CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1780328 in documento marul-mar-dauid.xml

Lib. XI Iam uix ingresso Solymarum moenia Chuso Absalon ecce etiam magna comitante caterua Aduenit laterique latus magis omnibus hęrens Achitophelis erat. Sed talia dum urbe geruntur, Iam iuga transierat montis magis ardua Dauid, Quando illi occurrit seruus cum munere Siba, Siba seruus Miphibosetum insimulat perfidię in regem Siba suo domino malefidus Miphiboseto. Adueniens prono Dauidem uertice adorat Atque offert geminos pressos sub pondere asellos. Pondus erat totidem Baccheo plena liquore Tergora Cyniphio direptę de grege pellis, Bis centum rubidi panes uuęque manipli Centeni passę, centeni denique scirpi, Inserti siccis dulcique sapore mariscis. Talia dona ferens "Hęc" inquit "munera seruus, Rex uenerande, tuus tibi pauper porrigo Siba. Plura daturus eram, si fors mihi plura dedisset. Res angusta domi largis affectibus obstat, Sit uoluisse satis." Postquam rex omnia uultu Accepit placido, "Donis iocundior" inquit "Es mihi, Siba, tuis, animum dum penso fidelem Solicitumque mei. Sed dic, ubi natus amici Est nostri Ionathę, cui seruis, Miphibosetus?" Ille ex composito meditatas ante loquellas Siba in dominum suum Tempore captato multa cum fraude ferebat: "Absit, ut hic dominus mihi sit, qui mente fideli Non tibi deseruit! Quem quęris, mansit in urbe Spe uana exultans ac dicens: 'Tempore in isto Sceptra mihi regni tandem reddentur auiti. Pro me bella gerit nunc Absalon'. Ista loquentem Deserui fugique procul tua signa secutus. Malo mori tecum quam uiuens corda fouere A regnis aliena tuis." Sic lingua locuta est Perfida, plena dolis. Dictis quoque credulus istis, Exardens odio rex dixit: "Miphiboseti nota Quę fuerant, iubeo tua sint!" Proh semper iniquum Mentis iudicium! Delato crimine quenquam Vnius damnare fide nullamque tuendi Sese uelle reo penitus concedere partem. Ecce insons dominus fundis exire paternis Cogitur, ut seruo tradantur. Scilicet istam Mercedem meruere doli fraudesque nefandę Fallacis famuli. Scelerati pręmia facti Siba ferens, lętus sanctam remeauit ad urbem. Dauid patitur maledicta Semei Rex inde abscedens Baurinum uenit in agrum. A Bauri egressus Saulina stirpe superbus Geriades Semeus, de montis rupe propinqua Contra Dauidem lapides torquere furendo Coepit et hunc ipsum contenta carpere uoce: "I nunc, crudelis regnator, perfide serue, Hęredi regnum qui quondam Saulis ademptum Vi retines! Sed iusta dei uindicta scelestos Insequitur mores. Nati propelleris armis, Qui non iure tuis alios oppresseris ante. Nunc tali meritas pendis pro crimine poenas." Sic iuga percurrens montis clamabat in illum Plana incedentem, medium cingentibus alis Abisas ad regem Pręstantum uirtute uirum. Tunc fortis Abisas Ad regem conuersus ait: "Quonam usque procaci In te latrabit lingua canis ille nefandus, Optime rex? Sine me, petulantia protinus ora Hoc cędam gladio!" Sic dicens porrigit ensis Ad capulum dextram, Semeum quoque lumine toruo Suspexit. Sed enim miti sermone minacem Rex respondit Rex cohibere uirum conatus "Desine" dixit "Velle illum punire hominem. Fortasse iubente Hęc maledicta deo nobis nunc ingerit audax, Et quis iussa dei reprenderit? Ecce parauit In me bella meus nimium crudelia natus, Et non uis uerbo me gens aliena lacessat? Mitte illum, si sic statuit deus, et mihi probra Ingerat ille idem. Forsan patientia nostra Placabit nobis commoti numinis iram Et deus hęc fatis mutabit fata secundis." Ergo ibant taciti, Semeo de rupe tonante Vocibus indignis et scrupos puluere mixtos Spargente in regem, probri simul omnia causa, Donec eo post terga procul longeque relicto Desertos adiere locos siluamque uirentem: Illic compositis curarunt corpora castris. Absalon interea media stetit urbe superbus. Chusus ad Absalonem Ad quem Chusus ait: "Salue, rex inclyte, salue!" Absalon ad illum Ast ille admirans: "Cur non Dauida secutus, Chuse, tuum fueris, tam semper deditus illi?" Respondit Chusus: "Meus est rex, Absalon, ille, Quem deus elegit, quem plebs populusque probauit Israhelitanus. Chusus quoque seruiet ipsi. Obsequiosus eram regi, nunc regis alumno Obsequiosus ero. Fas est, ut regis amicis Successor regni tandem dominusque fruatur." Comparatio Hinc ueluti exultat comperto forte uiator Ante pedes auro, prolata prendere dextra Illud festinat, spectat loculisque reponit, Tunc usurus eo, quum res tempusque requiret, Sic lęto excępit Chusum tunc Absalon ore Mellitis captus sermonibus. Impiger inde Consilium accito sibi postulat Achitophele, Quid facto sit opus iam primum tempore in illo. At uero ille uidens plebis nutantia corda, Ne sublato odio composta pace quiescant Absalon et Dauid, tum quę manus arma secuta Absalonis erat, regi daret emula poenas, Vt dubiam tollat cunctis iniuria mentem Mox illata patri, "Nosti" inquit "in urbe relictas Achitophelis sceleratum consilium Vxores regis. Fac harum corpora cuncti Compressu stuprata tuo cognoscere possint, Et componendę cęssabit credula pacis Suspicio, lęsum quum sic Dauida fuisse Constabit." Quid agis, consultor pessime rerum? Achitophel, quid agis? Non est diuturna potestas Per dirum quęsita nefas! Non lęditur actu Turpi solus homo, magis hoc stimulatur in iram Ipsa dei summi maiestas. Perdere regna, Erruere et uicos solet hic iratus et urbes. Absalon admonitus pauimentum scandit apertum Conspicuoque loco canopea repente tetendit. Illic compulsas fertur stuprasse nouercas. Et patuit cunctis ingens scelus, improbus ille Quo testatus erat contra Dauida parentem Se gerere hostiles animos infensaque corda. Achitophel post hęc animo uersare scelesto Euentum coepit belli pugnamque futuram. Achitophel ad Absalonem Absalona petens inquit: "Bis milia dena Lectorum iuuenum sumens, tua certa uoluntas Affuerit si forte mihi, regalia castra Hac nocte inuadam. Populus conterritus omnis Terga dabit, solus nostris circumdatus armis Corruet ille senex, cuius, ne sceptra capessas, Obstat uita tibi. Sublato salua redibit Turba uirum. Cuncti pariter tua signa sequentur Et iam Iudeo tutus dominaberis orbi." Dicta quidem lęto susceperat Absalon ore Quique aderant natu maiores illa probabant. Absalon ipse tamen Chuso quum uerba uocato Achitophelis ibi dudum prolata referret Et, quidnam super his sentiret, forte rogaret, Chusus euertit Achitophelis consilium "Achitophelis" ait Chusus "mihi displicet istud Hac uice consilium. Vires roburque uirorum, Qui Dauida tegunt, nosti: pręstantia bello Corpora sunt illis fortesque in proelia dextrę. Inde tuus genitor discrimine quam sit in omni Prospiciens, quam mente sagax, quam promptus in armis, Nemo est quem fugiat. Sed nunc fortasse periclum Vitans ipse latet, ducibus moderanda relinquens Illo castra loco. Quo si certamen inibit Achitophel casuque unus de plebe tuorum Occidet, exibit rumor cecidisse trecentos Inuadetque metus reliquos ipsique fauere Dauidi incipient. Ergo tibi tutius istud Accipe consilium: Totas modo collige gentes, A Dani incipiens ad fines usque supremos Vrbis Bersabę. Venient, si iusseris, omnes. Vix illos capiet campus. Iam copia tanta Arma gerens tecum, quoquo te uerteris, ibit. Comparatio Atque hac mole uirum, ueluti quum Nilus inundans Contegit effusis late arua patentia lymphis, Sic omnem operies turmam Dauidis et uno Illum congressu prosternes uimque tuarum Effugiet nemo legionum. Siqua tenebit Vrbs illos, poterit circumdare funibus ipsam Copia tanta uirum medioque in flumine tractam Mergere, ne ex illa restet uel calculus unus. Et quum tanta tuo fuerit res ędita ductu, Te metuent omnes, cunctas tua fama per urbes Procurret uolitans. Pręlatum regibus ibit Nomen in astra tuum. Tua denique gloria nullo Post hęc sęclorum spacio delenda manebit." Talis tunc Chusi placuit sententia cunctis. Absalon ipse suę succensus laudis amore, Assensit renuens quicquid suadere sagaci Consilio conatus erat Gilone creatus Achitophel, quanuis arguto prouidus astu. Ergo dei nutu sic contigit, Achitophelis Vt recte consulta leues spargantur in auras Absalon Dignaque Maacha lueret supplicia natus. Inde sacerdotes Sadochum atque Abiatharum Ipse sibi notos secreto Chusus adiuit Atque aperit quęcunque modo tractata fuere Et decreta simul, monuit quoque cuncta referri Curarent regi rexque ut transiret ab illo, Quo posuit sua castra, loco, ne uiribus idem Vix numerandorum uicina nocte uirorum Oppressus pereat. Tunc hi misere fidelem Ancillam, ferat hoc Ionathęque Achimęque, manebant Qui tunc urbe procul, Rogelis adusque fluenta. Ancillę instructi uerbis mox ambo profecti Absalonis ubi post se decurrere seruos Viderunt, abiere citi ingressique Baurim Intrant in puteum lympharum humore carentem. Consciaque illorum mulier formidinis, albo Contegit os putei tenuis uelamine telę, Se ptisanę fingens illic siccare liquorem. Accurrunt lixę mulierque rogata fatetur Illos pręcipiti transisse per auia cursu. Foemineis illusa dolis, ea turba retrorsum Cędendo redeunt Solymarum moenia uersus, Hi quoque de puteo surgentes iam modo coeptam Tendunt ire uiam pariter castrisque recepti Rem sibi commissam Dauidi ex ordine pandunt Persuadentque fugam. Iussit rex signa mouere Sub noctis tenebris, Iordanis protinus amne Transmisso sese festinans sistit in urbe. Vrbs Castra Castra fuit nomen munitę moenibus urbi, Illic cum tota sedit rex ipse cohorte. Achitophel uero, postquam sua spreta uideret Achitophel se suspendit Consilia et Chusum quam se iam pluris haberi, Immani affectus rabie impatiensque doloris, Discedens subito Gilonis tecta subiuit Consciuitque necem sibimet, circumdata colla Ira nota Confringens laqueo. Tales habet exitus ira Immodicusque furor. Si, quo se effundere possit, Non est, autorem contra crudescere sueuit. Absalon innumeram ducens ad bella cateruam Transmisso Iordane ferox Gallada citato Contigit arua gradu properans fessusque resedit Pręfecitque ducem poscenti pręlia turmę Amasa dux Expertum bellis Amasam, genitore creatum Iethra, matre Naa, Iezrelę sedibus urbis. Dauid erat Castris et ad hunc in sedibus illis Qui uenerunt auxilio Dauidi Versantem uenere uiri, qui Rabbata quondam Arua colunt, et quos Lodobarę ditia terrę Regna tenent, et qui Rogelę tecta frequentant, Gallada regione sitę, memoresque recepti Quandoque obsequii, grata illi in tempore dona Congessere simul: uestes et stragula durę Commoda militię pictisque tapetia uillis, Vasa Saguntino complurima conlita luto, Frumenti multos modios multosque farinę, Polentam, fabam lentemque cicerque calenti Pallade perfrictum, mel dulce et pingue butirum Ballantumque greges ouium tenerosque iuuencos, Ne procul a patria populos ieiuna uagantes Ante fames superet, quam tela hostilia uincant. Subsidio fidens diuino denique Dauid, Quando dei nutu sibi talia missa putabat Munera et externę solertia corpora gentis Auxilio uenisse suis, ad bella cohortes Iam subeunda parat. Legio data prima Ioabo, Altera Abisę, sed reliquam sortitur Etheus, Olim Gethea Solymas qui uenit ab ora. Prępositis ducibus quum tandem signa moueri Cerneret, ipse etiam cum primo exire parabat Agmine, sed proceres illum timuere periclo Duces ad Dauidem Obiectare graui. Tunc omnes "Nolumus" aiunt "Ad bellum uenias. Nos hęc in pręlia mitte. Tu uero maneas Castrorum tutus in urbe, Confugium uictis ut sis, uictoribus ampla Virtutis merces. Donec tua uita manebit, Stabunt incolumes spes omni tempore nostrę, Nunquam lapsa cadet populi fiducia, Dauid, Te saluo. Quanuis modo nos superauerit hostis, Rursum collecta pugnabimus undique gente, Inuictus dum uiuis eris." Rex talibus ergo Assensit tandem dictis atque urbe resedit. Tunc solio ad portas innixus stabat eburno, Quando per has totę sese effudere phalanges: Dauidis exercitus Ibant turmatim clypeos et tela ferentes, Passibus ęquatis seruatoque ordine cuncti Ac promptis animis. Dauid mandata tribunis Certa dabat, forti committant pręlia dextra Auxilioque dei freti certamina faxint, Dauid de Absalone solicitus Absalona tamen ne lędant. Omnibus istud Auribus ingestum cupiebat, parcere uitę Illius ut uellent, tanto ferebatur amore In natum quanuis ipsi postrema minantem. Explicuere tribus in saltibus Ephraimę Sese utręque acies. Instant torquentque sagittas, Pugna Clamant, concurrunt, gladios in uulnera stringunt, Comminus inter se pugnant et pręlia miscent. Mars dubius primum, sed mox Dauidica turma Acrius insistens retro sibi cędere cogit Aduersas acies Absalonisque cohortem. Sparguntur toto fugientum corpora campo. Comparatio Concusso ueluti siquando soluitur alueo Agmen apum, sese portis effundere certant Diuerseque uolant, longe lateque feruntur Vrgentesque fugam stridoribus ęra complent, Sic Absalonis quum uertere terga phalanges Coepissent, per saxa ruunt perque aspera dumis Ęquora pręcipites. Letho dat corpora uictrix Multa uirum legio. Multi, quos tetra fugatos Excępit silua, rabidi periere leonis, Vel graue frendentis laniati dentibus apri. Ex illis igitur, qui regem mente rebelli Aduersum stabant, bis illo milia dena Absalon Oppetiere die. Fugiebat et Absalon ipse, Velocis muli fodiens calcaribus armos. Quadrupes elapsus subter querceta repente Pendentem ramis dominum implicitumque capillis Vltra pręteriens nodatum uertice liquit. Suspensum quidam uidit currensque Ioabum Effecit certum. Contracta fronte Ioabus "Miles iners," inquit "cur illum cęde merentem Afficere es veritus? Cuius fera pectora ferro Si transfixisses, siclis donatus abires Bis quinque argenti. Lumbos argentea zona Cingeret inde tuos."—"Haud tanti dona, Ioabe," Respondit "sunt hęc, ut nostra regia proles Occumbat dextra. Nunquid non talia nobis Rex mandata dabat, quum nos spectaret ab urbe Propensis animis ad pręlia Martis euntes: 'Absalona meum nullis ego lędier armis Pręcipio, parili si non succumbere fato Me quoque percupitis'?"—"Mitte" inquit "uana" Ioabus "Argumenta modo! Dic: quo manet ipse locorum Sic pendens?" Tunc ille manum porrexit et ipsum Ostendit digito. Rapiens tria pila Ioabus Absalon occiditur Accessit propius, quę uibrans torsit in illum, Perforat et trina pendentis cuspide pectus. Atque ubi iam moriens agitaret in ęre crura Motibus alternis, eductis ensibus illum Armigeri pariter feriunt cęduntque Ioabi, Donec distento dilapsa est corpore uita. Hanc illata patri passa est iniuria poenam! Denique sublato tunc Absalone Ioabus, Nolens reliquias fugientis perdere turbę, Insonuit cornu raucoque reducta canore Agmina cęssarunt armis urgere fugatos. Absalon exanimis depostus ab arbore, terrę Redditur et lapidum deformi tectus aceruo Marmoreo caruit post talia fata sepulchro, Qui cupidus regni genitori bella mouere nota Ausus erat demens. I nunc et regna, superbe, Non iuste quęsita para, grauis esto parenti, Tale impune scelus si pertulit Absalon ipse! Absalonis colossus Quanuis ille sibi non longe a moenibus urbis Nomen marmoreo, laudem famamque colosso Quęsierit posito. Quis non simulachra uidendo Rettulit ad mentem uel tanti criminis ausum, Vel plectente deo tam dignam crimine poenam? Quum iam reliquias uictę certamine gentis Ad patrium rediisse solum constaret, Achimas Sadochides petiit, domitos ut nunciet hostes, Passibus ad regem gradiens Dauida citatis. "Nolo," Ioabus ait "nolo, charissime Achima, Nuncius ut fias casus sortisque dolendę, Dauidis quoniam crudeli uulnere natus Absalon interiit. Regi tamen omnia narret Chusus Arachites." Dixit dictumque recepit Chusus et exurgens cursu transmittere campos Incepit Dauida petens. Permissus Achimas Currere post illum, compendia nota uiarum Corripit et plenis pręcurrit passibus ultra Ac prior adueniens ad limina prima sedenti Iesseidę regi superatos nunciat hostes. At rex solicitus de nati nosse periclo. Narranti occurrens "Hem, quid meus Absalon," inquit Achimas "Anne satis sanus?" Cauit mala dicere Achimas Atque ait: "Armorum nondum reticente tumultu Nosse nihil potui. Veni, uictoria tantum Vt tibi nota foret." Dum talia fatur Achimas, Chusus Applicuit Chusus. Sed pectore fessus anhello, Vix uerba euoluens referebat et ipse phalanges Aduersas mundi rectore fauente fugatas. Sitne puer sanus, Dauid rogat. Ille parumper Cunctatus dixit: "Patiatur talia quisquis Hostiles animos in te, rex inclyte, gestat! Dauid dolet Absalonis necem Absalon interiit." Dauidis corda dolorem Concępere grauem, fortunę oblita secundę. Hinc abiens summę supra coenacula portę Absalona suum moesto clamore uocabat Et frustra ingeminans iterumque iterumque uocabat. Morte sua cupiens defuncto reddere uitam Si posset nato, quanuis offensus ab illo. Huius tristitię diffusus rumor ad ipsum Induperatorem clarum uirtute Ioabum Peruenit primum, mox agmina tota repleuit Lętaque turbabat uictricis corda cateruę. Demissis uenere animis atque ore silenti Illorum in morem, qui duro Marte fugati Amisso ad patrios redeunt ductore penates. Iamque indignati nolebant moenibus urbis Introferre pedem sparsusque per agmina murmur Ibat damnantum regem dubitansque Ioabus, Ab Dauide uelitne iam secedere miles Iratusque alium sibi tandem quęrere regem, Ingreditur portas et adhuc Dauida gementem Talibus affatur dictis atque increpat ultro: Ioabus ad Dauidem "Quo tibi mens abiit tantum indulgere dolori, O rex, ut nolis lętos admittere lęto Victores uultu? Turbat nanque ista maniplos, Quam pręfers, facies. Tibi fidos uertis in iram. Hęccine dona uiris reddis, qui sanguine uitam Seruauere suo tibi, rex, regnumque dedere Iam pene amissum? Quod si modo uictor abisset, Cuius fata doles, sceptro potiretur et omnem Delesset populum tua, Dauid, signa secutum. Exi igitur gentique tuę magis ore fauenti Atque hilari occurras. Quod si cunctatus id ipsum Distuleris, sperni se credent protinus omnes Indigneque ferent et te (mihi crede) relicto Constituent alium, cuius mox iussa sequantur." Talibus auditis, iam facto fine querelę, Descendit Dauid portęque ad limina sedit Purpureę uestis iocundo tectus amictu. Conspicuus cunctis, diademate tempora cinctus, Aurea sceptra tenens, inuito gaudia uultu Ostentans cęlansque suo sub corde dolorem. Conuenere uiri uictricia signa ferentes Belligerique duces et coram rege coacti Vna omnes illum lęto clamore salutant. Israhelitanę timuit pars altera plebis, Altera spe uenię sese sustentat et inquit: "Quid sumus expauidi, quod fauimus Absaloni? Absalon in bello periit, peccauimus isti, Quem tetigit pietas nati sibi regna parati Eripere et uitam, cur non miserebitur idem Nostri etiam? Tantum submissa uoce precemur Errori ueniam. Placatus cuncta remittet Ille suo populo, pro quo tot pręlia gessit Quemque Palestinis toties tutatus ab armis Cum uultus sudore sui est capitisque periclo." Talia dum iactant suspensi speque metuque Et nec adhuc parci sibi poscunt, nuncius illis Dauid omnibus pepercit, qui Absalonem secuti fuerant Aduenit regis Sadochus et Abiatharus. Hi dixere simul: "Vobis timor omnis abesto! Omnibus offensam Dauid dimittit et addit: 'Omnes ecce sumus coniuncto sanguine fratres Fraternoque libens omnes amplector amore. Amasas Non Amasas metuat ductoris munere functus Me contra, nostrę uolo sit dux ille cohortis Et collega meo noto uirtute Ioabo. Ergo securi ueniant regemque reducant. Prima tribus Iuda accedat reliquęque sequantur, Victores uictique simul. Rex omnibus unus Quum sit, cuncti unum comitantes moenibus urbis Illatum Solymę iusto uenerentur honore.'" His dictis pulsi uerterunt terga timores Pręuenitque preces cunctorum gratia regis Et concessa prius uenia est, quam uocibus ullis Implorata foret. Tanto spirante fauore Securi uenere omnes nomenque tulere Dauidis super astra pii clamore secundo, Quem nullis solitum superari scilicet armis Ingenerata suo cordi clementia uicit.