CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1560590 in documento skrl-3.xml

§ 46 Admisso sub Sigismundo civitatibus jure suffragii, constitutio tantisper in democratiam inclinat.

1 Per horum comitiorum occasionem notabilis iterum in constitutione Hungariae facta est commutatio, ideo quod non tantum civitatibus liberis (a), sed regalibus etiam, et reginalibus (b), imo villis etiam liberis, id est oppidis privilegiatis jus suffragii in comitiis delatum fuerit, sicque constitutio Hungariae denuo ad democratiam tantisper inclinaverit.

2 Civitatum legatorum nulla amplius in praefationibus subsequorum decretorum fit mentio. 3 Cum tamen civitatis Bartphensis ad anni 1457. (c), 1458. (d), 1490. (e), et 1492. (f) comitia evocatoriae jam prolatae sint, easdem inde a Sigismundi temporibus in usu suffragiorum permansisse dubitari nequit.

4 Quod numerum mittendorum per civitates ad diaetam nunciorum adtinet, videtur reges id proprio civitatum arbitrio reliquissse, aut adminus infra tres quatuorve nunquam restrixisse (g).

5 (a) In ingressu decreti de 1405. §-o 3-o dicitur: "convocatis ex omnibus regni nostri comitatibus ac districtibus civitatum, oppidorum et liberarum villarum regiae jurisdictioni pertinentium nunciis."

6 (b) Aliae erant civitates liberae, quae postea regiae compellatae sunt, et in decreti hujus articulo 4-o principaliores vocantur. 7 Hae ne regis quidem dominicam potestatem agnoscebant, ut adeo perperam invaluerit ille modus modernus loquendi quod rex sit civitatum regiarum dominus terrestris, aliae villae liberae, seu oppida, quae dominicam quidem agnoscebant potestatem, quorum tamen incolae propriorum fundorum proprietate in tantum gaudebant, quod eos libere vendere et emere potuerint. 8 Quae ex his ad regem aut reginam spectabant, regales vel reginales vocabantur. 9 De primis intelligi debet decreti hujus articulus 10-us, de posterioribus articulus 13.

10 (c) Vestigia Diaetarum pag. 288. et 289-a.

11 (d) Ibidem pag. 297. 331. et 333.

12 (e) Ibidem pag. 406. et 412.

13 (f) Ibidem pag. 414.

14 (g) In provocatis enim regalibus de 1457. dicitur Cassoviensibus: "quatenus certum et notabilem numerum ex concivibus vestris... mittere debeatis." 15 Bartphensibus vero dicitur: "quatenus quatuor aut duos ex vobis, juxta exigentiam civitatis vestrae, cum pleno mandato transmittatis." 16 In regalibus 1458. dicitur: "Mittere poteritis certos ex vobis cum pleno mandato ad conventionem generalem". 17 In aliis ejusdem anni regalibus dicitur: "quatenus tot et tantos ex vobis, ad quos scilicet sigillum vestrae civitatis honeste credi potest, mittere et destinare debeatis." 18 In regalibus 1490. dicitur: "cum itaque vos pars et membra ejusdem regni sitis... tres aut quatuor de medio vestri cum plena vestra facultate mittatis." 19 In aliis ejusdem anni regalibus dicitur: "Quatenus aliquot notabiles de vestri medio eligere et transmittere velitis." 20 Denique in regalibus 1492. dixitur: "quatenus ad hanc diaetam aliquot potiores de vestri medio transmittere debeatis."