CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1591500 in documento rogacic-b-euthym.xml

EVTHYMIAE Liber Quartus. Paeonio tristes olim qui munere morbos Exierant, genus auxilij, nomenque vetustam Prolis Apollineae cum testarentur ad aram; Marmoreis descripta adytis medicamina Cous. In memores fertur Senior retulisse tabellas: Moxque suam, rapido cum debacchata furore [a] Vide Plin. lib. 29. Hist. Nat. cap. I. Hausisset medicum pestis Vulcania templum, Per populos vulgasse, recens Asclepius, artem. Corporeis curam quam praestitit ille, fugandis Hanc mihi mens morbis animorum impendere. Vosque Vos adeo, Sophiae sacraris, quae neque flammae Bacchantis vis vlla, nec aeui iniuria soluat, Auxilij celeres succos, diuinaque vati Ad medicos vsus praebetis pharmaca. Quorum Plurima cum facili iam carmine noster Apollo, Omnibus in commune Malis latura leuamen, Prodiderit; nunc, quae certis magis apta medela Casibus, et quid opis sibi vulnera quaeque requirant Expediam. Qualis barbatus saepe Machaon, Instantis medius lethi, vitaeque Sequester, Publica languentûm per diuersoria, Xyste Sue tua, seu fertur tua Caelie, porticibusque Dispositos hinc, inde toros ex ordine lustrans, Curam alijs aliam, pro disparis indole morbi, Praecipit: huic venas solui; purgantibus illi Tergeri stomachum, limosaque viscera succis. Scammoneae tu sexantem sorbebis. Amaro Absinthî mergenda lues tibi rore. Nouenos Te glutire croci tritae cum polline myrrhae Orbiculos lex nostra iubet. Praecordia crasso Huic Arabum gummi, aut violae, nardique fouentor Vnguine. Cantharidum mordaci puluere contra, Inductoque sinapismo distringere suras Huic melius. Pendent circum dictantis ab ore, Singulaque excipinut calamo praecepta Ministri. 2. Ergo age, Fortunae duro qui saucius ictu Fixa cruentatis circumfers spicula venis, Huc ades, et caeci stimulos causasque doloris Alto exprome sinu: quò conuenientia possim Vulneribus notis adhibere malagmata. Nullus Tam grauis est, penitùsque sedens in pectore morbus, Nulla lues adeo tractantibus aspera; victrix Cui fidum nequeat sapientia ferre leuamen, Rectori docilem tantùm se praebeat Aeger. 3. Censibus angustis et paupertate malignâ Vexor, ais. Confide: nisi quid tristius vrget; Aerumnam subitò licet hanc exire volenti, Et plenis iam nunc inopem dediscere gazis. Nemo vocandus inops, cui par opulentia votis Contigerit. Non sive Midas, seu latiùs ipse Possideat Plutus. Contentus viuere paruo, Rebus et exiguis aequalia fingere vota Si potes; haec tibi prae manibus iam copia: sortis Iam nihil ad cumulum superest: sub paupere tecto Terrarum late dominos, rerumque potentes Diuitijs superas. Inopes causatiùs illi Se doleant, tantò quos importunior angit Pauperies, imis quantò plùs fixa medullis. Aspice, quàm multis egeant, vt semper anheli Plura inhient. Num, quos votorum et cordis inanes Vsque vides, meritò locupletes dixeris? Arcae (Numina pro rerum ingenio si fingimus) Arcae Illorum, ditesque domus iactentur, Eois Quas opibus Ganges, et plurimus arctat Hydaspes: Non Domini, quorum mens indiga: cum tibi contra, Fructibus exiguis saturo, domus, arcaque tantùm Censeri mereatur inops, plenissimus Ipse. Exime te sapiens fatis: si finxit auara. Sors inopem; ditem subitò mens aequa refinget. 4. Pauperiem quereris. Fundorum aurique paratu. Nempe cares. At mentis opes, sapientia, virtus, Ingenium, moresque adsunt. Quàm rara supllex Haec homini, quàm non pretij vulgaris aceruus? Ergo queat fului locupletem Summa metalli Fingere; non animi valeant tot munerà, nullis Munera Achaemenidûm gazis venalia regum? 5. Pauper es. Ipse vltro tam laetam inuadere sortem Debueras, Croesum nasci si fata dedissent. Democriti praeijt sapientia: qui bene multa [a] Val. Max. lib. 8. cap. 7. Re locupes: totam Xersis sub signa coactam Vt pater Auroram, omnigenum, innumerabile vulgus, Plusquam regifico posset molimine structis Excepisse epulis; tam larga fauentis olympi Dona, tot eximios fructus, melioribus instans, Deseruit, lucris, et transfuga nobilis almae In pauperitatis se dulcia castra recepit. Proh quantum sorti debes! Cum dotibus amplis, Pabula nequitiae, et scelerum fomenta remouit. Non quantum optares, tribuit: sed munere parco Edocuit, quantum Sapientem optare deceret. Sollicitum est lautos census seruare, molestum Perdere. Dum dedit exiguos, vtrumque remisit Hoc onus. Agnosce vlteriora negantis amorem. Et missis grates meritas persolue querelis. 6. Pauper es. An solus? Iungendi foederis inter Romuleos Patres, Plebemque Menenius author [b] Id. lib. 4. cap. 4. Talis erat: talis summo quaesitus honori, Versaret patrijs dum Quintius arua iuuencis: Et quos praeterea longum est percurrere clari Nominis heroes. Sua si non obfuit illis Ad decus, et vitae Summam felicis egestas; Nec tibi, crede, oberit: tantùm mens aequior adsit. 7. Aequa foret mens; inquis: opum si nescius vsque; Perpetuum squalorem inter sordesque paternas, Creuissem aequevâ cum paupertate: sed aulam In patriam foeta vix primùm e matre cadenti Supposuit molles Opulentia blanda lacertos, Ipsaque deîn tenero lac praebuit, inque iuuentam Patricijs medios produxit cultibus annos. Cum subito, ignarum quo, versis turbi e fatis, Iniecit sors nigra manum, luxùsque prioris Nil misreo, ingratum praeter meminisse, reliquit. Hinc dolor: hoc stimulis praecordia tristibus vrit. 8. At genus id stimulos facili ratione retundes, Si nihil exacto noris praesentia damna Augeri, quin et multùm decrescere fructu. Nam cur sit miserum possessa relinquere tandem, Quae foret haud miserum nunquam tenuisse? Dolori Ergo fauet, laetum fortunatumque fuisse? Obsistat potiùs. Cur, quae solatia maesti Ducere par fuerat casùs, maeroris iniqui Argumenta facis? Nimiùm sua, mensor auarus, Ah nimiùm curto definit gaudia gyro, Non nisi praesenti fruitur qui sorte, nec vllâ Praeteritos aeui fructus in parte reponit Laetitiae. Volucri delabitur ocyor amne, Singula perque perit cursim momenta voluptas: Quae fuit, haud superest; quae praesens, ordine eodem Iam fuerit. Digna haec lacrymis si fata videntur; Nunquam hominum generi; nunquam heu non flere vacabit; Ceu nouat illa suas nullo non tempore mortes. 9. Sed neque Fortunam contra sit iustior irae Materies, olim indultos, sua pignora, census. Legitimà Dominae quòd pro ratione resumpsit. Diuitias tibi, vel puero, fac, dura negasset, Libera ceu poterat, multis ceu dura negauit; Nil tamen Astraeae ad lances et iura vocandum, Praetoris rigidâ nil dignum admiserat vrnâ, Parca quidem, rerum sed non nisi parca suarum. Vnde igitur lites, si denique sera reposcit, Annuit vtendum nunquam permittere, munus? Ergone, quòd facilis, culpetur? Praemia spargens, Probra metat? Rea non fieret, si parcior, esset? Arguis iniustam. Quantò tu dignior huius Nominis inuidiâ: pugnes aliena, vetante, Qui, Domino, retinere: dati neque pignoris vsum In merito, sed onus reddendi in crimine ponas? 10. Esto, infida tamen te laeserit, vt memoras, sors; Cur ideo noceas tibimet crudeliùs ipse? Abstulit illa suos, rerum vilissima, census: Cur reliquos fructus, melioraque, prodigus vltro, Ad cumulum damni abîjcias tu munera, dulcem Laetitiam, sophiaeque iubar, cordisque vigorem? Haec hominum felix possessio, quam sibi recta Mens parit: hanc, duri quaevis iniuria fati Externas populetur opes, sit cura tueri. Magnanimi exemplo est virtus Stilponis ab hoste [a] Sen. Epist. 9 et Laert. in eius vita. Direptis patriae, qui, moenibus, vndique planctus. Vndique dum tristis volitat dolor, et sua nemo Ciuibus e reliquis non deflet damna; rogatus, Quae sua priuatim communi in turbine clades, Dij meliora, iniquit. Clades procul omnis. Auarus Nil rerum eripuit praedo, eripietve mearum. Quae priùs obtinui, vel nunc intacta supersunt. Scilicet incoctam generoso robore mentem, Sublimesque animos, et docti pectoris artes, Haec sua vir sapiens rabatur: caetera, sortis, Quae, breue depositum, nunquam Stilponis in aere Duxerat, haud ablata sibi, sed reddita sorti Credebat Dominae. Parili ratione cauendum Et tibii, ne proprij laesum quid fortè periculî, Amissumve reare, simul Dea lubrica, standi Impatiens, iam vasa legit: neu tristior aequo, Perfidiae furtique leuem dum crimine damnas, Quas neque sustulerat, potuit neque tangere, sacras Compositae tibi mentis opes, verissimus Ipse Fur, rapias. Dic, à seruo fugiente relictus Quod Cynicus. Iactura leuis: cretatus agaso [a] Laert. in vita Diog. Me caruisse potest; vili non ipse libenter Mancipio caream? Sine me sibi sufficit ille; Non ego sufficiens mihi sim, desertus ab illo? Turpe nimis, fastu quae nos Fortuna superbo Negligit, eximiam nobis pulchramque videri. Redde pari par. Te fugiens auertitur? Aequè Auersum sciat esse sibi. Fastidit amantem; Mutua despecti referat fastidia. Curae Quìd tibi sit, curâ quae te proscripsit ab omni? Res habeat sibi rite suas: discatque, vicissim Se sine, posse tuis hilarem te viuere rebus. 11. Haud mihi pro magnis Fortunae praemia, sensu Nec nimio leuis haec animum iactura moueret, Alter ait. Thalami at sociam, dulcesque requiro, Altiùs impacto confossus vulnere, Natos: Heu Natos, sociamque tori, quos dura supremùm Coniugis, et patris e gremio Libitina reuellit. Audio. Sed quidnam cognato in funere flendum Obijcitur? Vitae blandis quòd fructibus illos; An te quòd potiùs Natura orbauerit illis? Quidquid erit, neutri desunt fomenta dolori. 12. Exanimos luges, ceu dira et tristia passos? Nempe ideo, reor, occiduo quia corpore functis Nil vapor aestiuus, nil fert iam bruma negotî: Vel quia pauperiem, morbos, totque aspera sortis, Aspera naturae iam tandem vindice letho Imperia egessi, nullas communibus vltra Cogentur fatis lacrymas impendere, nulla Coniugis aut sobolis pullati funera ducent. Heccine sunt, manes vnde arbitrere dolendos? Demens! Ceu multò non iustiùs ipse videri Manibus infelix mereare, vrgentia mille Quem rapido circumueniunt discrimina ponto; Illorum ac ploranda tibi sint funera, certos Emeritâ portus qui iam tetigere carinâ. 13. Sin tua te potiùs mouet intercepta voluptas, Frigentemque torum, desolatosque Penates Non alio prorsus, fundi quàm damna, vel auri, Prosequeris gemitu; iacturas quae modò tales Flentibus admoui, solatia nil opus aegro Hic iterum cecinisse. Illis e funere crudo Ortum, rite memor, poteris lenire dolorem: Haud Lachesim damnans, ictu quòd praecoce Natos Sustulerit, qui, mortales, quandoque perire Debuerant: magni statuens quin muneris instar, Quòd, iuuenum florem rapido dum demetit vngui, Nere tuos Fusis pergat viuacibus annos. 14. Funditus at perijt domus, et spes tota nepotum. Dirum equidem memoras vulnus, crudele, nec vllis, Sat flendum lacrymis. Nusquam genitoris imago, Paruulus Aeneas, clarae qui nomina stirpis Excipiat, reparetque genus, in resque paternas Sorte pari subeat. Villas, fundosque vacantes, Seruatosque diu census, cumulataque parcis Sumptibus, haud parcis etiam sudoribus aera, Nescio quis, dignusve tuo quàm nomine, certè Externus, subitò veniens, inuaserit Haeres. 15. O caecas Hominum curas! Rationis inanes O gemitus! En quid, busto nigrâque fauillâ Vlterior, funestum adeo et lacrymabile ducas. Scilicet, occiduo postquam de carcere, vitae Caelitis in sortem, fortunatosque Deorum Veneris, humanis iam casibus altior, orbes; Is, reor, aeterno perfusam nectare mentem Conficiet stimulis gaudere vetantibus angor, Num consanguineâ quisquam de gente supersit. Nomine te referens: aut quis tibi posthumus haeres Contigerit, serusque tuâ dominetur in aulâ. At Cynicus moriens haud tantûm quaerere spreuit, Fortiter ignarus, cuinam versatile tectum [a] Vide Laert. in vita Diog. et Cicer. in I. Tusc. Linqueret: aut quosnam, senij deductor, in vsus Mittendusa post se baculus foret: ignibus esca Cederet; an viduae exciperet connubia vitis; Sed neque, quid vacuo fieret de corpore, duxit Ad curas spectare suas: exanguia nudo Sub Iove membra iubens, cippo sine munere, dulcem Vulturibus praedam statui, rabidisque Moossis. Si Cynicum tamen, agnati, veteresque sodales, Auderent rabido contingere dente Molossi. 16. Illud ad haec possis, sapiens, tibi dicere: Quid, si Contigerat Natos fesso succedere patri Incolumes; ideone domus, se stripe recenti Vsque nouans, longae nesciret damna senectae? Seriùs, aut citiùs nascentia quaeque supremum (Sic fatis placitum) properant contingere finem. Claudia nunc vbi gens? Vbi magni sanguis Iuli? Quis mihi Scipiadùm, marcellorumque nepotes, Aut quis ab antiquis monstret superantia Gracchis Germina? Vel primi tot quondam nominis vrbes Heu pessum cecidere. Iacent Carthaginis altae Moenia, confusis vix agnoscenda ruinis. Pro Solyma Solymae locus eat. Viguisse Mycenas Non oculis, famae iam credimus. Ardua nusquam Pergama. Cadmeus cecidit labor: aequora nec te Bina, Ephyre, texere satis; quin Romulus ignis Congestas tot opes, tanto molimine ductas In caelum excidio fatali absumeret arces. Parua tamen loquor, ars hominum quae struxerat, aeui Vastantis miserum tandem iacuisse trophaeum. Immo age, qui latè nos circumplectitur, Orbem Aspice, terrarum tractus, vndosaque regna, Ventorumque domos, caelique meabilis axes. His pariter saeuam (quis crederet?) ordine certo Net sua Parca diem: nec longè saecula, quando Hoc etiam triplicis Mundi, in quo caetera cursus, Interitusque suos peragunt, immane theatrum, Turbine flammifero exhaustum, in seseque sepultum Corruat. Et, lustris rapientibus omnia, fungi Nos quoque sorte pari mirabimur? Inter et altos Regnorum cineres, sonitumque extremà ruentis Naturae, perisse domum quis fleuerit vnam? 17. En Alius, tacitis maeroribus anxius, aeger, Iratusque sibi: socios rumore secundo Quòd celebres latè populi volitare per ora Cum videat; nullo famae plaudentis honore Vindicet ipse suum Lethaeis nomen ab vmbris. Obscurum tacitumque agitans inglorius aeuum. 18. Quisquis es, o, talis mentem cui cura remordet, Disce age, quàm tenui frauderis munere, quàmque Sic etiam, licet ignoto penitùsque latenti, Nil vitae ad fructus, synceraque gaudia desit. Quidquid abesse doles, summo quoque defuit Orbis Authori, minimo nec tempore defuit. Ante Scilicete nihili aeternis quàm promeret vmbris Ille genus Suprùm, ac mortalia saecula; nullum, Vnus fama sibi, et spectator, et omnia, testem Extra habuit decorum, miratoremque suorum. Num minùs idcirco sese tunc laetus in ipso, Num minùs externo vixit sine teste beatus? 19. Exemplis videor nimiùm sublimibus vti: Non deerunt vitae e medio propiora. Tonantis Linque aulam, nostrique redi ad commercia Mundi: Quot subitò occurrent, priuato qui lare clausi Exiguis facilem naturam fructibus explent: Dimisâque Alijs misera ambitione parandi Siue togae, seu bellorum per munia clari Nominis, ex sese ducunt sua gaudia, iuxta Nesciri populo, et populum nescire parati? 20. Sed quid ego, vitae felicis ad otia nullo Esse opus illustris, doceo, tibi murmure famae? Cum manifesta fides, vix otia saeuiùs vllo Conficiat, famae insignis quàm murmure, laedi. Angeris, exiguus volites quòd sermo, nec vllus, Te digito signans, Hic ille, admurmuret, hic est? Scilicet, angorum quòd causae et femina desint, Angeris. Heu quantò plus pectoris anxius esses, Sublimen latè populi si tolleret aura? Queis foret excubijs, et quàm non deside cura Tunc opus, ingenio semper ne lubrica vanos Desereret furtim complexus gloria: neu quod Fortè nouum exoriens maiori lumine sydus Versa in se subitò vulgi traduceret ora? Anne quati misera toties formidine pectus: Luminis aspectu, quod proijcit aemula virtus, Nec secus ac tedis Furiarum ardentibus, vri: Ex leuis aduerso, vel amico murmure vulgi Sollicitum pendere: illinc desumere mentis Omnem habitum, lacrymas illinc, et gaudia: ne quid Immemor exhibeat gestus, vox, vitaque, famae Quod minùs ad veteris normam respondeat, horis Omnibus obseruare: palàm te prodere nunquam: Nil agere ex animo: ad speciem componere vitam, Id iuuat? O Superi me nunquam talibus, oro, Infensi mactate Bonis. Inglorius aeuum Traducam, dum securus, liberque, meusque. 21. Secretae o vtinam libassent gaudia vitae, Ambitio quos caeca insano turbine versat: Plaudenti procul à vulgo scenâque remoti Degere, non aequo duntaxat pectore ferrent; Sed vel prensantes vltro, spernique dolentes, Auersi, effugerent titulos. Tam triste subiri Seruitium est, quo Fama suos exercet Amantes, Tamque onerosa humeris, praeclarum, sarcina, nomen. 22. Quidnam igitur? Referes. Neque, si perstringar amaro Scommate, si ludus fiam, probrisque lacessar; Vlla aderit iusti vel tunc mihi causa doloris? Nulla equidem. Vel enim feriunt inimica merentem Scommata; vel temere iactis traduceris insons. Si primum, fers digna: nec irae suppetit ansa, Laetitiae at potiùs: quando vel ab hoste doceris, Quid caueas, nullâque tibi est mercede repertus, Sumeret arcanis qui te, Podalirius, vltro Purgandum vitijs. Neque enim praesentius vllum Antidoti genus infectos detergere mores, Quàm censura iocis mordacibus illitra: sensu Tristior illa quidem: sed amica in munera vires Hinc habet, haud medicae tantum latura opis, aegras Si minùs austero morsu peruelleret aures. Vtere felici auxilio: vitijsque remotis, Foeda simul meriti abstuleris contagia probri. 23. Ludibrijs iustam nullo sin crimine causam Obtuleras: rationis inops sed turba maligno Immeritum risu, dictisque procacibus vrget: Siue quòd, attonitis oculis vultuque supino Dum graderis, totam sublatus in ardua mentem, Securum, pingui via quà densissima coeno, Strauerit offensi gressùs iniuria corpus; Siue quòd, hinc illinc laxo pendente galero, Hirsutisque supercilijs, Afroque colore, Et naso enormi, ac vitreis specularibus aucto, Insolitam exhibeas speciem: nutricula qualem Ploranti puero Empusam, horribilemque minatur Manducum; nullo genus id iocularia sensu Praeterijsse licet. Quis enim, modò sanus, ineptas Amentum voces inter sibi seria credat Ponendas, hilari neque risu explodere malit? Atquì sic habeas, vanam, quicunque, ferendis Rerum in iudicijs, speciem sectantur, auitis Vt libet insignes titulis, et plebis honore, Stultorum genus esse, haud multò sanius illis, Quos Antoninae spectans monumenta columnae Verberibus, iustisque domat custodia vinclis. Finge illos te fortè lares inuisere, et omnem Ridiculam venienti actutum illudere turbam: Hunc incomposito linguam exertare cachinno; Spumifero illum oris nimbo, putrique saliuâ Ninguêre; lentandis Tyrrhena per aequora tonsis, Ad Centumcellas alium, et poenalia transtra, Praetoris velut edicto, te mittere: fronti, Nec deêsse, affingat qui cornua, quique latronem, Periurumque, Magnumque, trifurciferumque salutet. Talibus an xenijs titulisque acceptus, iniquâ Mente domum, laetoque minùs discesseris ore? Haud reor, insulsae vitio ni mentis eodem Desipias: quin ridentes illa inter Amicos Iurgia mox iterum ludens, iterumque referres. Cur aliorum igitur, medijs impunè vagantur. Qui triuijs, Agamemnonidûm Amphiaraidûmque Altiùs impresso feriant te sibila morsu? Anne isti numero quia plures? An quia ferri Vincla procul, nullusque tenet quòd carcer? Ineptè: Hìc veluti res summa foret. Non vincula stultos, Non numerus, sedesve probant; sed turbida mentis Iudicia, et species prauae, et rationis egestas. Hoc si morbo hominum plerique, per omnia late Compita, perque domos, capti non seciûs, ac quos Hellebori succus, succoque potentior omni Fraxineus fustis secreto in carcere curat; Nil equidem superest, pretij discrimine cur hos Secerans alijs: animi vel dispare sensu Cur dignanda putes, patulis quae faucibus aut hi In ventos, aut hi temere conuicia iactant. 24. Despiceris, vultu ceu subniger, inque venustus. Despice tu contra, vt fatuos et mentis inanes. Cautus id inprimis, ne, si commotior aequo Ebria vesanae excipias dicteria turbae; Illius in numerum venias, ridendaque sanis, Futiliter plorans, de te spectacula dones. 25. Nam que spectatûm ad lusus sic facta phrenesis, Ceu stolidi questus? Non reddidit ille salutem: Impulit in latus: assueto fraudauit honore: Exclusit foribus: plausum famamque dicacis Ad socios ausus de me sibi quaerere, foedis Immeritum sanis, et nigro dente momordit. Talia cum querulos irato effundere vultu Audis; num tremulo spleni imperitare, tumentemque Aggeribus risum potis es cohibere, per ora Ne subitò, et nares sese prorumpat aduncas? Arguti nullus me certè Roscius oris Plûs mouet: Eupolidis nulli maiore cachinno Sollicitant lusus, Thymeleave pulpita, vanus Quam dolor, et genus hoc lacrymae. In praecordia totus Irruit extemplo, pulmonemque occupat imum Democritus. Frustra est labijs infigere dentes, Frustra animae effugia et laxos operire meatus. Quò magis aduersum pugno; hòc inuisa laborat Acrior emouisse repagula: donec ab ipso Obice luctatuque immensùm viribus auctis, Nec iam se capiens (ceu longà coercitus amnis, Si liquidum tandem per claustra negantia rupit Eluctatus iter) conuulsis denique victor Prosiliat septis, vacuasque exundet in auras. 26. Sed neque, si docto fatui delira popelli Verba supercilio despexeris; aequior vlla Hinc aegri saltem ratio queat esse doloris; Quòd vel Socratico fòrs quisquam de grege, vultùs, Incesùsve tui ad speciem, subriserit. An tu Eripias splenem sapienti? Turpe, doloris Vnde procul morsus, leni praecordia tactu Vellicat: haec illis dedit irritamina blandi Pruritùs natura. Aliquid si tale notauit Vel sapiens; quid mirum, humani conscia sensùs Ingenito sua prodiderit quòd pectora motu? Num pro Sileno te fingere Parthenopeum Debuerat? Num naturae dediscere morem, Vt risum, ridenda videns, nesciret? Amoenâ Perculsus facie gelasinum claudere dentem Ille quidem haud valuit: nullo perstrinxit iniquus Te tamen hinc morsu, veri nil dempsis honoris: Rite superficiem solido secernere doctus, Nec formâ metiri hominem, sed mente animoque. Contemptum quod rere, fuit non liber anheli Pulmonis fremitus. Caue, ne te veriùs ipse Despicias, si, quòd lepidam pulmonibus infert Spectantûm facies tua vim; tibi vilior inde, Ac pretij sophiae in trutinâ videare minoris. 27. Quin Alijs accede libens ridentibus: et, cum Ignea visceribus bilis tumet, inque doloris Fermento est animus, speculi tum laeuis in orbe Aspice, quàm vultu occurras gestuque facetus, Quam graphicè vnguiculos à vertice ductus ad imos. Nempe, ioci segetem variam argutique leporis Inde metens, animum simul oblectabis, et hosti Praeripies, in te iaceret quae, tela: Vatinî Non asperando ritu: qui, scurra disertus, [a] Sen. de. Const. Sap. cap. 22. In faciem strumasque suas dicteria passim Ingeminans, vix ansam Alijs, qua inuadere possent, Vix quidquam hostili carpendum linquerat irae: Cum pudor infestis, morsumque parantibus esset, Rodere, quae falso prior ipse notauerat ore. 28. Denique, plùs nimiô tenerum, expertemque vigoris Se probat, imbellis quem risus, et aura volantis Aethera per vacuum, solido sine pondere, verbi, Haud aliter, quám tormento displosa curuli, Excidium muris, ac turribus, aenea moles, Sternit humi. Lamenta, miser, quìd inania perdis? Quò dolor, et lacrymae? Vocis, non fulminis ictu Laederis. Erraui: neque vox te laesit, inermi Allabens sonitu. Numerasis corporis artus; Nullus abest: nusquam minimi vestigia praefers Vulneris: haud vllo es viduus, nisi quem tibi, plorans, Iratis manibus fòrs vulseris ipse, capillo. Scitè olim Augustus, iuuenum maiore Neronum Indignante, Remi quòd plebs impunè proterius Vocibus auderet Dominum allatrare, Quìd, inquit, [a] Vide Suet, in eius Vit. cap. 51. Friuola sollicitant adeo te murmura? Tales Anne parùm nos esse, in quos nil feruidus ausit, Vltra verba, furor? Tenuem patiamur auitae Hanc libertatis superesse Quiritibus vmbram. Dummodo ne fraena imperij ceruice rebelli Excutiant; linguis laxent effraenibus ora. 29. His animadversis, ludibria vana, iocosque Imbelles facili haud tantùm superaueris ausu; Sed neque te dignam censebis, tantulus hostis Quam dederit, palmam. Quis enim Mauortius heros, Hostili male compositam quòd in aequore fudit Agricolûm turbam, titulos deposcat, et arcus, Digneturve suis haec annumerare triumphis? Annibalem si quem, si Pyrrhum Marte cruento Perculerit: bimaris si moenia celsa Corinthi, Cadmeasve solo victor deiecerit arces; Tunc sibi mansurum praeclaro nomen ab hoste Induit, et curru latè sublimis eburno Praefert, quam Latius Mars non irrideat, et quam Antiquis conferre velint Capitolia, laurum. Haud aliter Sapiens portenta immania, lethi Horribiles formas, regum suprema minantûm Saeuitiam furiasque truces, certamina sese Digna putat: sannas, irrisus, scommata, ludos Ceu faciles, animo exiguae nil laudis egente Despicit: Ecquaenam, referens, mihi gloria, vanam Longè allatrantis rabiem speruisse catelli? Hasne ergo in pugnas, huicne vt securior hosti Congrederer, tanto Sophiae munimine pectus Cura fuit texisse? Huc illi denique sumptus, Exhausta huc studia, et longi recidere paratus Armorum? Pudet heu: consumimus impare robur Materiâ. Date, cui deceat concurrere fortem. Fulmineus prorumpat aper, maculosaque tigris, Seu leo, siue alius Libycis par terror ab antris: Tunc firmabo gradum contra, et venabula nixo Tendam recta genu: tunc me virtutis egere Atque animi credam. Quò nunc ea pectora? Tantus Quò vigor? In foedam Venerem proiecta Iuuentus, Expleat insani brutos dum pectoris aestus; Censorum virgas, et nigrae sibila famae Proterit. Vsuris et largo foenore sortem Euclio dum geminet; qualis iactetur in vrbe Fabula, collisis laetoque crepantibus ictu Explodit digitis, quaevis ludibria, quosvis Fortiter irrisus vulgi exorbere paratus. Et Sapiens magno spernenda ad talia nisu Indigeat? Vanum es, vanum, Sapientia, nomen, Si minùs ad curas animo fers roboris, auri Quàm scelerata sitis, vetitaeque libidinis ardor. 30. Ridenda haec igitur verborum spicula. Curae Plus alij medicaeque manùs fortasse requirant, Quos scelus, et grauior peperit violentia, luctus. Nempe, ais, haud, intra fatuas iniuria voces Constitit: illisus tergo quoque fustis: in ipsum Irruit os foribunda manus, pugnoque trabali Marcentes oculos, gingiuam liquit inermem. Nec dolor hic mentem fodiat. Plagasque superbi, Et turpes ignominias victoris multus Dissimulem? Expleti successibus ille furoris Iactabundus, ouans, indigno e crimine plausus Colligat, erectâque hilaris ceruice triumphet: Victus ego, contemptus, inops, nebulonis amari Ludibrium vulgo ferar, insiliendaque colla Subijciam tumido plusquàm seruiliter hosti? Non patiar. Bene ais. Neque ego te probra subire Ista velim. Sed, ne subeas, mentem erige, teque Maiorem, quàm qui victus succumbere possis, Concipe. Cur doleas, vulgo ceu spretus inerti? Nec sperni potis est Sapiens, nec spernere vulgus. Crede mihi, nimio fatuos dignaris honore, Si certà ratione putas errare, nec ausus Praecipites bacchantûm, et facta improuida caecis Casibus annumeras. Hic, qui modò, pectoris impos, Audaces indigna manus tibi misit in ora, Iudicij nil delectu, mentisque suasu Constituit: nil siue Tui, seu conscius egit Ipse Sui: sed, vecordi rapiente furore, Tanquam effraenis equus, percussus vel stimulo bos, In latus aduersi vagus irruit. Impetus amens Stultitiae fuit ille, feras quem fortiter, aeui Ceu reliquas sortisque vices; non dedecus, vltum Quod, veluti contemptus, eas, hostique reponas. Socratis in mentem veniat, qui, calce proterui [a] Vide Laers. in eius Vita, et Plutarch. de Liberis educ. Pulsatus Iuuenis, tranquillo immobilis ore Perstitit, inficians laesum: mirantibus aequam Tum socijs mentem, securaque pectora, Tali Nam quid, ait, potiùs faciendum in tempore? Num, si Obuius infesto sonipes te laeserit ictu, Sublatis contra depugnes calcibus, in ius Aut hostem rapias, et causam dicere cogas? Non sceus hunc ego, praecipitem, tumidumque; iuuentâ, Quàm calcitronem Arcadico de semine pullum, Intueor, Bruti posthac sit cura cauere Incursum Bipedis: nunc aequâ est mente ferendus. 31. Cuncta igitur, que stultorum furor improbus audet, Non aliter, quàm fortuito venientia casu, Excipias. Certè, si, quam temerarius hostis Vim tulit, euentùs subiti Fors caeca tulisset: Si, quas ille manu plagas inflixit, easdem Ipse tibi, prono seu scalas vertice mensus (Auertant Superi); incertas seu fortè per vmbras Postibus offendens caput, aduersoque tigillo, Indideras; misera haec durae ludibria sortis. Irarum vacuus, sedato et pectore ferres. Cur igitur, petulans hominum violentia si quid Tale pati cogit; minùs arbitere ferendum? Anne tuis aliena Malis insania pondus Adijcit? Anne tuum sit dedecus, alter iniquè Quòd furit? Aude animis. Nemo contemnitur, ipse Ni sese prior abijciat. Succumbere tristem Ludibrijs; non illa alacrem perferre pudendum est. Vim subijsse doles, irasceris, oraque luctu Deijcis? Indigno cessisti protinus hosti: Nil superest, fastu quin te contemnat amaro, Quin miseri insultet ceruicibus, vtque subactum Proterat. Iniustè bacchantem, et toruà frementem Despice, consilium, inuictamque amentibus ausis Obijciens virtutem; omnis transibit in illum Iam terror, cladesque: ipso se iudice victus, Terga dabit; populi te plausus, et inclyta curru Quadriiugo supra nubes victoria tollet. 32. Nequicquam saeuos rabies assurgit in ictus: Nequicquam stygij manantia felle veneni Spicula liuor iners obliquo dirigit arcu: Vulneribus Sapiens imperuius. Altiùs illum Extulit, insani quàm quò pertingere flatus, Et scelerata queant odij conamina, Virtus. Attentare licet, non laedere. Spumea ponti Barbarus iniectis puniri regna catenis Mandet Achaemenides; stolidos irriserit ausus [a] Vide Herodotum lib. 7. E vitreis longè conclauibus Ennosigaeus. Quin et compedibus festa ad ludibria versis, Inter seque, velut restim saltantibus est mos Transmisisse, datis, choreas per libera passim Aequora cum laetis plaudent Tritonibus vdae Nereides, Panope, Xanthoque, et glauca Lycoris, Opisque, Clioque, Pherusaque, Cymothoeque. Tu quoque, stulta odij, quìd Caelum in praelia poscis; Humenti quìd nimbo, et opacis, Terra, laboras Auricomum Phoebi extinxisse vaporibus ignem? Vana moues, quin authori nocitura. Palustres Non perimunt, imo iubar immortale sed Orbi Eripiunt nebulae. Malesani desine coepti. Quam vomis in Superos, tibi nox superincubat vni. Telluri similis vulgi dementia, fumo Egregium nebulisque suis Sapientis honorem Dum violare furit; tenebris se damnat. At ille Celsior interea, piceamque ex aethere noctem Despiciens, rutilum Conuexa per ardua Mundi Vrget iter, caecam rabiem satis vltus, iniquo Quòd, dum negligitur, lucem non commodet hosti: 33. Iamne vides igitur, causae nil esse, malignis Cur scelerum furijs adeo moueare, suamque Cur sonti retulisse vicem pro crimine pergas? Vindictae procul ansa, procul si noxa: nec vllo Improbitas (Sapiens modò sis) te crimine laesit. 34. Verùm, age, sit fatuis meliorum in vulnera virtus: Nec volucres auras, ipsum te iniuria certo Perculerit iactu: nullâ ratione repones Hanc meliùs, quàm si fastu sapiente superbum Vulneris authorem sperans. Quid pectoris illi Esse putas mentisque, (vllá si mente mouetur) Dum furit, atque odijs in te grassatur iniquis? Hoc agit, vt laesus doleas, altèque receptum Vindictae studio fateare in pectore vulnus. Tolle voluptatem hanc hosti; iamque vltus abunde es. Quae tibi munitam pulsarunt irrita mentem, Artificis cor tela sui redeuntia figent: Quòd te torquere haud potuit, torquebitur, aegrâ Mente ferens, nec vindictam se posse mereri. Detuleris nimiùm Stulto, si irascere, fassus Talem, cui liceat Sapientem attingere. Discat, Neglectus, sese vel poenâ iráque minorem. 35. Adde, quòd ipse sui primus iam damna furoris Pertulit, externoque dedit sine Vindice poenas, Queis nil Cecropius Draco, nil seu, Romula, siue, Gens Aetnaea, tui grauius statuere tyranni. Omnibus usque adeo flagris, vncisque, rotisque, Tedisque, et lamnis cadentibus acriùs ipsum Se cruciat scelus, et sceleris mens conscia: nulli Quod non extemplo subeunt lacrymabile Sontes, Iniustâ quandoque Alios vi laedere certant, Supplicium: similes vobis, redolentis Hymetti Melligenae ciues: alieno tela cruore Audaces nimium quae tingere, ponitis aegram Cum telis minimo toties in vulnere vitam. 36. Denique vindictâ nil proficis. Exige quodvis Supplicium, saeui, lania, grassare per omnes Irarum lethique vias: nec facta cruenti Sit pudor Oenidae, moresque referre Cyclopum; [a] Stat. lib. 8. Attamen hostili nunquam tua caede coibit Plaga, nec, admorso Menalippi funere, venis Manantem cohibebit atrox vindicta cruorem. 37. Vlcisci iuuat? Haud teneo. Vlciscare, sed hostem, Qui propior, grauiori animum qui vulnere laedit. Ira animi mentisque bonae est acerrimus hostis: Huic meritum par redde, hanc iussis obrue poenis. Demonacta furens quis nescio verbere crudo [b] Apud Lucianum in eius Vita. Perculerat. Cum iudicium, poenamque Nocentis Turbati magno fremerent clamore sodales; Quò mihi praesidium legum, Themidisque tribunal? Subiecit Sapiens. Sententia Iudicis ictos Nil releuat, docti sed cura Machaonis artus. Hunc mihi, si qua fides, actutum quaerite. Poenam Cur hostis propriae libeat praeferre saluti? Ille fugâ procul auectus, nec iam nocet: hostis Nunc meus est, pergit quod laedere, vulnus: in ipsum Cura sit auxilijs potiùs pugnare Medentùm. Te quoque par eadem sentire, calentibus ira Quandocunque ferox stimulis praecordia versat. Hanc hostem censere, et signa infesta mouenti Viribus aduersis, totoque occurere nisu. 38. Perge Hygieìa potens, Ratio. Curam altera poscit Auxiliumque lues. Sunt, quos haud molliter angat, Dulcis ab amplexu Patriae, carisque Propinquis Diuulsos alio sub sole senescere, gentes Inter inhumanas, et linguâ, moribus, omni Dissimiles vitae cultu. Sulmone creati Quanta hinc materies elegis? Dolor ipse canenti Ingenium facit, et maior, quia tristis, Apollo est. Nasoni Senecam, Sapientem opponere vati At licet. O, patrio, vitam, seclusus ab orbe, Vitalem quicunque negas, tersura parentis Quae miserae lacrymas Cyrneo nobilis exul Condidit inclusus pelago, monumenta reuolue; [a] Seneca Consol. ad Heluiam. Non spernenda tui inuenies solatia casùs. 39. Exul es. An genus id poenae nunc noscere primò Incipis? An solus comprendi hoc nomine censes? Quilibet, aetherei dias vbi luminis oras Attigit, in miserum confestim nascitur Infans Exilium, longè cognatis deuius astris. Vnica, si nescis, Mortali Patria caelum est: Illic certa domus, generisque exordia nostri. Quid refert, haec, illa colas an littora? Quovis Tantundem Superi terrarum cardine distant. Exilium mutare tibi, haud indicere possunt Hostes, haud patrio te pellere longius axe. 40. Exul es. Antiqui cunabula scilicet ortùs Nulla vides, neque carpis adhuc, quas aduena vitae Impuleras primis auras vagitibus. Hoc si Exilium dicendum; hominum pars plurima sponte Exulat. An paucos videas vbicunque locorum, Diuersis procul aduectos e finibus? Vrbem Subiesti caput hanc Orbis, generisque theatrum Humani percurre oculis. Quae saxa Seriphi Exulibus sic plena? Ad nomina danda citentur Si fòrs Romuleo veteres e sanguine ciues; Vix, puto, diuersae fuerint pars tertia turbae. Sed quid opus priuata sequi monumenta? Vetustis En etiam effusi turmatim sedibus ipsi Externam populi Patriam, penitùsque remotos Quaesiuere lares. Italo sic littore magna est Graecia: sic Gallos Asiae tenuistis opimo [a] Liuius lib. 38. Pinguia culta sinu: sic longum vecta per aequor Massiliam Rhodano adiunxit Phocaea Iuuentus: [b] Strab lib. 4. Nec noua dêest vltra Herculeas Hispania metas. Cessisset pecudum squalentibus inuia lustris Magnâ parte sui Tellus; si prima virorum Abnuerat soboles gentilia linquere tecta. Exilijs adeo debet, regione quòd omni Iam patuit, vacuus nusquam cultoribus, Orbis. 41. Et verò quidni pudeat, fusi vndique circùm Orbis in imperium genitos, natalibus aruis, Vnius et certae regionis limite vitam, Non secus ac Gyarae scopulis, includere? Trunci An sumus arborei, quorum qua quilibet egit Radices primùm tellure, senescit eâdem? Sint alijs aliae gignundis stirpibus orae Felices: oleas haec educet; altera linum Plùs amet: haec Cereri respondeat; illa Lyaeo: Nulla hominum generi tellus non hospita, nullos Non illi tractus voluit Natura patere. Si plures numerare domos, et praedia pulchrum Ducimus; vna iuuat cur tantùm Patria? Cordi Si locus est, quem prima dedit nascentibus hora; Quin placeat, quem sors, ratioque assignat adultis? Exulat infelix, totius transfuga Mundi, Angustis glebae spatijs qui clausus auitae, Perpetuò sedem fouet, ac circumspicit vnam. 42. At locus exilij subtristior. Esse paternum Id tibi finge solum; ridebit protinus. Iîsdem Indigenae tecum certè veteresque coloni, Haud, reor, exigui numero, versantur in oris: Hosne etiam patriae regionis poenitet? Omni Quin illam prae sede putent caeloque colendam. Nec fòra illusi genio, atque errare volentes: Nulla etenim tam prorsus inops damnataque tellus, Quin eadem proprijs iactet se dotibus. Arua Hic segetum ieiuna; poli sed purior haustus. Iuppiter inclemens alibi caelumque palustre; At placidi regnant mores, et mitia gentis Pectora. Non illic pecoris, non copia lactis; Pensabit vacuam felix vindemia mulctram. Turba minor; tantò libertas plenior. Auri Fulgor abest; aberunt auri quoque crimina. Tardis Sensibus obtusi, atque iratà Pallade nati Indigenae: Sophiâ qui tinctus, quique liquore Labra Caballino abluerit, vix vnus, et alter. Pulchrius id: sine riuali, sine puluere certam Ipse feres palmam, et subsellia prima tenebis: Omnis, ceu tripodem, populus te consulet vnum. Cur quod abest curas, nil respicis obuia? Disce Deteriora Bonis, et damna rependere lucris. Sub quocunque die, quocunque sub aetheris axe Viuere fas. Plus poscis adhuc? Sub sydere quovis Viuere non tantùm; felicem viuere fas est. 43. Sed tenui in plagâ nimis haereo. Carceris atri Tempus erit latebras inuisere. Squalidus illic Nescio quis miseris vrget sua fata querelis. Nec tam illum ( licet is fodiat quoque pectora luctus) Foeda loci facies, claustrisque obnoxia mordet Libertas; quàm quòd, Themidem sortitus iniquam, Damnetur sontum poenis et legibus insons. 44. Vt priùs hanc animo experiar tibi vellere curam; Falleris egregiè, vacuum si crimine pectus Innocuasque manus momentum sortis acerbae, Non lenimen habes. Morituro à Socrate fas est Illustre oppositi documentum sumere Veri. Cecropidûm quis saeua odia, addictamque Nocentûm Supplicijs Virtutem, et in vno nesciat omne Peruersum ius fasque viro? Proh tristia fata! Infelix laniata genas, laniata capillos, Cum gemitu, lacrymisque, et foemineo vlulatu, Clamabat coniux. Quid mens ignara nocendi, [a] Vide Laert. in eius Vita. Quid virtus, moresque iuuant? En criminis expers, Integer en vitae, rigidi praeceptor Honesti, Vir moriens. Sed non hos illam perdere luctus, Proposti retinens, poenâque et iudice maior Sustinuit Reus. Irato muliebria vultu Reiecit lamenta: et, Num, vanissima, furti Me potiùs, vel caedis, ait, pro crimine turpem Optâris meritae poenam exorbere cicutae? Quid virtus moresque iuuant? Vt luce peractâ Triste chaos Erebi, funestaque Tartara vitans, Insontem Elysijs assignem coetibus vmbram: Vt, qui iudicio infando nil tale merentem Addixere neci, damnandi hominumque, Deûmque Iudicijs nullo causam non tempore dicant: Omnibus exemplum venturi gentibus aeui Magnanimae ferar vt mortis, labemque sepulto Haesuram cineri, et fatis opprobria demam. Haec adeo recolens, indigni tu quoque duras Supplicij solare vices: sique aspera ferre Angit; at innocuum, releuet saltem, aspera ferre. 45. Sed neque concretis aeternùm sordibus horrens, Nigro maesta situ, viuaeque imperuia luci Sollicitet sedes. Pura ceu lampade Titan Illuuiem stabulorum, et putri informia limo Stagna subit; tetri Sapiens sic fornicis vmbris, Et pingui squalore adeo nil tingitur; afflet Vt pretium magis ipse loco; propriumque nitorem: Scilicet, elapsi quo Morus gloria saecli Delituit, rigido vallatus milite postis Immortate viri nomen caligine turpi Presserit? Haud illud, tanto tunc hospite plenum, Supplicij potuit claustrum deforme videri: Limen erat Sophiae, Musarum regia, templum Palladis, immensum decorum laudumque theatrum: Clarior ipse vbi, quàm solio, tu Henrice, Britanno, Enituit, sacrumque iubar, latèque micantes Nobilis exempli radios, quà peruia Soli Orbita, Memnonium, Hesperiumque refudit in axem. 46. Quid referam, quòd mens, Nostri pars optima, nullo Seu stringi nexu potis est, siue aggere claudi? Dura licet corpus Vigilum custodia seruet; Terrarum quoscunque sinus, vndosaque regna, Altaque stelliferi percurrit moenia Mundi. Quin etiam rerum nunquam sic libera, nunquam est Arbitrij sic tota sui; ceu, deuia lucis Cum mediae à turbis scenisque forensibus intra Arcani tacitum Veri penetrale refugit. Tunc etenim, nullo sibi se rapiente tumultu, Officijs vitae reliquis curisque soluta, Aut varias rerum causas, penitùsque latentis Inuia naturae rimatur semina; libris Aut Veterum vacat; aut molitur et ipsa vicissim Grandia quae seri voluant monumenta nepotes. Sic Ticinensis carcer tibi, magne Boethi, Inclyta Cecropiae referebat limina Stoae. Scilicet hìc, strepitu semotus diuitis aulae, (Arctior illa bonae quantò est custodia mentis?) Libera dilectis sacrabas otia musis. Hìc per inaccessos calles, humilique negatum Vulgo iter ingenij pennis sublimibus acto, Syderaque, et Superos adeunti pectore, totam Praebebat sese rerum Natura videndam. Hinc etiam, pars illa tuae non vltima famae, Compositi Sophiâ coram dictante libelli In medium venere diem, quos nectare dulci, Nectare Pierio madidos informibus vmbris Nulla vaporiferae fuscabunt Nubila Lethes, Nullaque non memori celebrabunt saecula plausu. 47. His igitur tanta saturis dulcedine cures Tu quoque si mentem studijs assuescere; tristem Ilicet obruerint sensum poenaeque, locique: Nec tibi iam tetro cohiberi limine, dulcis Quin Academiae virides errare per vmbras, Doctaque Pirerij laureta videbere collis. Ac veluti, mersis, quas lucri sedulus olim Vectabat pelagi nimbosa per aequora, gazis, Eximias Zeno soluisse rapacibus vndis [a] Vide Laert. in eius Vita. Naufragij optando fertur pro munere grates: Vilibus à curis quòd sese, opibusque reuulsum Ad Sophiae placidos portus, doctique Cratetis Impulerant gremium: mox illum Porticus vnde Exosum Cynicos mores, proprijque futurum Agminis authorem rapuit; sic tristibus ipse Acceptum latebris non aspernabile munus Hoc referes, quòd, futilibus discedere iussis Nequitiae illecebris, meliora capessere tandem Compulerint, dignasque; animum excoluisse per artes. 48. Hactenus externae contra molimina sortis, Et sceleris rabidos mentem firmauimus ausus: Naturae propiora sequar iam vulnera. Primum, Nec mora, Boeoti crassus stupor ingenij se, Pancratio factis ceruicibus, auriculisque Tempora vix non tota hinc, inde vmbrantibus, offert. Margitae faciem agnosco: nec forma repugnat Interior. Socij vix effundere quadrigas Carceribus; metamque tenent: tu, verbere multo Ignauum frustra pecus, et calcaribus vrgens, Palladio restas postremus in aequore puluis. Sanguis iners, gelidi sensus: non mentis acumen, Occultas liceat quì rerum attingere causas: Eloquij non vena fluens, non laetus ad artes Impetus Aonias, Phoebique capacia corda. Et licet extremi nil indefessa relinquat Sedulitas operis, duram tundensque, retundensque Ictibus incudem affiduis; conamina venti Diripiunt, vanisque perit labor irritus orsis. Doctarum nam quidquid opum meditansve, legensve Pectoris in gazâ stipaueris, ocyùs vndae Instar abit, vacuis repetunt quam Belides vrnis. 49. Egregium, fateor, munus Natura negauit. Tolle animos tamen: hoc quamvis sine munere, felix, Parua loquor: potes his etiam felicior ipsis Degere, queîs puri viuaces aetheris hanstus, Queîs animi florem, et potioris semina flammae, Seque adeo tenui totam sub pectore Pallas Miscuit. Eximijs rarò ambitiosa cupido Non comes ingenijs: nec plurima scire videtur Sat pulchrum, nisi Scire tuum sciat alter. At ista In venas vbi lapsa lues; quae gaudia, quosve Iam liceat solidae fructus decerpere Pacis? Pulsa quies: tedis flagrantibus aemulus instat Vsque calor: longè requies. Spes hinc, timor inde Alterno quatiunt sibimet contraria motu Pectora. Certamen, quo non operosius vllum, Perpetuò miseris sudandum: prima referre Dum loca, riualis tantoque ex agmine turbae Nullum non famae in stadio superare laborant. Nequicquam. Eloquij censu Hic est ditior: Ille Promptior ingenio: doctrinae fascibus Alter Eminet: Hunc procerum coetus numerosior ambit: Declamantem Alium pleno conferta theatro Suspiciunt, resonis et plausibus agmina tollunt: Quae dedit Ille typis vigilata volumina famae Plus referunt, crebroque magis lectore teruntur. 50. Vt procul inuidiae, procul ambitionis amarus Sit furor; ipsa fames Veri, augendique paratas Mentis opes nouus vsque, et inexaturabilis ardor Anne leuis stimulus, tot adhuc intacta recludi Nusquam omnis Sophiae cernentibus aequora: tantò Maiores iam collectis occurrere gazas: Vltima nulla immensi operis fastigia: nunquam Non similes sese tyronibus: vndique vastum Crescere iter: refugos portus, semperque petendi Plus aliquid? Tam duro hic certè pectora morsu Splendidus absumit dolor; vt vix altera vitae Occurrat ratio grauioribus anxia curis: Laetius et pingues insulsi ruris alumni Saepe trahunt aeuum, quàm Palladis, Aonidumque Ingeniosa cohors. Adeo per pabula vires Aegra capit sitis: et, quantò quis doctior; idem Tantò plura sibi nesciri, pluraque sentit: Quae neque mortali fas sit comprendere captu Omnia; nec, si non plenè obtineantur, in vllo Limite sollicitis requiem contingere votis. Viderat id, mendax non semper, Fabula: sacri Dum raptorem ignis, diuinaque munera terris Importare ausum, et mortali iungere limo, Caucaseae nudum cecinit praebere Volucri Viscera, in assiduam sese reparantia poenam. Aethereas arces peruadere, raptaque Soli Deuehere in terras caelestis semina flammae Haud aliud (Veri si quid mihi gnarus Apollo) Innuit; ac, Sophiae penetralia mente volucri Ingressum, populis deprensa Arcana referre. Quod qui conetur, (Proli tristia nobilis Ausi Praemia!) Caucaseo findi ceu vulture pectus Sentit inexhausti maiore cupidine Veri: Nec sperare licet crescentibus otia fibris. 51. Esto tamen, conatus et acris cura sciendi, Ingenijs, tineae ritu, melioribus haerens, Nil noceat: certè haud etiam conducere multùm Laetitiae ad cumulum potis est vitaeque beatae. Nam quid opus varios caeli cognoscere motus: Omnibus euentis causas, euentaque causis Reddere: fastorum monumenta omnemque capaci Pectore transacti seriem complectier aeui: Agumentorum laqueos seu nectere, contra Seu nexos celeri occursu dissoluere: linguam Nosse vetustorum lapidum: nullam esse repostam Vsque adeo vocem, cuius non invia sensa, Ceu tibi germanum valeas depromere nomen: Eloquium tereti verborum claudere gyro: Et iam Rhetoricae spatiosa per aequora pleno Effusum volitare gradu; iam legibus orsa Pierijs, nexuque pedes vincire decoro? Aerios famae strepitus, ventosaque vulgi Murmura quem Ratio docuit contemnere, norit, Nesciat haec, minimo sanè in discrimine ponet. 52. Heu quibus incassum studijs mortale fastigat Se genus! In reliquas si quantum temporis artes Consumpsise iuuat, medicandos pectoris aegri Ad morbos, sensuque animi ratione regendos (Par vbi curarum pretium) conferre liberet; Vt facili planoque magis tunc tramite vita Curreret! Vt breuius quaesitae ad limina pacis Ferret iter! Quò nunc per taedia longa viarum, Mille per ambages, labyrintheosque meatus, Vix serò (atque vtinam vel serò) appellere fas est. Quaerendâ sic materie, qua gaudeat, ipsum Absumit, gaudere animus quo debuit, aeuum: Quàmque frui, steriles mauult vsque addere fructus. Quìd per multiplices adeo discurritur artes? Quò tantus labor, et sitis infinita sciendi? Scire sat est, Homini syncera ad gaudia nullis Cecropiae, aut Latiae studijs opus esse Mineruae. 53. Quis verò ille gradum, deiecto nubilus ore, Corripit? Incessus quantùm, vultusque minatur, Fabricio ne desiliat de ponte, verendum est. Compellare hominem iuuat, atque exquirere causas. Heus bone, quae tanto miserum sors aspera luctu Exagitat? Retices? Cunctaris? Lumina vertis? Iam satis est: miserum ne coge in verba pudorem. Quod petimus, certis facies tua vocibus vltro Eloquitur, peragitque vices sermonis imago. Rem teneo, licet ipse neges. Hic nempe nigranti Concretus Meroe color, haec tubercula frontis, Necnon phyctaenis atque exanthemate rubro Corrosae nares, breuior mensura sinistri Tum pedis, et scapulae gibbi appendice tumentes, Cur tibi displiceas, faciunt, cur ora December Vestiat, imbriferâque oculi se Pleiade soluant. 54. At videsis, toto quàm tramite deuius erres. Haec eadem tibi laetitiam suadere, bonosque Debuerant vultus. Si tetrica namque dolori Est facies; torui cur hanc impensiùs atrâ Nube supercilij horrifices? Neque sedulus omni, Quà licet, ingenio et nisu mollire labores? Ira, dolor, rugae vel pulchrum Nirea mutant. Thersitem an deceant? Quantò distortior ergo Contigerit vultus; tantò hunc diffundere maior Cura sit. Haud tali desunt solatia formae. 55. Turpis es. Aesopo numquid Phryge turpior? Almas Informi quas ille tamen sub cortice dotes Occuluit? Quàm pulchra animi monumenta reliquit? Mitte queri, lepidum caput, et circumspice, qualem In numerum venias. Vultu male pictus opaco, Pinguia crura tumens, Phariaeque vocamen adeptus Clematidis, magnae populos in limina Stoae [a] Vide Laert. in vita Zenonis. Citticus induxit Senior. Ludibria vano Socratis hircinae nares, taurinaque vulgo [b] Vide Plat. In Theateto. Lumina praebuerat. Claudo quis rectior Aequi Author Epicteto? Medij frons luminis orba Pellaei minimum titulis gestisque Philippi Obfuit. Annibalem luscum videre cruenti Caedibus Ausonijs Thrasymenus, et Aufidus: ipsa Talem Roma suo vidit pro limine, lusci Nec, puto, ridendam faciem sibi credidit hostis. Adde his Speuisippi curuum caput, Antigonique [c] Sen. de Ira lib. 3. c. 22. Degeneres famae vultus. Quis posthuma tanti Censeri doleat pars agminis? Euge: Vetustas Haec tibi nunc memoranda offert exempla: futuris Exemplum fòrs ipse olim memorabere saeclis. 56. Turpis es. Haud tibi, sed populo. Res ista videntûm. Nec sua formoso blanditur Adonidi; toruun Nec sua Cyclopem facies deterret. Vterque, Tristia, laeta, Alijs tantùm spectacula praebet. Is doleat, sine, qui talem fòrs obuius horret: Cui dirum facis ingratis occursibus omen. Vnde tibi hìc luctus, niueo cui lilia frontem, An ferrugineo pingant vacinia fuco: Acìdis, Aetnaei an venias pastoris imago, Nullo est, dum speculum vites, deprendere sensu. 57. At spernere. Quibus? Vulgo nempe: omnia solis Librat, mentis inops, qui sensibus, occiduâque Totum hominem externi metitur imagine limi. Hoc melius. Nullos, nisi sanae mentis, Amicos Inuenies: socio quisquis tibi foedere iunctus Haeserit, haud fluxum formae vernantis honorem; Virtutem, mores, animum, te diliget ipsum. 58. Turpibus haec sunto solatia. Restat amicâ Nunc fouisse manu, lentis quos cedere morbis Crebra valetudo, gelidus praecordia circùm Sanguis, et exhausto tenues in corpore vires Sorte sua prohibent contentos viuere: tanquam Robore vique lacertorum tranquilla parentur Gaudia, non Sophiae nisu mentisque vigore. 59. Vanus et iste dolor. Quid enim? Titania membra, Immanesque toros; et brachia Polydamantis Sors negat. Athletam Pisaeum fingere nempe Noluit, aut duris operam te addicere pensis. Cur ideo mens aegra? Solum si frangere rastris, Triticeas versare molas, excidere saxa Non datur, et curuo moliri pondera dorso; At superant, quibus incumbas, meliora, viroque Digna ministeria. Arcanas aperire licebit Ingenio causa, ius dicere ciuibus, vrbes Consilio regere, imperijs fraenare cohortes. Aedibus in magnis Famuli ceu munia rite Diuersi diuersa, illi prout quisque, vel illi Aptior, accipiunt: hic à rationibus; alter A cyathis: struit ille dapes; hic limina seruat: Mox alij, atque alij, scriba, opsonator, agaso, Villicus, artoptes, fullo, rhedarius, auceps; Haud secus in magno, qui Regia Numinis, Orbe Partes cuique suas, et idonea maximus author Munera distribuit. Valido tu robore polles? Exercebis humum fossor: ceruice torosâ Baiulus excipies clitellas: aspera miles Bella geres. Renuunt tantos tibi membra labores? Non deêrunt, quas, affecto vel corpore, possis Impleuisse, vices: tibi res sit publica curae; Consilium, linguam, vim pectoris exere: ritus Sacrorum, officij leges, mysteria Diuûm Ignaris aperi: causas age, iura tuere, Prouida ciuilis teneas moderamina claui. Officijs nemo sic omnibus vtilis vnus, Nec quisquam nulla diues producitur arte. His caput esse; pedes alijs, vel brachia certo Iure datum. Capitis voluit si munere fungi Te Natura; suos cur inferioribus actus Inuideas membris? Anne omnia solus obire, Omnia posse velis? Satis esto, summa tenere Quòd licuit, primasque refers quòd in ordine partes. Tu fortes regis infirmus: tibi, corporis absint. Vt reliqui vires; at deservire laborant. 60. Nonne vides, pretio quae conspicienda, vigere Saepe minùs: solido vulgaria robore niti? Hortorum sydus, reginaque veris odori, Vix teneram pubem redolenti vestijt ostro, Puniceosque sinus caelo, pompamque comantem Explicuit; primos Rosa contabescit ad Austros: Austris illa cadit, vel solibus: horrida messis Interea, tribuli, lappaeque, et carduus asper Camporum per aperta vigent impunè, nec illos Seu rapidi soles, nimij seu laeditis Austri. Apenninigenâ quid firmuis ilice, saeuos Ventorum durare ausus, hyemisque rigores? Nec tamen humanos victus iuuat illa, secundis, Aut parit, imponi deceat quae, munera, mensis. At malum Hesperiam felici ponere curuam Diuitis autumni (centum licet vndique seruet Auriferam syluam vigilum tutela draconum) Hyberni quoties faltus, tristesque pruinae Vrunt, et rigidi grauis inclementia caeli? 61. Adde, quòd in vegeto vitiorum pabula gliscunt Corpore, degeneratque hebeti confecta saginâ Mens animi. Quae non stolido molimina voto Aggreditur, quibus vrgendis vis improba coeptis Abstinet? Hinc Phelgraeae acies, consertaque tellus Syderibus, montes aggesti desuper altis Montibus, et pauidae vasta ad conamina nubes. Donec ab immani reiecta potentiùs auso, Cumque suis, frustra emensum per Inane, voluta Molibus horrendum in praeceps, îjsdemque sepulta Et caelo meritas pubes temeraria poenas, Et terris, Superos ne impunè lacessere quisquam Posse putet, dedit exemplum memorabile. Vires, I nunc, indomitas, roburque exposce superbum. 72. Aequior illorum gemitus, quos lucis egentes Perpetuùm squalens, nullique domabilis astro Plusquam Cimmerijs nox circumplectitur alis. Sed tamen his pariter sua sunt collyria, sortem Queis miseram, tristesque ferant moderatiùs vmbras Nempe dies oculos si fugit et aureus aether; Vnà etiam ingrati occursus, et dira videri Spectra latent. Nusquam stricti Mauortia ferri Lux aciem, nusquam criniti syderis horror Vulnerat, aut piceis prorupti nubibus ignes. Non maris insani rabiem, non saucia foedis Corpora vulneribus, putrique fluentia tabo, Non, quae saepe venit letho funestior ipso, Instantis faciem coguntur cernere lethi. 63. Iam quantum lucis pretium fatearis adempte, Obuia tot scelerum irritamina, tot male blando Mortiferas visu pestes nescire? Dolosis Heu quoties oculi captiuam in retia mentem Illecebris egere? Lues quàm saepe nefasti Criminis hoc aditu in cordis penetralia fluxit? Fortunati equidem, qui Visa nocentia, pressis, Quandocunque locus monuit, transcurrere norunt Luminibus: Siculi ceu monstra canora Profundi Ceratis vitasse cohors Ithacesia fertur Auribus. Hic multò sed fortunatior, omnem Cui genus id curam facilis Natura remisit: Quique fores animi non, anixus hoste propinquo, Tum demum trepidè obstruxere ac munire laborat; Vsque sed aeterno obstructas munimine seruat. Si, Caecos, qui sponte imitantur, crimina vitant; Commodiùs quantò Caecus vitauerit ipse? 64. Quid memorem, scelerum, quòd pars non vltima, rixae Furta, doli, caedes, totque his affinia probra, Absque oculis, animi ducibus operumque ministris, Inuia tentari? Non vt modò lumine cassis Peccandi studium; ipsa etiam prope copia desit. 65. Sed neque me leuiùs compendia frontis opacae Illa mouent, nullis venientem extrinsecus icta Mens quòd imaginibus rerum, formisque caducis, In sese penitùs conuertitur ipsa, suasque Liberiùs promit collecto robore vires. Iamque, memor, precepta olim, et sub pectore fido Condita naturae Verique Arcana reuoluit; Iam noua, progrediens sensim, ratione sagaci Eruit, et varias agilem se mittit in artes; Ardua iam superans audaci sydera nisu Iungitur ordinibus Diuûm, rerumque supremum Authorem nitidâ immensae caligine lucis Arcentem visus (Mortali attingere quantùm Fas Superos, nostrisque patet conatibus aether) Aspicit, et primi se pascit imagine Pulchri. Quae paria his tellus, pontusve, aut mobilis aer Luminibus praebere queant spectacula? Formas Non humiles, pingui consecrataque corpora limo Cernimus; augustae species, diuinaque Caeco Panduntur simulacra. Angusto limite noster Clauditur obtutus; sepiri nescius vllis Finibus immensi volat ille per auia Mundi. Fas oculis tantùm praesentia tangere; saeclis Omnibus ille infert animum, aspectuque sub vno Temporis elapsi seriem, seriemque futuri Colligit. Externo rerum se cortice frontis Pascit hebes visus; naturas ille repostas, Claustraque vel Phoebi radijs imperuia lustrat: Vt non immeritò Diuûm praesagia, vatis Finxerit Ogygij tenebris patuisse Vetustas. Luminis orbus erat. Nemo caelestibus alter Aptior alloquijs, longique capacior aeui. 66. Et crassae iubar hoc lucis, Mundique iacentis Exiguum, ac pecudum vulgo commune theatrum Corporeis vetitam se attingere sensibus, aegra Mens queritut; tantò meliori luce rependi Nubila cum frontis soleant, potioraque tantò Luminibus clausus animus spectacula cernat? Non sic Abderae sapiens, qui, penè reuulsis [a] Gel. lib. 10. cap. 17. Dum toties ridenda videt, pulmonibus, et iam Ludicra pertaesus vani proscenia vulgi, Aeternùm Soli dixit lucique valere: Proiectisque libens oculis, tanquilla recepit Sepositum sese in puri commercia Veri. Vsque adeo haud miseros externi luminis orbos, Felices potiùs sed credidit, inque videndos. 67. Fortia nunc locus, inprimisque volentia poscit Pharmaca: lethifero manus est adhibenda dolori: Firmandusque animus, lanienam vt corporis inter, Dum podagrae saeuit rabies, dum calculus atrox Intima crudeli carpit Vitalia morsu, Diraque barbaries ferro grassatur, et igni; Laetitiam stabilem, securaque pectora seruet. Durum opus, et quo vix aliud Sapientia maius Audeat. Hic animis opus, et conamine toto. 68. Non tamen, vt cladis sensum vel nesciat icta, Vel nullo referat virtus, ceu nescia, motu. Quanquam etiam tanti spectacula rara vigoris Plurimus Ausoniae exibuit gladiator arenae. [a] Vide Cicer. lib. 2. Tuscul. Voxque o, vos adeo plùs rara dedistis olympo, Aetherei pugiles, fortissima pectora, caeli Indigetes nunc, terrarum miracula quondam, Atque erebi formido hilari quos barbara vultu, Pro Christi imperio, pro Relligionis honore, Supplicia excipere, insultare doloribus, irâque Hostili, et sacrae pasci dulcedine mortis Nequicquam indignantûm animis, vincique, frementûm Carnificum attonitus stupuit furor. O adamante Incidenda perenni! O ipsis digna notari Syderibus virtus! Huc albos, Fama, iugales, Huc omnes conuerte tubas. Quid murmure tanto Regulas, ambustaeque immotus Scaeuola dextrae Tollitur? En Mundi meritos consumere famam, Caelestes heroas, et heroum phoenicas: Integra quos laceros, armata expauit inermos Barbaries: ludus quêis vulnera, gaudia poenae. Hos Helicon, Pindusque sonent: his nectere frontem Ambiat, et tota in sertum se nectat Idume: Hos Hyperionio sublimes gloria curru, Innumeris Laudum pleno circùm ore sonantûm Agminibus cincta, et Plausuûm Deccorumque sequacem Pone trahens turbam, per subdita regna, per vrbes, Perque reuesurum assiduè circumferat aeuum. Sed vigor is rarum caeli, et mirabile munus, Non nostrae portenta docent, sed pharmaca musae. 69. Per me equidem Sapiens hominem non exuat artus Contrahat, in gemitum laxet praecordia, rectos Immutet vultus. Miserum se dicere tantùm, Foemineosque, Malis impar, effundere questus, Temperet. Inuicti gemitus, et mascula duri Pectoris ex adyto resonent susupiria: qualem, Afer vbi toto descendit in ilia ferro, Horrendis animam singultibus exalantem, Luctantemque Malis, et adhuc in morte minacem, Massili trepidant nemoris Conuexa leonem. Denique tristis hyems vultus (hac vsque dolori Fas prodire) tegat; frontis sub nube serenus Deficiat: mens nixa suo sibi robore constet. 70. Nec ratio procul, id liceat qui ducere robur. Vel siquidem parcente manu sua spicula torquet: Vel totis dolor aduersum se viribus infert. Si primum; pudeat mediocria vulnera, quaeque Vix summam strinxere cutem, Sapiente, Viroque Indignis deflere modis. Vbi fortia dicta? Pectus vbi Sophiae inuicto munimine clausum? Non aries saeuus, non, quem Telamonius Aiax [a] Homer. lib. 7. Iliad. Misit in aduersum tormenta aequante lacerto Piramidem, lapis, Herculeis aut viribus acta, Monstrorum exitium, claua, exitiumque gigantum; Iunceus imbelli calamus te cuspide sternit. Vel tenuem questu iuuat exatiare dolorem? Exatia: sed, quò deceat conuertere questus, Disce priùs. Querere exiguo in certamine perdi Nequicquam factos bella ad maiora lacertos: Nil Meriti laudisque capax occurrere: Sorti Plus nimiò te despectum, visumque pusilli Bellatorem animi, cui tam vulgaria fata Obtrudat vincenda. Hinc causas nobilis irae Duxeris: hic dignus Sapientis pectore luctus. 71. Sin nimium contra certamen, vique supremâ Res geritur; bene sit: Sophiae non limina nullo Triuisti pretio: quaesiti plena facultas En decoris: quod Palladiae inter gymnadis vmbras Sis nactus, medio licet in discrimine robur Promere. Sat dictis huc vsque animosus et acer Fata lacessiti parcentia. Tempus agendo Virtutem sancire, et factis verba tueri. Id Superi de te expectant, hominesque: tabellis Id tua signatis repetit sapientia. Paruis Non licet in rebus consistere. Maxima quaeque Ni praestas; reus es famae, vitaeque prioris. 72. Respice et authorem fati. Non barbarus hostis, Ipse Deus, Deus ipse suá, pater aequus, amanti Te ferijt dextrâ. Anne illum vitaeque Bonique Supremum artificem indignis gaudere Suorum Luctibus: an, crudi Laestrygonis instar, acerbis Funeribus censes et viuo sanguine pasci? Vulnerat, vt prosit: sceptri sunt pignora clades: Iridis aeternae risus e nube fugacis Maestitiae parit. Ac veluti, spirante metallum Impleuisse Deo meditans, lectissima, seu quae [a] Vide Plin. lib. 34. Histor. nat. cap. 2. Delos habet, seu Myrmidonum quae Patria, doctis Exudare Myron fornacibus imperat aera, Non odio, sed materiae melioris amore: Vt rutili patiens tortoris massa verendos Transeat in vultus maiestatemque Tonantis, Artificisque, suumque decus fulgentibus aris Inuehat, et longè ventura in saecula mittat; Aethereus sic ille faber, peiore metallo Compositos, vulgare genus, venaeque secundae Praeterit: egregios, Diuinorumque capaces Tristibus imperijs subigit, versatque premendo, Dum sese penitùs dignos efingat, et omni Corporeâ tersos ad purum faece, beatis Coetibus adscribat Superûm. Quis vulnera tanti Hórreat auspicium decoris? Saeuissimus vt sit; Iam celeri fugiet cursu dolor: ocyùs ille, Qui grauior: nullâ sed tempestate, dolores Quam refugi pariunt, Diuum est cessura voluptas. Aeternùm, piguit quae ferre, tulisse iuuabit. 73. Vltimus ille labor vati, trepidantia corda Soluere vicini miserâ formidine lethi, Et, reliquis vitae domitis iam casibus, ipsam Quae superest, simili mortem duxisse triumpho? At quibus inuisum, et nulli superabile monstrum Vincetur telis? Num, qui te, caerule Python, Explicuit, longè iaculantis Apollinis arcum; Anne colubriferae tepefactam caede Medusae, Horridior pestis, Cyllenida sentiet Harpen? Nil opus. Ex ipsis praesens medicina venenis Ad virus fatale fluit. Quos hactenus hostes Pertulimus, cuncti haec sociant in praelia vires, Cuncti armis opibusque iuuant. Si namque Malorum, Quêis adeo humani series circumfluit aeui, Spremus mitisque venit, Mors, terminus; illa Qui timet, hanc minimè flendam sibi duxerit: aequm Ad tumuli gremium nihilò quin seciùs ibit; Ac qui, turbinibus ventisque furentibus alto Pulsus in Ionio, vel spumifero Aegaeo, Eminus optatas caeca inter Nubila terras Aspicit, et fido properat se condere portu. Et verò quod Myrtoi, Icarijve Profundi Indomitis adeo ventorum flatibus aequor, Fortunae vt rapidis iactatur vita procellis? Luctus vbi, curaeque, inconsumptique labores Vndique perpetuâ miseros indagine claudunt: Nulla quies: longè portus: plena omnia monstris, Vorticibus, scopulis: nusquam non multa Charybdis, Scyllaeaeque canes, et concurrentia saxa. O penitùs sortisque suae, vrgentumque Malorum Immemores, quibus, haec inter discriina, Parcae Plùs nimiò celeres, et portum tangere poena Ducitur, haud poenae requies, optandaque finis. 74. Bistonidae meliùs, dilectae funera prolis [a] Herod. lib. 5. Ad citharam quibus, et laetos producere plausus Mos erat: egressos cum contra in luminis oras Luctisono gemitu, et flebilibus lamentis Exciperent, nempe ad lacrymas, et funera natos. Iure equidem. Tot enim momenta in singula duris Casibus hic luitur perituri temporis vsus; Protinus exortis vt si Mortalibus aeui Tota sui fatique daret se forma videndam; Crediderim, pauidos retro ad genitalia claustra Ocyùs infausto raperent à lumine gressus: Illius exemplo pueri, quem prisca Saguntus, [a] Plin. lib. 7. Histor. nat. cap. 3. Vixdum luce salutatâ, genitricis in aluum Expauit remeare, omen sibi cladis, eodem, Primitiae Libyci Martis, quam pertulit anno. 75. Iratos igitur vitae, mortisque pauore Attonitos iuuat his affari vocibus. Vnde Tam noua, Mortales, animi discordia? Tristem Hinc proferre piget; piget hinc dimittere vitam. Iam miseram nimiùmque grauem; iam iustiùs aequo Culpatis volucrem. Si manserit; aspera fertur: Inuida; si fugiat. Qua vestris, dicite, possit, Qua tandem Natura Malis ratione mederi? Dum munus, Mala quo vitae simul omnia tolit, Ceu summum, reliquisque Malum par omnibus vnum Horretis. Cur vota sibi contraria pugnant? Cur dolor est, citiùs causas transire dolendi? Candida si fati series, optandaque molli Tramite vita fluit; sit magnis gratia Diuis: Carpite, io, laeti felicia munera, amiciam Intempestiuo sortem nec laedite questu. Sin alius rerum tenor, absinthique deunce Obruit vnciolam blandi sors aspera mellis; At gaudete, Mali quòd faex iam proxima fundo, Nec longè est, tantos quae finiat, hora, dolores. 76. Verùm, age, nil miserum terreni corporis hospes Vita ferat; quantum vel sic, rogo, mortis habendum Munus erit, vitae quòd caelitis ostia pandens Ereptos terris animos inducit olympo? Non toti (procul ex animis temerarius error: Stulta quìd immerito sese mens funere damnet?) Non toti fuimus, nutantia lumina postquam Ferrea nox clausit, deploratique supremùm Neruos atque cutem tristi concessimus vrnae. Nil Lachesi diuina animorum in semina iuris. Quod dederat, tellus repetit: quod fluxit ab alto Aethere, perpetuùm cineri, taboque superstes, Non defecturos vitam producit in annos. O niueus! Quater o felix, gemmâque notandus Ille dies, lutei quo mens compage soluta Carceris in Patriam cognataque sydera fertur, Caelicolûm iugenda choris! Vt lumine puro Vescitur! Ingenuos vt promptiùs exerit actus! Vt dulces agitat curas! Vt laeta suo se Restituit fonti! Non flamma volatilis aequè Prosilit in patrij Conuexa nitentia caeli: Non Tyberim pelago, aut rapidum par impetus Istrum Deuehit; ipsa suum vinclis ac libera ferri Gestit in authorem, flagrantique incita nisu, Ingere sese illi, ac penitùs miscere laborat. Qua, rogo, tunc igitur fruituram sorte putandum est. Flammiferos cum tandem aestus, inhiantiaque ora Nectaris aetherei optato iam proluet haustu: Inque suo syncera bibens, immensaque fonte Gaudia, perpetuum pascet laetissima, nunquam Non auidi, nunquam non pleni, cordis a amorem? 77. Me certè haec animo reputantem abrumpere nexus Ocyùs inuisos, pigrique morantia claustra Corporis, et tantae iamdudum accedere sorti, Flammeus, haud capiens sese, vinclisque teneri Nescius ardor agit. Quid enim iam longiùs inter Tot gemitus, et viua morer tot funera, cari Numinis amplexu, et dulci fraudatus amore? Quo sine tam nullum mihi fas sperare quietem; Mota suis nullum quàm sedibus ossa leuamen Accipiunt, tactusque chalybs Magnefide gemmâ Stare negat, sydus donec tueatur amicum. Caelum vota petunt: caelo suspirat in vno Anxius aeger amor. Nescit, mihi credite, nescit Quid Superûm domus alma, procul felicibus oris Plena sibi speranda putat qui gaudia: censet Aut aliam, nisi mortali quam lumine functis Inchoat aeterni Solis praesentia, vitam. 78. O mihi fatali desponsa sub arbore coniux, O aeui melioris ades, Mors, pronuba. Turpi Te licet exesam macie, nudisque rigentem Ossibus exiheant pictae mendacia telae; Bis raptâ venis Helene mihi pulchrior. Ipsa [a] Vide Ouid. in epist. Oenon. ad Paridem. Quin tibi si geminis ausit comitata Deabus Se formâ conferre Venus; me judice, palmam Continuò tibi cum Venus ipsa Deabus Cesserit. O adsis pulcherrima. Quas ego, tanti Muneris, extremique potens iam denique voti, Sic meritae grato persoluam carmine laudes? Sponte suâ numeri venient (dant gaudia vires Ingenio) discentque hilares plùs posse Camoenae? Solis inoccidui tu Phosphorus, vnica mentis Sollicitae requies, curarum dulce leuamen, Votorum portus, pacis sinus, anchora fessis Cursibus, et patrij limen diceris olympi. Hei mihi quìd cessas, et adhuc pia vota moraris? Illis lenta veni, toto qui Nestore, toto Qui procul Euboici te pulueris aggere vellent. [b] Aeuo scilicet Sibylla Euboica, de quo vide Ouidium lib. 14. Metam. Has illi duxise moras, hanc ferre iubendi Crudelem veniam. Satient se tristibus annis, Aspiciantque suos secum canescere luctus. Inuiso pereat cur munere, cur alienis Mactetur votis, qui te flagrantibus vsque Sollicitus studijs vrget, venatur, anhelat: Cui tu primus amor, spes vnica, summa voluptas? 79. Culpa sed vltrices, reor, haec stimulauerit iras: Quòd, vitae curare lues dum molior, vnâ Non tulerim cunctis, ceu fas, ex morte medelam. Erraui, fateor: iamque, vt sis mitior, omnis Te luctùs morbique vnam sat grande leuamen Vociferor. Vos o, crudelibus aspera cunque Imperijs quos exagitat Fortuna, supremum Accipite hoc hilares, nulli non vtile fato, Auxilium. Paucos vbi sol conuerterit orbes; En aderit, duris quae vos mitissima soluat Casibus, et fido (tantum ni pergitis vltro Corrupisse Bonum) statuat Mors denique portu. Hoc Superûm tanto donati pignore, longos (Caetera nulla adsint curarum vt pharmaca) questus Desinite, et mortis spe tristem absoluite vitam. Occiduos, facilis labor est, spreuisse dolores.