CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1744527 in documento zamagna-b-odyssea.xml

HOMERI ODYSSEAE LIBER VICESIMUS SECUNDUS. At vafer ingentes artus nudavit Ulysses, Insiluitque altum limen gravidamque pharetram Atque arcum manibus retinens; dein aspera tela Ante pedes fudit medium sic fatus ad agmen. Ardua res perfecta, viri: nunc altera major Pugna vocat nulli tentata. hanc tangere metam Experiar; si possim, adsitque vocatus Apollo. Dixit, et Antinoum contra jaculatus ab arcu Intorsit telum. pateram tum forte tenebat Ille gravem, signis caelatam, auroque nitentem; 10 Jamque parans explere sitim tollebat et atri Exitii et jaculi ignarus volitantis ab aura. Nam quis tot comitum sperasset in agmine solum, Quamquam animo indomito, magnis et viribus esset, Molirique sibi caedem, letumque parare? Ast illum in medio fixit Laërtius heros Gutture, et aversa fugit cervice sagitta. Volvitur extemplo pronus, pateramque remisit Saucius excussam manibus: tum naribus ater It cruor undanti rivo, revolutaque mensa 20 Calcibus impressis, epulaeque ante ora paratae, Exta simul, foedoque Ceres stat pulvere. at omnes Continuo trepidi, postquam videre cadentem, Assurgunt juvenes, atque implent tecta tumultu, Luminibusque obeunt tacitis latus omne per aulam. Non usquam clipeus, non septis hasta relucet, Quam capiant; solis irati vocibus instant. Tela viros contra quo sic male dirigis, hospes? Nulla dehinc cernes vivus certamina; nunc te Pernicies infanda manet. nam vulnere stratus 30 Qui fuit in patriis Ithacae praestantior oris, Ecce jacet juvenis; jam jam tua membra vorabunt Vulturii. his terrent dictis; nec credere cessant Effugisse manu jaculum nil tale volenti, Ignari commune necis jam tempus adesse. Quos ibi torva tuens furiisque incensus Ulysses Alloquitur: fera turba, canes, me limina, numquam Ad mea venturum reducem sperastis ab urbe Dardania, aggressi res omnes vertere fundo, Molirique nefas, famulasque in nocte fovere, 40 Ipsius et vivi thalamos invadere furto Conjuge praerepta? tenuit non ulla deorum, Non hominum vos ira sequens; nunc denique venit Omnibus atra dies et ineluctabile fatum. Dixerat; atque illos trepida formidine pallor Occupat, exitiique fugam, qua quisque sequatur; Respiciunt: solus contra est sic farier orsus Eurymachus. si verus ades, Laërtia proles, Ille Ithacus, merito quereris, nec dicta refello: Multa domi a nobis, multa et male facta per agros. 50 At jacet ille quidem, fuerat qui caussa malorum, Antinous; nos tale hic scilicet impulit auctor In scelus, haud cupiens animo connubia tantum, Ast alium versans, vetuit quem Juppiter aequus, Mente dolum; quo regnum Ithaces averteret ipse Ad sese, natumque tuum demitteret Orco Insidians. nunc jam Parcarum ferrea sensit Jura cadens. tu parce tuis: placabimus ultro Muneribus laesum, quaecumque et perdita luxu In domibus periere tibi, pensabimus aequo 60 Omnia solventes pretio, mulctamque ferentes Pro se quisque boum viginti. Ingentiaque aeris Pondera praeterea dabimus, rutilantis et auri, Dum fuerit mens laeta: nefas irascier ante. Talibus ardentem dictis lenibat. at heros Reddit acerba tuens: non si vel deferat omnem Rem patriam vestrum mihi quisque, et quae bona cumque Nunc habet, et quondam sperat sibi forte futura, Abstineam manibus furibunda a caede, priusquam Flagitia ultrici dextra et scelus omne piaro. 70 Sors reliqua haec vobis: vel me contendere contra, Vel celerare fugam, si cui det Parca salutem: Sed non effugiet, credo, fata aspera quisquam. Haec ille: intremuere artus, turbataque mens est Omnibus extemplo, rursusque ita voce loquutus Eurymachus trepidis infit. fidissima corda, O socii, non ille gravi jam temperet ira, Indomitasque manus teneat; sed limine ab alto Spicula torquebit pharetraque arcuque potitus, Dum dabit exitio heic omnes. ergo arma paremus 80 Nos etiam pugnae memores: educite ferrum, Ac jaculis una fortes opponite mensas: Dein contra valido conferti Marte ruamus, Si foribus pulsus, si qua vi limine cedat, Exitus et pateat nobis, circumque repente Fama volans totam rumoribus impleat urbem, Quo nunc extremum calamos in funera spargat. Sic dicens ferrum vagina extraxit acutum Utrinque, et stricta contra ruit obvius ense Horrendum inclamans. ille autem emisit ab arcu 90 Missile, et adversi percussit cuspide mammam In jecore infigens telum. Fluit aereus ensis Lapsus humi e manibus, circumque volutus et ipse Incidit in mensam curvato corpore, et omnes Effuditque epulas et stantia pocula casu. Fronte solum ferit ipse, atque alta sedilia plantis Verberat insurgens; oculis nox ingruit atra. Heic subit Amphinomus, seque ultro fervidus infert Obvius, aeratumque alte consurgit in ensem Pellere si foribus valeat conatus: at illum Occupat a tergo ferrata cominus hasta Telemachus, figitque humeris trans pectus adacta. Decidit ingenti strepitu, totaque recumbit Fronte solo adlisus. celeri se gnatus Ulysse Proripuit saltu, telumque in vulnere liquit Permetuens, ne quis cunctantem hastamque trahentem Transadigat, prono feriat vel desuper ictu. Jamque citus referens gressum stetit ante parentem, Ac propior sic voce infit. jam jam tibi scutum, Et duo magna feram praefixo hastilia ferro, 110 O genitor, galeamque habilem. simul induar armis Hinc elapsus ego, simul ipse Philetius artus Eumaeusque tegent: armari corpora praestat. Cui genitor fer, nate, inquit, dum spicula in hostes Sufficiunt spargenda mihi, ne cedere motum A foribus tandem cogant denso agmine solum. Vix ea; Telemachus genitori paret, et altum In thalamum conscendit, ubi arma inclusa jacebant. Inde capit quatuor clipeos, hastiliaque octo, Et galeas quatuor cristaque atque aere corusco 120 Insignes, celeratque ferens ante ora parentis, Primus ibi ante alios circum ipse accingitur aere, Pastoresque dein ambo; tum fortibus armis Agglomerant regi sese, propiusque resistunt. Ille autem, donec volucres pugnare sagittae Dant nondum insumptae, nunc hos nunc dejicit illos Tela manu vibrans non irrita: plurima turba Strata jacet, foedatque effuso in sanguine crines. At postquam certo jaculantem spicula nervo Defecere, altis acclinem postibus arcum 130 Marmorei tecti suspendit: nec mora, sese Armat et ipse citus, humerisque ingentibus aptat Bis duplicis clipei textum, galeamque comantem Induit. horrendum nutant in vertice cristae, Binaque rapta manu quatit acri hastilia ferro. Limen erat secretum extrema in parte domorum Vestibulum a tergo post ipsum, et pervius usus Tectorum inter se, vicique; at robora dura Firmabant septum, jussusque adstare sub armis Eumaeus propior fauces servabat, ubi arcta 140 Sola per angustum ducebat semita callem. Ergo illuc socios jubet ire Agelaus, et ultro Hortatus; nemon vestrum perrumpere limen Audeat illud, ait, populoque edicere cladem Indignam? gliscet subito vox missa per urbem, Atque hic postremum nunc spicula tendet ab arcu Perditus. hortanti sic pauca Melanthius olli Voce refert: via nulla datur; stant proxima tecti Limina, et angustis arctantur faucibus ora, Sufficit unus ubi fortis bellator in omnes. 150 Sed vobis nunc arma feram: namque omnia credo Haud aliam in partem furtim subduxit Ulysses Impiger, atque una proles fortissima gnatus, Ni thalami in latebras, sic fatus in ardua gressum, Scalarum exsuperans flexus, penetralia tendit; Bissenosque rapit clipeos, bissenaque tela; Ac galeas totidem setis horrentibus aptas. Hinc properans dat habere procis: quos maximus heros Vidit ubi armari ferro, dextraque minaci Ingentes crispare hastas, turbatus et aeger 160 Obstupuit, tremuitque artus. tam magna repente Objicitur species, ac nato talia fatur. Aut aliqua heic famulantum, aut ipse Melanthius adstans, Telemache, in domibus nos contra haec aspera bella Suscitat. huic natus referens sic orsa vicissim: O genitor, mea culpa omnis; nec criminis alter Auctor, ait: thalami versos ego cardine postes Immemor haud clausi. quos nunc speculatus apertos Horum aliquis sensit, non furta ad talia lentus. I properans Eumaee, fores atque objice firma 170 Observans, si qua haec mulier facta improba versat, Anne satus Dolio, potius quem suspicor ausum? Haec illi inter se jactant, dum rursus adibat Caprigeni custos pecoris penetrale repostum Arma procis celerans. quem postquam Eumaeus euntem Viderat, his propior dictis affatus Ulyssem est. О Laërtiade sate claro e sanguine divum, Ille malus rursum, quem nos jam duximus ipsi, In thalamum scandit. tua sit mihi nota voluntas: Exstinguine jubes, melior si robore vincam, 180 An vivum adduci coram, quae plurima fecit, Supplicio ut longo tandem scelera omnia solvat? Tantum ille; atque heros quaerenti talia reddit: Heic ego Telemachusque feros cohibebimus hostes Nequidquam urgentes: vos illum brachia captum Innexumque pedes thalami in penetralibus alti Claudite. ibi celsa pendentem e mole columnae Haerentemque ad vincla trabes educite ad ipsas, Vivus uti longum meritas, det corpore poenas. Dixerat: illi alacres parent, et jussa facessunt 190 Tendentes notum per iter: latuere morantem Intus, subvecti tacito sub culmina gressu. Ille quidem latis quaerebat in aedibus arma, Hi tecti adstiterunt hinc atque hinc postibus ambo. Jamque pedem referens ibat, dextraque ferebat Ornatam cristis galeam, clipeumque sinistra Squallentemque situ, veteremque, insigne decorum Laërtae quondam juvenis; tunc pulvere stabat In medio exesis horrescens undique loris. Heic illum insidiis exceptum limine in ipso 200 Corripiunt gemini pastores, altaque retro Luctantem sub tecta trahunt, maestumque supinant Supposita in tellure: pedes dein nexibus arctis Aversasque manus cohibent; ceu jusserat acer Multa diu passus, proles Laërtia, ductor. Sic vinctum e celsa suspendunt mole columnae, Inque trabes subvectum alte per vincula tollunt. Ac subito insultans dictis Eumaeus acerbis: Nunc, ait, in molli strato jam nocte, Melantheu, Excubias tota perages, nec pulcra latebit 210 Oceani e roseis veniens te fluctibus Eos, Quum duces ad laeta procis convivia capras. Sic ibi sublimem densa inter vincula linquunt, Armatique iterum forium stridentia firmant Robora, et ingressi, qua parte ardebat Ulysses Fulmineus, redeunt alacres: stant limine in alto Quattuor hi, numero exigui, sed vivida bello Pectora, spirantes robur: illi agmine denso Oppositi sedes intra glomerantur in aula. Interea sacro Jovis orta e vertice Pallas 220 Adstitit hos inter, vocemque et Mentoris artus Diva gerens. quam vidit ubi Laërtius heros, Continuo laetus: fer opem, haud oblitus amici Dilecti quondam; nunc et benefacta referre, Et juvet aequaevo, Mentor, succurrere regi! Sic orat ratus esse deam. sed turba procorum Parte alia ingenti strepitu per tecta minatur, Increpitatque furens, primusque Damastore cretus Vociferans: frustra te suadeat, inquit, Ulysses Auxilium sibi ferre, et nos insurgere contra, 230 Namque aliter, postquam leto gnatumque patremque Victores dabimus, diro tu funere Mentor Stratus et ipse cades moliri talia nobis Haud veritus, culpamque tuo cum sanguine solves. Quin et rapta tibi per nos quum vita recedet, Fortunasque domosque et servas quotquot ubique Largus opes, nullo discrimine habebimus ipsis Permixtas Ithaci rebus. non vivere natos Sedibus in patriis, tenerasque aetate puellas, Degere nec thalami sociam patiemur in urbe. 240 His magis exarsit dictis violentia divae, Et stimulos regi subdens sic ore loquuta est: Nec tibi vis eadem, nec idem stat robur, Ulysseu, Quod fuerat quondam, quum Dardana Pergama circum Pugnabas magno repetens genitore creatam Tyndariden, totosque novem bellator in annos Durando ingentes tollebas caedis acervos; Consiliis jacet ipsa tuis Priami eruta sedes. Nunc tua devectus jam tandem ad limina victor Abnuis ignavus pugnam, nec inertia contra 250 Corda ruis. mora nulla in me; quin cominus adstans Adspicies quanto tibi munera foenore Mentor Alcimides duro juvenum in certamine reddat. Sic fatur, necdum plenam Tritonia laudem Adnuit illa ducem gaudens extrema sequentem Cernere, et egregiam gnati tentare juventam; Jamque alte sublapsa solo; mutataque Prognes In faciem celsa tecti trabe diva resedit. Parte alia socios Agelaus ad arma ciebat, 260 Eurynomusque, atque Amphimedon, Demoptolemusque, Pisanderque Polyctorides, expertus et armis Una ingens Polybus, soli praestante relicti Ante omnes longe virtute, ipsaque furentes Certabant de vita: alios nam letifer arcus Straverat, ac missae glomerata in caede sagittae. Inter quos Agelaus ibi: dabit, inquit, amici, Indomitas dabit ille manus; jam Mentor et ipse Discessit vano laudis conatus amore Nequidquam miserum succendere. cernite maestos Pro foribus stantes, vacuoque in limine solos. 270 Haud omnes temere vos una effundite tela, Sed primum seni tantum. si forte vocatus Juppiter ipsum adeo nobis det sternere regem, Adnueritque decus, nullo socia arma labore Fracta cadent, illo crudeli funere caeso. Dixerat: hi validis contortas viribus hastas, Non secus ac jussi fuerant, jecere; sed omnes Bellipotens flexit vanas a corpore virgo. Ergo abeunt diversae; hic altos cuspide postes Perculit, ille fores; gravis aere huic fraxinus haesit 280 Parjete in adverso nequidquam emissa lacertis. At postquam cecidisse procum tela irrita vidit, Incolumesque suos Ithacus: jam spicula, dixit, Scilicet et nobis emittere tempus in hostes, Crimina prisca novo qui crimine caedis acerbant, Atque ipsam nostro poscunt cum sanguine vitam. Vix ea fatus erat breviter: cunctique repente Intorsere simul tenues librata per auras Tela manu. Demoptolemum jam fortis Ulysses Dejicit, Euryaden ingenti vulnere gnatus, 290 Eumaeusque Elatum, pariterque Philetius acrem Pisandrum. Volvuntur humi morientibus una Artubus, illiduntque admorso in marmore dentes. Abscessere alii retro, caecoque recessus Praecipites subiere, instant fugientibus illi, Infixasque hastas morientum e corpore vellunt. Nec minus, in media quamquam jam morte tenentur, Rursus in arma proci tendunt, aerataque dextris Robora in adversos jactant; sed plurima Pallas Irrita deflexit, sparsitque aut fixa sub altis 300 Postibus, aut aptis resonanti cardine valvis, Aut etiam adverso percussa in parjete fregit. Telemachi tamen aere manum perstrinxit acuto Amphimedon, summamque levi de vulnere pellem Hasta furens hausit. Nec non exstantia terga Eumaei Ctesippus, iter molitus ad oras Extremas clipei, tersit: super evolat actum Missile, et ingenti demum ferit impete terram. Hi circa regem densantur, et ordine facto Fraxineas jaciunt hastas. Cadit ictus Ulyssei 310 Eurydamas magni telo, cadit Amphimedonque Vulnere Telemachi; Polybusque acerrimus armis Volvitur Eumaei dextra confossus, et ipse Pectora Ctesippi ferit ecce Philetius, illique Haec super insultans inimico fatur ab ore. O Polytherside, fuerant cui semper amica Jurgia, vesano tandem jam parce furori Magna loquens, potiusque diis minitantia cede Dicta ferox, homines quorum vis praestat in omnes. Hoc tibi taurino, dederas quem perfide regi, 320 Pro pede nunc munus refero. sic ille nefandum Ultus caede viri facinus dicebat; at heros Cominus interea longa Laërtius hasta Fata Damastoridi properat, sternitque superbum. Mox Evenoridem Leocriton impiger ictu Telemachus figit, medioque per ilia ventre Transadigit ferrum: penitus fera cuspis adacta Haesit, et ille ruens prono sola perculit ore. Tunc Dea bellipotens tecti de culmine summo Aegida terrificam concussit: frigidus horror 330 Insinuans turbata procum per pectora gliscit, Praecipitesque fugam tentant; ceu territa quondam Diffugiunt armenta boum, queis tempore verno, Incipiunt longi quum jam procedere soles, Asper acerba sonans furias immisit asilus. Contra bis gemini heroës palantibus instant A tergo, attonitosque metu late omnibus urgent Sedibus. ac veluti quum rostro atque unguibus uncis Vulturii insiliunt celsis de montibus agmen In volucrum, campis hae sese ad nubila tollunt 340 Praecipites, illi trepidas laniantque premuntque Immensam aggressi caedem: via nulla salutis, Nulla fuga est, vulsis labuntur ab aethere pennis Condensae, praeda gaudet venator opima. Sic illi per tecta procos agitantque, tenentque, Et caedunt passim: morientum tristis ad auras It gemitus, sparsoque exundant sanguine sedes. Atque heic Liodes astu subit, imaque Ulyssei Genva manu amplectens effatur talia supplex: Dux o magne, sine hanc animam, et miserere precantis, 350 Non ego vel dictis incessi turbidus umquam, Vel turpi famulas violavi crimine; quin et Saepe alios vetui vim talem inferre parantes Haud tenuere manus moniti; nunc foeda luentes Supplicia expendunt scelerum, caesique recumbunt; Quos super ipse quidem, meritus nil tale, jacebo Infelix, vatem neque gratia digna sequetur. Illum immane tuens contra sic excipit heros: His vates si fata olim haud ingrata canebas, Credo equidem longum exsilium et crudelia saepe 360 Funera pro reditu mihi sueras poscere, et idem Uxoremque tibi ac dulces promittere gnatos: Proin morere, et socios socius ne desere vates. Sic fatus dextra correptum sustulit ensem Ille solo, qui pridem Agelao in caede ruenti Exciderat, mediaque actum cervice recondit Arduus assurgens. cadit ille, et fracta loquentis Immundo cervix commixta in pulvere sedit. Terpiades vero letum exitiale tremiscens Phemius, ille procos cantu mulcere coactus, 370 Stabat adhuc, citharamque manu retinebat eburnam Limine secreto latitans. cunctatur, et aestu In vario nunc huc animum nunc dividit illuc Anceps, Ercaeine Jovis progressus ad aram Marmore de solido structam considat, ubi exta Multa boum soliti fuerant incendere flammis, Laërtesque olim natusque; an cominus adstans, Ac genua amplexus precibus pervincere tentet? Haec potior dubio visa est sententia; jamque Ponit humi soliumque inter rutilantibus aptum 380 Argento e puro clavis, crateraque magnum, Argutam acclinis citharam; dein ipse volutus Ante pedes Ithaci supplex ita voce profatur. Haec per ego tua te genua oro, maxime ductor, Insontis miserere, atque hoc te crimine solve; An non ipse tuo tristis cruciabere corde, Si dabis exitio celebrantem facta deorum Atque hominum vatem? cantus vis insita ad omnes, Non ars me instituit, sensusque in pectore fingens Versat agitque meos numen, perque omnia ducit. 390 Tu quoque non impar divis celebrabere nostro Carmine, me tantum stricto ne dejice ferro. Et jam Telemachus tua cara et sola voluptas Me non sponte tuos dicet subiisse penates; Nec pretio aut epulis captum cecinisse, sed una Instantumque minis juvenum numeroque coactum. Vix ea: Telemachus flentemque et multa precantem Audiit, atque adstans genitori: parce, nec hasta Hunc, ait, insontem Stygias detrude sub umbras! Quin et praeconem libeat servare Medonta, 400 Cura mei fuerat primo cui plurima in aevo, Ni fors Eumaeusve, acerve Philetius illum Perdidit, aut ipsi tibi dira in caede furenti Obvius advenit. sic ille: at callidus hausit Dicta Medon; solio subter nam tergore tauri Abdiderat sese tectus, pavitansque latebat. Sed tunc prosiluit, densumque exutus amictum Telemachi genibus propior stetit; atque ita supplex: Ille ego sum quem poscis, ait; tu parce, tuoque Dic patri, ne me ferro transfigat acuto 410 Ob scelera iratus juvenum, qui vertere tecta Ipsius institerant, teque heic sprevere furentes. Olli subridens pacato pectore Ulysses: Fide, ait, incolumem quando hic te a funere servat; Jamque animo monitus tu disce; aliisque memento Dicere, quam longe virtus a crimine distat. Verum, agite, egressi foribus considite foeda Ambo a caede procul, tuque et clarissimus una Phemius, expediam donec, quod restat agendum. Finierat dicens; illi tecta alta relinquunt, 420 Vicinamque Jovis magni funduntur ad aram Omnia lustrantes circum letumque paventes. At contra, fato ne quis subductus Achivum Deliteat vivus, tecti latus omne pererrat Luminibus tacitis Ithacus. videt undique stratos Procubuisse omnes nigranti in sanguine et atro Pulvere confertos. ceu quando in litore curvo Humida lina trahens vitreis piscator ab undis Squamigeros fundit pisces; illi aequora frustra Optantes late sicca glomerantur arena, 430 Jamque animam rapuit miseris lux aurea Phoebi. Haud aliter per tecta proci spatiosa jacebant Alter in alterius mactati sanguine. et heros: Vade age, nate, voca nutricem, dixit, ut adstans Audiat extemplo, quae fert mihi corde voluntas. Nec plura: ille quidem celerans mandata parentis Emovitque fores, talique est voce loquutus. Huc ades Euryclaea, uni cui tradita cura In domibus vigili studio servare puellas, Exi agedum, genitor te coram affarier optat. 440 Tantum effatus, et in verbo vestigia movit Egrediens foribus reserato limine nutrix, Telemachus qua monstrat iter, ducitque sequentem. Cernit ibi medium strata inter corpora regem Pulvere sordentem taboque, ut forte leonem Digressum de caede boum; cui pectora late Sanguinea horrescunt, malaeque utrinque madentes Stant sanie immani; metuendus lumine terret. Sic Ithacus tunc ipse pedes, sic foeda superne Brachia terribilis visu monstrabat. at illa 450 Funeraque ut vidit glomerata, altumque cruorem, Tollere clamorem ac laeto gestire ululatu Visu improviso perculsa. haud talia passus Continuit subito, atque audentem voce repressit Heros haec fatus: tacito sub pectore gaude, Ac voci nunc parce. nefas in morte virorum Bacchari, quos fata deum quosque impia facta Abstulerunt; nullum veriti nec honore colente Terrigenum, indignus, dignusve accederet hospes, Spernebant omnes pariter; quae propter acerbo 460 Exitio domiti cladem subiere nefandam. Sed tu, femineo famulantum ex agmine quotquot, Dic age, me temnunt, scelerosaque furta sequuntur? Cui nutrix: equidem dicam vera omnia, gnate; Quinquaginta intus famulae, haud ignara Minervae Pectora, stant niveas assuetae carpere lanas, Et duram longo vitam tolerare labore. Quarum bissenae sanctum violare pudorem Aggressae nec me dignantur honore neque ipsam Penelopen. vixdum natus pubescit, et ante 470 Haud passa impubem est genitrix dare jura puellis. Jamque feram scandens penetrale haec nuncia ad aures Conjugis optatae, cui somnos numen amicum Exciit irrorans per membra. haec illa; sed heros: Ne placidam turbes dominam: tibi cogere tantum Cura sit huc diro pollutas crimine servas. Haec dederat vix ore; et jam mandata facessens Ibat anus, famulasque vocans per tecta ciebat. Ipse autem gnatum affatus geminosque ministros Ad sese accitos: ite, inquit, corpora caesa 480 Tollite jam celeres pariter; subeantque puellae Triste ministerium: dein pulcra sedilia circum, Et patulas lustrate undis et tergite mensas. Post ubi compositis steterint rite omnia tectis, Sedibus ex altis famulas educite, et inter Surgentemque tholum medias inclusaque septa Perdite caedentes ferro, dum spiritus artus Deserat oblitos venerem, quam saepe solebant Exercere, procis nocturna per otia mixtae. Dixerat: illae autem coram venere frequentes, 490 Ac primum institerunt vectare cadavera et una Aggerere, aulaï qua porticus ampla patebat, Sese inter connixae humeris: ferus instat Ulysses Ipse operi; hae properant, quam vis non sponte, laborem. Mox etiam mensas varioque sedilia cultu Rore superfuso lustrant, purgataque tergunt. Nec non Telemachus sociique has inter ahenis Stringebantque solum rastris, aspersaque tabo Limina verrebant: raptas illae undique sordes Subvehere, atque extra sedes effundere certant. 500 Tota renidenti postquam luce aula refulsit Femineam educunt turbam, mediisque trementem Porticibus subterque tholi testudine cogunt Angustum in spatium, nulla unde exire potestas. Atque ibi Telemachus: turpi jam funere, dixit, Eripiam his animam, capiti quae probra tulere, Dira meo, matrisque, procis accumbere quondam Assuetae furtim per opaca silentia noctis. Dixit, et ex alta pendentia vincla columna, Summa tholi jaciens supra fastigia, nectit, 510 Ne terram suspensa pedum vestigia tangant. Ac veluti turdi molles variaeque palumbes Insiliunt densos inter quum stantia dumos Retia, ubi repetunt consueta cubilia sero Vespere; dura quies omnes latitantibus intro Excipit insidiis. sic tum cervicibus illae Pendebant longo pronis ex ordine; circum Colla premunt laquei misero luctantia fato; Jam pedibus tremuere, et vita recessit in auras. Post etiam vinctum traxere Melanthion altis 520 E foribus; truncas cui foedo vulnere nares Ense metunt, populantque aures; tum cruda voranda Objiciunt canibus dissectis inguina nervis, Inciduntque pedes irati et brachia ferro. Et jam tecta petunt abluti a caede recenti, Agglomerantque duci sese, postquam ultima coepto Imposita est operi manus, et deferbuit ira. Ergo ille affatus nutricem; huc ocius affer Sulfura, ait, caedis consueta piacula, et ignem, Queis valeam suffire domos; mox ipsa vocata 530 Penelope huc adsit fidis comitata ministris, Accedantque omnes, tua cetera cura, puellae, Cui subito Euryclaea refert: certe omnia, nate, Digna mones, nec tanta sequi me jussa pigebit. Unum addas, oro: sine me tunicamque nitentem, Et chlamydem tibi ferre novam; sordentiaque isthaec Projice texta, precor, functus jam caede procorum: Talem haud esse decet. sic illa orabat; at heros: I properans, ignemque feras ante omnia primum, Edico. vix fatus erat; nec dicta retardans 540 Sulfuraque atque ignem nutrix tulit. haud mora, totam Rite domum sanctosque Ithacus adolere penates Institit; at celeri rursum penetralia gressu Scandit anus, famulasque jubet succedere coram. Conveniunt jussae, manibusque ardentia quassant Lumina; tum circum fusae regemque salutant Osculaque infigunt capitique humerisque decoris, Amplexaeque manus prensant. ille ictus amore Aestuat, ac gemitus inter lacrimasque volutas Ora recognoscit cunctarum et nomina signat. 550