CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1638777 in documento zamagna-b-hesiod.xml

AD FERDINANDVM AVSTRIACVM M. THER. Et FRANC. I AVGG. FILIVM IMP. CAES. IOSEPHI II FRATREM INSVBRIAE FELICITATIS AVSPICEM ATQVE ASSERTOREM BERNARDVS ZAMAGNA. Iam casus Ithaci varios, dum Victor ab urbe Dardania patriae semper fugientis ad oras Tenderet antiquumque patrem visurus et almam Penelopen, Fernande, tui fausto omine (1) fratris (1) Petro Leopoldo M. Etrur. Duci, Principi sapientissimo litterarumque amantissimo inscripta est Odyssea. Per Latias gentes vulgavimus. hoc tibi nostrum Surgat opus, Pindi quando me numina nymphae Haud proprii ingenti parta clarescere prole, Sed patrio argivos deducere litore vates, Et voluere novo, si qua est ea gloria, cultu Indutos passim romana per oppida ferre. Moeonides placuit Leopoldo, et Naiades Arni Ad ripas plausere Ithaco. cur fertilis Ascrae Ille tibi cultor, paribus qui floruit annis, Proximus ut fama, pangendi ita carmina arte, Non placeat, magnaque tui sub nominis umbra Eridani placidum per me deductus ad amnem Paullatim incipiat Graias dediscere voces, Boeotumque modos? heic inter pacis amicae Otia sub tanto posuit sibi principe sedem Pallas, et omnigenae doctrinae lumina fundit Vatibus haud inimica bonis, quos divite vena Ingenii Musaeque aluere et Phoebus Apollo. Prima tenet vatum in templo loca maximus ales Moeonius, propiorque sedet donatus et ipse Hesiodus lauro longum vernante, nec illum Dedignata sequi magni est mens dia Maronis. Ambo digna canunt, ambo se praepete penna Diversum per iter celsa intra nubila tollunt Admissique choro Superum mensisque recepti . Ergo age sis, Fernande, ascraei ad sacra poetae Ingredere o mecum. non ille horrenda Mariis Arma, nec ultrices alterna in vulnera dextras Hospitio pro laeso, et raptae coniugis igne; Sed canit (1), ut subito tener olim increverit orbis, Ac terrae tractusque maris caelumque profundum Fluminaque primique homines naturaque divum Exstiterint, longaeque sequens vestigia famae Vsque Chao a veteri Troianae ad tempora cladis Fataque fortunasque virum tenebrosaque regna Omnia musaeo contingens nectare clarat. Namque Chaos rerum primordia nocte tegebat Indistincta locis formaeque expertia; donec (1) Vides, opinor, haec ad Theogoniam Hesiodi pertinere. Confusam discussit Amor volventibus annis Congeriem. tellus foecundo corpore, et aura Lumine purpureo risit; sua tempora menses, Et pariter novere suos vaga sidera motus, Collectumque fretum sedit, fluviique voluti, Cunctaque ceperunt genitalia semina vitas. Caelus in aetherio primus regnavit Olympo, Tellurisque sinu commixtus fudit in auras Progeniem horrendam; donec materna sequutus Iussa vafer Saturnus acuta falce petivit Deprensum insidiis, patrioque potitus honore Eripuit vi sceptra. hoc rege agrestis et exlex Vita diu, moresque feri viguere, nec ullus Iustitiae, laudique locus fuit; illaque Graii Aurea dixerunt, fuerint quum ferrea secla, Quae non ulla Deum referat mortalibus ira. Mox tamen hic, frustra Titanum fortibus armis Defensus, natosque petens in praelia, magno Sub Iove succubuit victus, qui fulmine diros Caeligenas, ipsumque alta caligine mersit Infra Erebum iaciens pavitantem, ubi Tartarus horret Aeterna sub nocte ingens, pars ultima rerum. Hinc Iovis auspicio regni successit origo Tertia. in astrifera caeli sedet arduus arce Fulgura molitus dextra, totumque per orbem Providus intendens aciem sua praemia laudi Ac sceleri tributi poenas, hominumque per artes Ingenia exacuit. prima haec felicis imago Imperii, vobis quae nunc regnantibus aucta Crevit in immensum, totamque effudit opum vim. Tum rerum tenuis tantum experientia venit, Quaesitique usus faciles; proscissaque terrae Viscera, et attritus coepit splendescere vomer, Edomitique boves, pecudesque in septa receptae Aeraque personuere, et ferrum incanduit igne. Quid faceret mortale genus? non roscida mella Sponte dabant rupes, nec vino et lacte fluebant Pura per intactos labentia flumina campos, Aut inarata Ceres surgebat. iamque placere Glandiferi foetus passim montanaque corna Desierant, alioque inventum vivere cultu, Et solem prohibere et acutae frigora brumae Vestibus iniectis, alimentaque mitia nosse. Omnia quae cernens, sacrosque recludere fontes Ausus opum vates ascraeus, primus agrestes Edocuit (1), fractis quo sidere semina glebis Tradere conveniat? segetis quis cultus opimae? Tempora quae messis, quaque arte paranda supellex Rustica et agricolis quae cura adhibenda iuvencis? Nee minus et vanos docuit per caerula cursus Litore digressus patrio, quando omnia tellus Haud omnis bona ferre negat; certusque notavit, Quid pluviaeque ferant Hyades, quidque asper Orion, Arcturusque, Haedique, et quali flamine eundum, Si placeat rapidi tentare pericula ponti, Divitiasque sequi peregrinas. cuncta sed ante Iustitiam servare iubet, sanctumque pudorem, Et mores sine labe, hinc vis et turpis egestas (1) Haec ad alterum Hesiodi carmen pertinent, nimirum ad Opera et Dies. Diffugiunt, pietasque viget, populosque per omnes Copia largifico effundit sua munera cornu, Quam requies non donat iners, at sedula cura, Assiduusque labor. quid iam diversa canentem Argumenta sequar? cecinit qui sanguine divum Heroes (1) nati populos aut legibus aequis Rexere, aut domito retulere ex hoste triumphos, Monstraque placarunt per magnas didita terras; Multaque praeterea, invidit quae longa vetustas, Consumpsitque vorax. restat pars unica laudum Coniugis Amphitryonaeae, susceptaque magno De Iove progenies, Alcides ille superbi Martigenae domitor Cycni quo tempore scutum Fulmineum quassans Pagasaei ad Apollinis aram Perculit, ac magna Delphos formidine solvit. O vatem nimium felicem, edicere primo Cui rerum tot mira datum: te principe dignus Vivat, et usque novo vigeat florentior aevo (1) Inter alia poemata Hesiodus et Heroogoniam scripsisse traditur, cuius pars fortasse Scutum Herculis, de quo suo loco dicetur. Quod si magnanimos ipsi propiora tulissent Austriadas bona secla tuos, non ille creatos Stirpe alia heroas celebrandos carmine sacro Legisset. labor unus erat gens Austria, et almis Caesaribus foecunda domus dyrcaea sonaret Per nemora, et plausu miratum impleret Olympum. Tum licuit certare (l) vel ipso iudice Phoebo Argolico in coetu cum magno scilicet olli Moeonida, quamvis argivae robora pubis Hectoreos circa muros, Simoentaque clausum Caedis Achilleae furiis cecinisset, et ignes Suppositos Xanthi quondam ferventibus undis. Cuncta tuae gentis, Fernande, insignibus orsis Cessissent decora illa, diu quae versibus aetas Digna tulit. nil gente tua nam maius in omni Laude, per obliquos signorum flammeus orbes Dum rutilo invehitur curru, sol cernit ab axe. (i) Non defuere, qui dicerent Homerum quondam certasse cantu in Euboea cum Hesiodo, victumque decessisse sententia Panidis. Sed parum id verisimile . Sed non dulcisono Superi haec celebranda dedere Dona seni; nec si tribuissent, omnibus unus Sufficeret. fortuna aliud servavit in aevum Austriadum laudes, aliis et vatibus olim Ferre dabit prima repetens ab origine gentem Caesaream. iam nunc faciles date lilia nymphae, Auricomos iungam flores, magnosque nepotes Muneribus iustis cumulabo, et laurea nectam Serta comis, donec subvectus in ardua templa, Gloria ubi sedem posuit, tantosque sacravit Alma viros rutilo succendens lumine, vivam Effigiem fratrum, quos haec mirantia cernunt Saecula, victuro describam Carmine vates. In medio mihi Caesar avito insignis honore Stabit: eum circa variis de partibus orbis Attonitae gentes procumbent, dignaque ad aras Thuricremas facient pro salvo vota parente Compede iam fracta, miseris quam barbara quondam Immiti iussu dominorum induxerat aetas. Ille Iovis super ales erit, geminoque minatus Hostibus exitium collo pendebit in aura Opperiens nutum, quo martia fulmina vertat. Hinc Leopoldus agens Thuscae felicia gentis Agmina fraterno laetus gaudebit amore, Iuraque et augustas leges, queis temperat urbes Maximus ostendet: propior Flora aurea plaudet. Hinc sacra albenti devinctus tempora vitta Teutonicos Equites primaevi floris in aevo Ostentans, quondam pars magna futurus et ipse Imperii, sistet ductor: se candida supra Relligio pietasque addet. iamque Itala linquens Moenia, et Eridani niveos resonantis olores Ipse aderis, Fernande, aequos cui vivida mores Gratior insignit formoso in corpore virtus, Attollitque animos. erit una Insubria tecum Omnis, et aeternae spondebit praemia famae Caelicolas testata, sibi te vindice laetos Illuxisse dies, et crescere commoda et omnes Auspiciis vidisse tuis decora alta per urbes. Invidia infelix liventia brachia mordens Frendebit frustra, virtutumque ora tremiscens, Vos hilari quae fusa choro circumundique ludent, Sanguineos vellet raptis pro crinibus angues. Salvete heroes sacrum genus! o mihi tantum Donent fata aevi, vestras ut dicere laudes Et valeam myrto victricem intexere frontem, Invideat stupefacta novo dum Grecia vati. Interea Ascraei tu carmina docta poetae, Si vacat, et fesso rerum si qua otia moles Publica dat, leni vultu dux accipe: in illis Invenies, quae lecta tibi dulcedine mentem Afficiant. neque enim vana heic sub imagine rerum Pieriis ludunt aures insomnia formis, Nec Venus, aut Veneris puer ille infecta veneno Improbus idalio contorquet spicula ab arcu; Vtilitas sed multa latet, vitamque beatam Quae faciant, praecepta, et rerum maxima virtus. Fors etiam tecum lustrans haec carmina quondam Regia gaudebit coniux illa inclyta fama Italides inter, qua nullam Pallas amica Erudiisse magis doctrina fertur in omni Estensi de gente nurum, nec pluribus auctam Illecebris aliam Charites excellere passae; Et gens Ma quidem Musisque et Apolline clara est. Ipsa suis curam genitrix ubi sedula natis Impendit, magnum et matris satiavit amorem Omnigenos volvit libros, Italasque camoenas Respicit et Latias pariter, non inscia laudum Vllius, audentem vexit quem Pegasus ales Aonas in montes Graiorum exempla sequutum. Et querimur non esse, modis qui praebeat aures Dulcibus Aonidum, tales quum numina vobis Concilient sensus? vobis et gaudia musae, Et vates secura ferunt, nec fama poetae Vilis utrique sonat: testis Modoetia, et altis Porticibus vivo surgens de marmore sedes, Quam vario circum florent pomaria cultu, Regis opus, magni referens miracula prisca Luculli Alcinoique. illic iam teque tuaque Coniuge, quae parili tecum contendit amore, Auspicibus, geminos cantu certare (1) poetas Vidimus, et longo renovatos tempore ludos Pieridum. laeta procerum stipante corona Ambo vos alacres libantes flamina sacri Gutturis, in morem torrentis uterque ciebat Quae rapidi vena fundens e divite vates, Plaudere nec piguit, nec fessis addere vires. Omnia laetitia resonabant: famaque et udas Naiadas fusis per caerula colla capillis Ad plausum excierat vicini e gurgite fontis, Et Satyros Faunosque et agrestia numina nymphas, Vt quondam Arcadiae in lucis ad Panos avenam, Aut Orphei dulcem ad cantum prope Strymonis undas. Illo oro nunc vultu, illo mea carmina plausu Excipite illustres animae, tuque optime Princeps, Tuque tuo dilecta viro clarissima Nympha (1) Duo vates praestantissimi, alter Veronensis Lorentius Neapolitanus, alter Mollius, complures dies apud optimos principes commorati sunt, maximamque sibi laudem et ipsorum principum et aliorum auditorum iudicio extemporaneis carminibus non minus scite quam eleganter decantatis pepererunt. Formosis Iunonem oculis et Pallada culto Ingenio superare potis. si cesseris ultro Id proprium, Fernande, petam quod numina, nullum Maius erit donum. nostrum tibi serviet usque Iam studium, tibi cura; tui sic germina gnati, Italiae spes alta, et aviti gloria regni, Incolumes vigeant; primis mirentur et annis Virtutesque tuas laudumque immensa tuarum Per populos, quos ipse regis, monumenta, nec ullo Nomine tam laeti plaudant, quam quo tibi certam Sternis ad astra viam, et dignum te fingis Olympo, Deliciaeque, paterque hominum late undique dictus.