CroALa: documentum

Documentum ZUPPARDO.alfo-04.xml in db pdill0

---

Interea, argolica penitus tellure subacta, Ingentes Teucer bello fortissimus urbes Insilit italicas, et leto remige pontus Barbarica sub classe fluit, scevusque tumescens Per mare, per terras, totum sibi quaerere mundum Pergit, et ausonio primum consistere bello Incipit, et latos complet cum milite campos Vicinasque premit turres et menia victor, Ut quos diva loco dederit Fortuna propinquos, Hos prius affligat scevo certamine muros. Heu hominum quam lesa fides! Natura tueri Quos voluit genitrixque armis rebusque fovere, Hos ferus aggreditur populos et praemia mutat Inque atrum vertit sortis pia dona venenum. Una parum currens terre est contermina nostre Terra viris armisque potens, quae Scandalibecco Imperio fulgens fines pars proxima servat Italie, magnos non aspernata triumphos. Hanc unam agreditur Teucer fortissimus hancque Prestantem auxiliis belloque armisque nitentem Obsidet, extensis circum longo ordine castris. Pressa manu forti belloque excussa fameque, Quod quondam miseris felix prestare suevit Postulat auxilium; tandem pater optimus illi Queritur Alfonsus, cuius clementia mestos Oppressosque levat populos et tabida curat Vulnera et afflictis requiem sanctamque salutem, Melle magis dulcem acque omni dulcedine, praestat. Orator veniens: "Rex invictissime", dixit, "Rex fidei cultor, rex relligionis amator, Quem non laude pari nostri potuere priores Equare atque armis tali consistere voto, Ni tua succurrat clementia, ni tua nostros Det virtus populos et leta potentia campos, Omnia Teucrorum scevis cecidisse sub armis Aspicies, pariterque Lares violabit amicos Ignis et advecta cedet gens itala Troya. Quare, age, qui populos digna sub lege gubernas Et facis imperio securos vivere reges, Hos armis defende tuis! Te Graecia solum, Te solum expectat, devicta superbia nostre Dum titubat terre, quae iam peritura videtur, Auxilium victis tua magna potentia Grais Ni ferat et trepidis eadem det fausta Latinis". Non mora, legato dantur responsa benigni Principis, et leta currit cum gente Palermus, Mille trahens secum pedites totidemque potentes Prestantesque equites animi virtute, sed omnes Assuetos armis bellique pericula passos. Delius ut primum Teucris ostendere lucem Incipit et crebros curru conscendere montes, Bellicus, accitis equitum peditumque magistris, Agmina composuit Siculus struxitque catervas Et lento graditur per castra hostilia passu. At duo magnanimi troes, qui obsessa tenebant Menia, concussi subito terrore, falanges Atque acies struxere suas contraque resistunt Viribus intrepidi, teloque animoque furentem Invadunt hostem siculum, tuba publica bellum Concinit acque omnes campo patuere caterve. Hortatur socios paucis prius ipse Palermus: Esse armis studeant vigiles manibusque potentes Atque animo fortes, memores virtutis honorum, Et que conscriptis prestantur dona triumphis. Insuper imponit legem, quod mente quod ore Alfonsi regis nomen per prelia servent. Hec memorans capiti galeam petit anxius et se Constituit bello. Teucri strinxere falanges Et cum magnanimis inierunt bella Sicanis: Arma armis resonant, strepituque et murmure celum Concutitur fortique animo pugnatur ubique. Leta prius Siculis plausit Fortuna, caduntque Prime acies Teucrum fortes, primusque magister, Dum trepidant alii, letali vulnere fossus, Tellurem insultat; proceres equitesque sicani Acrius invadunt hostes fortisque Palermus Hos illosque fugat, pinguesque cadavera campos Complerunt. Scevo gaudet certamine Mavors, Exultat Siculus spoliis et sanguine gaudet Victor et oppressos armis exterminat hostes. Iam cedunt retro Troes, ventosque secundos Scandalibeccus habet, viresque et cetera magni Principis invicti securus in agmine laudat. Heu nimium fortuna oculis inimica secundis, Huc illucque fluens, solita hos, pulcerrima, et illos Ludere mortales et dulci peste tenere! Nam quantum Siculis plausit victoria primum, Tantum dispersit sors post mutata superbos Astrinxitque solo; meror vocesque sequntur Cum gemitu et magni venere ad gaudia luctus. Sic scriptum a superis: plena dulcedine letus Nemo potest unquam mundoque beatus haberi. Namque retrocedens, posito certamine, vires Barbarus accepit, lectamque ad proelia gentem Omnia clam duxit mediaque in nocte Palermum Insilit incautum, secreta in valle iacentem. Vix sibi prima dedit veniens gens signa, fluuntque Undique per campos Troes et certa tulerunt Imprimis loca nota vie, post prelia pandunt Non dubitata neci, siculeque miserrima gentis Plebs ruit ad mortem, nullo prohibente, fuitque Par tibi, que quondam cannensibus horrida campis, Mors, tremis, heu, lugens tantorum morte virorum. Milia quinque equites Troum, pedites totidemque Ceperunt armis siculas destringere turmas; At misere actoniti, quamvis sua fata Sicani Accusent, statuere mori lucemque per agros Linquere et antiquum belli non perdere nomen Totque fidem quesitam annis vitamque perennem. Consurgunt armis et crebris ictibus hostes Percutiunt animoque acres et vulnere pugnant; Ipsa dabat vires animis spes nulla salutis Occurrensque oculis non vane mortis imago. Fortius accelerant ictus atque acrius ira Concutitur: Teucrum primo de sanguine tellus Tingitur, hinc lato circum fluit unda cruore. Iamque dies primo candebat sole resurgens Et duro Siculi stringebant proelia ferro Scevaque Teucrorum resecabant pectora frustra, Cum subito adverso veniens de sidere troum Ingens turba equitum, peditum subeunte caterva, Excitat oppressas Teucrorum ad proelia vires Auxiliumque tulit victis letumque favorem Ostendit. Bellum, clamor luctusque cruorque Undique per campos, Mars undique scevus, et omnis Nubilus est aer, fumus cum pulvere caelum Eripiunt; siculos solitam prosternere campos Advenisse lupam per castra et bella putares. Deficiunt Siculis effuso sanguine vires, Et iam dura manus crebro actenuatur ab ictu Lentaque contrahitur fesso de corpore, quamvis Numquam illis cecidere animi; miseranda iuventus Vulnera contemnens ultro petit anxia mortem. Cum nova dent Teucri venientes proelia, firmi Intrepidique armis praestant animasque per agros Linqunt et stricto capiunt sua funera ferro. Haec tamen aspitiens summis a montibus, iras Scandalibeccus habet mestaque in mente furores Colligit inque urbes accepto tempore fugit, Custodesque iterum victus per menia ponit Atque amplum portis ingenti pondere ferrum Obicit, et madidos Teucrorum sanguine campos Ac bellum crudele suis mortemque reliquit. Dardanide pugnant Siculisque cadentibus omnes Letitia exultant et mesto funere gaudent. Quid faciat gens grata Deo, fessa unde favorem Expectare potest, aut quam sibi querere turrim, Aut quod consilium longa regione futurum Totque inter casus totque inter mesta labores? Pugnat et accepto spectat cum vulnere caelum, Unde sibi auxilium veramque exposcere pacem Sola fides praestare potest tutamque salutem. Ut solet, a vaenis coepit cum currere sanguis, Paulatim corpus, longo post tempore, vires Perdere et, infecto paulatim lumine, tandem Deficere, haud aliter caelo devota iuventus Deficere ipsa sibi et mundo spoliata videtur. Finiat ut tandem tanti pars ultima belli, Acceptis secum paucis per castra Palermus Evasit sociis, alios servatus in hostes. O quam clausa homini, quantum atque obscura videntur Iuditia et secreta Dei! Sunt cognita nulli; Quo patitur pacto tanta haec opprobria, quove Sidere turbato veniant haec tempora mundo, Quid tot bella velint, quidve impia vulnera poscant, Quid lacrime et genus omne necis, quid funera regum Et quae nunc letos sequitur victoria Teucros: Solus in archana volvit Deus omnia mente. Nos exempla docent signantque pericula mortem Perpetuam, ni forte viam melioraque dona Et sanctum capiamus iter; doctrina Magistri Reddita cum lacrimis animo meliore tenetur. Est sapere hoc nostrae crebro conducere menti, Sed mens hoc operi prima haec sapientia fertur, Scilicet et letos caelo visura triumphos, Optima quando operi procedit amica voluntas. Dardanide interea, quamvis victoria primum Plauserit et victos veniens oppresserit hostes, Dum numerant socios, dum quaerunt ordine turmas, Ammissos lugent media plus parte ducentos Terque alios geminos centum; postque impia quondam Proelia Cannarum non est audita poetis Tanta hominum strages, tam magnae reddita genti A tam contractis sed euntibus ordine turmis. Postquam igitur tristes Teucri flevere suorum Funera et ardenti strinxerunt leta dolore, Ingentes longo confectas ordine centum Construxere piras motisque a pulvere Troum Corporibus positisque super, terraque relictis Quae secum sicula duxit de gente Palermus, Vulcanum apponunt: paulatim accensus ut ignis Corripuit vires, flamma stridente, per auras It fumus caeloque tenus conducitur alto. Ut tandem in cineres, euris cogentibus, omnes Ardentes abiere pirae maledictaque tellus Itala, confestim in caros properare penates Dardanide et tanto victos cum sanguine campos Linquere constituunt, motisque a sidere castris Cum magno repetunt Grais inimica dolore Pergama et extinctis iterum fit funus amicis. Illa patrem plorat, dulcem vocat illa maritum Voce alta et lacrimis gemino dolet altera fratre, Haec nato: nulli minor est sua causa doloris. Ingens Troia gemit, lugent matresque nurusque, Quaeque suum lacrimans fert ad sua funera munus; Postque ululant meste, vocesque ad sidera currunt Et cum femineo completur carmine caelum. Sic quondam extinctum flevit Cassandra Chorebum Infelixque suum regem regina maritum, Impia quae tociens natorum funera vidit, Quorum unum ante oculos crudeli vulnere Pirrus Mactavit mestosque duos dedit esse parentes Una morte hominis, cui, ne tot funera multum Suffecisse putes, posita est quoque mortis imago Coniugis ante sui: post haec captiva videtur Regnorum quondam felix regina suorum. I nunc et mundi miserum te crede procellis, Qui magno imperio fortique extolleris urbe! Ut dulci a fructu foliisque cadentibus arbor Nudatur, plerumque ruit, radice revulsa, Per terram, mundi sic omnia prospera, sicque Quaeque cadunt, nullo aut parvo nutantia vento. At cui non parva gelidum formidine corpus Et mens lenta fuit properansque ad menia fugit, Cum videt, ammotis castris, abiisse falanges Barbaricas tutosque omnes consistere campos, Exit et extinctos lacrimis explorat amicos Praeteritosque vocat socios comitesque fideles. Insuper et crebris verba haec singultibus addit: "Non potui, o quondam stantis firmissima saedis Causa mee et trepidantis adhuc pars maxima turris, Hanc mediis animam vobiscum effundere turmis Cumque animo meliore mori currensque per hostes Auxilium afflictis exquirere! Forsitan omnes Aut salvi aut omnes spoliati hac luce per arma Essemus, pariterque necis pariterque salutis Leta comes Fortuna foret! Seroque pericli Penitet et sero volvo sub pectore culpam. Nunc autem restat preciosa cadavera terre Reddere, quando animi caelo meliore potiti Sunt ante ora Dei laetaque in sede locati". Haec ait et lacrimans agmen sepelivit amicum; Post canit ad tumulum divini carmen honoris, Thura gerens toto nimium redolentia caelo.