CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1789112 in documento kunic-r-ilias-libri.xml

HOMERI ILIADOS LIBER PRIMUS. Iram, diva, trucem Pelidae concine Achillei, Innumeris horrenda olim quae pressit Achivos Luctibus; obscuro multas et compulit Orco Heroum fortes animas, ac frigida leto Membra feris canibus praedam, alitibusque reliquit Omnigenis; (magni certo Jovis omnia nutu Ibant) ex quo, acres ad jurgia saeva coorti, Regnatorque virūm Atrides, et dius Achilles Ruperunt pactamque fidem, et socialia vincla. Immani geminos reges, duo lumina Grajūm, 10 Quis divūm inter se rixa commisit, et alto Indomitos acuit primum sub corde furores? Candida quem superūm genuit Latona parenti, Arcitenens. regi offensus vulgo intulit atram Ille luem; totis passim quae didita castris Argivam leto pubem sternebat acerbo Unius Atridae ob culpam, Chrysenque superbis Exceptum dictis; Chrysen, cui prima sacrorum Cura, et Apollinei custodia credita templi. Venerat hic Danaūm ad naves ingentia secum Dona ferens, gnatae pretium, vittamque sacerdos Aurato implicitam sceptro gestabat, et omnes Ambibat precibus Grajos; geminosque rogabat Praecipue Atridas, rerum queis tradita summa: Magnanimi Atridae, Grajūm et gens fortibus armis Incluta; sic divi, quotquot fulgentia caeli Templa colunt, vobis Priameïa vertere fundo Moenia dent, ventisque domum remeare secundis; Solvite servitio mihi dulcem et reddite natam. Reddite; neu pretium, neve haec insignia, dextra 30 Quae gesto, et longe jaculantem spernite Phoebum. Talibus orabat senior; cunctique favebant Grajugenae assensu haud dubio, sacrique verendam Canitiem capitis, capiendaque dona fremebant. Non tamen his flexit verbis Agamemnona: saevus Ille virum totis actutum excedere castris Imperat, ac flentem dictis incessit amaris: Ocyus hinc abscede, senex; ne, sive manentem, Seu puppes fuero redeuntem nactus ad altas, Nil tibi jam prosit sceptrumve, aut insula Phoebi. 40 Quam poscis, gnatam certum est dimittere nusquam, Dum procul abductam patria tellure senectus Occupet Argivas inter, nostrumque cubile Ornantem, et gracili texentem stamine telas. At tu, dum salvo licet, hinc te proripe; nec me Incassum precibus, longaque incende querela. Sic ait: ille metu mutus nihil hiscere contra Est ausus; tacitusque dolensque in litore curvo, Spumea qua rauco frangunt se caerula fluctu, Ibat; et, ad caelum tollens manantia fletu 50 Lumina, sollicito dedit has de pectore voces: Audi haec, arcitenens, cujus sub numine Chrysa est, Quo Cilla et Tenedos circumflua rege superbit, Sminteu: si qua tuus templo tibi grata sacerdos Serta tuli, imposui si quando viscera flammis Caprarumque, boumque; unum hoc da, magne, precanti, Phoebe: luat miseri lacrimas, luctumque parentis Foeda clade tuis Danaūm gens icta sagittis. Talibus orantem Phoebus, fletusque cientem Audiit, et summi celso de vertice Olympi, 60 Obscuro faciem nimbo circumdatus almam, Descendit; non ille arcus, pharetramque decoram Oblitus, non tela; humero quae mota sonabant, Turbidus obstantes lapsu dum trajicit auras. Ut venit, classi adversus consedit, et acrem Contenditque arcum torvus, celeremque sagittam Expulit; inde aliam atque aliam. striduntque, volantque Tela Dei, horrendumque argenteus insonat arcus. Principio celeresque canes, montanaque stravit Jumenta; hinc ipsos jaculis incessit acutis, 70 Funera funeribus cumulans; semperque recenti Igne pyrae latos passim fulsere per agros. Tela novem cecidere dies: lux extulit ortum Ut decima, in coetum vocat omni a litore Grajos Pelides, magnae monitu Junonis: Achivūm Quippe vicem curans morientum diva dolebat. Nulla mora; Aeacidae jussu venere frequentes Argolici proceres, Danaūmque exercitus omnis. Quos inter surgens heros ita farier orsus: Atrida, ut video, Troja Phrygibusque relictis, 80 Errandum rursus pelago, vitandaque fata; Si qua tamen fessis dederit fortuna regressum. Nam simul heic bellumque luesque absumit Achivos. Verum age, nunc aliquem, seu vates ille, sacerdos Sive fuat, somnive interpres, (somnia namque Ipse deūm caelo genitor demittit ab alto) Oremus pandat, cur saevit Phoebus Apollo? Num prece, neglectus, sacro aut succenset omisso? Num pingui nidore ovium, pecorisque piatus Caprigeni, tristes ponet placabilis iras? 90 Talia Pelides: contra cui talibus infit Calchas Thestorides; quo non praestantior alter Augurio divūm mentes, atque abdita rerum Pandere. scit vates fato quaecumque trahuntur, Quae sunt, quae fuerunt; Phoeboque acceptus et idem Lectus, ad Iliacas classem qui duceret oras, Captaretque auras augur, cursumque doceret: Nempe jubes, regi superūm gratissime Achilleu, Fatidicis iram Phoebi me pandere dictis. Pando equidem: divūm sed tu mihi numina sancta 100 Jura, quidquid erit, verbis, dextraque futurum Auxilio. Grajis qui maximus imperat, unum Quem populi observant regem, non auribus aequis Audiet haec. capiti exitium, rebusque ruinam Comparat ille suis, regum qui concitat iram Deterior; regum ira latet sub pectore, donec Erumpat se, nacta locum, tempusque nocendi. Ergo age, dic, num quis me laedet vera loquentem, Parentemque tuis, Danaūm fortissime, jussis? Aeacides contra; Fide, inquit, pelle timorem, 110 Quisquis inest animo; fretus me vindice, nosti Augurium quodcumque, refer. testis mihi Phoebus; Quem tibi rite vocas; Grajis quo afflante futuros Eventus aperis, mentemque, et fata deorum; Donec ero, vescarque auris vitalibus usquam, Nullus erit, qui te violet, dextramque scelestus Impune attollat contra: non, dixeris ipsum Si regem, imperio cunctis qui praestat, Atriden. Sic animo est vatis pulsus timor. ergo ita fatur: Non prece, non sacro succenset Phoebus omisso. 120 Ille sacerdotem propter furit; his Agamemnon, Quem foede castris exegit, nec dedit orbo Dilectam patri gnatam; nec dona recepit Ferreus. hunc propter saevit deus, et magis idem Saeviet, ille luem nunquam, nec funera fessus Mittere, ni patrios repetat formosa penates Chryseïs, donisque auctus, nataque recepta Placatus genitor, taurorum sanguine multa. Ipse deum exoret, coeptas ne proferat iras. Talibus orantem torvo Pelopeïus heros 130 Lumine spectabat: mens ira exaestuat, acres Horrendum micuere oculi, turbataque frons est. Tum vatem increpuit, rupitque has pectore voces: Terrorum infelix vates, laetabile nunquam Quidquam ego te audiero, semper sed voce canentem Dira triste aliquid? nam me saevis tua dictis Perpetuo immeritum laedunt responsa, nec unquam Meve, meosve juvas vel verbo, perdite, vel re. Et nunc vaticinans irato haec funera Phoebo Missa canis genti Danaūm, dimittere captam Quod non sustinui Chryseïda. quippe Mycenis Optabam nostros coleret captiva penates; Illa Clytemnestra melior, quam corpore, mente Quam celeri longe praestat, manuumque labore. Nec tamen abnuero, si rerum pendet ab illa Certa salus, Chrysam duci, reddique parenti: Nec populi exitio laetor, dirisque meorum Funeribus: contra sed vos mihi digna parate Praemia confestim, donis ego solus Achivūm Ne caream. nam quod mihi muneris obtigit, ecce 150 Dilapsum fluit e manibus longeque recedit. Vix ea fatus erat, paribus cum dius Achilles It contra dictis, et magno haec pectore fatur: Inclute rex Atride, animo qui tantus habendi Gliscit amor? praedae non ulla intacta Pelasgis Pars superat. victis quae capta ex urbibus olim, Partiti ad naves tulimus, sua quisque, laboris Exiguum ingentis pretium; nec didita castris; Cogi iterum, partemque tibi deducier aequum est: Verum, age, poscenti Phoebo concede puellam: 160 At nos tergeminis aequi pensabimus olim Jacturam donis, si quando Jupiter urbe Annuat Iliaca tandem, gazaque potiri. Tum sic Atrides: Nequidquam vana per artem Moliris, Pelida, dolis et cuncta videntem Fallere vis tectis. partis tu nempe fruare Dives? ego famula doleam fraudatus adempta: Audi ergo, et mea dicta memor sub pectore conde. Vel mihi pro rapta dignum Chryseïde munus Sponte dabunt Graji, dare vel si forte recusent 170 Sponte sua, veniens alta ad tentoria, dona Vel tua, vel Telamoniadae, vel fortis Ulyssei, Ipse abigam. quoquo veniam, contendere nemo Audebit, metuensque mali mussabit inultus. Attamen haec alias disquiri praestat: in aequor Nunc potius curvo deductam litore puppim Remigio aptemus: conscendat gnataque, gnatae Et quas adventu laetus, donisque sacerdos, Mactet oves Phoebo, pestemque avertat Achivis. Dux eat Idomeneus, Ajaxve, aut dius Ulysses, 180 Vel tu, si cordi est, rerum saevissime Achilleu, Duc ipse; atque, deo sacris de more solutis, Exora pacem Danais, rebusque salutem. Talibus ille: tuens quem dudum lumine torvo Pelides: Nam quis, rerum foedissime, posthac Te Danaūm regem ferat, ac tua jussa capessat, Sive iter indugredi jubeas, seu tendere in hostem? Non etenim huc veni Teucrorum laesus ab ullo; Nec mihi Dardania quisquam de gente juvencos, Pascentesve avertit equos, vel tempore in ullo 190 Frugiferos Phthiae viduavit fructibus agros. Iliacis namque a muris Phthiotica longe Regna jacent: medii montes, immensaque ponti Aequora. te propter patriam, carosque penates Liqui amens; quaeroque meo tibi sanguine laudem Vesanus, fratrique tuo. tu, cuncta ferentem Vos propter, quidquam nec curas, nec facis hili: Quaeque labor longus peperit mihi, quaeque dedere Grajugenae merito, rapturum dona minaris. Dona tuis non aequa tuli; nec dives abibo 200 Aeque olim, tandem captae cum moenia Trojae Vastarint Danai. duri pars maxima belli Usque meis geritur manibus: cum denique laeti Congestas partimur opes, tibi maxima praedae Pars cedit; magnis ego quae mihi parta periclis Obvenit merces, abeo parvamque, meoque Gratam animo portans ad naves, membra labore Fractus adhuc, saevi longo et certamine Martis. At nunc, quod satius multo est, te, ingrate, relicto, Cum sociis, armisque, aerata et classe per altum 210 Vela dabo; nec me indecorem tua castra videbunt Digna, indigna pati, frustra et bellare rapacis Ludibrium Atridae. Quae postquam talia fatus Pelides, contra tumido Pelopeïus ore: I, classem committe auris, ventoque ferente Carpe fugam quavis; nec te moror, aut prece mens est Ambire ut maneas. qui me observentque, juventque Sunt alii mecum fortes, praeque omnibus aequus Jupiter. I; mihi te nemo est infensior unus Regibus e cunctis: cui semper jurgia cordi, 220 Rixaeque, pugnaeque. acer quod Marte feroci Praestas, parce tumere; Dei sunt omnia munus. I, puppesque tuas tecum, pubemque tuorum Duc sedes longe ad patrias, regnaque per urbes Myrmidonum: nec te curo jam scilicet hilum, Nec metuo iratum. quin hoc ambage sine ulla Praedico: mihi formosam Chryseïda Phoebus Quando aufert; puppique mea deducta, meoque Remige mittetur: verum Briseïda pulchram Ipse, tuum munus, per vim tentoria ad alta 230 Rapturus veniam; noscas ut denique, Achille Atrides quanto melior sim; nec minus alter Horreat aequalem mihi sese attollere contra. Sic ait: indoluit Pelides, atque sub hirto Pectore consilium partes versabat in ambas. Num femori haerentem gladium distringat, et acer Disturbetque viros circum, regemque trucidet; An premat indomito gliscentem corde furorem. Talia versanti secum, magnaque trahenti Fulmineum vagina ensem; delapsa per auras 240 Advenit caelo Pallas, quam regia Juno Misit, amansque ambos, et curans diva; retroque Adstitit, injecitque manum flavaque prehendit Caesarie, mediis manifesta in millibus uni. Horruit, intremuitque artus, et lumina flexit Versa retro admirans Pelides; nec mora, divam Agnovit fulgentem oculos; ac talia fatur. O Jovis aegisoni proles, dea, cur mihi, cur nam Venisti? an dantem ut videas jura omnia pessum Atriden? sibi qui factis (non irrita jacto 250 Verba) sibi exitium factis struit ipse superbis. Haec heros; blandis cui sic Tritonia verbis. Diva modum positura tuo, Pelida, furori, Si parere voles, veni huc delapsa deorum Sedibus e superis, missu Junonis, amore Quae vos aequa pari spectatque, et curat utrumque. Ergo age, parce gravi rixae; neve extrahe ferrum: Dic potius, quot erunt, saevis convicia verbis. Hoc tibi praedico vates non vana; futurum Tripla tibi ut quondam pro tali praemia noxa 260 Ultro adsint: nunc parce, meis neve abnue dictis. Sic dea; sic placidis respondit vocibus heros: Vestra quidem, superi, faciendum est jussa: calescant Corda licet furiis, praestat parere tamen dīs. Qui divos audit, divis auditur et ipse. Talibus ille deam alloquitur, pulchroque tenebat Ingentem in capulo dextram: dein impulit ensem Horrendum retro, vaginaque abdidit alte, Praesenti nequaquam ausus non cedere divae. Ergo tecta Jovis Pallas, divūmque petivit 270 Concilium: Atridae rursus maledicere coepit Pelides, fuditque irato haec turbidus ore: Vino plene, canisque oculos, cervique fugacis Corda gerens, nunquam cum pube ad praelia, nunquam es Ausus ad insidias cum primis ire virorum. Quippe putas mortem, belli tentare pericla. Multo etenim praestat Danaūm per castra, vel uno Si quis te laesit verbo, mutireque contra Est ausus, grassari odiis, pretiumque laboris Eripere, et praedae quidquid virtute paravit. 280 Rex populi haud pastor, sed foede vorator. inertes Inter enim regnas: quod ni foret, haec foret hercle Nunc illata tuae postrema injuria genti. Sed tibi praedico, regum et violabile nulli Jusjurandum addo. sceptrum hoc regale, quod umbras Et virgulta unquam non fundet, stirpe recisum Ut semel est, posuitque comas, et brachia ferro, Olim arbos, auro inclusum gestamen Achivi Nunc manibus versant reges, queis Jupiter auctor Servandasque dedit leges, dicendaque jura: 290 Hoc ego nunc testor sceptrum regale, futurum Tempus, cum Danaūm nemo non optet Achillem, Cum nequeas rebus lapsis, Atrida, levamen Ferre ullum, frustra moerens, ubi milia passim Leto multa dabit ferus Hector, strataque ferro Corpora acervatim campis confusa jacebunt. Tunc tristes tibi discerpent praecordia curae, Tunc te damnabis frustra, feroque pigebit Contempsisse virum, qui, Mars ubi praelia miscet, Optimus in cunctis pugnat bellator Achivis. 300 Sic ait; eque manu auratis fulgentia bullis Sceptra solo iratus projecit; sedit at ipse Turbidus. Atrides contra surit asper, acerbus, Dira fremens. Horum medius tum, sede relicta, Exsurgit Nestor, Pyliae rex gentis, et auctor Consilii sapiens, cui vox manabat ab ore, Suaviloquo jucunda, ipso dulcis mage melle. Huic duo secla virūm, quos inter natus et altus Ille Pylo in sacra fuerat, jam condita dudum Desierant, aetas haec ibat tertia regi. 310 Qui bonus ambobus prudenti haec pectore fatur: Pro superi! tibi quantus adest jam Graecia luctus! Gaudebit certe Priamus, natique, Phrygumque Turba omnis tota exsultans laetabitur urbe, Audierit si vos, Grajūm duo lumina, primos Consilioque manuque, odia exercere, molesta Et rixa implicitos jurgari mutua: verum Audite, atque seni laeta parete minores Mente ambo. versatus ego sum nanque virorum In coetu quondam virtute ac robore vobis 320 Praestantum longe, nec me sprevere monentem. Nullum quippe virum vidi, nullumque videbo, Qualem Pirithoum regem, regemque Dryanta, Caeneaque, Exadiumque, deoque parem Polyphemum, Theseaque Aegiden formaque, et viribus aequum Caelitibus. nemo his fuit usquam fortior omni Terrigenum in numero. fortes cum fortibus arma Contulerunt, fretique animis bella aspera contra Montanas gessere feras, et Pelio in alto Nubigenas dira straverunt caede bimembres. 330 His ego tunc; ipsi nanque ultro in bella vocarunt; Ex Apia, atque Pylo veni comes; atque virili Pugnabam pro parte hosti, non audeat ullus Cui pugnare hominum, vestra haec quos extulit aetas. Ille virūm me flos audibat saepe , meisque Parebat monitis. hortanti, et vera monenti Vos quoque nunc parete, oro; quod prosit utrique. Nec tu, Atrida, potens quamvis magnusque, puellam Eripe, donarunt olli quod munus Achivi: Nec tu, Pelide, regi contende; parem rex 340 Sceptrifer haud etenim est aliis sortitus honorem; Cui decus ipse dedit magni regnator Olympi. Si te diva parens genuit, si Marte feroci Hunc vincis, regno vincit, pluresque coercet Imperio ille tamen. dirum at compesce furorem Tu prior, Atride. Peliden, ponat ut iram, Ipse orans flectam precibus; qui murus Achivūm Est genti saevi contra discrimina belli. Haec senior. tum sic Atrides: Vera, nec ulli Non laudanda, senex, dicis; verum efferus iste 350 Exsultatque animis, vultque omnibus altior unus Ire aliis, fraenare omnes, ac ducere quovis, Regna tenens. frustra sperat sed talia Grajos Posse pati. duri fortem ad certamina belli Quod fecere illum faciles dī, saeva profari Idcircone sinunt stulta convicia lingua? Jactantem haec celer est sic interfatus Achilles: Imbellis fuerim, et nihili, quaecunque loquare, Servorum in morem tua si praecepta facessam. Quaere alios, quibus imperites, faciendaque mandes 360 Ore minax torvo. tua jam nec jussa veretur Pelides, regique negat parere superbo. Hoc tibi praeterea dico, tu pectore dictum Conde memor. certum est pro sola nolle puella Vel te, vel quenquam contra pugnare, dedistis Quandoquidem quae dona, eadem nunc tollitis ipsi. Sed, quae multa mihi congesta in puppibus altis Sunt alia, invito ne quis me attingere, clamo, Audeat. aut agedum conare, Atrida, periclum Et facito, ut noscas rem tuque, et cetera Grajūm 370 Turba omnis. mora nulla, tibi latus hauriet imum, Atque tuo tepefacta fluet mea sanguine cuspis. Haec ubi jactarunt saevis mala jurgia dictis, Surrexere ambo, coetuque abiere soluto. Pelides graditur celsa ad tentoria, regem Patroclo ac densa comitum stipante caterva. Atrides celerem deducit litore puppim, Remigioque legit bisdenos, robora pubis Argivae: tum dona deo portanda carinae. Imponit, pulchramque una Chryseïda ducens 380 Ipse locat. prudens dux puppim scandit Ulysses. Illi alacres pellunt certantibus aequora remis; At jussu Atridae lustrat se cetera pubes, In salsum et sordes abstergens dejicit aequor. Tum Phoebo mactant procurvo in litore passim Caprigenumque pecus, praestanti et corpore tauros, Imponuntque aris. late se fumida nubes Attollit, mixtusque altas it nidor ad auras. Talia dum celerat castris Argiva juventus, Atrides, nondum pacato corde minarum 390 Immemor, Eurybaten compellans, Talthybiumque, Praecones ambo, celeresque ad jussa ministros; Ite, ait, actutum celsa ad tentoria saevi Aeacidae, atque manu Briseïda ducite, jussus Nam dare si renuat, fuerit quod acerbius, ipse Majori veniam numero comitante meorum. Sic ait: hi regis non mollia jussa facessunt, Moerentesque ibant propter mare, donec ad altas Myrmidonum puppes, et septa ingentia magni Pelidae venere. illic videre sedentem 400 Pro foribus juvenem tentoria ad ipsa, suaque Non longe a puppi, venientes vidit Achilles, Agnovitue, animoque haud est laetatus. at illi Magnanimum veriti regem, et formidine mentem Suspensi, effari nihil ausi, nilque rogare, Stabant. his, gelido perculsos nanque pavore Sensit, Pelides haec miti pectore fatur: Praecones salvete deūmque hominumque sequestres; Huc propius me ferte pedem. Non vestra, tyranni Culpa sed est, duci sibi qui Briseïda saevus 410 Imperat. En age, quam poscit, Patrocle, puellam Educ ipse foras, ducendam et tradito: at este Ipsi olim testes coram dīs, quidquid et usquam Est hominum, coramque immiti rege; cruentam Grajorum ob cladem nostri si venerit usus. Demens quippe ruit vesana mente, nec ante Quid fuerit, nec quid venturum prospicit, olli Salva rates juxta pubes ut pugnet Achivūm. Sic ait: at dicto paret Patroclus amici, Formosamque foras ducens Briseïda, tradit. 420 Illi abeunt rursum ad naves: invitaque flensque It mulier, lento figens vestigia gressu. Tum vero moerens lacrimasque effudit Achilles, Et longe a sociis digressus litore in ipso Consedit pontum adspectans, palmasque tetendit, Et caram tali est affatus voce parentem: Mater, ad angusti spatium cui scilicet aevi Sum genitus, claro saltem decorasset honore Me pater altitonans: miserum nunc despicit, ullam Nec tribuit partem decoris. majoris Atridae 430 Ludibrium heic jaceo; mea praemia rapta superbus Ille habet. Hos alto rumpebat pectore questus, Perque genas ibant lacrimae sine more fluentes. At mater, specubus quae tunc, ut sueta, sedebat In patriis, gemituque audito exterrita surgit; Et summo, nebulae similis, tenuique vapori, Emersit fluctu, seditque in litore gnati Ad latus, atque manu flentem permultis amica. Tum roseo, blande compellans, ore locuta est: Quid fles? quis menti subitus dolor incidit aegrae? 440 Dic age, die, caram nec cela, nate, parentem. Ille refert, imo gemitum de pectore ducens: Scis, mater, scis ipsa. jubes quid nota profari Nequidquam? Thebas, sacram sedem Eetionis, Venimus, et captam bello vastavimus urbem. Praeda ingens, vecta huc ad naves, inter Achivos Rite fuit divisa omnis. Chryseïda forti Exemptam dedimus majori munus Atridae. Dein Chryses, Phoebi curat qui templa sacerdos, Advenit Grajum ad naves ingentia secum. 450 Dona ferens, natae pretium, vittamque precantum De more implicitam sceptro gestabat, et omnes Ambibat precibus Grajos; geminosque rogabat Praecipue Atridas, rerum queis tradita summa est, Dicta senis Grajos flexere; sacrique verendam Canitiem capitis, capiendaque dona fremebant, At non Atriden precibus, non vincere fletu Evaluit. miseri lacrimas ferus ille parentis Increpuit, castrisque actutum excedere jussit Multa minans. tristi senior tum percitus ira 460 Retro abiit: Phoebus Danais quem dira precantem Audiit, atque luem fatali turbidus arcu Immisit foedam populis. condensa jacebant Corpora acervatim nigro manantia tabo; Saeva dei totis volitabant spicula castris. Inde, malae ut cladis veraci pectore caussam Fatidicus vates, Phoebo monstrante, retexit; Primus ego coetu in Danaūm, quem rite vocaram, Placarique deum jussi, reddique puellam. Atrides dirum infremuit, surgensque minatus 470 Est mihi, quae doleo nunc jam perfecta. parenti Puppe cava Chrysae gnatam delecta juventus Argivūm ponto ducit, mactandaque Phoebo Dona vehit: nostrum gemini, Briseida, munus Praecones duxere modo ad tentoria regis. Verum age nunc, siquod potis es, tu sedula proli Auxilium fer diva tuae. caelestia scandens Tecta Jovem exora supplex; tibi Jupiter unquam Si dicto est ullo, factove adjutus. in aede Jactantem patria nam saepe audisse recordor, 480 Te solam e superis dirum avertisse Tonanti Exitium, cum vincla olli dī, vimque pararent, Neptunus pater, et Juno, et Tritonia Pallas: Solam atrox turbasse nefas, subitoque vocasse Centimanum, divi Briareum quem nomine dicunt Aegeona homines. advenit, robore patrem Ille suum praestans, multo qui laetus honore Caelicolas inter magna in Jovis aede sedebat. Hunc veriti abstiterunt coepto dī; vincla trementum Excussa e manibus, libertas parta Tonanti est. 490 Haec memora juxtaque sedens, amplexaque supplex Genua dei; si forte velit Troasque juvare, Et Danaūm ad celsas pubem compellere puppes Litus in extremum, caesam, foedeque fugatam; Cui parent, omnes praeclaro ut rege fruantur; Utque malo ingenti doctus jam noscat Atrides, Et doleat noxam; laeva quod sprevit iniquus Mente virum, in cunctis cui par non ullus Achivis. Haec ille: haec lacrimis contra Thetis alma profusis: Cur laevo genitum te, gnate, miserrima fato 500 Eduxi? cura vacuus, nec laesus ab ullo Saltem ageres heic ad naves, cui tam prope vitae Dī finem posuere. brevi nunc, o miser, aevo es, Moestior et cunctis, curisque infestior aevi Hoc quodcunque trahis, Parcis heu natus iniquis. Ibo equidem aetherei praecelsum ad culmen Olympi, Atque Jovi, quae vis, fabor, si flectere possim. Interea tu, nate, cavis ne abscede carinis, Iratusque sede Grajis, nec proelia tenta. Hesternus, divûm coetu stipante, remotos 510 Oceani ad fines abiit conviva bonorum Jupiter Aethiopum: bissena luce redibit Sidereas caeli ad sedes. tunc ardua scandam Tecta Jovis, genibusque advolvar: verba precantis Irrita nec cedent, ni spes me ludit inanis. Sic ait, eque oculis dilapsa evanuit, aegrum, Iratumque animi linquens, demptumque furentem Ob decus, et raptam forma praestante puellam. Interea Laërtiades mactanda ferebat Dona deo, et Chrysae ad sacras pervenerat oras. 520 Curva ubi se portu primum ratis intulit alto, Vela legunt, mediaque locant composta carina: Funibus hinc malum demittunt, atque paratam Reclinant apte in sedem; celerique per undas Remigio tuta sese statione recondunt. Anchora tum jacitur, firmant retinacula puppim. Optatum in litus juvenum manus emicat: inde Exponunt laeti pecudes, Phoebeïa dona, Et pulchram ad patrias ducunt Chryseïda sedes: Ipse manu sacram Phoebi quam sistit ad aram, 530 Atque patri, ut jussus, tradens haec fatur Ulysses: Huc me, Chrysa, virūm regnator misit Atrides, Et jussit gnatamque tuam tibi ducere, Phoebo Et facere, ac placare deum, qui concitus ira Saevit, et ingenti luctu demergit Achivos. Sic ait; inque manus patri dat: suscipit ille Gaudens, ac tremulis oblatam amplectitur ulnis. Interea pulchram juvenes ex ordine ad aram Mactandas statuunt pecudes, et flumine puro Perfudere manus spargendaque farra tenebant, 540 Atque salem. Chryses ambas ad sidera palmas Sustulit, ac senior sic magna est voce precatus: Audi haec arcitenens, praesenti numine Chrysam Qui regis, ac Tenedum, Cillamque. haud vana precantem Et prius audisti, mihi laudem, tristia Grajis Damna ferens; et nunc audi, finemque malorum Da, pater, ac pestem Danais averte nefandam. Sic ait; atque deum non cassa in vota vocavit. Graji etiam fudere preces, veniamque rogarunt. Tum fruges jaciunt salsas; cervice reflexa 550 Dein sacras jugulant pecudes, ac tergora costis Deripiunt, ferroque secant femora, atque plicantes Omento involunt pingui, supraque resecta Omnibus e membris imponunt frusta: sacerdos Quae sacris adolet flammis, rubicundaque fundit Vina: gerunt juvenes hinc atque hinc viscera quino Fixa veru. postquam flammis femora usta, frequentes Tosta igni postquam gustarunt viscera ad aram; Secta minutatim fixerunt cetera longis In verubus, curantque dapes, laetique paratis 560 Vescuntur, structisque agitant convivia mensis. Postquam exempta fames, amor et compressus edendi est, Crateras pueri statuunt, et vina coronant, Inque orbem cyathis haustum tribuere liquorem. Pota dehinc pubes laetum paeana canebat, Tota et luce sacro celebrabat carmine Phoebum, Placabatque iram certo jaculantis ab arcu. Audibat, largoque deus gaudebat honore. Interea aequoreas currum Sol condit in undas, Et nigris terram involvit Nox atra tenebris. 570 Somno illi ad curvam sese stravere carinam. Inde, ubi purpureo veniens processit ab ortu Aurora, excedunt portu, cursumque capessunt Ad socios. auram Phoebus pater ipse ferentem Adspirat. laeti malum arrexere, sinusque Velorum niveos pandunt; tum carbasus austro Inflatur, proram subter fremit unda, liquentes, Uncta vias currit, fluctu cedente, carina. Ast ubi venere ad socios, Argivaque castra Ingressi, curvo subducunt litore puppim, 580 Longaque supponunt firmo de robore fulcra, Dilapsique abeunt sua quisque ad septa, ratesque. Magnus at ingenti Pelides turgidus ira Myrmidonum ad naves secreta in parte sedebat, Non coetus Grajūm visens, non praelia; tristi Sed lacerans animum cura, pugnaeque videre Implicitos durae cupiens discrimine Achivos. Jamque adeo duodena Eos processerat amne Oceani. Aethiopum linquentes regna redibant Sideream divi ad sedem. rex Jupiter ante 590 Incedit, subeunt alii, patremque caterva De more ingenti celsa intra limina ducunt. Nec Thetis est oblita preces, mandataque gnati, Caeruleo at fluctu emergens festina supremi Aërium per iter culmen conscendit Olympi Mane novo. Heic coetu divūm secretus ab omni Jupiter in summa caeli regione sedebat. Quem Thetis ut solum nacta est, contraque profuso Ora madens fletu, sedit, laevamque precantum More manum apposuit genibus, dextramque sub imum 600 Suppliciter mentum admovit; dehinc talia fatur. o pater, o divūm rex; inter numina juvi Si te unquam verbo, vel re; da, magne, precanti, Quod cupio, durusque meos ne despice fletus. Da, meus in Danais per te clarescat Achilles, Quem citus heu dulcis vitae manet exitus; omne Cui ferus Atrides misero decus abstulit, et, quae Pulchra viro dederant virtutis praemia Graji, Eripuit, fas et contra sibi vindicat omne. At tu nunc, genitor, sarci quod laudis ademptum est 610 Insonti; atque favens Trojanis annue palmam Usque, meam donec prolem tot cladibus acti Grajugenae donis cumulent; largoque rependant Foenore, quod nunc flet raptum, decus. Haec ait alto Cum gemitu. reddit nil contra Jupiter; haeret Sed tacito immotus vultu. cunctatur et ipsa, Genua tenens arcte, semel ut complexa, nec usquam Est potis avelli; roseoque haec subjicit ore: Jam mihi vel sponde, pater, et bonus annue, contra Abnue vel tandem, (nam quis metus?) hoc ego saltem 620 Infelix ut nosse queam, quam gratia nostra Sit levis, inque deis quam negligar omnibus una. Ingemuit pater; et, Cur me, dea, tristia cogis Moliri nunc facta, inquit, cum conjuge et iras Exercere? malis quae me vesana lacesset Actutum verbis; mihi quae convicia divis Saepe facit temere in mediis, queriturque juvare Quod soleo immeritos dura inter praelia Teucros. Quin tu, oro, has, videat ne te Saturnia, sedes. Linque domum rediens: curae mihi scilicet ista 630 Res erit: haud patiar frustra me, diva, rogatum. Haec adeo, ne forte meis diffidere verbis Incipias, moto firmabo vertice dicta. Haec mihi nanque fides verborum est maxima fanti Caelicolas inter: moto quod vertice cunque Annuero, immotum stat nec revocabile, donec Pollicitum implerint maturo tempore Parcae. Sic ait, et capite atque oculis pater annuit: almam Ambrosius fluxit per frontem et regia crinis. Tempora: contremuere arces, et culmina Olympi. 640 His actis, ambo digressi. diva profundum Desilit in pontum: caeli de vertice summo Jupiter ingressus tectum est regale. parenti Assurgunt divi confestim e sedibus omnes, Nec quisquam est ausus venienti haud obvius ire. Tum solio medius consedit. regia Juno (Vidit enim furtim secreta in parte loquentem Cum nympha quiddam Nereïde) talibus audax Orsa Jovem dictis incessere: Nectere fraudes Docte, deūm quisnam tecum est congressus, et una 650 Sedit? quidve doli struitis? cur me omnia celas, Consiliumque capis semper sine conjuge, nec, quas Mente foves, rerum pateris me noscere quidquam. Sic Juno: ast hominum contra pater, atque deorum: Diva, meo verso quaecunque in pectore, pandi Si vis cuncta tibi, ludet spes te irrita; prosit Nec tibi quod conjux mea diceris. omnia sciri Quae decet, haec prae te nemo divūmve, hominumve Noverit: at divos quae celans molior, haec tu Omnia nequidquam scitari et quaerere parce. 660 Huic amplis veneranda oculis Saturnia: Nam quid Est opus, o conjux, tam dura et saeva profari? Et nimium quidquam nec scitor, nec tua scrutor. Moliris nullo contra pugnante, parasque Securus quodcunque lubet. sed, candida blandis Aequorei te nata senis ne ceperit actum In fraudem verbis, metuo nam vasta sedenti Asseditque, genu et flens est amplexa; deaeque Pollicitus, credo, es clarum decus addere Achilli, Multa dare ad puppes Grajorum et milia leto. 670 Huic genitor, nutu caeli qui nubila cogit: Juno, nihil non tu conjectas; fallere nusquam Te possum. at quid ages aliud tamen, improba, ni te Ut magis averser? triste ut tibi stulta periclum Arcessas? nam, si vera istaec fare, voluntas Quod mea fert, facio non ulli obnoxius. at tu Jurgari jam parce, sedens et comprime vocem, Atque meis pare dictis, ne quotquot Olympum Divi habitant miserae nil prosint, si tibi saevas Injiciam gliscente manus male percitus ira. 680 Haec pater: illa metu pectus conterrita sedit, Nil contra mutire audens, iramque sub alto Ingentem, et saevos compescens corde furores. Cuncti una patriam divi ingemuere per aedem. At matri cupiens Vulcanus demere curam, Caelicolis haec in mediis ita farier orsus: Quis probet haec autem? vel quis ferat esse deorum Hanc tantam primis rixam pro gente pusilla Terrigenum, et subito misceri cuncta tumultu? Haec inter quem laeta juvent convivia, largae 690 Atque dapes; quando vincunt pejora? parentem, Illa quidem per se quanquam sapit, attamen ipse Hoc moneo: patrem contra ne pugnet, at iram Obsequio vincat verbis ne rursus acerbis Saeviat, ac nobis epulas et gaudia turbet. Quippe etenim, si forte velit, nos sedibus altis Deturbare poli possit, qui vi anteit omnes Horrendumque ciens tonitru, et flammantia torquens Fulgura. Tu, genitrix, verbis placare minacem Blanda para: facilis flecti est; placidusque bonusque 700 Continuo fiet, nec tristes proferet iras Longius. Haec dicens surgit de sede, rotundum Inque manus cyathum matri dedit, atque ita fatur. Quidquid id est, mater, ferto aequa mente, molestum Sit licet, heic videam scissam ne forte pudendis Verberibus, nec opem possim tibi ferre vocanti Auxilium; frustra sed cogar flere. Tonantem Haud facile est magnum contra contendere vires. Et quondam, memini, mater, tibi ferre volentem Auxilium, arripuitque pede, et jaculatus ab alta est 710 Aede procul. tota, quam longa est, luce ferebar In praeceps longe magnum per inane. cadente Sole, super Lemnum cecidi. excepere benigne Sinties infractumque artus, animamque trahentem Vix aegre tenuem. Sic fanti maxima Juno Arrisitque, oblata manu nec pocula sprevit. Tum dextra exorsus magno e cratere deabus, Atque deis haustum miscebat nectar: at ingens Continuo risus longi et sonuere cachinni, Ut claudum videre deum fragrantia ferre Pocula, festinumque amplas cursare per aedes. Sic tota pariter celebrant convivia luce Solis ad occasum laeti, dapibusque fruentes, Auratae et strepitu citharae, quam pulcher Apollo Pulsabat, cantu et Musarum alterna canentum. Verum ubi se clari solis jubar abdidit almum, Consurgunt mensis, coetuque ad tecta soluto Quisque sua abscedit somno gravis, aurea cuique Olim solerti quae fecit Mulciber arte. Ipse etiam ad thalamum, dulci laxare quiete 730 Membra ubi consuerat, processit Jupiter, et se Composuit somno: cubuit prope regia Juno.