CroALa, 2024-04-29+02:00. Nodus 1552856 in collectione croala.
Functio nominatur: /node/croala/1552856.
§ 27 An iobagiones castri viritim militare debuerint?
1 Caeterum communis hactenus fuit sententia, quod rege exercitum in hostem ducente, omnescastrorum iobagiones sub signis comitis castri ad exercitum regium comparere debuerint; neque ego abnuerim id primis forte Regni temporibus in more positum fuisse, cum e Thuroczii part. 2 cap. 90 idquodammodo elici videatur, ubi Vid Bachiensem etIan Soproniensem comitem ad reportatam subSalamone Rege etGeysa duce adBelgradum victoriam cum gentibus castrorum suorum plurimum contulisse prodit; ut enim id praestent, debebant esse numerosae hae cohortes; nisi vero viritim comparuissent, vix magnum effecturae fuisse numerum videntur; usum tamen hunc sub Bela IV non viguisse eius diplomata satis remonstrant.2 Nimirum vidimus iam praecedenti §-o ex eius litteris de 1298. quod Thurocenses tantum asex sessionibus unum armatum ad exercitum regium mittere debuerint.3 Diploma quidem hoc phrasipopuli de Thurucz utitur adeoque dici posset quod clausula haec de reliquisconditionariis, non vero deiobagionibus castri intelligi debeat.4 Verum rem hanc extra omne dubium collocant iam provocatae § 21 eiusdem litterae; in his enim non tantum familiaeUzda , sed omnium universim iobagionum castri Thurutz servitia Bela regulat et subiungit:quod singuli sex ex ipsis filiis iobagionum unum panceratum debeant ad nostrum exercitum destinare .5 Itaque inde a Belae IV tempore illud principium assumptum fuisse videtur quod sicut soliservientes regii, postea dictinobiles, exemptionis a quovis alio onere et dependentiae a solo Rege praerogativa fruebantur, ita vicissim his solis onus illud incubuerit ut signa Regisviritim sequi teneantur; omnes aliae conditiones hominum tantum a certo familiarum numero unum militem statuere debeant.6 Profert hanc in rem litteras eiusdem Belae IV de 1248. ipse Kollárius ibidem pag. 84m quibus confirmat donationem BelaeIII stirpiNamzalo factam, et quae sequentem clausulam habent:Exhibuit nobis privilegium D. Belae Regis super donatione terrae Baratrorum, de terra Andreae in comitatu de Thurucz, sub ea libertate ut singuli in exercitibus regis ad capita sua domino regi servire tenerentur, quemadmodum caeteri filii iobagionum ipsorum comprovinciales in armis servire regiae excellentiae consveverunt .
7 Cum litterae hae diserte non dicant quodNamzalo ad statumservientis regii elevetur, e converso clausulamfilii iobagionum contineant, existimavit Kollár quod per donationem hanc stirpsNamzalo tantum adiobagionis castri conditionem, non vero idservientis regii statum elevatafuerit. 8 Verum cum rex non dicatterram castri , sed deterra Andreae , videtur terra haec per defectumAndreae ad regem devoluta, et sic stirpiNamzalo collata fuisse; iam autem constat quod terrae per defectum aut notam nobilis alicuius ad regem devolutae non nisinobilibus , conditionariis vero adeoque ipsis etiamiobagionibus castri non nisi terrae castrorum conferri consveverint; deinde constatex compluribus 27.8 ex: et MS
Rit. Expl. Veri. §-phis quod tantum nobiles eiusdem comitatuscomprovinciales , quo termino idem diploma utitur, se compellare consveverint, videlicet quiacomitatus saepe etiamprovinciae appellantur.9 Quod summum est, non poterat Bela styrpemNamzalo ad insurgendum viritim obligare si illam tantum adiobagionis castri conditionem evexisset, cum e provocatis supra litteris apparuerit, quod statumiobagionum castri Thurutz universim ita regulaverit ut sex ex his ad unum militem statuendum obligentur.10 Itaque ego styrpemNamzalo per donationem hanc ad statumservientis regii evectam, et quia his obligatioviritim , seu, ut diploma improprie exprimit, adcapita sua militandi incubuit, ideo obligationem istam styrpi etiam huic impositam fuisseputo .27.10 puto
deest in MS-to.
11 Cum omnes §-o hoc provocatae litterae de castroThurutz loquantur et a Bela IV emanaverint, satis constat quod sub hoc rege iobagiones dicti castri non nisi asex domibus unum militem ad exercitum regium mittere debuerint.12 An tamen hic rex eandem militandi mensuram pro omnibus etiam aliisregiis castris defixerit, necdum constat; minus autem adhuc constat an norma haec ab aliis etiam praedecessoribus et successoribus Belae Regis in prima periodo observata fuerit; constat enim quod in ipsa prima periodo usus circa complura obiecta variaverit, et ideo e litteris unius alteriusve regis ad usum totius periodi tuto concludi non potest.13 Quid? quod idem rex ab ipso iam vigente usu in particulari aliquo casu, exceptionem fecerit, quandoque vero novam induxerit consvetudinem; itaque haec e producendis primo diplomatibus definiri debent.