CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1567921 in documento mazuranic-i-kukuljevic.xml

Honoribus Magnifici Domini Antonii Kukuljević de Bassani et Sacci ... dum regii Superioris provincialis per districtum literarium Zagrabiensem ... Studiorum et Scholarum Directoris munus capesseret dicat Regia scientiarum Academia Zagrabiensis. Vate Ioanne Mažuranić Academico Iurium II. in annum auditore. Ista nas narav na veselje vuče, Seko. Ja cienim, da znamenje dobro Jest. Neki dan mi reče sestra Klio, Staro da nam se Vrieme povraća, kolo staro, stani, Pjesme, čast, glasnih citara štovanje: U sabor dojdu lugovih po pustih Sestre razsute. Katančić. Illyrides Musae, vestra modulatus avena Carmina dum vates romanis pango Camoenis, Externoque modos fundens de gutture ludo, Parcite, vestra cano, memores o parcite, Musae, Gaudia, et e tenero rorantia pectore vota. Scitis enim lingua Latias et sanguine iunctas Communi vobis de stirpe venire sorores. Haec Latia resonent cithara, vestraque sonabunt Mox alia, et patrium pergent lusura per orbem. Est regio in coelis: mortalia lumina cernunt Quum subit ante diem roseos redimita capillos Eoas Cytherea vias rutilansque renidet. Atque sub Aurorae reditus nocturna bicornes Ad Venerem luces revoluta Diana per auras Aethereis conspersa rosis vestigia calcat. Sidera clara micant, radiant regione stupendo Corpore purpureis centum funalibus orbes, Atque meant remeantque vias, dum vere nitentes Perpetuo fovet annus agros, et candida campi Lilia. Nunquam immitis hiems, creberque procellis Africus, aut boreas nivibus metuendus et imbre Turbavere polos, nec splenduit ignibus aether. Non nitidos dextra tonuere vibrata per axes Fulmina magna Jovis, nec mugiit imber Olympo, Lethiferisve furens ardoribus usserat arva Sirius, aut miseri iacuerunt vota coloni Nimbis in glaciem cretis: nam nemo colonus, Vomere sive unquam iuncti gemuere iuvenci. Hac pater omnipotens coeli dum constitit arce Terras et genitos terris scrutatus, amoenis Illyriae regnis oculum defixit, et ingens Parnassum tetigisse malum, patriasque Camoenas Fluctibus in mediis cernens, dum ventus et unda Orbatas vigili feriunt rectore carinas, Ingemit, et graviter motus sic ora resolvit: „Vos memores hominum, coelestia numina, divi, Vos ego nunc, Superi, coelos ac aethera coeli In mea vota voco: vestra nunc audiar aure." „Terra antiqua iacet tepidis spirantibus austris, Temperie moderante gelu, libycosque calores, Italiam contra. Coelum favet humor et aura. Euxinis oritur sol matutinus ab undis, Et virides nitido perlustrans lumine campos Flectit, et occiduas Adriae descendit ad oras. Qua scythicus furiis boreas accensus et ira Saevit, et indomiti bacchatur bruma Trionis, Unda meat, validos et volvit ad aequora fluctus. Quaque dies medius flagrantibus aestuat horis, Armigeris rigido seiuncta est monte Pelasgis." „Felix terra. Ferax, dum stipite poma rubescunt Civibus esca suis, nitidique in nectare rivi Dulcis potus adest, virtuti alimenta futura. Mortalem Superis si fas imitante voluptam Ore loqui: curae relevamen amoena beatis Hospitibus fert umbra suis, et pectora mulcet Anxia, dum roseo pendens philomela racemo Mellifluum querulo deducit gutture carmen." „Illyriam dixere senes, dum regna manebant Patria, et agresti resonabat arundine cantus; Lanigeras dum pavit oves timidasque capellas Patrius in patriis pastor, nec palluit, agris." „Illyriam memores patrum dixere nepotes. Nec male. Nam, memini, mundi quae Europa vocatur Unum principio populum regione locavi, Unam gutturibus iussi resonare loquelam, Fraternosque dedi fraterno in corpore mores. At postquam in quatuor gentes abiisse nepotes, 1) Et flexisse alio iamiam modulamine vocem Accidit, Helladicos feci consurgere gnatos, Regnatosque dein terris ac orbe Latinos, Et fera Teutonidum borealibus arva latebris. Solos, ne dubiis campus tribuatur et irae, Solos Illyrides ex il, quo terra notatur, Dixi 2), ut terrigenas pateat tellure fuisse Illyrica patres, quorum de sanguine creta Posteritas. Sed, proh Superi, quam turpe negatur Horum, siderea quondam quos arce locavi, Astra polosque dedi, patrum veneranda propago. Quam male praeteritos norunt memorare labores, Qui scythico illyricos ausint deducere natos Sanguine, sarmatica vel nuper origine cretos, Saeva velut tigris mitem produxerit agnum. 3) Heus coeci (nam non opus est dictamine longo) Heus oculis solum crustas deponite vestris, Quamque dies usque hos simili post saecula voces Ore sonent uni, quatuor nunc, cernite ramis, Antiquosque agitate locos. Sed coepta sequamur." „Patribus his late niveas diffudit in oras Germina magna potens populus, geminosque per orbes Slavica signa tulit, dum slavica et ipsa vocatur Natio de slava, quo nomine gloria genti Ore sonat patrio 4) : coelosque et nostra deorum Atria summa poli claro meruere labore. Huc patriam tuiti dulci tellure recedens Magnanimi Bati et socii grandaeva Pinetis 5) Securos veluti ad portus gelida umbra refugit. Hic Ljudevit 6) patriis Francos praedatus in agris, Ut caram renovaret humum, coelestia vinctus Serta comis, quae non potuit, nunc vincula solvit. Has Miloš et Lazar 7) sedes petiere per altos, Sub quibus in Kosovo fortes cecidere labores, Funeribus magni propriis. Has Marcus 8) ad oras Per varios casus, per tot discrimina rerum Venit, et aeternam vivet per saecula vitam, Carmina dum pastor sylvis resonabit, et alma Arte patrum tenues calamos tractabit et arcum. Zrinius 9) hic heros Sigeti tumulatus in altis Moenibus aethereis recipit nunc praemia terris Vulneribus devota suis. Hic Gondola 10) vester, Illyrides Musae, vates, vesterque sacerdos Gundulić hic residet: circum sua tempora lauri. Actaque dum repetens rivi viridante recumbit Margine, et illyrico carmen de pectore fundit, Lympha stetit, steteruntque vagis in frondibus aurae, Vosque canenti animas, Superi, tenuistis et aures. Hic alii centum, quos invida temporis ora Mentibus, et memorum grato rapuere nepotum Pectore, nunc degunt et patria tecta tuentur, Martem quemque putes, hominum dum forma manebat, Illyricisque furiit inimica potentia terris Antiquos populata patres: nunc blanda verendos Vox resonat Superos, superis nunc lene refulgent Ora iocis, tacitasque fugant in nectare curas. Tantum habet illyrico coelum de sanguine lucis." „At modo quid nostros, hominum Superumque satoris, Sistitur ante oculos? Eheu, quid saeva tulere Fata meis, quos ante alios hac sede reponi Decrevi Illyrides, et magno in pectore magnum Cor animumque dedi, sortis ne tela timerent? Non satis est sceleris, quondam potuisse videre, Barbarus ut campis ferro bacchetur et acri Parthus equo, rigidumque furens Acheronta beatis Seminet Hunnus agris, nec vindice falce venenum Exsecuisse hominum, et stygias misisse sub umbras, Aeternas umbras Erebi noctemque profundam? Marsus qualis aper latebris elapsus agente Longaeva esurie, teneros dum vadit in agnos; Sanguineas faucum frendens recludit abyssos, Fulmineique minas iactant et funera dentes, Dum timidus proprii vindex, stat pastor, et ingens Portentum miratur iners spectator, at illud Dentibus et furiis totum discerpit ovile: Sic vos Illyridum sicco, fera numina, Parcae, Lumine spectastis longos sine fine labores, Dum furiosus agros, homines populatus et urbes Tartarus horrendam sparsit super omnia mortem." „Nec mala longa cadunt, variant mala pristina tantum, Dum patriae titubant Musae maria omnia circum Fluctus per medios ubi nil nisi pontus et aer, Nec Palinurus adest rector sortisque futurae Praescius: at viduas onerosis quassat aquarum Molibus unda rates et pondere flectit habenas. Hoc peccasse satis. Nec enim cras nostra deorum Regia securos cernet splendescere soles, Et metuent umbras per amica silentia noctis Sidera, dum ipse suo magnus trepidabit Olympo Jupiter, ac natas supplex venerabitur Orci; Ni putridum medica quamprimum falce recidat Vulnus, et aethereo prostraverit igne nocentes. Tantane vos duri tenuit fiducia vestri Muneris, ut Ditem nostro sine numine, Parcae, Caeruleumque deum florentia sternere regna Illyridum, fluctu ferroque, sinatis inertes, Et piceas toto nebulas convolvere coelo? Per mare, per terras, per Averni flumina iuro, Vos ego. Sed longos praestat lenire labores, Nutantesque viris ex parte reducere vires. Post mihi non simili poena commissa luetis." Sic ait, et nitidas fulmen dimittit in auras Dextera, fatorum quum laeva capessit habenas. Intonuere poli gemitumque dedere cavernae, Replenturque vago Superum de murmure coeli, Quale esset magno in populo, dum saepe potentis Oribus ac oculo regis dependet, at ille Jura fidemque legens quaerentia lumina certo Sonte locat, meritasque petit de crimine poenas. At pater omnipotens nutum devibrat et almam Quassans caesariem coelos ac aethera versat, Maiugenamque petit celerem. Nec longa morantur Tempora, iam steterat iussis Cyllenius ales. Tum pater aeternus nato sua dulcia libat Oscula, quid peteretque dein sic vocibus orsus: "Nate (mei grato nam sunt tibi pectore amores) Excipe, nate, patrem et velox commissa resolve. Urbs est illyrica princeps tellure reposta, Utque vides, turres placido possessa vetustas Colle, sacrosque Lares et patria vota Penates. Zagrabiam dicunt. Sedes longaeva potentis Proregis, summa validas moderantis habenas Illyridum dextra; vestri sedesque deorum Pontificis, Superi, divas qui libat ad aras. Illic illyrico degit de sanguine cretus Vir, sed amor patriae forti sub pectore multo Illyridem notat esse magis. Nam nuper in almo Patrum concilio patrias defenderat oras Conciliante animos lingua, motusque virorum. Hinc nobis, patriisque focis dilectus et orbi, Cui meliore deus finxi praecordia gleba. Qualis enim curvo solers innixus aratro Stat pater, et memorans sua dulcia pignora natos, Fidam vertit humum validos urgetque iuvencos, Nec calidos sentit soles aestatis; at illi Uni omnes reduci plaudunt, unoque quiescunt Pectore, complexuque tenent ac oscula libant: Sic huic, nate, viro (dixere Kukuljević) altum Cor animusque sacro patriae telluris amore Arsit, dum memorem patriae dissolvere linguam Ausus, dilectum arte focum defendit et aras, Ut caram modicum pubem relevaret ad auras." „Nate vola. Nam longa mihi praescindere visum Jam mala, promeritis longe meliora per atra Tempora saeclorum, rigidas minitante procellas Aethere, et indomitis pelago bacchante sub undis. Nate vola, celeremque refer sub sidera famam: Coelitibus placitum patrias relevare Camoenas, Et diros rectore novo lenire dolores Magnanimae terrae, magnumque Kukuljević almis Praeponi Illyridum Musis. Sic volvere Parcas. Heu video fatis, longos gestire nepotes, Quos tulit atque feret saeclis ventura propago Illyrico quondam claro de sanguine natos. Quam bene de tenero manantia pectore vota, Gaudiaque, et nitido stillantes lumine rores, Ac memori ardentes pietate in cordibus arae Tanto conveniunt homini. Sed vade per auras." Dixerat. At genitus dissolvere magna parabat Jussa patris. Zephyrosque vocans talaria primum Aurea dat pedibus, pennas galeaeque comatae, Atque humeris alas nectit, quibus aera magnum, Sidereis seu posce viis, seu turbida supra Aequora, seu terras, findens commissa resolvit. Virgam deinde capit: pallentes evocat Orco Hac animas, tenebroso alias detrudit Averni Flumine, datque adimitque leves de corde sopores. Afflant dehinc Zephyri, et liquidas descendit ad auras. Interea Divi, Illyridum quos alta creavit Patria et immotos coelum Superosque tueri Jusserat, immanes iamiam cessare labores Dum memores veteris cernunt telluris, et amplis Illyriae campis pictos reviviscere flores, Agrestique novos calamo resonare parentum Arte modos; viridi fidas dum valle reducit Pastor oves, teneras lento vel colle capellas; Undique dum saxis reboant et montibus almi Illyrides ac Illyrides vox icta cavernis Bis redit, et resonans nitidis renovatur in auris; Dumque sua abstergunt lacrimantia lumina Musae Jam sapiente dato viduis rectore carinis: Aethereis veniunt tectis, longoque locantur Ordine, quo meritum, longaeva aetasve ferebat, Dum oribus ac oculis Divum coelestia splendent Gaudia, et aeternos spirant sine fine nitores. Tum Ljudevit: „Fratres: nam firmius ista sonabunt Gutturibus Divum dehinc icta vocabula nostris. Plaudite iam, fratres. Patria tellure resurgunt Tecta ferae quondam noctis destructa procellis. Et tumulata viros, campos tumulata virentes Fata favent, magnus rursus dum captat habenas Jupiter, ac piceas nubes dispellit et umbras Illyridum terris, lucemque diemque reducit Sole novo. Alma favet Cytherea, favetque Diana. 11) Cernite, nam teneras iungunt (mirabile visu) Luce manus clypeo, nostros tutante nepotes. Non cassum nostra iacuit cervice recisum Corpus, et immanes vestri cecidere labores, Bate ac magne Pines; Miloši Lazarique supremus Fluxit corde cruor. Nec Zrinius occidit heros Gratis. Sed Sigetum magna dum morte tuetur, Venturos tuitus, vitam cum sanguine fudit. Plaudite iam, fratres: nam denuo patria surgit, Plaudite iam laeti, ac sortem celebrate secundam." Illi omnes hilari clamant de pectore voces, Laetantesque, dii, mortalia carmina dicunt. Pars manibus plaudunt, pedibus pars atria pulsant Arte patrum (terris kolo dixere nepotes) Junctis in cyclum manibus, celeresque moventur: Interea Aonius cytharas imitante sonoras Gundulić ore canit, patrias inflatque cicutas. At genitus Maia celeres dum captat in auris Remigio alarum Zephyros, et laetus inanem Insequitur boream, gaudetque infringere pennis, Illyricis tandem velox allabitur oris. Qualis avis, coeli subito regione relapsa Aethereos superata polos tellure quiescit, Iam nunc Zagrabiam labens Cyllenius ales Flabra premit Zephyris factoque hic fine resedit. Atque ut pernicibus tetigit penetralia plantis Magnanimumque oculis spectare Kukuljević alma Sorte datum, magni solvit sic iussa parentis: „Vir dilecte polo, et dulci dilecte paternae Telluri, te fata vocant, te magnus Olimpi Jupiter, et plaudens cupiunt ad magna iuventus. Munus grande petis, generose Kukuljević, orbem Illyricum (dii namque volunt) recturus habenis Quum capis, et tenero recludis pectore flammas, Ut gelidas, iamiam ventis ac aequore mersas Illyridum Musas revoces gremioque recondas. Magna petis magnus. Nam patria multa requirit, Multaque in acceptis poscit referenda Camoenis. Vade age: iam teneras puppes solare paternis Vocibus, et patriam patriae moderare iuventam." Sic ait, et tenues rursus disparet in auras. Facunda interea Kukuljević ora parabat Solvere, et Arcadio grates persolvere nato. At vacuos videt esse Lares, vacuumque nitentem Aethera. Tum supplex celso gratatus Olympo Orat, et ad puppim transit, clavumque prehendit.