CroALa, 2024-05-15+02:00. Nodus VIDA.scac-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/VIDA.scac-01.xml.
Ludimus effigiem belli simulataque veris Praelia, buxo acies fictas et ludicra regna, Ut gemini inter se reges albusque nigerque Pro laude oppositi certent bicoloribus armis. Dicite, Seriades Nymphae, certamina tanta Carminibus prorsus vatum illibata priorum. Nulla via est; tamen ire iuvat, quo me rapit ardor, Inviaque audaci propero tentare iuventa. Vos per inaccessas rupes et inhospita euntem Saxa, Deae, regite, ac secretum ostendite callem. Vos huius ludi in primis meminisse necesse est. Vos primae studia haec Italis monstrastis in oris Scacchidis egregiae monimentum insigne sororis. Iuppiter Aethiopum sedes et Memnonis arva Iverat, Oceani mensas dignatus amici, Qui sibi tum optatis iunxit Tellurem hymenaeis. Affuit una omnis Superum chorus: omnia festo Aequoris immensi resonabant litora plausu. Ut dapibus compressa fames mensaeque remotae, Quo Superum mentes ludo mulceret inani, Oceanus tabulam afferri iubet interpictam. Sexaginta insunt et quattuor ordine sedes, Octono. Parte ex omni via limite quadrat Ordinibus paribus, nec non forma omnibus una Sedibus, aequale et spatium, sed non color unus. Alternant semper variae, subeuntque vicissim Albentes nigris, testudo picta superne Qualia devexo gestat discrimina tergo. Tum Superis tacite secum mirantibus inquit: Marti aptam sedem ludicraque castra videtis. Hoc campo adversa acies spectare licebit Oppositis signis belli simulacra ciere, Quae quondam sub aquis gaudent spectacla tueri Nereides vastique omnis gens accola ponti, Si quando placidum mare et humida regna quierunt. En vero simulata adsunt qui praelia ludant." Sic ait et versa in tabulam deprompsit ab urna Arte laboratam buxum simulataque nostris Corpora, torno acies fictas albasque, nigrasque, Agmina bina pari numeroque et viribus aequis, Bis nivea cum veste octo totidemque nigranti. Ut variae facies, pariter sunt et sua cuique Nomina. Diversum munus, non aequa potestas: Illic et reges paribus capita alta coronis, Et regum pariter nuptas in bella paratas Cernere erat. Sunt qui pedibus certamina inire Sueti, sunt et equis qui malint, quique sagittis, Nec deest quae ferat armatas in proelia turres Bellua. Utrinque Indos credas spectare elephantes. Iamque aciem in versum statuunt, structaeque cohortes Procedunt campo castrisque locantur utrisque. Linea principio sublimes ultima reges Parte utraque capit quartis in sedibus ambos Tractu eodem adversos inter se. Sex tamen aequis In medio sedes spatiis hinc inde relictae. Sede albus sese nigra tenet, ater in alba. Proxima reginas capit orbita. Regibus ambae Haerent quaeque suo. Dextrum latus altera, laevum Altera lege datis tangunt stationibus, atrumque Atra tenet campum, spatio stat candida in albo, Et proprium servant prima statione colorem. Inde sagittiferi iuvenes de gente nigranti Stant gemini, totidem pariter candore nivali, Nomen Areiphilos Graii fecere vocantes, Quod Marti ante alios cari fera bella lacessant. Continuo hoc inter rex nec non regia coniux. Clauduntur medii: duo dehinc utrinque corusci Auratis equitis sagulis cristisque decori Cornipedes in aperta parant certamina Martis. Tum geminae velut extremis in cornibus arces Hinc atque hinc altis stant propugnacula muris, Quas dorso immanes gestant in bella elephanti. Postremo subeunt octo hinc atque inde secundis Ordinibus pedites, castrisque armantur utrisque Armigeri partim regis partimque ministrae Virginis armisonae, quae prima pericula belli, Congressusque ineant primos pugnamque lacessant. Non aliter campis legio se buxea utrinque Composuit duplici digestis ordine turmis, Adversisque ambae fulsere coloribus alae, Quam Gallorum acies alpino frigore lactea Corpora si tendant albis in proelia signis Aurorae populos contra et Phaethonte perustos Insano Aethiopas et nigri Memnonis alas. Tum pater Oceanus rursus sic ore locutus: "Coelicolae iam quaenam acies, quae castra videtis, Discite - nunc neque enim sunt haec sine legibus arma - Certandi leges, nequeant quas tendere contra. Principio alterni reges in praelia mittunt Quem pugnae numero ex omni elegere suorum. Si niger arma ferens primus processit in aequor, Continuo adversum semper se candidus offert; Nec plures licet ire simul facto agmine in hostem. Propositum cunctis unum, studium omnibus unum Obsessos reges inimicae claudere gentis, Ne quo impune queant fugere atque instantia fata Evitare; etenim capiunt ita praelia finem. Haud tamen interea cuneis obstantibus ultro Parcunt, sed citius quo regem sternere leto Desertum evaleant, caedunt ferro obvia passim Agmina. Rarescunt hic illic funere semper Utraque castra novo; magis ac magis area belli Picturata patet; sternuntque caduntque vicissim. Sed caedentem opus est sublati protinus hostis Successisse loco et conatus vindicis alae Sustinuisse semel; mox, si vitaverit ictum, Inde referre licet se in tutum praepete planta. At pedites prohibent leges certaminis unos, Cum semel exierint - facilis iactura! - reverti. Nec vero incessus cunctis bellantibus idem, Pugnandive modus: pedites in praelia euntes Evaleant unam tantum transmittere sedem, Inque hostem tendunt adversi et limite recto. Congressu tamen in primo fas longius ire, Et duplicare gradus concessum. At cominus hostem Cum feriunt, ictum obliquant et vulnera furtim Intentant semper lateri cavaque ilia caedunt. Sed gemini claudunt aciem qui hinc inde elephanti, Cum turres in bella gerunt ac praelia miscent; Recta fronte valent dextra laevaque retroque Ferre aditum contra campumque impune per omnem Proruere ac totis passim dare funera castris. Ne tamen obliquis occultent nixibus ictum, Qui tantum mos concessus pugnantibus arcu, Dilectis Marti ante alios. Nam semper uterque Fertur in obliquum, spatiis nigrantibus alter, Alter candenti semper se limite versat, Directisque ineunt ambo fera bella sagittis. Nec variare licet, quamvis fas ire per omnem Hinc atque hinc campum atque omnes percurrere sedes. Insultat sonipes ferus atque repugnat habenis. Numquam continuo stipata per agmina ductu Procurrit. Tantum sursum sese arduus effert Semper et in gyrum gressus magno impete lunat Curvatos duplicemque datur transmittere sedem. Si nigrante prius campo expectaverit, album Mox petere et sedis semper mutare colorem Lex iubet ac certo semper se sistere saltu. At regina furens animis pars optima belli, In frontem, in terga ac dextram laevamque movetur, Itque iter obliquum, sed semper tramite recto Procedit; neque enim curvato insurgere saltu Cornipedum de more licet. Non terminus olli, Nec cursus meta ulla datur. Quocunque libido Impulerit, licet ire, modo ne ex agmine quisquam Hostilive, suove aditus occludat eunti. Nulli etenim super educto fas agmina saltu Transiliisse; equiti tantum haec concessa potestas. Cautius arma movent gentis regnator uterque, In quibus est omnis spes ac fiducia belli. Omnibus incolumi rege stat cernere ferro: Sublato pugna excedunt et castra relinquunt. Ille adeo in bello captus secum omnia vertit. Ergo haerens cunctatur, eum venerantur et omnes Agmine circumstant denso mediumque tuentur. Utque armis saepe eripiant, sua corpore bello Obiiciunt mortemque optant pro rege pacisci. Non illi studium feriendi, aut arma ciendi; Se tegere est satis atque instantia fata cavere. Haud tamen obtulerit se quisquam impune propinquum Obvius; ex omni nam summum parte nocendi Ius habet. Ille quidem haud procurrere longius ausit, Sed postquam auspiciis primis progressus ab aula Mutavit sedes proprias, non amplius uno Ulterius fas ire gradu, seu vulneret hostem, Seu vim tela ferant nullam atque innoxius erret. Hic mos certandi, haec belli antiquissima iura. Nunc aciem inter se certantes cernite utramque." Sic ait. At quoniam, quoties fera bella fatigant Mortales, Superi studiis diversa foventes Ipsi etiam inter sese odiis bellantur iniquis, Maximaque interdum toto ardent praelia caelo, Iuppiter omnipotens folio rex fatus ab alto, Omnes abstinuisse iubet mortalibus armis, Atque minis, ne quem foveant, perterret acerbis. Tum Phoebum vocat intonsum Atlantisque nepotem Egregium, furto peperit quem candida Maia, Insignes ambos facie et florentibus annis. Nondum Mercurius levibus talaria plantis Addiderat, nondum Titania lumina agebat Per liquidum curru gemmato Phoebus Olympum, Tantum humeros pharetra insignis et crinibus aureis. Hos pater adversis solos decernere iussit Inter se studiis et ludicra bella fovere, Ac partes tutari ambas, quas vellet uterque. Nec non proposuit victori praemia digna. Dii magni sedere. Deum stat turba minorum Circumfusa; cavent sed lege et foedere pacto, Ne quisquam voce, aut nutu ludentibus ausit Praevisos monstrare ictus. Quem denique primum Sors inferre aciem vocet atque invadere Martem, Quaesitum; primumque locum certaminis albo Ductori tulit, ut quem vellet primus in hostem Mitteret: id sane magni referre putabant. Tum tacitus secum versat quem ducere contra Conveniat, peditemque iubet procedere campum In medium, qui reginam dirimebat ab hoste. Ille gradus duplices superat: cui tum arbiter ater Ipse etiam adversum recto de gente nigranti Tramite agit peditem atque iubet subsistere contra Advenientem hostem paribusque occurrere in armis. Stant ergo adversis inter se frontibus ambo In mediis campi spatiis. At mutua tentant Vulnera nequicquam; neque enim vis ulla nocendi est Armigeris, tractu dum miscent praelia eodem. Subsidio socii dextra laevaque frequentes Hinc atque hinc subeunt, late et loca milite complent, Alternantque vices. Necdum tamen horrida miscent Praelia, sed placidus mediis Mars ludit in armis, Excursusque breves tentant tutique tenent se. Iamque pedes nigri rectoris, qui prior hostem Contra iit, obliquum laeva clam strinxerat ensem, Atque album e mediis peditem citus abstulit armis, Illiusque locum arripuit praestantibus ausis. Ah miser! instantem lateri non viderat hostem. Ipse etiam cadit et pugnas in morte relinquit. Tum cautus fuscae regnator gentis ab aula Subduxit sese media penitusque repostis Castrorum latebris extrema in fauce recondit Et peditum cuneis stipantibus abditus haesit. Nec mora, surgit eques bellator laevus utrimque Et mediis hinc inde insultant coetibus ambo Alternique ruunt et spargunt fata per hostes. Sternuntur pedites passim, miseranda iuventus, Quod nequeant revocare gradum: sonat ungula campo In medio et totis miscentur funera castris. Dum vero peditum intentus Latonius heros Caedibus instat atrox, equitemque per agmina versat Vastatorem alae piceae, longe Arcada maior Ardor agit tacitis iamdudum invadere furtis Magnum aliquid peditumque ultro saepe obvia transit Agmina, cornipedem ducens in praelia laevum, Qui regi insidias tendens huc vertitur atque huc Per mediosque hostes impune infrenis oberrat. Constitit optataque diu statione potitus Letum intentabat pariter regique, elephantique, Alae qui dextro cornu turritus in auras Attollens caput ingenti se mole tenebat. Delius ingemuit clauso succurrere regi Admonitus. Namque indefensum in morte elephantem Linquere se videt atque ambos non posse periclo Eripere et fatis urgeri cernit iniquis. Cura prior sed enim est trepidum defendere regem, Quem rapit in dextrum latus. At niger emicat ense Stricto eques et magnis elephantem intercipit ausis, Damnum ingens; neque enim est saevae post virginis arma Bellantum numero ex omni magis utilis alter. "Non tamen impune evades", ait acer Apollo Et peditum cuneis densaque indagine cingit. Ille igitur trepidare metu certique pericli Frustra velle fugam; nam hinc fata minatur Amazon, Inde obstat conserta phalanx. Tandem alius acto Virginis ense cadit, pulchrae solatia mortis. Aestuat alba cohors latere, heu, minus utilis uno, Et magis atque magis furit acri accensa dolore. Sicut ubi dextrum taurus certamine cornu Amisit, dum se adverso fert pectore in hostem, Saevior in pugnam ruit armos sanguine et alte Colla animosa lavans: gemitu omnis sylva remugit, Talis erat facies, caesi post fata elephantis, Candentis turmae. Hinc furiis maioribus ardet Phoebus et ultrices hortatur in arma cohortes In ferrum et caedes pronus cupidusque nocendi, Incautusque ambas perdit sine lege phalangas, Dumque hostes pariter cernat procumbere victos, Ipse suos morti indefensos obiicit ultro. Mercurius melior furto cunctatur et haerens Usque alium ex alio spectando praevidet ictum. Saepe ille ex longo meditatus fata superbae Reginae peditem perdendum cominus offert Dissimulatque dolos; mox poenitet et trahit alto Improbus errorem fingens suspiria corde. Iamque sagittiferi e dextro spicula cornu Virginis in latus albentis tendebat. Id hostis Haud primum sensit peditemque trahebat in atram Laeva aciem rerum ignarus. Verum improba cladem Et tantas Erycina Venus miserata ruinas, Incauto iuveni furtim tacito innuit ore Atque oculis; Phoebo nam forte adversa sedebat. Nulla mora, ad nutus divae tremefactus Apollo Constitit atque oculis late agmina circumspexit, Et subito insidias sensit peditemque retraxit, Quem contra impulerat dextra impiger, atque periclo Reginam eripuit. Tum Maia Atlantide cretus Litoreum caveae concessum vocibus implet Reginam captam ingeminans; fremit undique turba Coelicolum studiis variis, seseque tuetur Phoebus et his alto fatur de littore verbis: "Quae porro invidia est dextram ludicra petenti Praemia corrigere incautam, in meliusque referre, Cum nec pacta vetent? Quodsi, Maia sate, posthac Id sedet omnino prohiberi, lege caveto; Quique prior fuerit digitis impulsus in hostem, Sive albus, piceusve fuat, discrimine nullo Ille eat et dubii subeat discrimina Martis." Dixit et haec toto placuit sententia circo Coelicolis. Venerem obtutu clam versus acerbo Iuppiter increpuit, nec sensit filius Arcas. Sed puer ingemuit labefactus corda dolore Ingenti. Vix se tenuit quin ludicra castra, Iniectisque acies manibus confunderet ambas. Tum secum statuit furtis certare, dolisque Omnibus ac totis fraudes innectere castris. Iam tum igitur iuvenem pharetratum in praelia ducens, Cornipedis simulare gradus iubet. Ocius ille Emicat atque albae reginae fata minatur. Non Phoebum latuere doli. Subrisit et ore Versus ad astantes: "Quamvis accommoda furtis Mercurio sit dextra", inquit, "fraudique, dolisque, Callide Atlantiada, invigiles, haud me tamen ultra Fallere erit. Iamque improbe iniquam corrige dextram". Spectantum cunei ingenti risere theatro, Atque Arcas, veluti deceptus imagine falsa, Summisit buxum concesso in praelia gressu Arcum intendentem. Vigilat iam cautus Apollo, Fraudesque insidiasque timens occultaque furta. Ille etenim persaepe, manu dum ducit in hostes Alternam buxum, ius contra et foedera pacta, Implicitans celeres digitos, duo corpora bello Obiiciat simul, observet nisi providus hostis. Iamque equitem contra nigrantem candidus arcum Intendens sese opposuit pharetratus et arcet Reginae iugulo intentum. Tum dexter oberrat Huc atque huc elephas niveisque exultat in armis. Haeserat in medio dominae regique minatus Albus eques ratus impune et iam forte superbus Nequicquam spoliorum animum pascebat amore. Non tulit hanc speciem iuvenis pharetrarus et arcu Contendit calamum seseque immitit in hostem, Fata licet pedes intentet, moriturus in armis Insigni pro laude. Alvo mediae haesit arundo Stridula et ima chalybs descendit in ilia adactus. Volvitur ille excussus humique et calcibus auras Verberat. In ventos vita indignata recessit. Inde sagittiferurm sternit pedes: hunc pedes alter Hostili de plebe necat. Pugna aspera surgit. Turribus occurrunt ingenti mole elephanti. Saeva pharetrigeri contendunt spicula nervis, Quadrupedumque gemit bicolor sub verbere campus. Incaluere animi parte ex utraque et in armis Concurrunt densi. Simul omnis copia gentis Albaeque piceaeque, duces ambaeque phalanges, Confusaeque acies magno certamine totis Densantur campis. Virtus fortunaque in unum Conveniunt. Hi nunc victores agmina versa Aequore agunt toto, versis referuntur habenis Nunc iidem, variantque vices et fluctuat omnis Area bellorum. Vasti velut aequoris undae, Si quando inter se recluso carcere saeva Bella cient animosi Euri vertuntque profundum Ionio in magno, aut undisono Atlanteo, Alternos volvunt procurva ad littora fluctus. At medias acies inter crudescit Amazon Candida, plena animis, multisque in millibus ardet. Namque sagittiferum incursans rediensque elephantem Nigrantes sternit; dextra laevaque per alas Fulminat atque manu spargens hastilia saevit. Bellanti dant tela locum, retroque residunt Hinc atque hinc inimicae acies. Per tela, per hostes Illa ruit pulchram in mortem, simul ultima tentat Castra fugae fidens animosque in bella viriles Saeva gerit; penetrat cuneos aperitque viam vi. Tandem fusca cohors, nigrantisque arbiter alae Ipse etiam arma suae trepidus, viresque, animosque Virginis implorat. Nulla est mora, fervida Amazon Emicat atque ardens paribus se sistit in armis. Quem primum hasta aut quem postremum, bellica virgo, Demetis, aut quot humi candentia corpora linquis! Semianimes volvuntur equi niveique nigrique Et peditum cunei dilectaque pectora Marti, Aligera iuvenes ineuntes bella sagitta. Quis cladem fando illius, quis funera pugnae Prostratrosque duces speret se aequare canendo? Sternitur omne solum buxo atque miserrima caedes Exoritur. Confusa inter sese agmina caedunt, Implicitaeque ruunt albae nigraeque phalanges, Sternuntur pedites et corpora quadrupedantum. Nam versae inter se iactantes mutua tela Femineis ambae nituntur Amazones armis, Usque adeo certae non cedere, donec in auras Aut haec aut illa effundat cum sanguine multo Saevam animam, sola linquentes praelia morte. Interea amborum populorum rector uterque Captivos hostes et victa cadavera bello Carcere servabant castris vicina, caventes Ne capti semel aut obita iam morte iacentes In vitam revocati iterum certamina inirent. At lateri innixus Phoebeo Threicius Mars Iunctus amicitia puero Arcadi, si quid amico Fata sinant prodesse, animum per cuncta volutat, Observatque omnes casus; tum corpora bina Capta, pharetratum iuvenem peditemque nigrantes, Coetibus e functis iam vita atque aethere cassis Surripit et castris rursum clam immitit apertis. Ergo iterum gemini captivi praelia inibant Miscebantque manus animosi atque arma ferebant. Haud secus, ut perhibent, cum Colchis nacta cadaver Aut virgo Massylla recens cantuque triformem Saepe ciens Hecaten ac magni numina Ditis, Falsam animam insinuat membris aurasque loquaces, Continuo erigitur corpus loquiturque videtque Et vivos inter fruitur coelestibus auris. Non tulit indignum facinus Iunonia proles Mulciber - ille dolum solus deprendit - et ore Inclamat Phoebumque monet. Thrax palluit heros Deprensus. Phoebo exarsit dolor ossibus ingens. Tum Marti pater omnipotens iratus iniqua Praesidia abduci atque indebita corpora bello Protinus e castris iubet atque retexere falsos Hinc atque inde ictus et cuncta in pristina reddit. Iamque duces furiis ambo maioribus instant, Reginasque ambas conversa per agmina mittunt. Caede madent illae toto aequore fata serentes. Considunt tandem observae regesque tuentur, Quaeque suum. Ecce autem bellatrix agminis albi A tergo ferro invasit stravitque nigrantem Ignaram. Verum ipsa etiam cadit icta sagitta, Ah misera et spoliis haud longum exultat opimis. Convertere oculos ambae hinc atque inde cohortes, Atque acies lacrymis et femineo ululatu Ambas incubuisse putes, dum funera ducunt. Tum reges moestos ipsa ad praetoria densi Agglomerant sese circum. Timor omnibus idem Incumbit. Par tempestas, par hausit utrosque Diluvium populos et sunt sua funera cuique. Haud prorsus tamen ambobus defecerat omne Robur. Opes restant et adhuc intacta iuventus; Tres pedites tibi, Phoebe, sagittifer alter et ingens Bellua turrito dorso; totidemque tibi, Arcas, Excepto elephante, alta qui nuper in aula Pace fruens cecidit positis inglorius armis, Eminus aligera percussus arundine pectus. Sed dexter tibi restat eques imperditus. Hausit Caetera bellantum Mars impius agmina bellique Alea florentes et desolaverat aulas. At Cyllenaeo iuveni spes occidit omnis. Aestuat amissae gentis memor et suspirat Heroas magnos tot fato corpora functa. Non tamen excedit pugna. Fracta agmina bello, Relliquias tenues immitis Apollinis astu Cautior in pugnam mittit, post funera tanta Si qua fata sinant gentis sarcire ruinas. It nigrum campis agmen. Stat ubique morari Fortunamque omnem tentare aditusque nocendi. Exultat contra non aequo praelia motu Cynthius invadens. Facies indigna cohortum, Heu facies miseranda ducum! Raro agmine aperta Castra patent laete, viduatae et civibus aulae. Moerebant vacuis thalamis regnator uterque Iamdudum exosi sine coniuge taedia lecti. Primus amor maneat quamvis immotus utrisque, Sors tamen ad nova coniugia atque novos hymenaeos Flectit iniqua. Igitur primum rex agminis albi Reginae comites olim fidasque ministras Regali invitat thalamo, quae funera moestae Post fera bellatricis herae tela irrita bello Iactabant acies inter cuneosque nigrantes, Oppetere amissae dominae pro caede paratae. Sed prius explorare ausus sedet atque viriles Cunctarum spectare animos, ut digna cubile Intret. In hostiles sedes atque ultima castra Hortaturque iubetque supremam apprendere metam. Nulli fas etenim regis sperare cubile - Pacta vetant! -, nisi quae per tela invecta, per hostes Transactis spatiis cunctis impune suprema Attigerit prius adversi penetralia regis. Arrexere animos famulae pariterque per hostes Limitibus properant rectis. Tamen ocior anteit Tertia, quam dextro ducebat semita cornu, Exultatque agitatque animo connubia regis; Nam comites spe sublapsa cessere volentes. Illa volat coeptis immanibus; addidit alas Gloria praepetibus plantis et plurima merces. Nulla obstat mora. Nec facinus prohibere tyranno Cura nigro est, novaque ipse etiam connubia tentat Et vacuis thalamis alias inducere nuptas. Ergo iter alternae accelerant; famulamque sinistram Quarto limine agit, saltu sed tardior uno Parrhasius iuvenis. Iamque imperterrita virgo Candida, facta potens voti, penetraverat omnes Sedes atque alacris meta consederat alta. Tum rector iubet afferri sellamque tiaramque, Extinctae ornatus, nec non fulgentia sceptra Dignaturque toro meritam optatisque hymenaeis. Gaudet cana cohors insultatque eminus atrae. Haud lacrymas cohibet Maia satus aethera voce Incessens pictosque a pectore rupit amictus. Nigranti famulae tantum gradus unus ad ipsam Restabat metam,ah miserae, sed limite recto Turritus fera fata elephas impune minatur Insurgens, si supremam contingere sedem Audeat et toto castra obsidet ultima tractu Et pavidam observans extremis sedibus arcet. Interea nova regali dignata virago Connubio exultans, toto dat funera campo. Illam tollit honos novus et fortuna tumentem. Fulminis in morem ruit atque nigrantia saevit Castra per et sedes ac sidera territat armis. Horrescunt faciem invisam nigra agmina crudae Virginis atque imae exoptant telluris hiatus. Diffugiunt trepidi vasto irrumpente fragore Hoste metuque omnes acti glomerantur in unum Aulai in medio iuxta latera ardua regis. Haud secus alta boves sparsae per pascua quondam, Ut sensere lupum venientem, protinus omnes Conveniunt trepidae et fortem facto agmine taurum Ductorem armenti implorant ipsique propinquant Certatim inter se trudentes cornua rauco Murmure; mugitu longe nemora alta resultant. At regina furens trepidos toto agmine victrix Impingens in terga ipsique ante omnia regi Fata parans pugnas alta ad praetoria miscet. Nunc ruit huc, nunc huc; tunc et nisi laeva fuisset Mens illi, poterat candentem invadere sedem Limite in obliquum quarto et concludere fauces. Ultimus ille labor regi gentique fuisset Nigranti et fatis Arcas lugeret iniquis. Nempe erat hinc leti facilis via in ilia regis, Nec poterat quisquam se tantae opponere cladi. Sensit Atlantiades tacitus, dubioque tremebant Corda metu. Accelerare hostem iubet improbus, ictum Ne videat, verbisque rapit per inania mentem, Castigatque moras: "Adeon' iuvat usque morari, Nec pudor est? quae tanta animis ignavia? sic nos Increpitas semper cunctantes impiger ipse? His actus, peditem imprudens dum captat, Apollo Praeteriit fortunam. Alacer vocem extulit astris Laetitia exiliens Cyllenius. Inde periclo Regem ipsum eripiens opponit Amazonis armis Haud invitum equitem, qui saevos arceat ictus. Tum secum meditans candenti letum elephanti, Qui meta arcebat famulam, ne regis iniret Concessos thalamos, curvato perculit arcu. Concidit atque ictu tellurem bellua vasto Pulsavit moriens, dum regi intentat Apollo Nequicquam exitium. Tum metam impune ministra Nigra tenet - nec Phoebus obest - tam regia coniux. Iamque alacres paribus certamina viribus ambo Rursum ineunt nuptasque ferunt in bella secundas. Tum, quanquam ambiguae spes sint incertaque belli Alea adhuc, tamen ac si palmae certus et omne Discrimen positus sit supra, gaudia ficto Ore puer Maiae simulat verbisque superbit Improbus insultans - astus genus! - et sua creber Vocibus extollens albae premit arma cohortis. Quem sic deprensa iuvenis Latonius arte Increpitat: "Nondum extremam dubio ultima bello Imposuit fortuna manum et iam voce superbis. Proinde mihi insulta et tumidis reple omnia verbis, Certa tuum annuerit tibi cum victoria Martem. Sed iam nulla mora est. Tua nunc nunc irrita saxo Dicta manu". Haec fatus reginam hortatur in hostes. Continuo exoritur magnum certamen et ingens Hinc atque hinc rabies, dum fixum vincere utrisque. Audentes in tela ruunt. Stat multus ubique Terror, ubique pavor mortisque simillima imago. Nituntur cuncti adversi, seseque viro vir Obtulit. Invigilant castris avertere pestem Quisque suis hostemque fugant hostiliaque ipsi Castra petunt variantque vices; fortunaque ludit Spe cupidos et corda morae impatientia torquet. Funera spargebat fuscae regina cohortis Per medias animosa acies. Non aemula contra Opposuit sese virgo, sed calle per hostes Secreto interea regis tendebat ad alta Limina. Dein subito captis custodibus arcis Irruit atque aditus irrumpens obsidet aulam, Intentatque necem regi. Tum nigra virago, Postquam altis vidit canam in penetralibus hostem, Caede madens strages cito linquit et imperfecta Funera et acta pedem retro exanimata repressit Nec timuit mediam se certae opponere morti Et patriae et trepido properans succurrere regi. Hic aliud maius Phoebo graviusque dolendum Obiicitur. Nam cornipedem Cyllenius atrum Huc illuc agitans campo insultabat aperto. Ardet equus saltuque furit. Nec destitit ausis, Donec reginae pariter regique minatus Optatam tenuit sedem, exitioque futurus Aut huic aut illi nigrantibus obstitit armis. Ut vidit, tristi turbatus pectus Apollo Ingemuit, largusque genis non defuit humor. Et iamiam labi atque retro sublapsa referri Spes omnis, fluxae vires, aversa deum mens. Arcas successu exultans ac munere divum Laetus ovansque animum vocemque ad sidera tollit Et tandem rediit vigor in praecordia victo. Protinus inclusam feriens sub Tartara mittit Reginam et spoliis potitur non segnis opimis. Tantum olli bellator equus cadit ilia fossus Ultoris ferro regis. Nondum tamen expes Phoebus abit, sed pugnat adhuc atque agminis albi Relliquiae, pedites duo et arcu insignis eburno Martis amor iuvenis, nequicquam bella lacessunt. Audentes facit amissae spes lapsa salutis, Succurruntque duci labenti in funera. Sed non Talibus auxiliis nec defensoribus istis Tempus eget. Toto Maia satus aequore saevit. Instat vi multa nigra virgo septaque regis Circuit excidium intentans. Hac perfurit atque hac; Nec requievit enim, donec certamine iniquo Relliquias gentis candentis et ultima bello Auxilia absumpsit. Medio rex aequore inermis Constitit amissis sociis, velut aethere in alto, Expulit ardentes flammas ubi lutea bigis Luciferis Aurora, tuus pulcherrimus ignis Lucet adhuc, Venus et coelo mox ultimus exit. Nulla salus illi superat, spes nulla salutis: Non tamen excedit victus, sed claudere sese Hostiles inter cuneos impune per enses Actus avet, donec nusquam spatia illa supersint Effugiis. Nam si nemo illi fata minetur, Nec superet sedes, quam impune capessere possit, Nil tantorum operum impensis foret omnibus actum, Sed labor effusus frustra viresque fuissent, Nec titulos quisquam, aut victoris nomen haberet. Ergo per vacuas sedes desertaque castra Nunc huc, rursum illuc incertos implicat orbes Diffugiens. Niger insequitur rex aequore toto Atque fugae semper spatiumque abitumque relinquit. Post ubi supremo tendentem limite gressum Vidit, reginam sedes servare secundas Iussit, ab angustis ne se ille abducere posset Ordinibus; tantumque fugae misero ultima restat Linea. Tum sese contra niger aemulus infert Dux gentis propriore gradu; sedes tamen una Alterum ab alterius contactu summovet usque. Ut vero contra exultantem victus et expes Constitit invitus, fortunam nacta virago Extremam insiliit sedem totoque minatur Limite nec misero restat locus amplius usquam. Tandem illum surgens virgo crudelis in ensem Immolat et finem imposuit sors aspera pugnae Ingenti Superum plausu et clamore secundo. Victor Atlantiades exultat littore toto Improbus et victo insultat ridetque dolentem, Quem Pater omnipotens ad se vocat et dat habere Felicem virgam, qua puras evocet umbras Pallenti Styge, ut infectum scelus eluit ignis, Quaque Erebo damnet sontes et carcere caeco Detque adimatque oculis somnos et funere in ipso Lumina Lethaeo claudat perfusa sopore. Mox vero gratum ludum mortalibus ipse Ostendit deus et morem certaminis huius Italiae primum docuit celebrare colonos. Namque olim, ut perhibent, dilectam Scacchida, qua non Inter Seriadas praestantior altera Nymphas, Compressit ripa errantem et nil tale putantem, Dum pascit niveos herbosa ad flumina olores. Tum bicolorem illi buxum dedit atque pudoris Amissi pretium vario ordine picturatam Argentique aurique gravem tabulam addidit usumque Edocuit. Nymphaeque etiam nunc servat honorem, Et nomen ludus, celebrat quem maxima Roma, Extremaeque hominum diversa ad littore gentes. Omnia quae puero quondam mihi ferre solebant Seriades, patrii canerem dum ad flumina Serii.