CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1496046 in documento krcelic-b-ann.xml

Universitatis Viennensis laus.

Profecto si ullibi in Europa regulata habentur optima studia, haec immortali memoria et obligatione erga clarissimum celeberrimumque a doctrina et vulgatis libris virum dominum baronem Gerardum wan Switten, cui Austria suam debet eruditionem, Hungaria item vicinaeque provinciae, quod sua singulari industria et providentia a crassissimis tenebris et praejudiciis hanc eliberavit. Est ipse regiae Majestatis archiater, caesareae bibliothecae bibliothecarius ac studiorum praeses. Medicam facultatem Viennensem statim in suo Viennam adventu reformare coepit, sed prudenter ac cum tempore modo haec modo illa tollendo. Hunc et hujus consilio imitata est facultas juridica, erectaque universitatis amplissima ac ad urbis ornamentum aula, viros lectissimos totaque Europa celeberrimos utraque praedictarum facultatum praelectionibus evocavit; congruis providit stipendiis, qui bonarum litterarum Viennae forent fundatores. Gubernium universitatis mutatum est; Jesuitarum imperium sublatum, praejudicia tanta mulctata exilio. Obstupui hercle, Viennae hoc anno diutius commoratus, auditorum juris ac medicinae ex omnibus nationibus frequentiam: 500 et amplius medicinae dabant operam sub celeberrimo tota Europa viro, tot libris clarissimo et fundatissimo, domino Antonio de Haën, Belga natione, quem honoris causa doctores etiam publici virique praecipui auditu lectionum suarum venerabantur, atque iste praxeos dicebatur professor. Botanicam explicabat dominus Robertas Laugier, anatomiam dominus Laurentius Grosser, phisiologiam dominus Henricus Crantz, chirurgiam dominus Ferdinandus Leber. Juristarum similiter facultas quamplurimos numeravit auditores; professores aeque clarissimos viros habuit, videlicet: legum publicarum dominum Henricum Bocris, qui Ottonem Edvardum praelegebat, dein Wemerum, canonicarum dominum Paulum Josephum Rieger virum lectissimum, qui insignes a se compilatas institutiones canonicas praelegebat, dignam tanto viro hoc anno edens dissertationem in opus Gratiani, utinam vivat, ut, quae pollicetur, absolvat opera, erit ei memoria sempiterna; pandectas Joannes Petrus Bannizza, jus naturae et institutiones civiles dominus Carolus Antonius Martini, historiam Joannes Baptista de Gasparo praelegebant. |

In tanto itaque flore opera domini baronis Switten collocatis his facultatibus, ut emergat etiam philosophia atque theologia archiepiscopus desudabat. Et quamvis constituti jam fuerint cujusvis facultatis directores, adeoque clavis scientiae Jesuitis recepta, ob defectum attamen exsolvendorum idoneorum theologiae et philosophiae professorum progressus desperabatur, atque hinc studium archiepiscopi eruendi hujusmodi fundi. Et hae primae fuere occupationes.

Altera fuit ejusdem archiepiscopi cum Jesuitis intuitu erigendae pro sacerdotibus deficientium domus, quia ad finem hunc regina certos fundos ac ferme medietatem Theresiani collegii sive academiae eidem donaverat, ac illam quidem, in qua illi juristas collocabant, ut hi propterea ad academiam alteram Emanuelis vocatam translati fuerint. Rector collegii Theresiani p. Mathias Pock, provincialis emeritus, nescio qua de causa Passavium pro rectore abiit, succedente eidem Belga quodam p. Henrico Kerencs ac ad authumnum quamplurimis Jesuitis ex Belgio comparentibus ad idem Theresianum collegium. Rumor fuit et fide dignorum narratio, Jesuitas partem illam ab archiepiscopo emisse, et Belgicam provinciam eorundem pecuniae numeravisse. Domus illa deficientium domui curatae et dioecesis alumnorum est conjuncta. His itaque de causis toto Martio sententia mea suspensa est.

Tempore itaque diuturnioris meae morae in Viennensi urbe acta sequentia:

Primo. Varadiensis episcopi introductio. Promotiones Zagrabienses.

Superiori anno resolutus in Magnovaradiensem episcopum dominus baro Adamus Patachich, post obtentas interea Romanas bulas et sui in episcopum consecrationem mense Martio Viennâ abiit, ut ingressum solemnem suum perficere valeat die 25. Martii. Iter per Agriam sumpsit causa Agriensis episcopi domini comitis Francisci Barkoczi, ut cum eo qua constituto comissario regio pro termino suae introductionis ad officium supremi comitis comitatus Bihariensis concludere valeat, ac, ut inaudivi, pro fine Aprilis fuit constitutus. Et quia praefatus Patachich canonicus fuisset Zagrabiensis, ejus loco archidiaconatum Bexin episcopus fratri suo Nicolao Thauszy contulit, non qnia is mereretur, sed quia 600 floreuos annue ex illo acciperet; et ob notoriam promoti inhabilitatem consecuti officii archidiaconi totiusque archidiaconatus directorem sub assecuratione futurae eatenus suae accommodationis fecit Franciscum canonicum Popovich, Vascatum contulit Balthasari Petkovich, canonicum fecit Blasium Dumbovich Ugrensem parochum, hujus parochiam contulit Balthasari Bedekovich, iussit praeterea fratrem commandae Dubicensis relinquere munus, adeoque vicecolonelli officium deponere. Hinc vigore diplomatis regii anni 1750. per capitulum propositi bano Balthasar Petkovich, Antonius Zdenchay, Antonius Zlatarich, ac per banum resolutus in commendantem Dubicensem et vicecolonellum est dominus Balthasar Petkovich. Praeposituram s. Benedicti de Kaposffö, quam Patachich antea habuerat, priori adhuc anno opera et patrocinio Kolleriano consecutus est dominus Georgius Bisztriczey canonicus Zagrabiensis ob fratris sui Ladislai preces, cancellistae in hungarica cancellaria, quam is etiam administraret.