CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1604990 in documento rogacic-b-euthym.xml

EVTHYMIAE Liber Sextus. 1. Iamque tot emensus vada caerula, condere fessam Ilicet optato meditabar littore pinum, Et longi comites cursùs dimittere musas. En alij fluctus, aliud maris aequor arandum. In medium reuocor. Sacris attollere visa Ex adytis caput, ipsa nouos Sapientia vati, Plenius vnde trahant, docui quae caetera, pondus, Augusto monitus Dea suggerit ore: tuisque Haec, ait, appendix veniat suprema libellis. Parendum Superis. Reflectite lintea, iussos Neu pigeat mecum (breuis est via) tenere cursus, Aoniae Comites. Illimi gurgite purus Bellerophontei sic vobis Praepetis humor Vsque fluat: sic ipsa suas concedere vestris Faticinas iubeat quercus Dodona viretis. 2. At quę prima nouo reuocamur in ęquora cursu? Haeccine, tot circùm quae consita puppibus, et quà Nautarum assidui cursus atque agmina feruent? Nulla minùs. Quin ipso adeo hoc de limite primùm Auersis nos Diua iubet decedere proris: Nec magis aut Siculo latrantia monstra Profundo, Aut concursurâ horrendos Symplegade fluctus, Quàm comitum tot vela, ducemque horrescere turbam. Ambiguis igitur (prima haec oracla) regendum, Tranquillae cui pacis amor, se credere vulgi Sedulus auspicijs caueat: neque rectius illud, Errantûm quod plura notant vestigia, dulcem Ad metam sibi fingat iter. Praeneste supinum Si petis, Herculei gelidas vel Tiburis arces; Prae reliquis quae trita, eadem tutissima ducet Semita. Iunge alacer praeeuntibus ordine turmis Te comitem: certi nunquam frustrabere callis. EVTHYMIAE secreta gradum ad delubra ferenti Dux alius. Nihil hìc populo confidere tutum: Indicium praui numerus: quo tramite puluis Altior, et maiore pedum, maiore rotarum Pulsa sono tellus; caecis ibi fraudibus error Accubat; insidias, praeruptaque certiùs illic Sperandum. Non laeta adeo, fatale Parentis Post scelus, humano generi fortuna relicta est, Non ea naturae vis; vt meliora probentur Pluribus. Aerij celso de culmine montis Si libeat terras infra aspexisse iacentes; Attonitis, heu, quae subitò se scena recludet Luminibus? Quodnam aspicies miserabile, discors, Immensumque chaos? Ruptis volitantia fraenis Crimina, fas versum atque nefas, dira vndique bella, Furta, dolos, caedes, periuria, nilque relictum Exitij: infandis erroribus omnia latè, Omnia vesano scelerum confusa tumultu. Haec Hominum cerni studia: his temeraria passim, Consilijque expers iactatur vita procellis. Nec timor in tales socium descendere fluctus, Cum liceat tuto secretum e littore foeda Naufragia, et tristes errantûm cernere casus? 3. Quìd numero fidis comitum? Fiducia vecors. Scilicet, affusâ medium stipante cateruâ, Tutior ad rapidi fueris contagia morbi. Aut minùs hòc vereare luem, non singula tantùm Quòd capita, at plenas turmatim demetit vrbes. Haud scelus imminuit peccantum turba, sed auget Perniciem: quantòque in plures diditus exit; Tristior est tantò, non excusatior error. 4. Sit pecorum, sit, quos pecori rationis egestas Associat, quàcunque gradum fecere Priores, Consilij sine lege sequi; cur ire gregatim Ipse velis, quem nobilior sapientia vulgo Eximit? Errantûm raperis cur agmine, princeps Qui socijs, turbaeque facem praeferre sequenti? Hunc, age, flammiuomam caelo qui lampada portans Aeternos relegit sua per vestigia cursus, Partitisque diem, mensor certissimus, horis Temperat, et Mundo sua finit tempora, solem Aspice. Non illum summi rapidissimus orbis, Praecipiti sese, et subiecta volumine torquens, Impetus aduersas prohibet, quò tendit, Eoum In latus, ire vias. Raptis vertigine tantâ Syderibus, proprium innato decurrere nisu Pergit iter. Vano sic per deuexa ruente, Stultorum quà consensus, morisque recepti Turbidus aestus agit, vulgo; contrarius vrget Propositum Sapiens. Alij ditescere raptis; Vel proprios census Hic deserit. Vlteriùs spes Vlteriùsque Alijs semper procurrere; simplex Huic voti, natura, modus. Quodcunque videri Exteriùs blandum, defixis protinus Illi Luminibusque, animisque inhiant; Hic pendere formas, Veraque fucatis secernere doctus, in ima Lynceos adigit rerum penetralia visus: Cumque, quid eximium, quid contra, lumine puro Cominus inspiciat; talparum credere nocti Abnuit: obliquâ, nec, quos regione vagari Cernit, eos vitae ductores deligit: vltro Errantûm quin castigat deliria: Quònam, Vesani, quò, vociferans, temeraria vota Spargitis? An fraudum laqueos, an lubrica nondum Exitia, et serum lapsis sapuisse videtis? Nulla viae merces: bifori dimissa elephanto Attonitos sensus species deludit: inanem Prensatis miseri, pro corpore, corporis vmbram. O reuocate gradum: neque vos exempla Priorum Indociles Veri rapiant, et mentis egenos, Sed Ratio, fallique negans Prudentia, vitae Certa per Ionium dubijs Cynosura carinis. 5. Nec mora: semotam turbis errantibus, ipsa, Ipsa vltro regere, anteuolans, Sapientia mentem Aggreditur, supraque imi iam praecipit Orbis Eniti celerem spatia, et quodcunque caducum: Altiùs vt spirans, diuina aeternaque secum Incipiat meditari, et puro lumine laetas Caelicolûm sedes, magni Conuexa Tonantis (Quantùm non fragiles onerosi corporis artus Impediunt) iam nunc pernicibus occupet alis. 6. Scilicet ex illo stellantis vertice Mundi, Nil vbi non aeternum, ingens, mirabile, summum, Terrarum exiguam molem, subiectaque longè Regna videns, minimi in speciem coeuntia puncti, Quàm tenui sese in spatio contendat inanis Ambitio laxare: quibus compressa malignis Nequicquam tumeat mortalis gloria claustris: Quantula pars nihili sit, quod certamine tanto Finitimas inter per mutua vulnera gentes Diuiditur, nullis iam visum hebetantibus vmbris, Certiùs hòc noscet; spectat quò longiùs absens. Magnorumque adeo ambitiosa negotia regum, Dispositas classes, cumulata aeraria, iunctos Foederibus populos, valido seu Marte subactos, His positas; illis deiectas finibus arces, Immanesque alios, sonitu plaudente per ora Qui volitant, trepidumque vagis rumoribus Orbem Concutiunt, genus hoc operum rerumque paratus Non alio sanè spectabit lumine, pubis Quàm tenerae curas, quoties, molimine magno Incumbens operi, exiguas attollere gaudet Viminibus calamisque domos. Hic sedulus aruis Materiam legit, et gremio complexus anhelum Vectat onus; spatijs aequalibus Alter acutos Figit humi vallos, transversaque tigna supernè Illaqueat: coeno studium solidare tenaci Huic laterum textus; paleis et frondibus Illi Sternere summa labor. Discurritur vndique: pensum Pro se quisque suum velox vrgere: nec vlla Seu mora, seu requies dextris. Ad culmina ductum Mox hilares fusi circùm (ceu septima muri Coctilis Assyriae portenta crepidine ripae Extulerint) mirantur opus, fixosque tuendo Expleri nequeunt oculos, potuisse superbi. Indolis heu simplex aetas! At quaelibet illud Dissipet Aeolij impulsum iam flaminis aura: Ni, cupidae vernos paleâ sibi texere nidos, Excidium infesto Volucres abiectius vngui, Aut virides caudâ tulerint trepidante lacerti. 7. Sed neque tunc saeuae sortis discrimina, morbi, Exilium, carcer, tenuis res, orba senectus, Et, quos praeterea infelix fert vita, labores Incoctum aeternis animum, plenumque Futuri Afficient: neque, si laetis successibus auctam Vim scelerum tumidâ passim ceruice vagari Viderit, indignis contra succumbere victam Euersamque dolis virtutem; fraena dolori Soluet in ingrati querulus conuicia saecli: Anxius aut dubio librabit pectore, Nostra (a) (a) Claud. in Ruff. Curentur Superis; nullo an moderante Deorum Praecipites euenta rotent mortalia casus. Proh nimiùm tenues animas! Crateris in orbe Exigui tantas labefacto corde procellas Quae subeunt: tanquam praesentis finibus aeui Res hominum clausae, aut ingens mortalia saecla, Quantovis numero labentibus addita saeclis, Momentum faciant. Sortem post fata repostam Anticipans, latèque vagantem, et littora praeter Omnia diffusum, claudi renuentibus vndis, Temporis aeterni Oceanum lustrare volucri Sedula mens nisu, quascunque coercitus arctis Noster hic euripus spatijs attollit ab imo Spumiferas fortunae hyemes vix aequat anhelis, Vndantemque sonum, bullasque cientibus, ignem Ad circumpositum, exiguae feruoribus ollae. 8. Sed quia sublimes etiam praesentia tangunt Saepe animos; proprio, curandum, vt nouerit aequus: Saltem quisque frui (iubet id lex tertia) censu: Nec querulus musset, Cur ille, vel ille senator; Plebs ego? Festino cur illum flammea Sidon Ambijt obsequio nascentem cingere; nostra Vilibus in pannis infantia vagijt? Illi Ingenium velox, perque omnia fusile; crassam Cum praeter, nil contigerit mihi pingue, Mineruam? 9. Ilicet haec hominum totam dementia vitam Turbat agens. Propriae detrectant gaudia sortis, Quidquid abest celeres mirari, et fingere maius. Dumque Alios prae se censu potiore beatos Quisque putat; nulli superest vixisse beato. Hinc adeo, quia, quà felix iucundaque tantùm Conditio est aliena, libet perpendere: contra Nuda suis, omni procul appendice Bonorum Sepositâ, in rebus contraria nomina spectant. Heu miseri! Quos, si sani pars vlla maneret Pectoris, inuersa penitùs ratione decebat Sola suae laetos compendia, sola vicissim Externae sortis meditari incommoda: quòdque Haec procul; illa adsint, meritas persoluere grates. 10. Nam quae viuendi ratio tam prospera, nullo Temperet vt luctu sua gaudia? Dulce triumphi Optandumque decus: quanto venale cruoris Sit pretio, reputes. Magnarum lumina stringit Fulgor opum: subeant animo curaeque, metusque, Seruandique labor. Fasces regimenque supremum Imperij cuperes: speciosum nescius ambis Seruitium. Fac obtineas: haud deinde licebit Esse tuum: rapient aliena negotia totam, Agmine perpetuo sibi succrescentia, mentem. Praebendae querulis Miserorum vocibus aures: Improbitas cohibenda: arcendus finibus hostis. Annonam esuriens vulgus, stipendia miles Flagitat: Vnius pax, bellum, publica iura, Et populi fortuna omnis ceruice recumbit. Crede mihi, quos inuidiâ dignaris, eodem Te sibi praeponunt aegri liuore, suamque Mutârint tecum, detur modò copia, sortem. Mentiar, ipse etiam ni conditione potitus, Quae stimulis animum tantis nunc vellicat absens, Oppositam indueres mentem, votique peracti Ingratus, subitò malles ad prima reuerti. Vndique maeroris Stultus trahit, vndique causas Laetitiae, rebus dexter praesentibus vti. Non quid agas refert, sed qualis. Spargitur vno Hinc felix panacea; hinc tristis rore cicuta. Illa sed in medicos vertit communia succos Pabula, lethiferum quêis educat ista venenum. 11. Obscurum sed iter vitae, nec limite in arcto Promendis par materies virtutibus. Erras: Ipsa sui modus est operis Sapientia. Vires Qui Lacedaemonias Cadmeus perculit heros, (a) (a) Valer. Max. lib. 3. cap. 7 de Epaminonda. Plebeium non aequa sibi cum Patria, tanto Indignumque viro munus committeret; altam, In quascunque vocaretur, demittere mentem Sustinuit, curas: praestantibus euicturum Pollicitus (neque certa fides non constitit) actis, Natiuae nihil vt labis sibi rite gerenti Turpe ministerium allineret: quin protinus ipsum, Detersis maculis ignominiaque priori, Ex sese decus ac pretium memorabile ferret. Quìd Cincinnatos, quìd te, Serrane, paternis (b) (b) Plin. lib. 18. Histor. nat. cap. 3. Semina condentem referam Cerealia sulcis? Ausoniam vestri puduit num vomeris vnquam Historiam? Domiti respersos puluere campi Anne ideo imperia, et Latiae spreuere curules? Non illis, rigidos solitis versare ligones, Infestus belli quateret cum moenia terror, Roma suas vltro manibus permisit habenas? Vsque adeo, quamvis operum et discrimina rerum Plurima sint; meritis tamen exporrectus vbique, Ac decori limes recluditur: vtque Mironis Non minùs ars vili totam se prodit in aere, Quàm si Callaico donet spirare metallo, Includatve adamante Iouem; sic quaelibet aequam Materiem vel supremae sors infima laudi Suggerit: artificis tantùm solertia dextrae Aspera felici doceat mansuescere cultu, Et rudibus formae tribuat praestantis honorem. 12. Ingentis verique hominum respublica mimi Instar habet. Scenis oculos aduerte: quot illic Actorum species? Regali Hic syrmate verrit Pulpita; cretatis subit in proscenia Dauus Hic pedibus: mercatorem gerit Ille seuerum, Iste leuem scurram, personam militis Alter. Multiplices habitus, diuersaque nomina: laetus Quisque tamen studet impositas absoluere, quanta Ingenij, quanta est studij solertia, partes. In medio decus, et palmae sors omnibus aequa: Nec rarum explodi regem, Dauumque secundis Plausibus adstantûm sublimem ad sydera tolli. Ergo, quem tibi vel Natura, vel imposuit Sors, Temporis in scenâ gestandum, et dramate vitae, Amplexare libens habitum: potiora nec vlli Inuideas, proprij sed Summam implere labores Muneris, et, quibus inferior sis ordine, primum Eripere his victor palmae viridantis honorem. Quid refert, famuli gestes, an schema tyranni? Sub quocunque licet potioris praemia famae, Et circumfusi plausus meruisse theatri. 13. Quod sequitur, geminum modò dictis. Fige trabali Propositum clauo: quaevis oblata repente Ne species discordem animum nouitatis inani Abripiat lenocinio, et per plurima verset. Stultorum haec exempla, nihil constanter amare, Nulli haerere diu studio, quae nuper anheli Quaesierant, rapido mutati pectoris aestu Iam fugere, et, subitae quòcunque cupidinis aura Impulerit, totis cursum reflectere velis. 14. Vrbanos strepitus en ille perosus in arua Effugit. Hìc etenim vitae tranquillior ordo, Hìc secura quies: procul hìc ciuilibus vndis, Componam niueos iucunda per otia soles. Iamque foro longùm dixit, populoque valere: Iam, quoscunque sibi Lachesis torquebit, opaci Ruris in amplexu traducere destinat annos. Vix tamen optatis nemorum se condidit vmbris, Primaque consumpta est nouitatis gratia; iam se, Iam sua vota leuis damnare: absentia quaerit Moenia: desertae iucundior vrbis imago: Et, Quìd ego, socij generis commercia vitans, Obscurum infodio latebris nemoralibus aeuum? Sint Volucrum loca sola domus, sint regna Ferarum: Vrbs hominum sedes. Paucas en absumus horas; Ignauoque situ ruris mens torpet. An vltra Exilium tam triste feram? Stat protinus vrbi, Coetibus et socijs me reddere. Viuite syluae. 15. Aspice et hunc, pelago mutandas ducere merces Cui labor. Insanum perpessus Oriona, vixque, Pallida post vota, et decies spem cardine summo Depositam, laceris aduectus littora velis, Pauperiem curis vacuam, exortemque pericli Non cessat laudare, suo, parvoque futurus Deîn locuples. Vetito citiùs se tinxerit Arctos Aequore, quàm dubij repetat discrimina ponti. Credimus? Haud ego: taenariae licet ille paludis Vmbriferos (iusiurandum inuiolabile) fontes Testetur, totumque chaos. Vix lucida Phoebe Aequatis vacuum reparauit cornibus orbem; Continuò grauis illa quies: sopita resurgit, Viuidiùsque calet lucri sitis. Ocyùs alnum Aptari velis, rumpique à littore funem Imperat, Aethiopum spolijs, Arabumque beatis Diuitijs inhians. Nil saxa latentia terrent, Nil iubar Olenij graue syderis. Irruit audax Naufragijs, toto nec palmo à morte remotus, Veliuolos iterat quaecunque per aequora cursus. 16. Musarum quid cultor? Epos sublime Maronis, Smyrnaeamque tubam gustauerit; entheus ardor Carminis, et totus subitò praecordia Phoebus Irruere. Aenean aliquem, mora nulla, nouumque Concipit Aeaciden: praesto numerosa papyrus: Solus, apud socios, per compita, fana, tabernas, Aegrotet, valeat, celebret spectacula, ludat, Dormiat; immanes distento pectore versus Vsque agitat: resonum vsque chaos, Phoebeaque miscet; Crabronis ritu, aut grauiter resonantis asili, Murmura. Castalios penitùs deplere minatur Prima sitis latices. Nondum tamen altera fluxit Pagina; cum, satur Aonidum, sublimia coepta Deserit, extremo nascentis ab ordine Mundi Ad sua perpetuis deducere tempora fastis Historiam meditans. Operis libamina prima Sumpserit; extemplo Ciceronem, et rostra, forumque Plùs probat: haec pariter mox damnaturus eâdem Ingenij leuitate, sibi constare negantis, Eque alio sine more aliud, sine fine sequentis. 17. Sic noua, continuis vicibus subeuntia, totam Inter se Amentis dirimunt fastidia vitam. It, redit, aedificat, subuertit, vota retexit, Alternat curas, nulli mage, quam sibi, discors: Et semper coepisse piget, neque desinit vnquam Incipere. Haud aliam ob causam, nisi rebus in ipsis Quòd certam requiem, augurio delusus inani, Constituit: quam cum generi Prudentia nostro Sola ferat, nusquam inueniens, palantibus vsque Irritus, heu, curis loca per diuersa requirit. Non secus ac, nimio febris cui torrida venas Igne coquit, toto fastidia caeca cubili, In faciem nunc ille iacens, mox deinde supinus, Perque vices iam laeua tori, iam dextra fatigans, Circumagit: si quâ fessi in statione recumbant Molliùs, et finem inueniant cruciatibus artus. Nequicquam: thalami non hac in parte, vel illa, Sed medijs haeret fixus Vitalibus angor: Quem non idcirco mutatis deserit Aeger Sedibus, at verso pariter cum corpore defert In latus oppositum, nihilo moderatiùs illic Tristia sollicitis facturum taedia membris. 18. Ergo, velut, contra ventorum flamina, prensis Mellificas Volucres cursum librare lapillis (a) (a) Virg. 4 Georg. Cernimus; ambiguos sic sustentanda per aestus Immoti valido libramine consilij mens: Vt, sibi quem Sophiâ legit semel auspice, callem Vsque sub extremas decurrat sedula metas: Orsa nec ad trutinam toties reuocare, sed acri Ad calcem potiùs curet deducere nisu. Nam quis erit modus, aut operum quae summa coronis, Instabilem quaecunque leuis si causa probatis A studijs animum subitò in contraria vertat? Pensandis sua sunt, sua tempora rebus agendis. Quid fieri satius, dum res examine pendet Ambiguo, dum tu medius, Prudentia secum Exigat. Huc postquam lanx, aut deflexerit illuc; Praestandum sibi, quod superest, Constantia poscit, Decreti iam tota sui. Quà mobilis aer Vi subità impulerit, paleae, frondesque iocosis Ludibrium volitent Zephyris. Conuellere caelum Iuratas Aquilonum hyemes, totumque repellit Hippotadem subnixa altis radicibus ilex. Haud aliter, curis animum variantibus anceps, Voluitur huc illuc sua per fastidia vulgus; Propositum retinet Sapiens, et mole sua stat. 19. Pondus vt hoc animo veniat; lex illa tenenda; Humanae placidus vitae qua nititur ordo: Nil adeo vt subitâ nimiâque cupidine praeceps Instituas, neu te violens in rebus agendis Impetus abripiat, ratio sed prouida ducat. Phoebeas haec nempe rotas imitata quietos Continuat nunquam diuerso tramite cursus; Ille sibi discors, Libycâque incertior vndâ, Quò fluit, inde celer refluit, variosque per aestus Voluitur, in solâ constans leuitate, Suique Hoc tantùm similis, nunquam quòd primus, et idem. 20.Et graue principio fuerit, per deuia suêtum, Quà vagus errandi stimulat calor, aequora ferri, Exiguis genium satijs includere: durum Luctamen, fateor, nihilòque remissius, ac dum Indomitus primis pullus parere lupatis Cogitur, imperiumque pati, nec feruida praeter Descriptum volitans vestigia spargere gyrum. Durius at quantò, momenta in singula caecis Aestibus huc, illuc, sine lege, sine ordine volui, Turbinis innati praedam? Per Caerula qualis Fluctuat Ionij sulcatrix cimba Profundi, Quam rationis inops, clauum rapiente procellâ, Depositam cessit victricibus arbiter vndis. 21. Quadrupedem tenerum fraeni si lege seuerâ Nil parcens, moderere; haud longo tempore fingas Rectori facilem: sin duro, et fronte superbâ Iussa recusanti primas laxâris habenas; Indomiti quàcunque ruet cerebrosa libido, Vel nolens, cogare sequi. Vix spes super vlla Obsequij. Dextrum sit iter; laeuâ ille vagari. Cessantem porro impellas; vestigia retro Circumaget. Tritâ horteris regione viarum; In fossas, fluuiosque, importunasque paludes Perditus absiliet. Facili moderamine posses, Vixque adeo ostensâ domitum perducere virgâ: Sponte suâ ferri assuêtum non vlla mouebunt Verbera, non stimuli, calcariaque addita costis: Irritare priùs dabitur quàm flectere. Surget Arduus, insanis lacerabit calcibus auras, Parîetibus ferus impinget, fraena aspera rumpet, Sessorem excutiet. Tali scito indole prauos Quosque animi motus. Vae, si quis mollior illis Cedere. Permisso firmatis viribus vsu, Nequicquam fraenis reuocantem in Deuia secum Rectorem abripient: quos si compescere primò Cura sit; immodicos flatus, mora parua, remittent, Nec rigidâ ceruice iugum patientur herile, In quamcunque velis, dociles iam tendere, partem. 22. His adeo impletis, operâ non seciùs vnâ Id quoque contigerit, verborum pondere tanto Quod Sophiae proceres vitae inter prima beatae Praecipiunt elementa, incauto pectore ne quid Attentare iuuet, seris quod deinde peractum Damnetur lacrymis. Nam quid furiosius, eque Brutorum magis ingenio, quàm sola tueri Obuia, venturisque nihil seponere curae: Expleuisse Bonis genium praesentibus, et, qui Mox ideo maneant, vltro nescire dolores? 23. Suâserit ingluuies; centum licet inde Galeni, Paeones hinc totidem Parcas, et cruda minentur Funera; securae famis Helluo sumina, rhombos, Pauonem, lepores, damas, conchylia, turdos, Quidquid alunt syluae, tellus parit, educat aer, Aequoraque, fluuijque, auidam demerget in aluum, Omnibus ille lupis, rabidisque voracior vrsis. Ambitio velit; in seruos, praesepia, vestem Assyriam, Coasque manus, fusamque Corinthum Caesareas alacer, nedum profundet equestres Nomentanus opes. Moneas, Heus optime, sumptus Hic loculis maior: modulo metire tuo te: Luxuriam grauis à tergo comitatur egestas; Fabula narratur surdo: nil creditor instans, Nil inopes terrent cani, quaerendaque frustra Mors misero, cum nec laquei iam copia, nec, quae Exoret stygiam, tenuis mercedula, cimbam. Turbinis igniuomi in morem, quo, Roma, beatam Irradias Petri noctem, dum splendida vulgi Luminibus de se exhibeat spectacula; ventis Ludibrium fastu iamiam crepuisse caduco, Inque leues solui haud renuat per Nubila fumos. Praecipiti sic bile iecur flammante, superbis, Fortunâque suâ maioribus irruet audax Regum inimicitijs Alius. Vox caldior vna In seros quoties gemitus, longasque Maiorum Exijt Iliadas? Permittere verba feroci Ingenio, libuitque auidum expleuisse furorem? En, quales breuis illa tulit vesania fructus. Exul, inops, vagus, assiduis terroribus aegram, Ac longo similem letho traducere vitam Cogeris. Haec olim cautus, prudensque Futuri Spectasses; vacuus curae, et discriminis expers, Inter amica Soli natalis gaudia, laetos Cum gnatis ageres, charisque sodalibus annos. 24. Haud igitur crudos Zenonas, et hispida nunc te Praecipiam torui responsa audire Cleanthis. Ipse, voluptatum patronus et arbiter, ipse Esto Neoclides viuendi hìc norma: futuros (a) (a) Apud Laert. in Vita Epicuri. In dulci spectare iubet qui semine fructus: Anticyram procul ablegans, praesentia nullo Qui Bona delectu arripiunt, quaecunque, parati, Sensibus in votum veniat genioque voluptas, Protinus indulgere: licet mox illa dolorum Foecundam gemino pariat cum foenore messem. 25. Sed neque vitandus minùs est contrarius error, Aut minùs Anticyram plenis potare iubendi Hi quoque sunt cyathis, alios qui semper in annos, Iratum nacti Genium, sua gaudia mittunt, Et, similes porro victuris, viuere nunquam Incipiunt. Nunc aequoreos, ait ille, per aestus, Memnonidum scrutator opum, Gangetica longè Ostia, teque petam, mersi quae funera Solis Gentibus excusas, alioque, America, rependis Sole, parens rutili, et felix Aurora metalli. Stat quidvis tentare operum, et subijsse laborum: (Hac emitur mercede quies) stat fortibus ausis Tranquillos placidae portus aperire senectae. Mox, vbi successu pleno, aspirantibus et Dijs, Fundarit patrios melior fortuna penates; Dulcia tunc positis succedent gaudia curis: Inter et egregios census, famaeque nitores, Iam laetus peragam, quae sedulus otia feci. Tunc, ais? At cur non potiùs tam dulcia Diuûm Anticipes iam nunc tibi munera? Qui malus error Ingratas iubet actutum praesumere curas, Gaudiaque extremo vitae iam debilis aeuo, Et nunquam fòrs venturis seponere canis? Vix satis expediam, quàm multis nescia fructùs Optati sic lustra fluant. En, aspice tantum Hoc hominum quovis caeli sub cardine vulgus, Turbam infelicem, aeternis quos vana cupido, Neptuni dubio, dubio vel in aequore Martis, Perque fori syrtes, infidaque limina regum, Attonitos curis, fessosque laboribus vrget. Quò tam solliciti cursus? Qui terminus? Aut quae, Spes alijs alias, ceu fila, intexere gaudens, Immensam hanc adeo miseris net callida telam Penelope? Verum si respicis; omnibus vnus Longorum hic operum finis proponitur: omnes Nescio quae meliora sibi dêin tempora spondent, Tot quibus emensi scopulos, et dura viarum, Fluctiuagos tuto componant littore cursus. 26. Heu steriles Veri! Tanquam non tempore quovis, Ambiguos citra errores, pelagique tumultus, Illa homini liceat statione quiescere: longo Nec nisi circuitu Euthymiam comprendere detur, Quam (votis adeo occurrit) voluisse, tenere est. Sanius o quantò foret, anxietate, metuque Depositis, facili confestim nubere Diuae: Quique per incertum sinuosis flexibus aequor Optantur, placidos iam nunc inuadere portus. 27. Nec fugit hoc ipsos tandem, si dura repente Non expectari supra caput astitit hora Funeris, et Parcae iam deficientia nigro Pollice fila legunt. Retro tunc scilicet actae Aetatis seriem, consumptaque tempora vanas Frustra inter curas supremo à fine remensi, Consilijs, heu, se nimiùm fallacibus vsos, Ignarosque Boni, cordisque fatentur inanes: Aethereâ quòd sorte frui, dum fata sinebant, Abnuerint: Parcasque adeo euasisse minantes Si liceat; posthac non irrita munera Diuûm, Nilque datae iurant periturum e tempore vitae. Quae ne vicini supremo in cardine fati Ipse etiam doleas; quam postera cunque recentem Addiderit pensis Clotho vitalibus horam, Protinus illam aeui confer praesentis in vsum, Dilato vacuam prohibens transcurrere fructu. 28. At quaenam ista genus vecors sapientia, (clamet Hìc aliquis) foedam niueae sub nomine pacis Segnitiem laudare, et natos rebus agendis Indecori, aeternoque animos sopire veterno? Fallitur. Haud quasvis, steriles deponere tantùm Praecipimus, sortis quas importuna caducae Spes glomerat, curas. Alacri nam caetera motu Quem lateat refici mentes? Ceu lampade quassâ Viuidiùs micat ignis, et, inter confraga rumpens Saxa viam, similes vitro, electroque liquenti Riuus agit (credas tunc primùm erumpere) lymphas. Da rectis animum (Per me mora non erit: vltro En etiam praeeo) studijs. Grassare per artes Ingenuas: dubij seu te penetralia Veri, Obstrusosque iuuat naturae attingere fontes; Seu magis, vmbriferi lustrantem culmina Pindi, Musarum celebrare choros, et Apolline dextro Condere perpetuos victurum carmen in annos. Latus vbique operum campus. Sint publica curae Munia, sint leges: neutri non aequa Mineruae Seu calamum, seu belligeram manus occupet hastam. Dummodo quisquis erit, quocunque in puluere cursum Strenuus vrgebit labor; haud incerta senectae Praemia respiciat, quin, sese laetus in ipso, Praesenti iam nunc foueat dulcedine mentem, Ingratum nec onus, sed opus videatur amicum. 29. Quae facilè in medijs contingent gaudia curis, Si non plura tibi, aut grauiora negotia, quàm quae Ferre pares humeri, imponas: neque nominis ampli, Fortuitive sitis lucri tentare laborem, Vnicus at puri iubeat respectus Honesti. Sic etenim liber sapienti lege modoque Tempora dispones tecum, rebusque gerendis Tantum operę impendes, natiuum expromere quantum Ingenij valeat, non absumpsisse vigorem. Rusticus exercet tellurem: exercuit et rex, Vt memorant, Cyrus, curuâ nunc ille fluentem (a) (a) Cic. de Senect. et Xenophon in Oeconom. Falce premens vmbram; nunc tecum, Bacche, maritans Vlmosque, platanosque: et iam plantaria sulcis, Iam noua inutilibus committens germina ramis. Rusticus ast opera haec, sudans seruiliter, vsque Sub noctem roseae profert a limine lucis: Nec tempestiuâ requie dispungere curas Improbus, aut festis nouit cessare diebus: Non nisi regales cum fallere Persicus heros Quaereret hortensi curas, et taedia cultu. Haud secus, instinctu assiduo cui pectora famae, Famae, siue lucri spes irrequieta fatigat, Vrgendis totum miserè se mancipat Orsis. Ille et sollicito trepidus sua, seque tumultu Impediet, nimioque licet sub fasce laborans, Tempora temporibus coniunget, pensaque pensis, Nunquam operum leuior, nullam sibi pace sequestrâ Immunem assidui tribuens moliminis horam. Aemulus at Cyri Sapiens, rerumque, Suique Rite potens, medijs interseret otia coeptis: Iamque aliquid, ratio ceu visa monere, negotî Sumet; iamque, eadem hortari ceu visa, remittet. Nulla cui pensum quippe est implere diurnum Cura, sed ingenuo mentem excoluisse labore. 30. Proderit huc aliud, sacri quod carminis instar, Graecia victuro Delphis signauerat auro, (a) (a) Plin. lib. 7. Histor. nat. cap. 32. Aebalij oraclum Sapientis, auariùs aequo Quidquam optare vetans. Nec inanis pabula tantùm Hic mihi luxuriae, gemmas, atque aeris aceruos, Supremosque magistratus, dominasque curules Concipias. Nihil humanae inter praemia sortis Immodico Euthymiae cupidis ardore vouendum: Non dexter studiorum, ad quae vel sedula virtus Impulerit, successus: opum non copia, simplex Quas sibi mortalis vitae desiderat vsus: Non animi non ipsa quies. Quid talia namque Rettulerit iusto votorum limite claudi: Si nihilò secus, ac, vanis quae caetera vulgus Prosequitur votis, inhiantia pectora turbent? Gemmeus, an luteus crater nil distat; vterque Noxia dum pariter labris aconita propinet. Qualibet anxietas descendat origine; nunquam Non erit anxietas, nunquam non triste venenum. 31. Nec mihi mens ideo Sapientem fingere, duri Mnasiadae qualem fingebat porticus, omnis Indocilem sensùs: qui funera spectet eodem, Quo ludos, animo, nihil et discriminis inter Bella putet, pacemque. Procul tam tristia monstra, Deucalionei totum de semine primo Marmoris ingenium crudis retinentia fibris. Aemula non adeo anguicomae fert oribus ora Gorgonis; vt rigido mutet Sapientia saxo, Quos propiùs videt: ingenitos neque corde reuellit, Sed cultu meliore iubet mitescere sensus. Noster, quidquid opum poscit mortalis egestas, Id sibi cum reliquis Sapiens commune putabit, Exquiret, cupiet, felicem frugibus annum, Foeturam pecoris, census sine litibus, aeui Tranquillam seriem, synceros corporis artus, Dulcis amicitiae concordia foedera, purum Dedecoris nomen: placidè tamen omnia: ne, si Feruidior careat quaesito fine voluntas; In sese vim vertat, et, acri incensa dolore, Ipsam etiam perdat, post perdita vota, quietem, Praecipuum quae votum, omnisque est regula voti. 32. Et quia saepe etiam externis vehementiùs aequo Afficimur, ceu parua domi sit copia, curis; Edico, teneris praesertim mentibus, in se Remque suam visus defigere: caetera, stulti Quae proceres, stultum quae miscet plurima vulgus, Et quibus in melius reuocandis nil sibi promptum Auxilij, surdis transcurrere sensibus. Hoc si Praeceptum docili seruauerat Heraclitus Pectore; non, largos adeo resolutus in imbres, Tabida perpetuo vexasset lumina fletu: Nec Pandionius, pronam si vocibus aurem His dederat, funesta adeo meruisset iniquo (a) (a) Vide Plut. in Antonio, et Laert. lib. 1. et 9. Communis naturae odio sibi nomina Timon. 33. Id metuens, auidas intra sua limina curas Claude, nec externos circùm patiare penates, Densaque multiuago palari compita gressu. Sin aliquid vel nolenti se fortè videndum Obtulerit, quod (ceu passim Mortalia) turpe Indignumque putes; dic tecum protinus: Ista Plùs nihilò obseruare meum, quàm, quae glaciales Thyrsagetae peccant, vel areniuagi Nasamones. Respicerem, populi si praetor, iudicis aut si Fungerer officio. Quìd nunc aliena capessam Munera? Fac ringar; bilis tamen irrita. Summus Caelicolûm iustis haec aspicit omnia Rector Luminibus. Tanti Priuatum iudicis iras Praeripuisse nefas. Sua cûique negotia sunto: Conandum mihi rite meas absoluere partes. 34. Credere vix possis, quantam irarumque dolorumque Haec animo excindet sapiens incuria syluam. Eheu, cur Nostri immemores per proxima vano Huc, illuc rapimur visu? Ceu pyxide clausos Tunc solùm rediuiuae oculos inducere fronti Fertur, cum notis Lamia e penetralibus exit, (a) (a) Plut. de Curiosit. Caeca domi. Sic ergo parum in se quisque negotî, Quo teneatur, habet: populo nec deuius vlla Inuenit explendis animus spectacula curis? Felix! Qui cupidos rimandi plurima sensus, Fortiter ignarus, cohibet. Quàm dulcia secum, Otia laetus aget? Rapidos vt nesciet imbres, Ventorumque minas caeli per aperta furentes, Ipse domi latitans, tectoque inclusus amico? 35. Ergo nocet, quid agant Alij, scrutarier: at non, Felices vt agant, pariter curare nocebit: Maiori quin nulla animum dulcedine complet, Ac pulsis Inopum quae cladibus orta, voluptas. Haec igitur primas inter sit cura, virili Humani causam generis pro parte tueri, Quae mala quisque subit, communia ducere, flentûm Aerumnas lenire, aegro huic solatia ferre, Illius angustos census laxare, salutis Ancipitem saeuis alium subducere Parcis, Nullum non patrio complecti pectore, nulli Non facilem, quaecunque premat vis, tendere dextram. 36. Anne Duces quęris? Circumfer lumina: quantos Ilicet heroas, quantis resonantia famae Plausibus obijciet mirari exempla Vetustas? En tibi, deliciae subiecti, Flauius, Orbis, Viuere cui tantùm, humanâ de gente mereri, (a) (a) Suet. in uita Titi Caes. cap. 1. et 8. Nec suus, aut aeui numerandus in ordine, si quis Fortè dies proprij fluxisset muneris expers. En, centum populis regnator maximus, at plùs Regnatore pater, Cyrus, non laetior, hoste (b) (b) Xenophon de instit. Cyri lib. 3. 4. et 8. Cum domito spolijs diues remearet opimis; Quàm, socios inter fausti cum praemia Martis, Largus opum victor, diuiserat, haec sua fassus, Quae daret, his auctum sese ornatumque videri, Auctior vnde aliquis comitum atque ornatior iret. Nec, qui Cecropijs Auroram terruit armis, (c) (c) Vide Plut. in eius uita. Miltiadis magni soboles certissima, quamvis Nil vltra ciuem, priuato et limite clausus; Munifico haud tantos aequauit pectore reges. Ecquis enim (testare fides antiqua) nouercam Expertus Sortem, haud sensit Cimona parentem? Cui misero non ille salus? Quem rebus in arctis Deseruit, trepidumque sinu haud excepit amico? Nulli clausa domus: ieiuni huc vndique coetus Confluere, hinc alio saturi discedere vultu. Quìd loquar expositos sublatis sepibus hortos, Diuitias faciles? Properate ad publica, ciues, Gaudia. Quidquid alit tellus, fas omnibus aequè, Seu fruges, seu poma hilari decerpere dextrâ. Nocte, dieque patens aditus: custodia nusquam: Nil vetitum, et Domini proprium. Quin ipse, morari Impatiens, sua vulgus inops dum limina quaerat, Aerumnisque ardens cessantibus obvius ire, Profuso quos aere leuet, per compita passim Vestigat ciues, passim sua munera laetis Laetior obtrudit. Qualis, cum Sole recepto Feruidus igniuomis vrit Leo faucibus annum, Longaque semianimes pallent ieiunia sulci; Camporum foecunda altrix, sitientia latè Arua super medio nubes volat aethere, iamque his, His modò vitales succos, animaeque virentis Nutrimenta cauo diffundit ab vbere terris. Aut qualis, Phariae terrenus Iuppiter orae, Gurgite foecundo siccos descendit in agros Nilus, et aestiuo Pelusia rura Tonanti Succensere vetat. Pandit gauisa beato Diluuio Aegyptus gremium: quàque aureus egit Amnis iter, sparsitque gradus, socia agmina iungunt Alma Ceres, mitisque Pales, viridesque Napaeae, Cumque opibus, Spes discinctae, Cultusque, Decorque Et resoni plausus populorum: iamque nouatas Hortatur falces: iam sedulus horrea laxat, Flauentemque tibi messor promittit, Osiri, Flauentem tibi, Nile, tuo de rure coronam. Haud secus Actaeae totam se diuidit vrbi, Perque inopum gremium exuperante refunditur alueô Nescia stare Viri pietas. Nil explet amantem: Nil animo satis: augetur, dum spargitur: et, quò Latior excursus; (dictu mirabile) maior Impetus est. Dandi semel explorata voluptas, Pulcher hydrops, alijs sitiens, noua pabula quaerit, Nec donasse putat, geminet ni munera: iamque Plus debet, qui praestat opem, plus accipit ipse, Largiturque sibi: pleno ceu gurgite tota Pectus in authoris redeat, quae pluribus inde Per populum latè manarat didita riuis, Gaudiôrum eluuies. Cur non huic prodiga cunctos Lydorum, atque Arabum census, et quidquid vbique Flumina seu voluunt auri, seu ducitur alto Omniferae matris gremio, Fortuna, dedisti? Crede mihi, humanum poteras, dum consulis Vni, Demeruisse genus. Communia nemo negaret, Communis spargenda parens quae, dona, tulisset. 37. O meritos gazis animos aequalibus vti, Quàmque velint, haud posse minùs! O pectora curis Regnorum, et vasti imperio dignissima Mundi! Vt libet, insano Caij, tumidique Nerones Regia certatim vacuent aeraria luxu: Vndantem terris pelagum, vndantique vicissim Inducant pelago terras: hìc surgere valles Montibus; aerios plano subsidere montes Hìc iubeant: vnis iuga per septena refusam Vrbem Caesareis absumant aedibus: vnâ Imperij, Mundique vorent patrimonia coenâ. Maximus, et longè ante alios iucundior vnus Fortunae praestantis honos, benefacta per Orbem Spargere, felices facere, instaurataque vitae Auspicia, et melius miseris procudere fatum. Haec caelo meritos heroas gloria tollit: Haec regum est propria, hae vel Numine digna voluptas. 38. Omnibus atque vtinam hic sub pectore nobilis ardor Viueret. Vt subitò venae melioris in aeuum Aspera deterso remearent saecula ferro? Vt nouus annorum consurgeret, omine fausto Conditus, auspicijsque fluens melioribus ordo? Bella, metusque procul: niueis Pax aurea bigis, Et laetae Charites, et pleno Copia cornu Lustrarent agros, lustrarent oppida: nec tu, Iam genus infidum, terrasque exosa nocentes, Sydereos populis vultus, Astraea, negares. Nunc totâ licet armiferae Sors nube pharetrae Ingruat, et saeui denso circùm agmine casus, Omniaque in nostras iurent elementa ruinas; Nulla hominem laedit, quàm quae promanat ab ipso, Vis grauiùs. Duris possemus parcere fatis, Duraque fòrs nobis didicissent parcere fata; Ni furor humanus stimulis vrgeret, et hosti Adderet externo vires ciuilis Enyo. 39. Vltima laetitiae, sed princeps, regula, parque Omnibus vna, Deo haerere, illum mente tueri, Perpetuo illi nexu, et amoris foedere iungi. Venimus ad summum: procul hinc cureque, metusque: Intima quaesitae dudum penetralia Pacis En tandem patuere: en ipsa in limine sacros Expedit amplexus, Thaumantide cincta perenni, Caelicolûm et qualis mentes beat. Aspice, quantus Frontis honos, placido quae vernat gratia vultu: Vt nil syderibus concedunt lumina, blandae Nectar vt hyblaeum superat facundia linguae. Penelopem agnoscas diuinam, cui procus Orbis. Nec dispar dominae sedes. Mitissimus aer, Sponte ferax tellus: procul imbres, fulmina, nimbi: Ignotum quid hyems, quid caeli flammeus ardor: Autumnus totos, totos ver occupat annos. Mille voluptatum species, mille obuia passim Laetitiae argumenta: hìc feruere lacteus amnis; Melleus hìc spumare latex. Circùm vndique festas Implexae manibus Charites, blandique Lepores Exercent choreas: plaudentibus vndique circùm Nectarei volitant Risus, et Gaudia pennis. Haec nobis iam meta: huc remi, et carbasa toto Accelerent nisu: nil iam debere procellis, Nil pelago superest: tam dulci in littore proras Perpetuò religandum. O cordis plena voluptas! O vitae syncera quies! Libare Deotum Ambrosiam, puro satiari Numinis haustu, Aeternumque auidis illud constringere votis, Vnum implet quod vota, exceditque omnia, Pulchrum. Quis dolor, aut quae tam laeto intercedat amori Anxietas? Vllamne sitim, aut fastidia norit, Nectaris aetherei potor, conuiua Tonantis? 40. Finitis quicunque Bonis amor imminet, aestu Ambiguo nunc huc volitans, nunc spargitur illuc: Instar apis, quae per saltus gentilis Hymetti Iam thyma; serpillum iam circuit, et modò glauco Rore maris; niuei pendet iam flore ligustri, Singula delibans auidè, subitòque relinquens. Quid faciat? Patulo quanquam aggeret vtraque cornu Hinc natura suos, illinc sors aemula census; Nil satis, immenso vacuum dum Numine pectus. Nam neque plena quies votis, integra Bonorum Obtigerit ni Summa; nec, extra Numinis alueûm, Haec alibi iunctis fas confluere omnia riuis: Hostili cum se excludant infensa vicissim Dissidio: vix vt quodquam sit prendere, multis Interea ni posthabitis longèque relictis. Omnia sed socio, fac, demum foedere iungas; Non tamen hic idem, varijs tot fructibus aptus, Perfectumque adeo immensis complexibus orbem Efficiens, fortis cumulus sat nectare largo Explerit sitientem animum. Vel scilicet vno Congeriem totam simul amplecteris amore: Totque idem distractus amor per dona, nec vsquam Integer, haud pleno libabit singula sensu; Vel proprios cuicunque Bono diuiseris actus, Et rerum numerum numero exaequabis amorum: Nec plenè tunc vllus amor satiabitur, vni Haerens quippe Bono: cum, quod minus omnibus, illo Sit pariter minus. Vni igitur iungenda voluntas, In quo non Bona conueniant modò cuncta; sed vnum Prorsus idem sint cuncta Bonum: quod, Numine dempto, Sollicitis nequicquam animis circùm omne quod vsquam Terrasque, et maria, et superos rimaberis axes. 41. Adde, quòd aeterna seiunctum ab origine, praeter est, Quàm mutilum, quodcunque Bonum, neque cordibus aptum Implendis; multâ haerentûm contage Malorum Inficitur: totum vt nequeat, totoque requiri Pectore: diuersis animos sed motibus vrgens Hinc cupidos trahat; hinc refugos auertat: amorque Illius haud leuiore odij sit pondere mistus. At tibi, inexhausta ò hominum, Diuûmque voluptas, Summe Pater, quae mista Mali contagia? Toto Aut quid ibi non conatu et vi mentis amandum, Nil vbi non summum, ac solidè plenèque beatum? 42. Praeterea, certum nobis propriumque perennet, Quidquid id est, felix quo vita impletur, oportet: Nec quidquam proprium magis immotumque fruenti, Ac Deus. Inuitis alios nam denique census Fortunae, duraeque rapit violentia mortis. Vllane seu sortis, seu lethi iniuria possit Hunc rapere, occiduo cui nunquam est limite claudi, Quoque frui nobis haud tempore certiùs vllo, Occidui quàm sub finem conceditur aeui? 43. At metuas forsan, ne nil tibi iuris in ipsum. Parce metu: plùs ille tuus, quàm caetera, rerum In censu quaecunque putas numeranda tuarum, Fida licet domino, et nunquam peritura manerent. Omnis Amans in ius sortemque euadit Amati, Et tantùm iuris, quantùm vis crescit amoris. Atquì nemo Tui, quàm Numen, amantior: haud sis Carior ipse tibi. Quid enim vel fingere tantum Noueris, aut optare Boni, quin plura Parentis Aetherei immensus dederit, det, spondeat ardor? Hoc, quodcunque vides, tam vastis vndique circùm Diffusum spatijs, varijs tot partibus aptum Ordine tam miro digestum, et foedere iunctum, Hoc totum bonus ille tuos effinxit in vsus Naturae communis opus. Tibi Caerula ponti, Aethereosque orbes, infixosque orbibus ignes, Regnaque terrarum, et, terris quaecunque, vel vndis Sparsa meant, volucri findunt vel Nubila gyro, Brutarum iussit famulari saecla Ferarum. Hoc liquidum iubar, hic caeli spirabilis haustus, Tot variae rerum species, tot Commoda vitae, Illius omnia se testantur munus. Amanti Quid deerat, nisi tantorum vt suprema coronis Ipse operum foret, atque suis se denique donis Adderet? Hoc etiam non enarrabile munus Apposuit: totumque homini, post omnia, sese (Nulla quod ausa forent, vtcunque capacia, vota Poscere) inexhausto profudit amore. Nec illum, Nominibus tantis, perque haec tibi pignora nexum, Pleniùs esse tuum, quàm sis tuus ipse, fateris? 44. Hinc adeo, nemo cum nos impensiùs illo Alter amet; noua se ratio, manifestaque prodit, Cur illo pariter iucundiùs alter amari Nemo queat. Nam nec dulcis, nisi mutuus, ardor; Nec, nisi Amatorem aethereum quo pectus anhelat, Mutuus ex toto calor est. Da Thesea, da, quem Eurialus Niso, Pyladi praeponat Orestes: Quisquis erit, cum plura simul cogatur amare, Iamque sibi haec animi partem, iamque illa requirant; Haud vni, quantus demum est, se impendet Amico: Sic hominis mens, sic illam sua limite curto Includit natura. At non et maximus Author Finibus his cogi. Quamvis simul omnia curet; Vsque tamen toto se curat singula. Plenum Ceu rutilus (si nostra illi componere fas est) Astrorum genitor nullis non partibus ignem Commodat, in partes quamvis simul influat omnes: Aut animae ceu vis pereuntibus indita membris Non secus extremos vngues, tenuesque capillos, Ac reliquam vegetat, solida indiuisaque, molem. Nusquam se minor est, nusquam non vndique plenus Immensi fons ille Boni: ceu Numine toto Omnia; sic toto quoque singula Numine complet. Tu frueris, fruitur simul hic, simul ille, fruuntur Innumeri: nihil inde t ibi, aut decerpitur vlli: Omnibus vnus amor par, omnes efficit vnum. Riualis non ergo metus, non inuida mentes Cura coquit: quin tam largo, immensoque, nec vllam Non hominum superante sitim dulcedinis haustu Iam saturis noua fit socios habuisse voluptas. 45. Quìd referam? Sortem quòd amor permiscet Amatûm, Alterutri fuerint quae vel Bona, vel Mala cunque, Ambobus faciens communia. Noscere promptum Vnde etiam, quanto reliquis discrimine praestet, Aeternum primumque Bonum qui respicit, ardor. Nempe alibi, laetis coeant cum tristia, parsque Saepiùs haec illam praeponderet; amplius aegro, Quàm gaudî, maeroris adest vectigal Amanti. Ilicet infelix, cumulo crescente Malorum, Cum sua vix portet, damnatur et illa subire, Vnanimum lugenda premunt quae, fata, sodalem! Haud ita, supremo, tedis melioribus ardens, Caelicolùm Regnatori qui iungitur. Ecquid Scilicet in tali lugendum occurrat Amico? Ecquid non penitùs felix, non vndique laetum? Ipse sibi vita, et gaudî immortalis origo, Totius mensura Boni, immutabile Pulchrum, Externis nusquam causis obnoxius, vno Naturae, sortisque vices, diuersaque nutu Fata regit, nullis per tot labentia saecla Siue minor damnis; siue auctior incrementis. Penè Deum viues, diâ tibi lampade pectus Si caleat: tot tam mirae, quêis ille beatus Perpetuùm, dotes tua sors, tua gaudia fient. Talis Amans, qualis suus est amor: accipit omnis Hinc habitum formamque animus. Telluris opacae Cur gremio caeli tam nobile pignus, honestum, Eximiumque adeo, et generosum pectoris ignem Defodis, ipse luto simul infodiendus eodem: Illius audaci cum vetus in ardua nisu Aeternae penetrare queas sacraria lucis, Caelicolûmque auram spirare, et Numinis aeuum? 46. Nec labor huc nimius consurgere. Sponte suâ mens, Ilicet vt sacri excepit primordia flatùs, In Superos festinat, humum pertaesa, suoque, Vnde genus trahit, exultans se iungere fini. Quin etiam, vano quoties illusa decore Corporeis haeret formis, sub imagine fictâ Nescio quid magni vel tunc Genitoris anhelat. Omnibus hic vnus stat votis terminus: omnis, Deuius vtcunque, et varijs anfractibus errans, Huc tandem redit, huc animi conuertitur aestus. Singula quippe Boni tantùm ratione voluntas Cùm petat, inque Bonum quovis se dirigat actu; Haud pote, quin summi occultâ ratione Parentis Cuncta petat, quin summum actu quocunque Parentem Respiciat. Nempe ille Boni forma integra, et omne Illius est leuis vmbra Bonum, quo caetera quaeque Insignita placent. Sic Numen in omnibus vnum Ignaros trahit: ignotum sic Numen amatur. 47. Impetus hic igitur mentis ratione iuuandus, Vt norit, quid amet: riuisque, et inanibus vmbris Posthabitis, ipsum omnigeni apprendisse decoris Exemplar primum, immensae dulcedinis ipsum Iam quaerat sitiatque aeternum attingere fontem. Nonne vides, vt, quae sol sydera pinxerat absens, Obscuret praesens? Vix caelum emensus, Ibero Gurgite flammantem currum, igniuomosque Iugales Condidit; en vacuo Mundi radiare theatro Astrorum formosa cohors, Saturnius ignis, Iamque nitens medio; iam pleno Cynthia vultu, Et Venus, et Mauors, et cum Ioue lucidus Arcas. Quàm rutili crines! Quàm viuida Solis imago! Inscia miratur tellus: totidemque, creatos Lucis in imperium, et redituri fraena diei, Iam patrio credit temoni assuescere Phoebos. Sed satis hac fulsisse tenus: iam subdite fasces, Noctiuagi procul o soles iam cedite. Magnus Ecce diem verum lucis pater aduehit: Orbem Ecce suo coram manifestus lumine ditat, Fulgida stellarum nox, occasusque nitoris, Quem dederat. Simul vmbriferae caliginis horror Deterso fugit axe; simul, vibrantia caecum Per chaos, obtusis vanescunt sydera flammis. Vnum sat caelo spectari Hyperiona: tantas Aetherei fulgoris opes, tot splendida lucis Argumenta suae ipse oriens obnubilat vnus. Haud secus, aeterni veniens ab imagine Solis, Discolor haec mundi species mirantia grato Lumina suspendit visu, dum maximus author, Et Pulchri fons omnis abest. Sese ille videndum Praebeat, innatis quantus fulgoribus ardet; Ocyùs immensâ perfusis lampade totus Ex oculis, nebulae, fumique volatilis instar, Nocturnus rerum decor effluit: obruta blandae Fax Veneris: nusquam lueris Cyllenius ardor Dulcè micans: nusquam tua, Mauors, fulgura: nec tu Fascibus ambiris iam, Iuppiter: vna renidet, Vna animum summi praesentia Numinis implet. 48. Felix, cui medias terreni carceris inter Haec tenebras exorta dies: qui lucis auarae Occiduum iubar, et sublustri in nocte micantes Astrorum radios diuino sole rependit: Furatusque oculos scenis pereuntibus, vnum, Limite comprensum nullo, miratur, amatque Immortale Bonum, se totius vnde propagat, Natiuo velut e pelago tot didita riuis, Vena Boni: proprium nunquam tamen illa relinquens Principium, neque fontis opes tam perpete fluxu Imminuens, viuo sed gurgite plenior intus Stagnans, et cumulo in sese vberiore redundans. Ergo non humiles illum curaeque, laboresque Exagitant. Alijs peregrino e littore merces Ducendas, licitandum Alijs per bella, supersit Quod cineri, nomen, rapiendaque sceptra relinquit. Sat caelum sibi, sat regni immortalis honores. Votorum pax alta: suo mens pondere nixa, Blanditijs iuxta, ac terroribus inuia: nusquam Ignaui gemitus, et frontis nubilus aer. Vt libet, horrendos moueat Dea caeca tumultus: Eripiat census, laribus detrudat auitis, Prostituat dominâ spolium venale sub hasta; Nil quascunque minas, nil quaevis damna moratur: Turbinibus nullis vitae, sortisque procellis Laeditur: humanis sed casibus altior, instar Ventosque, pluuiasque superuadentis Olympi, Aeris hanc imi illuuiem, caelumque palustre, Et, quibus infelix crassae vicinia terrae Concutitur, trepidos aeui reuolubilis aestus Sub pedibus linquens, telluris transfuga, ciuis Astrorum, maior mortali, Numine plenus, Iam fruitur meliore polo, iam laetus anhelat Syncerum iubar, atque aurai simplicis ignem. 49. Hanc olim in syluis, inter deserta Ferarum, In syluis, Aegypte, tuis, quà deuia cunque Hospitium, dulcesque daret spelunca latebras, Pene omni abiunctam perituri à corporis vsu, Corporeo quamvis inclusae carcere, vitam Illustres duxere animae, gens nescia fraudum, Relliquiae insontis saecli, veterisque metalli. Longè illis studium lucri, famaeque cupido: Nulla Venus, thalamisque sedens genialibus Hymen. Degeneres caelo sensus, hominemque caducum Exuerant; neque seu victùs, seu pigra soporis Cura Deo fixas poterat diuellere mentes. Durus vita labor, corpus graue pondus, amarum Exilium tellus. Tu, caeli arcana voluptas, Pascebas animos: tu, flammiger halitus, imis Sensibus incideras: te votis omnibus vnum Ardebant, toto te pectore suspirabant. Sorte quid hac melius? Quae fortunatior aeui Conditio? Anne alia occiduo iam lumine functos Vita manet, Superûmque aeternâ in sede receptos? Nonne amor hic diae cumulus, mensuraque sortis? Nonne hoc, Caelicolûm satiat qui pectora, totus Nectaris immensi gurges de fonte redundat? 50. O Pater, ò magni maior mens, vitaque Mundi, Principium sine principio, sine limite finis, Vnde omnis natura oritur, quòque orta recurrit. Tu nostris requies, et meta nouissima curis, Tu primus, tu solus amor: te, fluminis instar, Per scopulos, obicesque, per aequa, et iniqua viarum Acceptum pelago properantis reddere censum, Antiqui memores ortùs, ripâque minori Indociles cohiberi, auido perquirimus aestu: Nec modus, optatum donec iam prendere littus, Permistosque tuo contingat in aequore mergi. Est suus, est certè cunctis decor, vndique circùm Spectantur quae fusa tuae miracula dextrae. Pulchra maris facies, placidè stagnantibus vndis, Pulcher inextinctis radians fulgoribus aether: Nec tellus non pulchra satu tam diuite florum, Florumque, et segetum. Quantò at tu pulchrior ipse, Diuini cuius tellus, mare, lucidus aether Nil nisi sunt vmbrae, nisi somnia vana decoris: Hòc tantùm formosa, tui quòd luminis instar Obijciunt, quòd tu, Pulcherrime, pictus in illis. Te mihi Sol radijs, vernis te prata colorant Muneribus, te noctis opacae mysticus horror Vmbrat, te Zephyri spirant, Volucresque loquuntur, Arguto vitrei referunt te murmure fontes. Quidquid vbique vident oculi, mens protinus illic Te simul, et multò plùs te videt: omnia plena, Magne, Tui: tacitis clamoribus omnia latè Ingeminant. Quìd spectra inhias euanida? Summum Artificem quaere: Artificis metire perennes His vmbris radios, et non imitabile lumen. Ille tuos, qui te, qui nos tibi finxit, amores Postulat: ille habeat, mundi primaeua Venustas, Formaque formarum, Summarumque vltima Summa. Nil tamen externis opus est mihi vocibus. Ipse Sat monet hoc animus, tibi, Formosissime, factum Se penitùs, neque laetitiae vitaeque beatae Synceros latices alio sibi fonte petendum. Ipse meo conceptus amor sub pectore, cui par Nil alibi rerum, totius amabile Pulchri Te petit exemplar, puri te luminis orbem, (Quà licet è mediâ miserae caligine terrae) Sublustri procul in nebulâ clausumque, micantemque Vsque ardens miratur, et indefessus anhelat. Nil super optandum: sordent Mortalia, sordet Ipsa etiam, quanquam radiantibus intertexta Astrorum formis, quanquam vndique, et vndique gemmis Fusilibus conflata, alti domus ignea caeli. Ah quoties, gelidis cum rarescentibus vmbris Purpureo rediuiua dies consurgit Eoo, Sol vbi, vociferor, meus est? Quandoque licebit, Illum, illum pulsis tandem spectare tenebris, Cuius inocciduâ roseus prae lampade Titan Vix hebetis radij, vel semiânimis scintillae Instar habet? Quoties, Lethaeis humida succis Incubuit fesso cum nox altissima Mundo, Suspirantem audit, quòd adhuc aeterna moreris, Sollicitas, animi requies, componere curas? Omnia te sine pro nihilo, plusque ipse vel vnus Omnibus es. Cupidas irritant caetera mentes; Tu solus satias, solus dulcedine verâ Perfluis, immensosque sinus immensior imples, Laetitiae cumulus, cordis cor, vitaque vitae. 51.Exorere o igitur nostrae, lux aurea, nocti, Dilectisque, quibus miseras inscitia mentes, Horrida primaeuae soboles, inscitia, culpae, Excaecat, nebulis, radiorum gurgite viuo Attonitos sensus, inhiantia lumina comple. Noui ego, laetitiae quantus Mortalibus ardor: Quàm dulci tormento, et quêis praecordia verset Illecebris agnata Boni Pulchrique cupido. Per freta, per scopulos auidi, per tela, per ignes, Illius vnde vnde inuitet leuis vmbra, sequuntur. Quos capient motus, quantò maioribus ibunt In praedam stimulis, synceri vbi cominus ipsa Obtulerit se forma Boni? Rimantur inerti Obscoenos marcore, et pumicibus ieiunis Sudatos latices, melior quia fallit hiantem Vena sitim: qualis nimij sub sydere Cancri, Puluerulentum iter, aestiferumque viator anhelans Aethera, perspicui longè si copia Cydni, Martiaque, aut Virgo; liuentibus arida stagnis Proluit impatiens, crassisque paludibus ora. Te liquidum, nulloque arctatum littore noscant Ambrosiae pelagus; tenues in puluere riuos, Protinus auersis meliora ad pabula votis, Incipient, putres, et fastidire lacunas. Tuque adeo fibras, et corda vacantia solus Implebis: solum flagrantibus vsque medullis Te sitient: quam quaesierant per plurima, in vno Omnimodam nacti requiem, aeternùmque fruendam. 52. Cuius ego arcanos operosâ indagine fontes Vestigare orsus, quae iam vagus aequora lustrem? Quosque nouos ineam cursus? Hìc plena voluptas: Hìc quodcunque alibi palantia vota requirunt: Omnibus hìc animi ceu tenditur vltima curis Linea; sic nostris quoque meta laboribus esto. Soluite (iam laetos tetigerunt carbasa portus) Soluite littoreis, Musae, sua munera Diuis. Finis.