit: Jupiter haec lentus cernis facta effera, divos 1030 Et pateris pugnare animis discordibus, et nil Non perferre mali parva pro gente virorum? Te propter gliscunt haec praelia; tu caput omnis Es noxae. tibi nam genita est demensque, nocensque Filia, quae sceleris nihil impia linquit inausum. Quippe alii tibi dī, colimus qui lucida cunque Tecta poli, taciti paremus jussa verentes; Hanc unam haud unquam facto, dictove coërces; Sed natae indulges placida pater omnia mente. Quae nunc Tydiden vesano corde superbum 1040 Impulit, inque deos jussit pugnare furentem. Ille manum Veneri percussit cominus hasta; Ille idem insiluit me contra turbidus: et nunc Me fuga ni celerem servasset, nempe jacerem Multa gemens inter confusae stragis acervos, Languerem aut penitus duro contusus ab aere. Talia dicentem divūm rex torvus acerbis Increpuit dictis: Ne longa obtunde querela Me, levis, et nulli fide unquam. quotquot Olympum Concelebrant, nemo est mihi nam te invisior uno 1050 Inter caelicolas, cui semper tristia cordi Jurgia sunt, rixaeque, iraeque, cruentaque bella, Ingenium qui matris habes immane, superbum, Indomitum; saevis quam saepe incessere verbis Cogor, siqua animi duram vim denique frangam. Illius hortatus reor, atque exempla secutum, Istaec dura pati. Sedenim te ferre dolores Amplius haud patiar tantos, nam semine cretus Nostro es, teque mihi peperit Saturnia. quisquam Ast alius divūm caelestia tecta colentum 1060 Esset si genitor tam saevo, tamque protervo, Infra Titanas caeca sub nocte jaceres. Sic ait, accitumque jubet, mora nulla, mederi Paeona. qui leni vulnus medicamine fovit, Sanavitque artus, nec morti obnoxia membra Tam facile, tepidi quam lactis candidus humor Concrescit, miscet cui densa coagula pastor. Pulvere dehinc foedo sordentem, atroque cruore Abluit, ac pulchris dea vestibus induit Hebe. Ille patri multo gaudens assedit honore. 1070 Interea magni ad sedes rediere Tonantis Juno Argiva, potens et belli caesia Pallas, Saevum ubi vesana Mavortem ab caede remorunt.