CroALa, 2024-05-21+02:00. Nodus ZUPPARDO.alfo-09.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/ZUPPARDO.alfo-09.xml.
Interea ausoniis acies dum barbara campis Praesidio Alfonsi penitus deiecta fuisset Et post a castris iterum commota propinquis, Proxima quae italicis firmaverat urbibus, inter Albanos nostrosque duces sociosque pelasgos Italiam fugiens, urbes, quas detinet ingens Ungarus, aggreditur turresque et fortia terret Menia tormentis et nulla pericula vitat Crudelis nullosque fugit sub Marte labores, Intentus cupidusque suae cum sanguine praede. Multa Frigum strages non est sibi cura nec ipsa Corpora, quae terris multo sunt fusa cruore, Nec comitum spectata fides per bella suorum, Dum modo vel turres vel menia diruat et se, Hostibus evictis, victorem praebeat hostem. Non ita Romani quondam struxere falanges Fulgentesque equitum turmas et nomina, verum Consulibus numerum factis legionibus omnem, Appositum tabulis et certa lege notatum Cauta patrum nimium sapientia ferre solebat, Hunc ita descriptum studiis ardentibus illi Servare et bellum, populos urbesque domosque Opprimere, et summa capiebant laude triumphum, Ante tamen numerata acies et turba fidelis Et legum servata fides: hoc ordine totum Roma sibi vigilans quesivit maxima mundum. Impius hic, contra, non funera dira suorum, Nec fessos animos, nec sceva pericula gentis Sentit, et armatos spernit curare Quirites; Non vult romanos servare in proelia mores, Nec pietate frui, nec legum iura tenere Sanguineus princepsque ferox et publicus hostis. At postquam campos bello devicit et urbes Imperio dedit esse suo, neu fracta quiete Corpora torperent, subito dehinc anxius unam Belligradum aggreditur. Iacet urbs fortissima magno Proxima Dannubio, pro fosso flumine gaudens; Ante fluit portas, ante ardua menia magnus Dannubius, centumque tenet per littora puppes. Huc postquam advenit structis legionibus ingens Barbarus, armatis contra sedet impius urbem Militibus, tunc mesta tremit lacrimosaque tellus Tormentis positeque gemunt ad sidera turres. Parte alia reges et dux stat Blancus et omnis Christorum collecta acies, quam maximus ipse Legerat Alfonsus, misere dum proximus urbi Esse studet castrisque suis defendere et illam Teucrorum a manibus stricto divellere ferro. In primis igitur, quo se gens leta solebat Ultra Dannubium dimittere, plurimus ipsum Pontem aries caedit; factum hoc ne menia contra Neve urbem contra Troes atque arma venire Nec possent manibus funestum astringere bellum. Nil agit ingenium vires et pectora contra, Et contra ingenium; nam puppes, ligna nemusque Tros simul apponit pontemque amplissima complet Congeries, teucris patefacta unde hostibus ingens Et via lata fuit belloque ostensa futuro. Tum validas turres et fortia menia terre Deiciunt miseramque urbem tormenta dehiscunt. Heu tot firma annis et tot pulcerrima lustris Antiquaque patrum et vigili fortissima cura Contra hostes! Una ceciderunt menia nocte, Una luce simul sunt alta palatia campo Deiecta et latam ceperunt templa ruinam, Hinc bellum incipiunt manibus ferroque cruentum Afflictamque urbem per diruta menia Troes Intrant et crebris dant impia proelia telis. Contra instant cives et magnis viribus hostes Impellunt; stant illi acres et pectore fortes Cum ferro et clipeis. Pendens victoria nulli Se magis ostendit quam res et dextera possit: Utraque pars equis pugnat cum viribus, omnes Ore fremunt dubioque diu sub Marte resistunt Hostes sorte pari. Bellum undique et undique bellum, Ira, furor, ferrum mesteque ad sidera voces Et cum vulneribus sua funera. Maxima tandem Christorum virtus fortesque ad bella cohortes Crudeles Frigios nimiumque per arma furentes Eiciunt, ultroque illi dant terga nec ullis Confidunt iterum consumptis viribus armis. At ferus, ut vidit Teucros se vertere et alte Stringere terga fuge, lectis legionibus urbem Ipsam iterum aggreditur fervensque in sanguine mittit Barbarus auxilium victis et protinus omnem Invadit populum: missum volat undique taelum, Ostenduntque ipsam crudelia vulnera mortem. Dux vigilat Blancus multo cum milite mestam Urbem praesidiis defendere, proelia rursus Instaurare animis ferroque armisque levare. Frustra autem Teucri mittunt ad bella catervas, Nequicquamque iterum pepulit Victoria fortes Ad terram Frigios, taelo gladioque peremptos. Consurgunt cives armisque ultricibus hostes Percutiunt clauduntque ipsum per viscera ferrum Sanguineum miseramque animam de pectore vellunt; Sternuntur terris faciuntque cadavera tristes Troiani frustraque vocant ad proelia surdum Ore Machamectum, nulla illis sorte futurum Auxilio, qui rege graves sub Dite cathenas Obscurumque ignem scaevasque in corpore poenas Substinet et superas nulla est revocandus ad oras Arte vel ingenio, fato hoc sine fine ligatus. Fit strages hominum, Troum dant mortua cives Corpora Dannubio, multo fluit unda cruore Ad mare, mirantur tumidi de sanguine pisces Et fluvium multa repetunt siciente caterva. Ipse Deus pelagi fertur Neptunus in antris, Sedibus inque suis, ubi praesidet, aurea regum Pocula dum caperet mixtum biberetque cruorem Et latices rubeos, gravibus religasse cathenis Pincernam, cautus quia non studiosa dedisset Quantum perdecuit Bachi sibi munera, ut esset Offensus dapibus stomacoque gravatus acerbo. Credita res nulli foret haec, nisi credita naute Omnia narrassent, illis atque ista tulisset Vincula, dum fugeret, regis pincerna superbi, Quem super impositum puppi, quo scaeva veniret Tempestas placanda maris, duxisse feruntur Neptuno; tenui tum labitur equore pontus. Non tam laetus erat Veneri coniunctos amice Quamvis Vulcani Mars clausus ab arte fuisset, Quantum hodie fuso Frigiorum a sanguine, quantum Funeribus res gesta suis dedit impia menti Gaudia vel quantum magnos per bella triumphos. Non minus affligit miseros Fortuna Sicanos Armigerosque alios omnes, quos Ungarus et quos Omnis dat regio scaeve per proelia morti. Punica bella olim terris multum aspera et omni Horrida scaevitia, quae tot gessere tiranni, Non tantum in campis fusum videre cruorem, Quantum Teucrorum fecere cadavera, quantum Vulnera; cum multo tinguntur sanguine silve, Dum fugiunt fixi cupiuntque evadere mortem. Non facit officium languens sibi lingua nec ipsum Pectus, stant tremule defesso in corpore vaene, Fortia terga iacent, nullis sunt brachia telis, Ni quae forte vicem cepere atque ocia, parvo Tempore decrescunt armato in corpore vires. Inter pax hostes vera et concordia tandem Iuncta foret nullusque furor fera bella moveret, Tanta fatigatis animisque erat orta cupido Ad requiem, tantusque labor consumpserat artus, Ni Tros armigeros contra daret impius urbem Insidiasque novas strueretque ingentia Marti Agmina et indubie per tot sua proelia morti. O Christi veneranda Fides, o sola piandis Una salus terris, quantum paciere sub hoste Crudeli et quantum sub duro lassa tiranno Horum terga pati, qui te coluere tuumque Persanctum suplices et magnum numen adorant? Pone modum rebus, tantos compesce furores Elatosque animos subigas viresque repellas Teucrorum indomitas! Quia nos peccasse fatemur, Indulge et nostris pacem concede diebus! Nos tibi sola sumus terris tua turba tuumque Sub pastore pecus; gratis data gratia nobis Et nobis vacue debentur ab ordine sedes. Sat sua sub sancto tenuerunt nomine Christi Supplicia in terris servique tuique fideles: Nunc locus est miseros redimas a faucibus atque Teucrorum ducis a manibus vultuque minisque! Te propter bellum tantumque tulere dolorem Captivasque urbes, fratres natosque, sodales Et sparsum in terris pro te videre cruorem; Pro te proque tua currunt ad funera laude, Proque fide mortem nullam metuere tiranni. Tu licet affligas, te, te, pater optime, clamant Inque suis lacrimis ad te dant ora benignum Effunduntque preces, pacem veniamque precantur. At ratus interea sit quanta superbia magni Hostis, ut in castris nullus consisteret ordo Totaque per latos iret gens devia campos Ac si vel tristi vel nullo viveret hoste, Aggreditur reges dictis dux Blancus et ardens Haec ait: "O sceptro fortes et pectore reges, O quibus in terris illa est concessa potestas Post regem Alfonsum rerum curare labores Christorumque urbes, fortunas, vulnera, casus Et quae se expediant animo meliore tueri, Quanta sit in castris diffusa potentia regi Barbarico vel quanta animo spes orta superbo, Ante situm est oculos: equitum peditumque suorum Maior adest numerus, nullo gerit ordine bellum, Non sibi cura sui, nobis dormire videtur. Hosti castra patent, tanta est audatia et ingens Contra hostem boreas stulteque superbia mentis Cecantisque oculos: animo est dimittere turmas Incautum contra sparsasque fugare falanges Et non sperato regem devincere bello. Spero equidem, non falsa fides, non gloria fallit, Maxima cum nostra veniet victoria laude. Ipse Capistranus Christum vidisse fatetur Etherea regione crucem et vexilla gerentem Pluraque, que hortantur letas ad bella cohortes Currere et infestas acies consurgere in hostes". Dixerat, et placuit sententia regibus: ille Dat signum, cecinere tube, tum exercitus omnis Ducitur et structo transit cum milite flumen. Magnus Apollonos dux ducit Blancus et omnes Ungarios secum secumque ad bella Sicanos Alfonsi insignes ferroque animoque potentes, Quos, quamvis numero veniant ad proelia parvo, Hostibus in media geminabis parte: minora Prestanti possunt animo maiora videri Arma, philippeis non postponenda triumphis. Lucifer a magno postquam est eiectus Olimpo Et cecidit misero, per quae sunt secula, lapsu, Semper apud populos damnata superbia, semper Regibus hoc vicium tam detestabile mansit, Quantum laudis habet regum clementia, quantum Quelibet ornato veniens in corpore virtus. Ex illo numquam signata superbia regi Ingens tanta fuit, numquam torpentia peior In castris alto veniens ad pectora fumo, Quae mentem atque oculos, penitus quae clauderet omnem Virtutem, quae nulla ducum sibi bella timeret, Quanta est que frigio dominatur iniqua tiranno. Non videt ingentes turmas nec proelia cecus, Nec videt armatos contra properare Quirites. Ut primum campos inimicaque castra subivit Et primas acies bello construxit et omnes Contra hostem posuit pulcro dux ordine turmas, Tum Teucrum invadit, non haec sibi bella putantem, Incautumque premit; sua vis dispersa potentes Non sinit esse Friges, currunt ad bella, caduntque Saucia vulneribus Teucrorum corpora et omnes Marcescunt vires atroque in sanguine vitam Effundunt, pariterque animo pariterque favore Deficiunt, nullis committunt brachia telis. Illi autem afflictam Frigii qui cominus urbem Barbaricis instant telis armisque fatigant, Ut primum videre acies et castra suorum Hoste premi, subita miseri novitate cohacti, Paulatim retro cedunt atque, urbe relicta, Confestim ad socios multo cum sanguine currunt. At Tros, ut tantam sociis per proelia cedem Esse videt, sparsas castris atque undique turmas Colligit et subito vi magna surgit in hostem. Dant sua tela Friges, instat dux Blancus et omnis Turba equitum peditumque simul miscentur in arvis: Pila sonant clipeis, haste franguntur in armis Telorumque ingens toto volat ethere nimbus, Fit cruor in terris, Teucrorum a sanguine campus Tingitur, armato desunt sua robora tergo. Quis clades Frigium, quis posset funera Troum Scribere, vel terris proiecta cadavera, vel quae Sautia sunt telis bellantum corpora? Nulli Sors tantum sua leta fuit, quin vulnera saltim Bellando acciperet fieretque cruore superstes. Non quondam armatus sub valle reconditus ima Ipse Iubas, stimulans Romanos milite parvo, Tantam hominum stragem posuit tantamque ruinam, Quantam hodie miseri cepere per horrida Teucri Proelia concussi; non consul Curio magnas Insidias passus tantos in mente dolores Sensit et infestas non tantas substulit iras, Quantas a veris accepit barbarus armis. Non sibi vita placet, sunt centum in pectore curae Et centum rapiunt diversa pericula mentem Huc illucque suam: requies est nulla labori Nullaque spes armis, animoque audatia nulla, Tota sub adverso deiecta superbia Marte. Frustra animat socios, frustra succurritur armis, Quando animi et fortes desunt ad proelia vires. Ut tandem actonitus vidit cadere arma suorum Dardanus et scevo Frigios sub Marte peremptos Deficere, advertens animo succurrere bello Arte sua, quamvis pugne consistere posset, Dat fede sua terga fuge, fugiensque sub alta Rupe tenet socios, ratus hoc, quod castra suasque Divitias repetant hostes et Marte sopito Invigilent auro rebusque opibusque relictis, Ipse superveniens sparsos confundat et armis Opprimat et victo sua sit victoria campo. Contra has insidias statuit dux Blancus ut omnes Stent hostem contra fortes et pectore firmi Expectent quo se vertat Fortuna favore Ad Teucros, rerumque auri sit nulla cupido Ammonet, et nullo moveantur pectora questu Diviciisque novis nec victo milite, cum sint Omnia confestim vento ventura secundo. Nocte sub obscura captis legionibus ipse Tramite diverso rupem circumdat et ardens, Aurea stellatum fugerent cum sidera caelum Et nitida in terris surgens Aurora veniret, Quantum armis decuit vigilans et pectore prestans, A tergo veniens, hostes invadit. At illi, Quos abiens castris decrevit sistere contra, Ut belli signum videre, furentibus armis Parte alia stringunt acies et proelia firmant; Barbarus in medio, quem taelis undique pressum Percutiunt, tenuesque armis animoque catervas Dilacerant; Troum deiecta cadavera terris Infectant herbas madidosque in sanguine campos Constituunt tanquam e celo Iunonia crebras Miserit Iris aquas. Nullo sub Marte virorum Tanta fuit strages audita miserrima, nec tam Crudelis terris sparsus furor; omnia morti Vulnera et extreme sunt omnia proxima sorti. Non tam sanguineas olim Marsalia cedes Vidit et horrendos non tantum punica luctus Proelia, quae mestum quondam fecere senatum, Funeribus tot plena suis, quantum icta iuventus Dardana per campos: tristi sunt ora dolore, Omnia mesta patent. Sors o crudelis et omni Supplicio manifesta tuo, que perfida nullo Sidere firma manes, ubi nunc est condita Teucri Gloria et in facili firmata superbia vento? Cur non castra loco, stabilis, tua figis in uno, Quo diuturna suis sistant secura triumphis? Quo fugis, ingenti super o fundata ruina, Quo fugis? Ad miseros oculos converte parumper, Huc aures converte tuas! Nil surda reclamas, Nil mihi respondes, o surda, o caeca Caribdis! Dulcia mella tuo forti miscentur aceto Et felix vultu numquam consistis eodem, Et tamen in terris ut magnum numen habetur Frons tua sub centum depicta coloribus: omnes Cum te cognoscant, nullus te agnoscit, et ingens Blandorum est numerus deceptus ab arte tuorum. Cum sis sceva satis, cum sint tua mixta veneno Munera et obscurum teneant tua sidera funem, At te collaudant et te gens omnis adorat. Non tam sulfureis siculus nunc ignibus Ethna Estuat et tantas non mittit ab ore favillas, Quot sua dat caelo suspiria barbarus et quot Proicit ardentes servatque in pectore flammas. Spes, fuga, sola datur, spes una miserrima regem Hortatur rebusque trahit sua tela secundis Ad turres portusque suos et tuta suorum Menia, felici et leta firmissima pace. Inter se Teucros miscet dux Blancus et omnes Vulneribus lacerat, bello metuendus; at ipsum Barbaricum ut vidit regem sua fata timentem Cedentemque retro, furiis accensus et ira, Ense ruit contra; ferro tunc ille peremptus, Ni subito a caelo veniens cum lumine terris Vox audita foret: "Videas ne feceris!", inquit Angelus, "Alfonsum regem manet iste triumphus!". Tunc tenuit dux ipse manum; Tros territus hosti Terga dedit fugiensque deos et numina Troum Victa vocat frustra, seque inter fortia claudit Menia et horrendo rursus se credere bello Inque timet fortes temptare pericula christos. Tunc demum in castris quantum valet ordo nitorque Sensit et Alfonsi quantum per bella falanges.