CroALa, 2024-05-21+02:00. Nodus VERINO.pane-02.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/VERINO.pane-02.xml.
Interea proceres, saevit dum bruma procellis, Convenere omnes Ferrandi ad regia tecta. Hispalis urbs longe est celeberrima gentis Hiberae, Nomine nunc alio Sibilia Magna vocatur, Oceani refluo quam gurgite pontus inundat; Illic regifico ducuntur hibernia luxu. Filia regis erat plenis iam nubilis annis, Moribus ac forma insignis de nomine matris: Haec Lusitanum coniunxit foedere regem Dissolvitque odium, quod tot durarat in annos; Invicto regi princeps erat unica proles Nomen avi referens, Edvartus, robore praestans, Tam claro ut sponso, tam clara Isabella iugali Nectatur vinclo. Sacris pepigere peractis Legati et longo celebrarunt ordine pompas. Nos quoque, Pimpleo madeat si lingua liquore Intumeatque sacro maius mihi numine pectus, Solemnes celebri referemus carmine ludos. Dum nova purpureae fiunt sponsalia nuptae. Tristia dum cessant brumali frigore bella, Liberiore loco felix Hispania gaudet. In medio est urbis fulva substratus harena Campus, ubi innumerae possunt certare cohortes, Lignea quem gradibus cingunt subsellia miris, Quae rex ornarat pretioso tecta colore, Sidoniis iterata vadis Ephyresque rubore. Plurima vestis erat variis depicta figuris, Undique pendebant sublimi aulea theatro. Atque ubi dicta dies aderat, certaminis omnes Confluxere duces gemmis auroque nitentes Sublimes in equis tecti radiantibus armis. Praemia victori suspenditur aurea cassis. Nec mora fit, puro secessit ab aequore turba. Hinc litui, hinc strepuere tubae clangore sonoro. Tunc vero aspicias simulacra horrentia Martis. Concurrere duces diversa e parte feroces: Non maiore ruunt reserato carcere venti. Hinc Notus, hinc Aquilo terram, mare, sidera verrunt. Primus init pugnam rex pace insignis et armis Spumanti subvectus equo galeaque comanti Tectus et ingenti connixus viribus hasta Invicti ducis umbonem confodit aenum; Sustinuit thorax letalem fulminis ictum, Confracta est ornus, petierunt nubila frusta. Hinc alii proceres infesta cuspide nixi Certarunt sonuitque tremendis ictibus aether. Nec tot scintillas Vulcanius egerit ignis, Dum nudus cudit Brontes Tritonidos arma, Quot tunc certantum galeae vomuere micantes: Nec quisquam de plebe fuit. Proceresque ducesque Horrida terribilis ludi simulacra ciebant: Non sic saeva truces tentant certamina tauri, Rorantes fodiunt inimicis cornibus armos. Esse putes reges, phaleris ornatus et auro Omnis eques nitidis radiabat purpura gemmis. Quicquid Erythraeae scrutator repperit undae Concharum, fulvi quicquid Pactolus et auri Egerit, Hispanis procerum radiabat in armis. Non ita Persarum pretiosa opulentia regum Indorumque nitet rutilans exercitus auro, Hispalis ut dives phaleris fulgebat equorum. Atque ubi perfecto primi certamine ludi Ter quini in circum tauri erupere minaces, Quos rabidae movere canes, quos egit in iram Nudus eques gyro et flexis elusit habenis Nequiquam cornu et minitantes lumine torvo. Quadrupedem tanta velox moderatur Hiberus Arte levem, quales Pisaeo e carcere quondam Ad metam celeres referunt flexisse quadrigas; Nec dociles sic Parthus equos Gaetulaque pubes Momento regit, ut nutum Celtiber ad unum. At regina trucum tolli spectacla ferarum Iussit et Hispaliam proceres accersit in aulam. Tectum ingens centum longis sublime columnis Marmoreis stratum tegulis. Haec regia sedes Milia multa virum spatio tenet ampla capaci. Nec locus ullus erat, qui non tegeretur ab ostro. Argenti multum fulvi licet esset et auri, Materiam vincebat opus dapibusque paratis Purpureos regina duces accepit in amplis Porticibus, solio residet rex altus eburno. Expediunt niveam Cererem Bacchique liquorem, Immortale merum famuli cratere reponunt Gemmato pelagoque dapes silvasque per omnes Quaesitae portantur aves, phoenicopterus ingens Assaque cum pictis ales Iunonia pennis Extabat similis spiranti in lancibus aureis Ismariusque Itys et variarum mille volucrum Regifica pompa ponuntur fercula mensis Ebosiumque melos, cannis educta madere Crustula, nec posses agnoscere, copia maior, An fuerit rerum lautarum pulchrior ordo. Postquam exempta fames et dicta silentia linguis, Egregias laudes ac magni regis honores Reginae in primis fama super aethera notae Cantat Apollinea doctus testudine vates, Haereseos labe ut primum purgarit Hiberos, Ut Christi causa Saracenum, invaserit urbes, Alphamam, Malacam, Tondam Battamque potentem, Almeriam, Quados et centum ceperit arces, Vertenda ut solum Granatae moenia restent. Et canit Hispanos proceres, quos gloria mortis Evehit in caelum, qui pulsis undique Mauris Aeternum peperere decus. Nec plura locutus. Sidereis subito micuerunt atria flammis Ac quinquaginta praestanti corpore nymphae Reginam, quocunque ierit, comitantur euntem, Sed forma et toto collo supereminet omnes: Qualis hamadryadas Latonia virgo puellas Et superat pulchras nivea cervice napaeas. Ulla nec istarum Lucinae experta labores, Quin sacra virgineus celebrat mysteria coetus Et geminae semper genuflexae ad virginis aras Praesentem exorant Christum, discrimen ut omne Arceat et victo redeat Ferrandus ab hoste. Noctes atque dies iugis haec oratio templis Hispanas defendit opes et numina placat. Solemnes postquam celebravit Hiberia ludos, Dimisit proceres vultu regina benigno Muneribus laetos longe maiora datura, Cum magnam occiduae Babylonis ceperit urbem. Interea Saracena phalanx haud nescia belli Venturum excidium metuens genus omne paravit Telorum et scissos occarat vomere campos. Omnibus addiderat praeceps calcaria terror. Prona licet Veneri sit Maumettana propago, Parca cibi tamen est suavisque ignara Lyaei, Sedant poma famem, sitienti sufficit unda. Proinde manum celerem Granatae misit in arva Ferrandus, segetem ut tenera succidat in herba, Turdula ne proles venturam speret aristam. Arboribus strages indixit, diruit hortos. Hoc magis impavidos, quam bellum, terruit hostes. Rex Baudillus erat, quo non prudentior alter Imperium multos Granatae rexerat annos Christicolumque diu regis versatus in aula Noverat, Hispani sit quanta potentia regni, Reginaeque animos pro religione tremendos Extimuit, ne summa dies regnoque sacrisque Maumetti instaret, cum tot castella, tot urbes Ceperit et victor portis Ferrandus in ipsis Pugnet et insultans casuram territat arcem. Nequiquam auxilium Libyes Syriasque catervas Et vanam expectavit opem, quin omnia vatum Portendi exitium sectae cecinere nefandae. Ai ieiuna fames saevis urgentior armis Baudillum impulerat non aequo foedere pacem Tentare et tacito bellum componere pacto. Hoc ubi cognovit furiis Saracena iuventus Incensa arma capit, petit atria regis et aulam Obsidet excutiens, tanquam sit prodita, foedus. Ast ubi per proceres rabies sedata furentis Plebis et horrisonae paulum siluere catervae, Tunc rex purpureo solio sic infit ab alto: Non hoc nostra fides, cives, charitasque meretur, Scitis enim, scitis, quotiens discrimina primus Pro patria subii et nostrae pro numine legis Nil nisi vestra salus nostro versatur in ore, Ut vos incolumes longo feliciter aevo Degatis. Vigili ducuntur pectore noctes, Nil intentatum liqui; nil Africa vobis, Nil dedit auxilii soldanus. Litoris arces, Almeriae et Malacae portus iam possidet hostis. Nullum post Battam tutum munimen habemus, Hoc tenet Hispanus, vix sola haec moenia restant Haec licet horrendis victor circumpremat armis Celtiber, nunquam tamen haec capienda putavi, Cum robur norim vestrum spectataque bello Pectora, sed frugum duris in rebus egestas, Imperiosa fames omni violentior hoste Territat: hoc timui, non proelia Martis Hiberi. Respuitis postquam non aequo foedere pacem Et sedet hoc animis tentare pericula belli, Praecipitanda mora est. Duce me vel milite signa Tollite. Christicolas stricto mucrone petamus. Aut hic obsessam tutabitur impetus urbem Aut si fata vetant et inevitabile tempus Imperio nostro et Saracenis imminet aris. Ne macie attriti lentis moriamur in umbris, Neve instar pecorum misere iugulemur inulti. Dedecus hoc vestris, cives, propellite dextris, Ut pariter fuso victoria sanguine constet Lugeat et nostra victrix Hispania clade. Nec plura. Erumpit portis armata iuventus. Innumeri pedites, quibus arcus et aeneus umbo, Ensis et horriferis aderant hastilia pennis Milleque fulminei generis tormenta vehebant Scutatique equites, vitam qui ducere rapto Christicolum assuerant, violenti turbinis instar Infestis hastis Viliena ad castra volabant; Non ita praecipiti sinuosa Druentia cursu Imbribus Alpinis per saxa sonantia fertur Avulsasque ornos Rhodani devolvit in undam. At dux Hispanus tuta statione furorem Excipiens rabiem Mauri frustratur inanem: Atque ubi Sidonii micuerunt cornua tauri, Canus et ex altis defluxit montibus humor. Tunc rex Ferrandus ter denas Marte probatas, Quae binis lustris claros peperere triumphos Vincendo, ducit Saracena in proelia turmas Fulmineique duces, quos caelo gloria Martis Sustulit, in dextram iurarunt regis Hiberi Non prius ad patriae redituros limina terrae, Quam rex invictam Granatae everterit urbem Sacrilegumque nefas legis delerit iniquae. Accelerant alacres et paucis castra diebus Colle locant tute non longe a turribus altis. Educitque acies et purum erumpit in aequor Christicolum princeps, pugnandi ut copia detur Hostibus, et torvo sonuit fera buccina cornu. Nec rex Baudillus pugnam detractat et ultro, Impellit magno frendens clamore maniplos: Stringite nunc gladios, rapite arcus fundite tela, Hostis adest, vestrae legis destructor et urbis, Moenia nequiquam, quos non defenderit ensis, Servabunt; animis opus est et robore firmo. Principium nostrae forsan lux ista salutis Aut erit exitium. Moriamur in arma ruentes! His agitur stimulis praeceps in proelia proles Turdula; dant vires metus, ira et conscia virtus. Ac magno clamore ruens decurrit in hostem Hispanus pariter densis exercitus hastis; Torrenti similis Saracenum fertur in agmen. Concurrere acies animis et viribus aequis. Hos Christi alma fides, hos desperatio raptat In mortem maluntque mori, quam vertere terga. Per medias acies reges horrore feroci Discurrunt, stricto rumpunt densa agmina ferro. Quisque suum populatur iter: sic Troia circum Aequora fulmineus Teucros sternebat Achilles, Parte alia Danaos scindebat Martius Hector. Hinc Maurus princeps, hinc instat rector Hiberus, Nunc voce hortatur, nunc claris dextera factis Accendit socios primique pericula tentant Purpurei proceres. Dubio certamine Mauros Ad neutramque diu flexit victoria partem, At Gaditanus medio dux agmine pugnans Baeticolum innumeram sternit sine nomine turbam. Ceu stimulante fame Libycis egressus ab antris Rugit et horrendo vaccas invadit hiatu Mane leo; sic acer equum direxit in hostes. Herculeae ductor gentis. Scinditque voratque Obstantes turmas Caprae Mavortius heros, Bellator quondam Saracenis notus in oris. Dux quoque Medinnae magna stipante caterva Devolat in densos cuneos princepsque Leonis Ense metit Poenos Maumettanumque furorem Sustinet et multos cruciandos tradidit Orco. Tondiliusque heros nudo mucrone catervas Perforat, ut pavidas magno stridore columbas Falco premit, pisces veluti ballaena minores Insequitur, non terga tamen vertere cohortes Mulleae obnixaeque acuunt clamoribus iras Pectoraque obiciunt telis mortemque minantur Immemoresque sui discrimina cuncta capessunt. Ceu generosa furit silvestris gloria tauri, In foveam postquam cecidit, mansuescere nescit: Sic Arabum proles, ubi maior saevit Erinys, Haud dubiam in mortem densos prorumpit in hostes, Depromit pharetris hastilia tincta veneno. Missilibusque dies tegitur reboatque tremendis Concussus bombis et crebris ictibus aer. Mortis ubique pavor; strepitus gemitusque cadentum Auditur, pleni despumant sanguine rivi. Undique caesorum ingentes spectantur acervi. Stant obnixae acies et cedere nescia virtus Incursus perfert: compensat vulnera laude Pro patria et falsi pugnat pro lege prophetae Maumettana phalanx, Granatae Martia proles, Cui reliqui fortuna nihil servarat ademptis Castellis, raptis populati frugibus agri. Celtiber contra laetus, qui Marte bilustri Victor erat, vero crucifixi numine fretus Pugnat et ante oculos cari praesentia regis, Ceu calcar, stimulis alacres pungentibus urget. Iamque emensus erat devexum Phoebus Olympum Occiduos properans intrare, cubilia, Gades, Christicolum furiis cum rex incensus et ira In medios hostes devectus fulminat ense Proxima quaeque metens montani fulminis instar, Cum populatur agros plenus rupto obice torrens: Sic Arabum cuneos scindit Ferrandus et ense Fulmineo invitos retro compingit in urbem. Filius huic comes insigni virtute Ioannes A patre pro castris donatus equestribus armis In Mauros fertur, sequitur quem regia turma Hectoreique duces circum glomerantur; at illum Non retinere queunt multum revocante parente, Quin volitaret equo densos violentus in hostes. Ut catulus torvae proles generosa leaenae Indignatur ali contemptoque ubere matris Et praeda advecta meditantem proelia taurum Aggreditur saltuque trucis prorumpit in armos: Haud secus Hispani princeps spes maxima regni Baeticolam urgebat primo sub flore catervam. Tandem non paucis fugit Saracena peremptis Fusa manus; quod ni subito mersisset in undis Occiduis sol pronus equos surgentibus umbris Et nota tutum effugium remeantibus ora Per dubios calles Mauris patuisset ad arces, Ultimus ille dies urbi gentique fuisset. Adverso quanquam pugnavit Marte iuventus Maumetti, haud ullo tamen est concussa pavore, Destinat ante mori, quam Christi sacra fateri Odit et Hispani frendens rectoris habenas, Coniurat tolerare famem, dum vita superstes, Pars aditus firmant et muros milite replent. Ipse eques in campum portis erumpit apertis Christicolumque acies praelustrat et alite vectus Quadrupede irritat iactis hastilibus hostem. Mox dat terga fugae, nec stricto comminus ense Inter confertas audet pugnare cohortes, Quod si praecipiti cursu violentius agmen Celtiber Maurum assequitur, fugientia terga, Telorum tunc omne genus volat urbe propinqua Frangit et instantes bombarda molaribus alas. At rex Ferrandus revocato milite, ne quid Accipiat damni, tuto locat aggere castra Et procul obsidione gravi circumligat urbem. Vastantur villae et praeculti iugera ruris; Irriguosque hortos et poma recentia ramis, Dulcia praedantur Saracenae pabula gentis. Quae plebs adverso bello graviora timebat, Ergo lacessito mortem quaerebat ab hoste. Ut tigris densa venantum cincta corona, Cum nullum effugium pateat, venabula contra Fertur et horrendo moritura invadit hiatu: Armatos cuneos rabido sic acta furore Prorumpit gliscente fame Saracena caterva. Hispanos quanquam proceres et conscia virtus Et belli raptaret amor, tamen arma repressit Iam mota et merito cauti solertia regis. Scilicet est melius, dignum nec laude minori Incolumes servare suos, sine sanguine palmam Quaerere, quam saevos hostes superare cruore. Noctes atque dies miles vigilabat in armis Pro castris hostemque fame domiturus acerbum Hispanus tuto lenta obsidione premebat. Rex vetuit tentare locis discrimen iniquis, Non tamen audaci cessit fiducia Mauro, Ultro animum tollens pallorem casside celat Castraque pennigeris telis hostilia turbat, Sustinet assuetus modico ieiunia ventris Expectatque hiemem, si forte recederet hostis. Iam gravis autumni pars ultima venerat imbre, Putre solum et ventis horrebat frigidus aer, Insolitoque licet riguisset frigore tellus Concreta, ut tecto vix inclementia caeli Sufferri posset, castris tamen imber et Eurus Et nix perfertur, nam regis provida cura Plurima de magnis villarum tecta ruinis Erexit fecitque domos, si videris, urbem Credideris, vallo praecinxit et aggere celso. Interea regina novas Isabella phalangas Ducit et innumeras vestes aurique talenta Evehit, ut merito donaret munere turmas, Adventuque suo longe conterrita pubes Bacticolum regno et sectae tunc credidit actum. Norat enim auspiciis reginae et viribus arma Mota, nec incepto desistet, donec ab imo Occiduae victrix Babylonis verterit arcem. Iam certus palmae exultat Celtiber et ultro Frigore laetatur, rigeat quod paenula crustis Oraque contundat gelidarum vellus aquarum: Noscitur insignis magno in discrimine virtus. Fortibus ac timidis regis praesentia calcar Esse solet, quando pariter labor omnibus aequus, Cum speratur honos et nullum praemia fallunt. Castellum, quod erat sublimi in vertice montis Maurorum, emissa cepit regina cohorte Florentesque acies, canis licet arva pruinis Squalerent, propius perituram ducit ad urbem. Rex ubi Baudillus tristem maerore senatum Vidit et ora fame tenuis pallentia plebis Augerique novis Ferrandi castra maniplis, Nec nive, nec ventis, pluviis, nec frigore motos Hispanos tanquam duris e rupibus ortos, Stat rationis inops, videt insuperabile fatum, Exitium regni, cives sine viribus arma Nequiquam petere et victori occurrere victos, Quoque magis differt exposcere foedera pacis, Conditio asperior fiet veniaque carebit In serum dilata salus. Nec fit mora. Praeco Concilium vocat et solio rex infit ab alto: Pro patria, o cives, debemus pectora morti Obicere et nostrae legem praeferre saluti Et mox casurae laudem praeponere vitae. Fecimus hoc omnes quid enim tentare pericli Hactenus omissum est; non vos superavit Hiberus, At deus omnipotens est; quae domat omnia, vicit Dira fames, neque enim humano nunc cedimus hosti, Sed superis, qui nos meliora ad tempora servant. Stat nulli fortuna diu, non turpe putemus Cedere temporibus, non vitae ignava cupido est, Funera cum nullam mereantur inertia laudem. Dum licuit, cives, audacter strinximus enses, Ulterius tolerare moras et perdere plebem, Vincere cum nequeas hostem temeraria virtus. Pax ergo Hispano subito est a rege petenda. Poscamus censum nostrum ritumque sacrorum. Sit liber, quocunque volet Saracenus abire: Haec si pax nobis datur, accipienda videtur. Sin aliter vobis visum est, meliora sequamur. Consulite afflicto populo. Nec plura locutus Discessit. Gemuere omnes maestusque senatus Solatur plebem et regi parere monebat, Exclusit cum dira moras penuria rerum. Festinant igitur flentes et iussa facessunt. Mittuntur proceres, quorum veneranda senectus Veridicisque inerat torrens facundia verbis. Temporaque evinctis ramo florentis olivae Legati mandata ferunt urbemque relinquunt Custodesque adeunt primos et castra secunda Herculeis stipata viris regemque requirunt. Illic purpureis stabant tentoria velis Auratoque throno Ferrandus et inclyta coniunx Sceptra tenens solioque Isabella sedebat eburno Laetaque pro meritis tribuebat praemia turmis. Postquam introgressi concessaque copia fandi est, Tunc oratorum princeps sic farier orsus: Armipotens, salve, rector telluris Hiberae, Quem tua iam fecit notum super aethera virtus, Venimus orantes veniam pacemque rogantes, Quam freti pietate tua speramus et illa Foedere perpetuo tecum inviolata manebit. Promissi fideique tenax Saracena propago est. Non regno indecores, nec te servasse pigebit Ingratos segnesque viros; tua fulmina contra Pro patrio stetimus ritu, pro dulcibus arvis. Sic alacres pro te, postquam deus et tua virtus Nos tibi subiecit, quemcunque vocemur in hostem, Invenies, nostro nec rege fidelior alter. Nosti, quanta fides, quae sit prudentia, quanto Robore praecellat, nunquam contrarius armis Ipse tuis claros voluit tardare triumphos. Dum Malacam Battamque petis, ceu pace sequestra Inter vos fidus mansit Baudillus amicus. Sic tibi Granatae nosces populumque patresque Devotos, si salvus ager, si sacra relicta, Et, quo plura dabis, nexu maiore ligabis. Dixerat haec habitu maesto squalente capillo Atraque vestis erat, ceu cari in funere patris Aut qualem in patriae extrema decet esse ruina. Tunc rex prostratos attollens fronte serena Porrectae firmat titubantes foedere dextrae. Ne timeas, Arabum genus alto a sanguine, dixit, Urbis opes linquo vobis propriosque penates; Quem colitis, sit vester ager standique facultas Libera, sive cupit Libyen Syriosque penates, Classe veham tuta, nec cogam vertere sacra, Sit licet in magnis soboles Saracena tenebris Ignoretque deum, qua religione colendus Sit, tamen errorem non vi, sed sponte relinquat. Pone metum. Magnum praeceptum legis habemus; Parcere non solum infensis, sed amare iubemur Subiectis et opem conferre piosque fovere, Amplecti fidos, tantum punire nocentes. Sola rebellandi frenanda licentia vobis. Solvite Christicolas, quisquis captivus apud vos, Exeat huc liber; detur mihi filius obses Regius ac turmae nostrae ingrediantur Alandram Militibusque meis portas reserate patentes; Annonam, non arma ferant. Nec plura locutus Compositae iussit pacis responsa referre. Venerat alma dies Iani bifrontis origo, Virgine qua cretus nomen, suscepit Iesus, Per quem vera salus miseris mortalibus orta est. Hac quoque Christicolis Baudillus vincula dempsit Luce, iugo horrendo quos multis presserat annis. Convenere simul vinclis atque aere soluti Vertice nudato lachrymisque rigantibus ora Inclyta caelestis crucifixi signa sequentes Daviticos festis iterabant cantibus hymnos Alternae et laeti victricia castra petebant. Non sic demerso Rubris pharaone sub undis Servitio ereptus duro spoliisque potitus Litore Iudaeus, tuto referebat honores Terrarum caelique patri; duce lampade noctu, Nube die carpebat iter ceu tectus ab umbra. Qualis Avernalis patefacto carcere portae Prosiluit laetata cohors Christumque secuta Stelligerum longo vidit post tempore caelum. Ut macie vultus squalentes, colla catenis Livida conspexit miseram regina catervam, Veste ciboque fovens patrias dimisit in oras, Ut dulces alius natos aliusque parentes, Hic maesta aspiciat lachrymosae coniugis ora. Postera vix noctis tenebras Aurora fugarat, Cum Maumettanus stridentia robora custos Ferratae reserat portae primusque patenti Ingressus valva Zebedei martyris heros Pacatam turmis una victricibus urbem Trisque arces fido replevit milite, ne qua Mobilitas vulgus dubiumque averteret hostem. Sacra salutiferae castus solemnia missae Romano ritu celebravit in aede sacerdos, Qui quondam fuerat delectus episcopus urbis, Post octingentos annos tandem hostia Christi Viva prophanatas mundavit sordibus aras. Candida Christicolae figunt in turribus altis Victricis vexilla crucis, tum regia signa, A dextra ex solido Iacobus apostolus auro, Crux erat in medio, laudes cui voce canora Exhibuit devota cohors genuflexaque fusis Ubertim lachrymis iterat venerabile lignum: Salve, hominum robur, salve, crux, daemonis horror, Tu victrix mortis spoliasti Tartaron umbris, Unica letiferi, salve, medicina veneni. Exulibus nobis caelique ex arce fugatis Siderei clausum reserasti limen Olympi. Te duce Granatae victores cepimus arcem, Immensas igitur grates Hispania reddit, Nec cessat laeta Zebedeum voce patronum Laudare, affinem Christi fratremque Ioannis, Alter enim Hispanos, alter defendit Eoos, In medio Roma est, Christi firmissima petra. Sic pia sollicitae sunt vota audita parentis Ferrandique sui laudes ad sidera tollit Reginamque canit, cui saecula nulla tulerunt Religione parem, non altera fortior armis, Nec tam cara suis tot dona impendit amicis, Cui deus et virtus dedit extirpare nefandam Maumetti labem, quae post longissima saecla Iustitiae exorta dissolvit luce tenebras. Lugubri interea rector Saracenus amictu Ad regem Hispanum posito diademate venit Incomptisque comis aderat maestissima coniunx: Pronaque victrici lachrymans dedit oscula dextrae. At sortem humanam miserans Isabella iacentes Sublevat et meliora iubet sperare suumque Reddidit infantem, fuerat qui foederis obses. Tondilius ductor, quem rex praefecerat arci, Frugibus ac telis et milite replet Alandram. Omnia Ferrandus caecis penetralibus arma In lucem proferre iubet mortemque minatur, Telorum si quid reliqui latuisset in urbe. Nec mora fit iussis. Gladiorum milia centum, Quot nec de magna Carthagine sustulit enses Roma potens, quando certatum est viribus aequis, Efferturque ingens numerus thoracis aeni, Spicula quis numerare queat plenasque pharetras Fraxineosque arcus; vix tot Gaetulia telis Indiaque armatur certis metuenda sagittis. Excedit mensura fidem. Quid fulmina belli, Aeratos referam, tormenta horrentia, bombos. His, inquam, Granata diu superaverat armis Christicolum tolerare minas urbemque tueri, Si validas etiam iunxisset Gallia vires. Atque ubi devictis erepta licentia ferri Baeticolis foedusque datum est, regina vocatis Praemia partitur populis et talia fatur: Res ingens effecta, duces, laetemur ovantes, Impia Maumetti eluimus commenta nefandi. Hoc vestrae peperere manus; iam Baetis et omnis Sidereo paret sine labe Hispania Christo. Africa restat adhuc sacro purganda liquore Et nostro frenanda iugo. Deus hanc quoque vobis Concedet, numen laeti sperate secundum. Interea gestis pro tot bene corpora rebus Alterna liceat paulum donare quiete. Dixit et ingenti plausu sonuere cohortes Victricique suum reginae quisque favorem Certatim ostentat, se mente opibusque paratos, Ire simul, quocunque velit deducere, clamant. At bona donatas regali munere turmas Confestim patrias Isabella remisit in oras. Nec mora. Compositis rebus sacrisque peractis Quadriiugo vehitur rex et regina triumpho Per Tartessiacas populis plaudentibus urbes, Sidereis tanquam demissum numen ab astris; Omnibus in templis redolentia thura cremantur. At ne qua haeretici maculetur labe veneni Gens electa dei et felix Hispania duret, Protinus Hebraeam statuit purgare mephitim. Omnibus e regnis agitur synagoga rebellis, Exulat extorris Quintili mense fugatus, Exitiale caput scelerum, Iudaeus Apelles. Ne quaeras numerum, non gens populosior illa est, Altera nec totum magis est effusa per orbem. Sustinet hanc quanquam superi clementia Christi, Ne veteris legis finxisse aenigma putemur. Quicquid enim Moses, quicquid cecinere prophetae, Est euangelii robur testemque citamus Infensum, regina tamen sapienter abegit, Perdere vectigal pretiosi maluit auri, Quam Christi purum inficerent contagia fontem. Imprimit occultum serpens ut vipera morsum, Dira venenatae merito commercia gentis Sustulit, ut sanum Christi tueretur ovile. Quae poterit laudare satis facundia regem? Carmine quis digno reginam ad sidera tollet, Cui nulla aequalem saeclorum viderit aetas Religione, fide, bello, pietate, pudore? Clara licet victis fuerit Zenobia Parthis Et Nini coniunx Asiae superaverit urbes, Hostibus ulta, virum quanquam Artemisia caesis Extiterit cinerum dilecti coniugis urna: Quis neget has claras, vitiis tamen inclyta virtus Mixta fuit, contra longe cumulata relucet Et sine labe notae maiestas gentis Hiberae. O thalamus felix, o dextro sidere iunctum Connubium, superent Cumaei pulveris annos, Per quos de caelo terram revocata revisit Astraea et fulvi redierunt saecla metalli. Depulsis tandem tenebris culpaque fugata Iustitiae exortum iubar est, duo lumina fulgent. Discite, mortales, utriusque hic gloria sexus Normaque vivendi est Ferrandus et aurea coniunx. Religionis honor prima est et maxima cura, Proxima, subiectos caritate fovere paterna, Publica privatis praeponere commoda rebus, Ne qua sit immunis virtus, nec crimen inultum, Armorum rabies saevique licentia ferri Immanes fidei solum vertatur in hostes. At vos, Christicolae, disrupto foedere pacis In vestra, heu, miseri, convertitis ilia ferrum, Tristia letiferi ceu desint pabula Martis, Tertia truncati nec pars haec integra mundi Sincerum Christi crucifixi dogma tuetur. Quis furor, o reges, quae tanta oblivio recti Impulit in vestros gladium distringere fratres? Unde salus orta est, Solimon natalis Iesu, Praesaepe impuri nunc est stabulumque tyranni: Hoc, hoc extirpate nefas, hanc tollite labem. Illic fas omnem rabiem diffundere belli, Tunc iustis odiis Martem exercere licebit. Interea pacem laeti sancite perennem, Nil melius pace est, multis pax una trophaeis Est potior: belli finis requiesque laborum est. Gaudeat alma fides, laetetur Hiberia felix, Nam tibi quae maior Saraceno palma fugato Esse potest? At tu fastis, Romane sacerdos, Insere gesta sacris. Lux est memoranda poetae. Vos, precor, ingenium quibus est ei copia maior. Carmine sublimi dignos celebrate triumphos.