CroALa & LatTy: documentum

CroALa, 2024-04-29+02:00. Quaero pruner-g-partu.xml in collectione latty.

Functio nominatur: /latty/opendoc/pruner-g-partu.xml.

Documentum in PhiloLogic latty: pruner-g-partu.xml.

Pruner, Giuseppe 1697-1774 Schaffenrath, Florian Hanc versionem electronicam curavit Johanna Luggin Digital text provided by the editor libri tres: 586 + 682 + 683 versus

Croatica et Tyrolensia: Tyrolis Latina July 2014

Pruner, Giuseppe Trient 1744 Monaudi Schaffenrath, Florian : Karl Joseph Pruner, De partu virginis (1744), in : Grazer Beiträge 28 (2012), 148–221. 1744 Von der Gründung der Universität bis zur Aufhebung des Jesuitenordens (1773) Dichtung 2014-07-28 Johanna Luggin

All’ illustrissimo signore Antonio Loria, patrizio di Mantova, podestà di Roveredo Illustrissimo signore

Varcò lunga stagione, dacchè il celebratissimo Poeta Jacopo Sannazaro cantò divinamente in verso Eroico del Parto Virginal la Eccelsa Prole; e non ha guari, che Giovanni Giolito de Ferrari diè lustro a le stampe di Verona con la colta elegantissima sua traduzione in metro Toscano: In oggi poi altamente invaghitasi la inesperta disadorna mia musa del dinanzi detto maestrevole leggiadrissimo stile, appigliossi nella solitaria Villeggiatura di Castel Biseno (giacchè Carmina secessum scribentis et otia quaerunt) a questa seconda Traduzione, sebbene con nessuna felicità, ò attillatura guidata: Tuttavolta, poiche maisempre ho con tutto lo spirito ambito, che efficacemente protetto, e difeso sen vada così dai morsi venenati de gli Eresiarchi come non meno da gli pungoli de’ cavillosi disfavorevoli Cattolici l’onore della Gran Vergine, ho quindi pure il presente mio Libriccivolo con lo usbergo poderoso dell’ impareggiabile venerato Nome di V. S. Illustris. di finacheggiare disegnato; perocchè altresì fra le più belle parti che vi distinguono, si è lo impuntabile risoluto imbrandimento de la Spada per l’altrui difesa, e la regolatissima aggiustatezza della Bilancia ne lo rendere Cuicunque suum. E ben’ intera plausibil sede ne fanno que’ Tribunali de vostra esimia virtute illustrati, del Commissariato primieramente in Poletto di Mantova, della Potesteria di Luzara, del Reggimento di Governolo; indi quello di Governatore, avvegnache assente, pure a Luzara, de la ragguardevole Pretura di Trento, dell’ Assessoriato nelle valli di Annone, e Sole, ed oggigiorno de la insigne Podesteria di Roveredo, da voi con tanta gloria, e sua delizia già pel tratto di una terza (che tuttodì per considerevoli parecchi riguardi si spera, e con ardenza di voti vi si presagisce) triennale Conferma, rettamente sostenuta. Che nella riverentissima mia dedica sotto non dicevole silenzio io passi molt’ altre segnalatissime prerogative, di cui non solamente adorno và lo rispettabile vostro Casato, ma ben’ anche, e vie più il chiarissimo vostro Personaggio, due forti motivi me ci han mosso; l’ uno si è quell’ aurea connaturale vostra modestia, la quale quanto più novi fregi aggiunge, e più risalto alla commendabile vostra Prosapia, tanto meno è curante di sentirne e gli proprj, ed i strepitosi elogi di quella: Ne trassi io l’ altro da lo fondamentale riflesso, che qualora a tutto lo eminente vostro merito uno Panegirico di tessere imprendessi, sopravanzarebbe quegli di molto nella mole lo stesso quì umiliatovi volumetto. Accoglietelo adunque per eccesso di degnevolezza con generoso gradimento, e sotto il manto dell’ autorevole vostra Protezione insiememente lo presuntuoso incolto Traduttore, che si pregia di vivere con profondo rispetto inviolabilmente.

Di V. S. Illustriss.

Trento 16. Marzo 1744

Ossequiosis. Servidore

P. Carlogiuseppe Pruner

De partu virginis

Liber primus Termagnam Sobolem de Virgine coelitus ortam Divino aequaevam Patri cano, sedibus altis Quae demissa nefas priscum detersit, et aegris Praeclusam reseravit amans mortalibus Aethram. O hanc stellato qui cardine degitis Aulam, Aspirate, precor, coeptis; Vos, perbene causas Qui tantae novisse rei valuistis, ab ovo Promite; si fas est, arcana edicite proni! Nec minùs ipse tubas peto, Cantor Apollo, Lyrasque Clio tuas, Pindi vel barbita, sistra vel artes; E Coelo siquidem promanat origo Camoenis, Quas mens casta beat, nitidósque perennia sensus Lilia demulcent, quibus et reverentia sanctae Arridet famae ; Superûm si cura, favorque Virginis, ac Sponsi si vos honor inclytus angit, Erranti monstrate viam, quò, nubibus atris Undique depulsis, liceat meliore per orbem Luce frui; mecum Triados penetralia tandem Pandite; quid magnum posco, sed corde sub imo Quod retinetis adhuc: Genesis tam mira latere Haud poterit Divas Phoebi iuga sacra colentes; Rupe in Bethlemica patulos vos quippe recessus Cernere Praesepis licuit, peramoenaque circum Festa, miscansque Polo super Antrum Sydus ab alto, Prodigiosa notans monumenta, Magósque profectos De Meroe, triplici natum quò munere Regem Et salvere queant, Hominémque, Deumque fateri. Tu quoque spes Mundi, Columen, Regináque Coeli, Sancta Dei Genitrix, stipant quam plurima Divûm 1 San. 1,1 virginei partus magnoque aequaeva parenti 3 San. 1,3f. antiquam generis labem mortalibus aegris / abluit 16 San. 1,13 monstrate viam, qua nubila vincam 19 San. 1,15 magna, Aonides, sed debita posco 28 San. 1,19 Tuque adeo spes fida hominum 2 Ov. met. 6,72f. bis sex caelestes medio Iove sedibus altis / augusta gravitate sedent 3f. Verg. Aen. 2,268f. prima quies mortalibus aegris / incipit 6 Ov. met. 1,2f. di coeptis ... / aspirate meis 7 Hor. ars 147 bellum Troianum orditur ab ovo 9 Hor. ars 406f. ne forte pudori / sit tibi Musa lyrae sollers et cantor Apollo 12 Claud. carm. mai. 17,193 nitidis quisquis te sensibus hausit 16 Enn. scaen. fragm. 17,398 homo qui erranti comiter monstrat viam; Verg. Aen. 4,248f. cinctum adsidue cui nubibus atris / piniferum caput 18 Claud. carm. mai. 28,363f. vetitumque propinqua / luce frui 18f. Claud. rapt. Pros. 1,25 vos mihi sacrarum penetralia pandite rerum 19 Sil. Pun. 15,587 fremit amens corde sub imo 22 Sil. Pun. 12,439 erumpit scopulos inter patuloque recessu Agmina, Virgineas coetu comitante catervas, Castraque cui clypeis, Aciemque parare sarissis, Et currus ornare vagos, lituísque, tubísque Plaudere, et omnigenis satagunt gestire choreis Felix angelicis quotquot scatet Aether Ephoebis; Si tua millenis Amplissima Templa coronis Cingimus, et sacras tot in urbibus, aedibus, aulis, Littoribúsque Aras attollimus; undique nomen Si celebrare tuum, laudes, palmásque, decúsque Centum sub titulis (toto, quà panditur, orbe) Atque Sodalitiis gaudemus; sique triumphos, et nova festa damus, quando Cunabula Nati Commemorare tui contingit, Amabilis, oro, Atque benigna rudem vena meliore poetam Foecunda, pressúmque gravi modò pondere, dotes Qui narrare tuas, licet impar, nititur (ecquis Has tamen appositè memoret?) rege, Diva, canentem! Omnipotens Coeli Rector prospexit ab alto, Jam dudum spoliis ditescere pinguibus orcum, Cunctaque Tisiphonem mortalia protinus ima In spelaea Stygis raptare, ferúmque Sorores Ut facinus crudele patrent, animare furentem; Nec quidquam prodesse Solo, quòd ab Aethere semen, Principiumque trahant homines, animamque per aevum Tam duraturam, quàm nullis more prophano Deseruituram reprobis: Vah quanta veneni Primae vis inerat culpae! Quum corde profundo Tactus ab exitio viventûm Maximus orbis Arbiter, et Coeli, querulo sic ore profatur: Hicne creatarum sit rerum finis? et ante 32 San. 1,21f. totidem currus, tot signa tubaeque / tot litui comitantur 37 San. 1,24 mansuras tibi ponimus aras 38 San. 1,28 si laudes de more tuas 49 San. 1,35 Tisiphonemque imo conantem cuncta profundo 50 San. 1,36 immanes stipulantem ad dira sorores 52 San. 1,37 alto quod semina coelo 56 San. 1,39 contagia culpae 59 San. 1,41 ecquis erit finis? 30 Sil. Pun. 10,495 inter virgineas regi tramissa catervas 44 Ov. Fast. 3,330 terraque subsedit pondere pressa Iovis 47 Sen. Thy. 1077f. tu, summe caeli rector, aetheriae potens / dominator aulae 57f. Stat. silv. 4,3,83f. quod tu maximus arbiter meaeque / victor perpetuus legere ripae Quae caeci admisêre Patres, ventura propago Nunc malefacta luat? siccis num cernere possim Luminibus, tetrici Phlegetontis acerba subire Regna Patriarchas, Mystas, sanctosque Prophetas, Heroesque, Deósque, nota meliore creatos? Saevities sit tanta procul! revocentur in oras Ilicet Aethereas! ita convenit hisce, suóque Artifici Excelso; sedes implere vacantes Eja parent igitur, tumidae sex unde phalangis Exul ab Empireo, praecepsque ad tartara Regno Deturbata fuit; quare si Foemina tanti Fons et origo mali dignoscitur, undique luctus, Quae sparsit, Mulier questus jamque altera pellat; Ut fieri par est, in vitam! Talia fatus, Praestantem forma Paranymphum, veste decorum Aurata, stellisque pari, levibúsque volantem Luciferis pennis, sua qui mandata capessat, Deserat et Dominae, qua non est purior ulla, Seligit, imperitans isthaec in verba: Fidelis Custos, militiae Dux, et pars optima nostrae, Te nunc ire juvat, misero nova foedera sêclo Ut pandas, firmésque simul; quaecunque jubemus Pectore sub tacito, memori quoque mente repone! Phoenicias urbes Jordanes proluit amnis; Haud procul armipotens, et legibus inclyta Sacris Judaeae assurgit Regio, gratissima nobis Latriae ob cultum, meritisque verenda, fidéque: Orta Prophetarum, Regúmque à sanguine Virgo Incolit hasce plagas, et quanquam fida sit almo Juncta Viro, primaeva tamen mihi lilia servat 61 San. 1,42 prisca luent poenis 62 San. 1,45 obscuraque regna subire 64 San. 1,43f. superisque crearam / pene pares 65 San. 1,46 revocentur ad oras 68 San. 1,49 actutum complere parent 70 San. 1,50 ruit exturbata 70 San. 1,51f. tantorumque una malorum / foemina 74 San. 1,55 stellata in veste 76 San. 1,56 divina ferat mandata 79 San. 1,59 militiae fortissima nostrae 80 San. 1,60 te decet ire novumque in saecula iungere foedus 82 San. 1,61 sub pectore serva 83 San. 1,62 urbes Phoenicum inter 83 San. 1,63 Iordanem 84 San. 1,64 armisque et lege potentem 85 San. 1,63 regio nostris sat cognita sacris 89 San. 1,67f. mihi casta pudorem / servat 60 Stat. silv. 4,4,81 credetne virum ventura propago 62 Lucan. 8,108 siccaque Thessalia confudit lumina Lesbos 64 Catull. 68,28 esse quod hic quisquis de meliore nota 74f. Ov. heroid. 13,32 nec libet aurata corpora veste tegi 75f. Ov. met. 2,581 bracchia coeperunt levibus nigrescere pennis 77 Hor. serm. 1,9,49 domus hac nec purior ulla est 79 Hor. carm. 2,7,2 Bruto militiae duce 79 Ov. met. 7,662 lucis pars optima mensae 80 Sil. Pun. 16,182 nova foedera quaerens 81 Stat. Theb. 10,284 pandit iter firmatque animos 82 Ov. ars 1,110 et tacito pectore multa movent 82 Lucr. 2,582 memori mandatum mente tenere 87 Prop. 3,9,1 Maecenas, eques Etrusco de sanguine regum 89 Ov. ars 1,682 iuncta puella viro Intactae mentis, nullum violanda per aevum. (O’ verè fortis dilectio!) tota pudicis Devincit studiis provectum aetate maritum, Et viles habitare domos, et rustica tecta Haud renuit, sublimè Thronum conscendere digna Aethereum; excedens superos potiore, Deósque Sola ministerio: cunctis mihi praeplacet una Haec Virgo, nostrae moderatrix provida mentis, Quam sibi delegit Sapientia, ferret ut alvo Virginea, parerétque novum sine semine foetum, Non hominis pollens opera, Deitate sed ipsa Hoc opus authorante; cito te proripe cursu Hinc ergò in terras; et ubi perveneris illuc, Quae percepisti castas illius ad aures Defer; mox tremulam, gestúque, et voce rogantem Sensibus egregiis anima, vigil instrue, firma! Nos etenim mortale genus de faucibus Orci Hac methodo ereptum, lacrymásque, gravesque labores Sic penitus domitos volumus; Pater ista profari Desierat summus, Zephyro cùm flante, poloque Lenè susurranti Gabriel, penetrante volatu Auras, et densas nubes, delapsus ab alto Condictas migrat in terras, non dispare cursu, Quàm si fortè videns crystallina flumina Cygnus Maeandri ad ripas, vel ad obvia stagna Caystri, Sublimi è clivo fertur velocior Euro Deorsum; rapidis nec agi prius autumat alis, Ac exoptatas tandem libaverit undas. Inter Idumaeas ubi penna praepete Palmas Perstitit alta super quaesitae lumina Sedis, 92 San. 1,69 seniumque sui venerata mariti 93 San. 1,70 et paupere tecto 94 San. 1,71 digna polo regnare 98 San. 1,73f. unam / delegi 98 San. 1,75 ut foret intacta sanctum quae numen in alvo 99 San. 1,76 pios sine semine partus 103 San. 1,78 castas haec iussus ad aures 107 San. 1,81 saevosque arcere labores 109 San. 1,82 Zephyris per inane vocatis 113 San. 1,87 cycnus 114 San. 1,85 notis maeandria ripis 114 San. 1,86 stagna ampla Caystri 118 San. 1,91 ast ubi palmiferae tractu stetit altus Idumes 93 Catull. 34,19f. rustica agricolae bonis / tecta frugibus exples 99 Ov. met. 1,108 natos sine semine flores 102 Hor. epist. 1,13,11 simul ac perveneris illuc 106 Ov. met. 1,188 perdendum est mortale genus 106 Verg. Aen. 6,273 primis in faucibus Orci 111 Ov. met. 15,537 densas obiecit Cynthia nubes 111 Ov. trist. 3,4a,19 tecto delapsus ab alto 114 Verg. georg. 1,384 dulcibus in stagnis rimantur prata Caystri 115 Claud. carm. mai. 1,100 rapido velocior Euro 116 Val. Fl. 1,577 rapidis nemus ingemit alis Virginis in Divae faciem sua lumina flexit, Scripta Sibyllarum pro more vetusta legentis, Quaeque futurarum monumenta relinquere rerum Praesagi Vates voluêre Nepotibus: Illam Vidisses alacri praeludia mystica corde, Atque Deo fisam complecti; perbene nôrat De Coelo siquidem castissima viscera Matris Pneuma repleturum Divina Prole; stupescat Ordo puellarum tantos in Amazone sensus! O quot singultus, quot agit suspiria! quanto Affectu, ac oculis in terram versa modestis Venturi Matrem Christi reverentur, eamque Sic pia compellat: Te térque, quatérque beatam, Cui sinus est Charitum sedes, et Circus amorum Aethereo quibus igne faces, et casta nivali Tela manu, sanctúmque sonant in vulnus ab arcu Sydereo, signaeque Deo, qui labe carentem Te voluit! Dixit; nec se putat esse vocatam In sortem; missus cùm protinus Aliger, ore, Incessu, ac chlamydis rutilanti syrmate, mundo, Non Coelo extorrem se prodit; et undique fundit, Res nova! fragrantem, quem confovet Aether, odorem Mox ita fatur ovans: Divino plena favore, Salve, Virgo Parens, quae digna, poténsque fuisti, Cui sua dona Deus, sua cui sacraria, opésque, Deliciásque daret! sibi te Pater altus amico Foedere conjunxit; qui terrae pondus, et orbes Qui rotat aethereos, terfaustam in pectore sedens Ille tuo fixit: Tu sola, Maria, pudicas Inter Amazonidas suprema trophaea mereris, 121 San. 1,93 veteres de more Sibyllae 122f. San. 1,94f. siqua aevo reseranda nepotum / fatidici casto cecinerunt pectore vates 126 San. 1,99 compleret viscera matris 130 San. 1,101 oculos deiecta modestos 131 San. 1,102 matremque dei venientis adorat 143 San. 1,109 oculis salve lux debita nostris 144 San. 1,111 cui sese tot dona 147f. San. 1,118 mansuramque tuo fixit sub pectore sedem 120 Verg. Aen. 4,369 num lumina flexit 122 Catalept. 9,57 ipsa ferent rerum monumenta per orbem 123 Sil. Pun. 16,590 ad maiora iubent praesagi tendere vates 126 Ov. met. 2,274 in opacae viscera matris 130 Ov. am. 3,6,67 illa oculos in humum deiecta modestos 132 Verg. Aen. 1,94 o terque quaterque beati 134 Dirae 35 ignibus aethereis flagrabis 136 Ov. trist. 1,9b,7 vitae labe carentis 138f. Sil. Pun. 15,29f. stans vultus et ore / incessuque viro propior 141 Mart. spect. lib. 21,4 res nova, non ullis cognita temporibus 143 Verg. georg. 2,173 salve, magna parens frugum, Saturnia tellus 145 Stat. Theb. 7,84 vidit pater altus 146 Catull. 64,335 tali coniunxit foedere amantes Quae grati recinent modulamine semper amoeno Coelicolae; prô quanta Solum praeconia, quotque Obsequiosa tibi referent elementa triumphos, Dùm nutu, Regina, tuo sua vota beabis! Spémque metúmque inter Pia Virgo lumina fixit Plena stupore solo; tinxit dein ora modestus Pallor; Non aliter pallétque, tremítque puella Nuda pedes (hilari praebens nova gaudia Matri) Dùm prope Seriphi scopulos, rupesque Myconi, Ut conchas quaerat; protendens rastra, vel hamos In decurrentes lymphas, citò turgida spectat Carbasa fisa mari, progressurámque carinam Littoribus, quid agat, nescit; demittere vestem, Ac operire pedes, sociásque revisere, retrò Vel remeare timet; silet, ac immobilis adstat; Attamen illa mali nihil affert ominis, imò Mercibus Arabicis, Pelusiacísque redundat Cymba bonis, nec bella ciet, sed onusta coruscis Illustrat ripas armis. Haec inter honorus Coeli Legatus, cui dulci nectare lingua Diffluit, ambrosióque melos sonat ore, procellis Quô mare quassatum mitescere posse putares, Suggerit ista Deae: Noli, generosa, timere, Hocce Puerperium sancto de Pneumate natum Ipse pavere Polus, tellus quoque tota vereri Fas erit; exhilaret modò cuncta creata necesse est: Ergò, Maria, manus da victas! Nuncius ipse Numinis haec jubeor tibi promere; Coelica liqui Atria, vaticiner quò tot tibi mystica (nunquam 151 San. 1,121f. Pro gaudia terris / quanta dabis 154 San. 1,122 hominum succurrere votis 158 San. 1,127 nuda pedem virgo 158 San. 1,127 laetae nova gloria matris 159 San. 1,126 seu Micone parva scopulis seu forte Seriphi 160 San. 1,125 conchis siquando intenta legendis 163 San. 1,128 ad litora 163 San. 1,129 nec iam subducere vestem 164 San. 1,130 nec tuto ad socias se reddere cursu 165 San. 1,131 sed trepidans silet obtutuque immobilis haeret 167 San. 1,132 illa Arabum merces 168 San. 1,133 nullis bellum mortalibus infert 171 San. 1,136f. fluunt e pectore rores / ambrosiae 172 San. 1,137f. mulcere procellas / possit 175 San. 1,139f. verendum / coelitibus numen 177 San. 1,142 siderea missus tibi nuntius arce 179 San. 1,144 vaticinor 155 Verg. Aen. 1,218 spemque metumque inter dubii 158 Verg. Aen. 10,325 infelix, nova gaudia, Cydon 164 Verg. Aen. 6,899 sociosque revisit 168 Verg. Aen. 1,541 bella cient 168 Tac. ann. 1,63,4 onustum sracinis armisque 170 Ov. met. 14,606 ambrosia cum dulci nectare mixta 175 Lucr. 5,1236 tellus cum tota vacillat Suetus falsa loqui, nec enim sunt subdola nobis Indita) conspicies Divam succrescere vasto Progeniem mundo: Patres virtute vetustos Mirùm transcendet; leges, et jura per orbem Dictabit populis: aetas nova, regna, throníque Imperium florere novum, meliórque vigere Religio, et cultus spectabitur, ipsaque circum Limina templorum posthac non monstra, ferasque Caeca superstitio libabit; at hostia veri Immaculata Dei, non sparso sanguine, sacro A mysta dabitur. Sic ille, Pudica Virago Semoto mox inde metu, placidósque, brevésque Hos dedit ore sonos: Tu nuncia pacis, apertè Conceptum, Partúmque meum depromis, an ipse Fortè putas hominem me nosse ? per omne juventae, Principiique mei tempus fuit integra semper Virginitas, votúmque mihi servare perennem, Factori hanc Summo: Quae jam modo jura sacratas Hasce sinent leges perfringere? Crede Tonanti, Crede mihi (respondit ei Fecialis ab Aethra) Quodque minus reris, certum est, quodque abdita claudunt Confessus Trini Mysteria: Spiritus ille Tersanctus mundam replens divinitus alvum In te descendet; sed ubi tua claustra videbis Innuba mirificè tumefacta, timore repleri Primúm; mox animô, curísque, metúque fugatis (Namque verecundus pudor integer usque manebit) Multùm laetari incipies: ut et insuper ista Sint tibi digna fide, perpende quod Optimus illi Nuptae concessit sterili, Vetulaeque Creator, 183 San. 1,149 iura imperio 184 San. 1,149 populisque vocatis 186 San. 1,152f. pulcherrima surget / relligio 187 San. 1,153 piis sed numina templis 191 San. 1,156 placido breviter sic ore 193 San. 1,157 Conceptus ne mihi tandem partusque futuros 194 San. 1,159 posse putas 200 San. 1,163 quod tu minime iam rere 201f. San. 1,164 foecundam spiritus alvum 204 San. 1,167 mirata tumescere ventrem 206 San. 1,169 gaudia servati capies inopina pudoris 209 San. 1,171 serae dudum concessa senectae 180 Claud. carm. mai. 22, 33 numquam falsa loqui 183 Sil. 1,303 scita patrum et leges et iura fidemque deosque 184 Ov. fast. 1,151 tunc est nova temporis aetas 191 Prop. 4,9,10 qui dabat ore sonos 194 Cic. ep. Att. 13,29,1 nosse enim mihi hominem videor 206 Ov. ars 2,572 verecundi culpa pudoris 208 Iuv. 15,118 digna fide credas Stirpe tibi junctae; foetum jam ventre senili Mirabunda gerit, cui mensis sextus, eíque Laetitia est ingens: quid enim non Aethra valebit? Vix ea fatus erat, cùm sustulit illa beatam In Coelum mentem, dextrasque, oculosque; benignum Vocibus hisce Deum venerata: Triumphet in almo Pectore sancta fides! Tuque officiosa voluntas Obsequere, ut vincas, stimulis coelestibus; ecce Numinis Ancillam! tua jussa capessere fas est: Fallere non etenim, aut falli valet hospes Olympi, Frons, oculi, vultus, species, et verba, chlamysque Sunt bene nota mihi electi Coelestis Ephebi: Desierat vix ista loqui; splendore stupendo Cùm radiare Domus circumundique coepit et ignes Lumina dum vibrant insueta, Maria tremebat, Et titubabat adhuc; verùm (res mira, supernis Nota tamen, terrísque) carens illustris Amazon Omni labe, virique influxu, Pneumate sancto Plena reperta fuit, membris ut et illius altum Divini Patris Verbum se se inderet, alvum Omnipotente suam virtute, Políque favore Sanctificante; Deus (Triados stipulante peramplo Decreto) nitidos circumdans Virginis artus Verbi Incarnati (tellus exultet, et Aether!) Effecit matrem: Sacer occupat illicò terror Pectora, Divini vi muneris, aegraque motus Perpetitur natura graves, verso ordine rerum, Fluctuat, et reticet, conatur et abdita Divae Sensa voluntatis perquirere; crescit at horror In pavidae corde Ancillae, dum terra moveri 210 San. 1,173 iuncta tibi mulier 211 San. 1,175 sexto sub mense laborat 214 San. 1,177 oculos ad sidera tollens 216 San. 1,180 iam iam vince, fides, vince, obsequiosa voluntas 218 San. 1,181 venerans tua iussa 219 San. 1,182 nec fallere vestrum est 220 San. 1,184 verbaque 227 San. 1,189 sine labe pudoris 229 San. 1,190 arcano intumuit verbo 210 Stat. Theb. 7,385 iunctae stirpe sorores 212 Ov. met. 7,167 quid enim non carmina possunt 213 Verg. Aen. 1,586 vix ea fatus erat, cum 216 Verg. Aen. 7,365 quid tua sancta fides 218 Verg. Aen. 1,77 mihi iussa capessere fas est 227 Ov. trist. 4,8,33 decem lustris omni sine labe peractis 229 Stat. Theb. 10,633f. virtus / seu pater omnipotens 232 Nemes. Cyn. 287 et nitidos artus distento robore formant 233 Sil. 5,387 tellus et pontus et aether 234 Sil. 15,679f. sacros / prae se terrores 235 Cic. harusp. 6 quasi divino munere donatus 239 Ov. her. 16,59 visa est mihi terra moveri Et tranquilla Poli regio fausto omine coepit, Aeterni jussu Patris, resonare sinistro E latere, in signum venturi postmodò Nati, Longinquae ut gentes, ac circumquaque jacentes, Quas Amphitrite, Thetis, et complectitur Aequor, Hunc audire queant: Tellus ubi concita Divo Pondere tam miros motus dabat, aethraque voces Pennarúmque levem strepitum, sonitúmque ciebat; Perpulchris velox alis se sustulit auras Angelus in tenues, Coeli sinuosa secando; Virgo Parens humiles in eum conjecit ocellos Nubila scindentem pellucida, parte sinistra, Ac humeri dextra; nec non spatiosa Polorum Intervalla suo separantem praepete cursu A ventis; minio pennas, et murice tinctas Jactantem, verbis hunc talibus orsa vereri: O Paranymphe sacer, Coeli decor optime, calles Qui subis aethereos, nubésque, Notosque volatu Anteis aerio: seu te rutilantia poscunt Sydera, seu superos cum Summo dirigis orbes Numine, seu Titan, vel luna, coruscáque regna, Sive Deo propior sedes te praecupit, atque Tollere te sursum velit, ac nutrire favillis Te liquidis ardens Amor, ito piissime Testis, Ac nostrum defende decus, tutare pudorem! Vix ea protulerat, circum sua lumina torquet, Pervadénsque animo montes, et mente volutans Agnatam sterilem, conceptáque pignora versans, Multa stupet, serúmque uteri miratur honorem. Interea fauces praenuncia fama sub imas 244 San. 1,202 Oceanus Tethysque et raucisona Amphitrite 245 San. 1,198 succutitur tellus 248 San. 1,204 pulcherrimus alis 248 San. 1,208 per auras 252 San. 1,207 alternantem humeros videt 257 San. 1,212 qui penetras 258 San. 1,213 seu te felicia tractu 259 San. 1,214 suos volvuntur signa per orbes 261 San. 1,217 seu propiora vocant 264 San. 1,220 nostrum testis defende pudorem 266 San. 1,222 percurrit lumine montes 267 San. 1,223 agnatamque animo conceptaque pignora versat 268 San. 1,224 multa putans serumque uteri miratur honorem 269 San. 1,225 Interea Manes descendit Fama sub imos 240 Ov. met. 9,785 fausto tamen omine laeta 241 Auson. ephem. 3,80 apud aeternum placabilis adsere patrem 243 Curt. 4,9,2 omnia longinquarum gentium auxilia 247 Ov. met. 7,840 fronde levem rursus strepitum faciente 248 Verg. Aen. 5,861 tenuis se sustulit ales ad auras 251 Verg. Aen. 9,468 in parte sinistra 253 Stat. Theb. 6,298 ceu praepete cursu 254 Ov. ars 1,251 de tincta murice lana 262 Lucan. 4,174f. ardens / rupit amor leges 264 Hor. carm. 4,6,28 Dauniae defende decus Camenae 265 Verg. Aen. 7,448f. tum flammea torquens / lumina 266 Lucr. 3,240 quae denique mente volutat 269 Verg. Aen. 11,139 fama volans tanti praenuntia luctus Frendentis penetrat Phlegetontis, et horrida Ditis Antra replet vero rumore, quòd instet amoena, Terque beata dies, qua tandem flebilis orco Clausa cohors tetrico remeare valebit in arces Coelicolûm faustas; Erebus sua pellere spectra, Et vacuare Lacus, Manésque remittere sedes Ad superas cogetur atrox: Ululantia claudet Cerberus ora dehinc, qui Postibus assidet atris Custos terrificus, querulas Acherontis in iras, Immodicáque fame rabidus, lethóque, sitíque Noctes, atque dies altùm latrat ore trifauci, Lugubres umbras adversus, eásque tremore Conficit extremo, tripatenti saevus hiatu. Tunc hilares Animae, Chorus ac innocius, illi Damnatus Specui Heroum, sustollere dextras, Et pius ille Senex Cithara, Sceptróque decorus, Sed mage laudandus Funda spaciatur opacas Dum latebras inter, Caput ac diademate cingit, Productosque legit flores ad littora Lethes, Amnis ubi tacitus refluit, volitántque volucres Per infoecundas nullo modulamine frondes, Sempiterna inter, simul atra silentia, sacrum In mentem revocans, Diósque furores, Ut solet, in superos convertens lumina tractus, Numine sic plenus, venturáque fata recensens, Haec quoque vaticinans, edicere coepit: In istam Ah demum prodi lucem, termaxima Proles! Nascere! tu miseris mala tolles, vincula solves: Verùm, quòd duros tua membra subire labores Fas sit, Divini Patris est immota voluntas; 272 San. 1,227 optatum adventare diem 276 San. 1,229 immanemque ululatum 280 San. 1,231 rictuque trifauci 283 San. 1,234 animaeque piorum 285 San. 1,236 citharaque decorus 285 San. 1,237 insignis sceptro senior 286 San. 1,236 insignis funda 286 San. 1,237 per opaca locorum 287 San. 1,238 dum graditur nectitque sacros diademate crines 288 San. 1,239 dum legit effoetos lethaeo in gramine flores 289 San. 1,240 mutaeque volucres 292 San. 1,242 concepit mente furores 294 San. 1,244 venientia fata recensent 298 San. 1,246 perferre labores 271 Ov. Pont. 4,4,19 laeto Rontum rumore replevit 273 Val. Fl. 1,703 clausa cohors 277 Ov. met. 4,450 tria Cerberus extulit ora 279 Plin. nat. 8,27 domantur autem rabidi fame 280 Stat. silv. 2,1,184 terno latrabit Cerberus ore 285 Ov. am. 3,1,63 altera me sceptro decoras altoque cothurno 287 Lucan. 5,60 cingere Pellaeo pressos diademate crinis 289 Lucan. 9,355 tacitus praelabitur amnis 294 Calp. 1,89 ipso numine plenum 294 Ov. met. 15,799 venturaque vincere fata 295 Verg. Aen. 10,685 ter maxima Iuno 297 Val. Fl. 3,435 ac vincula solvere monstrat 298 Verg. Aen. 6,437 duros perferre labores O’ praestans suboles, cujus libata valori Hostia lethiferae stygis est praedivitis ampla Viventum praeda! Nobis ah nascere tandem! Qui tua fatidico Cunabula pectore genti, Flamine praemoniti supero, portendimus; orbi Qui laudes, noménque tuum, mandatáque prompto Pandimus obsequio; nunc ecce! Sacerrima vultu Pax tibi propitio subridet; cerne propinquos Jam tibi Tres Reges, proprias qui linquere terras, Ac ductore Polo cupiunt te visere! Salve Indorum pretiosa Trias! salvete beati, Qui stellas Coeli sectando, huc munera ferre E tam longinqua ditione paratis: opima Suscipe dona Puer! tuque ò Sanctissima Mater, Ne dedigneris ferventia vota! remotis Nunc à littoribus, juga per sinuosa, Sabaeis, Eoisque plagis, myrrha, auro, et Thure refertis, Ut vos invisant, veniunt populíque, Ducésque ; At verò splendente toga vigil ille sacerdos, Canitieque senex cultus, quid signat, amabo? Thuricremas humilis lunato poplite ad Aras Dum tenet Infantem, supplex et adorat, in altum Attollénsque oculos, facie laetissimus, inquit? Mors mihi dulcis erit, datur híc dum munere Coeli Hocce frui, tantis optato jugiter annis; Cùm lux orta Solo fit jam verissima, possum Denique perfecta gaudere salute, priusquam Emoriar, tandémque potiri pace perenni; Inde quid intueor? (facinus prô triste, ferúmque!) Corpora strata viis sparso maculata cruore, 302 San. 1,245 nascere, magne puer 303 San. 1,250 pectore veridico 307 San. 1,254 en ridet pax alma tibi 308 San. 1,256 properant reges 310 San. 256 salvete, beati 311 San. 1,258 affertis munera regnis 313 San. 1,259 accipe dona, puer, tuque, o sanctissima mater 315 San. 1,261 litore ab extremo 317 San. 1,260 populique ducesque frequentant 318 San. 1,262 fulgens in veste sacerdos 319 San. 1,264 quid sibi vult 328 San. 1,271 Sed quid ego 302 Mart. 6,3,2 nascere, magne puer 311 Lucan. 10,186 stellarumque caeli 312f. Sil. 5,167f. quis opima volenti / dona Iovi portet 313 Cic. Verr. 2,5,186 teque sanctissima mater Idaea 315f. Gratt. Cyn. 132 ab Eois descendit virga Sabaeis 316 [Claud.] carm. min. app. 21,4 myrrham homo, rex aurum, suscipe tura deus 317 Lucan. 5,65 populique ducesque 321 Mart. spect. 20,1 supplex elephas te, Caesar, adorat 322 Ov. fast. 1,283 attollens oculos 323 Manil. 2,115 nisi caeli munere nosse 325 Val. Fl. 7,23 insomnem lux orta refecit amantem 329 Lucr. 6,1265 corpora silanos ad aquarum strata iacebant Innocuúmque Gregem Cunis, et lacte fruentem Lictorum gladiis nectum, qui sanguine passim Exundante natat: circum stat turba gementum, Vulsa comas, matrum, spectansque per omnia foedam Lactentum cladem; prô scena maligna dolendi Spectacli! morti dare membra tenella cruentae Infantum? tuque ò crudelis, inique Tyranne, Quid tot in innocuos saevis? male perdere ferro Quam quaeris, nunquam poteris. Vos praepete gressu Accelerate fugam lugentum plurima matrum Agmina, ferales muros citò linquite! presso Stringite vos gremio dulcissima pignora, nudo Namque hostis mucrone instat: tuque inclyta Virgo Hinc festina gradu fuge; tecum tolle Puellum, Duc et in Aegyptum! te praemonet hocce, Maria, Rex Regum, mundi Rector: Tutissima semper Ibis, ibíque moras simul acceptissima duces: Ast ubi bis senas hyemes, totidémque quadrigas Aestivi solis praecurrere videris, inter Lugubres casus, et mille pericula rerum, O quot inexhaustos effundes pectore questus, Insolabilibus, qui vocibus ipsa lacessent Astra, Deúmque simul votis; cùm dulcis Jesus A te quaesitus dudum, frustráque vocatus Undique per plateas ad sueta cibaria, nusquam Hunc tamen invenies; illâ neque nocte videbis Ad Patris amplexus, et ad oscula dulcia Matris Moesta revertentem; quaeres tribus ipsa diebus Noctibus et totidem, quas tristibus ambo trahetis Fletibus insomnes, sed erit simul irritus iste 331 San. 1,272 currenteis sanguine rivos 337 San. 1,276 dabitur tibi perdere ferro 342 San. 1,279 nam ferus hostis adest; propera iam, regia virgo 347 San. 1,283 verum ubi bissenas hyemes 349 San. 1,284 superaveris anxia casus 350 San. 1,285 duces de pectore questus 353 San. 1,287 saepe vocatum 355 San. 1,290 nec sera redeuntem nocte videbis 358 San. 1,292 et totidem trepidas somni sine munere noctes 335 Lucan. 9,766f. cruentae / tantum mortis habet 337 Hor. carm. 3,11,31f. putuere duro / perdere ferro 348 Sen. Her. fur. 235 solis aestivi plagas 349 Iuv. 8,249 summa pericula rerum 350 Verg. Aen. 5,780 talisque effundit pectore questus 354 Verg. Aen. 1,687 atque oscula dulcia figet Clamor, et indago, ferient quae corda profundo Vulnere: Porrò die quarta, dum plena rosarum Atria, purpureásque fores reserabit ab ortu Scintillans Aurora suo, reperire licebit Amissum; gemitus ò quantos, quótve querelas Mixtáque laetitiis fundes suspiria! quótque Basia, complexus, et mellea verba litabis Inventae in Templo Soboli, dùm more suorum Quaerens, atque docens, sacras residebit ad aras, Corda beans hominum, nec non dulcedine complens; Maturos adeò fructus aetatis acerbae, Ceu grave portentum, mirabitur ille Senatus: Pectoris haec etenim sunt argumenta senilis, Mentis et heroae famâ super aethera notae; Tu verò, malesana cohors, legúmque, Deûmque Effera contemptrix, quid bella, quid exeris arma? Quid sibi tot gladii, quid lucida tela, quid hastae, Nocte quid illuni galeae, clypeíque minaces, Et cum tot facibus crepitans quid denotat ignis? Vos unum contra caput haec tam dira vibratis Spicula? quae rabies, odiúmque immane, furorque Effraenes agitant animos? Jam turba latronum Montis Oliveti juga sacra, nemúsque propinquum Circumdat; quorsum me visio transtulit? eheu! Jam ligat innocuo fera gens à tergore dextras, Vique trahit, retrahítque Virum, qui mille beavit Prodigiis terras, benefactis, legibus almis, Naturaeque stylum superantibus omnia signis Complevit; quem nosse Deum, verúmque fateri Prae cunctis Regem, vitaeque, viaeque fidelem 360 San. 1,294 perculsi corda dolore 361 San. 1,295 quarto sed Lucifer ortu 362 San. 1,296 purpureos ... vultus 364 San. 1,298 o quas 368 San. 1,300 natum ante aras patris 371 San. 1,302 ipso admirante senatu 372f. San. 1,303f. sagacis / pectoris indicium nataeque ad grandia mentis 374f. San. 1,305 Tu vero quid in arma ruis 374 San. 1,316 regemque deumque 376 San. 1,308 radiantes ignibus hastas 377 San. 1,307f. sub nocte cohortes / obscura 377 San. 1,306 quid galeas 379 San. 1,309 tot ne unum telis petitur caput 380 San. 1,309 heu furor 381f. San. 1,311 Iamque oleas montemque sacrum 389 San. 1,317 ducem vitae 361f. Ov. met. 2,112-114 patefecit ab ortu / purpureas Aurora fores et plena rosarum / atria 367 Baeb. Ital. 1046 tristisque ex more suorum 372 Sen. Herc. Oet. 1857 agedum senile pectus 376 Lucr. 1,147 neque lucida tela diei 377 Sil. Ital. 15,616 illunem nacti per rura tacentia noctem 382 Sen. Ag. 721 sacra Parnasi iuga 384 Ov. trist. 3,10,5 Sauromatae cingunt, fera gens Tempus in omne Ducem, fontemque salutis Non renuit quondam, populus dum festa peregit, Praecipuumque illi cultum tulit, atque triumphos; Vah immite nefas! tot facta stupenda rependunt Suppliciis, nece funesta, virgisque, flagrisque, Quêis Tigridum ritu lacerant sacra membra furúntque In caput, imposita spinas acuente coronâ, Et quò poenarum sit acerbior, atque dolorum Vis, et barbaries, genus hoc Diadematis Orcus Fabricat haebraeis: En ut furialis atroces Lictor arundinibus geminat quatientibus ictus, Ore dein stygio, dirísque, probrisque lacessit; Parte alia truncos video radicibus imis, Inque renascenti nutantes vertice palmas Funditus evelli: proh detestabile flendae Mortis opus! vitam qui protulit hocne probroso Occidat in Ligno? lux, splendor, et Anchora mundi? Vah miserae nocuum genti, ac damnabile crimen, Cùm Crucis infando pendens de stipite, plagis Saucia protendet, dolor heu! sua brachia, Summo Intentus Patri! frontem, faciemque verendam Sanguine conspersas, et imagine mortis opacas, Et vulsos crines, et lumina bina reclini Clausa superciliô, cùm cuspide pectus apertum Vulnifica, totum tragico cùm funere corpus Proferet extinctum? At Genitrix malefausta, nec istud Matris nomen habens, imò lacrymantis, et orbae Infelix specimen, simulacrum funebre! planctu Uda sinu, inflexo vultu, sparsisque capillis, Stat juxta truncum Crucis, heu quot amara profundis 390 San. 1,317 ducem vitae fontemque salutis 391 San. 1,318 populo circum plaudente 394 San. 1,319f. minantur / suppliciis 400 San. 1,323 viden alternos ut arundinis ictus 402 San. 1,325 Parte alia ingentes video de stirpibus imis 403 San. 1,326 everti palmas 405 San. 1,327 infelix opus 409f. San. 1,329f. patri aethereo moriens liventia pandet / brachia 416f. San. 1,333f. non iam mater sed flentis et orbae / infelix simulacrum 418 San. 1,335 effusa capillum 419 San. 1,336 stat lacrimans 401 Ov. met. 3,76 ore niger Stygio 402 Lucr. 1,352 ab radicibus imis 403 Claud. carm. mai. 10,66 nutant ad mutua palmae 411 Cic. Tusc. 1,38,92 habes somnum imaginem mortis 412 Lucr. 4,450 bina lucernarum florentia lumina flammis 413 Ov. ars 3,667 aperto pectore in hostem 418 Prop. 2,1,7 sparsos errare capillos Ilia lamentis pulsans! et quatenus ipse, Quae modo cerno, palam possim quoque promere, Natum Dum videt exanimem, lacerum sine nomine corpus, Impia saepè vocat, truculentáque viscera terrae, Lethiferas stellas, rigidum quodcunque creatum, Se quoque crudelem, quòd vulnera tanta, quòd illas Stans spectare queat plagas; mox omnia complens Vocibus horrisonis, mistos singultibus hosce Edidit ore sonos, postquam calidissima fixit Oscula mille Cruci: Quis jam mihi culmen honoris Vertit in exitium? Fili dulcissime! Matrem Me miseram! tantae quis me demersit in aequor Tristitiae? num fortè Patris tam saeva voluntas? Nate, meum columen, quae perfida, tetra procella Te mihi subripuit? quae barbara dextra cruore Sacrum foedavit vultum? cui tanta potestas In Numen licuit? quis et arma cruenta movere Haud pavet in Coelum? squallens, lugubris, inópsque, Et maletuta, gravi post tot discrimina rerum E cruce pendentem cogor te cernere: Quorsum Jam labor elapsae tendunt, aerumnáque vitae? Unica tu Matris spes, et solamen, amórque, Deliciúmque tuae, solam me siccine vitas? Sic nostro abriperis lateri? exanimémque relinquis? Hei mihi! Te quondam functo pro Fratre Sorores Lamentabilibus rogitârunt fletibus; ipsae Te quoque pro molli jugulata prole Parentes Sunt obtestatae; verùm, Rex magne, Deusque Ac mea progenies, querulâ quem voce licebit Exorare mihi? lacrymas quò vertere possum, 423 San. 1,341 saepe vocat 423 San. 1,339 crudeles terras 425 San. 1,340 crudelem se se, quod talia cernat 428f. San. 1,343 duro figit simul oscula ligno 429 San. 1,344 quis culmine tanto 433 San. 1,345 involvit, nate, procellis 434 San. 1,347 quis te mihi fluctus ademit? 435 San. 1,348 quae manus indignos foedavit sanguine vultus? 435f. San. 1,349 cui tantum in superos licuit? 436f. San. 1,349f. bella impia coelo / quis parat? 438 San. 1,350 ego te post tot mala tuta labores 440 San. 1,351 postque tot infelix elapsae incommoda vitae 441 San. 1,352 tu ne illa tuae lux unica matris 442f. San. 1,354 sic me solam exanimemque relinquis? 444 San. 1,355 extincto iam te pro fratre sorores 449 San. 1,358 quo tristia pectora vertam? 422 Ov. met. 6,562 lacerum repetisse libidine corpus 423 Ov. met. 1,138 sed itum est in viscera terrae 426 Lucr. 4,1017 magnis clamoribus omnia complent 428 Ov. am. 3,6,72 edidit indignos ore tremente sonos 435 [Sen.] epigr. 430,1 o sacros vultus 435 Verg. Aen. 9,97 cui tanta deo permissa potestas 436 Verg. Aen. 9,753 arma cruenta 438 Verg. Aen. 1,204 per tot discrimina rerum 447 Verg. Aen. 1,241 quem das finem, rex magne, laborum 448 Verg. Aen. 7,97 o mea progenies Et quò singultus, ut fervida vota secundent Aures propitiae? Lictorum turma rebellis, Me potiùs macta, me perde, tenerrima saltem In te si residet pietas: Vos ense ferini Carnifices stricto mihi configite, vestram In me saevitiem, furiásque extinguite, et iras; Et tu mi verax Fili, si vita, salúsque Humani generis te tangit, tolle dolentem Hinc Matrem, tecúmque stygis rape, quaeso, sub umbras. Te comes usque sequar per concava lustra, per antra Invia terrigenis, et inhospita gentibus: esset Tunc mihi materies, â te diffracta videndi Ferrea Lucifugae forti pede limina sedis, Regnorúmque Erebi, caecumque colentis Avernum Hostis Victori magno, sudore decoro Perfusam frontem lino albescente, meísque Tergendi manibus; sic clamitat illa, magisque. Sol ubi tam dirae patrata piacula stragis Cernet, hebes nigro se gurgite condet, equosque Indignabundos retrò convertet, habenas Denuo recturus minimè, tandémque cruentus Aspectu, fatum summi Factoris acerbum Commiserans, peplo se tetro conteget, omni Moestis subducto terris splendore, superni Utpote qui Domini jacturam fecit, eíque Squalidus illacrymat; tremulo quoque luna nitore Fratris ubi foedas eclipses viderit, aegra Prae tanto exitio, pallentia cornua velo Involvet tetrico, frustra plorando secutam Perniciem; Tellus quoque tanto percita damno 452 San. 1,359 dirae me perdite dextrae 453 San. 1,360 siqua est pietas 455 San. 1,361 in me omnes effundite pectoris iras 457 San. 1,362 si tanti est hominum genus 458 San. 1,362 eripe matrem 458 San. 1,363 stygias tecum duc, nate, sub umbras 459 San. 1,364f. ipsa ego te ... / sequar 463 San. 1,367 eversorem Erebi 467 San. 1,369f. Quod scelus eois ut primum cernet ab undis / sol 469 San. 1,370 indignantes retro convertere currus 469 San. 1,371 suis luctatus habenis 473 San. 1,373 moestamque diu sine lumine frontem 476 San. 1,376 fratris ab ore timens 477 San. 1,376 tanto concita casu 479 San. 1,379 tellus concussa tremore 451 Sen. suas. 1,12 propitiis auribus 454 Verg. Aen. 12,175 stricto sic ense precatur 456 Lucr. 4,506 nixatur vita salusque 457 Ov. met. 1,246 est tamen humani generis iactura 458 Verg. Aen. 12,952 fugit indignata sub umbras 462 Lucan. 1,62 ferrea belligeri compescat limina Jani 468 Sil. 1,210 condunt fumanti gurgite currum 471 Verg. Aen. 11,587 fatis urgetur acerbis 475 German. frag. 4,105 tremuloque nitore Corruet, et planget, vastósque subibit hiatus; Eque cavernosis manes, et spectra sepulchris Exciet. At quorsum innocuae jam tenditis umbrae? Non est cuique datum, sed paucis lumine vitae Rursum posse frui: veniet lacrymabile tempus, Buccina quô reboans horrendùm vindice ab aethra Tot Lachesi ereptos primas revocabit ad auras: Sufficiat, pulsi quòd Regna miserrima Ditis, Tartareásque Domos, spelaeáque flammea Numen Omnipotens referet; facies quòd et illius alma Dissipet Eumenides, ultricia monstra, sorores, Quae conversa retrò, viperis post terga retortis, Mephiti infames sylvae Phlegetontis adustae Excipient, fumóque graves, flammasque vomentes In sibi congenitos, pede praecipitante, caminos Denuo labentur, devexo pondere, pestes Cocyti omnigenae, furibundáque spectra ferarum: Contremet ingentum quoque turba supera Gigantum, Gorgones, atque truci pecudes Ixione natae, Et Scyllae, et Sphinges, gravidae flammísque Chimerae, Perdomitaeque frement Harpyae, Cerberus, Hydrae; Ipsemet umbrarum Rector, cui pondere cervix, Et tremefacta cadent, succiso poplite, membra, Pluto, catenarum fractus stridore, sub orcum Probrosè vinctus rapietur: murmure rauco Quem flebit Lethe, stygiique fluenta barathri, Aggere disiecto; Nos verò tempora lauro Cincti phoebaea, tollemus ad aethera palmas, Vexilla, et voces in honori signa triumphi: O praestans Heros, ò atrocis Victor Averni, 481 San. 1,380f. excita sepulcris / emittet simulacra 483 San. 1,382f. Non omnibus haec data rerum / conditio 483 San. 1,383 paucis remeare ad lumina vitae 484 San. 1,384 tempus erit 489f. San. 1,390 Eumenidum facies 491 San. 1,390 iactis in terga colubris 492 San. 1,391 in limo Phlegetontis adustum 495 San. 1,393 variae pestes 498 San. 1,395 Gorgones atrae 499 San. 1,396 Scyllaeque Sphingesque ardentisque ora Chimaerae 500 San. 1,397 atque Hydrae atque canes et terribiles Harpyiae 504 San. 1,399 tristi quem murmure circum 506 San. 1,401 At nos, virginea praecincti tempora lauru 507 San. 1,403 tollemus 509 San. 1,404 victor, io 480 Lucr. 5,375 vasto respectat hiatu 482 Sen. Herc. fur. 1145f. ite ad stygios, umbrae, portus / ite innocuae 483 Lucr. 3,1042 decurso lumine vitae 484 Ov. trist. 5,12,1 oblectem studio lacrimabile tempus 488 Ov. fast. 3,620 Tartareas ausus adire domos 493 Lucan. 9,920 fumoque gravem serpentibus urunt 495 Verg. georg. 3,524 fluit devexo pondere cervix 500 Sen. Oed. 869 rector umbrarum 501 Stat. silv. 4,4,98 vincetur pondere cervix 502 Verg. Aen. 9,762 succiso poplite Gygen 503 Verg. georg. 1,109 raucum per levia murmur 506f. Ov. trist. 4,2,51 tempora Phoebea lauro cingetur 507 Ov. fast. 4,315 tollit in aethera palmas 508 Stat. Ach. 1,778 signa triumphi Qui pice torrentes, altáque voragine ripas, Taenariosque domas Proceres, et luce carentes Tisiphonum thalamos, ac mille nefanda malorum Agmina spirituum, jam Coelum scande triumphans! Auditor! altus equis, et curru vectus ovanti Rex Magnus molli regit hos ad sydera freno; Non sunt Quadriuges animali semine nati, Armatíque suetis non unguibus horrent, His neque dant herbas terrestria pascua; primus Est Albens Taurus, pinguis dux fidus ovilis, Sponte suo qui colla jugo submittit eburno; Ejus inest fronti minio depicta, niténsque Stella; levat gradiens auro fulgentia sursum Cornua; cui flavis horrent palearia setis, Et pedibus pictae radiant, nova sydera, gemmae: Torva Bovis facies equidem terrere videtur, Bellua nulla tamen melior colit astra, nec altis Cornibus ulla notat primordia dignior anni, Blandior aut vocitat mugitu sydera claro. Haud procul adstat honos nemorum, terrórque ferarum Magnanimus Leo, cui vivâ stant lumina flammá, Grande supercilium nares exasperat amplas, Pectúsque, et fauces, et atrox juba pendet ab armis, Non tamen ut mortem cervice, vel ore minetur, Falcatos ungues pandit; sed ridet amoena Tranquillo in vultu pietas, ac aethere dignos Instinctus nutrit, sursum vestigia flectens; Hosce dein sequitur Volucris Saturnia, pennis Fulgida conspicuis, caput ac diademate cincta; Tensis haec alis, super aethera fertur, et instar 514 San. 1,407 alto temone sedens 516 San. 1,409 non iam cornipedum ductos de semine equorum 518 San. 1,411 primus enim 519 San. 1,412 fert iuga formosi pecoris custodia taurus 520 San. 1,411 valido subnixus eburnea collo 521 San. 1,413 stellatus minio taurus, cui cornua fronti 523 San. 1,414 et auratis horrent palearia setis 524 San. 1,415 perque pedes bifidae radiant nova sidera gemmae 525 San. 1,416 torva bovi facies 527 San. 1,417 dignior imbriferum quae cornibus inchoet annum 528 San. 1,418 mugitibus astra lacessat 529 San. 1,419 Et iuxta nemorum terror rexque ipse ferarum 530 San. 1,420 magnanimus nitet ore leo 532 San. 1,420f. quem fusa per armos / convestit iuba, pectoribus generosa superbit 535 San. 1,424 tranquillo ridet clementia vultu 537 San. 1,426 Hos post insequitur 538 San. 1,428 caput diademate fulget 539 San. 1,429 fulminis instar 511 Verg. georg. 4,255 corpora luce carentum 513 Manil. 4,390 conaris scandere caelum 514 Prop. 3,9,53 currus utroque ab litore ovantis 515 Manil. 4,232 ad mollia ducere frena 520 Claud. carm. mai. 8,Caspia flectit eburnis / colla iugis 522 Ov. met. 6,567 ex umeris auro fulgentia lato 525 Verg. Aen. 7,415 Allecto torvam faciem 530 Ov. trist. 3,5,33 corpora magnanimo satis est prostrasse leoni 530 Ov. fast. 6,291 vivam intellige flammam 531 Iuv. 6,169 grande supercilium 532 Ov. met. 8,819 faucesque et pectus et ora 536 Ov. met. 1,372 flectunt vestigia 537 Ov. met. 1,722 volucrisque suae Saturnia pennis Fulguris antevolat pennatam Regia gentem; Transmeat excelsas urbes, montésque, cavásque, Quas adversus habet, nubes resecatque, subitque; Illius assiduos Juvenis, sub tergore pennas Expandens, animat cursus: Aurata sinistrum Cingit palla latus, quam conchea bacca, decúsque Gemmarum miro circumdant ordine: centum Mox illum Reges, et avito stemmate nati Heroes, pugiles, ostróque decora propago Reddunt percelebrem: Veros ibi cernite vultus, Montes haud fictos, et flumina, certáque gentis Moenia Chaldaeae; Bigâ Rex arduus ista Vectus ad astriferos spoliis ditissimus axes, Lactis vincit iter summum, quod ducit anhelas Empyreos animas in Portus. Aurea tecta Coelestis Solymae, milleno sydere strati Calles, ac muri flammas imitante pyropo Undique vallati, collésque, amnesque nitenti Crystallo insignes, Paribúsque refecta Trichoris Regna patent isthinc, Triados testantia Numen: Non opus humanum: Divina Decempeda finxit. Has gemmas conferre pudet, quibus aemula tellus, Judice se, nimiùm plaudit sibi; Personat illinc Laus, et honos, virtúsque Dei, qui jugiter omne Omnibus est, satiátque omnes, unóque tenore Digerit aeternum vitae invariabilis aevum; Quare ibi vel magni penetralia celsa Tonantis, Aut alios habitare lares, sedésque minorum Coelicolûm dabitur: Numerare licebit et astra Occiduúmque Mari Phoebum, paritérque micantem 540 San. 1,426f. pennata per artus / alituum regina 541 San. 1,430 supra hominum tecta ac montes 542 San. 1,431 petit obvia nubes 543 San. 1,433 alatus tergo iuvenis 546f. San. 1,435 centum longo ordine reges 548 San. 1,437 ostro intertexti 549 San. 1,437 veros cognoscere vultus 550 San. 1,438 veros montes et flumina 553 San. 1,443 ad sedes ducit 557 San. 1,446 vitreosque altis cum montibus amnes 566 San. 1,447 seu magni celsum penetrale Tonantis 567f. San. 1,448 sive alios habitare lares ac tecta minorum / coelicolum dabitur, stellas numerare licebit 569 San. 1,450 pariterque cadentem 545 Culex 68 conchea baca maris pretio est 548 Sil. 17,645 decoratus et ostro 552 Val. Fl. 5,122 spoliis ditissimus amnis 554 Verg. Aen. 6,13 lucos atque aurea tecta 560 Tib. 3,4,26 humanum nec fuit illud opus 561 Phocas 29 aemula Vergilium tellus nisi Tusca dedisset Sub pedibus spectare, et longos ducere soles, Claráque venturis protendere nomina sêclis. O’ Coelum! ò animae foelices! Ista Prophetes Vix pius ediderat, cùm Patres ordine pulchro Hunc circumstantes, in amicaque gaudia fusi, Haud procul in ripae viridantia valla, supérque Tollentes humeros in celsa cacumina tandem Callibus orba gerunt. Tunc contremuêre profundi Carceris horrisoni postes, ac porticus atri Intima Plutonis; Mox torva Megaera profundit Pectore concusso suspiria mixta querelis, Ac oculos lacrymis udos jacit aegra sorores In debacchantes: cauda sub ventre retorta Cerberus ipse latrat, sociásque tremoribus umbras Percellit: Totus squalet Cocytus, et antra Ditis, subversis basibus, tremefacta labascunt. Hic dum fluctus agit Phlegetontem, praegrave saxum Nutanti dorso sursum trux Sisyphus urget. 570 San. 1,451 sub pedibus spectare et longos ducere soles 571 San. 1,452 longaque venturis protendere nomina saeclis 573 San. 1,453 patres plausu excepere 575 San. 1,454 sublatumque aggere ripae 576 San. 1,455 attollunt humeris 579 San. 1,457 suspirans imo de corde Megaera 581 San. 1,458 spectat sine mente sorores 582 San. 1,459 tum caudam exululans sub ventre recondidit atram 583 San. 1,460 Cerberus et sontes latratu terruit umbras 584 San. 1,461 Cocytus inhorruit 587 San. 1,462 et vaga sisyphiis haeserunt saxa lacertis 570 Pers. 5,41 longos memini consumere soles 571 Verg. ecl. 4,52 venturo laetentur ut omnia saeclo 572 Verg. Aen. 6,669 felices animae 573 Iuv. 1,127 pulchro distinguitur ordine rerum 576 Lucan. 5,616 celsa cacumina 579 Stat. Theb. 1,712 ultrix tibi torva Megaera 583 Lucan. 9,818 socias somno descendis ad umbras

Liber secundus Interea Reginae humilis sacra viscera postquam Pondus ob aethereum commota fuêre, superni Pneumatis expertae mirissima flamina, quòdque Supra naturam major sit facta, per altas Viderit et regredi Paranymphum protinus oras, Seque repentina rursum formidine quassam; In Montana citô properare cacumina gressu Constituit, volvens animo, quòd plena tot annis Cognata Elisabeth, quae non dedit hactenus ullam In lucem Sobolem (res digna stupore!) seniles Post rugas foetu, seno jam mense, gravescat, Hanc cupit affari, responsáque digna probare, Ac sterili concessa recèns spectare beatis Pignora luminibus; Sine cultu, et divite pompa Huic accincta viae, pectus neglecta pudicum Ordinat, ac oculos demittit, et obtegit albo Caesariem velo: Prout ignea stella refulget, Quae radiis Helicen cingit, sub veris amoeno Climate, vel surgens Aurora nitescit; ab undis Seu sol emergit vitreis: tam clara, magísque Fulgida lux Divae micat almo è Virginis ore; Terra rosis, viridique ferax flos gramine gemmat: Quidquid fragrantis ver spirat, quidquid olentis, Jucundíve parit, pedibus substernit euntis; Cinnama, narcissum, stacten, casiamque, crocúmque; Provida perque vias natura reflectit amoenos Mille coruscantes, adverso sole, colores; Isthinc dum graditur Dea sacratissima, fontes, Et fluvii rapidos cursus cohibere, cavaeque 1 San. 2,1 Regina 8 San. 2,5 ea cura animo 11 San. 2,8 sextique gravem sub pondere mensis 12 San. 2,9 protinus affari 13f. San. 2,10 sterili data pignora matri 14 San. 2,12 nullo disponit pectora cultu 15 San. 2,11 Ergo accincta viae 17 San. 2,14 qualis stella nitet 19 San. 2,15f. matutina resurgens / Aurora 22 San. 2,17f. terra alma ministrat / pubenteisque rosas 22 San. 2,20 per gramina passim 23 San. 2,19f. quidquid purpureum ver / spirat 25 San. 2,19 narcissumque crocumque 26f. San. 2,21 immiscens varios natura colores 29 San. 2,22 sistunt vaga flumina cursus 6 Sall. hist. fr. 5a repentina formidine 7 Ov. met. 1,311 novi montana cacumina fluctus 10f. Ov. Pont. 1,4,2 vultus ruga senilis arat 16 Val. Fl. 3,41 demittitque oculos 19 Verg. Aen. 4,129 surgens Aurora 19f. Verg. Aen. 7,759 vitrea te fucinus unda 21 Sil. 3,435 dilectae virginis ore 27 Verg. 4,701 varios adverso sole colores 29 Ov. ars 1,629 rapidi certamina cursus Illinc et valles, et scabri vertice montes Laetitiis resilire novis, proceráque pinus, Quò transmigrantem veneretur, acumina terrae Incurvare, vagasque Nemus progignere palmas Luxurians coepit; getica non grandine creti Aeolus, et Boreas, Aquilo, Notus, Auster, et Eurus Amplius insultant; Zephirus sed blandus in arvis Temperat apricis aestivi spicula solis, Exhilarátque levi, mulcétque salubria flatu Intervalla Poli; quòque Intemerata Virago Progreditur, dulci, quâ possunt, voce salutant. Anxia vix faustas vestigia movit ad Aedes, Cùm gravis adstat Anus; Justusque Senecio praebet Se illi spectandum; stimulis ast acta supernis Haec simul Affinis, da basia jungere, dixit, Et dextram; Teque amplexu ne subtrahe nostro, O lux, ò longi decus aevi, gloria sexûs! Quam Deus omnipotens, ut homo miserandus, inérsque Lege sibi haereret stabili, prae millibus unam Elegit, coelóque genus muliebre vicissim Quò tectum posses inferre; Sacerrima cujus Alvus praesignat Vitem, quae proferet uvas, Melle repleturas, ac dulci nectare terras; Sed, precor, unde mihi, quòd Amazon aethere digna, Et paritura Deum, longinquas liqueris oras Nosque sub angustos visas, Regina penates? Nonne futura mei Genitrix es maxima Regis? Cerne stupens, sub ventre salit mea quomodo proles, Adventúque tuo gaudet, vocésque, sonósque Excipit exultans, Numénque, Deúmque veretur, 30 San. 2,23 exultant vallesque 31 San. 2,24 submittunt culmina pinus 35 San. 2,26f. cessant Eurique Notique, / cessat atrox Boreas 36 San. 2,28 regna tenent Zephyri 38 San. 2,28f. coelumque tepentibus auris / mulcent 40 San. 2,29 quaque datur gradientem voce salutant 46 San. 2,34 o decus, o laudis mulier 51 San. 2,38 terras qui compleat uvis 53 San. 2,35 digna reperta es 55 San. 2,40 Tu ne procul visura humiles, regina, penates 56 San. 2,41f. pulcherrima regis / mater ades? 57 San. 2,44 iam salit 58 San. 2,43 vocis sonus ambiat aures 31 Mart. 8,11,4 laetitiae clamor terruit ipse novae 33 Manil. 5,169 vagas corpus disponere palmas 37 Sen. Herc. fur. 235 solis aestivi plagas 43 Colum. 10,198 stimulisque cupidinis actus 45 Verg. Aen. 6,698 teque amplexu ne subtrahe nostro 46 Verg. ecl. 4,11 decus hoc aevi 47 Stat. Ach. 1,546 sic Deus omnipotens firmet 52 Verg. Aen. 1,432 dulci distendunt nectare cellas Utpote venturum qui jam praecurrit Jesum? Foemina pulchra nimis, felix, ò terque beata, Cui dedit alma fides haec coelica dona mereri! Res exinde tibi cunctas, quas lapsus ab aethra Tramite secreto quondam progressus ad aedes, Nazara sancta, tuas praedixit Nuncius ille, Experiêre brevi! Tum Virgo reposuit: Ecquis Enarrare queat Magni Portenta Tonantis, Ac ea condignis tollens super astra triumphis, Aequiparet solis tot facta potentia verbis? Jam mea laetitiis cumulabit pectora summis Numinis altus honos; nam respiciendo misellam Ancillámque humilem Solii de sede superni Ex hoc me dicet faustam, me térque beatam, Ob tantum Coeli munus, generatio quaevis; Nec sperem incassùm; siquidem qui singula nutu Et regit, atque potest, et cujus nomen adorant Omnia ter sanctum, fecit mihi magna; benignis Mundum visceribus qui complectendo, favores, Et benefacta suis qui jussis paret, abundè Imperit, votóque rogat qui supplice, pronis Auribus aspirat; dextrámque, humerosque potentes Sustollens, hominum malesuada crepundia fudit, Dispersitque animis tumidos, ac mente superbos; Sedibus inde suis titulos, famámque, thronumque, Jactantes pepulit sub inanem Victor Abyssum: E contra viles, inopésque sedilia jussit Scandere magnatum; dein exturbando molestam Pauperiem, rabidámque famem, ditavit egenos, Depressit avidos, et opes subtraxit avaris: 61 San. 2,45 Felix virgo animi 62 San. 2,45f. cui tanta mereri / credulitas dedit una 67 San. 2,49 quis facta Tonantis 68 San. 2,50 quae tollere laudes 70 San. 2,51 dulci mea pectora motu 71 San. 2,53 respexit ab astris 72 San. 2,53 indignamque humilemque 74 San. 2,56 cumulavit munera 81 San. 2,61 tum fortem exertans humerum dextramque coruscam 83 San. 2,62 menteisque superbas 88 San. 2,66 pauperiemque famemque fugans implevit egenos 62 Sil. 6,132 ceperat alma fides 67 Ov. met. 1,170 magni tecta Tonantis 71 Mart. apoph. 4,2 cum datur altus honos 76 Claud. carm. mai. 10,278 nomen adorabunt populi 80 Verg. Aen. 8,61 supplicibus supera votis 88 Verg. Aen. 6,421 fame rabida Ac proprium tandem (quô non magis inclytus illi, Quem daret, est alius) Natum, aeternumque, parémque Divino Patri, pro nobis gente rebelli, Tradidit in diram mortem; prô! tanta litari Hostia debuerat; nec enim pietatis avitae, Promissique sui, pactique fideliter icti Cum Patribus, Natis, priscisque Nepotibus esse Immemor intendit; tales dedit ore Maria Fatidico voces; Cùm protinus ille tot annis Vir gravis, attonito cui muta loquela palato Haeserat, hinc audit praesagia, spectat, et haeret Lumine defixo tercastis gressibus; illinc Mille verecundis dum libat suavia plantis, Tollit ad astra manus, celebrans nova gaudia nutu; Tum verò dextrâ signat quaecumque Prophetae, Magnam quêis mentem Deus inspiravit, in orbe Scripta reliquerunt populis venientibus, inter Quas Veterum voces est roscidus Imber, in albo Vellere monstratus tacitè, viridisque Bacillus Arboris annosae, quem sydera tangere credas; Dein Rubus accensus, sed nullo absumptus ab igne; Denique Stella, Patres praeiit quae clara vetustos: Haec animo repetit dum mystica symbola, rerum Certa futurarum Vates, ac mente volutat Quae sub corde gerit non sueti pondera Partûs Nec non progeniem, quam Coelum Roris ad instar Depluit in Vellus, quô non pretiosius ullum, Quin modicum cieat strepitum, se dicit, et esse Haud dubitat, Rubus ille flagrans, et Virga virescens Huc delapsa Polô; pariter se Sydus amicum 91 San. 2,69f. sobolem ... / aeternam 96 San. 2,75 sacrificis proavorum atavis stirpique nepotum 103 San. 2,79 tollit duplices ad sidera palmas 103 San. 2,80 testatur gaudia nutu 105 San. 2,82 agente deo 106 San. 2,81 vatum tot scripta priorum 108 San. 2,84 tacitis de nubibus 109 San. 2,85f. e stirpe vetustae / arboris 111 San. 2,87 et priscis stellam de patribus ortam 114 San. 2,89 alto cum corde volutat 115 San. 2,90f. ab aethere lapsam / progeniem 93 Tib. 1,10,4 dirae mortis aperta via est 103 Sil. 11,493 celebrat nova gaudia plausu 105 Verg. Aen. 6,11f. magnam cui mentem animumque / Delius inspirat vates 110 Claud. carm. mai. 26,610 absumptique igne Valentis 113 Lucr. 3,240 quae denique mente volutat 117 Ov. met. 3,569 modico strepitu 119 Val. Fl. 2,62 quae delapsa polo reficit mare Noverat, hoc tristi in Pelago; sed talia nulli Omina propalat, nam munia tanta mereri Haud putat, ast humili tibi pectore, Rector Olympi Maxime, demissas fert grates, fervida semper Vibrans in Coelum suspiria. Cynthia terno Jam cursu nitida complêrat cornua luce, Languentemque simul jam ter contraxerat orbem; Cùm revocare gradum, patriasque revisere sedes Destinat, indubiis dum comprobat omnia signis Huic generosa fides: Praesagia postmodo Matris In paucis charae, sibi dictaque grata reducit In mentem; secum pariter venerabile versat Cognatae Penetrale Domûs, terfaustaque tecta, Humanae Pacis quae suscepêre sequestrum Coeli Legatum, cui frons crispaverat aurô Caesariem, et mirae plumis pernicibus alae Expediêre viam. Proh Cellam Virgine dignam Hospite! pennigeri quae dulcia carmina Coetus Saepè beata capis, radiosque Cubilibus hauris Immissos niveis. Dum charos itaque linquit Flens consanguineos, coeptum maturat eundo Gressus iter, notamque premit, quà semita monstrat, Irrequieta viam; tamen haud obliqua retorquet Lumina (Coelicolûm quanquam se junxerit illi Agmen ovans) donec cupidis sacra moenia plantis Attigerit; Partûs ibi curas, pluraque voluit Pectore consilia; at gaudet, sibi tempora praesto Esse Puerperii: Quis ab hac jam Virginis alvo Dicat abesse Deum, solitos tolerare dolores Dum non aethra sinit superae pia viscera Nuptae? 121 San. 2,95f. dignam / munere 122f. San. 2,96f. tibi, maxime divum, / grates, rector, agit 126 San. 2,98 ter luce repleverat orbem 127 San. 2,100 cum virgo in patriam 130 San. 2,101f. subeunt dilectae grata parentis / alloquia 136 San. 2,105 cella choris superum lustrata 140f. San. 2,106 Ergo iter inceptum 141f. San. 2,107 relegitque viam per nota locorum 143 San. 2,108f. nec lumina flectit, / coelicolum quanvis sacro circundata coetu 144 San. 2,110 donec ... pervenit 148 San. 2,114 nullos adeo sentire dolores 122 Mart. 7,40,2 pectore non humili 127 Ov. Pont. 3,2,84 ad patrias sedes 133 Sen. nat. 5,18,12 magna pars erat pacis humanae maria praecludi 141 Verg. Aen. 1,418 corripuere viam interea, qua semita monstrat 142f. Lucr. 5,693 obliquo terras et caelum lumine lustrans 144 Ov. fast. 6,62 Praenestinae moenia sacra deae 146 Verg. Aen. 1,657f. nova pectore versat / consilia 148 Ov. Pont. 4,10,69 solito, dum scribimus ista, dolore Clauserat interea trucis ostia ferrea Jani Augustus Caesar, Martisque cruenta sopire Praelia, quà late patet aequor, et ambitus orbis, Contendit ramo praetensae Victor olivae; Quum novisse volens, quô cornu divite Regna Tot subjecta sibi constarent; Oppida, Vici, Tot terrae, ac urbes spoliis, opibusque superbae, Quas expilârunt Civilia bella, valerent, Gentibus imposuit census, quò ferret in Album Incircumscripti tot mundi nomina, quotquot Mille plagas, tractusque maris, coelumque profundum, Solis ad occasum, solis coluêre sub ortum. Ergò lege pari sua nomina natio mittit Quae montes, Aurora, tuos tenet; illa vicissim, Quam capit Armeniae Regio foecunda; tot imas Quae pariter valles, ac edita saxa Niphatis Degit, gens jaculis, tensoque ferocior arcu, Impigra gens, oris lustrans confinia vastis, Fluctuat Euphrates, et aquas ubi fundit Araxes; Strenua progenies, Divûm cui munere fas est, Germine flaventes multo cum foenore campos, Messibus usque graves, halans ubi crescit Amomum, Arcu stridenti, pharetra, telisque tueri; Convolat è curvis huc montibus incola Tauri, Quem scopulosa tegit Cautes, et clivus Amani, Huc quoque Ciciliae praedo, huc et Isaurica quisquis Arva domat; sequitur qui sylvas, rusque senescens Pamphyliae, ac Lyciae subigit, resecatque bipenni, Quique Lycaoniae sudato vomere laetos Scindit agros; nudis quoque formidanda sarissis. 150 San. 2,117f. bella impia portis / clauserat 151 San. 2,117 Augustus pater 154 San. 2,121 nosse cupit 162 San. 2,125 Ergo omnes lex una movet 163 San. 2,126 qui monteis, Aurora, tuos 164 San. 2,126f. regna illa feracis / Armeniae 165 San. 2,127f. convalles atque alta Niphatae / saxa 167 San. 2,128 gens nota 168 San. 2,130 qua vagus Euphrates, qua devius exit Araxes 169 San. 2,131 et late munere divum 173 San. 2,133 Censetur Tauri passim 174 San. 2,133f. censetur Amani / incola 175 San. 2,134f. praedatorque Cilix et isaurica quisquis / rura domat 176f. San. 2,135 quicunque tuas, Pamphylia, silvas 177 San. 2,137 Lyciam perrumpit aratris 178 San. 2,136 quique Lycaoniam 154 Sen. Med. 65 et cornu retinet divite copiam 156 Verg. Aen. 5,268 opibusque superbi 157 Lucan. 2,231 neuter civilia bella moveret 160 Verg. ecl. 4,51 terrasque tractusque maris caelumque profundum 165 Lucan. 3,245 volventem saxa Niphaten 166 Stat. silv. 3,1,51 tensoque modos imitabitur arcu 170 Ov. Pont. 1,5,26 cum multo fenore Confluit huc, sociis stipata, caterva Mileti; Huc Gnidi plebs compta petit, fera stirpsque Cerami, Et Cariae celebris, praecinctae moenibus altis; Marmoreae assurgunt ubi pulchro margine pilae, Urnáque convexos sinuatur opima per arcus; Utque suo sit nixa Tholo, neque victa fatiscat, Symmetria graves tollit peregrina columnas; Hanc struxit rapto redamans Regina marito; Grex dein omnis adit, quem lenibus irrigat undis Tortor Maeander lapsu, refluénsque, fluensque; Quemque premit celebri dilabens amne Cayster, Pabula candidulus viridi dum littore cygnus Carpit ibi, placido demulcens aera cantu; Nec genus acre deest prope lustra metallica degens, Lapsus ubi agnatas Hermi Pactolus in undas Divite rura vado lambit; mox turba rigescens Huc subit Aeoliâ (tua sunt ibi, Mulciber, antra) Martius emergens gelidis fons cujus ab extis Scrupea saxa trahit. Mons Ida, praealtaque Turris, Ajacis tumulus cineres ubi contegit; illuc Et sua legârunt stata Symbola; quique canoris Non inimica colunt Sigêja moenia musis, Regnáque Trojani Pugilis, bellôque, virisque Inclyta, nunc verò mutis foedata sepulchris, Quae cum Remigibus non sicco lumine spectans, Hellespontiacum dum navita praeterit aequor, Exclamat: Flevêre maris Nymphaeque, Deaeque Olim funereis ibi questubus, orba perempto Cùm laniata comas Thetis illacrymaret Achilli; Bithyniae coetus, minitánsque frequentia Ponti, 181f. San. 2,140f. qui Ceramon bimaremque Gnidon quique alta tuentur / moenia 186 San. 2,141 dispositis ubi circumsepta columnis 187 San. 2,143 barbara quam rapto posuit regina marito 189 San. 2,144 Maeandri toties ludente recursu 190 San. 2,145 rigat ipse suo mox amne Cayster 194 San. 2,147f. veniens Pactolus ab antris / circuit et rutila non parcior Hermus arena 198 San. 2,150 Idaque 201 San. 2,150f. celebrataque Musis / Pergama 202f. San. 2,152 regna armis ducibusque ducum nunc nota sepulcris 206 San. 2,154 hoc, inquit, litore flentes 208 San. 2,156 Thetis clamaret Achillem 209 San. 2,157 et bitynae classes et pontica late 180 Claud. carm. mai. 276 stipatur sociis 182 Lucr. 5,232 moenibus altis 185 Verg. georg. 1,180 neu pulvere victa fatiscat 188 Calp. 7,68 vernantibus irrigat undis 191 Verg. Aen. 8,83 viridique in litore 198 Varr. ling. Lat. 7,2,6 scrupea saxa 203 Catul. 96,1 si quicquam mutis gratum acceptumve sepulcris 204 Lucan. 8,108 siccaque Thessalia confudit lumina Lesbos 207 Ov. met. 4,139 laniata comas Rupibus et saevae chorus imminet hisce Carambis; Suppeditant socios simul alta Sinopis, Halysque, Quique secant auctum non uno a flumine flumen Inter Cappadoces, interque cacumina rupis Caucaseae, moerens ubi Japetus haeret, et instat Thermodontiacus prope Torrens, Thraxque scelestus Pugnat ubi; mediumque patet porrecta sub axem Frigescens Rhodope, saevit glacialis et Haemon, Pulsat ubi Aemoniae scopulos spumantibus undis Axius, adjectos qui ditans fertilis agros Frugibus, umbrosisque tegens Haliacmona ripis, Porrigit armentis uberrima pascua: longo Ordine succedit Pharsalia Turma, nefandum Bellonae exemplar, truce funebris ense cruentis Mars ubi Romulidûm jam bis desaeviit armis: Vos quoque progeniem, modò diruta Pergama, vestram Tunc misistis eò, vos Urbes, Graja colebat Quas gens belligerûm, virtute insignis, et armis, Nil opis externae cupiens, nil indiga laudis, Ingeniis sed fisa suis, immotáque cunctis Casibus, ex alto mortalia ludicra spernens; Sive sit extremae conterminus incola ripae, Sive cavernosis illum mons contegat antris, Seu quatiant validis hunc fluctibus aestus, et altum: Nec languere morâ, sed et illuc mittere censum Epirus satagit, motas ubi temperat undas Fronte tumescenti Thetis Acroceraunia circum: Alcini Regis ditio, veterumque superba Regna Liburnorum, quamvis non axe sub uno, Quotquot et Illyricus tenet ambitus, atque peramplum 210 San. 2,158 paret scopulosa Carambis 211f. San. 2,159f. fervet simul alta Sinope, / fervet Halys quique immensis procul amnibus auctus 213 San. 2,161 Cappadocum medios populos 215 San. 2,163 Thracum mavortia tellus 217 San. 2,164 algentem Rhodope procurrit in Aemum 218f. San. 2,165f. per saxa ruit torrentibus undis / Axius 220 San. 2,166 umbrosaeque tegunt Halyachmona ripae 222 San. 2,167 diris omen Pharsalia bellis 225 San. 2,170 Vos etiam vestros his adiunxistis alumnus 226 San. 2,171 vacuis iam moenibus urbes 227 San. 2,172 gens optima morum 232 San. 2,174 montesque tenetis 235 San. 2,176 Tum latus Epiri 236 San. 2,177 attollunt summo caput Acroceraunia coelo 237 San. 2,178 iamque Alcinoi dat regia censum 238 San. 2,179 impactique Liburni 239 San. 2,179 illyricaeque manus 210f. Val. Fl. 5,107f. alta Carambis / raditur et magnae pelago tremit umbra Sinopes 218 Verg. Aen. 3,268 fugimus spumantibus undis 220 Hor. carm. 3,1,23 umbrosamque ripam 221 Verg. Aen. 1,395 ordine longo 225 Ov. met. 13,520 post diruta Pergama 228 Claud. carm. mai. 17,4 nil opis externae cupiens, nil indiga laudis 231 Lucan. 1,194 in extrema tenuit vestigia ripa 233 Lucan. 5,618 tam validi fluctus 235 Ov. met. 12,580 cuspide temperat undas 237 [Tib.] 4,5,4 regna superba Quotquot perlustrat pelagus, confinia Cretae, Siciliaeque inter loca naufraga, pendere certos Non renuunt nummos; neque defuit inclyta palmis, Imperióque potens regio terráque, maríque, Mars ubi sanguineis persaepè infrenduit hastis, Floruit ac pariter lauris ubi major oliva: Flósque, decusque Virûm, Marii, pubesque Sabella, Assuetique malo Ligures, Volscique veruti, Caesar ubi, Decii, Titi, magnique Camilli, Scipiades duri bello, Pugilesque, Ducesque, Quà mare, quà tellus spectat, domuêre rebelles; Submisêre suum dives quoque Rhenus, et Ister Vectigal, nemorum qui per salebrosa volutus Pascere non populos, non lambere desinit urbes, Donec ad optatam tumido fluit impete Peucen; Eque suis pensum mavortia Gallia sylvis Congerit, Augustis Latiô dignata triumphis, Quam findunt Araris, Rhodanus, quam permeat ingens Sequana, velivoloque celer rigat amne Garumna; Fertque numisma suum quemcumque nivosa Pyrene Rupibus herculeas prospectat ad usque columnas; Solvit Anas mulctam; geminisque venustus obedit Duria littoribus: Baetis quoque cinctus olivis, Auriferamque Tagus qui gurgite volvit arenam, Quique suo terras illustrat nomine Iberus Prompta tributa ferunt. Aliâ mox parte, priori Asperiore, suas fera congregat Affrica vires; Hinc Getula cohors, celeresque nocentia Mauri Rimantur nemora Atlanti, dispersaque Lucis Rustica tecta; Domos illinc quicunque nigrantes 242 San. 2,183 terra inclyta 243 San. 2,181 cui late imperium terraeque marisque 251 San. 2,190 hinc Rhenus pater indigenas 252-254 San. 2,191-193 qui silvarum per vasta volutus / pascere non populos, non lambere desinit urbes, / donec ad optatam rapido venit agmine Peucen 255 San. 2,194 proceras scrutatur Gallia silvas 256 San. 2,195 caesareis Latio dignata triumphis 257f. San. 2,196f. quam Rhodanus, quam findit Arar, quam permeat ingens / Sequana piscosoque interluit amne Garumna 259f. San. 2,198f. praerupta Pyrene / rupibus herculeas prospectat adusque columnas 261 San. 2,200 cogit Anas 262 San. 2,201 Duria et albenti Baetis praecinctus oliva 263 San. 2,202 auratamque Tagus volvens sub gurgite arenam 264 San. 2,203 quique suo terras insignit nomine Iberus 265 San. 2,204 Parte alia 266 San. 2,204 circunvocat Africa vires 267f. San. 2,205f. getuli maurique duces rimantur opaci / Atlantis nemora et dispersa mapalia silvis 243 Lucr. 3,837 terraque marique 246 Verg. georg. 2,167 pubemque Sabellam 247 Verg. georg. 2,168 Volscosque verutos 248 Verg. georg. 2,169 Decios Marios magnosque Camillos 249 Verg. georg. 2,170 Scipiades duros bello 259 Sil. 1,352f. nivosae / Pryenes trabs 260 Sil. 1,142 Herculeis Garmantica signa columnis 261 Ov. met. 14,6 gemino ... litore 263 Sil. 16,560 qua Tagus auriferis pallet turbatus harenis Massilûm, quicunque specus, latebrasque, vel hortos Incolit Hesperidûm, vallataque montibus arva: Sive jacens ustâ baculo innitatur arenâ Pastor, seu felix aurum super arbore natum Decutiat, Lybicos aut sternat is ense leones; Et qui conjunctis immania saxa revolvunt Bobus aratores; dein quà Carthaginis arces Procubuêre solo, tritaeque in littore turres Nil nisi busta notant; sistit se turba Macarum, Et cum Barcaeis Nasamon, qui proxima Ponto Nudus rura tenet, spoliis quem barbara raptis Syrtis alit; siquidem vacuis populator arenis Imminet, et nullos, nisi rapto vivat acervos Novit opum; veniunt Garamantes, et Indi Cum Psyllis, patriae quos nutrit virus Echidnae; Quique Cyrenaeas proscindunt vomere glebas, Proficuósque legunt succis medicantibus herbas; Quos quoque Marmaridûm complectitur orbita, quique Pascua tot servant Aegypti; denique quotquot Ambit thuricremis Meroe foecunda colonis, Quos Paradisiaca surgens ab origine Nilus Per septena fovet felicibus ostia lymphis. Ipse Senex etiam custos fidissimus illuc Intrepidos movit cum Sancta Virgine gressus, Quem par ardor habet, patriis sub moenibus, aequè Ac reliqui, fixum cum nomine tradere censum: Hinc tot regna stupens, tot prisca palatia cernens, Quae Proavi rexêre sui pietate, fideque, Attenta secum reputabat mente trophaea Tot Regum, ac Procerum longo ordine facta suorum; 271f. San. 2,210-212 Massylum quicunque domos, quicunque repostos / Hesperidum lucos munitaque montibus arva / incolit 272f. San. 2,207f. inventus arena / seu pastor 274 San. 2,209 saevos latebrosa ad tesqua leones 275 San. 2,213 vertentes immania saxa 276f. San. 2,214f. qua devictae Carthaginis arces / procubuere iacentque infausto in litore turres 278 San. 2,222 Iamque Macas 279 San. 2,223 Barcaei, venere suis Nasamones ab arvis 280 San. 2,225 spoliis onerantur 281 San. 2,224 per Syrtes 281 San. 2,226 cumulos extantis arenae 283f. San. 2,228 Postremo Psylli garamanticaque arva tenentes 285 San. 2,229 quique cyrenaeas suspendunt vomere glebas 286 San. 2,230 laudatasque legunt succis praestantibus herbas 287f. San. 2,232f. qui pascua servant / Aegypti 289 San. 2,233 Aegypti Meroesque 290 San. 2,234 Nilus ab aethereo ducens cunabula coelo 292f. San. 2,235 Nec minus et casta senior cum virgine custos 297f. San. 2,239 secum proavos ex ordine reges 298f. San. 2,241 mente recensebat tacita numerumque suorum 272 Ov. met. 14,655 innitens baculo 276 Verg. Aen. 1,298 pateant Carthaginis arces 279 Lucan. 9,439 proxima Ponto 280 Verg. Aen. 10,449 spoliis ego iam raptis 281 Prop. 2,25,7 in vacua requiescit navis harena 282 Verg. Aen. 7,749 vivere rapto 284 Ov. met. 4,501 virus Echidnae 285 Lucr. 1,211 vertentes vomere glebas 290 Ov. trist. 2,559 surgens ab origine mundi 292 Ov. fast. 5,45 fidissima custos 294 Verg. Aen. 11,882 moenibus in patriis Inde sui generis monumenta decora, Patrumque Stemmate non humili, sed principe stirpe satorum, In quibus ambitio, furor aut malesanus agendi Haud sedem fixêre suam, sed proxima Coelo Relligio, vitaeque tenor memorandus, et aequi, (Quanquam tunc esset pauper, neque cognitus ulli) Enumerare parat celeberrima gesta, remotas Emensus terras: Quum praetergressus avitae Rura Galilaeae, dein undique septa profundis Culmina Carmeli convallibus, arváque celsi Splendida Thaboris, nec non Samaritidos orae Tractus finitimos, ubi surgunt mille virentes Arboribus colles, tremulaeque cacumine palmae, Urget iter; laeva Solymam sed parte relinquit; Ac tandem abrupti superans fastigia Clivi, Circumquaque domos, ac oppida cernit, Olympi Aemula, dignoscens patrios è mole penates: Tum verò in lacrymas effusus, amoris, et irae Signa, notamque suae, singultibus ilia pulsat, Hisque Bethlemiticas reveretur vocibus arces: O Muri, ò turres, defensaque moenibus altis, Claráque compositis penetralia, claustraque saxis! Vos Proavûm Sedes, urbesque, focosque meorum, Demissè veneror: Tuque ò cultissima tellus, Tot Genitrix, nutrixque Patrum, Regumque vetusta, Cernere cui dabitur, quem sol, quem luna, Polúsque, Qua vergit duplex Horizon, metuuntque, coluntque, Salve iterum! tu sola Jovis formidine matrem Percelles Cretam, medio quae turgida Ponto Urbibus insignis centum, tunc cernua ponet 305 San. 2,242 quanvis tunc pauper, quanvis incognitus ipsis 306-308 San. 2,249 Iam fines, Galilaea, tuos emensus 309f. San. 2,245 Carmeli valles quaeque altus vertice opacat / rura Thabor sparsamque iugis samaritida terras 313 San. 2,247 solymas a laeva liquerat arces 315 San. 2,248 tecta domorum 317 San. 2,250 lacrimis urbem veneratur 320 San. 2,252 Bethlemiae turres 323 San. 2,254 tuque o terra 324 San. 2,254 parens regum 325 San. 2,255 cui sol et gemini famulantur 327f. San. 2,256 salve iterum: te vana Iovis cunabula Crete 304 Ov. heroid. 17,14 tenor vitae 306 Lucr. 2,534 terrisque remotis 312 Ov. met. 5,103 tremulis altaria palmis 313 Ov. met. 7,357 a laeva parte reliquit 318 Verg. Aen. 9,415 singultibus ilia pulsat 320 Verg. Aen. 1,95 Troiae sub moenibus altis Acre supercilium; centum validissima portis Te quoque Thebarum munimina prisca pavebunt, Et celebris gemina Latonae prole rubebit, Ac delusa fremet Delos; tandemque superba Roma Virûm, rerumque potens, quae culmina stellis Fert propior, cujus faustas dum gloria bigas Instruit, ad currum telluris colla, marisque Illigat, et septem turritis moenibus arces Erigit una sibi, sceptrumque submittet ovanti Prona sibi, fasces, et quas regit orbis, habenas. Sic devotus ait, senióque, viaque gravatus Joseph, et tota passim regione pererrat Undique circuitum, tardéque moventis aselli, Conjugis obsequio latus icit, et incitat, illuc Donec migrârint, sua quò mens tendit, et ardor. Jamque per emeriti surgens confinia Phoebi Titanis late mundo subvecta silenti Roriferô gelidum tenuaverat aera curru; Cùm Bethlemiticae pertingit ad urbis apertas Par sanctum portas: primo citò limine spectat Plebe scatere vias, sexus, aetatis et omnis, Per fora, perque domos densas concurrere nubes; Huc studiò mixtum confluxerat undique vulgus; Turba frequens; intus nec se capit ipsa, sed urget Se magis, et simili semper cursu, atque recursu, Volvitur, unde fluit, se seque reciprocat aestus; Censeres illuc longinquo ex aequore vectas Ad merces properásse, vel inflammantibus agros Hostibus, in tutum pavidos celerâsse colonos; Mille per anfractus, nullo discrimine, raptim 332 San. 2,259 geminos Latonae extollere partus 334 San. 2,261 rerum terrarumque inclyta Roma 348 San. 2,268 plenam conventibus urbem 349 San. 2,269 extremo e limine 352f. San. 2,270f. Mixtum confluxerat undique vulgus / turba ingens 356f. San. 2,271f. credas longinquo ex aequore vectas / ad merces properasse 358 San. 2,273 hostibus in tutum trepidos fugisse colonos 359 San. 2,274 perque anfractus 332 Ov. met. 4,514 gemina visa est mihi prole 337 Ov. am. 3,8,47 turritis incingere moenibus 341 Verg. Aen. 6,886 tota passim regione vagantur 345 Stat. Theb. 1,336 iamque per emeriti surgens confinia Phoebi 346 Sen. Herc. fur. 862f. silentis / otium mundi 349 Verg. Aen. 2,469 primoque in limine 351 Ov. met. 15,537 densas obiecit Cynthia nubes 356 Lucan. 3,164 longinqua vexit super aequora 359 Lucr. 5,1314 nullo discrimine Una omnes ruere, ac pansis effervere valvis; Cuncta replêsse viros, confusoque ordine matres: Hinc pecus, agricolas illinc; hos jungere plaustra, In campis illos tentoria figere, plures Sternere porticibus centena Cubilia, totam Collucere focis vidisses protinus urbem; Vocibus, et resono compleri cuncta tumultu Dum videt ista Senex Custos, immobilis haeret, Intentos volvens oculos, terramque, polumque Misceri admirans, sibi nec superesse pusillae Vilia tecta casae, simul, inquit, eamus uterque, Quò nos aethra, Deusque vocant, Patrumque sacrata Nos direxerunt oracula. Surgit ab Urbe Non procul exiguo protensa Caverna recessu Arte laboratum nulla, sed Numinis alta Crede Mapale manu, structura dignius omni, Utpote quod tantis, velut Aula superba, vel Arcus, Serviat hospitibus, Coelo famuletur et ipsi, Haud secus ac Phrygiis diducta Theatra cylindris, Ponè fatiscentem scopuloso in vertice Cryptam Faucibus angustis, adituque voraginis arcto Conspicit; intus erat laqueata cubilibus imis, Atque cavis fabricata petris, vel marmore picto Tum species non vana domûs, tum pumice Fornix, Vestibulumque tophis, trabibusque perenne propinquis Civibus hospitium: mavult hoc Aedibus Antrum Principis huc illuc errans praeponere (namque Aetheris alma cohors ambos comitatur euntes Ad metam) Virgo cum Conjuge Virgine Conjux; Hos ubi cimmeriis nox obruit atra tenebris, 361 San. 2,275 cuncta replesse viros confusoque ordine matres 362 San. 2,276 permixtos pecori agricolas: hos iungere plaustra 364 San. 2,277f. discumbere apertis / porticibus 366 San. 2,278 resono compleri cuncta tumultu 369f. San. 2,282 nec superesse locum tecto videt ’ibimus’ inquit 371 San. 2,283 quo deus et quo sancta vocant oracula patrum 377 San. 2,288 hospitio coelum acciperet 388 San. 2,293f. cum coniuge sancta / devenit 360 Verg. Aen. 8,689 una omnes ruere 367 Verg. Aen. 7,250 immobilis haeret 368 Verg. Aen. 7,251 intentos volvens oculos 374 Verg. Aen. 1,639 arte laboratae vestes 379 Sil. 8,389 scopulosi verticis 380 Verg. Aen. 11,525 angustaeque ferunt fauces aditusque 382 Stat. silv. 2,2,88 marmore picto 386 Stat. Theb. 10,168 huc errat et illuc 389 Amm. Marc. 29,2,4 velut in Cimmeriis tenebris Sedit in hocce specu tot casibus actus uterque: At super his Joseph, cujus praecordia dirae Torquebant curae, ramis, foliisque cupitas Suscitat extemplò flammas, dein arida circum Nutrimenta ferens illuminat igne recessum; Apparat et Sponsae Thalamum, foenile, cubanti, Membraque discincto sanctissima velat amictu; Armentumque duplex, blandis prope lenius agnis, Invictumque malis; operum, patiensque capistri, Alligat apposito Praesepis stipiti: id ipsum Fortè locavit ibi palmis, ac vimine textum Ingenio natura suo; Nunc pandere fixum est Non Pindi arcanos, ast Omnpotentis Olympi, Quos adjecta tegit seriò Cortina, recessus; Quò nunquam Phoebus, nunquam subiiêre Camoenae, Quos neque Calliope cecinit, neque Delphica tellus, Non Claros, aut Tenedos, Pataraeaque Regna, satisve Pindarus, aut Helicon coluit, non Castalis unda: Vos ergò astriferae qui degitis Atria sedis, Bisseno lapidum textu rutilantia, cujus Fundamenta tenent grandes miro ordine gemmae, Substructaque sedent lapidis compagine vivi, Quem Deus ipse manu tantae in fundamina molis, Demittit Coelo primum, quo fabrica fidat Omnis, et aeternâ furgat solidissima petrâ, Vos mihi sinceros non torto tramite calles (Si tamen id mereor) faciles monstrate, viamque Pluribus haud tritam: Jam sacrosancta tenemus, Vagit ubi Christus, Cunabula; dicere plausus Quis queat, Aligerûm dulcis certamina cantûs, 395f. San. 2,296f. aegra cubantis / membra 399 San. 2,297 mox alligat ipsos 400 San. 2,300 palmarum vimine textum 401 San. 2,301 Nunc age 404 San. 2,301f. nunquam audita sub antris / Musarum ve choris celebrata aut cognita Phoebo 407 San. 2,301 castaliis quae nunquam audita sub antris 408 San. 2,303 vos 416 San. 2,304 si merui, monstrate recessus 391f. Stat. silv. 2,2,148f. longae / praecordia curae 393f. Verg. Aen. 1,175f. suscepitque ignem foliis atque arida circum / nutrimenta dedit 400 Verg. georg. 4,34 alvaria vimine texta 402 Verg. Aen. 10,1 domus omnipotentis Olympi 405 Ov. met. 1,515 Delphica tellus 409 Claud. carm. mai. 18,225 grandibus India gemmis Qui circum splendent adamante, et sydere texti? Pastorumque togas, purâ quae luce renident; Quisque suas viridante comas diademate cingunt, Gestantes nitidas, victorum insignia, palmas? Gaudia, pax, moduli, festus strepit undique Paean, Virginis interea dum proditurus ab alvo, Ac recubans foeno vagitus edet Jesus. Illuc ergo gradum, mentemque reflectere firmum est, Quò nulli Vatum, nullos licet ire profanos, Qui sternant sacris iter exitiale Poetis. Haec inter sensim nox in sua regna subibat Astrigeris invecta rotis, cùm belva, satúmque Conticet, et roseas abdunt jam nubila bigas, Irrepuntque, pigro quae sparsa papavere languent, Otia blanda; superque foco dum desiit ignis, Attollens oculos, iterumque, iterumque relabens, Non prius umbroso caput acclinavit in antro, Distentusque Senex curis, somnóque gravatus, Quàm cùm Bethlemicis nova lux affulserat oris, Et sanctum Praesepe super Saturnus obibat Fronte Jovem nitida; laetos accendit et ignes Jupiter; ardentes Mavors leniverat iras Efferus; obliquos Caelo Sol ibat in Orbes; Indivisa comes solem Cytheraea premebat, Mercuriusque sequens famula face; menstrua cursum Luna, laborantem vario discrimine formam Ore gerens, propior terris elementa legebat; Dein subitò erumpunt voces, totisque canentum Ordinibus placidum modulatur pugna canorem, Angelicumque melos prope dant, et rauca tubarum 424 San. 2,305 ad cunas et gaudia coeli 428 San. 2,308 vatum vestigia 430 San. 2,309 nox tardis invecta quadrigis 434 San. 2,315 in cineres consederat ignis 436 San. 2,317 senior caput acclinaverat antro 447 San. 2,321 voce canentum 420 Val. Fl. 4,93 sidere textam 421 Verg. Aen. 2,591 pura per noctem in luce 430 Prop. 3,11,32 in sua regna 431 Verg. Aen. 12,77 puniceis invecta rotis 432 Verg. Aen. 7,26 roseis ... bigis 435 Ov. fast. 1,283 attollens oculos 437 Plin. panegyr. 86,2 distentus imperii curis 438 Verg. Aen. 9,110 nova lux 445 Sil. 5,393 vario discrimine 446 Tib. 3,7,159 propior terris Aera procul; resonat laetis clangoribus aether; Aligeri in numerum conspirant: carmina nervis Suavibus ingeminant; discrimine Musica crescit Multiplici: Novit modulamina coelica Virgo, Et Partûs vicina sui monimenta prehendit; Idcircò excussit sibi se, cubitoque levata, Quid sonet, ac circum niteat, scitatur; et ore Verùm corde magis vibrat has super astra loquelas: O’ qui perpetua mundum ratione gubernas, Terrarum, Coelique Sator, qui tempus ab aevo Ire jubes, facilesque meis das vocibus aures! Hora venit tandem, tua quâ sanctissima Proles, Non hominis mixto sexu, sed flamine Coeli Obnubente animam, sub amicas prodeat auras; Terraque flexivagi cieat discrimina cantus, Per varios fugitiva modos, simul ordine concors Dissidium plaudat fidium mihi laeta propago; Inque diem vertat noctem modò Machina taedis Inclyta sydereis, ac longo limite Lucus Aurea fulgentis pandat miracula Coeli, Aureaque attonitis pandat spectacula terris. Ecce tibi fructum, qui jam maturuit, ecce, Quod genus humanum redimet, teramabile Pignus! Tuque tuere, precor, metuende Creator, ab alto Virgineum Matris florem, meritúmque pudoris Juge verecundi! Tuque, ò dulcissime Fili, Quem gremio gaudens foveo, salus unica mundi, Ah tandem prodi in lucem! te dulcia mammae Pabula carpentem, plantisque, manúque jocantem Praestolor impatiens; tibi basia mille litabo, 454 San. 2,322 partusque instare propinquos 471 San. 2,331 En tibi maturos fructus 475f. San. 2,334f. Ergo ego te gremio reptantem et nota petentem / hubera, care puer, molli studiosa favebo 451 Prop. 3,3,35f. carmina nervis / aptat 455 Ov. met. 11,621 excussit tandem sibi se cubitoque levatus 460 Val. Fl. 7,419 da vocibus aures 463 Sil. 17,209 auras poscit amicas 468 Verg. Aen. 2,697 longo limite 469 Ov. met. 2,17 caeli fulgentis 472 Lucr. 2,342 genus humanum 479 Catull. 5,7 basia mille Tu pariterque mihi; quòd si gemebunda ciebis Lamenta, inncouum faciam te carpere somnum, Ore canente melos, totoque sonante recessu; Pendentemque meis, leve pondus amoris, ab ulnis, Fasciolisque dein strictum, foenóque reclinem, Quem specus impertit, Cunarum carcere claudam. Sic ait illa, suoque cupit gaudere per aevum Sponso, Progenieque frui; Pia mulcet et almis Vocibus Aligerûm sua corda; sonisque tubarum, Et chelyum, quêis blanda chori modulamina circum Pangebant superi, curas, et amara levabat Taedia, congesto malesarti stramine Luci. Jamque diem ad metam, revoluto tempore, Titan, Utque Parens fieret felix, adduxerat horam; Quis modo me fulcit, quis dirigit alta petentem? Sensa quis indocili, quis sancta oracula vati Suggerit, ut dignè tantum de Virgine Partum Evolvam! Tu, Diva potens, rege, quaeso, poetam! O tibi sint laudes! divinitus efferor, oras Jam super aethereas: mihi cominùs aurea fulgent Tecta aeviternae sedis, radiataque passim Atria Chrysolitis, et limina texta Pyropis; Jamque triumphantis plaga caerula panditur aethrae, Coelicolûmque trahens, facto velut agmine, turmas, Orbibus éque suis astrorum ex ordine pompam Educens, totos Axis mihi sistit aperti Regnantum coetus, mirum quò cernere possint Prodigium spectaclum, insolitum, ingens, nobile, summum; Dumque sacrata cano, procul hinc, procul este profani, Degeneresque mei sensus! Jam libera curis 486 San. 2,339 Sic memorat 487 San. 2,339 fruiturque deo 492 San. 2,341 revoluto sidere 493 San. 2,342 hora propinquabat 494 San. 2,342 Quis me rapit? 497 San. 2,342f. Accipe vatem, / diva, tuum; rege, diva, tuum 507 San. 2,346 mirum, indictum, insuetum, ingens 508 San. 2,347 dum sacra cano 509 San. 2,346f. absistite, curae / degeneres 483 Ov. met. 2,161 leve pondus 495 Verg. Aen. 8,131 sancta oracula 497 Ov. am. 3,10,35 diva potens 499f. Verg. Aen. 6,13 aurea tecta 502 Lucr. 5,481 plaga caerula 503 Verg. Aen. 1,82 velut agmine facto Jamque soluta metu sêcli Regina futuri Perstiterat constans, et nil cum corde caducum, Nil fluxum reputans; Pater altus, et ipse Natus; quíque prius, quàm sol, quàm luna niteret, Spiritus ibat amans super astras flammeus undas, Confirmant, reparantque malis, animumque periclis: Mox Divae in mentem redeunt quaecunque verendus Protulit Interpres; minimo sine pondere lapsi Jam menses, unquam proprio nec inusta pudori Vel nota, vel labes: Clausa cùm protinus alvo (O nox Coelitibus laetissima, grataque terris, Quae nobis liquido sic intemerata sereno Fulsisti nunquam!) stipulae prout Illa rigenti, Stramineaeque strui tacitas innixa jacebat Intra speluncae latebras, spectantibus astris, Ac toto mirante Polo, Bethlemque stupente, Edit onus Virgo, qualis cùm vere tepenti Per matutinas albescere visa tenebras Rosiferis Aurora comis, et solis ad ortum Spargit inaurato radiata rosaria Coelo, Circumquaque micant teretes per gramina guttae: Jamque madet tellus, madet uda veste viator, Irriguaeque stupens vim non sensîsse pruinae, Humenti gressu neglectas proterit herbas: Magna, stupenda fides! Vitales lucis in auras Jam jam prodierat divinus, humillimus Infans; Et paleis, foenoque latus malefultus agresti, Vagitu implérat primo stabulumque, gregemque; At nullos Genitrix intra praecordia motus, Sive repercussos non sueti ponderis ictus 510 San. 2,348 iam non tacta metu saecli regina futuri 511 San. 2,349 nihil ipsa suo cum corde caducum 512f. San. 2,350 nil mortale putans: illam natusque paterque 513 San. 2,351 quique prius quam sol coelo, quam luna niteret 514 San. 2,352 spiritus obscuras ibat super igneus undas 516f. San. 2,354f. Praeterea redeunt animo quaecunque verendus / dixerat interpres 517 San. 2,355 acti sine pondere menses 518 San. 2,356 servatusque pudor 519 San. 2,356 clausa cum protinus alvo 520 San. 2,357 o noctem superis laetam 522 San. 2,358 stipulaque innixa rigenti 524f. San. 2,359 spectante polo spectantibus astris 526 San. 2,360 edit onus: qualis rorem cum vere tepenti 527 San. 2,361 per tacitum matutinus desudat Eous 530 San. 2,362 et passim teretes lucent per gramina guttae 531 San. 2,363 terra madet, madet aspersa sub veste viator 532 San. 2,364 pluviae vim non sensisse cadentis 533 San. 2,365 gelidas hudo pede proterit herbas 534 San. 2,366 Mira fides! 534f. San. 2,366f. in auras / prodierat 536 San. 2,367 foenoque latus male fultus agresti 538 San. 2,369 Alma parens nullos intra praecordia motus 539 San. 2,370 devexi ponderis ictus 511 Sil. 7,57 oblitaque corde caducum 512 Stat. Theb. 7,84 pater altus 526 Ov. ars 3,185 vere tepenti 530 Auson. de ros. nasc. 9 teretes concludere guttas 534 Lucr. 3,405 vitalis suscipit auras 538 Ov. rem. 79 modici tangunt praecordia motus Senserat; intactis haerebant viscera claustris, Constabat firmis cor et inviolabile fibris; Haud secùs, ac speculi glacies, quae pura nitenti Luce micat; penetrat, sed non vis ignea laedit, Cùm jubar auricomum solis, radiosque polita Fronte bibit, calidumque, gelu renuente, reflectit, Accendens validas peracuta cuspide flammas; Naevus abest; nocuae nec mollis anhelitus aurae, Nec levis hanc maculat suffusa visculus umbrâ. Contegit Alma Parens tepefacto tegmine Prolem, Exceptámque sinu, leviterque ad pectora pressam In Praesepe locat, pannis, foenoque reclinat: Hanc respiranti mansueta jumenta fovebant Ore (stupescat homo virtutis mystica Divae Robora!) procubuit bos cernuus illicò, natum Cognoscens Dominum, simul et, mora nulla, recumbit Pronus Asellus ibi, veneratus poplite curvo Authorem Coeli, et terrae: Benefaustus uterque! Hinc procul abscedat mendacis fabula Cretae, Antiqui referens commenta jocantia furti, Sidoniam mare per medium vectâsse puellam; Nec, sua dum Baccho sacrat Orgia foeda Cithaeron Saltantes inter Thyasos, vinoque madentes, Vos notet obsequio Senis invigilâsse profani: Solis namque Deum vobis, et Pignus Olympi Nosse datum, solis Cunabula sacra tueri; Dum madidas igitur volvet maris aestus arenas, Dum rotet astra polus, feriant dum littora venti, Gramina dum tellus, citharam dum Phoebus amabit, Semper honos, vestrumque decus, nomenque manebit, 540 San. 2,371 senserat; haerebant immotis viscera claustris 550 San. 2,378 exceptumque sinu blandeque ad pectora pressum 551 San. 2,379 detulit in praesepe 552f. San. 2,380 ore fovent iumenta 554f. San. 2,381f. agnoscens dominum procumbit humi bos / cernuus, et mora nulla simul procumbit asellus 556 San. 2,383 trepidanti poplite 558 San. 2,384 fabula Cretae 559 San. 2,385 polluet antiqui referens mendacia furti 560 San. 2,386 sidoniam mare per medium vexisse puellam 561 San. 2,387 aut sua dum madidus celebrat portenta Cithaeron 562 San. 2,388 infames inter thyasos 563 San. 2,389 arguet obsequio senis insudasse profani 564f. San. 2,390 solis quippe deum vobis et pignora coeli / nosse datum, solis cunabula tanta tueri 569 San. 2,395 vestri semper referentur honores 543 Ov. met. 1,26 ignea ... vis 555 Ov. met. 1,167 mora nulla 558 Auson. Cupid. cruc. 28 Minoia fabula Cretae 562 Claud. carm. mai. 10,79 vinoque madentes 566 Ov. met. 12,239 madida resupinus harena 567 Claud. carm. mai. 5,527 dum rotat astra polus, feriunt dum litora venti Vestraque jugè fides sacro paeane coletur. Quis tibi tunc sensus, dum cernis talia, Virgo? Quae tua corda subit dulcedo, Polique voluptas, Cùm duo bruta tuis mirè famulantia Cunis, Abjectaeque Casae sacros adhibentia ritus Spectares Domino caput inclinare supremo, Mox et utrumque genu? dein ad spectâcla phalanges Allicere aethereas? Hominum, rerumque Creator! Prô quae tanta valet stimulos lenire ferinos Industris ratio? mites in pectore motus Quis calor elicuit, vel quae prudentia belvis Indidit? ut Regem, quem non voluêre tot urbes, Regna recusârunt, populi repulêre, bonique, Quêis sacras aedes, Delubra, Arasque tueri Tradita cura fuit, jam segnis Asellus, et impos Cum Bove torpenti curvatis Numen adoret In Cunis genibus? Sic Diva potentia ludit! Interea Joseph membris languore solutis, Excitusque sono pueri plorantis, opaci Desidiem Morphoei gemino de lumine tersit: Jamque videt, prô quale decus, quae spicula flammae Coelitus emissae! quae carmina, jubila, plausus! Hîc alios soles, hîc altera sydera cernit; Infantem spectat Superi vi Pneumatis ortum, Uxoremque stupet solitò plus ore nitentem, Aspectuque magis, plus jaspide, plusve smaragdo Splendentem; non ora tamen, vel lumina circum Torquentem; in Divo prô quanta modestia vultu! Talibus at stupidam visis, et voce Deorum, Sublimemque solo laeta cingente caterva 570 San. 2,396 vestra fides 571 San. 2,397 Quis tibi tunc animus 572 San. 2,397 quae sancto in corde voluptas 573 San. 2,398 tuis famulantia cunis 575 San. 2,400 genua inclinare 578 San. 2,402f. quae tanta rudes prudentia sensus / leniit? 580 San. 2,404 excivit calor 581 San. 2,405 ut quem non reges, non accepere tot urbes 582 San. 2,406 non populi 583f. San. 2,406f. quibus una aras et sacra tueri / cura fuit 584 San. 2,407 iam segnis asellus 585 San. 2,407 iam bos torpens 588 San. 2,410 excitus somnum expulerat 590 San. 2,411 iamque infantem videt 595 San. 2,412 maiorem aspectu maiori 599 San. 2,414 superum cingente caterva 585f. Amm. Marc. 17,10,3 genibus curvatis 587 Ov. met. 11,612 membris languore solutis 588 Petron. 71,11 puerum plorantem 590 Mart. 11,53,3 quale decus formae Coelicolûm; qualis Titanius Ales ab Indo In nostrum si fortè migrat nitidissimus orbem, Par astris vitâ, vincens quoque sydera pennâ; Lumina cui radiant, depictaque flammeus ora Cingit honos, rutilum cervice intermicat aurum, Frontem crista tegit, pingunt maculosa rubentes Terga, pedesque notae; volucres comitantur euntem Innumerae: stupet ipsa cohors, argutaque mille Foedera concentum variat; passimque loquaces Conspirant aurae in numerum, nec dulce remittit Dissidium vocale phalanx: Miratur amoenum, Insolitumque jubar Joseph, miratur et illos Agminis aetherei cantus; tum sensibus expers, His et deliciis victus, perplexus, et impar Ferret ut augustam populi Coelestis in Antrum, Delapsi tetricum, pompam, lucémque, melósque, Concidit attonitus, trepidásque inflexit in ulnas Pallentem vultum; defixa subinde modesto Obtutu tenet ora, soloque immobilis haeret: Admirabundi propè conspexêre jacentem Hîc illum superi, viditque piissima Conjux; Nec perpessa gravi sua membra senilia somno Praeverti, dextrâ fulcit, quò surgat, et aegrum Dat firmare genu, tremulos stabilire pedesque; Hortaturque pati Superûm tot Festa, Chorosque, Aethereasque faces, intextáque vultibus astra, Nectaris et rivos, pictamque coloribus Hyblam Non defecturis: vires, animumque resumpsit Postquam dormitans Heros, innixus agresti, Ac valido fusti, primùm, qui carmina pangunt, 601 San. 2,415 nostrum cum tendit in orbem 601 San. 2,416 nitidissima phoenix 606 San. 2,417 quam variae circum vulucres comitantur euntem 607 San. 2,420 stupet ipsa cohors 610 San. 2,422 miratur ovanteis 612 San. 2,423 coelicolum cantus 613 San. 2,424 tantisque ardoribus impar 616 San. 2,424 attonitusque animi 616f. San. 2,425 geminas vultum demisit in ulnas 618 San. 2,426 telluri immobilis haesit 619 San. 2,427 iuxta videre iacentem 620 San. 2,428 vidit dia parens 622f. San. 2,429 dat surgere et aegrum 623 San. 2,430 substentare genu, tremulisque insistere plantis 624 San. 2,431 divinosque pati vultus 625 San. 2,432 aethereas virbantia lumina flammas 627 San. 2,433 ubi paulatim vires animumque resumpsit 600 Claud. carm. min. 27,7 Titanius ales 603f. Claud. rapt. 3,89 flammeus oris honos 605 Claud. rapt. 1,184 frontem crista tegit 606 Ov. met. 11,21 innumeras volucres 617 Sen. Troad. 240 pallente ... vultu 617f. Verg. Aen. 7,249f. defixa Latinus / obtutu tenet ora soloque immobilis haeret 621 Ov. met. 4,784 gravis somnus 626 Ov. fast. 4,275 picta coloribus Aligerûm Coetus, placido dein ore salutat Christiparam Coeli Dominam; mox intima lustri, Praesepísque petit Cunas, ubi cernit in imo Straminis aggestu Regémque, Deumque jacentem, Aeterni Patris Sobolem, quem nulla creavit Dextra Deum, potuítque Deus genuisse, sed aequa Majestate parem, qui magno à Lumine Lumen Descendit de Patre Deus, nec honoribus illi, Nec Regni splendore minor (proh mentis in Aethram Jugiter intentae pietas! ò summa timoris, Et cultûs ratio!) tum spectat, et obstupet illum, Qui gemit, et motis violenta in stramina pugnat Brachiolis, et anhelus hiat, gemitúque frequenti Claustra quatit: Sanctum non audet tangere Pignus; At trahit ore auram divino efflantis ab ore; Inde repentino correptus Numinis haustu, Atque Deo plenus sic tandem voce serena Effatur, solvens in amaros lumina fletus: Magne Puer! natum te non excepit Olympus, Digna Deo sedes, auro quae splendet, et astris, Nec Lybicus, Phrygiúsque silex, nec amoena Laconum Saxa Domûs, vel flexus Onyx, aut concolor alto Vena mari, Phariis vel Curia nixa columnis, Oebalis, aut Tyrii thalamum neque texuit ostrum, Ast male tecta jacent rigido tua membra grabato, Et specus arcta struit tibi celsa palatia, durae Suntque sudes, calami, stipulae tibi lectus eburnus; Sint picturatis lucentia marmora venis, Aurataeque trabes, postes et Acbate nitentes, Aulaque Beryllis, et fultae Jaspide valvae, 630 San. 2,435 de more salutat 632 San. 2,436 accedens praesepe 636 San. 2,465 e lumine lumen 643 San. 2,439 non ausus tractare manu 644 San. 2,440f. insperatam auram divino efflantis ab ore / ore trahens 645 San. 2,441 subito correptus numinis haustu 646 San. 2,442 afflatusque deo, sic tandem voce quieta 648 San. 2,444 Sancte puer 652 San. 2,444 phariis operosa columnis 630 Verg. Aen. 7,194 placido prior edidit ore 643 Sil. 7,130 quatit restantia claustra 644 Verg. Aen. 3,373 divino ex ore 646 Sen. suas. 3,5, plena deo 647 Verg. Aen. 5,856 lumina solvit 648 Mart. 6,3,2 nascere, magne puer 650-652 Stat. silv. 1,2,148-150 hic Lybicus Phrygiusque silex, hic dura Laconum / saxa virent, hic flexus onyx et concolor alto / vena mari 652 Stat. silv. 1,2,152 innumeris fastigia nixa columnis 654 [Sen.] epigr. 402,3 membra pater Lybico posuit male tecta sepulcro 655 Prop. 3,9,49 celsa ... palatia 656 Hor. serm. 2,6,104 super lectos ... eburnos 657 Stat. silv. 1,3,36 picturata ... vena 658 Verg. Aen. 2,448 auratasque trabes Mundi Principibus; sint atria digna Tyrannis, Te Summus Genitor Superûm cumulavit honore; Imminet ecce tibi totius fulgida Coeli Turba triumphantum, palmas, oleasque gerentûm; Totque canunt hosanna tibi, tot millia nusquam Ulla ferent hominum terris, aut ulla tulerunt Saecula, nec totidem numerant maria omnia fluctus: Has tamen accedent Aedes Regesque, genusque Longinqui tractûs; venient quos ardua Calpe Littore ab occiduo, tetrisque vocabit ab Indis Sol Oriens, mittetque Notus, ferus Auster, et Eurus: Tu gregis humani Pastor, qui pandis Ovile Latè dispersis ovibus, pectúsque perîclis Hostile in nemus irrumpens per tela, per arma, Per cuneos, rabiem franges, et bella Luporum Compesces, sanctúmque gregem sub amica reduces Tecta. O certa fides mihi maxime Nate! misellis Addite terrigenis, decor, et spes una, salúsque, Sol de sole micans, genitum de Numine Numen! Te nunc Aethra, Solumque canunt, Matremque pudicam, Altor et applaudit, laeti recoluntque Ministri, Tollunt et palmas, praeclara dicantque trophoea, Festaque perpetuis celebrabunt ista triumphis. 660 San. 2,449f. Laqueata tyrannos / tecta 661 San. 2,451 te pater aeterno superum ditavit honore 662 San. 2,452 tibi siderei domus aurea coeli 667 San. 2,454 Et tamen hanc sedem reges 668f. San. 2,455f. longe quos caerula Calpe / litore ab occiduo nigrisque impellet ab Indis 670 San. 2,457 sol oriens, quos et Boreas et fervidus Auster 671 San. 2,459 Tu pastor 672 San. 2,459f. dispersas revocare per agros / missus oves late pectusque offerre periclis 673 San. 2,461 per tela 673 San. 2,462 obscurum nemus irrumpens 674f. San. 2,462f. ora luporum / compesces 675f. San. 2,463 saturumque gregem sub tecta reduces 676 San. 2,464 O mihi certa fides superum 677 San. 2,464 decus addite terris 680 San. 2,466 laetique ministri 682 San. 2,468 perpetuis indicimus orgia fastis 666 Verg. Aen. 1,32 maria omnia 676 Ov. fast. 6,609 certa fides facti 677 Ciris 295 mei spes una sepulcri 679 Ov. Pont. 4,13,29 pudicarum ... matrum 682 Ov. trist. 3,1,41 perpetuos meruit domus ista triumphos

Liber tertius His super Aeternus Genitor, quem Tartarus ingens, Quem metuunt Reges, sol, sydera; cunctaque solus Qui regit, omnia amat pariter, cui nomina mille, Mille potestates, insignia mille, superni Conscendit culmen regni sublime, Thronùmque; Mox ortam sobolem, conceptaque pectore versans Gaudia, confestim sua convocat agmina Divûm; Primaque qui rutili data servant Atria Coeli, Et qui secretos tutantur in Axe recessus, Quosque per Immensos tenet ardens Phosphorus ortus, Quosque per occiduas circumspicit Hesperus oras; Quandoquidem perhibent, rerum cùm Maximus Author Imperium Superis, et leges conderet aequas, Et terrae molem, pondusque rotaret Olympi, Omnigenas statuisse domos, diversaque Divis Atria, pro meritisque suis posuisse penates Omnibus ad lancem dignos: Velut agmine facto Undique conveniunt exciti; tecta frequentat Quisque suae sedis, vexillaque tollit, et arma: Extemplò cuncti properant pede praepete jussi; Turba frequens toto ruit Aethere; fervere pansis Hinc manus Aligerûm portis; clangoribus illinc Dulcisonis auras nitidi pulsare manìpli; Pars flammis rosea scintillat fronte coruscis, Aurea stelliferis pars tempora cincta coronis; Ipse Deus solio residens rutilante, peringens Dorso indumentum circumplicat, orbis, et aethrae Quod latè gyrum complectitur, obtegit, implet; Neverat hoc olim (ceu tradunt scripta) Tonanti 1 San. 3,2 conscendit genitor 5 San. 3,2 conscendit 8 San. 3,4f. quique atria longe / observant 11 San. 3,7 et quos occiduae propior videt Hesperus orae 13 San. 3,8 leges cum conderet aequas 15 San. 3,2 diversas statuisse domos diversaque divis 16 San. 3,11 dignos meritis tribuisse penates 18 San. 3,12 data tecta frequentant 25 San. 3,16 pars stelliferis innexa coronis 26 San. 3,17 ipse sedens 29 San. 3,20 ipsa suo nevit rerum natura Tonanti 3f. Verg. Aen. 7,337f. tibi nomina mille / mille nocendi artes 5 Lucan. 3,709 sublimi ... culmine 6 Verg. Aen. 1,657f. nova pectore versat / gaudia 13 Verg. Aen. 11,321f. aequas ... leges 14 Calp. 4,83 pondus molitur Olympi 17 Verg. Aen. 1,82 velut agmine facto 21 Verg. Aen. 2,113 toto sonuerunt aethere nimbi 24 Verg. Aen. 2,172f. coruscae / luminibus flammae 25 Ov. Pont. 3,1,11 cinctum florente corona Ipsa suo natura vigil noctúque, diúque: Sardonychis Tegmen, gemmisque gravavit, et auro, Intexens dextrâ, laevaque micantia fila, Quin et Erythraeis limbum studiosa lapillis Distinxit; gnavae siquidem quod Conditor orbis Indiderat matri, methodo discrevit, et arte Mirificis, ornans magni Regale theatrum Aetheris, et fixis radiata volumina flammis Sydereo nobis fingens laquearia tecto; Tum sua tellurem collectam in pondera, coecum Quae fuit ante chaos, pulchrum glomeravit in orbem; Frigida tum calidis secrevit, et humida siccis; Dein fudit Pontum, vetuitque excedere fines; Mox sylvis immissa sera, et squammosus in aequor Piscis, et in nubes penna fugêre volucres; Scilicet alitibus dedit aera, piscubus undas; Quadrupedum generi tribuit Sapientia sylvas, Perque poli tractus, mediique per aetheris oram Disposuit solem auricomum, lunamque, coruscis Omnia lustrantes radiis: Ubi quisque sedili Coelicolûm genius proprio consederat, hocce Omnipotens Genitor sermone silentia rupit: O’ Divûm fortes animae! quae fata potestis Luciferi meminisse trucis; cùm bella movere In superos ausum Michael Pugil aethere toto Armipotens illum furiis, colubrisque minacem, Sceptráque poscentem, tumidosque in bella vocantem, In Nos, in fratres immani mole ruentem, Acer anhelanti similis, similísque Tonanti Transadigit victor truculenta per ilia ferro, 30 San. 3,20 ipsa suo nevit 35 San. 3,25 gnara operum mater San. 3,24 distinxerat arte 42 San. 3,30 pontumque natari 43 San. 3,30 silvis errare feras 44 San. 3,29 deferri volucres 37 Ov. trist. 4,3,15 fixae nequeunt tibi dicere flammae 40 Ov. met. 6,19 lanam glomerabat in orbes 43f. Manil. 4,582 squamosis piscibus 47 Ov. met. 6,695 medius ... aether 48 Ov. met. 1,768 radiis insigne coruscis 51 Verg. Aen. 10,668 omnipotens genitor 51 Ov. met. 1,208 Iuppiter hoc iterum sermone silentia rupit 52 Manil. 1,758 fortes animae 53 Ov. am. 2,12,21 nova bella movere 54 Verg. Aen. 5,695 ruit aethere toto 57 Verg. Aen. 9,542 immani mole secuta 58 Verg. Aen. 5,254 acer anhelanti similis Et pedibus proculcat ovans; immitia setis Corpora semiferi, desertoresque scelestos Urget, et in praeceps pallenti claudit Averno: O’ quas haec vobis peperit victoria laudes! Accipite haec animis, monitisque advertite mentes! Tunc vos fida mihi mansistis turba, Rebelles Mille catenarum nexus per inane trahentes, Ructantesque globos ignis, virusque vomentes Dum devicistis, memoranda trophoea locantes Coelesti in Circo: Tantis cumulare triumphis, Vos quoque tot palmis, Regnóque beare superno, Nostraque praecipuos, lectosque ad jussa ministros Aequum censuimus; prisci proba gloria facti Praeplacet usque adeò; nostras et saepe querelas Vos simul audistis, motos et pectoris aestus Excandescentis meritò; quum coeca cupido Numinis indignata jugum, turbasque rebelli Marte ciens, primíque Parentum infanda propago Criminis, in duras scidit praecordia poenas, Tortor, avernalem figens sub pectore legem Hoc primi genus exitii; fatalis origo Tot scelerum, tabo, sanieque veneni Pasta, et lethali carpens vitalia morsu; Vah fera, vah fomes aeterno nata labori Terrigenis! Sumptas veteri de crimine poenas, Exiliumque ferox quid narro, nefasque superbum? Quae tacita mecum reputastis mente, feramque Humani generis fortem doluistis et ipsi Sat tristes! Verùm postquam Clementia vicit Justos irarum motus, ac missa sub oras 63 San. 3,38 quandoquidem haec vobis peperit victoria laudem 64 San. 3,39 huc animos, huc pacatas advertite mentes 65 San. 3,43 mecum mansistis 68 San. 3,45 fixistis in arce trophaeum 70 San. 3,46 insigni munere palmae San. 3,47 regnique in partem 71 San. 3,48 praecipuosque habui lectosque ad iussa ministros 72 San. 3,49 gratia facti 73 San. 3,50 nostras audistis saepe querelas 74 San. 3,51 flammati pectoris aestus 84 San. 3,58 Quid repetam veteri sumptas de crimine poenas 85 San. 3,59 exiliumque informe 86 San. 3,60 quae tacito mecum spectastis lumine 88 San. 3,63 clementia vicerit iras 62 Stat. silv. 5,1,27 pallentis Averni 64 Verg. Aen. 5,304 laetasque advertite mentes 71 Stat. silv. 5,1,39 lectique arcana ministri 78 Val. Fl. 4,486 durae ... poenae 81 Verg. Aen. 8,487 sanie taboque 83 Catul. 64,310 aeternum ... laborem 86 Ov. am. 1,4,23 tacita ... mente Mundi elanguentis Divina Potentia, sensim Virginis intactae plena complevit in alvo Excellens opus: Hoc temerè vos anne patratum Creditis, et nulla forsan ratione peractum? Absit! sic stabiles decuit nos ponere leges, Queîs Coelum, terraeque simul, superique vicissim, Ac homines certo starent sibi foedere juncti; Obque Sacrosanctum Pignus studiumque, piumque Servarent memori cognatae stirpis amorem Corde perennantem. Vos sensus eia benignos Res in mortales, humanaque fata vibrate Interea, vilémque Casam, quam stramen, et horrens E Calamistectum, scabrisque è rupibus antrum Suffulcit! Cunas ibi cernite gramine stratas, Viminibusque thoros: Aedes lustrate beatas, Pauperibus dignas, indignas Divite sêcli! Poplite mox curvo positum Praesepe, sacrato Pignore ditatum, sit cura, decusque vereri; En ut Sancta Parens gremio fovet aurea puro Membra recèns natae sobolis, vigil usque fluentes Nectare dans mammas, satagens et pascere pernox! Ponè videte bovem, miti qui junctus asello Pectore demisso subanhelat uterque calorem Frigenti puero; Domini vestigia nati Dumque boni lambunt, vigiles et postibus adstant, Carmine dulcisono replet aethra, solumque mapale: Vos pariter faustos Divini Pignoris ortus, Et noctem sacram sermone per aera laeto Laudibus innumeris, et nuntia saecula pacis Plausibus unanimes celebrate, renataque moestis 91 San. 3,65 foecundam intactae complerit virginis alvum 92f. San. 3,66 an temere hoc nullaque actum ratione putatis 94 San. 3,67 mansuras decuit me ponere leges 95 San. 3,68 quo terraeque polusque, homines divique vicissim 96 San. 3,69 foederibus starent certis 98 San. 3,70 servarent memorem cognatae stirpis amorem 102 San. 3,72 sub cautibus antri 104f. San. 3,73f. lustrate beatam / pauperibus sedem 108 San. 3,76 natuv fovet 110 San. 3,76f. hubera pernox / indulgens 112 San. 3,78 demisso pectore 113 San. 3,79 domini vestigia lambens 116 San. 3,81 Hic faustos ortus pueri noctemque verendam 118 San. 3,83 laudibus excipite; San. 3,84 in saecula pacem 119 San. 3,83 celebrate faventes 90 Ov. Pont. 4,3,49 divina potentia 91 Aratus 418 intacta ... virgine 96 Ov. trist. 1,8,27 mihi foedere iuncti 108 Verg. Aen. 1,718 interdum gremio fovet 115 Calp. 7,42 sola mapalia 118 Claud. carm. mai. 21,1,24 laudibus innumeris Gaudia terrigenis; Erebi, caesumque colubrum Elogiis cantate novis, victíque venenum Exitiale! lubet terris ita jungere Coelos Ante reluctantes: homines attollere fixum est Culmen ad aethereum, fruituros pace perenni. Haec ubi dicta dedit, solidos inspirat amoris Coelitibus stimulos, quò priscum pectora murmur Compescant penitus, scelerumque oblita priorum, Sedatis superûm turbis, exempla sequantur Aeterni Patris, praecordia blanda foventes; Viventúmque flagrent studiis, humanáque curent. Protinus inde jubet choreis tum fortè vacantem Laetitiam acciri; motus irásque Tonantis Temperat ò quantum sanctè lepidissima! saltu Mille vices iterans, nunc se se versat in orbem, Turbinis intorti celeres imitata rotatus; Nunc placido motu placissima obambulat arte Intexitque vias, cursuque retexit eodem, Et labyrinthaeis erroribus aethera; nunquam Compita nostra beans. Summi vix constitit ante Conspectum Patris, descendere jussa per auras, Porrigit effusos colli per nuda capillos, Aequatasque humeris aptat fulgentibus alas, Remigium aerium, rapidique Insignia cursûs, Solamenque viae comites vocat: ocyus adsunt Perpulchrae visu facies, cantusque, chorique, Jubila, plausus, iô, Paean, et honora triumphis Gloria; rectus Amor socialibus ignibus ardens; Huic addit se nuda Fides, spesque integra, luctûs Nescia, concordes mira pietate sorores; 121 San. 3,86 victumque anguis furiale venenum 122 San. 3,87 coniungere terris 123 San. 3,88 homines ad sidera certum est 125 San. 3,89 Haec ubi dicta, novum superis inspirat amorem 127 San. 3,91 obliti scelerum 128f. San. 3,91 patrisque exempla secuti 130 San. 3,92 terrarum flagrent studio et mortalia curent 131f. San. 3,93f. Laetitiam choreis tum forte vacantem / advocat 132f. San. 3,94f. motusque animosque Tonantis / temperat 140 San. 3,100 terrasque accedere iussa est 142 San. 3,101 humeris accomodat alas 144 San. 3,102 lenimenque viae comites vocat, ilicet adsunt 145 San. 3,103 iucundae visu facies, Cantusque Chorique 147 San. 3,104f. honestis ignibus ardens / rectus Amor 148 San. 3,105 nuda Fides Spesque inscia luctus 149 San. 3,106 unanimes pietate sorores 123 Sil. 6,126 ante reluctantes 125 Verg. Aen. 2,790 haec ubi dicta dedit 134 Ov. met. 8,416 corpora versat in orbem 141 Ov. am. 1,7,39 effuso ... capillo 142 Sil. 6,443 umeris fulgentibus ostro 143 Verg. Aen. 5,292 rapido contendere cursu 145 Nemes. 3,55 cantusque chorique 148 Val. Fl. 5,498 nuda fides 149 Catul. 67,29 mira pietate Illibata dein, non fluxa, sed alma Voluptas Subsequitur; comis quoque Gratia convolat illuc; Hàc etiam properat suadens Concordia pacem: Protinus ut venit praecelsae ad limina portae, Obvia quae superis, et quae mage proxima Coelo Dicunt; aeternis siquidem radiata pyropis Haec micat, ast aliae crebrò mortalibus aegris Triste jubar stellae intorquent, saevosque cometas Sectantur, nocuaque premunt caligine terras; Illis occurrunt, quibus est velocior Euro Ala duplex, Horae succinctae gnaviter artus, Quas non lenta quies, non somnus, inersque lacessit Torpor, at excubiae, quibus est splendentia Divûm Atria, et Empyreae custodia credita molis; Ilicet aeratos avulso cardine postes, Axe poli gemino stridente, cadentibus astris, Suppositis pandunt humeris: Citò permeat auras Laetitiae Genius, tetra sub nocte renidens Mille vagis facibus; gyro gratantur eunti Sydera composito; festas quoque luna Choreas Excitat, exultant Hyades, gestitque Bootes, Plaustra videns auro, totosque nitere Juvencos: Tunc primùm necti memorant post fata Parentis Risisse Erigonem, et lacrymas tersisse fluentes, Ac motus sedâsse feros, et Oriona nimbos. Nox ut in umbriferos movit vestigia saltus, Imaque pervasit, quae rusticus incolit, antra, Pastorumque casas, et lustra peragrat ubique, Lumine perlustrans tacito loca singula; pennas Concutit applaudens, radiataque jactat amictum, 150 San. 3,107 sequitur mox inculpata Voluptas 152 San. 3,108 niveam suadens Concordia pacem 154f. San. 3,109f. quae maxima coelo / dicitur 155 San. 3,110 aeternumque micat radiata coruscis 156 San. 3,111 mortalibus aegris 158 San. 3,112 damnant caligine terras 159 San. 3,113 occurrunt Horae 162f. San. 3,114f. his fulgentia divum / limina et ingentis custodia credita coeli 164 San. 3,116 aeratos impulso cardine posteis 166 San. 3,118 obnixae humeris, volat illa per auras 167 San. 3,119 obscura sub nocte nitens 168f. San. 3,119f. gratantur eunti / sidera, iam festas meditatur luna choreas 170f. San. 3,121f. exultant Hyades, gaudet mutata Bootes / palustra auro totosque auro fulgore iuvencos 172f. San. 3,123f. tunc primum visa est miseri post fata parentis / risisse Erigone 174 San. 3,125 ensis subducitur Orioni 175 San. 3,126 Ut vero umbrosis posuit vestigia silvis 177 San. 3,127 culmina conscendit pastorum 178f. San. 3,128f. perlustrans tacitis oculis loca concutit alas / applaudens 156 Lucr. 6,1 mortalibus aegris 159 Claud. carm. mai. 1,100 rapido velocior Euro 163 Verg. Aen. 7,486 custodia credita campi 164 Ov. am. 3,8,32 aerati postes 165 Verg. Aen. 8,59 primisque cadentibus astris 167 Lucr. 4,172 taetra ... nocte 169 Ov. met. 8,582 festas duxere choreas 173 Ov. met. 4,582 lacrimis ... fluentibus 175 Iuv. 10,194 umbriferos ... saltus 178 Verg. Aen. 4,364 luminibus tacitis Undantemque sinum, cursúque, auraque tumentem; Mille vibrans circum rutilantis fulgura pallae, Laetaque subridens, multaque in luce refulgens; Hanc primi sensêre canes, sensêre Molossi, Queîs aures, ac ora rigent, quibus aspera cervix, Rostrum ingens, hirtíque pedes, unguesque recurvi, Latratu sylvas implentes, naribus ignes Efflantes patulis: dein hanc sensêre jacentes Haedorum passim nemorum per inhospita matres; Balatuque ovium valles strepuêre propinquae, Et juga; mirantesque fabri, stupidique coloni Erexêre caput. Tunc has dedit ore loquelas: O’ Gregis exigui custodes, optima sylvae Cultrix, et pecudum pubes! gratissima Divis Progenies! celerate, novis circumdate sertis Felix spelaeum; jam Coeli Rector, et orbis Ad Cunas matrem, superûmque, hominúmque potentem Reginam (si certa fides non fallit) et ortum Vimineo in Qualo Regem dat cernere vobis Eja citi properate! novique tepentia lactis Munera quisque ferat, tenerisque alvearia succis Ditia! mox coeant Citharae, et vocalis arundo, Insolitúmque melos lituorum, et flabile vulgus Dulcisonum sistris, et fila sonantia plectro! Sic ait, et liquidas reticens evasit in auras, Noctis inaccessis circumvallata tenebris. Versant ambigui variis sermonibus illi, Quid superûm sibi dicta velint, quas quaerere Cunas, Poscere quem jubeant Regem, quam nôsse parentem Arcto in Praesepi Reginam? frondibus antra 182 San. 3,130 subrisit laetum puraque in luce refulsit 183 San. 3,131 Primi illam sensere canes 187f. San. 3,131f. sensere iacentes / haedorum passim per dura cubilia matres 189 San. 3,133 balatuque ovium valles sonuere propinquae 191 San. 3,134 caput erexere magistri 194 San. 3,137 novis intendite sertis 196f. San. 3,138 reginam ad cunas 197 San. 3,139 (certa fides) 198 San. 3,140 cernere dat 199f. San. 3,140f. novique tepentia lactis / munera 205 San. 3,144 noctis se condidit umbra 206 San. 3,145 vario sermone 207 San. 3,146 quid superum mandata velint, quas quaerere cunas 208 San. 3,147 quos iubeant reges 180 Stat. Theb. 4,266 undantemque sinum 182 Verg. Aen. 2,694 multa cum luce 183 Sil. 14,594 vim primi sensere canes 194 Ov. met. 2,867f. sertis ... novis 197 Prop. 3,8,19 certa fides 199 Verg. Aen. 12,425 citi properate 203 Ov. met. 10,89 fila sonantia 204 Lucr. 5,212 liquidas ... in auras 206 Stat. Theb. 1,672 variis sermonibus Quae redimire novis? mora nulla: ambire recenti Quisque parat frontem lauro; sua tecta, domósque Floribus, ac oleis, ramísque virentibus ornat. Hinc Cereris calcantur opes; profunditur illinc Pomonae, Verísque decus, se totaque pulchris Prospicit Agricolûm glomerata frequentia sertis: Inde nemus circum lustrant, latosque recessus Taedis exquirunt accensis; vasta putares Rura procul flammis candescere; lumine clivos Insolito flagrare simul: sub Caute patenti, Tum dumos inter fessi fabricata Cavernae Tandem saxa vident, propiusque rudentis Aselli Percepêre sonos; hunc denique turba, Bovémque Admirans reperit; Joseph quoque cernit, et ipsam Insomnem lychnis matrem flammantibus, ulnis Quae teneram pressis Sobolem refovevat, et ora Suaviolis mulcebat amans, lactísque fluentis; Hinc atque hinc crines hedera pendente revincti, Certatim viridem procero stipite Laurum, Effossámque solo palmam à radicibus imis Sustollunt humeris; canor insonat undique festus, Carmine solenni strepit Area, sylva, specusque, Laetitia, ludisque viae, plausuque susurrant. Jamque triumphales plantas felicibus aptant Antri limitibus; volat huc simul innuba proles; Mixta virûm, matrumque manus redimita coronis Tendit in occursum; simul omne recentibus ornant Spelaeum ramis; oleas, cedrosque comantes Adfigunt portis; viret undique Myrtus odora, Et redolens baccar: viduatis aedibus omnes 217 San. 3,153 flammiferis lustrant tedis: ardere putares 218 San. 3,154 rura procul 220 San. 3,155 inter dumos fessi 221 San. 3,156 vocemque rudentis aselli 224 San. 3,158f. stantemque ad lumina matrem / insomnem 228 San. 3,161 ingentem procero stipite laurum 229 San. 3,162 avulsamque solo palmam ab radicibus imis 230 San. 3,163 attollunt humeris 237f. San. 3,166f. grandes oleas cedrosque comanteis / affigunt 238 San. 3,168 spargunt cum baccare myrtum 210 Ov. met. 1,167 mora nulla 212 Sen. Ag. 937 virenti ... ramo 217 Lucr. 6,881 taedaque ... accensa 229 Lucr. 1,352 ab radicibus imis Huc fixis inhiant oculis, iterúmque propinquant Visendi studio; labor est inhibere ruentes Molirique viam, natúmque requirere Regem. Dum videt ista Senex Justus, compellat amicis Pastores verbis, placidaque haec voce profatur: Dicite [namque piae vos certè huc detulit aethrae Et favor, et columen] cui munera tanta paratis, Sertaque Victori, ramis frondentibus, isthaec Cui, rogo, vincitis? Patre num submissus ab alto Fors superûm quisquam sedes vos duxit in istas? Edocuitque vias, et ad haec accedere jussit Limina? sic referens, sese venientibus offert Comiter, ac hilarem; dein laeta caterva reponit: Nos nova lux inter tenebras, nos aurea flammis Obruit extemplò species nitidissima: circum, O Genitor, rutilis modulamina dulcia sylvis Spargere visa fuit, nostraeque perennia menti Lumina laetitiam, mirósque infundere sensus; Num fuerit Deus ille Polo dilapsus, an oris Nuntius è superis veniens, nescimus: honorum Aligeri vultum, formámque, habitumque loquentis Vidimus, et streperas de noctu audivimus alas: Vix haec ediderant, dextras junxêre vicissim; Indè specum longo subeuntes ordine, plenos Munere sylvestri calathos tribuêre; Mariam Obsequioque simul, simul ore favente salutant; Tum Cunas circum stantes, Divumque Puellum, Hunc quoque voce colunt Lycidas, et Maximus Aegon, Aegon ille, cui ter centum pascua servat Pinguibus in campis Getulia, cujus et ingens 243 San. 3,169 dictis ingressus amicis 244 San. 3,170 placidaque haec voce profatur 245 San. 3,171 Dicite, pastores 246 San. 3,172f. cui tanta paratis / munera 247 San. 3,173 ramis frondentibus 248 San. 3,174 an ne aliquis superum patre missus ab alto 250 San. 3,175 locaque haec accedere iussit 251 San. 3,176 se se laetum venientibus offert 253 San. 3,177 Nova per tenebras, nova lucis imago 255f. San. 3,178f. o genitor, media visa est modo lumina silva / spargere 259 San. 3,181 nuntius 260f. San. 3,181f. vultum habitumque loquentis / vidimus 261 San. 3,182 per noctem audivimus alas 262 San. 3,183 iungunt dextras 263 San. 3,183 ordine longo 263f. San. 3,184f. calathis silvestria plenis / dona 265 San. 3,185 laeto simul ore salutant 267 San. 3,186 Lycidas et maximus Aegon 268 San. 3,187 centum cui pascua 269 San. 3,187 getulis ... campis 240 Sil. 10,395f. fixis ... oculis 241 Verg. Aen. 2,63 visendi studio 243f. Verg. Aen. 2,372 verbis compellat amicis 244 Stat. Theb. 12,298 placidaque ita voce locuta est 246 Ov. met. 7,750 munera tanta darentur 247 Verg. Aen. 3,25 ramis ... frondentibus 253 Verg. Aen. 9,110 nova lux 263 Verg. Aen. 1,395 ordine longo 265 Ov. Pont. 2,5,20 ore favente 269 Verg. georg. 2,274 pinguis ... campi Undique grex pecudum Massila per arva vagatur. Hic vir, hic est Ruris Primas, qua Bagrada lentos, Et Triton teretes effundit in aequora fluctus, Lambit Cinyphias crepitans ubi littus arenas; Famâ clarus agris, celebris Pastoribus Aegon; At Lycidas vix sede sua, vix colle propinquo, Nomine notus; aquas hic enim, non edita Pagi Culmina concentu suevit mulcere canoro, Transtulit et dulces, Pindi decus omne, camoenas Montibus è resonis, ripisque sacravit alumnas. Interea non voce licèt, non viribus aequis Hi duo, mille tamen pangunt modulamina, septem Inflantes lituos, dum coetera turba Deorum, Agmen et Aligerûm choreas, plaususque ciebant Circumquaque: Puer Sanctissime! fons et origo Isthaec prima fuit, patriis cur noster in Antris Tityrus abnuerit tritae rude carmen avenae, Terpsichoresque modis ludens, et Apollinis arcu Cantârit dignas Romano Consule sylvas: Vultima Cumaei venit jam carminis aetas; Magna per exactos renovantur saecula cursus, Scilicet haec Virgo est, haec sunt Saturnia Regna; Dum nova progenies Coelo demittitur alto, Per quam surget ovans toto gens aurea mundo, Inter et incultas Vitis florebit aristas: Hac Duce, siqua manent nostri monumenta piâcli, Tollentur penitùs, genus et mortale tenaci Solvetur mortis vinclo; dein Atria Coeli Clausa prius fonti pandentur, et igneus Anguis, Qui primos foeda violavit tabe Parentes, 270 San. 3,188 per rura greges massyla vagantur 271 San. 3,189 qua Bagradus 272 San. 3,190 Triton 274 San. 3,191 ingens pastoribus Aegon 275 San. 3,192 at Lycidas vix urbe sua, vix colle propinquo 280 San. 3,194 et tamen hi non voce pares, non viribus aequis 283 San. 3,195 choreas plaususque deorum 284 San. 3,197 alme puer 285f. San. 3,197f. patriis quod noster in antris / Tityrus attritae sprevit rude carmen avenae 288 San. 3,199 et cecinit dignas romano consule silvas 289-291 = San. 3,200-202 292 San 3,203 haec nova progenies coelo descendit ab alto 293 San. 3,204 progenies per quam toto gens aurea mundo 294 San. 3,205 surget et in mediis palmes florebit aristis 295 San. 3,206 Qua duce, siqua manent sceleris vestigia nostri 298 San. 3,208 pandetur limen Olympi 299 San. 3,209 quae prima parentes 274 Ov. her. 17,17 fama tamen clara est 277 Ov. fast. 1,155 concentibus aera mulcent 280 Verg. Aen. 5,809 nec viribus aequis 286 Ov. trist. 1,7,22 rude carmen 287 Ov. am. 3,3,29 curvantur Apollinis arcus 288 Verg. ecl. 4,3 silvae sint consule dignae 289 Verg. ecl. 4,4 ultima Cumaei venit iam carminis aetas 291 Verg. Aen. 11,252 Saturnia regna 292 Verg. ecl. 4,7 iam nova progenies caelo demittitur alto 293 Verg. ecl. 4,9 toto surget gens aurea mundo 296 Lucr. 1,1015 mortale genus Afflatuque duos decepit praecoce, sectis Concidet attritus squammis: Tu Numen es ipse, Cujus vita Deo, Coelóque perennè fruetur: Quin es et ipse Deus, qui Divis additus alma Gaudebis facie Patris, superósque videbis Non coetus tantùm, sed et ipse videberis illis, Quique tui virtute reges Genitoris Olympum, Pacatúmque potens digitô moderaberis orbem; Aspice terfausto radiantia lumina Coelo, Cerne coruscantes campos, fluviosque micantes, Inque jugis herbas, gemmisque simillima prata; 310 Cerne, prout seclo laetentur cuncta futuro! Ipsae saltantes referent tumefacta capellae Ubera lacte domum, rabidosque repleta Leones Amplius haud metuent armenta; petulca nocentes Irruet in gladios, nec corruet agna machaera, Et quem bis rubeum contraxerat ante colorem, Constans servabit dudum; Tibi, maxima Proles, Interea proni munuscula prima dicamus, Vivaces hederas, myrtos, rubeosque corymbos; Jam tua purpurei decorant Cunabula flores, Mellaque sudabit sterilis tibi roscida quercus; Balsama petra dabit; feret omnis singula tellus; Ast ubi jam validis munitum viribus aevi Corpus, et auspiciis aetas, ac florea mento, Senis exactum lustris, impleverit orbem, Et tua notescant toti miracula mundo, Tum Typhis alter erit, vehet et nova Thessala pinus Claros Heroas; Mavors quoque conseret alter Praelia, Tuque Stygis remeabis Victor ad undas; 305 San. 3,212 et ipse videberis illis 307 San. 3,213 pacatumque reges patriis virtutibus orbem 308 San. 3,214 Aspice felici diffusum lumine coelum 309f. San. 3,215 camposque fluviosque ipsasque in montibus herbas 311 San. 3,216 aspice, venturo laetentur ut omnia saeclo 312f. San. 3,217 Ipsae lacte domum referent distenta capellae 313f. San. 3,218 magnos metuent armenta leones 315 San. 3,219 agnaque per gladios ibit 316 San. 3,220 bisque suerfusos 318f. San. 3,221f. munuscula prima / contingent ederaeque intermixtique corymbi 320 San. 3,223 ipsa tibi blandos fundent cunabula flores 321 San. 3,224 et durae quercus sudabunt roscida mella 322 San. 3,225 omnis feret omnia tellus 327f. San. 3,228f. alter erit tum Tiphys et altera quae vehat Argo / delectos heroas 329 San. 3,230 atque ingens stygias ibis praedator ad undas 307 Verg. ecl. 4, 17 pacatumque reget patriis virtutibus orbem 308 Ov. trist. 2,325 radiantia lumina solis 311 [Verg.] catalept. 9,15 saeclis accepta futuris 313 Hor. ars 393 rabidosque leones 318 Verg. ecl. 4,18 prima ... munuscula 319 Sen. Oed. 455 vivaces hederae 320 Verg. Aen. 5,79 purpureos ... flores 321 Verg. ecl. 4,30 roscida mella 323 Lucr. 1,287 validis cum viribus 327 Verg. ecl. 4,34 alter ... Tiphys 329 Lucan. 3,702 victor et incolumis summas remeabat in undas Incipe, Parve, tuam subridens nôsse Parentem; O Dilecte Deo, Coeli spes magna, solique! Grex ubi pastorum praesagiit ista, recessus Montibus in vacuis, nemus et vocale dederunt Talia dicta retrò; plaususque ad sydera torquent Et clivi, et valles, ipsaeque per invia rupes; Ipsa strepunt arbusta, cavis procul assonat Echo In lustris: Deus est hic verus, et optimus; ingens Cùm citò visa fuit per inane caterva volatu Scandere, mox aethrâ rursus descendere: laeto Coelestes genii cursu, placidoque recursu Circum tecta sacrae saliebant Aedis; et inde Voces auditae procul: Axe subinde rotarum, Bigarúmque sono stridente: videre per auras Dein erat innocuis plaudens exercitus armis; Divisae stabant acies, terna agmina ternis Disposita ordinibus simulabant ludicra pugnae, Spectâsses clypeis jam ter pervadere nubes; Jam ter per vacuum jaculari spicula sudum; Ter vocitare Ducem, mox dissita cogere signa; Praelia vera putes, nullo venit ordine bellum; Victor, et hostis ovant; fera funera, murmur, et iras Commenti; unà equites mixti, peditúmque phalanges, Et rapidi currus; premit indigesta ruentes Copia: nec se se vacat ostentare, nec hostem Noscere; sic subitis Alata, et Coelica Pubes Conflixêre globis; retrò vexilla, tubaeque Post tergum, fidibus bellum, lituisque secuta; Nec tela, aut enses quatiens, sed motibus alas. Pars gestat nostrae veneranda trophoea salutis 330 San. 3,231 Incipe, parve puer, risu cognoscere matrem 335 San. 3,235 ipsae per confraga rupes 336 San. 3,236 ipsa sonant arbusta 338 San. 3,237 visi per inane volatus 340 San. 3,238 coelestum cursusque alacres alacresque recursus 344 San. 3,240 Scilicet inncocuis per sudum exercitus armis 345f. San. 3,241f. divisae acies, terna agmina ternis / instructa ordinibus belli simulacra ciebant 347 San. 3,243 Ter clypeis iam cedentes invadere nubes 349 San. 3,245 ter clamare ducem; mox dissita cogere signa 358 San. 3,250 perpetuis quatientes motibus alas 359 San. 3,251 gestantesque manu nostrae argumenta salutis 331 Claud. carm. mai. 7,96 o nimium dilecte deo 332 Val. Fl. 4,21 vacuis ... montibus 338 Ov. met. 4,718 praeceps per inane volatu 343 Nemes. 274 stridentique sono 344 Stat. Theb. 8,425 stat caeli diversa acies 345 Stat. Theb. 5,509 terna agmina 350 Ov. met. 6,277 nullo ordine 353 Verg. Aen. 12,478 rapido ... curru 356f. Stat. Theb. 7,622f. conflixere globis; retro vexilla tubaeque / post tergum Spinas et clavos, peracutáque vimine flagra, Caedentemque latus sicam, permistáque felle Pocula, sublimémque Crucem, dirámque Columnam. Pars geniale sonans, pars illaetabile mulcens, Asperat ut Proteus bibulas resonabilis aures. Sic ibant: Alii laudes, et Maxima Patris Facta canunt, ut prima novi procuderit orbis Moenia, Tellurémque vagis separaverit undis; Ut passim rutilis accenderit ignibus aethram, Lunámque, et stellas; ut magni lumina solis, Jam latè toto tenebris oriente fugatis, Protulerit; recinunt vario dein carmine: Sectas Tu, Pater, armigeras, metuende, poténsque, trucidas, Deiicis atque Polo; triplici tu fulmine frangis Cum Duce signa suo, tetricúmque repellis in orcum, Jussa sub infernis horrendùm stridere flammis. 375 Axes tunc gemini te concinuêre; triumphos Tellus ampla tuos celebravit, et aequor amoenis Te sonuit lymphis; non avertêre scelesta Te mala, sed miti spectas mortalia vultu, Dignatisque tuo praesenti Numina terris Subvenis, atque beas: Salve Rex maxime Divûm, Cuncta regens, complensque; tamen qui totus ubique Integer usque manes, nec te regio ulla prehensum, Conclusumque usquam cohibent loca; terminus arcet Quem nullus; maria, ac terras, Coelíque profunda Afflatu, quo cuncta vigent, quo cuncta moventur, Sustentans; vitae Dux, gratia, semen honesti, Lex operum felix, tumidi moderator Averni, Justitiae Assertor, Sancto cum Pneumate salve! 360 San. 3,252 spinasque clavosque 361 San. 2,253 medicataque felle 362 San. 3,254 pocula sublimemque crucem immanemque columnam 365f. San. 3,256f. Innumeras alii laudes et magna parentis / facta canunt 366 San. 3,257 ut prima novi fundaverit orbis 367 San. 3,258 moenia telluremque vagis discluserit undis 368 San. 3,259 ut passim varios coelo suspenderit ignes 369 San. 3,260 lunamque stellasque; ut magni lumina solis 370f. San. 3,261f. iam late extremo tenebris oriente fugatis / protulerit 373 San. 3,263 deiicis exturbasque polo 374 San. 3,264 cum duce signa suo 376 San. 3,266 Te gemini cecinere axes 377 San. 3,267 cum fluctibus aequor 378f. San. 3,268f. non avertere nefanda / crimina, sed laeto spectas mortalia vultu 380 San. 3,270 dignatasque tuo solaris numine terras 381 San. 3,271 Salve, magne opifex coeli, rex maxime divum 389 San. 3,277 Salve author 364 Pers. 4,50 bibulas donaveris aures 365 Enn. epigr. 1,16 maxima fata patrum 367 Ov. met. 8,596 vagae ... undae 368 Verg. georg. 1,454 rutilo inmiscerier igni 369 Lucr. 1,5 lumina solis 370 Ov. met. 2,144 tenebris Aurora fugatis 377 Sil. 16,281 miti reiecit munera vultu 381 Enn. ann. 456 Saturnie, maxime divum 386 Manil. 1,289 cuncta moventur 387 Cic. Tusc. 5,2,5 o vitae philosophia dux Pignore cum tanto salve, Pater optime! cujus Unum Numen idem tribus est, tribus una potestas, Una tribus natura Dei, tribus una voluntas, Majestas tribus una, Deus ter dictus, et unus; Ah nobis felix adsis, gentique labanti! Ingeminant aurae plausus, circumque per oras Vox abit; et tellus, dein astra canora resultant. Fors, quà sol nitidum Solymis ciet aureus ortum, Jordanes, gravium Rex, et Pater almus aquarum Saxa inter, frondesque inter sibi struxit amoenum Luxurians Thalamum; tacito cùm pectore sortes Venturas voluit: Circùm famulantur eidem Agmina Nympharum, tota Sidone micantum, Cultúque, et forma, gressu, tunicáque, sinúque; Plena maris rubri spoliis, collóque, comísque Divitias jactat Daphne, formosaque Phyllis; Nisáque Palateae, Calistoque jungitur Helli; Mox Amarylis adest, sequitúrque Syringa Cydippem, Suetáque fluctisonas nando fluitare per undas Asphaltis, syrióque Charis perfusa liquore, Cui caput implicitum gemmis, it flexile collo Aurum ingens, mixtis onerosa monilia baccis, Propexique nitent electro molle capilli; Imminet his Chloris, Pomona, Diana, Ceresque, Gratia queîs multo depinxerat ora lepore, Eloquiique sales facilis, risusque decenti Majestate graves; Albam comitantur amicam Sylvia, Leucippe, Dryope, Rosamunda, Rhoeque; Prima nives vultu, torquent hae fonte pyropos, Ornat colla cyclas, undant diffusilis auri 394 San. 3,278 et nobis felix terrisque labantibus adsis 395f. San. 3,279f. Ingeminant plausum nubes lateque per auras / discursat vox et coeli convexa resultant 398 San. 3,283f. caeruleus rex, humentum generator aquarum / Iordanes 400f. San. 3,285 venturas tacito volvebat pectore sortes 401f. San. 3,284f. quem iuxta hilari famulantia vultu / agmina densentur natae 408 San. 3,289 Asphaltisque assueta leves fluitare per undas 390 Prop. 4,11,12 pignora tanta 397 Ov. met. 2,112 nitido ... ortu 398 Ov. Pont. 3,8,12 gravem vertice portat aquam 400 Ov. ars 1,110 tacito pectore 404 Lucan. 10,139 plena maris rubri spoliis, colloque comisque 405 Mart. 12,65,1 formosa Phyllis 409 Culex 14 perfusa liquore 410f. Verg. Aen. 7,351f. fit tortile collo / aurum ingens coluber Flaventes errore comae Gangetide gaza: Splendet honora Chlamys, decorat talaria soccus. Jordanes Antro medius, pronaeque reclinis Urnae Nereidûm, Thetidem profudit, et undas; Crystallo, vitróque nitet mirabilis Urna; Hinc, illinc Amethystus inest, et fulgor Iberus Temperat arcanis Hyacinthi caerula flammis; Auget ei meritum munus sat grande Deorum: Arboreis ibi sculpta comis, plantisque virebat Sylva racemiferis; Cervi, Capraeque fugaces Aestivum passim jucunda frigus in umbra Captabant; resonans lymphis spumantibus amnis In medio errabat campo, lenique secabat Cursu prata suo; fulvis hîc corpora setis Obductus Juvenis, scopuloque excisus in alto, Fluctibus in mediis Regem, Dominumque Deorum Abluerat; lecti penes hunc de more Ministri Subcincti expectant viridanti in littore; pronas Tendentesque manus in flumina, praebent Candidulas udo, coelestia carbasa, pallas. Interea Genitor Summus manifesta sereno Signa dabat latè coelo: nam missa per auras Iride cincta caput, ramúmque virentis olivae Laeta columba ferens Natam Virtute superna Invisit Sobolem; venerantur Numina Nymphae Admirabundae; profugasque reconvocat undas Ad fontem Fluvius. Caelata spectat in Urna Istas dum species Jordanis, ad omnia voluit Admirans oculos (nec enim praesagia nôrat) Aggere cùm fracto vastos erumpere fontes, 422f. San. 3,298f. Ipse antro medius pronaque acclinis in urna / fundit aquas 424 San. 3,299 nitet urna novis variata figuris 428 San. 3,302 Umbrosis hic silva comis densisque virebat 429 San. 3,303 cervi passim capreaeque fugaces 430f. San. 3,304 aestivum viridi captabant frigus in umbra 432f. San. 3,305f. In medio, effulgens fluctibus, amnis / errabat campo et cursu laeta arva secabat 433f. San. 3,307 Hic iuvenis, fulvis velatus corpora setis 435 San. 3,308 regem dominumque deorum 436 San. 3,310 lecti de more ministri 437 San. 3,311 succincti expectant 440f. San. 3,313f. coelo late manifesta sereno / signa dabat 444 San. 3,316 venerantur numina nymphae 445 San. 3,317 refugas ad fontem convocat undas 446 San. 3,318 dum spectat in urna 447f. San. 3,319f. oculosque ad singula volvit / admirans 449 San. 3,320 insolitos erumpere fonteis 420 Verg. Aen. 4,590 flaventisque abscissa comas 426 Claud. carm. mai. 8,588 temperat arcanis Hyacinthi caerula flammis 428 Prop. 3,16,28 arborea ... coma 429 Verg. Aen. 10,724f. fugacem / conspexit capream 432 Verg. georg. 3,466 medio procumbere campo 435 Verg. Aen. 10,683 fluctibus ... mediis 436 Stat. silv. 5,1,39 lectique ... ministri 438 Verg. Aen. 1,487 tendentemque manus 440f. Ov. met. 5,468 signa tamen manifesta 442 Ov. met. 1,625 luminibus cinctum caput 444 Ov. met. 6,44 venerantur numina nymphae 446 Verg. Aen. 7,792 caelata ... urna 449 Lucan. 2,403 fontibus hic vastis Fluctivomósque novum latices sumpsisse saporem Advertit; Torrens citò proluit illius antrum Spumeus assultans; fractusque refunditur alvêus, Congerieque redit majore, rapítque sub undis Grandia saxa; ruit quà quidquid fluctibus obstat; Haeret is, atque tremit; caput ac dum flumine tollit Muscosum, Taurísque gerens nova cornua vultu, Aspicit insolitos succrescere littore flores, Viváque per tetros discurrere lumina lucos, Pastorum studiô, laetosque ad sydera cantus, Coelestésque sonos attolli, et numina circum Advenisse Deum testantia, protinus ambas Exultans sursum palmas cum voce tetendit: Aequoris, et terrae, superûmque, hominûmque Creator? Quis tulit huc audax, et condidit alta sub undis Magna arcana Dei, quae non gens, aethráque nôrat? Ipse mihi haec olim [forsan meminisse juvabit] Fatidicus, quamvis abiens in mille figuras, Proteus, cui dirus discerpsit membra Tyrannus, Talia dum mecum sapienter saepè revolvit, Vaticinatus erat: Mihi crede, fluentibus annis, Ille tibi adveniet, Jordanes inclyte, (Coelum Nam mihi certa dedit prognostica; fallere nostras Nec superûm nôrunt oracula praescia mentes) Qui posthac Nili supra septemplicis ortus, Supra Indi, et Gangis, vastumque binominis Istri Circuitum, super astra feret tua nomina; quique Facta, decûsque tuum famae Tiberisque, Padíque Praeferet, atque tuos Pactolo aequabit honores; Cujus in adventu lethales cedere morbi, 450 San. 3,322 fluctibus atque novum latices sumpsisse saporem 455f. San. 3,323f. dum sublevat undis / muscosum caput et taurino cornua vultu 457 San. 3,325 aspicit insuetas late florescere ripas 459 San. 3,327 pastorum ludo, et laetos ad sidera cantus 460f. San. 3,328f. numina passim / advenisse deum testantia. Protinus ambas 462 San. 3,330 ad coelum palmas hilaris cum voce tetendit 463 San. 3,331 divumque hominumque repertor 464 San. 3,333 detulit huc audax 466 San. 3,334 Ipse mihi haec quondam, memini 468 San. 3,336 caeruleus Proteus 469 San. 3,334 dum talia mecum 470 San. 3,339 mihi crede 471 San. 3,338 Adveniet tibi, Iordanes, properantibus annis 471f. San. 3,339f. certissima coelum / signa dedit 474 San. 3,341 qui te olim Nili supra septemplicis ortus 475 San. 3,342 supra Indum et Gangen fontemque binominis Istri 478 San. 3,344 tuos astris aequabit honores 479 San. 3,345 Cuius in adventu tristes discedere morbi 453f. Lucan. 1,288f. volvitque sub undis / grandia saxa, ruit qua quidquid fluctibus obstat 456 Ov. fast. 2,447 nova cornua 459 Sil. 6,669 laeti ... cantus 466 Ov. met. 9,485 ut meminisse iuvat 467 Ov. rem. 269 vertere ... in mille figuras 470 Ov. ars 3,62 anni more fluentis 474 Ov. met. 5,187 septemplice Nilo 475 Ov. Pont. 1,8,11 binominis Histri Artubus incipient aegris; et acerba remittet Pestis, et atra lues, quae lenta corpora tabe Corripit, ac imas exurens flamma medullas Abripit exangues populos, totásque per urbes Publica succensis peragit fera fata sepulchris. Tu Caput Artis eris Medicae; tua lympha valebit; Haec genus omne necis, saniémque, ac ulcera tollet; Quin et flagrantes (dictu mirabile) febres Nutu decrescent, invasaque membra relinquent; Morbus et ille cadet, medium quem Cynthia duplex Et tenet, et vexat, vitales quando sub auras Prodit homo; (lunae vah cornua noxia!) letho Corpora quae tradens, telo velut icta trisulco, Nunc necat igne, vado nunc mergit (flebile visu Spectaclum!) stygio censeres tincta veneno Labra, cor, ora, fibras, tristes ructantia spumas; Non impunè dehinc turgescens saeviet hydrops, Cujus ab undosa laesus salsugine sanguis Defluit in summos artus, putríque lacuna Membra tument, femora, et tabentes folle lacerti, Et diram vitiata procul fert aura mephitim: Ac simul obtuso cui lingua simillima saxo Torpebit, promptis citò solvet pervia verbis Ora; cui quoque stant oculi sine lumine, neuter Suppeditatque levem pertaeso vivere lucem, Caecus hic excutiet tenebras, et cernet acutùm. Possem plura quidem, quae vix mihi crederet ullus, Vera, probata tamen, simul et conspecta, referre; At sint ista satis; propero: mirabitur aetas Postera tot rerum portenta: Stupore repletus 480 San. 3,346 corporibus passim incipient 480f. San. 3,347f. maculasque remittet / dira lues 487 San. 3,350 Quin et letales (dictu mirabile!) febres 488 San. 3,351 possessaque membra relinquent 494 San. 3,356 stygio nimirum armata veneno 496 San. 3,359 impune vagabitur hydrops 507 San. 3,367 possum ore referre 508 San. 3,368 ventura tamen mirabitur aetas 480 Verg. georg. 3,419 pestis acerba boum 481 Sil. 7,3556 lues agit atra; Ov. met. 2,807 lenta ... tabe 482 Catul. 64,93 imis exarsit tota medullis 483 Manil. 1,882 rapit populos totasque per urbes 484 Manil. 1,883 publica succensis peraguntur iusta sepulchris 486 Ov. met. 14,406 dictu mirabile 490 Lucr. 3,405 vitalis suspicit auras 492 Ov. am. 2,5,52 tela trisulca 498 Ov. met. 6,387 summos direpta per artus 500 Ov. met. 3,76 vitiatas inficit auras Spectabis claudos passim genua aegra trahentes Poplite jam stabili rectos disponere gressus; Torpida tum nervis, labefáctaque membra repente [Quis putet, Isaias nisi panderet ista prophetes?] Sarciri, et primas cum robore sumere vires; Mox alius pariter, sua tollere membra grabato Jussus, prosiliet subitò, gressuque citato Aedes inviset sacras, humerisque molestum Hoc onus ipse suis gestabit; Clamor ibidem Insurget laetus, vocesque Altaria circum Adstantis populi, multùm novitate stupendi Prodigii attoniti; Diva simul arte videbis Enerves penitus, nec munera sueta parantes Ocyus officio fungi [res mira!] priore Articulos dextrae; laeva dein parte sacrati Ad tactum vestimenti mitescere cernes Sanguinis effluvium muliebris, et ora Cadaver Poene imitata, genas, lumbosque, pedesque labantes Rursus nancisci citò pristina fulcra salutis; Daemona quin etiam, furiásque sub improba pelli Tartara, crudeles furias Acherontis; et ipsa Pectora mille malis obnoxia, fessáque morbis Egregiè refici, nec obire perîcla; furentes Quamvis Eumenides contra bacchentur, et ira Ignescant; vano quin summas murmure nubes Implebunt; impacta trement quoque verbere, et ictus Horrisonos: Artus jam specto redire per imos, Post fera fata, necémque ipsam, proba nuncia vitae. Quodque stupere magis fas est, praecedere pompam Jam moestam video, tragicasque praeire cicutas; 510 San. 3,369 Cernere erit claudos passim genua aegra trahentes 511 San. 3,370 extendere poplite gressus 512 San. 3,371 labefacta diuque trementia membra 514 San. 3,373 validas cum robore sumere vires 516 San. 3,375 haud mora, prosiliet, passuque in templa citato 517f. San. 3,376 onus ipse humeris portabit 518f. San. 3,376f. ibi ingens / clamor 520 San. 3,378 spectantis populi et rerum novitate paventis 529 San. 3,384 ipsas quin etiam Furias sub Tartara pelli 538 San. 3,391 iam moestam incedere pompam 510 Verg. Aen. 5,468 genua aegra trahentem 512 Lucr. 4,1114 membra ... labefacta 516 Sil. 11,64 gressu ... citato 518f. Verg. Aen. 3,524 laeto socii clamore 536 Catul. 76,21 imos ut torpor in artus Gaudia mox matrum non exspectata, patrúmque Laetantes fletus, verso ordine, totaque festis Moenia compleri turmis, plausùsque ciere. O’quoties illum revereri culmina cernes Clivorum, quoties curvare cacumina sylvas Miranda methodo; quoties in gramine ripae Leniturum aestus, placidum vel corde soporem Ut caperet, molli adsuesces mulcere susurro: Macte tuo, Rex ude, freto; macte amnibus, undis Fontibus! Accedent posito tua caerula fastu Numina, quae membris nudata, sacerrima pangent Carmina: Tu felix, quando jam flumine sancto Factorem rerum, Dominúmque Políque, solíque (Hocce decus, laus tanta tuis, Pater alme, fluentis!) Vestibus excipies nullis, ac hospite tanto Attonitus timidas hortaberis ipse Napaeas Vocibus hisce: citae properate, cremanda per aras Et date Thura pias! comites, Thetidósque sequaces Sternite floricomo tercena sedilia musco, Pluraque caeruleis intexite serta columnis; Has redimite rosis, tulipis, nitidisque ligustris; Liliáque et violas miscete; aspergite molli Dein Regem nimbo! latè Jordanis ad astra Tollent elogiis Juga tunc sublimia nomen; Jordani applaudent se diffudentia circum Aequora; Jordanem sylvaeque, amnésque sonabunt: Insuper illa dies humanis ferre ruinis Auxilium, finémque, piis et jubila terris Una potens, aequè fonti acceptissima genti, Lucescent tandem, totúmque optanda per orbem, 540f. San. 3,392f. mox gaudia matrum / insperata patrumque hilares verso ordine fletus 544 San. 3,396 curvare cacumina silvas 545 San. 3,397 quoties humenti in gramine ripae 547 San. 3,399 carpentem tenui assuesces mulcere susurro 548 San. 3,400 Macte tuis merito ripis, macte omnibus undis 549 San. 3,401 deposito properabunt numina fastu 551 San. 3,402 carmina dicent 551f. San. 3,403f. cum tu felix iam flumine sancto / authorem rerum divumque hominumque parentem 553 San. 3,405 laus tanta tuo, rex maxime, fonti 554 San. 3,406 exutum veste accipies atque hospite tanto 555 San. 3,407 attonitus trepidas hortabere voce Napaeas 556f. San. 3,408 Ite citae, date thura pias adolenda per aras 559 San. 3,410 suspendite serta columnis 561f. San. 3,412 liliaque et pulcro regem conspergite nimbo 562f. San. 3,413f. nomen late clarum Iordanis ad auras / attollent montes 564f. San. 3,414f. Iordanem maxima circum / aequora, Iordanem silvaeque amnesque sonabunt 566 San. 3,416 latura ruinis 567 San. 3,417 auxilium finemque dies 569 San. 3,418 totumque optanda per orbem 546 Verg. Aen. 4,522 placidum ... soporem 549 Laus Pisonis 130 positoque per omnia fastu 551 Verg. Aen. 8,72 flumine sancto 554 Ov. met. 8,570 laetissimus hospite tanto Attamen et fluviis, et nostris unica lymphis (Siqua fides, et certa valent praesagia Protêi) Auricomòsque tibi, stellis melioribus, ortus Monstrabit; nec quaeret opes, nec quaeret honores Scilicet illa Patris Soboles, Virtúsque, decusque, Parque, minorque Deo, postquam mortalia sponte Membra sibi, fragilésque lubens induxerit artus: Nec Cypri invadet sceprum, neque Caspia perdet Regna, nec irascens spoliis Babilona superbam Exuet, aut celsis scandet Capitolia bigis Milite stipatus, circúmque fremente Senatu; At vasti tractus Pelagi, ripásque, lacúsque Circumquaque secans, media sibi quaeret in alga Sollicitos Comites, sparsosque per aequora nautas, Instructos cymbis, et nudos membra colonos Undarum, satis ampla fretis jactare parantes Retia, vel scissas solidè reparare sagenas; Isthaec ut linquant tunc munia, dignaque Coelo (Cujus participes hos reddere praecupit) acta Ut praestent, graviter mandabit, et instruet; aegros Quò pariter curent, tribuet jus omne, modúmque: Pellent Discipuli morbos, virúsque nefandum Infestis adiment spectris, et adunca retundent Cornua, sanguineúmque genus; mala cuncta fugabunt, Tartareasque acies; quin et Coelestis Olympi Praeficiet foribus Custodes: Claustra jubebit, Ac aditus servare Poli, quibus atra nocere Visque, furórquè Stygis nequeat, vel obesse revinctae Anguibus Eumenides, saevíque obsistere postes Umbrarum; sedes duodena per astra subinde 570 San. 3,420 siqua fides, siqua est veri prudentia Proteo 572 San. 3,421 stellis ridentibus ortus 573 San. 3,422 non divitias, non quaeret honores 574 San. 3,423 ille patris decus ac virtus 575f. San. 3,423f. mortalia postquam / membra sibi et fragiles iam sponte induxerit artus 577 San. 3,425 Non sceptrum invadet Cyri, non caspia regna 578 San. 3,426 exuviis Babylona superbam 579 San. 3,427 alto scandet Capitolia curru 580 San. 3,428 militibus circum et laeto comitante senatu 582 San. 3,430 curva secans, media socios sibi quaeret in acta 584 San. 3,431 nudosque colonos 585 San. 3,432 undarum, sinuosa fretis iactare parantes 586 San. 3,433 retia vexatas aut iam reparare sagenas 590 San. 3,435 ius omne potestatemque medendi 591 San. 3,436 pellent morbos 593 San. 3,437 monstra fugabunt 594f. San. 3,438f. Quin et custodes foribus radiantis Olympi / praeficiet servare aditus et claustra iubebit 598 San. 3,441 Eumenidum durique umbrarum obsistere postes 599 San. 3,442 sedes passim emeritis duodena per astra 571 Verg. Aen. 3,434 siqua fides 575f. Lucr. 3,778 mortalia membra 577f. Verg. Aen. 6,798 Caspia regna 578 Lucan. 1,10 superba foret Babylon 581 Lucr. 2,345 ripas fontisque lacusque 582 Stat. silv. 5,3,283 in media ... alga 583 Ov. trist. 4,1,50 sollicitae comites 584 Verg. Aen. 8,425 nudus membra Pyracmon 590 Ov. fast. 5,203 ius omne 592f. Ov. Pont. 1,1,39 cornu tibicen adunco 599 Verg. georg. 1,232 per duodena ... astra Emeritis statuet; certa dein lege magistros Quaeque caterva suos sectabitur; alma vocatis Jura dabunt, leges, documentaque: Compita circum Plausibus alta strepent, sociis, ducibúsque triumphos Dantibus innumeros; ò térque, quatérque beati, Qui jam jam, Ratibus, linis, remisque relictis, Aurea sydéreae sibi pandunt Atria sedis! Praetereà (fidei meritô, si certaque mentis Omina sunt nostrae) socias spectabimus undas, (Hoc summi Patris est inter miracula primum) Converti in Bacchi latices; hos pandit honores Signa per alta Deus; sua sic arcana stupere Dat sumpti latè Imperii, mirabitur auctus Felix lympha suos, haustum spumare coacta) Hospitibus mirum, paterísque refundere plenis, Ac hilarare novas Hymenaei nectare mensas. Nec semel ille, truces remis evectus in undas, Experietur ubi, casso rediisse labore Consocios, praeda maris hoc cumulabit, et udas Squammigerûm species viridi profundet in Actâ. Tum quoque, cùm pelagus penetrabilis obruet ignis, Cernemusque ratim saxosa ad littora ferri, Amissis fluitantem armis, ac dura gementem Verbera, et effracto nudatam lintea malo, Nulla salus, spes nulla viris, ad vota precésque Vertentur; vacat ars: miserae exoptantur arenae, Imperio premet Ipse Notos: cadet arduus undae Impetus; audivisse Dei sacra jussa putares Euros, et Boreas, et iniquos turbine Cauros. Quid memorem gemino saturandas pisce catervas, 601f. San. 3,444f. illi leges et sancta vocatis / iura dabunt 605 San. 3,446 qui iam cymba remisque relictis 607 San. 3,448 Praeterea 608 San. 3,449 cognatas etiam spectabimus undas 610 San. 3,451 hos primos per signa ostendet honores 612 San. 3,452 accepti late imperii; mirabitur auctus 613 San. 3,453 lympha suos, iussa insuetum spumare capaces 615 San. 3,455 et mensas hilarare et felices hymenaeos 616 San. 3,456 Nec semel ille altum remis evectus in aequor 617 San. 3,457 rediisse labore 618f. San. 3,458f. et hudos / squamigerum strata cumulos exponet in alga 626 San. 3,463 imperio premet increpitans: cadet arduus undae 627 San. 3,464 impetus atque audisse minantis iussa putares 628 San. 3,465 Eurosque Zephyrosque et ovanteis turbine Coros 629 San. 3,466 Quid loquar, ut gemino numerosas pisce catervas 600 Ov. met. 5,531 lege tamen certa 603 Val. Fl. 4,554 sociis ducibusque 604 Verg. Aen. 1,94 o terque quaterque beati 606 Verg. Aen. 10,3 sideream in sedem 617 Lucan. 2,663 cassus labor 618 Manil. 5,592 quantula praeda maris 622 Verg. Aen. 1,474 amissis Troilus armis 622f. Calp. 3,70 dura ... verbera 624 Verg. Aen. 11,362 nulla salus bello 624 Verg. Aen. 6,51 vota precesque 627 Verg. Aen. 6,40f. sacra morantur / iussa Munere et exiguo Cereris miserabile vulgus, Pascendosque viros, pariterque in gramine matres, Ut duodecim redeat plenis Annona canistris? Quid dicam? quando tenebrosa nocte per altum Incedens ponet vestigia libera ponto, Vixque fretum sicco tanget pede? Scilicet illi Adnabunt mox fident; Fundo Neptunus ab imo Excìtus Dominum noscent, positóque Tridente Cum Glauco, Nereo, sociis, udísque Deabus Prosiliet, tremulúsque piis dabit oscula plantis: Sed quid ego tenui vectus super aequora puppi Cuncta feror referens? non si mihi docta Camoena Atria, Castaliúmque vadum, Pimplaeaque pandant Limina, sufficiam: non si mihi Delphica centum Ora sonent, Helicónque novas in gutture linguas Surrogent, et totum spirent praecordia Phoebum, Excelsos valeam Messiae Principis actus Narrare, ac digno complecti singula cantu. Haec mihi longaevus syncero pectore Proteûs Vaticinans (dum fortè meum successit in Antrum) Deprompsit quondam; nunc argumenta futurae Exspectare rei stat fixum. Flammeus ambit Verùm plus solitò medias sol aetheris oras, Auroraeque comes, festae ductórque choreae; Mandat hic, ad numerum stellae moveantur, et orbis Accipiat leges; praescriptaque foedera servent, Ac noscant aurae Imperium, maria alta tremiscant: Cúmque citet nunc ante diem sub fraena jugales, Fas est consuetis quoque me decurrere ripis Undantem, vastosque lacus, ac rura meantem 630 San. 3,467 munere et exiguo Cereris, miserabile vulgus 631 San. 3,468 matres atque viros pariter per gramina pascet 632 San. 3,469 ut iam bissenis redeant fragmenta canistris 633 San. 3,470 ut nocte per altum 634 San. 3,471 substrato ponet vestigia ponto 635 San. 3,472 vixque undas sicco tanget pede? scilicet olli 636 San. 3,474 fundo Neptunus ab imo 637 San. 3,475 excitus, agnoscent dominum positoque tridente 639 San. 3,477 prosiliet trepidusque sacris dabit oscula plantis 640 San. 3,478 Sed quid ego exili vectus super alta phaselo 641 San. 3,479 cuncta sequor memorans? Non si 642f. San. 3,480f. aurea pandant / limina, sufficiam; non si mihi ferrea centum 644 San. 3,482 ora sonent centumque aerato e gutture linguae 645 San. 3,483 pectora Phoebum 646 San. 3,484 valeam venturi principis actus 647 San. 3,485 enumerare novoque amplecti singula cantu 648 San. 3,486 felici pectore Proteus 649 San. 3,487 vaticinans, ut forte meo diverterat antro 650f. San. 3,488f. nunc eventus stat signa futuri / expectare 657 San. 3,493 ante diem citat auricomos ad frena iugales 658 San. 3,494 tempus me currere ripis 659f. San. 3,495f. undantem magnosque lacus / vorticibus 630 Lucan. 6,110 miserabile vulgus 632 Verg. georg. 4,280 plenis adpone canistris 633 Amm. 15,4,8 praesidio tenebrosae noctis 634 Hor. epist. 1,19,21 libera per vacuum posui vestigia 635 Ov. met. 14,50 pedibus super aequora siccis 636 Val. Fl. 8,366 fundoque iterum violentus ab imo 645 Claud. rapt. 1,6 et totum spirant praecordia Phoebum 653 Ov. met. 8,582 festas duxere choreas 656 Verg. georg. 2,479 qua vi maria alta tumescant Vorticibus; Jam cerne novum, qui concitat undas, Aestum, Jordanemque ciet grave murmur aquarum Plus aequô despumantûm; Sic fatus amictum Protinus insolitum dorso superinduit, udis Quem nevit quondam formosa corona sub antris Nereidûm, laeto residens in gramine, docta Intexensque manu pulcherrima stamina gemmis; Naïadésque rudem decorantes murice textum Sidonio, aurato in limbo fixêre pyropos: Denique fluctivago tumidus se reddidit alvêo, Spumantíque vagas aspergine miscuit undas. Jam Sacri Partûs seriem libâsse verendam, Sit satis, O superi! Sterili de Rupe Biseni Nunc aliò cogunt me floridiore sub umbra Euganei Collis musae: quae carminis illi Gratia, quisve lepos! quò non splendore nitescit! Pectoris Interpres felicis, Diva voluptas, Tot Vatum foecunda Parens, Coelestis origo; Quae meritos cumulat meritis, Albóque relata Excolit aeternùm victuris nomina chartis; Méque minùs dignum laurô, quibus illa canori Altera Parnassi sedes viret undique, cinxit, Tyronémque docet mira ratione Poetam Quid deceat, prudens Recti quid et exigat usus. Canebam. 661 San. 3,497 Iordanemque vocat tumidarum murmur aquarum 662f. San. 3,498f. Sic fatus, confestim humeris circundat amictus / insolitos 664 San. 3,499 quos pulcrae hudis nevere sub antris 667 San. 3,501 sidonioque rudes saturantes murice telas 669 San. 3,503 Atque ita se tandem currenti reddidit alveo 670 San. 3,504 motas aspergine miscuit undas 671f. San. 3,505f. o superi, partus tentasse verendos / sit satis 600 Claud. carm. mai. 17,319 in carmina concitat undas 661 Sen. Ag. 466 murmur grave 665 Verg. georg. 2,525 in gramine laeto 667f. Tib. 3,3,18 Sidonio murice 677 Claud. carm. min. 23,13 ipsa parens vatum, princeps Heliconis, Homerus