CroALa, 2024-04-29+02:00. Nodus 1554644 in collectione croala.
Functio nominatur: /node/croala/1554644.
§ 43 Corollaria, et discrimen inter veterem et modernam nobilitandi per donationem formam.
1 Si omnia haec exempla rite expendantur, apparebit: 1-o, quod nullumservi ad statumservientis regii provecti exemplum prostet; omnia enim, quae de hoc argumento protulimus, diplomata tantum de conditionariis, id estservis imperfectis aut sic dictisliberis hominibus emanarunt.2 Itaque illi antequam nobilitate donentur, ad statum seuconditionarii seuliberi hominis eluctari debuere, praesertim cum supra attulerimus exempla e quibus patet quod ipsiinferiorum classium conditionarii non ad statumservientium regis evecti, sed tantum ad aliam eminentiorem conditionem, utpoteiobagionis castri , velliberi S. Regis relati fuerint.
3 Apparet 2-o: Quod in prima regum periodo non aliiconditionarii quamregii nobilitatem adipisci potuerint; cum enim id ea perfici solverit ratione ut possessa per conditionarium terra a priori seu servitio, seu obventione eximatur, si rexprivati alicuiusconditionarium nobilitasset, privasset eius dominum emolumento illo quidem quod ex illius seu servitio, seu obventione percipiebat, id quod citra huius consensum effici non potuit. 4 Dedimus quidem supra § 39 Stephani V diploma quo Clementem et Martinum, Aegydii dapiferorum regiorum magistriservientes, nobilitat.5 Verum et hosregios fuisseconditionarios inde apparet quod eos rexiobagiones castri Bachiensis appellat.6 Quare hi apudAegydium ingenuum tantum aliquod servitium obiverint, neque ullam huius terram sub conditionaria aliqua servitute possederint atque adeo nobilitatio eorum nullum illi attulit detrimentum.7 Servientium eiusmodi apud privatos plurimiRitus. Expl. Verit. §-i meminerunt, quos ego omnesliberos homines fuisse et apud privatum talem ingenuum aliquod servitium obivisse reor.
8 3-o. Prostant quidem complura regum primae periodi diplomata quibus certacastri terra ab huius servitio eximitur et iure nobilitari confertur.9 In nullo tamen eorum id exprimi recordor quod impetrator anteaignobilis fuerit.10 Quare omnes illae donationes iam nobilibus factae fuisse videntur,domestici veroplebeii debuerint sibi statumconditionarii antea procurare, et sic demum per exemptionem impetratae eo nomine terrae ad statumnobilium eluctari.11 Utcunque id se habeat,exteri certe plebeii per collationem liberae alicuius terrae nobilitati nullum exemplum prostat.12 Nam ipse ille, de quo § 31 sermo fuit, Ruthenus defixo forte iam per maiores suos in Regno domicilio prodomestico potuit reputari.13 Quareexteri plebeii nonnisi per statumconditionarii impetrataeque hoc titulo terrae exemptionem nobilitatem assequi potuisse videntur, sicut e converso ex exteris, qui immigrarunt, optimatibus complures amplis terris adeoque Hungarica etiam nobilitate donatos fuisse constat.14 Nolim tamen infitiare quod exter etiam plebeius, si copiosas aut attulit, aut sibi subinde comparavit pecunias, eadem arte, qua Ruthenum illum usum fuisse vidimus, terram etiam iure nobilitari impetrare potuerit.
15 Atque ita apparet 4-o: Quod nunc interveterem et modernam per donationem nobilitandi formam discrimen tantum in eo versetur quod olim in ipsa terrae alicuius ignobili per regem facta donatione, eius ad statum nobilium elevationis et collatae terrae a prioribus oneribusexemptionis diserta mentio inici consveverit. 16 Nunc vero adoptato subinde principio illoquod omnis terrae alicuius per principem ignobili facta collatio nobilitet, id in donatione non exprimatur, sed suapte subintelligi supponatur; cuius usus ratio ut intelligatur, meminisse oportet quod olim omnis terra Hungarica pro libera fuerit reputata,usum vero eius conditio, sub qua illam rex contulit, determinaverit; veteres enim reges eandem terram, quam prior possessor subconditionalia servitute tenuerat, alteri, ut supra vidimus,iure nobilitari conferebant, et vicissim, et ideo quod provocatum paulo ante principium eotum locum non obtinuerit; nunc vero adoptato principio illo haec de donatorii nobilitatione clausula superflua effecta sit.17 Porro quod propter eundem terras iam nobilitari iure, iam subconditionaria servitute conferendi usum conditio, sub qua terra conferebatur, in donatione diserte exprimi, quod si autem terra antea subconditionaria servitute possessaiure nobilitari conferebatur, eius a prioribus oneribus exemptio diserte indicari debuerit.18 Nunc invecto inter terras liberas, quas nobiles, et publicis oneribus obnoxias, quas ignobiles possident, discrimine, cum possesiones princeps nemini amplius iure nobilitari conferre soleat, necessitas inserendae donationi deexemptione terrae suapte evanuerit.
19 Itaque olimconditio possessoris modum possessorii determinabat; si hic nobilis fuit, omnem, quam habuit, terram sub solo militandi onere possidebat; nunc e contranatura terrae determinat modum possessorii et ideo, si obnoxiumnatura sua publicis oneribuscivilem fundum nobilis possidebat, haec non obstante sua nobilitari conditione supportare debet.20 Quod si tamen nobilis colonicalem alterius domini terrestris fundum excolendum assumat, tunc partim vetus, partim modernum principium observatur,illud quidem respectu domini terrestris, quia huic omnes fundo tali inhaerentes obventiones non obstantenobili suaconditione praestare debet, istud vero respectu onerum publicorum; ab his enim propternobilem suamconditionem porro etiam immunis manet; quod qualiter conciliari possit, non satis video.21 Haec de prima periodo.