CroALa & LatTy: nodus

Nodus 1380717 in documento cobarnic-j-dioclias.xml

LIBER SECUNDUS. Interea Christi Miles digressus ab Urbe Tecta petit Dioclis. Juvenili laetus in ore Pulcher Anastiades divino flamine plenus Optatoque inhians coelo, ceu mane sereno Sol nitidus Bebii surgit cum vertice montis Incedit placidus, nova munera corde volutans. Nam virtus, pietasque simul recreatque fovetque Internos animi motus, ad grandia dulcem Erigit et mentem, divinaque praemia poscit. Ipse viam calcat solus, collesque relinquit Hinc inde arboribus laetos, turresque propinquas Jam cernit, murosque altos, arcusque potentes. Ingreditur portum tacitus, plateamque decoram Adspicit atque dolens spernit simulacra Deorum. Jam Dioclem obsequio spectat, longamque salutem Augurat, at temnit rabiem, vultumque minacem. Caesareo orbatus sceptro, frontisque corona Ipse 1 hortos recolit, terram partitur, et altis Sepibus obcludit circum, rastroque reformat. Semina tum mittit, spargit tum fluminis unda, Foecundum transponit olus rapasque tenaces, Lactucasque albas. Gaudet longo ordine poma Ponere cum ficis, vites oleasque virentes, Inserit atque piros, nucibus tum persica jungit. His super interdum sylvam quae proxima frondet Adscendit ; lepores timidos, multisque capellas Insequitur canibus, telisque et cuspide longo Percutit, optatam referens cum carmine praedam. At frustra menti quaerit solamina, dirus Quem dolor excruciat penitus, torquetque malorum Conscia saevities ; cordi nulla otia donat. Ac veluti clades inter, crebrasque rapinas Qui vitam degit latro, formidine pressus Vindictam metuit, flammataque fulmina coeli, Hinc tristes horas, longa formidine ducit Insomnesque trahit noctes tristissima vitae Tempora saepe suo tacitus sub corde volutans. Interea Petrus veteri discessus ab urbe Visit Anastiadem. Juvenis laetissimus ore Excipit Ipse Senem, dein illi fausta precatus: Alme Pater, dixit: vidisti Principis unquam Hanc 2 Sedem grandi et palatia splendida luxu? Hic nempe fastus, vanaeque superbia pompae Atque omnis cultus romano more coruscat. Ista domus Dioclis: pulchro stant ordine circum Caesarea perculta mano viridaria, et horti. Alme Pater, spectare domum cupis, aurea tecta? Me sequere. Est animus subito tibi cuncta notare. Ecce Domus 3 celsis surgens cum molibus adstat Pulchra, ingens visu. Veteri qui venit ab urbe Prospectans longe turres 4 jam cernit utrasque Quae muros claudunt hinc, hinc munimine cingunt. Has inter numero similes sed mole minores Muros jam superant aliae, belleque decorant. Conspice qui circum pulchro cum forcipe perstant Arcus marmorei, 5 lux queis tum plurima passim Immitti gaudet recreatque aulaea colore Fulgida purpureo vastas cingentia Sedes. Quae species visu! gradienti quanta voluptas! Quis decor iugenti spatio formaque superbus Adspicitur late circum? Spectanda videbis. Aurea 6 porta patet: Nomen tibi denotat istud Nobile quid referat, vel quid mirabile pompa? Junguntur lapides lecti, nexuque cavato Adstant connexi et valido cum pondere utrimque Arte laboratum acri sustentare fatigant Fulcimen. Loculis quatuor simulacra superne Exurgunt separata pilis, pompamque ministrant. Ingresso portam via lecto e marmore strata Ecce datur, rectoque forum cum tramite monstrat. Hinc inde en vasta decoratur porta corona Porticibusque suis, species pulcherrima visu! Cursuque omne latus pari finitur ubique. Porta 7 hac auriferi spectat de vertice montis Surgentes Solis radios, et prospicit illa Oceano mersos. Ridenti in vertice collis Haud aliter gaudet foecundos cernere campos Agricola et messes flavas oleasque virentes: Vel pastor pecudes late per prata vagantes Ut gestit vastos circum spatiator ad arcus Immensum quoties pelagus prospectat, et altos Arboribus montes densis, scopulosque sonantes Ventorum fremitu, jactatasque undique circum Undarum pulsu terras, orasque, sinusque. Hinc juvat ornatus et commoda noscere et omnes Porticibus junctos colles, quadrumque theatrum 8 Solis ad occasum structis qua porta superbit Fornicibus, monstratque altas sub tegmine sedes. Adspice ut a dextra surgunt palatia parte? Haec subeas, oro. Cernis quae porticus illa Nobilis adcingit circum? Domus ista 9 ministros Colligit, et famulis secreta cubicula praebet. Jussa ferunt Dioclis, mandataque dira facessunt. Quae rabies oculis rutilat, quae pectore in imo Saevities furibunda fremit, malesuada malorum Improbitas quoties fatalis fertur in ipsos Christiadas, foedari insonti sanguine gaudens. Tum Senior, dixit, lacrymis super ora solutis ; Proh stirps remotis educata rupibus Nutrita lacte tigridis saevissimae, Atque innocentum saepe pota sanguinem Quae promis impie ferox nequissimos Dolos furenti tetricoque Principi! Ut jussa gaudes feritatis horridae Dextra cruenta, perfidoque pectore In immerentes exequi Christi greges? Quales malorum immaniumque vulnerum Parare poenas, explicare plurimas Caedes peroptas, et cruore spargier? Quales calumnias iniquo crimine Miscere quaeris, excitasque Caesarem Turpes ad iras, ultionem luridam? Ast justa praeceps fulminantis Numinis Vindicta stridet, impiosque dissipat. Fatur Anastiades, sed nunc, Sanctissime, cerne Quanta domus, saevos quam pulchra ministros Excipiat, genus injustum ad mala cuncta paratum. Adspice quae circum lecto de marmore sedem Porticus exornat. Stant vasta cubicula passim Interius, munita armis, pulchro ordine fulgent. Parte alia, forma simili, Ginicaea nitescunt. Porticibus decorata suis. Loca fulgida praebent Foemineae sedes turbae, queis sumere somnum Instruere et dapibus mensas, et ducere pensa. Hinc aliae lanasque parant, et volvere fusos Usque agiles rutilo digitos cum tegmine quaerunt, Hinc filos aliae lectos vel murice tingunt, Vel jungunt aliae tinctos, varioque colore Componunt pariter, retrahuntque volumina, et orbes, Ast aliae texunt deductis stamina filis Inscribunt flores varios, plantasque virentes Atque feras, volucresque simul, stellasque coruscas Templaque cum domibus, navesque per aequora jactas Armatosque viros truculenta ad proelia missos. Adspicis obtectas Persarum ( 10) veste nitentes Aurato peplo sponsas, tristesque puellas Stragula texentes patrioque e more tapetes. Proh quod opus gemmis varioque colore coruscans! Amplexu Regum patrioque extorris ab urbe, Cogitur ista cohors captivam ducere vitam. Ingemit hic Petrus, commoto et pectore clamat. Propter impiae sonantes Babilonis gurgites Sic gemebant exulantes Salamonis filiae Colla vincta pertrahentes per labores plurimos. O propago ditiorum lacrymanda Principum Qui suis tot nationes recreabant legibus. Ergo tractas pensa dura, colligatis frontibus? Jamque longe pervetustis Susiorum moenibus Regia longe superba, patriaque splendida Laneas parare vestes et tapetes texere Huic tyranno saevienti cogeris miserrima? Quae nefanda barbararum gentium crudelitas! Inter hostes ense victos foeminas deducere Et catenis usque vinctas ferre foeda munera! At beata plena amoris, plena pacis coelicae Sancta Christi lex capita, jura tollet perfida Impiosque curat usus dissipare Caesarum Bella pulsat clade dira, bella sparsa sanguine Excipitque dulciori mater hostes pectore. Quae luxus species recensque pompa Has angit miseras premit fatigat Auro multiplici, simulque filis Sericis decorare molliores Vestes, stragula, divites tapetas? Vanitas hominum nimis caduca! Mores Romulidum nimis nocentes! Qui posset facili referre versu Formas omnigenas novas intentes Queis ornare solent superbiores Matronae caput aureis coronis Gemmis colla, nitentibus lapillis, Corpus vestibus elegantiori Intextis modulo maloque ritu. Proh sodes fuge perditos malignos Hos usus hominum reasque pompas, Et mores fuge, sperne turpiores Vanas illecebras fugacis orbis Hostis tartarei dolos nefandos. Laudat Anastiades salubria dicta, sed istinc Egrediamur ait; cernis quae nobile callis Ducat ad usque Forum 11.; grandi quo mole columna Aere gerit fusas statuas. Quam sceptra tenentem Lata manu spectas, Dioclem sub imagine fingit Dum vastum diro fraenat (!) moderamine mundum. Heu nimium felix, rectae sapientia mentis Si fors persuasit deponere fronte coronam. Virtus digna quidem merito ; sed tristis et ingens Formido abjecit mentem, mersitque profundo Curarum pelago ; vel nunc quoque torquet et angit Inter delicias, tranquillaque dona vireti. Parte alia surgens simili cum pondere pila Herculii effigiem monstrat. Teterrimus olli Conspectus, fera frons ; oculi ceu fulgura lucent Horrisonamque notant rabiem, quaeritque cruorem. Os hominum, caedesque truces. Vel dextera monstrat Impia jussa necis. Vindex sed Numinis ira Jam ruit, et perdet crudeli morte tyrannum. Conspice et has quae stant Lybico de monte columnae Hinc atque inde novem pulchro cum fornice et omnem Porticibus decorant seriem: tolluntur ad auras Prospectu ingenti, nova dant signa laboris et artis Qua grave Propileum nitido de marmore surgit Quatuor innixum pilis. Quae nobilis extat Majestas arcus, atque inclitus ordo coronae? Et Sphinges spectes hominis quae brachia (!) monstrat, Et quae praemonstrat rictus unguesque leonis. Limina tutantur vigiles. Aegyptia tellus Has dedit, et veteres monumenta, haec grandia Thebae Misere. At Petrus miranti lumine circum Omnia perlustrans grandi sic carmine fatur: Eja ingruenti percitus impete Cito volatu quo volucris feror? Quae me stupescentem repente Regna tenent, populique, et urbes. Salve Canopi fertilis insula Quondam prophanae fons sapientiae Tellus per antiquos Tyrannos Fatidico recreata Nilo! Quae mi laboris grandia ahaenei Portenta passim, munera et ingeni Sistuntur audacique structa Artificum monumenta dextra? Cavata saxo cernere Meridos En stagna lactor, mentis opus grave, Cum grana camporum per aequor Fertilior cumularet unda. Hac parte lecto cernere marmore Laetor superbas arte Piramides Et vasta per centum recessus Daedaliae loca tecta Sedis: Parte hac ad instar montis et ardui Videre Sphingem vertice maximo, Vel inter ungues colligentem Aediculam nitidam Tonantis. Et Templa vasto condita fornice Supra columnam stantia, et arduos Longum per accessum scalarum Cum plateis domibusque muros. In aere fusam solis immaginem Spectare grandi prodigio juvat, Quae mane surgentes referret Blandisono radios canore. Thebana portis moenia cum suis Et templa vastis arcubus edita ; Post soecla disjectas ruinas Attonitus reteget viator. Sepulcra Regum monte sub intimo Cavata, cellas, atria, tramites, Quae monstret aetati remotae Vir Patavi 12 veniens ab urbe. Ignota stabunt carmina mistica Et scripta formis mira latentibus, Ast Gallus 13 agnoscet, legetque Fulmineo minitandus ense. Salve superbis natio molibus Miranda tardis usque nepotibus Salve gigantaeos per ausus Gens profugum memoranda in aevum! Laudat Anastiades, Senior venerande, sed omnes Quos circum spectas arcus, pulchrasque columnas, Thebarum excidio ereptas, vastumque per aequor Huc dicunt vectas. Sed nunc venientibus adstat Nobile vestibulum 14 grandi cum fornice, formam Interius cicli praestans, quadrique superne. Quattuor in cellis vigiles adstare rotundis Usque solent, loculis pulchro dein ordine factis Hinc simulacra sedent nitido de marmore sculpta: Aenotrius Janus, Saturnus saecula perdens, Harpocrates tacitus; Genius simul arbiter Aedis. Porta patet monstratque arcus, atque atria 15 longa. Hinc inde undenae, vasta cum mole, columnae Sustentant ingens caeso cum fornice culmen. Quae species operisque decus quae regia passim Adstat majestas? Dioclis domus ista superbi. Sunt dextra, laevaque cubicla nitentia luxu: Haec habitat Dominus felix, ut temporis usus Vult, poscitque simul languentis cura salutis Et jussum vitae regimen: cum pulchrior aestas Adridet, laetus surgentem cernere solem Ipse cupit, cellasque tenet, quo vespere in undas Mergitur occiduas; hiemis cum squallida venit Tempestas, loca grata fovet. Longa atria 16 cingunt Aulae porticibus similes cingentibus aedem, Hic dulces sonuere suo modulamine cantus, Scenicus adsurgit ludus, risusque theatri ; Hic festus celebratur bonos, moresque, modique Visere queis Dioclem datur et bona verba precari. Tum Senior clamat tollens suspiria corde: Theatra sperne, scenicasque imagines. Proh quae libido turpis hic et insolens Cor innocentum foedat, angit, enecat Nefanda menti porrigens phantasmata Mores ocellis dictitans turpissimos; Ut histriones inter altos canticos Verbis jocosis, et figuris turpibus Malos amorum praedicant casus, dolos. Passim comoedi belluarum pellibus Tecti, vel elegantibus cum vestibus Sistuntur, illicoque luridam Scenam reformant indecoris saltibus. Quin corrigunt mores malignos civium, Pravos adumbrant cum secundis plausibus. Hanc sperne turbam, viliorum pessimam, Ludos jocosque turpiores effuge. Actus nocentes horridi spectaculi, Irae, furoris, vindicisque pectoris Cladem, cruorem, et inferentis vulnera Proh sperne abhorrens, et pavescens effuge. Semper comoedos blandientes despice, Semper tragoedos sperne tu teterrimos. Dicta probat Juvenis: sed sustentare columnae Vix possunt aulas toto cum pondere tecti: Hinc penetrare datur spatio quae clausa minori Bina loca adsurgunt. Quam cernis, cella Corinthi 17 Dicitur et Grajae formas imitarier urbis Hic licet, ornatusque omnes, victusque dapesque Et luxus pompam et dulcis modulamina cantus. Stant lecti circum, Graecorum more parati, Effulgent mensae pretiosaque vasa rubescunt. Quam nunc ingrederis, Cyzici grandis ab urbe Nomen habet, sequiturque modos, luxumque superbum, Quem gentes Asiae vastas refovere per oras Usque solent, opibusque nitent facilisque redundant Omnigenis terrae donis coelique, marisque. Quid non absumit demens luxuria, et ingens Ingluvies ventris potusque insana lubido? O genus infelix hominum sic tristia quaeris Perniciemque paras, sollicitasque necem? Romulidae toto natio celeberrima in orbe Ob tot victrici lata trophaea manu: Quo virtus armorum abiit, quo gloria famae, Quove ruunt raptae divitiae populis? Coenarum ingluvies gemmas absumit et aurum, Omnia mensarum sumptus et ipse vorat. Usque dapes raras peregrinis quaerite ab oris Et bibite auratis extera vina scyphis: Nempe lucrosas volucres huc Africa mittit, Atque Asia unguentis mittit aroma suis. Et mare quod tumidos miscet late undique fluctus Huc mittit pisces, ostrea cum lepade. His dapibus miseri stomachum ventremque gravate Quae possunt magnas perdere divitias. Vinaque libantes grandi contendite concha, Dulcius et quidquid Graia terra tulit. Balsamicae nubes modico volvuntur ab igne Atque odor adsperso funditur usque solo: At saltus scurrae ducunt Nymphaeque choreas, Et tollunt dulces timpana pulsa sonos. Sternitur ecce dapum satiatum pondere corpus ; Mens rapta ardenti perditur ipsa mero, Pharmaca tum stomachum relevant ; quid foedius usquam? Cum male digestis prandia foeda vomunt. O demens hominum luxus, causa una ruinae! O stulta ingluvies, funera certa parans! His descende precor gradibus, tum balnea 18 cernes. Ista juvant arte, dant commoda summa saluti Et nitidos donant artus: sed corpora in unda Emundare negant, tenui nisi ludere motu Et faciles agitare manus prius inter amicos Hi studeant, aulamque vides ad munera ludi Quam dicunt ; tepido quae jungitur ista calore Aeriique tenet nomen nota pallia servat. Quae loca nunc calcas, haec sphaeristeria dicunt: Hic etiam pallae lusus jam membra fatigat Jam lassas reddit vires. Stat cella superne: Illa vaporiferos densae caliginis instar Colligit humores, facilesque effundit in omnes Sudoris guttas ; calidis haec balnea lymphis Cetera frigidulo recreant cum flamine lotos. Adspicis hunc veluti puteum 20, quem saxa recludunt Vasta nimis circum? Jadri deducitur amne Haec aqua ; et exundans varios servatur ad usus. Hanc quoque fac videas cellam 21: ne frigore ab ipso Laedantur loti subito, moderamine eodem Temperieque frui simili juvat. Aurea perstant His prope purpureo velamine vasta cubicla 22, Quis Dioclis tentat somno sua membra levare: Argento similis fert pulvinaria lectus, Picturisque nitet circum variisque figuris Quaeque suo paries latere. Haud procul ecce refulgens Porticus exsurgit, pulchro cum fornice monstrat Aediculam 23, medicae summo in qua tollitur artis Ara Deo! qualis majestas splendet in ausu? Atria consurgunt lybicis sublata columnis. Liminibus vastis grandi cum pondere porta Praebet epistilium lecta praegrandius arte. Fulcimen quadri lapidesque ligamine juncti Efficiunt, nimioque labore nitentius intus: Insculptaeque simul coronae omnia cingunt Romanosque modos gustumque ostendere certant. Numinis effigies adstat nitido aere coruscans Aedicula in media. Semoto exire recessu Adspice serpentem longo volumine, ut alte Extollit caput horrendum, linguamque trisulcam, Exagitansque oculos reptans dat sibila crebra, Conscenditque aram, statuam superare fatigat Fulgentemque Dei faciem. Timor illico cogit Tentantem ruere in praeceps, atque ore venenum Lambere diffusum frustra. Tum pectore fervens Et portentiferae reserans prodigia mentis Grandia voce canit Petrus; fert grandia voltu. Quae mihi rerum species recentum Sistitur cultum removens nefandum? Cuncta pollentis video corusca Munera dextrae. Scilicet foedum simulacrum et ara Corruit turpi maculata casu ; Moxque nigranti trepidans recessu Effugit anguis. Desilit summo rutilans ab axe Fulgor, et manans tenues per auras Illico templum radiante circum Lumine replet. Grande vas lecto lapide excavatum Tollitur signum referens cupitum, Sculpta Crux adstat tribuens beatae Pignora vitae. Vox sacerdotis sacra verba profert. Sale conditas oleoque inunctas Mundat has undas, mala pellit hostis Damna maligni. Spiritus virtus veniens Superni Labitur, culpae maculas repurgat Quippe Jordanus fluitans recepit Nobile donum. Excipit Jesus peragrans ad oras Cum cupit sanctos retulisse fontes Corporis tactu, laticesque donat Flamine dio. Turba florentum juvenum, senumque Et puellarum properat sacratum Semper ad fontem, recipit beatae Munera pacis. Scilicet cordis maculas lavacro Quisque depurgat nova dona sumens, Sedis optatae superum notatur Inter alumnos. Coelicae vitae dator innocentum Alme fons salve, veneranda et aedes! Splendor en major decorat vetustae Culmina pompae. Enitet templum memorans Joannis Nomen, exsurgit recolenda semper Ara commendans monumenta cunctos Grandia in annos. Interea redeunt ad prisca cubicula Regis. Tum Juvenis, sodes, ait, illa parte repostas En scalas cochleae similes ; descendimus istis. Hae autem secretis tacitisque recessibus omnem Percurrunt aedem subter, pilaeque reductae Hinc atque hinc arcus magno cum pondere grandes Sustentare valent: longa cum calle meatus Panduntur, tectique trahunt, qua singula circum Turris ad omne latus surgit, monstratque latebras. Hinc maris Adriaci littus peramabile laetos Conspectus offert gradienti: ut pulchrior aedes 24 Hac parte adspicitur! Denae jam quinque columnae Conjuncto ex lapide injectas cum fornice sculpta Sustinere coronas et simul addere toti Grande decus domui quaerunt; qua porticus omnis Prospectum extendit late, qua summus in axe Sol radians signat medii sua tempora cursus. Spumeus hic fluctus perflat cum ventus ab austro Rumpitur, evolvensque imas immittit arenas. Huc naves properant, cursu maria alta secantes Exonerant merces, celeri cum remige cymbae Saepius accedunt faciles, gens appulit oris. Extremas versus turres, bipatentibus adstant Arcubus ingentes portae, totamque decorant Porticibus faciem tectis, loca dulcia eunti. Candida consurgunt supra simulacra 25 Quiritum Qui bello celebres claros retulere triumphos. Tullus Marte ferox: grandes in pectore sensus Usque fovens Ancus: memorata ad munera lectus Tarquinius senior: cincti diademate frontem Hinc inde Heroes patria cum lege Senatus Quos coluit. Nomen totum volgare per orbem His licuit. Brutus cognati sanguinis hostis: Ense Camillus atrox: crudeli morte superbus Regulus: et Fabius pugnae cunctator: et ardens Marcellus, Liviusque sagax. Duo fulmina belli Scipiades: Paulusque vehens praegrandia curru Munera grajugenûm: praedas aurumque Lucullus Adcumulans Asiae: Pompejus funere flendus: Et Caesar lauro cinctus: nitidaque corona Augustus fulgens: acie Germanicus ipsa Clarior, ast omnes augusto sanguine creti. Titus amor patriae, toto celeberrimus orbe: Caesareique duces regalia sceptra tenentes. Quae rerum species? nova quae spectacula scenae? Ast ascende precor, sancta venerando senecta, Ferrea porta 26 patet: cochleae pars altera sursum Qua gradibus ducit summas conscendere cellas. Incolit has sedes Diocles, cum floribus aestas Exornat late campos, et flamine dulci Eurus permulcet jucundas leniter undas. Qualis adest oculis prospectus utrimque tuentis, Vel mare velivolum videat, scopulosque remotos Messibus aut flavos agros, oleaque virentes! Porticus hic spectat surgentis lumina Solis, Quo juga protendit mons Aureus, altaque monstrat Culmina cum sylvis Bebiusque, et saxea terga Albius, arctoi quassatus turbine venti. Arboreas inter plantas olusque virentes Hortus jucundos subter diffundit odores, Hortus delicium Dioclis, sua grata voluptas. Ut gaudet quoties flores ipse inter et herbas Ambulat! Ut felix placidusque et fronte serenus Adridet! sed cor curis vexatur acerbis, Cladibus ingeminat curas, tristesque dolores, Conscia mens scelerum torquet sibi viscera et angit: Vana quies vultu frustra bella intima pellit. Altera quam premimus nunc porticus imminet orae, Brachiaque ostendit colles, et florida Olynto: Longa Pharus dives pecorum, vel fertilis Issa. Quo caput occiduis nubeum submittit in undis. Mons surgit propior nemoroso vertice lectus Venatu recreat dominum. Quo plurima circum Porticus angustis nitet arcubus altaque praebet Quatuor in partes constructa sedilia, cernis Amphiteatra trucis quae dant spectacula belli. Ingentes crates solidis ubicumque coronis Tolluntur: quoties recluso carcere vidi Immanesque feras rictu contendere et ungue, Atque homines nudos foedari sanguine et ipsos Christiadas laceris membris occumbere morti. Ingemuit Senior, lacrimans et talia fatur: Quo mens furore vestra gaudet pertrahi Viri fugaces stultiores perditi! Non bella dira, nec malorum plurima Cohors valebunt sat necis, sat funeris Inferre flenda toto in orbe gentibus? Cruenta pax erit, cruenta dulcior Erit voluptas? scilicet spectacula Cruore foeda, tristibusque cladibus Vos expetito recreant solamine! Quot corda nata motibus mitissimis Ludos cruentos saepe cum perspexerint Furore plena concupiscunt sanguinem? Humana mens turpi malo proclivior In pejus usque volvitur citissima, Viam recludit pectori crudelitas, Visu feroci, perditoque lumine. Quo stulte curris se necantes cernere Servos furentibus scelestisque ictibus, Vel dissecari belluarum morsibus Dirisque tigridum leonumque unguibus? Dulcedo amara vel voluptas effera Rapit cruenta perditum cupidine Sopore sicut obvolutum Stygio. Haec sperne velox, effuge haec spectacula! Annuit his Juvenis ; commotus pectore fatur: Porticus ecce nitet ; septem spectare trionem Unde datur: montesque simul, longasque Salonas, Moeniaque Andrecii subjectaque littora late Caprario, et spumans rabidis aquilonibus aequor, Ast propera: Templi 27 lucentia culmina cernis. Hoc subiisse juvat. Pulchroque ex marmore stratum Ecce forum premimus pedibus. Jam nobile surgit Marmoreis gradibus Templum. Pulchro ordine circum Sex cum ter denis Lybico de monte columnae Arte laboratas grandi cum mole coronas Sustentant, supraque jacent perstrata resecto Ex lapide: insculptis basibus simulacra Deorum Stant, decorantque simul tutantur et omine certo Usque domum. Fallax Superum Regina Tonantis Et soror et uxor ; Sophiae dilecta Minerva: Flava Ceres spicis, diris Mars horridus armis. Blanditiis Venus alma suis, atque aliger ipsis . Mercurius pedibus; quassans ex aere Tridentem Neptunus pelagi domitor ; Vulcanus et ardens Pieridum socius, cantusque suasor Apollo; Hinc Musae surgunt forma specieque nitentes; Hercules attollens clavam, Bacchusque rubescens, Et Pluto, et Genius grandi virtute gubernans Romulidum imperium ; tum conditor ipse Quirinus Ceteraque insipiens quae gens sibi numina dicit. Quam speciem praestat, majestatemque coruscam Grande Peristilium statuis, pulcraque (!) corona Praecingens Templum? Eois ut surgit ab undis Sol rutilans radiis, roseo fulgore decorus ; Sic sacra tanta inter monumenta extollitur Aedes. Ordinis integritas recti, sapiensque venustas Ingeniique nitens summis cum partibus ardor, Caraque simplicitas rerum simul undique fulget. Porta suis injecta pilis, subjecta coronae Iugenti, variis quas ars bene sculpta decorat Floribus, ecce patet ducto cum cardine, et omnes Ostendit species operis. Jam nobile Templum Porrigit octonas facies, spectantibus aptis Conjunctas saxis ; ratio quae certa praecidit Mensura simili, modica et cum calce ligavit. Sed sacram subiisse domum juvat. Emicat intus Coelica majestas. Summo de vertice lumen Descendit radians, medias et percutit aras, Illac nubiferus cum victima ab igne crematur, Evolat ad coelum fumus revolutaque thuris Caligo incensi, gratosque effundit odores. Aspice quas nuper tellus Aegyptia misit Hasce columnarum moles. Stant octo ferentes Florideum epistilium totidem supraque minores Arte laboratas pretioso e marmore ductas: En simulacra vides hinc inde adstantia, formae Apta Gigantaeae: illis est custodia Templi. Jupiter iste Tonans: nemorum illa est candida cultrix ; Insculpti circum Bacchantum more notantur Ludentes chori, incincti tempora sertis Et nemorum Nymphae pulsantes tympana dextra Ducentesque leves saltus, tenerosque triumphos. Instar squamarum testudo tota coruscat Vasti opus ingenii, grandi molimine tectum Sustentat nitidum varias firmatque figuras: Titanides bello victi, subitoque sepulti Mortibus injectis ; flammas ex ore vomentem Aetna tegit vasto Poliphemum corpore, et usque Vultur Promethei jecur immortale cruentat Vertice Caucaseo. Summa vi Sisiphus ingens Saxum urget; praeceps rapido ruit impete monte. Orpheus auritas silvas, montesque sequaces Blandisona ducit cythara, lacrymansque fugacem Respicit Euridicem: cernes tum cetera demens Quae plebs effinxit. Qua majestate decorum Numen adest, cultuque suo, simul ore verendum? Hos loculos circum dilecta cubicula dicunt Illius, hic stultae capiunt oracula gentes. Callibus obtectis, nigranti nocte, ministri Accedunt, responsa ferunt, incertaque dicta, Queis dat credulitas demens certissima sensa. Proh genus infelix hominum, vereque dolendum Aeternum spectate Deum, agnoscite cultum, Discite et aethereae venerari dogmata legis. Hisce dedit lacrimas Senior: tum laetior ore Fata legens animo, venturaque mente revolvens Sint grates, inquit, Factori ante omnia mundi Christiadumque Deo, qui tam dementia nostris Cordibus eripuit, tenebrasque removit et omnem Errorum seriem, reserans nova lumina Coeli Christus ubi infernos pede pressit ovante triumphos. Quali luce nitet Templum? Hoc subit ecce Joannes 28 Italicis veniens oris. Ipse omnia circum Conspicit, atque oculos flammato pectore tollens Voce sonat grandi, simulacrum informe deorum Corruit extemplo: trepidi fugiere ministri Abditi et horrifico strepitu sonuere recessus, Lux coeli effulget; bonitas et Numinis Usque Enitet hic, Sanctique augusta extollitur ara. Ponitur et Cathedrae solium venerabile in annos! Is primus sedet Spalati memorabilis Auctor, Et Domni cineres lectos, atque ossa reponit Integra Anastasii. Proh quae miracula cerno Vulgari ante aras praedulce levamen egentum! Aspice nunc seriem longam labentibus annis Pontificum, teneant qui sedem summaque dona Doctrinae intactae, cordisque ad grandia nati In populum effundant faciles, virtute magistra, Justinus 29 jam purgat aqua, qui foeda Naronae Arva colunt. Primas decoratur honore Joannes 30 Dalmaticos ultra fines. Incedere vidit Victrices Venetum naves prope littora Petrus 31; Mores informat Laurentius 32. Hostis honorum En silvas inter vitam Crescentius 33 egit, Purpureo Albertus 34 sapiens vestitur amictu. Eloquio grandis, sanctis virtutibus ingens Nimbo saxorum moritur Rainerius 36, optans Carnificum veniam. Praefert Crucis inclyta Petrus 36 Munera. Bernardus 37 forti sermone fatigat Usque hostes ; Bellae sociali foedere summos Hugrinus 38 Patriae dat opes: Rogerius 39 adstat Funeribus Thomae moerens: Venerabile Romae Concilium Patres inter pervisere gaudet Zannius 40: Intactum fulgens te purpura vestit Cornelî 41. Solium linquens quae dogmata fundis Antonî 42 infelix! Turrim Ponzonius 43 ornat Marmoream. Quid te Mariae sudantis imago Perturbat, Praesul 44? Recreas dulcedine morum Sic cives, Albane 45, tuos. Tu claudis alumnos Cosme 46 tibi caros, plantas ceu cultor in horto. Te Cupille 47 nitens Virtus comitatur euntem, Dum Turcas cernis multa formidine turbas Effugere ad montes Bosnaeque revisere campos, Effulget pietasque tua, Lage 48. Insignis ab Urbe Antonî 49 Mucari vitae sacra munera praebes Dalmatico sermone valens. Coluisse viretum Bizza 50, cupis studiis Tiluri prope fluminis oras. Integritas Dinaricii 51 pulcherima splendet. Virtutum dilecta cohors, caritasque coruscans, Te Garanine 52 trahunt, laudant rerum omnium egentes. Cippice 53 candidula late bonitate renides. Paule 54 venis. Populum patriae facundia linguae Usque rapit: docto sophiae recludere in horto Intactam gaudes sedem, praegrandia Templo Dona ferens, majora dares; ni tristia fata Tam cito te raperent! Densa caligine rerum Obvolvor circum: mentem nox invida late Obtegit. Egredior Templo: loca prisca revisens, Tecta peto, parvamque casam prope littora Jadri.