CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1732526 in documento zamagna-b-odyssea.xml

LIBER DECIMUS SEPTIMUS Jam roseo fulgens in nimbo Aurora rubebat, Candida quum croceis evinxit crura cothurnis, Corripuitque habilem dextra cessurus in urbem Telemachus de more hastam; dein talia mandans Fatur dicta seni. celerans ego moenia gressu Alta petam, coram genitrix ut cara revisat Incolumem; neque enim gemitus prius anxia ponet, Credo equidem, lacrimisque madentia lumina terget, Quam videat reducem: tibi vero haec jussa relinquo. Hunc socium tu deinde sequens duc moenia ad alta, 10 Illic ut properet victum, si pocula quisquam Frustaque det cereris misero: non omnibus unus Sufficio hospitibus tanto jactatus in aestu. Si ferat haec hospes non aequo pectore, magno Illi erit exitio potius; me vera profari Usque juvat. dixit, contraque exorsus Ulysses Excipit. haud equidem retineri heic longius optem: Urbe inopi satius, quam victum inquirere campis Reptanti hac illac frustra. dabit ille, voluntas Quem dare fors aliquid poscenti haud dura monebit. 20 Non etenim solidae stant vites robore tali, Ut valeam in stabulo dictis parere jubentum Jam senio domitus. tu vero i laetus; in urbem Jussus aget me deinde senex, postquam igne resolvam Frigua, et insinuans gelidis calor ossibus ibit, Namque aliter cani male tectum frigidus humor Conficiet roris, primo qui saevit in ortu Plurimus; ipsa etiam procul hinc urbs fertur abesse. Vix ea: Telemachus stabulumque et septa relinquens Ingreditur celeri passu, tacitusque volutat 30 Secum fata procis. postquam alta ad limina ventum, Suspenditque ferens ad longam hastile columnam, Interiora domus subiit penetralia. nutrix Heic illum fida ante alios, ut forte tegebat Pellibus instratis ornata sedilia circum, Euryclea prior subeuntem adspexit, et ipsi Adstitit uda genas lacrimis, ac deinde frequentes Advenere aliae, famulantia corda, puellae, Complexaeque haerent humeris, dantque oscula collo. Ecce autem idaliam Venerem Phoebique sororem 40 Penelope referens thalamo processit ab aureo, Brachiaque injecit nato, complexaque inhaesit Multa oculis, multa et capiti dans oscula caro; Tum sic illacrimans; venisti o dulce parenti Lumen, gnate, tuae! non te spes ulla videndi Jam fuerat, postquam me invita ad Nestoris arces Furtim ingressus iter cessisti e litore nostro. Dic age, si qua patris famae vestigia nosti, Et quaecumque datum vidisse. ac talia fata Conticuit regina; ille imo e pectore rumpens 50 Dat gemitum, maestisque haec vocibus insuper addit. Ne lacrimas ne quaere meas: quid saucia figis Corda mihi, fugi qui vix elapsus ab Orci Faucibus, o genitrix? quin tu nunc flumine puro Lota manus, niveaque artus circumdata veste In superas ascende domos comitata puellis, Ferque diis jam rite preces, sollemnia spondens Munera, si placidus fors tandem rector olympi Adnuat, ingratumque velit mutare laborem. Contra ego nunc populi in coetum progressus abibo 60 Adducamque virum, qui me simul alta sequutus Per maria has tetigit sedes, missusque praeivit Cum sociis: illum jussus Piraeus amico Hospitio fovit, dum me procul arva tenebant. Dixerat: illa autem volucri velut incita penna Exsequitur mandata. manus jam flumine sacro Abluit, ac pura rutilans in veste per aras Vota facit divis, perfectaque munera spondet, Auxilium si forte paret, si Juppiter adsit. Contra Telemachus se fert e postibus hastam 70 Concutiens, gressumque canes comitantur herilem; Ac Pallas dios oculis afflavit honores Lumine perfundens claro. miratur euntem Vulgus, et agglomerat se turba affusa procorum Laetitiam vultu simulans, dirumque furorem Corde premens. quorum paullatim ex agmine cessit, Et qua Mentor erat, quaque Antiphus, atque Alitherses Cum patre jam longo conjuncti temporis usu, Parte stetit. varios dumque illi ex ordine casus A juvene exquirunt, comitatus ab hospite fortis 80 Ibat Piraeus, mediisque ingressus Achivis Telemachum adversa cernentem e sede petebat. Tum sic adstanti loquitur: sate sanguine Ulissei Magnanimo, jam dona meis tibi ferre jubeto E laribus famulas, abeunti flavus Atrides Ipse dedit quae multa heros. nec plura loquuto Telemachus reddit: dubio fortuna periclo Pendet adhuc incerta; procūm namque effera pubes Si patrias populata domos me funere perdat, Te potius, Piraee, velim gaudere potitum 90 Muneribus; sin et nobis victoria laudem Adnuat, atque hostes poenam cum sanguine solvant, Tunc, eadem servata mihi in penetralia ferto. Sic dicens, dextraque virum, qui pulsus ab Argis Venerat, accipiens secum alta ad limina ducit. Quo simul advenere, toris rutilantia ponunt Tegmina, et exutos lustrant in fontibus artus Marmoreo ingressi labro. dein flumine lotos, Atque oleo ut nitidos rursum de more ministrae Vestibus induerunt pictis tunicaque recenti, 100 E solio egressi se circum ad strata reclinant. Dat manibus rores, urnaque effundit ab aurea In niveam argento choncam formosa puella, Insternitque eadem mensam. fert altera puris In calathis Cererem, patulis et lancibus escas Expediens, sua dona ultro servata, ministrat. At genitrix adversa stetit, foribusque sub ipsis Nixa toro est, tereti mollissima pollice versans Stamina, dum gaudent epulis vinoque fruuntur. Inde ubi pulsa fames, ita voce exorsa profatur: 110 Telemache, infelixne iterum conscendere tristem Cogar ego in thalamum, lacrimisque cubile rigatum Usque meis, geminos ex quo comitatus Atridas Dardanias Ithacus cessit bellator ad arces? Nec tamen, heu diri quam sese in tecta reportent Nostra proci, referes certo prius ore loquutus, Audisti si forte tuum qua parte parentem Vivere? finierat genitrix, cui talia natus Orsa refert: equidem, fuerint quaecumque, fatebor, Mater, vera tibi: Pylias advenimus oras, 120 Contigimusque manus Nelidae Nestoris. ille Hospitio exceptum diti me ad regia duxit Limina laetatus; gnatumque ut tempore longo Accipit absentem genitor, fruiturque recepto Obvius exsiliens, sic me complexus amore Excoluit seniorque simul, generosaque nati Progenies. sedenim miserandi ignarus Ulyssei, Incertusque heros sive ipsum vivere, sive Passum extrema putet, Menelai ad moenia jussit In bijugo vectum longe contendere curru. 130 Illic Tyndarida aspexi, quam propter Achivi Pergameique duces multos hausere labores Caelicolum fato. postquam me vidit Atrides, Continuo, quae vis, quae me fortuna tulisset In Spartam, poscit. mox illi ut certa roganti Exposui, contra mihi talia reddidit heros. Proh superi! qua mente viro, quo robore claro Eripere imbelles adeo voluere cubile! Cerva velut magni si quando in lustra leonis Ingreditur, parvosque locans necdum ubere pulsos 140 Hinnuleos campis it late herbosaque quaerens Pascua per saltus et valles errat: at ille Improvisus adest, notoque receptus in antro Saevus utrique inhians laceros depascitur artus, Visceribusque haerens spumas agit ore cruentas: Sic Laërtiades feret illis horrida fata. Juppiter o faciat, Phoebusque, et bellica virgo, Talem se referat, qualem videre Pelasgi Luctantem in Lesbo, quum surgens arduus ictu Stravit humi Philomelidem, gavisaque casu 150 Ingenti est omnis Danaum mirata corona. Talem o! se referat, turbamque aggressus inertem Eripiat vitamque brevem, et connubia rumpat Nequidquam sperata horrendo funere mersis. Illa autem, quae poscis, ego haud mendacia fingens Omnia nunc referam, nec te quoque certa latebunt, Quae docuit quondam senior me gurgite vasto Caeruleus Proteus fatorum haud inscius augur. Namque tuum vates vidisse in litore patrem Ogygio flentem dicebat, ubi alma Calypso 160 Sedibus in vitreis invitum detinet. omnis Clausa via est; socii desunt, et curva carina, Qua freta devectus pelagi spumantia tentet. Haec Atrei soboles, bello Mavortius heros, Edidit, hisque actis relegens iter omne redivi In patriam, dederuntque auras dī pone sequentes. Sic ait;et luctu matris praecordia fixit Telemachus. quos inter ab Argis advena fatus Cuncta Theoclymenus superis par: o bona Ulyssei Magnanimi conjux, non haec tibi vulneret aures 170 Fama incerta viri; quin huc advertere mentem Ne dubita, tibi namque canens ego vera profabor. Audiat haec divūm genitor, mensaeque sacratae, Quas adii, sedesque Ithaci, sanctique penates: In patria salvus certe Laërtius heros Seu graditur, seu forte sedet, scelerisque nefandi Conscius exitium pubi molitur acerbum. Augurium e puppi nam nuper in aethere vidi Certum ego nec tacui monstrans felicia signa Telemacho. dixit vates; atque omine laeta 180 Penelope: haec utinam superi rata vota secundent, Hospes, ait; magnis a me cumulabere donis, Scilicet ac ditem mirabitur obvia turba. Talibus illi inter sese; dum regia circum Tecta proci jacto gaudent contendere disco, Et jaculo, fas omne obliti ubi ludere suerant. Queis, simul ac mensae tempus jam venit, et agris Undique pastores lectas de more bidentes Adduxere, Medon subito, qui carior unus Ante alios pubi convivia laetus obibat: 190 O juvenes, inquit, sat ludo insistere juvit; Ite domum, ac vosmet plenis accingite mensis; Dulcius haud epulis quidquam, quum tempora poscunt. Dixerat: illi alacres surgunt, parentque vocati. Jamque introgressi sinuosa per atria ponunt, Exutasque toris vestes rutilantibus aptant Mactantes oviumquegreges, et pinguia circum Corpora caprigeni pecoris, taurumque nitentem Praeterea, hirsutosque sues dumque omnia fervent Heic dapibus, parte ex alia petere alta parabant 200 Moenia jam stabuli custos, atque impiger una Priamidum ac Trojae domitor; cui talia fatur Sic prior Eumaeus. non te discedere sponte Hinc patior, potiusque optem (sic jussa tulissent) Tecum partiri curas operumque laborem Hoc simulin stabulo. sedenim contraria regis Jussa vetant; vereorque, gravi ne concitus ira Increpet audentem: dominorum haud mollia gliscunt Jurgia. festinemus iter; processit olympo Alma dies, seroque riget sub vespere frigus. 210 Ille autem: mecum praecepi atque ante peregi Haec animo; properemus, ait. tu dirige gressus Ignotum per iter, baculumque, trementia firmem Quo genua innixus, si quem fors offerat aptum, Da precor, haud facili quoniam via tramite fertur. Continuo haec dicens humeris exstantibus addit Sordentem peram, retinet quam tortile lorum, Et multis perfossa locis hiat: haud minus olli Dat cupido Eumaeus sectam de robore virgam. Tandem abeunt: stabulum catulique et rustica pubes 220 Interea servant. hic celsa ad moenia regem Inscius assimilemque inopi, senioque trementem Ducit, foedumque et vestigia tarda regentem. Sic adeo propius gressi per scabra viarum Successere urbi, venere et fontis ad undam Irrigui, soliti cives quo semper aquari, Quemque olim struxere Ithaco cum fratre Polyctor Neritus atque ingens. silvis stat scaena coruscis Curvata in gyrum, ramisque virentibus alni Undique pubescunt; tum vivo e marmore circo 230 In medio salit unda, et nymphis alta verendis Eminet ara super, florentia serta viator Ponit ubi, meritoque deas veneratur honore. Heic Dolii occurrit proles vesana Melantheus Agmen agens pecudum secum, totoque capellas E numero lectas avidis in munera mensae Sueta procis: juvenes ibant duo pone sequuti. Ergo ut conspexit venientes, dira minatus Increpuit, movitque duci sub pectore bilem 240 Vociferans temere, fasque omne oblitus: et heus quam Ecce malum malus ipse, inquit, comitatur euntem! Caelicolae ut similem gaudent submittere semper Ad similem! quonam morosum hunc ducis, inepte, Mendicum, cladem mensarum ac triste venenum Laetitiae? multis humeros jam postibus adstans Adteret, haud ullo victor certamine poscens Captivamque sibi nympham, rutilosque lebetas; Frusta sed adrosae cereris. quin si mihi dones, Ut nostra assiduus verrat praesepia custos, Arbuteasque ferat frondes balantibus hoedis; 250 Ille sero pingui pastus protenderet artus Magnos, laxaretque femur. sed tempore longo Nequitiae addictus non ullum ferre laborem, Non opera exercere valet: tantum improbus atram Ingluviem quaerens aliena pascere mensa In populo hac illac tremulo male corpore reptat. Nunc tamen edico, res et mea dicta sequetur: Si tecum ingressus Laërtia tecta subibit Multa caput circum dextris jaculata procorum Scamna humeris laterique adtrito illisa sonabunt.260 Dixerat, elatoque femur malesanus Ulyssei Calce petit, turbatque via conatus. at heros Restitit immotus, secumque in pectore versat Inter utrumque anceps, an stricto robore vitam Eripiat sonti insiliens, an turbidus alte Sublatum illidat diffracto ad saxa cerebro? Fert tamen, obduratque animum: tum protinus illum Torva tuens, dictisque minans Eumaeus amaris Increpitat, tollitque manus, et voce precatur. Nymphae Naïades, gnatae Jovis, o bonus umquam 270 Si qua tulit vobis Ithacus pia munera, et aris Pinguia si pecudum fumantia praebuit exta, Hoc mihi vos contra faciles persolvite votum: Jam redeat dux ille meus, patriosque penates Invisat ducente deo. tibi corpore fastum Detereret bene compto urbis per strata vaganti Assidue, elatoque animis, nitidoque juventa, Improbe: pastorum vitio pecus omne peraesum Interea languet. sic ille, et dicta Melantheus Irridens: proh quanta canis, quam mira loquutus 280 Edidit! hunc equidem mecum per caerula quondam Longe Ithaca avectura ducam, multoque carebit Nec via mi pretio. nunc o! sic perdat Apollo Telemachum jaculis hodie, vel saeva juventus Sedibus in propriis violento funere sternat, Jampridem ut periit; quem frustra poscis, Ulysses. Haec ait, et placido gradientes tramite linquit Urbis iter celerans, regisque in limina tendens. Nec mora longa; adiit postes, seseque locavit 290 Eurymachum contra, namque hunc ex omnibus unum Eximie coluit: famuli dein torrida ponunt Exta viro, cereremque ferens dat fida ministra. Jamque adeo Eumaeus gradiens, atque acer Ulysses Adstiterunt propius, cytharaeque impulsus in aura Infremuit sonitus circum, dum carmina nervis Phemius aptabat, jamque ipsis dulce canebat. Restitit, Eumaeumque tenens: pulcherrima, dixit, Regi tecta tuo surgunt educta sub auras, Aedibus et magno reliquis discrimine praestant. Ordine se vario tollunt: heic atria celsis 300 Porticibusque nitent, septisque, aptaeque coruscant Arte laboratae bifores ad limina valvae, Quas non ulla virum valeat perfringere virtus. Intro etiam juvenes multi convivia ducunt, Et genio indulgent: it nidor in aethera cantu Cum citharae, sociam dapibus quam numina servant. Ille autem reddit: non te sententia fallit Haud rerum ignarum; sed qua ratione, quod instat, Confieri possit, prius heic statuamus, oportet. Si celsas tu forte velis invadere sedes, 310 Atque procis conferre gradum prior, en age limen Ingredere; ipse sequar mox te post terga relictus. Sin aliter, paullum subsiste; ego limine gressus Anteferam, longo nec tempore deinde moratus Tu sequere, heic aliquis ne te speculatus inermem Dedecoret, plagisque fuget; juvat ante videre Scilicet, atque animo varios expendere casus. Illi heros: ne plura, inquit; satis omnia novi: Tu prior ingrediare licet, celsisque manebo Heic ego pro foribus; didici jam doctus ab usu 320 Et foedas ignominias et verbera ferre. Id quoque nunc veniat: non hoc in pectore frustra Stat patiens animus multis jam casibus actus Et pelagi et belli, longumque expertus utrumque. At vis nulla valet rabiem compescere ventris Luctificam, quae corda hominum perferre labores Edocuit multos agitans; quam propter et armis Horrentes volitant instructo et remige classes Indomiti per stagna maris, clademque minantur Hostibus, et latos vastant incursibus agros. 330 Talia dicebant; quum collum arrexit, et ambas Excitus audito sonitu canis ilicet aures Argus amor Laërtiadae, quem paverat olim Ipse fovens, multaque heros eduxerat arte, Praemia nec retulit; nam curva in classe profectus Ante sacrae petiit surgentia Pergama Trojae. Saepe tamen juvenes crebris venatibus illum In capras egere feras, damasque fugaces Et lepores. nudo tum forte sub axe jacebat Neglectus caeno immundo, foedataque turpi 340 Membra fimo stratus, quem longe efferre solebant Agricolae, ac magnos Ithaci jactare per agros. Heic recubans ricinis exesus turpiter artus Argus ut agnovit dominum, caudamque remulcens, Et motans utrinque aures spectabat euntem; Nec tamen et cupiens potuit vestigia ferre Cominus. illum autem longe miseratus Ulysses Demisit lacrimas, et furtim lumina tersit, Sic fatus: turpine canem procumbere caeno Hunc sinere? ingentes artus, formamque decoram 350 Pulcher habet; non et video, num cursibus acer Exstiterit pariter, formaeque aequarit honorem; An secus? ignavi quales soloque nitore Eximii regum mensis pascuntur opimis, Luxuriantque domo. sic ille, atque orsa vicissim Excipit Eumaeus, gemitumque e рectore ducens: Hic fuerat regi carus, quem flemus acerbo Funere nequidquam mersum, canis, inquit; at ipsum, Qualis erat forma quondam et praestantibus ausis, Trojam quum ductor petiit, si forte valentem 360 Vidisses, cursuque pedum miratus et acri Robore florentem, nosses quid praestitit olim Impiger. haud illi nemora inter inhospita dumis Effugit fera visa umquam, vestigia late Scrutanti, notasque auras per lustra sequenti. Nunc domitus jacet ipse malo; mors abstulit atra Hinc procul heu misero regem, nec cura relicti Femineo est generi, dominisque absentibus ultro Ignavi cessant famuli, spernuntque laborem. Altitonans pater ipse hominem, quem ferre subegit 370 Servitium, media virtutis parte carentem. Quippe facit. nec plura his tunc effatus in altas Corripuit sedes gressum, seseque procorum Intulit in coetum. contra autem aspexit ut Argus Bisdenos reducem post annos laetus Ulyssem, Procubuit nigra fati caligine pressus. Eumaeum interea venientem in limine primus Telemachus cernens ad se vocat ocius: ille Adproperat, vacuamque videns, qua membra solebat Ponere, qui laetis dilecta et viscera et armos 380 Portabatque procis, numerumque aequabat in omnem, Telemacho propior sedem locat, atque ibi fessus Considit juvenem contra. simul impiger olli Fumantesque dapes praeco cereremque ministrat. Illum pone sequens sua tandem ingressus Ulysses Tecta subit, baculoque regens vestigia fertur Os habitumque seni similis, quem turpis egestas Multa domat: circum membris horrescit amictus Sordidus, inque solo non ausus adire sub aulam Fraxineo sternit sese, tergumque reclinat 390 Postibus innixus, quos multa ornaverat olim Arte faber cedroque et odorifera cyparisso. Heic subito Eumaeum jubet una assurgere, et almae Vim cereris multam capiens fumantiaque exta, Quae fors cumque tulit manibus: ferto omnia, dixit Telemachus, donisque novus fac gaudeat hospes: Dic etiam, propius veniens ac munera poscens Quemque adeat juvenum: non est pudor aptus egenti. Sic ille: Eumaeus paret, tum proximus adstans: Haec Ithaci tibi gnatus, ait, dat munera, et ultro 400 Admonet, ut juvenes adiens ex ordine, quemque Sollicites: neque enim bonus est pudor, inquit, egenti. Cui referens Ithacus: faxit jam magnus olympi Ille pater, semper felici gaudeat aevo Telemachus, voto et numquam frustretur inani Omnibus in rebus. simul haec, simul accipit ulnis Ambabus data dona, suosque aggesta reponit Ante pedes lacerae supra sordentia perae Vellera. jamque epulis gaudet, dum carmine vates Personat arguto sedes; quum desiit heros 410 Vescier, et vates modulari desiit una. Interea magno sonuerunt tecta tumultu, Plauseruntque proci; quum lapsa ex aethere virgo Armipotens regem movet ultro, ut quemque procorum Circum adeat, cereremque petat, visurus aperto Indicio, cui recta sedet cuique improba diri Vis animi, nullum quamquam non poena manebat. Surgit, et incepit dextra, velut ante petisset Saepe stipem, tendit supplex ad munera palmas Undique. dant juvenes miserati, unaque requirunt 420 Mirati, quis et unde venit? queis pauca Melantheus Caprigeni pecoris custos mirantibus infit. Audite o juvenes, clarum genus; hunc ego nuper Vidi ferre gradus, illumque Eumaeus agebat, Non tamen et quali sit cretus origine, novi. Dixerat. Antinous tum contra iratus acerbis Increpat Eumaeum dictis: cur, improbe, in urbem Hunc etiam duxti? pauci versantur in hisce Sedibus errones nimirum, et cogere pestes Huc juvat accitas unde undique, triste futuras 430 Excidium regi? super hunc accedere justi, Nescio ubi inventum. quem tali voce sequutus Excipit Eumaeus: quaenam te indigna profantem Mens agitat? cui tantus amor praecordia versat Ad mensas accire alium, nisi plurima dignum Fecerit hunc virtus claras agitata per artes? Fatidici vates, aut carmina grata canentes, Insignesque fabri, doctique expellere morbos Paeonia de gente viri; qua maximus orbis Tenditur, hi tantum quaesiti in tecta vocantur: 440 Non inopes, non dura animos queis urget egestas. Tu vero ante alios unus magis asper Ulyssei Increpitas famulos: meque ipsum laedere gaudes In primis. at nulla tui mihi cura minantis, Penelope dum vivit adhuc, et numina servant Telemachum. dixit senior: tum gnatus Ulysse: Comprime jam vocem, neu contra plura reponas; Antinous dirae semper convicia linguae Laevus amat, cogitque alios assurgere in iras. Dixit, et Antinoum cernens: tu me, inquit, amatum 450 Ut genitor natum curas, qui cedere nostro Hunc ferus hospitio cogis. dī talia caelo Facta vetent; cape dona manu, largire precanti, Haud quidquam invideo; jubeo magis: eja age, matrem Nec metuas, nec quemquam alium pro talibus ausis. At non iste animus tibi saevo in pectore: mavis Ipse vorare inhians, ulli quam ponere partem. Huic autem Antinous; quid frustra talia jactas Impatiens, dictisque tonans heu crimen acerbas, Telemache? illi adeo si nunc et cetera tantum 460 Turba daret, longe tres hinc ex ordine menses Exigeret tacitus, dixit, fulcrumque repente Corripiens, quo forte pedes innixus habebat Ostentat mensa subter; contraque frequentes Dant alii cereremque ultro, dapibusque refertam Aggestis onerant peram. quo laetus Ulysses Munere rursus adit postes in limine, et adstans Antinoo adversus placido sic fatur ab ore. Da, bone: namque mihi non ultimus inter Achivos, At potius longe princeps, magnoque videris 470 Assimilis regi: quare te largius aequum est Ferre mihi, vastumque ibit tua fama per orbem. Ipse etiam tenui quondam regalia dives Atria, et errantem, nostrum qui limen adiret Indigus auxilii, quisquis foret advena, juvi. Multi aderant famuli, rerum vis multa jacebat, Queis facile vivuntque homines, ditesque vocantur. Invidit fortuna tamen: sic quippe Tonanti Visum, cum rapidis qui me praedonibus ire Impulit heu comitem, longeque Aegyptia cursu 480 Regna sequi, ignotis caderem procul exsul ut oris. Attigimus portum, placidoque in flumine classis Jam steterat. socios moneo subducere puppes, Atque agere excubias; partem contendere celsas In speculas, finesque hortor lustrare patentes. Illi autem elatique animis fastuque superbi Niliacos subito vastant late undique campos, Captivasque trahunt matres, puerosque gementes Per mediam caedem. nec jam mora: rumor in urbem Ocius advenit, populosque excivit ad arma. 490 Erumpunt roseae sub lumina prima diei Agmine conferti magno; tremit excita pulsu Terra equitum peditumque gravi, galeaeque minaces Solis inardescunt radiis, atque aera coruscant. Tum pater ipse deūm molitus fulmina dextra Immisitque fugam sociis, trepidosque coëgit Terga dare: haud ullus firmato pectore contra Stare valet, certamque intentant omnia cladem. Pars ferro transfixa cadit, pars viva meorum Abripitur captiva procul subituraque triste 500 Servitium. Cyprias me vero abducere in oras Dmetori Iasidae tradunt, qui sceptra tenebat Regia, et ingenti Cyprum ditione premebat: Illinc advenio sortem perpessus iniquam. Talia dicentem jam pridem turbidus ira Antinous cernens: quinam huc malus attulit istam Perniciem deus, exclamat? jam corripe gressum, Et mensa hac absiste procul, ne rursus amaram Aegyptum experiare tibi, Cyprumque profectus Adspicias; tanta est vesanae audacia mentis! 510 Convivis adstat malus ecce ex ordine cunctis; Hi temere effundunt, alienaque perdere nulla Aut pietas aut cura vetat: nempeomnibus adsunt Omnia sat. vano quae postquameffudit ab ore Antinous; retro referens vestigia ductor: Haud, ait, est etiam tibi pulcro in corpore virtus, Nec facie mens digna. tuis e sedibus hospes, Credo equidem, nec pauca salis vel grana referret, Nunc mihi quum residens aliena ad pabula sumptae Frusta negas cereris plenae inter munera mensae. 520 Dixerat: ast olli violento in pectore saevit Ira magis, torvumque tuens: jam sedibus, inquit, Jam reor ex istis actutum pulsus abibis Turpiter; ipsa etiam pergis convicia factis Addere. sic dicens scamnumque intorsit, et alte Impulit aversi in tergum, dextrique supremam Partem humeri strinxit. manet imperterritus heros In medio, ceu dura silex; nec voce movetur Impiger Antinoi, nec jacti roboris ictu; Sed tacitus quassat caput, et mala corde volutat. 530 Mox repetit postes versus, plenamque reponens Peram, stratus humi, juvenes, sic orsus ab ore, Alloquitur. vos o pulcrae connubia nymphae Qui petitis, clari juvenes audite loquentem, Quae fert cumque animus. nullus praecordia maeror Sollicitat, nullusque dolor, cui vulnus adactum, Dum proprias tutatur oves, armentaque pugnans Protegit. id vero indignum, quod vulnere laesit Antinous, quem saeva fames, infausta malorum Caussa, jubet casus animum submittere ad omnes. 540 At si inopum ultores dī sunt, et Erinnyes ullae, Antinoum mors ante premat, quam gaudia noscat Conjugii. sic ille orans dicebat; at acer Eupithei natus: quin vocem comprime, et istheic Vel fruere o placidus partis, vel limine cede Longius absistens, ne longa per atria turbet Talia jactantem jamdudum exosa juventus, Correptique omnes discerpat protinus artus. Sic ait; inque imo contra furor omnibus arsit Pectore, jamque aliquis: quae te dementia versat 550 Perdite, qui miserum telo petis, inquit, acerbo? Quid si quis magno missus deus adsit olympo? Nescisne, hospitibus similes errantibus ora In varia atque habitum versos se ferre per urbes, Atque hominum fas atque nefas exquirere divos? Talia dicebant juvenes, nec talibus ille Turbatur, metuitque scelus. furit anxius icto Telemachus sub corde, nec udo lumina fletu Spargit, at ingenti curarum fluctuat aestu, Demittitque caput quassans, tacitusque minatur. 560 Interea famam perculsi accepit ut alto Penelope in thalamo fidis stipata puellis: O utinam sic ipse arcu jaculatus Apollo Illum perdat, ait, quin si nunc pondus haberent, Excipit Eurynome subito, mea vota, precesque, Crastina nulli horum vivo consurgeret Eos. Cui rursum regina: mea o fidissima nutrix, Haec invisa omnis turba est, assueta nefandis Flagitiis, inquit; nigro sed acerbior Orco est Antinous. subter lustrans ex ordine mensas 570 Nescio qui vagus hospes, eum namque urget egestas, Dona petit: dant multa omnes; hic solus at illum Perculit ad dextrum jaculato robore tergus. Haec dum formosas inter regina puellas Maesta sedens queritur, ductor Laërtius altis Postibus acclinis curabat corpora victu. Et jam Penelope propius succedere jussum Eumaeum alloquitur, coramque haec protinus infit: Vade age, dic hospes veniat: stat quaerere Ulysse De misero, si qua est fama olli audita, vel ipsum 580 Viderit errando, multas jactatus ad oras Ille etiam, credo, ni vanam ludit imago. Cui reddit senior: nunc o paullisper Achivi Si placidi sinerent, per tecta atque alta silerent, Quae non ille tibi referens narraret, et o qua Pectora mulceret longum dulcedine fando! Tres illum noctes, totidemque in paupere luces Detinui stabulo, (nam primum advenerat illuc Elapsus pelago;) neque adhuc percurrere coeptos Expediens casus potuit. miratus ut olim 590 Quis videt afflatum divino numine vatem, Attonitusque stupet vulgo miranda canentem Carmina, inexhausta semper manantia vena; Sic ego pendebam cupidus narrantis ab ore. Sese Ithaci veterem primaque ab origine patrum Fert socium, Cretamque colit, Minoïa regna. Finibus ex illis haec vectum ad litora duxit Sors miseranda ferens: Thesprotum vivere diti In populo haud longe salvum testatur Ulyssem, Immensamque simul gazam deferre parantem. 600 Penelope contra: duc o, duc ocius, inquit, Vade voca: coram juvat illum audire loquentem. At juvenes variis traducant otia ludis Ante fores, mediave aula: stant omnia cuique Tuta domo frugesque, et dulcia munera bacchi, Queis famuli gaudent: ipsi autem aliena frequentes Semper tecta colunt, pecudesque armentaque caedunt Lecta boum, nostrisque epulis, vinoque fruentes Nequidquam. dilapsa petit res funditus omnis, 610 Nec prohibet quisquam; neque enim est, qui tristia damna Arceat a domibus. quod si remearet Ulysses In patriam, notasque redux contingeret oras, Ilicet ille suo cum gnato averteret hostes. Vix ea; Telemachus subito cum murmure magno Sternuit: insonuit fremitu domus ardua circum, Laetaque Penelope rursum sic voce loquuta est. I propera, coramque hospes succedat amicus; Nonne vides quae fausta mihi dedit omina gnatus? Haud incerta loquor: non irrita fata minatur Parca procis; nullus de caede elapsus abibit. 620 Praeterea sciat ille, mihi si vera reportet Nuncia, pro meritis a me jam digna parari Praemia, formosas picto subtegmine vestes. Nec plura: ille citus reginae dicta verendae Exsequitur, propiorque adstans: te candida, dixit, Telemachi vocat ecce parens: tot tristia passae Quaerere mens olli quiddam de conjuge coram. Quod si etiam haud vanum, videat sed certa ferentem, Pulcra dabit cupido pictae tibi munera vestis, Qua tantum nunc tristis eges, totamque per urbem 630 Haud ingrata petes vacuo solatia ventri, Quique volent, impune dabunt. cui talia fanti Heros orsa refert: actutum certa referrem Omnia, nec tegerem cupidae; quippe aspera novi Fata viri, simili fortuna agitatus et ipse. Sed metuo rabiem, violentaque facta procorum, Quorum etiam tetigit ferratum injuria caelum Et nunc ille malus, quum me nil tale merentem Perculit, ac duro jaculatus vulnere laesit, Nec mihi Telemachus quidquam, nec profuit alter 640 Exitium avertens. ergo sua limina servet Penelope opperiens, dum sol petat aequora curru Occiduo; tunc ultro adero, nec reddere coram Abnuero, quaecumque almo de conjuge quaeret, Ante focum residens: lacero scis tegmine amictus Quam pereo, supplex tua primum limina adivi. Dixerat: et dicto parens Eumaeus abibat. Atque illum, ut vidit gressus per tecta ferentem Penelope, affata est; cur sic tu solus, et hospes Haud sequitur tua jussa; quid ille in pectore versat? 650 Anne aliquem nimium metuit, refugitque pudore Scilicet indigno captus? male dedecet iste Errantemque vagumque pudor. nec plura loquutam Excipit Eumaeus: non ille haud aequa profatur, Sed prudens quae quisque, cavet qui triste periclum, Ac timet audaces scelerata in crimina dextras. Expectare jubet, se dum sol mergat in amne Hesperio: melius tibi longa per otia soli Tunc dabitur placitas audire et reddere voces. Finierat referens; breviterque haec addidit olli 660 Penelope: non ille mihi sine mente putandus, Quisquis hic est; neque enim mortali sanguine creti Usquam homines adeo crudelia factaminantur. Hactenus illa: retro senior vestigia vertens In medios venit juvenes rite omnibus actis; Atque ita Telemacho, ne quisquam exaudiat alter, Adsistens propior fidam dein fatus ad aurem est. O juvenis dilecte, ego jam visurus abibo, Si quod opus rebusque tuis nunc instet agendum Atque meis pariter: tibi sint heic cetera curae, 670 Teque ipsum serva primum, tibi consule, quidquam Ne patiare mali. proceres meditantur Achivi Dira tibi, quos o! prius ille hominumque deumque Perdat agens domitor, quam nos vis occupet ulla. Telemachus contra; sic Juppiter adnuat, oro; Interea tu serus abi, primisque redito Cum radiis tecum ducens mactanda per aras Corpora lecta suum: curabunt cetera divi, Atque ego. fatus erat juvenis, seniorque locatus In solio dapibus gaudet, rursumque refectus 680 Maturatque viam, sedesque ac plena relinquit Atria convivis laeto resonantia cantu Et choreis; pronus nam sol vergebat ad undas.