CroALa, 2025-04-20+02:00. Nodus VERINO.libr-05.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/VERINO.libr-05.xml.
Interea glacialis hyems Aquilone nivali Horrebat, gelidisque rigebant arva pruinis. Gallorum at magni proceres et Celtica pubes Non luxu et plumis brumam thermisque fovebant, Sed nunc Palladio torpentia membra liquore Uncti exercebant Sparthano more palestram, Nunc nivis intacte celeres per vellera currunt, Ut nulla a volucri fierent vestigia planta, Nunc ludunt disco, nunc lento in pulvere proni In gyro flectunt spumantia frena volantis. Sic illi in gelidis Borealia flamina pratis Spernebant sevi Martis simulachra cientes. At pars ancipites recoquunt fornacibus enses, Loricas galeasque novant thoracis aenae, Ferrea taurino connectunt tergore frusta; Pars spoliant silvas et lustra horrenda ferarum Denudant magnasque evolvunt montibus ornos Glandiferasque Iovis quercus et robora caedunt. Ut renovata minas ventorum et murmura ponti Irati spernant dure tabulata carine, Stupea suspendunt proceris vincula malis. Nec cuiquam cessare datur presentia regis Assueti tolerare imbres et frigus et aestum Cum plebe atque omnis pariter perferre labores Urget et imperium rectorum leta facessit; Et tales populi, quales in principe mores Esse solent, studiumque ducis vitamque secuntur. At rex Epyri, dum classem Belgica pubes Quassatam reficit, dumque intractabilis unda, Dum concreta riget brumali frigore tellus, Caonios statuit lustrare indagine saltus Et Dolopum et Carne densas inquirere silvas. Fama erat ingentem iuxta peragrare leonem, Qua secat Ionias Achelous truncus arenas. Dicta dies aderat, cum circum regia tecta Conveniunt Galli proceres Argivaque pubes. Extremis rutilans cum lucifer exit ab Indis, Venantum subito portis erupit apertis Agmen in arva volans; agrestis turba Molossos Aere cohercebat; latoque ardentia ferro Expediunt tractantque tenaci spicula dextra Audaces iuvenes; pars grandia retia tendunt, Pars furtim occulto condunt in tramite capses. Inde ubi nodoso cinxere cacumina fune, Vincula odoripetis canibus demuntur, et omnes Disquirunt latebras et tecta cubilia dumis, Defigunt nares et rostra herentia terrae. Protinus e saxis lepores capreeque volantes Decurrunt, celeresque canes fugientia terga Extensis afflant rostris. Iam iamque teneri Credentes morsu dammae elabuntur inani. Fontibus irriguo centenis silva Talaro Monte fuit semper florentibus horrida ramis. Castanee ingentes illic et plurima fagus Et densae corili brumaque intacta cupressus Et procera abies et durum robur et ilex Stabant et patulis ramis ad sidera pinus. Hanc densi vepres cingebant sepibus altis. Hinc rapidae ingentem multis latratibus ursum Excussere canes, qui pinguia culta Chimerae Vastabat ceu dira lues pecudesque bovesque Horrendaque ipsos lacerabat caede colonos. Tantus erat villisque minax et dentibus asper. Ut procul immanem densis e sentibus actam Audivere feram latrantiaque ora Molossum -Tollitur in celum clamor, reboatque Talarus -, Spicula contorquent validis librata lacertis Nequicquam Argivi iuvenes. Thoracis aeni Instar pellis erat non ulli pervia ferro. At fera consuetas violentius arsit in iras Dilaceratque canes et retia dissipat ungue. Mox ruit in ferrum et densas rabiosa cohortes Erectoque ferox per silvam corpore sevit. Nec procul infelix Guido, Magantia proles, Servabat callem angustum, quem belua morsu Discerpit lacerosque eiectat dentibus artus Letalique alios frendens eviscerat ungue. Diffugiunt Dolopes, proiectis Caones armis Commissas liquere plagas, perque invia saxa Degener Aetholus, tantum mutatus ab illo Oenide, trepido cursu Calidona petivit. Exanimos triplicis celsa de rupe Chimerae Delabi ut vidit Graios Amonius heros, Praecipiti lapsu, ceu saxum e rupe revulsum, Ceu celer, aetherea ut vidit de nube columbas, . Stridore ingenti defertur chillo per auras, Haud secus arrepta decurrit Martius hasta Et procul exclamat: "Quae tanti causa pavoris? State, viri! Cohibete fugam!" Saltuque profundam Transgreditur vallem et gradientem cominus ursum Stridenti mucrone petit. Stat belua contra Nequicquam frendens et aduncos exerit ungues. Nanque iterans rigido repetit precordia ferro Villosumque femur letali cuspide figit Horriferumque caput secat et sublime ferendum Argivae tradit pubi et simul increpat illos Tardantes et adhuc caesum spectare timentes. Interea magnis clamoribus insonat aer, Intremuitque canum latratibus utraque vallis, Cum setosus aper luco silvaque palustri Excitus iuvenes prosternit fulminis instar Obvia prorumpens magno virgulta fragore. Hemoniique femur percussit et ilia rupit Et miserum socio auxilium Calidona ferentem Dentibus excussit; confractaque viscera vepres Foedarunt. Fortisque Pelops et Pyrrhus et Almon Euridesque ferox et Agis, Sparthana propago, Laetiferi horrendo perierunt fulmine monstri. Preduris quanquam armarant thoracibus armos, Porrectum spumantis apri tamen omnia telum Tegmina disrupit; ferturque per avia preceps Nec minor Aetholo, quem Carne et montibus Halis Torva pharetratae produxerat ira Dianae. Quin etiam illius perhibent de stirpe coloni Progenitum Cereri, Baccho arboribusque ruinam! Aeneus huic rictus, pes ferreus, aerea seta. Ah, quotiens olim turba irritatus agrestis, Ut fera tempestas, ut nimbis concita grando, Prostravit Sarati segetes Tympheaque rura. Viderat hunc alta de rupe Britannicus Astur Se petere erectis setis rictuque minaci: Tela manu cecidere metu, fugit otior Euro. Forte illic patulos quercus Dodonia ramos Pandebat multosque metu servata per annos, Fatidicae postquam niveo candore columbae Prebuerant olim priscis oracula seclis. Hanc subito ascendit. Ramis sic tutus in altis Spumantem despexit aprum. Nec segnior illo Proditor annosam subrepit Ganus in ulmum. Dissipat ore canes, funes et vincula rumpens, Agmina venantum disiecit anhela pavore. At rex increpitis sociis capit aerea pila Fraxineamque trabem peracuta cuspide torquens Callosum ingenti terebravit vulnere tergus; Victricique ferae stricto caput abscidit ense. Mox formidandus vasto prorupit ab antro Non procul a liquidis Acheloi fluminis undis, Qua Pindi de monte fluit, leo. Clamor ad astra Tollitur! Accurrunt proceres et spicula iactant Irrita; nec stricto propius concurrere ferro Audent, sed missis irritant eminus hastis. Ille autem multo stimulatus verbere caudae Horrendumque fremens saltu per tela, per hostes Emicat. Hermenium lacerat, qui primus in illum Torserat ingentem nequicquam viribus hastam. Non tulit Antilocus dilecti corpus amici Tam foede ante oculos laniari: hastile tremendum Concitat et magni perstringit terga leonis; Vaginaque ensem Pleuronius eximit heros Villosasque iubas acie pertentat inani. Quem fera discerpit frustra prohibente corona Francorum impavidusque trahit laceratque cadaver. Triballusque licet fugeretque imbellis Achaeus, At non magnanimis cessit fiducia Gallis. Acrius invadunt strictis mucronibus hostem. Ante alios nudo Milonius advolat ense Inque feri rictum capulo tenus arma recondit. Horriferas secuit fauces et discidit arctus. Hos inter motus Aracinthi a littore cervus Extrusus per aperta canes et retia linquens Transvolat et ventos cursu celeresque sagictas. Rumor erat decies centum vixisse per annos, Cuius et inscripto collum muniverat auro Pelleus princeps, ne quis telove dolove Lederet imprudens. Sed opertum texerat aetas Pelleque crescenti insertum celaverat aurum: Secula tot referunt vivacem evolvere cervum. Leucadiae hunc olim gentes ceu numen agreste Sacratumque tibi coluerunt, Cinthia virgo, Gallica quem fixit medicata cuspide cornus. Aepiri postquam saltus atque omnia lustra Excussere canes aditus reditusque ferarum, Electi proceres repetunt cum regibus urbem. Et iam roriferos crines nigrante galero Nox tecta obscuro terram involvebat amictu, Iamque aderat volucer Laeteo a flumine Somnus Fessa soporiferis demulcens corpora lymphis, Cum seram tandem Carlus per membra quietem Accepit. Cari tum lapsa parentis imago De caelo visa est thalamoque effulsit ut astrum; Ambrosiumque torus fragrans spiravit odorem, Qualis, odoratos adeat si vere Sabeos Sulcator rubri ponti spirantibus Austris, Felicis silvae longe dispergitur aura. Nec mentem variis insomnia falsa figuris Ludebant, sed coram oculos faciemque parentis Spectabat vigil haec roseo sic ore loquentis: "O, mihi dilectos inter carissime natos, Carle, meus sanguis, superi qui dogmata Christi Amplificas, magni cui paret machina mundi, Maumettique nefas labemque abolere Photini Niteris et, quicquid Manicheus et Arrius olim Scripserit erroris, deles ultricibus armis! Iam nunc externis Aeneia regna tyrannis Eripere et Latio crudelem excindere gentem, Scandavios sevosque Gothos Scythiaeque colonos Delere intendis dignosque assumere fasces Caesaris et victor remeare in regna paterna. Quo facere id melius totamque evincere molem Instantem possis, quae dicam, mente teneto! Cum bis fraternis tenebrosum Cynthia cornu Imbuerit radiis, signum cum Pisce relicto Phrixeum auratis percurret Apollo quadrigis, Ausoniam tunc classe petes et littore Tusco, Non procul Alpheas qua Pisas permeat Arnus, Expones turmas. Tunc omnis Aetruria contra Lombardos iusto insurget flammata dolore, Plurimaque Italiae tecum pars agmina iunget. At sunt infernae sedes et Averna fragosis Stagna prius visenda vadis Stigiique liquoris Atra palus sulcanda tibi. Gyrosque per omnes Inferni incolumem et per inhospita Tartara Ditis Te summo delapsa polo Titania virgo Ducet et Elysios campos Astrea docebit. Mox te gemmiferis pennis demissus ab astris Suscipiet Seraphis, portam qui pandet Olympi. Alite quo vectus super ardua culmina caeli, Quanta sit aeternae, spectabis, gloria gentis, Aliferasque novem circum praetoria turmas Meque iterum aspicies nostrosque ab origine reges." Haec ubi dicta dedit, tenues effugit in auras. At Carlus somno attonitus visisque paternis Prosiluit strato secum divina revolvens Siderei praecepta patris tantosque labores, Cui tantam belli molem sociosque relinquat. Iam Iovis aeterni natalis et annuus ortus Venerat, horrifico sevit cum bruma Decembri, Ante alias veneranda dies, nec cernere tristem Fas quenquam. Exultat tellus et pontus et astra, Quod Deus humanos artus de virgine cretus Induerit mortisque iugum infernique dolores Solverit atque homini reserarit limina caeli. Francorum interea iuvenes Argivaque pubes Venerat ad ludos. Locus est celeberrimus urbis, Quem nostri circum, Grai dixere theatrum, Marmore quod Pario forma cinxere rotunda. Bis septem posuere gradus panisque supernae Liquerunt spatium, praetores unde solebant Aedilesque simul ludos spectare curules. Inferior campus fuerat substratus arenis: Illic Sparthano celebrabant more palestram Uncti oleo iuvenes Danai, nec turpe dabatur, Quod permixta viris sine vestibus horrida Martis Virgo exerceret populi spectante corona Proelia. Perfecto victrix certamine primae Ingenti applausu capiebat premia sortis. At rex Iustinus simul et Pipinius heros Purpureis sedere toris atque aurea dona Suspendunt, magnaque invitat voce Molossos Ebalius preco, et vicinas missus ad urbes Nuntius enarrat ludos et munera regum. Ac primum alipedum ponunt certamen equorum. Aurea victori cratera (hac Porus Idaspis, Dum venabatur, latices potare solebat) Ponitur et Tyrio bis tincta rubore secundo Vestis, quam Phrigius Pythias contexuit auro. Omnibus et Syrius dabitur certantibus arcus. Aliferas primus Dolopum de gente quadrigas Ippopulus duxit, cuius feriebat Atenis Terribilis saevis tenues hinnitibus auras. At Pyrrhus geminos lactenti corpore Cycnos Ducebat -sic nomen equis-, quos concolor uno Enixa est partu genetrix ad pabula Mobrae. Quin ferus Eutidamas Blemmeni lumine torvo Ora reluctantis duris spumantia frenis Vix poterat compescere equi; celeremque Podarcem Purpureis loris Siculus ductabat Himilco. Strenuus Asteropes Troiano e sanguine cretus Post eversa solo periurae moenia Troiae Hectoreos frenabat equos repetitaque longe Dardana fulmigerae portabat signa volucris. At niveis pedibus, nivea quoque fronte Toochum, Pollydamantis equum, ventos anteire ferebant. Quin bellatorem Albanus tentare Phonandrum Non timuit ductor Graiosque lacessere ludos. Plurimaque obscurae venerunt nomina plebis, Quae tenuis fama et sub noctem subruit evum. Inde, ubi compositi spatioso in carcere currus Audivere tubam, prorumpunt finibus omnes Ingenti strepitu, colliduntque axibus axes, Ultima vix celeri signant vestigia cornu. Non ita precipites patefacto cardine montis Aeolii erumpunt venti, cum turbine caelum Aequoraque insanis agitant convulsa procellis! Et primum nudo velox volat orbita campo, Mox urbem et circum lapidosi angusta theatri Fertur, et horrendo silices stridore quadrigae Concutiunt; reboantque aedes vallesque propinquae; Scintillantque rotae, ceu candens forcipe ferrum Aethnei vasta versent incude gigantes. Evolat ante alios volucri pernicior Euro Trinacrius, gemini quem Cycni naribus afflant. Tertius indignans Cycnos iam calce Toochus Urgebat, post hunc Blemmenus et ipse Phonander Ambo una currus iuncto temone trahebant. At formidando Mavortius ore Rinaldus Increpat alipedem; tum longo fuste volantis Terga premit stimulisque acres irritat ad iras. Evolat, ut vocem domini sensisse putares, Otior excusso turbati fulmine caeli, Eutidamanta retro frustra clamore cientem Blemmenum linquit. Mox Pollydamanta feroci Apprehendens morsu curru deiecit inani Et volucri Cycnos saltu post terga relinquens Agrigentinum premit assequiturque Podarcem. Quod nisi currentem Autumedon auriga quadrigam Flexisset leva interius metamque petisset Trinacrius, vel si spatium tunc longius esset, Albanus prime meruisset praemia laudis. Tres postquam primi cinxerunt tempora palmis Optate et meritos ceperunt sortis honores, Protinus invitat, pugiles unctamque palestram Qui certare velint nudamque lacessere pugnam, Taltibrius tubicen ponitque argentea dona. Nec mora, prosiluit compacto corpore Lacon In medium Alcydamas, mox Larisseus Amintas; Aetholusque Cyclops, horrenda mole superbus, Gallorum irritat proceres ac nudus arenis Consistens magnos villosi corporis artus Ostentat monstransque artem diverberat auras. Nec quisquam tanto Graiorum ex agmine contra Audet adire virum, nam dextra suetus inermi Cornibus apprehensos tellure illidere tauros. Ut vidit regem, ut Gallos Amonius heros Secum indignantes, immani concitus ira Exiluit curru proiectisque impiger armis Invadit nudis vastum Cyclopa lacertis. Nia terribilis contundit anhela gigantis, Saucia quin iacto saltans ferit inguina calce. At contra Aetholus dextram rotat, insuper urget Nequicquam prehensare volens fugientia membra. Instat atrox Calidon dextra vultuque feroci Territat incassum minitans: nam grandinis instar Gallus utraque manu pulsatque abigitque minantem. Mox pronus strictis devincit crura lacertis Connixusque humeris sublatum illidit arenis. Parte alia Lacon et Larysseus Amintas Horrida fulmineis miscebant prelia pugnis. Tunc facies tumidas manantiaque ora cruore Cernereque eiectos licuit cum sanguine dentes; Bracchiaque annixi concussis viribus ambo Luctantur. Geminos Tuscis in montibus ursos Concurrisse putes, stimulat cum dira libido. Ambo cadunt pariter nexi, multumque diuque Seu duo cristati longo in luctamine galli Stant procul et lassi torvo se lumine cernunt. At rex Francorum iussit certamina tolli Collaudansque ambos simili donavit honore. Nunc fera terribilis proponit prelia Martis, Qui certare velint non iactis eminus hastis Parcentes gladiis, sed acuta cuspide longe Innixi pinus galeas clipeosque ferire. Premia ponuntur victoribus aurea cassis Nodorumque rigens triplici lorica catena, Quam quondam in bello gestaret Tracius Alcon, Ponitur et spolium Armeniae de rege Thoante Ensis et insignis rutilo vagina pyropo. Haec dona in summo pendebant fixa theatro. Continuo horrisono tonuit clangore tubarum Circus, et in campum phaleratum proruit agmen. Thessalus Eacidum stirpem mentitus Achilles Sculpserat Occeanum in clipeo nimphasque sorores Caeruleosque toros Thetidis iuxtaque cubantem Pelea et infantem, Stigiis quem mater in undis Tingebat, quin Philliridem caelarat et arma Vulcani caedesque Phrigum Troiaeque ruinam, Hermacreontis opus. Quem mox Phocensis Hiantes Subsequitur. Post hunc niveo prevectus olore Ingreditur campum Pelopis de gente Pylemon. Affuit Alcides Pallena ex urbe profectus Nequicquam Herculeo tumefactus nomine et armis; Nec te preteream, procerum memorande Cleone, Quem centum electi iuvenes fulgentibus hastis Stipabant pariter Tyriis in vestibus omnes. Euhius haud aliter Satyrum comitante triumpho Intrat Agenoreos frenata tygride muros. Ipse quoque Asteropes, Troianae stirpis alumnus, Curriculo quamvis primo non victor abisset, Attamen Odrisium voluit tentare furorem, Ut probet Hectoream manifesto robore prolem. Parte alia proceres feralia prelia Galli Pertentant. Populusque omnis secedit arena Et linquit purum solis certantibus aequor. Undique belligeris lituum clangoribus aether Personat, accendunt horrentia classica mentes. Ac primum Asteropes ab equo deiecit Alardum, Quam longa hasta fuit, ceciditque Britannicus Astur Arcados incursu Alcidae, Ganusque Cleoni Thebani ingenti resupinus concidit ictu Et pariter fractos vomuit cum sanguine dentes. Hinc et Tantaleus magno stridore Pylemon, Hinc Claron querna incurrit Mavortius hasta. Sed Graii tantum confracta Pylemonis ornus Non potuit Gallum ferrata excludere sella. Illum autem Claron deiectum stravit arena. At non Asteropes casu concussus amici Alipedis fodiens aeratis calcibus armos Claronem invadit frustraque umbonis aeni Frassineo septem quatit aerea tegmina trunco. Sanguine Pelliaco tumidus Penneius heros Bucephali dorso vectus prorumpit in agmen Et primum sorte Orlando concurrit iniqua. Nec taurinus equus valuit nec ferreus umbo Sufferre ingentes fatalis cuspidis ictus. Fulminis in morem longe est excussus Achilles, Prostratus crepuit sonipes, prostratus eadem Corruit Alcides quercu. Rursusque Pylemon I Consertis ausus concurrere cominus hastis Concidit infoelix Orlandi viribus impar. Disrupto cecidit clipeo moribundus Hiantes. Ipse etiam multos Thebanus straverat heros, Ut soli ex numero restarent quatuor omni In circo heroes: Orlandus et ipse Cleonus, Asteropes Claronque, duces. Tria munera tantum Extabant. Iterum infestis concurrere telis Iusserunt reges, tribuat cui premia virtus Tertia. Confestim Claron et Dardanus una Concurrit princeps, abeunt in nubila frusta Hastarum, reboant percussa fragoribus astra. Hesit uterque tamen sellis ceu fixus in uncis, Concussisque alias fregere umbonibus hastas. At Milone satus nodoso robore nixus Thebanum aggreditur, fulvaque extendit arena. Iure igitur primae dant omnes premia palmae Orlando; paribus Claron et Troius heros Ornantur donis, circumque theatra feruntur . Et iam perfectis ludis nox roscida surgens Occeano terram piceo involvebat amictu Somnifugas fesso componens pectore curas. Omniaque in terris animantia somnus habebat, Solus magnanimi Carlus precepta parentis Volvit et insomni percurrit mente paludes Tartareas versatque animo Plutonia regna, Purgatique animi claris virtutibus astra Ut petat. Absterrent nimbosa cacumina celi, Ne gravis aligeram terrestri carcere mentem Sarcina conturbet Stygiis neu mergat in undis. Talia versanti de caelo flamma reluxit. Ecce iterum Pipinus adest natumque morantem Hortatur monstratque viam: nihil esse volenti Difficile, et, quamvis sit primum asperrima virtus, Paulatim mollescit iter, salebraeque recedunt. "Surge, age! Labuntur fugitivae tempora vitae. Libera dum meritis operetur, nate, voluntas, Non expectate confringunt stamina Parcae Persaepe, et medio cursu intercepta morantem Spes hominem fallit." Nec plura locutus in auras Discessit tenues. Nec segnis Belgicus heros Surgit et Orlando exponit precepta parentis. Discessumque suum, donec celestia regna Visitet, occultet, turmas et castra tuatur, Nec procul a signis miles vagus erret et arma Expediat navesque paret, mora ne qua reversum Tardet, et instructis discedat vere carinis. Haec ait et subito corpus fulgentibus armis Cinxit et Orlando, sociis atque urbe relicta Concubia nocte Epiri per devia fertur. Ingens silva fuit densisque horrenda tenebris; Vix ipsis adeunda feris Stygioque dicata Plutoni et multis quondam memorabilis oris. Ut perhibent Grai, post aurea secula regis Falciferi in peius rueret cum decolor orbis, Improba caelestum mundum discordia fratrum Divisit. Dominis iam tunc contenta duobus Regia nulla fuit. Neptunno contigit aequor, Astra Iovi et sceptri cecidit sors prima superni, Ultima Plutoni tribuit lachrymabile regnum Inferiore plaga mundi centroque sub imo. In medio silvae quondam Saturnia proles Foedera percussit Parioque in marmore leges Perpetuas sculpsit; summoque in vertice montis Titani fratres triplicis struxere Chimerae Suffulctum Lybicis templum admirabile saxis, Relligione patrum priscis venerabile seclis. Quicunque intraret Dictei numinis aedem Vel temere, horrendas lueret cum sanguine poenas Ante sacros tanquam iugulatus victima postes. Pro foribus stabant curvi divosque triformes Orabant populi in dubiis responsa petentes. Sed cecidisse ferunt ut cuncta oracula divum, Sidereum cum virgo Deum sine sanguine cretum Humano peperit. Nunc aspris obsita dumis, Si qua manent, longum vestigia substulit evum. Nec procul hinc Graio cognomine tristis Aornos Exhalat diram horrendo fetore mephitim. Proxima pestiferis Acherusia prosilit undis, Quae Stigias intrat valles nigramque paludem Auget et infernas non uno gurgite sedes Circinat et caelum nebuloso sulphure ledit. Dum rex obscure dumosa cubilia silve Lustrat inops animi tenebras noctisque locique Explorat gladio virgulta morantia frangens, Ignarus, dextramne petat levamne capessat, Heret et aspectans silvam vestigia firmat, Ecce inter tenebras effulxit lyncis imago. Iocunda aspectu primo facieque decora Fingit adulando cauda molissima terga; Blanditurque duci exultans sensumque labantem Illecebris captat precordiaque intima reptat. Iam stupet attonitus formosae tegmine lyncis Immemor incepti cursus iussique paterni. Arboris ut Cypriae densa resideret in umbra, Ecce leo ante oculos immani vastus hiatu Constitit et sevis implet rugitibus auras Tartaree silvae; timuitque in faucibus Horci Cerberus et Stygiae sulcator pallidus undae. At lupa post tergum rictu macilenta rapaci Saepius audita est nigras ululare per umbras, Ut quondam stimulante fame catulisque relictis Hercinie lucos egressa in pascua fertur Lanigerum raptura pecus, manditque trahitque Imbelles pecudes, nondum satiata cruore. Martius at ductor, quamvis fatalibus armis Tectus erat, timuit tamen et conterritus ensem Fulgentem eduxit frustraque immania monstra Aggreditur. Vanae deceptus imagine formae Nequicquam tenues gladio diverberat auras. Ceu qui per somnum venientes viderit hostes, Protinus exclamat pugnamque lacessit inanem, Haud aliter Carlus circum fera monstra vagatur, Incertusque animi nunc huc, nunc fluctuat illuc, Cum circumfusus prorupit ab aethere fulgor Discissumque supra caelum resonantibus alis Intonuit. Tum lapsa polo Titania virgo Nuda pedes, niveo circumdata pectora velo Ignea ceu lampas prestrinxit lumina Carli, Maiestasque in fronte sedet, mitemque rigorem Sidera bina vomunt mixta gravitate nitori. Apprehensaque ducis dextra, "Depone timorem, Et magno", dixit, "valletur robore pectus. Me duce sulcabis calidas Phlegetontidos undas Tutus et inferni lustrabis opaca baratri. Te licet infestet rapidarum turba ferarum Impediatque iter et mortem portenta minentur, Ne tamen absistas nec retro lumina flectas." Dixit et antetulit gressum silvaeque profundae Iam medium carpebat iter; nec segnius ipse Ductricem aequabat vadens sevumque leonem Instantemque lupam nequicquam verberat ense. Saepe Cilissa suum maculoso belua dorso Inceptum turbabat iter, ni virgo morantem Traxisset dextra et dictis monuisset amaris: "Sic cessas, dum tempus habes! Properemus ad undas Tartareas tristesque lacus Acherontis avari." His ille increpitus luci per devia pernix Astream sequitur. Sed longe e rupe sonora Fluminis auditur per saxa sonantia murmur, Qualis in ingressu Deltae de vertice celso Ingenti sonitu caelestis labitur amnis. "Quis fragor, o virgo, nostras pervenit ad aures?" Carlus ait, "Quis teter odor? Cur turbidus aer?" "Incipit horrendum hic caput implacabilis Horci, Ostiaque inferni Ditis", Titania, "cernes." Iamque propinquabant fluvio, cum rupibus altis Aspexit Carlus piceos erumpere fontes; Et velut Aegeis sparguntur Cyclades undis, Tartara sic attis cenosus cursibus ambit Gurges, et una ratis casuris sufficit umbris. Illic innumerae cunctis e partibus orbis Errabant animae tristes fluviumque petebant Suppliciumque suum. Christi sic summa potestas Exigit, ut meritis plectantur crimina penis. Non tot in occiduo volvuntur littore fluctus, Cum premit Herculeas Doris violenta columnas, Ardua dum spumat roranti aspergine Calpe, Nec metit in Lybicis campis tot Poenus aristas, Agmine quot magno labuntur ab aethere cassae Corporibus lucumque vagae littusque pererrant. Stabat terribilis nigranti in puppe biremis Portitor, ad pectus cui cana incultaque barba Prominet, et nigros humeros erepta draconi Pellis obit pectusque tegit, sed caetera nudus. Luminaque in torva flammas imitantia fronte Terrorem incutiunt, et dentes fulminis instar Os utrinque armant. Urgetque morantia conto Agmina, dum pleno transmigrent littora lembo. Utque pedum sensit strepitus, utque arma per umbras Vidit et ingentem properare ad flumina regem, Protinus exclamat: "Non hic patet exitus ulli Spiranti! Solas animas ad Tartara vecto! Cuique intrare licet -foribus stat semper apertis Ianua-, sed pigras nulli remeare paludes Concessum est; nam fata vetant et Iupiter obstat." Inde umbris foetam cymbam detrusit in aequor Obnixus conto; tum vela nigerrima pandit. "Verte ratem", virgo, "retroque relabere", dixit, "Portitor! Imperio Iovis huc Pipinius heros Ante diem extremum manes descendit ad imos. Et me demissam caelo comitemque ducemque Prefecit regi, donec lustraverit omnes Tartaree vallis sedes lucumque piorum." Nec mora, deiectis umbris ad littora proram Vertit et ensiferam cum rege accepit in alvo; Mox ferrugineo stridentem fuste faselum Dispulit. Illa volat Stygias secura per undas. Quamvis iam senio putris sub pondere cymba Insolito gemeret rimisque fatisceret alvus, Atra tamen novies tranavit stagna paludis; Limosum intravit portum irremeabilis Horci Caenosaque ambos Charon exponit in ulva.