CroALa, 2025-04-20+02:00. Nodus ZUPPARDO.alfo-07.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/ZUPPARDO.alfo-07.xml.
Postquam Alfonseis scripta est, urbs impia terris Militibusque inimica suis suspectaque tantis Fertur et in tantum processit perfida crimen. Undique aragoneis miscetur navibus equor Ausonium, letoque fluit sub remige puppis Regia et adversos pelagi tutissima fluctus Sub duce ducta suo ratibusque superba ministris Navigat hostilesque iterum defertur ad oras. Nunc mare, nunc portus, nunc mestas circuit urbes, Obvia nunc ratibus, positis nunc obvia turmis, Dumque altas turres et fortia menia felix Diruit, Alfonso semper dat leta triumphos; Nocte dieque vigil magnoque accensa favore, Huc illucque agitur vacuamque meatibus urbem Obsidet. In magno servatur mesta dolore Genua et afflicto mittit de pectore questus Ingentes pariterque auris suspiria donat, Navibus et turmis non officientia nostris. Altera pars classis Teucros domitura superbos Mittitur, et magni divisa potentia regis In partes felix fortisque adducitur ambas, Quamvis dimissis terra legionibus ante Horrida cum signis posuissent castra falanges. In quascumque procul sua mittit brachia currens Occeanus terras, spatiosus semper et ingens, Alveus in partes aeque dilabitur omnes Inque procellosos abeunt paria equora fluctus; Sic pater Alfonsus sua tendit brachia, sicque Fortia delectis consistunt equora nautis Castraque militibus, sua vasta potentia turmis. Hoc tu forte prius vanum sub mente gerebas, Genua, et Alfonsum belli sine laude putabas, Quamvis nota tibi sua vis manifestaque virtus, Consilia, arma forent, totusque resurgeret orbis Principis offitio totque auxiliaribus armis. Quid gemis, infelix? Cur quondam maxima ploras Leticiamque tuis perdis singultibus et te Tantopere affligis? Liceat gaudere parumper, Si tot sceva tuos veniens Fortuna favores Abstulit et letis posuit sua pocula rebus, Offitio sic functa suo; sapientia tantos, Quos pateris, merito potuit lenire dolores Et morbos curare tuos luctusque iuvare. Non modica est virtus laetae servare temonem Sortis et in claro vitare pericula caelo Atque in tranquillo componere lintea ponto; Summa ea vis animi pollensque est pectus et ingens Ingenium vitae primum componere mores, Post tibi placatos sapienter reddere reges Obsequiis pedibusque tuis atque annua census Pondera sollicita quam primum exponere dextra, Quo tua tuta quies, tua quo mens laeta futuro Exeat, et rebus praesint pia sceptra secundis Prima fronte tuis, nulloque errore trahantur Pectora, mutatis cadem videare diebus. Non decet ut multos facies gerat una colores: Optima mens voto tantum depascitur uno. Non gemitus lacrimeque pie potuere dolores Abiecisse tuos, non suffectura venenum Tollere quae magno mictis suspiria caelo; Aurea conca potest, haec est medicina saluti, Haec menti spes certa tuae. Cum debita Christo Feceris, Alfonso praestes, miseranda, tributum, Teque piamque humilem reddas fugiasque tumultus Ingentesque animi motus et pectoris estus Elatosque ad caelum oculos, quos, Genua, tecum Adstantes animo non vis sedare superbo At tu si obicias quondam per proelia regem Magnanimum proceresque suos populosque ducesque Ausonio superasse mari, quae carmina gestis Non veniunt scribenda tuis, cum gloria nulla Nec tibi partus honor? Quae tandem iniuria sceptris, Quaeve suis tineam potuere afferre triumphis Tempora, et Alfonsum bello maculare potentem Caesareosque ipsos hoc ictos vulnere? Numquam Navali bello capiti Victoria laurum Praebuit, et ducibus nulla inde iniuria victis, Nullaque res gestas titulosque industria laudes Polluit; in primo consistit Gloria vultu. Servatur solis ea laudum fabula nautis, Qui, pedibus celeres atque altis funibus apti, Antennas plenis potuere ascendere velis. Non opus est ducibus, non fas est regibus artes Has belli didicisse tuas, animoque tueri Perdita imaginibus ducibusque nigerrima nostris Et parvis que parva viris; at laurea pugnae Reddita principibus, fuerint cum proelia terris, Sunt ubi pro bello reges subeuntque labores Ingentesque tenent recto moderamine turmas, Ne qua parte suas diffusa potentia vires Perdat et extremis nequeat succurrere rebus, Cum laudum pompa magnos promittit honores Et facit optatis cessisse pericula votis. Hanc animo reges, hanc toto pectore certant In gestis posuisse suis, hanc ordine multo Nituntur per castra sequi, proceresque ducesque Hortantur verbis, concedunt praemia dantque Dona neoptolomis, currunt per proelia stantque, Saepe suis hastas armis tenuere per hostes, Nunc ducis offitio, nunc magni militis usi, Dantque animos iterum, verbis et pectore bellum Vincitur: haec regum capiti dignissima laurus Ducitur, haec magnos concedit habere triumphos. Quid tibi cum Tirio quove estis sanguine leti Bellorum comites, inque omnia fata fideles? Quo devincta animo sunt olim pectora? Quove Inter vos pacto veniunt per federa leges? Haec tua per populos decurrit Fama sicanos Perque urbes Ligurum perque omnes horrida campos Evolat Italiae fertque haec nova proelia gestis Criminibusque adiecta tuis, fertque omnia secum, Quae modo das Tiriis, modo das, turpissima, Teucris Artibus arma tuis, si quae sunt vera fatentur. Sola tibi fidei vestis pauperrima plaudit, Caetera fumoso tollenda videntur ab igne. I procul a nostro, crudelis vipera, cetu! I procul, et sanctos fugiant tua crimina mores, Ne vicina suos rabies tua pessima morbos Misceat et populos offendat livida nostros. Nil tibi cum Christo, non est sanctissima sedes Nec facies sua magna tibi non cognita, tergo Vulnera, non lateri manibusque asperrima sanctis Et pedibus defixa suis; pulcerrima Ditis Atria sunt tecum, suntque optima munera tecum, Optima sed terris tristique infecta veneno. I procul, et Teucros Tiriosque in pectore caros Marmorea sub lege tene! Da federa, iunge, Iunge tuos populos puppesque ad littora mitte, Armaque perpetuis concede futura diebus Et rescripta patrum decretaque caetera solve Et votis da quaeque tuis! Satiata voluntas Et tua mens terris caeli dignissima perdit Praemia et aeterne damnat tua viscera morti, Hic ubi perpetuo torquent te Tartara luctu. Sic medicus, quociens egris conferre salutem Desperat, quecumque velint dat pocula largus Et quoscumque cibos, quae, cum concessa videntur, Non procul adstantis mortis sunt signa futurae. Non solum ante oculos quae sunt obiecta tuetur Ipsa hominis docti pollens sapientia, verum Quae procul a tergo longo sunt ultima tractu Prospicit et rerum recto tenet ordine finem. Aspice quot gemitus, quot tu, miseranda, subibis Tormenta et meritas sub tanto principe penas! Non caput extinctum gladio nimioque cruentum Sanguine per terram, tantos cui Roma triumphos Fecerat, in vultus tribuisset Caesaris olim Ipse Tholomeus, si mesta pericula prudens Caesareosque oculos prius inspexisset et ante Perfida sub tenui posuisset lumina rima. Non Paris, ardentes oculos et pectora quamvis Coniugis argivae stimulo percussus amaret, Ad patris imperium perituraque menia Troiae Fluctibus aequoreis Helenam traxisset amicam, Si patriae primum flammas clademque suorum Ante oculos animi venturaque bella tulisset; Ora Cleopatre fugeretque Antonius orbis Divicias omnes, si quae post horrida frater Coniugis abiecte posuit sibi proelia caute Conspicuo mentis vidisset lumine primum Et morti coniecta suae. Prudentia certos Fert secum clipeos contraque pericula muros, Insidias laqueosque omnes hominumque tumultus. At tu cum Tiriis cumque hostibus, impia, Teucris, Adversante tibi virtutum lege, recumbis Stasque, sedes, recubas atque improba federa iungis. Si quae scripta suis vates posuere libellis Et quae codicibus legimus memorata fatemur Vera, olim ausonio primum quam lictore classis Sisteret Eneae, ventis turbantibus equor Neptuni, Tiriae currens defluxit ad oras: Hic tunc crudelem fugiens pulcherrima fratrem Condebat Dido letam Cartaginis urbem. Ut primum accepit vectos ad lictora Troes Regina et pelago versas a turbine puppes, Mente pia casus tantos miserata virorum, Regem ipsum et socios comitemque recepit Achatem In tectis thalamisque novis, atque optima lustrat Auxiliis, pariterque dapes et pocula mittit Navibus et gentem meritis conduxit amicam. At Venus, in frigio flectens sua lumina nato, Dum dubitat quo se divertant tempora fato, Cum studio alterius nati dat pectore flammas Regine atque animum magno complevit amore Dardanio, penitusque ipsum de mente Sicheum Abstulit: occlusum venis et sanguine scaevum Dido tenet vulnus latitansque per ossa venenum, Infelix lacrimas teneroque a pectore questus Mittit et ardenti sua mens comburitur igni. Non habet unde suos possit de corpore morbos Pellere seu tantos animi lenire furores, Quominus in teneras vigilans sua flamma medullas Sceviat et medica possit mitescere cura. Hos tandem ingentes animi miserata dolores Totque graves luctus positasque in pectore flammas Mitigat atque inter iunxit connubia Iuno Dardanium Eneam et dominam Cartaginis ipsam, Vota deum contra; gaudet pulcerrima Dido Coniugio, et leti collaudant numina Troes Hocque vocant sanctum, caelesti a sidere natum Augurium, dant thura deis, dant vota precesque Ad templum pariterque aris sua munera ponunt. Omnia leta patent, Tirii et troiana iuventus Miscentur crebrisque parant convivia mensis. Heu, quam leta brevi spatio res clauditur et quam Fata deum properant sortes mutare secundas! Nulla diu felix mansit Fortuna, dieque Interitura brevi variat pulcerrima vultus Et ludos modo mesta suos, dat que optima tollit Uno dona die. Nam postquam maximus haeros Accepit somnis fraudes ne ferret Yulo, Italiam subito sociis et classe parata Ventorum auxilio temptata per aequora poscit, Hospite cum terra misera Didone relicta. Ut regina ducem summis a menibus ipsum Dardaniamque videt portu discedere classem: "Proh deus! Haec", inquit, "meritis sunt praemia nostris? Haecque pie, hec magne redduntur munera menti? Sic pater Ascanii, sic me delusit Achates, Sic quoque falsus amor, sic me troiana iuventus? Sic ego fallor?", ait, "Nulla est cum crimine virtus, Non vitam ante oculos feret haec iniuria nostros. Est modo dulce mori: non me despectus Yarbas, Non me deceptam ridebit barbara tellus. Namque ego dardanio feriam mea pectora ferro Et mea promeritas capiet mens improba poenas". Dixerat infelix, nudoque miserrima tandem Incubuit ferro, vitamque in sanguine fudit. Occurrunt famule, germana occurrit et omnis Cartago; mestis completur vocibus aether. Ex illo Tirii Teucros Teucrumque nepotes Infestos hostes hostesque habuere penates, Quin cum Romanis bellum gessere superbis. Gaudebant tumidi Troum de sanguine Poeni, Admixte quociens bellum tenuere falanges, Aspera bella odiis olim crudelia, donec Ipse Machammectus veniens componere sectam Incipit et populos secta coniunxit amicos; Lex eadem terris animum formavit eundem Inque abeunt ventos odia, et pastore sub uno Horrida perpetuam ceperunt proelia pacem. At tu, criminibus totque artibus impia falsis, Livida cui nostris mens est et mesta triumphis, Quamvis in secta nondum videaris eadem, Inter Dardanios, inter placidissima Poenos, Dulcis amica sedes dasque hostibus arma, sagittas, Ferrum, enses, cererem, clipeos, in litore naves, Et demum quaecumque iuvant, contra omnia laegum Imperia et veterum contra pia iura parentum. Te merito afflictam terris dux impiger urget Pichius et posite circum sua castra falanges, Et merito fortes tua torquent menia puppes!