CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1735472 in documento zamagna-b-odyssea.xml

HOMERI ODYSSEAE LIBER DECIMUS OCTAVUS Interea stetit ante fores conquirere victum Undique suetus homo vastaque voragine ventris Notus inexpleti, cui nullae in corpore vires, Nullum et robur erat; tantum se mole ferebat Arduus ingenti. primis hunc mater ab annis Dixerat Arnaeum, post Irum nomine cives, Nuncia quod referens ibat, dixere vocantes. Is Laërtiaden proprii de limine tecti Pellere conatus sic ultro incessit acerbis Vocibus: eja ultro discede, aut calcibus isthinc 10 Abripiere senex pulsus: non ora monentum Aspicis en juvenum, plaususque audere jubentum? Sed miseret me quippe tui nimis: ergo age surge, Ne fera nos inter manibus discordia gliscat. Talia jactantem sic contra affatur Ulysses Torva tuens: nec te facto, nec voce lacesso; Nil etiam invideo, licet uni plurima donent. Haec ambos capiet sedes: quid tollere partem Invidus alterius certas, oppressus eodem, Quo premor ipse, gravi casu? di forsitan olim 20 Respicient utrumque, dabunt et ditia dona: At manibus parcas moneo, nec turbidus iram Sollicites. aliter, quamquam sim fessus ab aevo, Pectoraque, et sparso foedabo fracta cruore Labra tibi: sic orta mihi lux crastina surget Tuta magis; neque enim pulsus Laërtia rursum, Credo equidem, poteris minitando in tecta reverti. Haec Ithacus, contraque haec ardens reddidit Irus: Proh superi! ut gurges hic verba sonantia volvit Adsimilis vetulae, fractas quae torret aristas 30 Garrula. jam faxo, mea brachia sentiat ictu Saucius, atque omnes vomat atro in sanguine dentes Sus veluti, flavo segetem quum raptat in agro. Aggredere: hi pugnam spectent, quid tarda senectus Hanc viridem contra valeat sperare juventam? Sic odiis animisque adversi limine in ipso Certabant. quos vidit ubi sine more furentes Antinous, ridens subito est affatus amicos: O socii, nova pugna oritur, qua munere divum Gratior his numquam visa est penetralibus ante. 40 Ecce hospes, pariterque Irus pugnantia jactant Brachia congressi: juvat hanc incendere pugnam. Dixerat, et magno cum risu protinus omnes Postibus exsiliunt altis, circumque frequentes Agglomerant sese pugnantibus; atque ibi fatus Eupithei Antinous proles haec infit ab ore. O pubes generosa proci, torrentur in igne Viscera caprigeni pecoris, quae sanguine plena Et pingui nobis in serae tempora caenae Servantur. partem victor sibi praemia pugnae, 50 Quam velit, exsortem capiat, semperque sub īsdem Aedibus assideat nobis conviva, neque ullum Has inopum mensas alium turbare sinamus. Sic monuit, cunctisque eadem sententia sedit. Tunc Ithacus subiens astu, contraque loquutus: Haud fas, haud juveni tanto componier aequum Me senio fessum longo, curisque gravatum; Saeva tamen ventris rabies descendere cogit Has etiam ad plagas miserum. sed vos ego magnos Per divos testor, validis vos parcite dextris, 60 Neu feriat quisquam saevo me vulnere furtim Auxilians Iro: vestro perculsus ab ictu Conciderem extremum: dixit, jurataque cuncti Dicta viri spondent, atque haec super adjicit heros Telemachus dicens: virtus in pectore solum Hunc tibi sit praesens contra; non ullus Achivūm, Quem metuas, heic, hospes, adest: nam laedere si quis Audeat, haud uni solvet pro crimine poenas. En adsum prior ipse tibi, nec jussa retrectant Eupitheo Polyboque sati, praestantibus orsis 70 Egregii heroës. haec ille, eademque probarunt Haud dubio assensu juvenes. tunc fortis Ulysses Protinus ima sibi circumdedit inguina pannis, Exeruitque femur magnum: lata ossa superne Stant humeris, pectusque altum, nodosaque circum Brachia dura toris; super ipsa valentia regi Praesens membra suo Tritonia numine firmat. At pubes mirata stupet, mussatque vicissim Respiciens: jam non Irum, gravis exitus Irum Accipiet; tam plena seni femora hirta patescunt. 80 Haec pubes: simul aspectu conterritus haeret Irus, et invitus famulis cogentibus aptat Tegmina nequidquam circum, ac totos tremit artus. Quem tunc Antinous minitans ita turbidus ore Increpuit: tibi nulla subest, vanissime rerum, Vis animo, hunc adeo si firma aetate vigescens Tu metuas fractumque annis domitumque labore. Haec tamen edico, quae mox rata cuncta manebunt: Si potior te forte senex hic vicerit, ire Protinus Epirum freta per spumantia cogam 90 Ad regis muros Echeti, qui saevus et aures Amputet, et truncas inhonesto vulnere nares, Atque exsecta super canibus det cruda voranda Inguina dedecorem turpans. sic fatus, et olli Hoc magis incubuit trepide malus artubus horror, In medioque stetit propulsus: brachia tollunt Ardua, et elatis assurgunt ictibus ambo. Heic heros dubia secum sub mente volutat, Sicne manu feriat, collapsum ut vita relinquat Protinus ad manes fugiens, an temperet iras, 100 Prosternatque solo tantum? sententia visa Haec melior, ne forte secus noscatur Achivis. Continuo surgunt: dextro super imminet Irus Ingeminans ictus humero; furit alter, et aures Cervicemque domat: sonuerunt vulnere fracta Ossa, et purpureus defluxit sanguis ab ore. Jamque solo cadit ille, omnesque in pulvere dentes Illiditque gemens nequidquam, et calcibus arva Verberat. excipiunt plausu, risuque sequuntur Ingenti juvenes tollentes brachia: at illum 110 Vestibulo ex alto rapiens pede traxit Ulysses, Porticibusque cavis properans perque atria longa Ante fores statuit subnixum ad septa domorum; Tum baculum dat ferre manu sic deinde loquutus. Istheic nunc metuende sede, catulosque suesque Hirsutos arce foribus; neu dicere leges Hospitibus miseris ita nullo praeditus ausis Robore, ne sontem gravior te poena sequatur. Sic ait, atque humeris sordentem injecit amictum, Demisitque iterum corroso tergore peram 120 Ex humero, limenque adiens consedit. at omnis Stat circum pubes, atque implens atria risu Laetifico dictis victorem extollit amicis: Juppiter o, superique tibi dent maxima divi Munera, qui tantam potuisti avertere pestem A populo! Epirum jam jam petet ille per undas Supplicia expendens, nullis mortalibus aequi Effera ubi surgunt Echeti penetralia regis. Talia dicebant juvenes, laetatus et heros Omine gaudebat. rapiens dein pinguia flammis 130 Viscera tosta, intus commixto plena cruore, Expedit Antinous; nec non duo magna canistris Frusta laboratae Cereris correpta dat ultro Amphinomus, pateramque ardenti nectare plenam Tendit ita affatus: salve o! pater hospes, et alma Copia te laetum post tristia damna revisat, Cui Laërtiades: magni non laude videris Degener, et clara, dixit, virtute parentis, Amphinome. eximio Nisus celebratur honore Dulichio in pingui, cujus de sanguine cretum 140 Te perhibent, justique tenax, et rebus abundans. Multa tibi cultae super et facundia linguae Suppetit: huc aures idcirco adverte, profabor. Nil hominum fato miserum magis alma creavit Terra parens genere ex omni, quod vescitur aura Aetheria, reptatque solo. nam tristia sese Passuros haud ulla putant, dum numina robur Sufficiunt, solidaeque virent in corpore vires. Post ubi versa malis divum est mutata voluntas, Dura quoque invito coguntur pectore ferre: 150 Quippe animi motus varii vertuntur, ut ille Rex hominum divumque pater sua tempora vertit. Ipse etiam felix quondam florentibus annis Sic vigui, laetusque opibus, fretusque juventa, Fratribus et caris, et magni nomine patris, Saepe nefas immane ausus, jura omnia sprevi. Nunc aliter visum superis: a crimine quisque Abstineat, tacitusque deūm data munera servet, Quae data cumque; procos non ut male fervere cerno, Aggressos infanda animis, nec parcere rebus, 160 Nec thalamo regis, quem non reor abfore terra A patria longum; quin et venit ecce. penates, Gnate, tuos pete, gnate, deo ducente, nec olli Obvius i reduci, nota quum sede potitus Adstiterit. neque enim credo sine sanguine multo Ipsum inter sociosque tuos discordia stabit. Haec ait, ac libans nigro se flore lyaei Proluit extemplo, siccataque pocula reddit. Amphinomus turbatus abit, curasque volutans It tristis, motatque caput; nam triste canebat 170 Jam sibi mens praesaga mali; nec funera demens Fugit. eum validis domuit Tritonia virgo Telemachi manibus transfixum cuspide ahena: Sed tum, quo cessit, solio consedit eodem. Penelopem interea glauco dea lumine pulcra Sollicitat, coramque monet se ostendere pubi, Altius ut sedeant flammae, gnatique virique Non minus eximio laudum celebretur honore. Illa invita quidem risit, conversaque tali Affata Eurynomen voce est. insueta cupido 180 Nescio quae surgens trepido mihi pectore gliscit: Suadet adire procos dirum genus, insuper ipsi Consulere et nato, sese ne credat Achivis Insidias veritus, vafri qui mollia semper Dicta ferunt, tacitoque agitant in corde furorem. Eurynome contra: sic o, sic numina poscunt; Vade, ait, et gnatum prudens affare vocatum Formosos abluta artus atque unguine odoro Sparsa genas: neque enim fletu lacrimisque madentem Ire decet. longo quin et tabescere luctu 190 Indignum est, cui talis adest jam munere divum Progenies, qualem tu natum optare solebas Purpureas molli sparsum lanugine malas. Vix ea; quum rursum regina: haud talia curae, Ornarique genas, puroque in fonte lavari. Jamdudum superi mihi pulcro e corpore formam Abstulerunt, ex quo cessit meus ille per altum Infelix conjux invisa ad Pergama miles. Verum age, et Autonoë veniat fac candida, et una Hippodamia comes, gressus quae pone sequantur; 200 Nam prohibet pudor ire et solam accedere coram. Dixerat; et studio nutrix celerabat anili Jussa ferens, geminasque vocans per tecta puellas. Heic aliud subito Pallas molita per artem, Icarii natae dulcem per membra soрorem Irrigat. acclinis jacuit, resolutaque totis Artubus incubuit stratis: at maxima diva Immortale decus, diosque afflavit honores, Capta quibus stupeat visis turba omnis amantum. Ambrosio primum suffudit lumine vultus 210 Rore levi lustrans, quo vittis tempora cincta Ungitur alma Venus, properat quum tendere laetos In Charitum formosa choros, et ludere gestit. Exin majoremque habitu, succoque recenti Florentem magis esse dedit, sectique elephanti Vincere candorem, matutinamque pruinam. Queis ita perfectis abiit dea magna per auras; Atque aderant contrа famulae per tecta ferentes Cum strepitu arguto gressus: excussa sopore Nympha manu tersitque genas, subitoque profata est. 220 O quae sollicitae curis mihi pectora pressit Blanda quies! utinam ferat et Latonia mortem Tam facilem nunc diva, inter ne carpere fletus Assiduos aevum cogar, dum conjugis ardens Egregii ante alios, quotquot celebrantur Achivi, Optatumque decus frustra famamque requiro. Haec ubi dicta dedit, thalamo descendit ab alto Haud sola: una etenim famulae comitantur euntem. Ut vero formosa tulit sese obvia pubi, Cominus, auratae stetit aulae innixa sub ipsis 230 Postibus, ac tenuem malis demisit amictum, Hinc atque hinc geminis, media ipsa excepta, puellis. At juvenes genibusque labant, ac pectore toto Concipiunt flammas: idem furit omnibus ardor, Omnes quamprimum optatos cupiunt hymenaeos. Illa autem carum spectans his vocibus ultro Telemachum alloquitur: quonam tua, gnate, parenti Vis abiit sperata? tibi praestantior olim Mens aderat puero, melioraque vota fovebas. Nunc adeo jam grandis, et acri in flore juventae 240 Dum vernas, claroque satus de sanguine regum Obvius appares habitumque atque ora tuenti; Non pulcro tibi digna tamen stat corpore virtus. Heu! quam triste nefas praesens impune tulisti, Passus et hospitii violari es vulnere jura. Quid? scelere an careas, nostris in sedibus hospes Si jaceat tam dura pati fastidia jussus? Nulla dies hoc tantum abolebit dedecus annis, Ignavusque ibis, turpisque per ora virorum. Talia dicebat, contra quum talia gnatus: 250 Haud invitus, ait, patior tua jurgia, et iram O genitrix. fas atque nefas discernere novi Nunc equidem melius, quam quondam mollior aevo Dum fueram; sed non licitum tamen omnia posse. Terrent namque metu miserum auxilioque carentem Hi circum affusi juvenes dirumque minantes. Nec tamen haec Irique atque hospitis aspera pugna, Ut cupiere, procis cessit: nam victor abivit Viribus hic potior, sic o! sic Pallas, et altus Juppiter, ac Phoebus nutantem hanc vertice fracto 260 Disjiciant pubem sinuosa per atria partim, Partim intra sedes, et membra labantia solvant; Ut nunc ecce caput motans jacet Irus, et artus Ante fores, multo domitus ceu pectora baccho, Intremit, ipse quidem nec rectus stare, nec usquam Ire valens, retroque domum vestigia ferre. Hactenus illi inter sese; quum victus amore Reginam Eurymachus sic voce affatus amica est: Penelope Icarii o soboles: si Graja per Argos Iasium pubes omnis te laeta videret, 270 Pluribus heic primo streperent convivia mane Structa procis. nymphis nam praestas omnibus una Et specie, et forma, sollerti et mentis honore. Cui tum Penelope reddit: mihi numina caeli, Eurymache, abstulerunt mutato corpore formam, Quum Danai Iliacos curvis petiere carinis Marte lares, cessitque una mihi fidus Ulysses. Nunc etiam rediens si mecum heic salvus adesset, Haec quaecumque mei floreret gratia vultus Perdita jam luctu: tot enim male numen amicum 280 Casibus implicitam domuit, stravitque jacentem. Ille quidem cedens patrio quum litore abibat, Amplexus dextram flenti haec suprema reliquit Jussa mihi. haud equidem redituros scilicet omnes Innocuos credo Danaos Simoëntis ab unda, O mulier; nam dura ferunt ad praelia Troas Acres esse viros, jaculo et fallente sagitta Egregios, saltuque altum conscendere tergum Fortis equi, ac magna solitos vi cernere Martem. Incertum est, reditumne parent, an tristia fata 290 Di mihi apud Trojam longe: quare omnia curae Sint tibi, longaevusque parens, genitrixque relicta Sola domo sine me; nunc his te impensius aequum est Consulere. at puerum simul ac flavescere malas Aspicies, tu nube quidem tua limina linquens, Cui fuerit placitum. properans haec ille monebat, Quae nunc certa ferunt perfecto tempore Parcae. Adveniet nox illa ingrati vincula portans Conjugii taedasque mihi, cui Juppiter omnem Laetitiam rapuit; sed me haec tamen una remordet 300 Cura magis vellitque animum. quae barbara tellus, Quae patria haec usquam vidit? non jura procorum Haec fuerant quondam, non mos, quum ducere nympham Ingenuaque domo ac diti genitore creatam Ambirent studiis sese certantibus inter. Ipsi ultro e stabulis tauros accire paternis, Lanigerumque pecus laeta in convivia sponsae Cognatis sociisque, et splendida ferre solebant Munera; non impune aliena vivere mensa. Talia Penelope dicebat; laetus et heros 310 Conjugis ingenio gaudet, quod scilicet una Donaque captabat juvenum, simulansque per artem Mollibus incensos dictis mulcebat amantes. Atque heic Antinous subdit: pulcherrima magni O nympha Icarii proles, age munera Achivum Accipe, quotquot erunt; neque enim data spernere dignum. Nos autem nulla hinc avellet cura, neque ante Ibimus, uni eadem cedas quam nupta procorum. Sic ille, et sociis vox circum haec omnibus una est, Continuoque jubent famulos sua munera ferre 320 Pro se quisque viri; celerant et jussa ministri. Armiger Antinoo peplum tulit: undique multo Lumine versicolor fulget; tum fibulae auro Ingentem e puro bissenae torquibus ornant. Eurymacho, flaventi electro auroque monile Arte laboratum multa, lateque jubar ceu Solis inardescens. geminas accepit inaures Eurydamas sua dona; illis tres ordine gemmae Parte ab utraque micant pendentes, claraque jactant Fulgura daedaleo commissae rite labore. 330 Deinde Polyctorides Pisander protulit heros Ornatus collo, visu admirabile textum; Atque alia extulerunt alii, pariterque dedere Munera certantes, nec longum exinde morata Penelope in thalamum sese formosa recepit, Cesseruntque una famulae data dona ferentes. Illi autem in choreas et dulcia carmina versi Ludo exercebant sese, dum vesper olympo Surgeret. occiduis qui postquam apparuit undis, Tres medio accensas nocturna in lumina tecto 340 Lampadas apposuere; atque has arentia circum Ligna dedere foco valida diffissa bipenni, Miscueruntque faces: stant infelicis Ulyssei, Alternantque vices famulae, lucemque ministrant. Quas ita compellat dictis Laërtius heros: O Ithaci absentis famulantia corda puellae Ite agite in sedes, et fusis volvite pensa, Casta ubi jam regina sedet. lenite dolorem Vel circum affusae, manibus vel fila trahentes. Heic vero residens ego fundam lumina: ad ipsum 350 Ludere si cupiant roseae Titanidos ortum, Haud vigilem vincant: patiens sum quippe laborum. Dixerat: illum autem pariter risere procaces, Seque inter vertere oculos. tum pulcra Melantho Talibus increpuit dictis, quam protulit auras In superas Dolius, tenerisque eduxit ab annis Penelope ut natam jucundo matris amore; Nec tamen ingratam dominae fata ulla movebant Tristia, at Eurymachum furtim complexa fovebat. Haec Laërtiadem tunc misso affata pudore est: 360 Quae tam dira, senex, te mens, miserande, fatigat, Ut neque in aerato placeat requiescere tecto, Nec coetus celebrare alios? infanda loquentem Hos juvenes inter tantum juvat usque morari, Nil etiam veritum terret. vel corda Lyaeo Vincta geris, vel certe animus tibi pectore semper Talis inest, vano nequidquam murmure gaudens. Fallit te incautum fastus: si forte superbis, Indignum pugna nuper quod viceris Irum, Jam vereor, ne quis potior certamine surgens 370 Ad cava te feriat correptum tempora, et altis Postibus ejiciat foedatum sanguine multo. Illam immane tuens contra Laërtius heros: Jam jam, inquit, faxo sciat, o canis improba, dicta Haec tua Telemachus; jam te ille in frusta secabit. Nec plura effatus trepidantes voce puellas Terruit. effugiunt omnes, captisque timore Genva labant: neque enim minitari falsa putabant. Ille autem ad pingues ardenti lumine taedas Restitit aspectans circum, volvitque sub imo 380 Multa agitans animo, quae mox haud vana fuere. Nec minus et juvenes furiosa in jurgia Pallas Sollicitat stimulis acuens, ut durus Ulyssei Pervadat magis ima dolor penetralia cordis. Quos inter prior Eurymachus sic farier infit Illum ultro dictis carpens, atque omnia risu Incendens: adhibete aures, o quotquot Achivi Magnanimi adstatis, meaque haec in рectore dicta Figite. non equidem sine divūm numine credo Hunc subiisse virum Laërtae regia tecta; 390 Pro taedis en ipse suo de vertice fundit Lumina, decisis nudata in fronte capillis. Haec ait, atque Ithacum sic rursus voce sequutus Alloquitur: vin' forte meos, non parva laborum Praemia laturus, famulari verna per agros, Arboribusque solum tegere, et praetendere sepes? Illic non cereris largae tibi munera desint, Non ocreae pedibus, nec denso e vellere vestes. Tu tamen ignavo suetus torpere veterno, Instructusque malas artes, haud talia curas 400 Improbe: stat potius reptanti errare per urbem Scilicet, ingluviemque immensi pascere ventris. Huic Laërtiades heros: o si mihi tecum, Eurymache, in verno foret usquam tempore, dixit, Certandum, quum jam longae messoribus ire Incipiunt luces; sumptis tum falcibus una Experiare velim, quid nostrum possit uterque Jejunus primo exercens a sole laborem Ad tenebras, horrent ubi spisso gramine campi. Si vero et pulcros praestanti corpore tauros 410 Ingentesque acresque et pastos mollibus herbis Sub juga ferre pares libeat, glebasque movere Indomita cervice, licet se jugera tendant Quattuor, ac pressum terra subsidat aratrum; Me tamen effoso mirabere limite rectum Ducere agro sulcum. sin et Mavortia bella Adnuerint superi, clipeumque et bina coruscans Tela manu, galeamque geram cava tempora circum; Ante alios longe progressum ex agmine cernes Caedem ferre viris, nec ventris talia posthac 420 Objicies mihi probra. at nunc in jurgia saevus Turpia nequidquam dementi pectore surgis, Teque aliquid fors esse putas, quod mixtus inerti In turba potior socia virtute superbis. Quod si Ithacus patria tellure potitus adesset, Hi tibi nunc lato surgentes limine postes Protinus angusti fierent, portisque negarent Effugium trepido perque atria curva ruenti. Sic ille; Eurymacho consurgunt altius irae, Horrendumque tuens contra sic turbidus infit: 430 Ah miser! exitium tibi fata extrema tulere Talia jactanti temere nullumque verenti Hoc juvenum e coetu: vino tua pectora fervent, Praecipiti aut semper turbantur vana furore. Anne adeo exsultas domitum tumefactus ob Irum? Haec fatus capit ipse manu grave robur; et ille Ad genua Amphinomi supplex procumbit ab ictu Effugiens valido, volat actum turbine telum Altius, adversique manu praeconis adhaeret Infixum: dextra simul olli excussus acutum 440 Insonuit crater, simul ipse in pulvere foedo Procidit in vultum, gemitumque e pectore traxit. Fit strepitus turbantque horrentia tecta tumultu Continuo juvenes, seque inter talia jactant: O prius hic longe fatum vagus hospes obisset Finibus ignotis errans; non regia tanto Instreperet motu. nunc unius exsulis ergo Rixamur mensasque obliti et gaudia laeta, Sic adeo in pejus vertentibus omnia fatis. Atque his Telemachus turbatis farier orsus: 450 Quis furor, o miseri, tantus? cur vina perosi Temnitis, atque epulas? certe vos laeva deorum Vis agitat: celebrate dapes, saturique penates Ite agite ad proprios, si fert ita corde voluptas Umjesto „vuluptas“; Non ego nam quemquam pello. sic ore loquutus Conticuit: pressis fremuerunt dentibus omnes, Labraque strinxerunt, animos ac verba monentis Mirati. surgens tum Nisi Martia proles Amphinomus medios sic interfatur amicos: O socii, nemo contra haud indigna loquuto 460 Saeviat irascens. violentas hospite ab ipso Et cohibete manus, famulis et parcite cunctis, Aurea Laërtae quotquot penetralia servant. Jamque agite, et celeres ad pocula ferre ministros Vina jubete: diis meritum libemus honorem, Libatoque domos properemus; at hospes Ulyssei Sub laribus maneat; curam gerat ipsius omnem Telemachus, cujus supplex ad limina venit. Haec ait, atque eadem placuit sententia cunctis; Implevitque mero crateras Mulius heros 470 Praeco Dulichius, solitus famularier usque Amphinomo. fert ille obiens ex ordine circum, Infunditque nigros latices, ipsique deorum Et libant in honore, et dulcia pocula siccant. Inde ubi libarunt, saturi petiere per umbras Quisque suos, tarda digressi nocte, penates.