CroALa, 2024-05-11+02:00. Nodus VARCHI.carm-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/VARCHI.carm-01.xml.
1. Iuliano Gondo Dum te defessum studiis curisque gravatum, Me sine ab urbe procul Signia rura tenent, Et sine me campis solus spatiatus apertis, Perfrueris coelo liberiore diu, An ne tibi effluxit nostrum de pectore nomen? An sumus, ut quondam, semper in ore tuo? Arbitror, ut quondam, sic nunc quoque Varchius ore est Saepe tuo, qui te vere amat ex animo. Nos non ambitio unanimes vesana, nec auri Sacra fames, toto quod patet orbe malum, Sed studia et mores iungunt, eademque voluntas, Et coelum, quod nos invicem amare iubet. Quod si non rident aedis laquearia nostrae, Fulget ab antiquis nec mihi splendor avis. Arva nec innumeris finduntur nostra iuvencis, Sed modicas messeis area parva terit, Quamquam o nec modicas olim, nec parva, sed amplas, Ampla dabat priscae simplicitatis avo. Et mihi recta tamen mens est, ne tempore in ullo Arguor intactam commaculasse fidem. A nobis laesum nec se pote dicere quisquam, Haec sunt pro magna nobilitate mihi. Possum ego divitias, possum, Iuli optime, reges Spernere, prae Musis est mihi dulce nihil. Quid iuvat ostrina tandem procedere veste, Et fultam Pario marmore habere domum? Stemmata quid proavum nobis longo ordine prosunt? Plurimaque in prima fixa trophea domo? Nascimur aequales omnes, foelicior ille Qui sua, non patrum facta referre potest! Te tua nobilitat virtus, te fama parentum, Quique tuo fulget plurimus ore pater. Et tamen humanis subiectus casibus, ut nos Cottidie innumeris exagitare malis, Nec tibi divitiae possunt expellere morbos, Aut abigunt curas splendida facta patrum. Crede mihi, studiis nil est iocundius iisdem, Nec quicquam, vera maius amicitia. Pythias et Nisus testes, quique invia nigri Regna Dei et Stygias vivus adivit aquas, Quos inter ventura olim nos saecla reponent, Usque adeo est omni tempore rara fides. Ergo tam sanctum fidumque sequamur amorem, Et simul incoeptum perficiamus iter.
2. Ioannibaptistae Busino Ergo ego, ut incedam gemmis spectandus et ostro, Ionio credam turgida vela salo? Et visam terras primo sub sole calenteis, Ignotasque petam per maria alta domos? Et potero fratrem dulcesque relinquere amicos? Et patriam, qua nil carius esse potest? Ah ego vel potius gelidis in montibus opto Stem lapis, aut cautes fluctibus aequoreis, Quam me cura unquam gemmarum aut divitis auri Cogat natali longius ire solo. Non ita me cupidum finxit natura benigna, Spernere divitias et Deus ipse dedit. O pereat quicumque auri male captus amore, Caeruleas primus sollicitavit aquas, Nec timuit vastas ventis tollentibus undas, Quamque videt capiti semper adesse necem. Me dulces, Busine, iuvent ante omnia Musae, Harum ego sim vates, harum ego sacra feram; Has propter primo terras sub sole calenteis, Et peterem ignotas per maria alta domos, Nec me terrerent vesani murmura ponti, Sydera cum aequalis montibus unda ferit. Non mihi deest animus, me non ignavia tardat, In sola dicar lentus avaritia. An tanti esse putas Syrios Arabosque liquores, Et ferre e tota divitias Asia, Ut fragilem adversis committere flatibus alnum Iratoque velis ducere vela salo? O nimium infoelix quicumque ut dives obiret! Mille tulit terrae; mille pericla maris, Et cras victurus, vivendi commoda semper Prorogat, et medio flumine quaerit aquas. A contra, nimium foelix, qui rure paterno Exigua potuit conseruisse casa! Non fremitus pelagi, non hic horrentia castra, Nec timet armatas in sua membra manus. Hunc non excruciant fasces, non gloria vulgi Sollicitat, tristis nec terit invidia, Sed facilem vitam proprio non dives in agro Vivit ab insidiis atque labore procul, Et tamen interdum maturas collegit uvas Pomaque quae manibus severat ipse suis. Agricolae modo flaventia demetit arva, Dum canit agrestes rustica turba modos Ipse suas pecudes stabulis expellit, et ipse Vimina carpentes increpat usque boves. Nunc cerasa in thyrsum legit et benevolentia serta Suspendit patrios sedulus ante lares, Et modo traducit lentos in gramine somnos Fusus humi ad strepitum dulce sonantis aquae Frigoraque ante focos, aestatem vitat in umbra Securus quicquid post ferat hora, sequens Hunc non turba procax sed simplex villica curat, Praeparat et tenues ipsa ministra dapes. Hanc mihi, dii faciles, quaeso, concedite vitam, Qualis Saturno regna tenente fuit.
3. ad Hannibalem Carum Etsi te nostro tristari, Care, dolore, Pro magno inter nos mutuo amore scio, Vis tamen et morbi, et cordis labor intimus urgent, Ut tecum extremo hoc tempore pauca quaerar. Certe ego, uti nolim, sic non cohorreo mortem, Sed mortis lentum tabificumque genus. Et quamquam primo rapiar sub flore iuventae, Non tamen idcirco plus perire dolet, Vix dum septenos quater est traducta per annos Vita mihi nullo non labefacta malo. An memorem, ut caros dulci cum fratre parentes Extulerim parvo tempore paene puer? Utque etiam occiderit vitae pars maxima nostrae Iulius humana conditione deus? Mox etiam meminisse potes, decessit et alter Iulius, Urbini fama, decusque sui. An memorem Martellum etiam, Pardumque secutum Usque per Elisias Astyanacta domos? Foelices animae quae nunc florentibus arvis Antiquos laetae vivitis inter avos, Et modo divinas per mollia prata choreas Ducitis incomptas inter Amadryadas, Et modo iucundos prostrate in gramine somnos Carpitis ad murmur lene cadentis aquae! Cum tamen interea fatis ingentibus ipse Nec vita possum nec bene morte frui, Inter utramque diu conflictans, iam neque letum Sperare, aut vitae consuluisse queo. Me miserum, fatique mali treis amplius annos Heu iaceo nulla restituendus ope! Quod si non alia formidine deterrerer, Maior et urgeret pectora nostra metus Tot gravibus curis finem daret una, brevisque Quaeque potest eadem solvere cuncta vita. Foelices qui non venere in luminis auras, Abstulit aut siquos et tulit una dies! Non ego tam multis affligerer, undique curis Versaret nec me tantus ubique dolor, Quem tamen ut patiar moderate et pectore iusto, Ille rogat, qui mi cuncta iubere potest. Ipse rogat Laurus, Lauro quis deneget unquam? Quo melius, quo nil gratius esse potest? Vivam, igitur, si vita potest tam triste vocari Supplicium, quamvis morte magis miserum. Teque mihi ante oculos ponam quem pectore gesto, Care mihi atque oculis carior atque anima, Praesertim cum longa, nec infelicia prorsus Tempora dent viridi sydera canitie, Quod si etiam vitae decurso lumine nobis Instat iam summa meta suprema die. Te, quaeso, o Laurumque mei servetis amorem, Quos etiam Elysiis vallibus umbra colam. Hoc precor, hoc tantum verbis unum omnibus opto, Non moritur cuius vita duplex superest.
4. ad Ioannem Nerettum Qui coeli spatia ampla hodie metitur et astra Cras nihil, aut cineres conteget urna brevis, Nec quisquam potis est celerem tardare senectam, Aut unum e gelida demere morte diem; Et dubitamus adhuc tristeis, Nerette, querelas, Abiicere, et curas pellere corde graveis? Non furor est etiam lacrimas adiungere damnis, Et quod erat mortale interiisse quaeri? Ipse ego, cui teneris rapuit fortuna sub annis Dilectum cara cum genitrice patrem, Mox etiam fratrem praestanti pectore et armis Amisi, nostrae spemque decusque domus, Tuque nihil, dilecte minus dulcissime Iuli, Occidis, aetatis gloria prima tuae. Te, Martelle, etiam, primis te, Barde, sub annis, Te saepe Astianax, luximus, atque diu Quid referam, quantis post casibus atque periclis, Heu miser, externas cogere adire domos? Utque gravi post bella alieno tempore morbo Implicitus furvae limina mortis adi, Qua liquidis Sebethus aquis petit aequora propter Parthenopem, molli dum secat arva pede, Utque etiam, solo studiorum incensus amore, Pertulerim mille incommoda, mille feram? Adde quod oppressus damnis Laurentius iisdem, Felsinea dudum vivit in urbe procul. An taceam de te duris exercite rebus Care, mihi quo nil carius esse potest? Hos tamen atque alios constanti pectore casus Fortuna exupero fortior ipse mea, Quin etiam solis inhiantes pectore toto Divitiis iuvat his increpuisse iocis. An nequeunt tristes languenti e corpore morbos Pellere opes Tyrii strataque picta tori, An non et pauper coeli pulcherrima templa Aspicit, et solis regibus arva virent? Numquam ne insomnes intrant alta atria curae? Num mors purpureos horret adire lares? Ah miseri, num dulce minus vel gramine somnos Ducere vel puro fonte levare sitim, Praesertim cum vere novo ridentibus agris Mobilis herbarum suscitat aura comas Nympharumque chori sparsi per colla capillis Ludunt iucundo dum strepit unda sono. Tunc genus omne avium pecudum pectora amorem Frondea per nemorum culmina dulce canit, Et laetae pecudes per pabula laeta vagantes Vespere vix superant limina, lacte graves; Dat tellus segetes, poma arbor, pocula fontes, Antra domum, tegmen fraxinus, herba torum. Hic ego sepositus vulgo curisque remotus Optarim tecum vivere posse diu, Et tecum molli requiescere lentus in umbra, Dum gravis arentes aestus hiulcat arvos. O quae tunc lauro modularer carmina, quamquam Longo est maiore dignior ille sono! Nec pudeat pastores inter me ludere turbas Interdum, et sacros transiluisse focos. Talis vita olim cum nondum divitis auri Sacra fames animos ceperat orbe fuit; Non ensis, non vallus erat, non horrida bella, Cuncta tener placida pace regebat Amor Haec si ego, qui tecum collatus, iure videbor Esse nihil quanto te magis illa decent? Quem Musae Aoniis lactarunt vallibus, et cui Ipse dedit sacros phoebus inire choros, Qui rerum causas et vasti foedera mundi Ante alios docta condita mente tenes. An ne aliquid nostri post fata relinquitur et quae Vita bonis, et quae sit data poena malis, Purpureo cur vere rosae, cur messibus aestas Gaudeat et nullis turgeat aequor aquis? Pluraque de genere hoc naturae arcana latentis, Omnia sunt animo cognita, Iane, tuo. Ergo sollicitos aliis cedamus honores, Nobis sint, quaeso, florea rura satis ; Paupertas nulla est contentis vivere parvo, Plura petit semper, plurima quisquis habet.
5. ad Laurentium Lentium Exigui dum tu, Lenti, prope flumina Rheni Felsineos celebras, arva beata, lares, Illaque perplexi volvens enigmata iuris Immoreris nimium sedulus in studiis. Nos hic Ethrusci non longe a fluminis unda, Qua tuus antiqua lar vetus arte nitet, Ocia florenti sine te traducere in urbe Non laeti, heu curis cogimur usque novis! Non tamen assiduo iuvat indulgere labori Et mortem exemplo pene vocare tuo. Nam modo vulgus iners circum spaciamur ad aras, Nunc medio serimus verba iocosa foro. Hic ubi marmoreus non integer astra colossus Vere humero insignis deficiente videt. Stant ubi et Herculei nuper multa arte labores, Magnum equidem, sed longe inferioris opus. Et tamen interea iocundos inter amicos Dignum aliquid semper colloquimurque grave; Hic etiam multum de te sermonis habetur, Ingenium laudat dum mihi quisque tuum. Et modo Fesuleas, Lenti, conscedimus arces, Qua tibi adhuc nostra stant gemina antra manu, Et circum arboribus servant tua nomina trunci, Lentius hic, illic cortice Laurus habet. Est etiam Lauri procero in stipite carmen, Quod sancti aeternum pignus amoris erit; Varchius hanc nullo nunquam celebrabit honore, Sat meritis faciet nec tamen ille suis. Vive diu, mihi sancta arbor, te, quaeso, nec imber Verberet, aut ventus, sol ve nocere queat Ut ventura diu mirentur saecula laudem Desuetam, et puram puro in amore fidem. Hic memini, cum tu defessus, Laure, iaceres, Insolitos volucres concinuisse modos, Certatim et zephiri circum strepitantibus auris Spirabant dulci frigora amico sono, Et leni aestivum suadebat murmure somnum, Quae liquida e claro fonte cadebat aqua. Ipse tuis varias immiscens frondibus herbas Texueram flavis caerula serta comis, Et procul attonito mirabar pectore qualis Maiestas, quantus surgeret ore decor; Idem graminea fessum venantibus herba Arbitror Orthigium decubuisse deum. At nunc assiduo studii nimioque labore E facie cessit vividus ille color, Et quae syderibus fulgebant aemula quondam Lumina, sunt lapsa languidiora rosa. O pereant leges et inania nomina, iura Quae nos hoc aevi nil, nisi furta docent! Novi ego qui legum confisus diceret arte Omnia se tuto posse patrare mala, Atque reos legum inversis defendere verbis Ipsaque multiplici fallere iura dolo, Quin etiam miseros opibus spoliabat avitis. Proh scelus, et cunctis iam timor unus erat! Tutius in terris fuerant sine legibus olim, O cur non illo tempore natus ego? Scilicet haec tantum spectant mala saecula fraudem, Omnes, divitias, fasque, piumque putant. Hinc ipsos inter fratres natumque patremque Iurgia et insano lis agitanda foro, Hinc etiam nata est inter discordia amicos. Ah miseri! sed non vera erat illa fides, Verus amor non curat opes, te, Laure, volente Dispeream, si non omnia regna darem. Et potius quam tecum uno contendere verbo Praetulerim mille incommoda, nulle neces. Quisque suos sequimur mores, mihi semper amicos Cura fuit sancta percoluisse fide, Et te praecipue, quem primis iunior annis Germani coepi fratris habere loco. Vix bene adhuc puero decimus tibi fluxerat annus, Sed tamen ingenio tum quoque magnus eras. Testis Picenae doctissimus Hannibal orae, Hannibal aeterno iunctus amore mihi, Ille tibi, ut nulla non esses parte beatus, Formator docilis contigit ingenii. Foelix ille quidem tanto praeceptor alumno, Illo, sed foelix non minus ipse tamen! Si teneram palo teneram adiungere vitem Decidet, aut tanto non fluet uva mero, Ipse etiam valles Musarum atque ardua Phoebi Culmina monstrabam non mihi nota docens. Et quamquam magnis currentes passibus, ambo, Vos tamen hortabar tam bene coepta sequi. Ter quinum Titan sed cum tibi verteret annum, Deseris amisso patria tecta patre. Illo me tristis tentabat tempore morbus, Nec socius potui, nec tibi adesse comes, Felsineosque Lares discenda ad iura profectus, Nullum unquam es vacuum passus adire diem. Donec bis novies redeunt tibi tempora veris, Et tria sunt annis abdita lustra tribus Nullane finis erit tantorum, aut pausa laborum. Ah miser, et nimium, prodige Laure, tui, Non quia te nolim studio praecedere cunctos, Sed quia noverunt omnia habere modum. Alterna vivunt mortalia cuncta quiete. Post tenebras semper fulget amica dies, Assiduis nunquam vexantur flatibus orni, Tu quoque post pluvias, Phoebe, redire soles, Sed bene quod studiis altus melioribus, artes Ingenuas, toto pectore amandus, amas. Non tu fallaces, non res miraris inanes, Nec qui scit leges omnia. scire putas. Scis me aliquem his studiis quondam impendisse laborem, Dum puer invitus iussa paterna sequor. Testes Alpheae mihi sunt ab origine Pisae, Multaque ad exortum nox vigilata diem. Et Decius fama toto notissimus orbe, Quique suos patruum solus avumque refert, Qui nunc Meduacus qua pinguia perluit arva Civica cum gnato compare iura docet. Quid quod amore tuo nuper, linguaeque nitore, Ad studia haec longo tempore post redii? Et tibi nescio quid scriptis mandavimus omne, Quodcumque est, liquida deleat amnis aqua, Vel pater ardenti Vulcanus torreat igne, Et cinerem cauri diripiantque noti. Non quia non iuris cupiam consultus haberi, Indigna ingenio sed reor illa tuo. Nam matura licet nondum tibi venerit aetas, Doctrina ante annos iudiciumque venit. Foelices illi, quorum non tempore lites, Non fora, non carcer, poena nec ulla fuit! Non rogo, non scelus est aliena pericula ludum Et lucrum alterius damna putare suum. Quam melius rerum obscuras inquirere causas, Hoc mundi immensum quo moveatur opus, Unde benigna Venus, quae sit violentia Martis! Quid tellus ingens, quid velit unda sibi? Ulla ne sub terris maneat nos cura repostos, Cum cito Laetheas transierimus aquas, Altaque Pegasidum, magnorum more virorum, Ocia securum docta per antra sequi, Quos inter primus divino pectore Bembus, Adriaci Bembus gloria summa maris. Solus hic Ethruscos inter Latiosque poetas Eminet, ut priscos non minor aequet avos; Unus is Argolicam Latio sermone Minervam, Et Latios Thusco temperat ore sales, Qui nunc res Venetas Romanis dicere verbis Aggressus, primas hac quoque parte feret. Omnibus huic unum votis exposcite, docti: Tempora dent superi, quanta dedere bona Scilicet, ut Graiae tandem pomeria linguae Et clarae fines proferat Ausoniae. Tu quoque, ni fallunt isti praesagia vultus, Et Phoebus vates falsa docere solet, Clarus eris triplici Romana per oppida lingua Et vivet nomen saecula cuncta tuum. Tempus adest cum tu, Phoebi, iurisque sacerdos, Fulgebis gemino cinctus honore caput. Tunc pater exoriens de rupibus Apennini Tybridis aequabit nobilis Arnus aquas; Tunc tua victuris intexent nomina cartis, Quique soluta modis, quique ligata canunt. Certe ego, si tantis non essem dotibus impar, Si tali possem par facere ingenio, Nulla dies, nulla hora tuis sine laudibus iret, Unum te nostrum carmen haberet opus. Quicquid Apollo tamen nobis, seu carmine Ethrusco, Seu dederit Latio serviet omne tibi, Quin etiam Argolicos nuper percurrere campos Ignotasque diu coepimus ire vias, Ut quandoque tuo possimus carmina sensu Digna dare, et iuvenis facta referre senes. Interea frustra expertum, puer optime, vires, Sufficiat mentis signa dedisse bonae.
6. ad F. Mariam Molsam Dum nos egregium properamus visere Bembum, Cui non ulla unquam saecla tulere parem, Qua vaga Medoaci tranquillo flumine sequitur Atque Antenoreos implicat unda Lares, Tu ad Tyberim parvi contempto gurgite Rheni, Tarpeiasque arceis, Molsa, redire paras, Quaeque modo absentis suspirant culmina nomen Adventu tandem laeta beare tuo. Illic te procerum longa comitumque caterva Redducet medium sedula turba domum. Interea dum tu passim occurentibus ultro Mille optata feres oscula, mille dabis Et septem laeti referent nova nuncia colles Mutua dicentum gaudia: Molsa redit, Molsa redit, date thura focis, costernite sacra Fronde vias, sileant iurgia, Molsa redit! Excitus qua voce pater Tyberinus alumno Ipse suo assurgens ora recludet aquis, Letitiaque manu mulcens ad pectora barbam, Signa dabit pleno mollius amne fluens. Et Nymphae circum myrto lauroque virenti Certabunt doctas implicuisse comas, Bracchiaque in numerum iactantes dulcia dicent Carmina, Pieridum carmina digna viro. O cui nec proavum decora alta, nec alta parentum Nobilitas, ullo pene fuere loco! Divitiasque patrum, contentus paupere cultu, Sprevisti, et patriae commoda multa damus; Te non ambitio, non regum purpura tangit, Cuncta putas studiis esse minora tuis, Solum Musarum tibi sunt commercia cordi, Quarum perculsus numine sacra geris. Semper culta tibi rerum doctissima Roma est, Vix etiam ingenio par fuit illa tuo. Illic humanos spirantia marmora vultus, Aeraque coelestes iussa referre deos; Illic excelsae populi solatia Thermae, Atque urbem unius tecta imitata domus; Illic innumeris Capitolia celsa triumphis, Altaque multiplici marmore templa deum. Quidque longinquis duxerunt flumina rivis, Tamquam non dulceis Tybris haberet aquas? An non Pyramidum, et stultae miracula Memphis Victa una hic tantum mole videre licet? Quae quamvis aevo iaceant consumpta vetusto Deiecta hostili nuper et usta manus Nunc quoque tanta tamen retinent vestigia, ut illa Mirari haec tantum saecula pigra queant. Illa mares animos claris ardoribus implent, Et stimulant verae laudis amore bonos. Adde quod hic omni terrarum ex parte virorum Nobilium assidua est ingeniosa cohors. Hic pater est, rerum dominus sanctique senatus Ordo sacer prisce, nuper adauctus aevi. Hanc tibi tu prudens legisti ex omnibus unam, Oblitus patriae tempus in omne tuae, Unde nec Hispani quondam, nec Theutoni arma Barbara, nec valuit dira movere lues. Tunc cum relliquias ferroque ignique relictas Immiti laeto pestis acerba daret, Scilicet ingenium tantum ne Martia deesset, Roma tibi, et foelix sic quoque pressa fores Haec, et plura tibi veraci pectore dicent, Quae sacra Romulei Tybridis antra colunt, Quae referent alii fatis melioribus usi, Et quibus aspiret dexter Apollo magis, Mi sat erit pingui verum dixisse Minerva, Non tam culta alicui, quam mihi vera placent. Atque utinam non me ventura redarguat aetas Olim de tanto pauca tulisse viro, Cum leget Ethrusco sublimi carmine versus Verbaque maternis tam bene iuncta modis! Per te dives erit patrii sermonis egestas, Et non Romano Thuscus Apollo minor. Nam quae iam Latiis mandasti plurima chartis, Illa vel Oceano cognita utrique vigent, Sic, o sic Thusca vulgares scripta Camoena Multorum ut tecum notior esset honos! Clara quidem per se pulcherrima Iulia, multo Laude tamen facta est clarior illa tua; Non poterant animi dotes sensusque pudicos Exprimere egregia marmora picta manu. Et quae temporibus sola est victoria nostris, Ethereis certe lapsa columna iugis, Iampridem propriis virtutibus abdita coelo, Notior est nomen te recinente suum. Illam castus amor sanctique cupidinis arma Legitimae ardorem perdocuere facis, Illa pios testata, fidemque, et coniugis ignes Flebilibus semper verberat astra modis, Sic tristeis iterans iocunda voce querelas Absumptum deflet Daulias ales Ithim. Desine iam assiduo corrumpere lumina fletu, Desine; sat lachrymis sancta Virago datum. Vir tuus aethereo late spaciatur Olympo, Virtutis referens praemia digna tuae. An memorem quae tu nuper, doctissime Molsa, Dixisti memori carmina mente mihi? Quaeque ego te vidi tristissima nocte silenti, Ad coelum cum diis non meditata queri? An taceam potius, ne vulnera tanta retractem, Damnum ingens huius saeculi, et opprobrium? O ego quam vellem tecum modo vivere, verum Officio, et pacta cogor abesse fide! Scis tu quam tristi cedebam pectore tardus, Ut madidae lachrimas non tenuere genae, Et tamen ad Bembum properabam, quo neque maius Quicquam, nec totus sanctius orbis habet, Est illic etiam saecli, vitaeque prioris Exemplar dulci cum gravitate Tryphon, Hic Speronus, magni monumenta Platonis Qui tenet, et docti dogmata Aristotelis, Nec non doctiloquis permulcens omnia verbis Lazarus Euganei qua patet ora soli, Neque alii plures quorum doctissimus unus Cola Brunus, Bembi Cola amor atque fides. Esset adhuc illic nostri Lampridius, cui Gloria, cui primas Graecia et ipsa dedit Quem modo Dirceos inter miratur olores Mincius Ausonia voce referre modos. An taceam de te, Lenti carissime, cuius Ingenio nihil est non facile atque leve, Cui Deus et natura parens - quis credere tantum, Quisve negare potest ! - cuncta dedere bona? Quem mihi de multis elegi millibus olim, Dulce decus vitae, praesidiumque meae. Hos ego cum fuero praesens veneratus, ad Arni Exiguos repetam regna paterna lares Atque ibi, mirando dum tu, vaga carmine sistes Flumina, non ingrata ocia segnis agam, Nec tamen ignavi penitus torpebimus, illic Divino assidue vera docente sene. Quo duce coelestes dudum percurrimus oras, Et labi nullo vidimus astra sono. Mox etiam illius docto discemus ab ore, Omnia quo fiant, intereant ve modo. Illic nobiscum modo sit, nec Roma superba Invideat nobis omnia nostra bona, Et Graio et Latio clarus Victorius ore, Quo mihi nil carum fata dedere magis. Tunc etenim patriae linquentem incommoda terrae, Sectarer socius, prosequererque comes, Ut secum tectis excerptus molliter iisdem Aspectu fruerer, colloquioque tuo.
7. Laurentio Lentio Inficiunt nobis iampridem tempora cani Debilitatque gravis tarda senecta pedes, Lustra novem clausit, totidem cum mensibus aetas Iam mihi, et incipiunt ocyus ire dies; Me tamen, ut quondam iuvenem, delectat amare, Immo iuvat iam me praeter amare nihil, Sit fas tam castos igneis, tam sancta referre Obsequia; an pudeat dicere vera senem? Nunquam dilecti decedunt pectore vultus, A nostro nunquam pectore Laurus abest, Et quamvis absens longinquiis degat in oris, Praesentem praesens conspicor usque tamen; Illum clara dies, illum nox atra sopitis Syderibus, nobis semper amica refert. Et cum brumali sternuntur tempore frondes, Squallenteis et cum Syrius urit agros, Ipse etiam montes ultra, et trans aequora, mentis Eximia pernix nobilitate feror Et loca dura gelu, septem subiecta Trioni Frigidaque Arctoo regna sub axe peto, Qua Rhodanus, qua lenis Arar, qua Sequana dives Perfundit campos Gallia lata tuos. Nec me tunc ventis leniorem aut aegra moratur, Aut tardat celeres pigra senecta gradus, Quamquam, si verum liceat dixisse, nec undas, Nec terras opus est transiliisse mihi. Quocumque aspicio, quacumque incedere pergo, Quicquid ago, quovis tempore, quove loco Aut loquar aut taceam, seu lux, seu sydera fulgent, Sive calet tellus, frigore sive riget, Ante oculos semper cara obversatur imago Et, si quid vero credere vera licet, Te video aut certe videor, bone Laure, videre, Et longum amplexu colloquioque frui. Tunc redeunt animo quae sic mansere reposta Mente mihi, ut nullo tempore deciderint, Ut puer ingenium forma formam aequiparares Moribus et nulli mente secundus eras. Quid, quod inaudito discendi accensus amore Divelli a longo vix poteras studio? Et nimii quoties accusabare laboris, Nullum unquam aiebas discere posse satis, Ipse ego iudicium tantum tam mollibus annis Miratus, simul et talia totque bona, Quantum nemo potest acie comprendere mentis, Ardebam, notus, carus et esse tibi. Sed quia non mea me tenuis fortuna latebat, Sola fides, solus spem faciebat Amor. Quaeque prius non parva fuit, mihi cura colendi Crevit in immensum pulcher Apollo tui. Oh quoties leges nodosaque iura perosus, Iurgiaque insani litigiosa fori De manibus, nec non tota de mente libellos Abieci incusans horrida iussa patris! Divitias aliis, et nomine magna libenter Linquebam, parvo sat lare dives ego; Musarum sylvae, Musarum flumina, sola Musarum poterant antra placere mihi. Quaeque alii ludo, festis vel lusibus, ipse Doctrinae studiis tempora cuncta dabam. Saepe hyeme in media, mediis saepe aestibus, orta Repperit insomnem, pervigilemque dies. Tunc etiam incoepi, quamvis male sanus haberer, Iungere materno patria verba sono, Non adeo ut nostros igneis curasque levare Et petere auxilium praesidium ve malis, Nam mala quis, curasque vocet, quaeratque levare Queis mage nil sanctum est, queis mage dulce nihil? Sed pueri ut formam dilecti animum pudicum Ethruscis possem tollere ad astra modis Et memini Dantis magni, cultique Petrarcae Cum legerem numeros obstupuisse diu, Nec praeclara satis divini carmina Bembi Mirari, aut poteram concelebrare satis. Arcadiae pastorum etiam, lususque iocique Carminaque, et docti sic placuere sales, Post illa ut longe sermonis cura Latini Nempe minor nobis inferiorque foret, Contentus vulgi lingua patriaeque loquela, Destiti ego externum quaerere velle decus. Utque vides calamo inculto tenuique Minerva Scribebam, si quid scribere iussus eram, Et quamquam octonus mihi ter vix curreret annus, Exierat vulgi nomen in ora meum, Et spem nonnullam de me venientibus annis Praebueram quam post diripuere noti. His ego confisus sperabam confore rebus, Quandoque ut fierem dignus amore tuo, Nec me vana fides animi, studiumque fefellit, Irrita nec voluit tam pia vota Deus. Nam tua nec bonitas nunquam laudata, nec unquam Sat laudanda, ultro coepit amare suum, Et mihi praestari quae debent omnia amico Sponte sua large detulit officia. Tunc ego foelici contingere vertice coelum Ipsis coelitibus nec minor esse deis, Ex illo illaesam concordi foedere vitam Semper uti fratres viximus unanimes. Alterutri siquid placuisset, protinus alter Quaerebat, semper unus utrique labor, Quippe eadem semper uobis ingrata duobus, Atque eadem nobis grata duobus erant, Mirari ut nullus non secum, scire nec ullus Iam posset, maior utrius esset amor. Ibas, ibam, stabam, stabas, denique semper Alter in alterius commoda respicere. Certe ego te propter Romana palatia et ampla Deserui magni non semel arva Tybris Ipse, tuis rebus cunctis sociisque relictis, Ad latus haerebas, usque et ubique meum. Felsina disiunxit donec nos, Felsina docta, Felsina, quae patria est vel mihi cara magis. Siquid enim rerum naturae, si scio quicquam Divinum, id totum Felsina me docuit; Ferrea Bucca illic aurum fundensque smaragdos, Illi, ego, siquid sum debeo, siquid ero; Illic Fabritius Garsonae, gloria gentis Tam clarae, nec non altera spes patriae. Post etiam Patavi praeclaram pergis ad urbem, Quo socius, quo te prosequor usque comes, Atque ibi complures una foeliciter annos Egimus, ut nunquam non meminisse iuvet. Rursus ad exigui longo post tempore Rheni Flumina te, rursus me comitante refers, Inde ubi consultum iuris fecere periti Et posita est capiti laurea digna tuo. Francorum ad regem sic mandat avunculus ipse, Arripis, e morbo vix bene firmus, iter Et tecum, nostri bona pars, Baptista Alemannus Discedit, quo non alter amabilior, Quandoquidem egregium verbis rebusque parentem, Non minus ingenio quam probitate refert. Tunc ego quae tulerim sine te, dulcissime Lenti, Unus, qui fueras portus et aura mihi, Vulnera ne refricem vix dum coeuntia, praestat Ignorare tibi, quam retulisse mihi. Quod nisi Stroza meuS rebus iuvisset in arctis, Qui vere post te solus amicus erat, Tristia me longae coepissent taedia vitae, Qua Phaeton tinxit fulmine adustus, aquas. Ille mihi assistens, te, docte ac care Busine, Testor, opem semper consiliumque dabat. Ille mihi in patriam, quo rursus forte vocabar, Post multa et magna incommoda suasit iter, Quo me languentem morbo curisque gravatum Perduxit mira sedulitate comes. Hic me quae tandem fortuna exceperit, unus Quandoquidem scripsi singula quaeque tibi, Pernosti, tantaque mones me fraude petitum Insidias caveam perfidiamque feram; Parui ego, totumque uni tibi debeo, Cosme, Quod sum, quod spiro salvus et incolumis. Sponte mea siquidem, patria semotus ab urbe Exilium laeto pectore dulce sequens, Quod mihi nascenti tribuerunt sydera, sylvis Umbrosis lentus rura beata colo; Et procul a vulgo solis inglorius arvis, Foelix iam longo tempore vivo mihi. Nam licet assiduis nunc hinc, nunc artibus illinc Appetar, innumeris afficiarque dolis, Non modo non moveor quicquam tantaque quiete Deturbor, sed eam cogor amare magis, Atque utinam meritas sinenti pectore poenas Non tam saepe mihi suppliciumque darent! Nostra etenim nimio dum plus ludibria quaerunt, Et ficta impingunt crimina mille mihi, Turpiaque obscoenis et me lacerantia verbis Postibus affigunt carmina, quaque die, Ut vel grammatici puerosque elementa docentes. Iam sibi contra me cuncta licere putent; Ipsi non tantum vulgo ridentur ubique. Fabula sed fiunt, ludibriumque bonis Et me quod tantis oppugnent molibus unum Efficiunt multis ne nihil esse puter. Ah miseri, ah male cauti, insonteis laedere non est! Indigne oppressos sublevat ipse Deus. An tantum est facinus, vel gloria tanta paternum, Eloquium et Thuscas non renuisse deas, Aut Bembum, quo nec melior, nec doctior ullus Extitit integra percoluisse fide? Sed quid ego ingrata haec, prorsusque indigna diu iam Conqueror, oblitus dissimilisque mei? Unusquisque suos moreis, sua quisque sequatur Gaudia; non omnes omnia quippe iuvant. Illi ne cessent aliorum incommoda velle, Et bona non aliter, quam sua damna quaeri. Urbanos alii melius sectentur honores Sudorumque petant praemia divitias. Nos nostros redeamus agros, quibus exulat omnis Invidia atque omnis stat procul ambitio! At Charites, at blanda Venus, Bacchusque, Ceresque, Faunique, et Satyri, capripedesque dei, Dum Nymphae vel serta legunt, vel carmina dicunt Aut celebrat castos casta Diana choros, Stant circum et teretes suras tremulasque papillas Mirantes laudant, candidulosque pedes. Ludunt lascivi per pabula laeta iuvenci, Attondent simi mollia prata greges, Discurrunt teneri non longe a matribus haedi; Non procul a foetu candida halat ovis, Pastores ipsi sub frondibus arboris altae Corpora securo fessa sopore levant, Dum volucres liquida modulantur carmina voce, Dum strepit aura, levi dum calit unda sono. Ipse ego naturae studio coelique relicto, Rebus posthabitis tempus in omne meis, Nil aliud studeo, curaque omnique labore Nil aliud noctu molior atque die, Quam mihi mandatum recte decurrere munus Et Florentinae consulere historiae, Quod si fata meos vel rerum oppresserit ordo Conatus, fuerit vel voluisse satis. Nec tamen interdum ne longa indagine fessos Aut nimio pressos pondere vincat onus, Non veterem flammam et priscum cantamus amorem, Quo maior nec quo sanctior ullus erit. Namque fatebor enim me certe non modo, nondum Taeduit Ausoniae poenituitque lyrae Cottidie sed plus augendae illius amorem, Ornandae studium, consiliumque probo, Aut caras petimus sylvas, iucundaque Tempe Qua iuga Senari montis opaca virent. Hinc ubi te primum conspeximus, hinc ubi primum Percussum est tantae foedus amicitiae, Cum vix dena tibi vitae fatalia Parcae Stamina nevissent bis duodena mihi, Vel qua frondentes ramis ingentibus ulmi Spargunt Fesuleo vertice ad astra comas, Murmure, quae levi perflatae et suavibus auris Spirant aestivo frigore blanda die, Quo tecum immensi spectantem sydera mundi Et quibus exurgant signa, cadantve modis Olim me totos memini traducere soles, Donec ab Hesperio surgeret axe Venus Et totas etiam memini traducere nocteis, Donec ab Eois clara rediret aquis. Illo sed nondum crudelis tempore miles, Et plusquam hostili barbara turba manu, Sylvarum nemorumque altos spoliarat honores Efferaque aequarat tecta perusta solo. Cum te vix puerum patriis pro moenibus urbem Tutari atque hosteis cominus impetere Vidi ego, gavisusque tua virtute sequabar Longius audaci castra inimica pede. Quin etiam venit in mentem quae dixerat olim Praesaga et ductu mens mea, Phoebe, tuo Eventura tibi, cuncta evenisse, nec hilum Frustrata est sensus pythia certa meos, Atque adeo ut nequeam temere quod carmine nostro Promisi, iuvenis facta referre senex. Nam quis tot meritis, tot quis virtutibus aequus Esse queat, laudes quisve referre pares? Haec mihi, ut coelo depellunt nubila venti, Discutiunt toto pectore tristitias Ut nec praesentis vitae fastidia, nec me Venturae moveant proxima damna necis, Sat videor vixisse diu, nec totus obibo. Maior enim tecum est pars, meliorque mei, Quare nec lachrymas dulces mihi fundite amici Et rude in inculto marmore carmen hiet: Varchius hic situs est, trini bene cultor amoris; Hoc uno egregius, coetera pene nihil.
8. ad Paulum Iovium Episcopum Nucerinum | Historiarum scriptorem carmen Paule Iovi, totum cuius iam clara per orbem Fama volat, celerique altum petit aethera penna, Duratura diu atque omnis ventura sub annos, Non quod Peonias iampridem, et Apollinis artes Callueris, multosque hominum subduxeris Orco, Nec quod priscorum nostratia nomina primus Piscibus imponens, Latias claraveris oras, Aut quod magnorum effigies atque ora virorum, Qua tuus aequoreis Benacus non minor undis Assurgit, fremituque imitatur murmura Ponti, Non sumptu exiguo atque ingenti pinxeris arte, Quique sua ornatis addens insignia verbis Ellogia illorum varios testantia honores, Quae praeclara licet per se videantur et alti Ingenii factura fidem, tamen illamet ipsis Historiis collata tuis ceu sydera sole Vanescunt, propriasque amittunt singula vires. Hic siquidem tete maior, teque ipse relinquens Post terga, extremum properas superare cacumen, Vel potius summo consistens vertice montis, Iam dudum foelix operum, laetusque laborum Despectas alios infra, tutusque quiescis, Quo nunquam nostro quisque pervenit in aevo, Forsitan et nunquam posthac venientibus annis Perveniet quisquam tantae ad fastigia laudis. Quid nam opere in tanto primum, tantique laboris Atque aevi multis pleno magnisque periclis Mirer ego? Ingeniumve audax tam multa quod unum Tamque loqui diversa paraverit, an seriem qua Cuncta suis disposta locis miro ordine narras, An potius clari eloquii numerosque salesque Verborum, et proprias vario discrimine vires? Queis reges, populosque omneis, veterisque novique Orbis ubi Ammerica nostri de nomine civis Alta iacet, prisca verus novitate recenses, An magis ut causas omneis, bellique gerendi Consilia et rerum rationem reddere pergis? Unde hominum mores varios addiscere et ampla Ornamenta queat, patriaeque sibique parare Quicumque illa semel docto perlegerit ore. Tu quo castra Ioco metanda, et qualibus armis Offirmanda, quibusque et qualibus oppugnanda Saepe doces, saepe idem urbeis defendis, et idem Expugnas, tu quae fallacia foedera quae sint Fidi mores, populumque levem, timidumque senatum Arguis, et nulli tutum confidere monstras Quae si nostrorum regum imprudentia et illa, Illa animis hominum regnandi dira cupido Scivisset, numquam Italiae, quod caverat olim Mediceus praestans animis, et viribus heros, Externis iterum patuissent claustra tyrannis Illius si consilium, si facta sequuti Essemus, coelo demissi civis ab alto. Numquam iterum peregrina manus, numquam advena miles. Quem sua non virtus, sed nostra ignavia nostraque Invidia, et procerum excivit discordia demens Paeninas fauces, coelo tractusque propinquos Molis inaccessae superasset culmina, numquam Impius, et nostris allectus ruribus hostis. Ah miserae et longum digna atque indigna ferentis Ltaliae in predam vertisset, et oppida, et urbes, Italiae fera gens populasset littora nunquam, Italiam numquam stravisset barbarus ensis. Heu quoties post interitum, post funera magni Laurentis Itali nostro de sanguine vepres Rorarunt! Italo quoties de sanguine rivi Creverunt quoties, Italo maduere cruore Aequoraque, campique omnes, sylvaeque, lacusque! Nam quae tam longe est, tamque ardua et avia rupes, Quae tam sepositae valles? Quae fluminis ora, Quod mare, quis scopulus, quo non furor efferus atque Praedandi illorum rabies pervaserit ultro? Testes qui nostris spumarunt ossibus albi, Sebetus, Lyris, Tarrus, Padus, Abdua, Rhenus. An non Ethruscos umbrosa cacumina montes, Et Florentinos excelsa palatia colleis, Nunc ferro excindi, saevis nunc ignibus Vidimus, et, crebris responsantem ictibus ipsi, Ipsi, inquam, intrepidi roboantem audivimus Arnum? Quem non Hispanis audax Germania castris, Dux ve Italo Gallus confisus milite fortis Terruit, et vires totius pertulit orbis. Quin etiam Latium, et rerum pulcherrima Roma, Roma deum auspiciis fundata, atque aemula coelo Concidit istorum indignis eversa ruinis. Sed si non aliam venturo numina Cosmo Invenere viam, liceat periisse tot urbes, Totque viros ferro crudeleis isse sub umbras Ante diem, liceat tot amara atque aspra tulisse. Iam privata placent, iam publica damna videntur Commoda, iam tanti est Arnique Tybrisque ruina. Concurrant iterum, sed eodem sydere et iisdem Auspicibus, qua se coelo mons Murlius aequat. Agmina, nec virtute pari nec viribus aequis, Et causa si diis bene creditur inferiori Quo sua victori renovetur laurea Cosmo Et nos sub tali vivamus principe tuti Quandoquidem hic viridis primo sub flore iuventae Maternam referens pietatem, animosque paternos, Sublimi accitus regno, claroque locatus In solio patrum auspiciis, populique favore Porrectas patriae non detrectavit habenas. Tempore tam dubio tali in discrimine rerum Accipere, et semet tantis offerre periclis, Communi propriam postponens ipse salutem, Publicaque anteferens privatis commoda damnis. Indole dein quanta referam, quam pectore forti Presserit, et rerum iustas laxarit habenas? Utque afflicta diu bello ac civilibus armis, Resque virosque locosque levaverit, ut sua suique Forma prior, priscum decus, nomenque rediret? Sic etiam ingenti pluvia ventoque gravati Exoritur cum sol, tolluntur ad aethera flores, Et seges inclinata solo sese erigit alto. Hic quoties sua signa, suosque ad bella tribunos, Invictas equitum turmas, peditumque catervas Pro patriae rebus, pro relligione deorum Caesaris aut magnis non parvas viribus addens, Emisit toties victricia rettulit arma, Et referet posthac iustis quia militat aether! Huic quoque non tantum Ethruscae, Musaeque Latinae. Verum etiam Argolicae Sese debere fatentur, Quas miseras totoque expulsas orbe recepit, Et fovet, amplexus maiorum exempla suorum. Quin etiam, si non vates praesagia fallunt, Ni frustra augurium coelo demittitur alto, Divino siquid debemus, ut omnia, Bembo Credere debemus, si non sunt omnia falsa. Tempus erit cum diis et te, bone Cosme, favente, Discussis, quae nunc offuscant nubila monteis Invidiaque procul Scythicis algente sub oris, Romanus Thusco fasces submittet Apollo, Aut certe non maior erit, Tyberisque fluenta Aequabit, si non excedet nobilis Arnus. Nunc sibi, quem frustra mille optavere maritum Insignes animis, forma et praestantia puellae, Magnanimi herois formosa, et sancta virago, Perpetuo casti coniunxit foedere lecti. Innumeros heroas et innumeras heroinas, Divorum auspicio paritura, ducemque datura Ausoniae, et sacris Romanum qui regat orbem. Hunc unum Caesar primis expertus ab annis, Terrarum dominus Caesar, vindexque deorum, Ingenium, puerique fidem, curasque viriles, Invictumque animi robur miratus, et arteis Extulit, imperioque bonus praefecit avito; Unum hunc excelsas Tybris qui possidet arces, Ethruscus pater et terras qui numine torquet Suspicit, et miro iuvenem complexus amore, Ingenteis ob virtutes celebratque fovetque, Ut dubium nulli iam sit, quin magna deorum Cura sibi hunc alios inter delegerit omneis, Qui miserae Ausoniae tandem terraque marique Et velit, et possit fessis succurrere rebus, Ferreaque antiquum convertere saecula in aurum. Sed quid ego a primo disgressus carmine, tanquam Enumerare alto labentia sydera Olympo, Aequor, et angusta totum concludere in urna Sperarim, laudes magni et praeconia Cosmi Deterere imprudens, et candida lumina solis Stultior obscuris velle illustrare tenebris Occepi? Ad tete redeo, me me mihi reddo. Obstrepere ut corvus cygno tibi desinat ater, Paule Iovi, qui tunc multum, longeque profecto Vidisti ut reliquis in rebus, cum tua tanta, Tamque bona egregie misisti munera tanto, Tamque bono egregioque duci, quo iustius unquam Nec vidit quicquam prudentius auricomus sol.
9. epistola ad Laelium Bonsium ut iuri operam det Laeli, quem dexter nascentem aspexit Apollo, Et Maia genitus primo tibi fautor ab ortu, Eloquium excellens, promptasque ad carmina vires, Ingeniumque dedit cunctis versatile rebus, Praecipue iuri dicundo eidemque docendo, Nec non et populis moderandis vocibus aptum. Quam fuerit legum semper veneranda potestas, Quotque viri bis studiis quondam nostrisque diebus Claruerint docti simul, ac virtute decori, Quantum praeterea privatim ac publice in omni Tempore profuerint rebus, quantumque salutis Attulerint decorisque simul bellique domique Publica res, quocumque illos aut regna vocarent, Nota tibi, et mecum es pleno saepe ore loquutus. Cur igitur dubitas tam longo tempore, tamque Perplexus pendensque animi, num civica iura, Romanasque velis leges addiscere tandem, Maioresque tuos imitari, ac vincere tentes? Qui legum clari studio iurisque periti Ampla sibi, et vobis reperere laboribus olim Praemiaque, et nullos periturum nomen in annos. Non ne vides, ut avos taceam proavosque relinquam, Et qui nunc illos non tantum nomine et ore, Sed virtute refert, quam magnus quamque verendus Vixerit haud pridem nostris Antonius annis, Cui viridis sacros circumdedit infula crines, Paruit, atque altum praecelsis rupibus Anxur? Quantum mente queo comprendere, sunt duo, quae te Retrahere a studio tali, Bonsi optime, possunt. Primum, quod magni res est durique laboris Plena, nec exiguum tempus magnumque requirens Corporis atque animi robur curamque perennem, Et quae numquam alio flectat mens seque relinquat. Non legum ipsarum vitio, sed crimine turpi Doctorum, tenebras qui soli ac nubila claro Offendunt, ignari interdum, aliquando volentes, Limpidaque impuro conturbant flumina caeno, Et quasi candidulis aspergunt floribus atrum. Deinde, quod ingenio praestantes altaque et ampla Corda virum ignavum hunc semper lagere laborem, Degeneresque animos et tanquam odere profanos Improba qui vendunt falsae mendacia linguae, Ipsi per nemora ac monteis lucosque sonanteis Ad caput ingenui fontis, viridante sub umbra, Secreti longe a vulgo strepituque remoti Naturae causas et aperti sydera coeli Spectantes, rerum interitus scrutantur et ortus, Turpia spernentes vilis compendia lucri, Unde sibi decus aeternum nomenque perenne Qua sol cumque solum inflammat, quaque alluit aequor, Acquirunt superasque domos ac templa serena Mente adeunt, caelo vivi, divisque fruuntur. Haec, et plura potes, quae dicere vera, negare Non ausim, ne forte putes me fraude vel astu Velle agere, et rerum specie, non rebus apisci. Quod cupio ut totum dedas te legibus, atqui Scire opus est rerum non esse, sed omnia culpa Culpa hominum fieri, quod tu quoque sponte fateris, Quae numeras, et quae merito pertaesus abhorres Nil igitur prohibet quin possit, qui volet, illum Non dico ex omni, sed magna ex parte laborem Effugere, et veterum mentem, non singula verba Iurisprudentum perquirens, reddere cuique Ius quod habet, verique tenax discrimine nullo Tutari innocuos semper, punire nocenteis, Litibus eximere implicitos, quae cuncta vetusti Legum latores olim cavere, sed omnia Auri sacra fames, et amor pervertit habendi. Quanto igitur maioris eget res publica legum Auxilii, numerusque minor reperitur eorum, Suppetias qui ferre velint, possintque labanti, Tanto maiorem, laudemque, decusque meretur. Quisquis ab obliquo declinans, tramite recto Incedit, iustoque bonum coniungit et aequum, Qualem te, Laeli, cupio speroque futurum. Summum ius, quoniam summa est iniuria, sed iam Responsum ad dubium satis est causamque priorem. Quod vero adhibes magnorum corda virorum Non secus ac pestem leges vitare, et in altis Condere se sylvis propter vaga flumina, et amnes Iam regum forti ridentes pectore fastus, Murmura quam vilis tolerantes vana popelli, Naturam ut rerum addiscant doceantque futuras Non penitus verum affirmo, penitusque refello. Sunt adeo quidam sed per quam, mehercule, pauci, Qui se contenti, solis sibi vivere curant, Vera umbris soliti praeponere, maxima parvis Coetera turba parum, vel nil prope distat ab istis, Quos memoras lucro tantum nummisque parandis Intentos, veluti per se manifesta docet res, Atque utinam multi non essent tempore nostro, Qui longe improbius, longe crudelius, atque Sordidius sophiam, quam civica iura profanent! Hi quasi vestem albam maculis, foedoque nigrore Conspurcant, gratisque rosis absynthia miscent. Restat, ut admoneam de me; ne forte rearis Exemplum caepisse tibi, qui iura perosus Dicor, at hoc prorsus falsum est, non iura sed ipsos Iam invertentes praecio, miserisque parantes Verborum laqueos, odi cane peius, et angue. Quamquam non desunt hodie docti atque diserti, Alciatus qualis nuper, qualisve Budeus Extitit Argivae pariter, Latiaeque Minervae Incrementum ingens, Francorum et gloria gentis, Qualis et eximio clarus Longolius ore, Vel priscos qui nunc, nisi vincit Laelius aequat, Quos inter nostros, ut tangam, Lentius atque Aldobrandinus possunt, debentque referti, Non minus eloquio clari, quam legibus ambo. Praeterea non mens eadem, non omnibus idem Est animus, non una etiam parilisque facultas. Scis te nobilibus, sed non locupletibus aeque, Nec tam divitibus quam claris patribus ortum; Corporis atque animi praecellis dotibus, at te Ut plerumque bonos fortuna adversa fatigat, Nec sinit emergas ad alta fastigia rerum. His ego te multisque aliis rationibus hortor Atque oro, obtestorque mihi, carissime Bonsi, Sin aliam ob causam, saltem, ut praeclara tuorum Exempla atque alte vestigia pressa sequaris. Legali tandem doctrinae te dare, et ipsis Iuribus invigilare velis, versando diurna, Nocturnaque manu versando antiqua vetustas, Quae dedit in plureis digesta volumina libros, Grande opus, ac nulli linguae candore secundum. Sic mihi, qui te unum tanquam mi filius esses Unice amo carumque habeo, magnumque videre Discupio, egregie Sat feceris atque parenti Parueris, rebusque tuis non pessime, et una Rebus amicorum bene consuluisse fereris. Adde quod arcana fati vi ad iura vocaris, Ergo tam claris quam primum accingere coeptis, Pisarum pete tecta libens, Alpheaque regna Lustra tria, et geminos iterum cum clauseris annos, Et triplicem teneas facundo in pectore linguam, Spesque meas illic magnis successibus imple.
10. sub imagine Iuliani Medices Nam quis te livor? Quae te tam dira furentem Patrandi sceleris rabies, regnive parandi Ambitio, patrios tecum eversura penates, Impulit effera gens furiis ultricibus olim? Ut iuvenem florentem opibus virtute decorum, Conspicuum forma, dulci gravitate verendum, Praestanti insignem eloquio, nil tale merentem Incautum ante aras et diis spectantibus ipsis Aggressa infandum, media testudine templi, Allectum blande, praetentatumque dolose, Conficeres ferro totum per pectus adacto? Et clarum obscuro foedares sanguine fratrem, Totius Italiae simul absumptura salutem? Heu facinus nullo delendum tempore, nulli Aequandum, non ulla unquam sat caede piandum Impia corda, immania saecla, immitia fata, Fata malis hominum gaudentia; quid mage saevum, Damnatum ve magis vidit sol? Castore laeso, Occidis Ausoniae Pollux, columenque, decusque, Etsi non aliud Medicae spes altera gentis, Clementisque pater, totus cui paruit orbis.
11. Paulo Iovio Iuniori Paule Iovi iuvenis, seniori iam prope et arte Dicendi, et rerum doctrina aequalis, et ipsa Faecundi ingenii bonitate orisque decore, Quae tua de magno misisti carmina Cosmo? Valde, culta quidem multoque inspersa lepore Grata mihi indocto, doctis iucunda fuere, Nulla etenim nostras demulcet suavius aureis, Quam sibi quae Cosmi praescripsit pagina nomen, Antiquam laudem et veterum decora alta parentum Qui renovat, priscis implens virtutibus orbem. Quapropter tanto de munere, tamque beato Non solum toto te amplector pectore, verum Tam clarum ingenium, tam dulci carmine versus Ex animo valde tibi gratulor, ac mihi multum Gaudeo, qui talem ac tantum sim nactus amicum, Quos etiam erepti deflentes funera Pyrri, Funera perpetuo Ausoniis lugenda colonis Ascripsisti, culti pariter gratique fuerunt, Atque Academiae procerum pleno ore probati. Quare non hortor te tantum, sed rogo pergas, Mi Paule, et Paulum aequipares, superesque priorem.
12. sub effigie Philiberti Aurantii principis Aspice quam torvo meditans fera proelia vultu Spiret adhuc, gestetque oculis, ac pectore Martem, Auratis fulgens princeps Aurantius armis Quem tristi Italiae fato, genitumque ruinis Tybri tuis, atque Arne tuis, non optima nostris Gallia produxit, misit Germania damnis. At tu verum aliter neverunt fila sorores, Auranti Philiberte, ingens Salonia proles, Dum res immodicas, dum regna Oenotria, magnae Dum sceptrum Ausoniae, dum totius orbis habenas Mente agitas, volvisque atros sub corde furores, Cum prope bis senis iam mensibus oppugnares Undique disertae pulcherrima moenia Florae, Dum properas multis cum millibus obvius ire Ferrucio, prohibere parans ne transeat, ipse Ipso in principis conflictus, protinus, omnes Antevolans, ictu glandis traiectus aehenae, Quo Catilina loco poenas dedit impius olim, Infimus ut miles primo cadis impete et illa, Illa tua in tenues spes tecum evanuit auras.
13. Ludovico Buccaferreae praeceptori Quis tua, quis digno praeconia carmine ad astra Evehat, et veris coelo te laudibus aequet, Ferreabucca, auro manans ditissima semper? Nullus opinor erit mortalis tempore in ullo, Solus enim, nugis proavum technisque relictis, Graecorum ingenia et praeclara inventa sequutus, Perspicuis reseras veraci pectore verbis Quicquid Aristoteles obscuro texit amictu, Quo natura nihil maius dedit, aut dabit unquam. Non te praeterea divi monimenta Platonis, Nec miranda latent docti praecepta Galeni. Adde quod in magnis rebus versatus et aulis Nostrorum regum, et procerum, saeclique perosus Ingenia et mores soli tibi vivere pergis. Salve, Felsineae spes ingens, et decus urbis, Quem propter non iam parvus, sed maximus undas Extollit, coelumque petens ferit aethera Rhenus. Salve, teque diu conservent numina nobis Incolumem, meritisque tuis condigna rependant Praemia, si terras quicquam et mortalia curant.
14. Octavio Pantagato Ingenii vis alta tui, mentisque benignae Candor, et egregiae tantis cum dotibus artes, Octavi venerande, tui probitasque pudorque Rarus, et hoc etiam rarissima tempore virtus Iampridem toto me pectore, menteque tota Percepere tibi, stimulisque egere volentem, Ut quid sentirem de te, tibi carmine nostro Ingenue notum facerem, saeclisque futuris Exiguae quantum possent extendere vires, Iudicium, pariterque meum testarer amorem. Scilicet, ut mores nunc sunt, ne forte viderer Nonnullis alios ex se qui non bene fingunt, Ambitione mala, propriaque cupidine coecus, Solus tam clari non cernere lumina solis, Aut etiam, quod longe a me, longeque remotum Esse volo, tristi suffusus corda veneno, Invidia tacuisse; haec sunt, pater optime, quae me Clara tua obscuris intexere nomina cartis. Impulerunt iri quae nunc tibi vera probatum, Et reor, et siquid veri mens augurat, opto.
15. ad Iovem et ventos de maxima quadam tempestate Heu quia nam tanto tempestas turbine coelo Exoritur, tantique ruunt ex aethere nimbi? Quid pater omnipotens alti regnator Olympi Tantarum largo moliris flumine aquarum? Quidve paras? An ne ut veteri redeunte figura Omnia sint pontus, careat quoque littore pontus? Et vos, qui tanto percurritis aera venti Murmure, saeva gravi miscentes proelia nisu, Omniaque horrisono certamine perturbantes, An vos in miseros etiam saevitis amantes? Tam cupide qui olim vestros rapuistis amores? Non satis heu fuerat totos maduisse per artus Insignem facie puerum, et virtute decorum, Cum patris accitu, matrisque ad rura vocatus Iussa ingrata obiens, fido comitatus Achate, Laetus iter faceret. Cur, o cur nunc quoque venti Et pluviae absentem sic infestatis, et ipsum Me desiderio tandem tabescere inani Cogitis? An superum tangit praecordia livor?
16. ad Petrum Tolentanum Quod tam suspensa iaculatus fulmina dextra Iuppiter aetherei summo de vertice coeli, Innocuos toties certos libraverit ictus Culminibus, templisque suis ac principis alti Turribus excelsis vanos iniecerit ignes, Omnia terrisono, sed inani murmure miscens, Nil aliud nobis voluit pertendere, quamquam Credere portentis, operamque impendere monstris, Relligione pia patrum, sanctisque vetamur Legibus, ut nosti bene tu, doctissime Petre, Quamquam nec ferrum, Cosmo regnante, nec ignes, Nec vanas timuisse minas, bellive tumultus, Undique qui frustra toties iactantur inanes Principe laeta suo nec non tutissima veri Auxilio confisa Dei, Florentia debet.
17. sub imagine Henrici Francorum regis Quid regem, vere regem, lateque potentem, Praestantem bello regem, studiisque Minervae Insignem addoceat si scire, Henrice, laboras, Henrice Francorum decus, ac nova gloria gentis, Non alius quisquam citius, meliusve potest te Patre docere tuo, magnum bone consule patrem, Patrem imitare tuum, quo nullus tempore in omni, Omnibus in rebus maior fuit, aut erit unquam. Ex illo virtutem omnem verumque laborem, Fortunam ex aliis tantum didicisse memento.
18. ad se ipsum Tunc reor, ac tunc vix etiam potiere quod optas, Quamquam parva aliis, longe tibi maxima poscas, Nulla licet renuas, Varchi, discrimina, nullos Effugias dignos non vili mente labores, Cum volucres sylvas pertesae, atque aera, pontus Et pisces altis habitare in montibus ornos Incipiunt, undas atque humida regna perosi, Scilicet ut quantum satis est, nec plura roganti, Curarum experti, sine lite, et corpore sano Securam liceat tranquillo pectore vitam Ducere, sepositam vulgo Phoeboque vacantem. Nam longe diversa altis Saturnus ab astris, Saturnus tardo atque infesto sydere labens, Iam tibi decreverit, cum primum lumina solis Hausisti, et querula testatus voce labores Venturi auxilium poscebas inscius aevi. Hic tibi pauperiem, longa hic et maxima bella, Hic tibi amicorum insidias, fraudesque et acerbam Invidiam, morbosque graveis, segnemque iuventam Indicat exurgens coeli de sede secunda, Cui favet undena Mavors statione coruscans. Quae nec falsa putes, nec partem demere, ne dum Vincere contendas alia ratione modoque Omnia quam placide tolerando et pectore forti: Ergo cuncta feras hylari vultuque benigno. Nam tibi non deerunt optatae gaudia vitae Omnino, ac miti, longaque fruere quiete. Quandoquidem tete Musis addictus et altis Montibus, et sylvis gavisus, et ocia quaerens, Ambitione procul, contentus paupere tecto Secernes populo stellis ducentibus, ut se Et rerum melius possis exquirere causas. Ex flore ad caelum numeris super omnia laurum, Quamquam multa tuis prorsus contraria votis Interea rebusque cadent adversa secundis, Quae sine diis numquam vitare, aut tendere contra Sufficiunt homines coelo fatisque minores, Fuscus ut Aegypti vates testatur alumnus, Quique bonus nuper nostris Pontanus in oris Edocuit; monstrante dea, vaga sydera coeli.
19. epistula Lucio Oradino ut legum studiis incumbat Quidquid ubique vides, terras, mare, sydera, coelum, Unde hominum genus, et pecudes, quaeque aera pennis, Quaeque secant liquidum vasto sub gurgite pontus, Ad herbas, ad et frutices, plantasque feraces, Cunctaque praeterea fiunt expertia vitae Ut saxa, ut lapides certa stant omnia lege, Omnia lege sua gignuntur, et omnia crescunt Lege sua, tenduntque sua deinde lege sub orcum; Ut si vel minimum lex illa et foedera rerum Cessarent, subito terras, mare, sydera, coelum Dissolvi, ac totum videas per inane vagari, Immo corruere atque ad nilum cuncta reverti. Ergo divinae si res, quaeque ipsa creatrix Progenuit rerum natura, aeternaque coeli Templa, deum sedes, ne dent convulsa ruinam. Legis egent, quid tu censes mortalibus hisque Quae faciunt homines, dicuntve, Oradine, futurum? Si legum ipsorum vires, ac vincula tollas, An dubitas quin vita hominum vi caede, rapinis, Plena omnis penitusque dolis ac fraudibus, atque Flagitiis cooperta esset quam vita ferarum Tuta minus, violenta magis, fugiendaque prorsus? Nam quod de media saevi nos luce latrones Non iugulant, quod non spoliant, ac praemia rapta Veste petunt, ipsis debemus legibus atque Principibus legum custodibus. Ergo vel ipsum Te, Luci, aut quemque pudeat, pigeatve togatis Sacrarum legum studiis, iurique vacare? Praesertim cum sis Perusina natus in urbe, Quam non iura minus decorant pugnacibus armis, Stirpis Oradinae germen, quae iuris honore Claruit in primis ac legum praestitit arte, Ignorare putas nisi me, quod novit uterque Oceanus, qualis legum quantusque sacerdos Fulgeat, atque alios praecellat Iulius inter Doctores respondendo, pariterque docendo, Accitus qui nunc Romana ad culmina rerum Mox etiam digno primos aequabit honore. Quid dicam, quod pene iuris hoc tempore legum Consultis summi passim mandantur honores? Praemia quid memorem? Quae te, scio, maxima quamvis Aut nihil, aut minimum contentum laude moverent? An tu etiam exemplum de me tibi sumere dices? Osorem legum falso, quem crimine multi Insimulant, sed fac verum sim iuribus hostis, Legitimis numquam cartis rebusque vacarim, His quamquam meliores olim impendimus annos. Denique maioris perculsus imagine laudis Noluerim iurisprudentes inter haberi. Quid si ipse imprudens erravi? Si male cautus Non belle mihi consului, si denique prudens Atque volens perii? Num tu, quoque dic rogo, sodes Admonitus periisse volens vivusque vidensque Stultitiam unius, veI certe errata secutus? Non ita te docui, non haec praecepta Latinis Fontibus aut Graecis hausisti me duce, nec te Taliter instituit dictis animoque paterno Mobilibus qui te formavit Alexius annis, Quod si tu, ut plerique solent, nec prorsus inepte Continuum longumque nimis causare laborem, Hunc tibi deminuet magnaque ex parte levabit Iudicium prudens doctoris, et inclyta nostrae Ingenia aetatis, quae se rubigine tersa Artibus excoluere bonis tenebrisque fugatis Accipere diem, iam pene aequalia priscis, Et tua non minima in magnis industria rebus. An rerum causas censes, nostrisque remota Sensibus, et quae sunt imo demersa profundo, Ante oculos quae sola tibi nocteisque diesque Versantur generosum animum stimulantia, posse Tempore in exiguo disci parvoque labore? Praeterea sophiae pars est prudentia, resque Publica, quae mores hominum moderatur et urbes; Huius pars princeps et portio maxima legum est Doctrina, ac iuris sapientia, praemia quae dat Digna bonis gladioque malos ac fuste coercet. Non igitur longe a templo, sacrisque Minervae Dum legum studiis, dum iuri incumbis, abibis, Nec linques, ut rere, procul decreta sophorum. Quod si venturos extendere nomen in annos, Et claram longum famam diffundere in aevum, Carminibus Latiis vel Thuscis versibus optas, Posteritas ut te laudet, miretur et omnis; Nam sola haec castis debentur praemia Musis, Nonne fuit legum iurisque peritus Apollo? Non prisci antiquas sanxerunt carmine leges? An non forte licet iuris legumque peritis Praeclaras etiam divinae Palladis artes Excolere, et rerum obscuras inquirere causas? Num leges, num iura vetant vel docta aliorum, Vel sua perpetuis intexere nomina cartis, Seu nostro seu illi malint sermone Latino Qui iura exercent, qui legum dogmata norunt? Sed si non essent, ut sunt, haec omnia, si non A te ipse hoc peterem, quem tu pietatis honore Alterum uti patrem, longo iam tempore semper Prosequeris, non mente tenes, non pectora servas, Imperio cuius quantoque auctore iuberis Hoc facere, et iuris monimenta, claraque legum Scita sequi? Ut nullo iam pacto obsistere, nulla Iam ratione queas vitare hunc, sive laborem, Sive decus potius, certe decus; ergo nocentes Tolle moras, altosque volens accingere ad orsus, Exigua nec re tenuique in laude putato Versari, ingenium nec quae magnumque requirat Iudicium, quicumque reos causasque tuentur, Non ut causidici quidam, fraudumque ministri, Legum eversores, sed tamque iuris asyla. Nam, ut veteres multos et nostrae aetatis omittam, Non paucos, quali nuper, quantoque Budaeus Praestitit ingenio? Quali Longolius ipse Iudicio et quanta dicendi excelluit arte? Nonne vides etiam quam magnas praebeat et quam Spes alat egregias Firmi tutela decusque Lentius, et callens et servantissimus aequi, Quo melius quidquam nunquam tulit aut feret Arnus? Sed quid ego haec refero? Quasi non pater optimus, atque Maximus his coelum gradibus conscenderit altum, Resque hominum solus moderetur, resque deorum Iulius aethereo praesens dignatus honore, Unde alios iure hic taceo. Non tu tamen unus Carminibus nostris, Taurelle, indictus abibis, Qui ceu sol reliquis fulgorem dasque adimisque, Hunc tibi proponas imitandum ex omnibus unum, Mi Luci, hunc unum venerare, hunc denique semper Doctrinae ante oculos, et morum exemplar habeto.
20. ad Iulianum Gondum Si tibi nota forent mea multa incommoda, Iuli, Et miser in quanta verser amaritie, Ob carum fratrem, mihi post utrumque parentem Ereptum, cui non barba rigebat adhuc, Non mirareris longo me tempore inertem, Musarum doctis abstinuisse choris, Sed quod fortunae deiectus vulnere tanto Non perii, siquis bis perisse potest.
21. ad eundem Indignos qua mente feram tot, Iule, dolores Quaeris pro nostra semper amicitia, Et mirare animum tam multa incommoda nostrum, Tamque diu immerito, totque tulisse mala. Verum ego, continuis quamvis premar undique curis Et mens ipsa novis fluctuet usque malis, Non potui tamen omnem desperare salutem, Et tam crudeleis esse putare deos, Quos equidem auxilium nobis mens conscia sperat Laturos, hominum si pia facta vident.
22. ad eundem Illud me in tantis moeroribus, optime Iuli, Hortatur, quod sum conscius ipse mihi Me quicquam in tota non commisisse iuventa, Quod quemque vel me laedere iure queat. Quid si dura tibi fuerit sors, ut solet, inquis? Cuncta quoque, ut soleo, leniter ipse feram.
23. votum Dii superi, quos nulla latent mortalia facta, Et soli iustis cernitis illa oculis, Vos mihi, vos misero auxilium discrimine tanto Ferte mihi, tantis eripite atque malis, Aspicite heu quanto curarum deferor aestu, Neve rogo in ventos tot sinite ire preces, Si mea vita tamen, quam semper puriter egi, Hoc meret, et cuiquam non nocuisse iuvat.
24. ad eundem Iule, diu nobis non frustra credite amice, Nec merito id nostro, sed bonitate tua, Pro nobis siquem cepisti, quaeso, timorem Deponas, nam sunt omnia salva mihi.
25. ad eundem Iule, meis oculis et me mihi carior ipso, Cuius perspecta est unica amicitia, Quam multa indigne nostro hoc adversa in amore Pertulimus, forti vicimus atque animo! An quod amicitia adversis velit ipsa probari, An quod sit semper sors inimica bonis?
26. ad eundem Si quando, mi Iule, tuis fuit usus amicis, Ut tandem a mortis limine restituar, Nunc opus est pro me assiduus quoscumque fatiges, Ne mihi ferre negent suppetias misero. Et cogant a me Siconium esse procul, Qui mihi magnifice semper sua facta loquendo, Non patitur laetum vivere, nec vacuum, Ad mortemque meas tundit sermonibus aures, Sero, mane, die, nocte, domi atque foris.
27. ad eundem Perstat Siconius me occidere, dum mihi de se, Deque suis semper magnifice loquitur, Nec potis est quisquam tanto me tollere casu O me infelicem, propositumque malis! Dii, quorum est semper misereri, denique ab isto Me eripite, et misero ferte mihi auxilium! Quod pote si non est illum mutescere, saltem Nunc liceat surdis auribus esse mihi.
28. sub imagine eiusdem Iuliani Gondii Talis erat primis et pubescentibus annis Iulius, Elisias mox subiturus aquas Caetera, quae pingi nequeunt, cognoscere si vis, Tolle necem, aeternis par fuit ille deis.
29. Laurentio Lentio Haec te, sancte puer, calathis ridentia apertis Expectant croceis lilia cana comis Haec tibi ego candore tuo, candoreque dona Digna meo, assidua purgo rigoque manu. Magna alii tibi, Laure, et dona et carmina mittant, Mi sat erit pura te coluisse fide.
30. ad eundem Accipe diverso ridenteis flore quasillos, Primitias nostri, divitiasque soli; Ut Baccho, Cererique tibi sic, optime Laure, Dona damus, nullo non renovanda die.
31. ad eundem Liliaque, violasque tibi, pulchrosque hyacinthos, Quandoquidem quod dent nil modo maius habent Fesuleae porgunt agrestia munere Nymphae, Teque diu nequicquam ad sua dona vocant.
32. ad eundem votum Fesulei colles, et tu, quem plurima ubique Regie mons dulci perluit unda sono, Vosque herbae, vosque antra, et amoeno frigore sylvae, Vos quoque nympharum cognita prata choris, Prata choris nympharum, et Phoebi grata Camoenis, Quodque mage est Lauro cara et amica meo, O mihi vobiscum liceat si degere vitam, Et vitam in vestro ponere, et ossa solo!
33. Dummodo tu nostram, Racti carissime, ad urnam Insculpias quod non deleat ulla dies: Hoc, quem non uno, sed triplici amore beavit Sancta Venus, tegitur Varchius in tumulo.
34. de monte Faesulano Orphea miretur Rodope, sit Pane Lyceus Insignis, iactent sanctum Helicona deae, At tu nec coelo, quamvis sit Iuppiter illic, Invideas coelo non minor atque Iove, Aspice, Laurus adest, primos tibi cedere honores Certatim Rodope, Pana, Helicona, Iovem.
35. ad Laurentium Lentium Tu licet umbrosas habites, Laure optime, sylvas, Antraque mortali non adeunda pede, Te tamen ostendunt nobis, et vesper, et idem Lucifer adventante atque abeunte die.
36. ad eundem Cum sol ex alto sese incipit Apennino Ostentare, replens omnia luce nova, Tunc te pastores, tunc te volucresque salutant, Atque ferae adventu laetae, hylaresque dei.
37. de eodem Omnia laeta, novoque vides ornata decore, Cum sacer hic sancto pectore Laurus adest; Omnia moesta, suoque vides spoliata decore, Cum sacer hic sancto pectore Laurus abest. Sic etiam nascente exurgunt omnia sole, Omnia sic illo deficiente cadunt.
38. de eodem Nuper ubi innumero ridebant prata colore, Ludebantque hylares Musae, et Apollo simul, Aspice: Laurus abest, lapsos tabescere flores, Et siccos fonteis, et sine fronde nemus. Longe Phoebus abit, longe fugere sorores Squallenti sordent arida prata situ. Omnia, Laure, tuo adventu laetantur, et omnia Discessu moerent deficiuntque tuo.
39. ad eundem Ad eundem Nullus erat nuper, quo se iactaret Apollo, Mons magis, aut magno gratior umbra Iovi; Nunc, te absente, Iovi nulla est ingratior umbra, Mons ve aliquis, quo se iactet Apollo minus.
40. sacrificium ad lucentem fontem Lucide fons, multaque sacras lauro obsite ripas, Et tantum magnis fons habitate deis. Corniger hic, varioque incinctus tempora flore, Ante tuas humilis sternitur haedus aquas, Ipse auras, leneisque sonos, lauroque fruenda Defesso aestivis aestibus antra para.
41. Laurentius Lentius ad Benedictum Varchium Praeceptis monitisque tuis, carissime Varchi, Nam mihi defuncti patris es ipse loco; Iuri operam impendo assiduam, qua culta per arva Exiguo Renus flumine volvit aquas, Coetera sat foelix, unum illud moereo quod te A nobis morbus cogit adesse diu, Quem si depuleris, ceu spero, te rogo uti nos Accersas, si non ipse venire velis. Nam sine te totus non sum, Varchi optime, cum tu Dimidium nostri sis, fueris, et eris.
42. ad Laurentium Lentium responsum Qui me tam longo tentavit tempore morbus Tranare, et Stigias pene coegit aquas, Multa quidem, ut nosti, nec parva incommoda nobis Attulit, atque unum me, bone Laure, magis Omnibus excruciat reliquis graviusque videtur, Quottidieque magis durius, atque magis, Quod tecum simul esse vetor, quod vivere tecum Non datur, in quo uno sunt mihi cuncta bona. Nil ego sum sine te, nil prorsus non modo, Lenti, Dimidia videor parte carere mei.
43. Dominici Clementii tumulus Te pater et genitrix, te fratres, te soror ipsa, Clementi, heu pietas crudeli peste peremptum, Nec minus unanimes longum flevere sodales, Sed multo his unus magis omnibus Allegrettus, Quem tibi sancta fides casto coniunxit amore Flebat, et o superos, immites, aspraque fata, Noctes atque dies clamabat, siccine formam Egregiam, moresque probos, vitamque pudicam Ingeniumque sagax primo estinxistis in aevo.
44. inferiae ad fratris tumulum Has lachrymas tibi, frater, et haec suspiria ab imo Corde damus, moestis debita dona rogis, Annua solemni referam, quae munera ritu, Si sinet, erepto te, superesse dolor. Interea mihi, frater, ave, qui mollibus annis Duxisti interitu funera nostra tuo, Omnia nam tecum perierunt gaudia nostra, Et nostra est tecum tota sepulta domus.
45. tumulus Iuliani Gondi Si mortalis eras, unde illud, candide Iuli, Divinum cum tot dotibus ingenium? Si deus, eripuit quis te mortalibus? Heu heu, Credendum est etiam posse perire deos?
46. Ioannis Medices ducis iustissimi tumulus Dum cadis ipse, eodem tecum simul impete Roma, Totaque cum Roma concidit Italia.
47. Pauli Benivenii Te quoque, Paule, neci miserunt impia fata, Nec prodesse tibi lingua triplex potuit, Nec quod eras aetate puer, vir pectore, nec quod Summa tibi pietas, summum erat ingenium. Credo equidem non digna tuis virtutibus aetas Nostra erat, atque haec tam perdita saecla hominum; Vive deis, igitur, permixtus, claraque coeli Templa habe, et aeternum, perpetuumque vale.
48. Ludovici Martelli Te, Martelle, etiam Medices post funera Martis Impia crudeli fata dedere neci; Ne foret, aut armis, qui iam defendere posset Italiam, aut Thuscis nobilitare modis.
49. Laelii Maximi Quam bene pro patria pugnans occideris, et nunc Pro patria heu foelix, cum patriaque iaces! Aeternum tua facta sequens mirabitur aetas, Et minor illa tui fama Catonis erit. Solum te vidit, priscorum more Quiritum, Roma necem externo praeposuisse iugo.
50. Iulii Vergilii Urbinatis Si patriam, Urbinum; si quaeris nomen, Iulus; Si stirpem, stirps huic Vergiliana fuit. Si mores dotesque animi, vix tanta putare Mente queas, ne dum carmine habere brevi. Quod superest, lachrymis, nardoque insperge sepulchrum, Tot bona siquis in uno una obiisse doles.
51. Iulii Stroctii Philippi Ut rosa, quam durus nascentem verberat imber, Sic tu, sancte puer, raptus primo cadis aevo, Spesque, decusque tuis olim, nunc moeror, et ingens Luctus, ut e petris rivus fluit altus aquarum.
52. Gasparis Contareni Quod tantis oppressa malis pulcherrima tellus Itala, cum sancta relligione, brevi Sit casura, magis portendere quae poterat res, Quam Contareni Gasparis interitus, Qui quantum reliquos post terga reliquerat omneis. Doctrina, tantum moribus ante fuit.
53. Francisci Molsae Et Graiae, et Latiae, et Thuscae flevere Camoenae, Cum bonus immiti funere Molsa perit. Ossa iacent tumulo hoc, sed fama, atque umbra vagantur: Umbra per Elysios, fama per ora virum.
54. Petri Bembi Non lachrymas, plantusque tuo tibi, Bembe, sepulchro, Tristes, sed laeti thura, precesque damus. Mortalis sunt illa viri, mortalibus ipse Exutus, coeli patria templa tenes, Necte etiam quisquam debet laudare, potestve. Nam tecum una omnis gloria, lausque perit.
55. Iacobi Sadoletti Non tu cum moreris nobis, Sadolette, sed omnium, Et sophia, et virtus, relligioque periit.
56. Marciantonii Flaminii Nil tibi parca nocens abrupto stamine, Marce Antoni, at nobis obfuit illa nimis; Te vivo, ingenium, pietas, eloquentia, virtus Vixere, te extincto deperiere simul.
57. Stephani Columnae Quo tumulo Stephanus tegitur Columna sepultus, Hoc eodem Mavors, relligioque iacent.
58. Ioannis Baptistae Sabelli Extinctum cum Mars vidisset forte Sabellum, Nunc heu, sum vere mortuus, inquit, ego.
59. Sigismundi Martelli Sublatus ferro primis, Martelle, sub annis, Sigismunde, iaces nec te pudor ille, nec ille Frontis honos, Thuscaeque suum iuvere sorores.
60. Mathei Curtii Curtius hic situs est, quo vivo, vixit et ipsa Ars medica, extinctum est fida secuta comes.
61. Ioannis Baptistae Montani Ut posset fera mors non mortales tradere leto, Te, Monti, eripuit non tibi, sed reliquis.
62. Manicinae Illa tuo hoc tecum tegitur, Mancina, sepulchro, Digna deo virtus, formaque digna deo, Nec quicquam superest de te, nisi nomen, et umbra; Salvete aeternum nomen, et umbra mihi.
63. Faustinae Balionae Si dea, mortalis certe, Faustina, fuisti, Sin homo, par certe sola deabus eras.
64. Mathei Curtii In tumulos, quae multa solent, sed falsa referri Plerumque; hic vera, qui transis, hospes, habebat.
65. Furiae canis Quae poterat cursu celeres praevertere ventos, Et quascumque fero sternere dente feras, Delitiae domini, populique haud parva voluptas, Hic Furia a rebus nomen adepta iacet. Quod potuit dominus praeclara condidit urna, Et maiora sibi non licuisse dolet. Haec urnae populus testantia carmina amorem Sculpsit, nil maius, quod dare posset erat. Quod si etiam superi Furiae dare praemia iusti Iusta volent, inter sydera, sydus erit.
66. de Fesuleo monte Illa eadem et patrio divos expellere regno, Et potuit quod vis aggredi inulta nefas, Quae tibi tot nemorumque comas, totque undique honores Abstulit immiti caede, nefanda manus. Quis metus, o Nymphae, quis nos tunc alta tenebat Antra dolor, vestris Marte furente iugis? Heu, videor passim saevas audire bipenneis, Saxaque lugubri reddere voce sonos. Ceduntur sedesque avium, latebraeque ferarum, Aequanturque deum templa perusta solo; Et poterit quisquam tanti dispendia damni Aspicere, aut siccis perlegere ista genis.
67. sacrificium Cum patriam durum exilium, sed sponte sequutus Linqueret, haec tristi pectore Damon ait: Ipse vides totos vexari milite campos, Et late egregias igne micare domos. Omnia victor habet, sed nos rerum omnium egeni, Quisque alias, heu sors, cogimur ire vias, Quae mihi sola tamen superest spes de grege toto, Una quoque haec Lenti, corruet agna tibi. Sic fatus ferrum media inter cornua librans, Balantem certo vulnere stravit humo.
68. sacrificium Hanc tibi, sancte puer, Tyberino in littore Damon Pauper opum, at fido pectore mactat ovem, Tristis Fesuleo quod non mactare sub antro Per diras acies barbaraque arma licet. Nec tamen ille olim spem non habet, hoste fugato Cum tibi, tum magno solvere vota Iovi.
69. Therrachina sive Theracinae Hic ubi supplicibus quondam de rupe ferebat Auxilium imberbis Iuppiter, atque puer, Dum socii, pars aequoreas per littora conchas, Aurea pars ipsa ex arbore poma legunt. Nos tibi, Laure, licet procul ah nimis, et procul absis, Sanctas devoto fundimus ore preces.
70. Caietae Tu quoque divinas laudes Aeneia nutrix Audisti, et sanctas sancto in amore preces; Dumque pius pia verba cano, Laurumque frequenter Ingemino, Laurum reddidit omne mare.
71. ibidem Hinc myrti, hinc lauri sacro velamur amictu, Atque odor hinc gratus, gratus et inde venit, Et non mihi praecipue, Paphiae qui semper in umbra, Phoebe, pascor frondis odore diu.
72. Neapoli Ipsae etiam e liquidis Nymphae Sebethides antris Extulerunt, dum te concino, Laure, caput, Mirata eque deum mortali in pectore dotes, Optarunt Thuscis Arnides ire vadis.
73. ad Venerem Haec tibi, sancta Venus, Nisa sub rupe potitus, Voti dat Corydon munera parva, reus, Optato sed si rursus potietur amore, Se tibi cum toto datque, dicatque grege.
74. Capreolum hunc formosa mihi dono dedit Aegle, Quem solita est tenero blanda fovere sinu. Illum deiecta iaculo matre invenit antro, Dum sequitur celeres per iuga summa feras. Sedulus hunc bis pecto die, bis floribus orno, Donantisque memor basia mille fero.
75. Dum tener, insuetusque, lupum tamen impete primo Aggreditur, morsuque hispida terga premit, Victor prostrato Tyrbus tulit hoste triumphum, Factus at ex pugna debilis ille pede est. Huc propera, bone Phoebe, herbas succosque salubreis Fer tecum, et Tyrbo vulnera acerba leva, Nec te delitias pastorum, oviumque salutem Sanato pudeat restituisse cane.
76. Ne saevi, bone Tyrbe, feros compesce latratus, Ne ve uno imprudens tempore prode duos; Non lupus hic aliquis praedove ad retia oberrat, Rapturus miserum dulci ab ovile pecus, Sed Leuco in Glicerae amplexus, ad cognita iturus Gaudia, dum molli cuncta sopore tacent.
77. Soli et Lunae Has violas tibi sol, atque has tibi Cynthia, Damon Purpureas grato spargit odore rosas, Vos celeres properate dies, maioreque passu Festini obliquo tramite currite iter. Lucifer adveniat, qui me convallibus Arni Et prope Fesulei sistat amoena iugi, Qua Lauro gemina antra olim sacravimus, illic Vivere ego, atque illic decubuisse velim.
78. de natali Laurentii Lentii Haec alias ante omneis foelicissima lux est, Atque inter sanctas semper habenda mihi, Aethereas, quae prima tulit te, Laure, sub auras Ingenio priscis ac bonitate parem. I puer, et manibus da candida lilia plenis, Masculaque arsuris ingere thura focis, Nec non annoso certantia vina Falerno Optima de patriis fer Trebiana cadis, Non rubor hanc hylarem Baccho producere lucem, Et madidas festa cingere fronde comas.
79. de Apolline et Amore Dum reliquis praestare deis se iactat Apollo, Atque unum tantum non superare Iovem, Sic est, inquit Amor subridens, tale paravit Tunc decus, Admeti cum bene pavit oves.
80. de Ludovico Martello Tu quoque magnorum fato, Martelle, virorum Exul eris, patrio nec moriere solo; Nec moriere tamen, nam de te plurima semper, Omnibus inque locis fama loquetur anus. Tunc volet, agnoscetque suum Florentia alumnum, Quem cupide amplexum terra aliena teget.
81. de virgine quae a militihus capta ob servandum pudorem se | in Arnum ex ponte Arni deiecit Perderet intactum ne virgo Ethrusca pudorem In rapidas sese praecipitavit aquas, Cumque foret coelo ter reddita flumine ab imo, Impavidum toties obruit amne caput. Quid dicam? Semel amisso Romana pudore, Thusca ter integra virginitate perit.
82. de Icaro Credibile est quondam nymphis dixisse marinis Icarus excoluit cum male sensit opus; Quandoquidem tellus misero coelumque negatur, Vos saltem in vestris me tumulate vadis. Hoc mihi contingat, non me cecidisse dolebit, Pro tumulo siquidem vestrum erit omne mare.
83. de fonte in hortis Oricellariis Nunc fontem veteres disiecti fontis honores Civili, arderent cum fera bella, manu, Et nemus antiquam referens pro tempore sylvam Pallantis pietas, restituitque labor. In modo seu lymphas hospes, seu frigora quaeris, Sive utrumque, utrumque, alterutrumve cape.
84. ad Marcum Antonium Antimachum Quod tibi non parcat livor, quod fortiter ipse Obsistas, neutrum miror, utrumque tuum est. Infringit raucos cautes Marpesia ventos Haec curant ictus robora dura leves. Quamvis summa petat, non te tamen, Antimache, unquam Attinget; nostra maior es invidia.
85. de suo amore Et spero, et timeo, nec quid sperem, timeamve Sat scio; sunt in me spesque timorque tamen. O misera, et nullis nunquam subiecta periclis, Vita hominum, incertis dans mala certa bonis!
86. ad Caesarem Herculanum Exoriens, cur sol, et se cum condit in undas Purpureo candens ora rubora notet? Quod tua credo equidem, mirantem lumina, Caesar, Dispudeat radiis fulgidiora suis.
87. ad Gellam Olim cum totis arderes, Gella, medullis. Aegraque iurares igne perire meo; Tunc tibi opem tantum poscebas, nunc tibi tantum Poscis opes; sanam nil moror, aegra places.
88. ad Lygdum Dum blande ridensque mihi, similisque volenti, Lygde, negas facili basia saevitia; Durior es, saevusque magis, me iudice, quam si Tristis ea, atque asper, difficilis neges.
89. votum pro Laelio Taurello Foelices nimium fontes, lymphaeque salubres Languida quae tepida membra lavatis aqua! Varchius haec vobis conspergens floribus undas Imponit sanctis pinguia thura focis. At vos Taurellum, quo nullus pluribus annis Dignior est vita prosperiore frui, Si quicquam pia vota valent, et munera nostra, Incolumem vestra restituatis ope.
90. Ioanni Cardinali Salviato Dum tu, magne heros, sacros cui purpura crines Sacra tegit, meritis dona minora tuis, Tranquilla populos iampridem in pace gubernas.
91. exanimem excepit qua Phaetonta Padus Ingemit, et tacito suspirans pectore Tybris, Foelicem Eridanum terque quaterque vocat, Et secum indignans rerum pulcherrima Roma Conqueritur: meus est, iam mihi redde meum.
92. de Petro Victorio De Petro Victorio Excitat ad coelum insignem Victorius Arnum, Et te Felsineus, Romule, Rhenus amat; Caelius Eridani decus est, te, Lazare, doctum Mirantur docti flumina Medoaci; Ponit, et extollit Venetas Egnatius undas. Nam Tyberim pudet his annumerare Pium, Quaeritis hos inter cui det victoria palmam? Quis ve prior? Locus hoc, nomina, et ipsa docet.
93. ad Apollinem Hic, ubi coniferis insibilat aura cupressis, Et fugit erranti garrula lympha pede, Et circum volucres concentibus aera mulcent, Pictaque diverso flore renidet humus, Vestro Pegasides dicamus carmina alumno, Pegasidum nam quis dignior ore cani? Tu quoque, dum intonsae respondent omnia sylvae, Phoebe, ades, et lauro concine digna tuo.
94. de Iola Ut primum pulchri pulcherrima lumina Iolae, Aspexi, peream, ni perii subito; Mox cum tam caros, fulgentia sydera, ocellos Libavi, peream, ni periisse iuvat, Nec quicquam mihi vulgus iners, indoctaque turba Obstrepat, ignaros sola profana decent. Vulgares illi, turpesque sequuntur amores, Caelestis sed nos, et pius ardor habet. Illi non licitis inhiant amplexibus, at nos Contenti aspectu, colloquio sumus. Qualiscumque illis, seu vir, seu foemina, nobis Casta placet tantum, vel sine labe puer. Quodsi nonnunquam summis damus oscula labris, Socrate cum sancto, cumque Platone damus; Ulterius cupiisse pudor, petiisse nefandum, Ultimus illa pio sint in amore gradus.
95. ad Iolam Non vivam nisi tecum cum primum, pulcher Iola, Aspexi; totus disperii subito. Ai cum deinde tuas audire et reddere voces, Atque manum manui iungere posse datum est. Iuppiter est testis, qui sancti foedera amoris Audiit, in flammas in cineresque abii, Ut me, nec laeti clarissima tela diei Tristia, nec fuscae noctis opaca iuvent. Te solum video, solum te cogito, solum Te loquor, in te uno spesque salusque mihi est, Nec tamen obscoenum quicquam, speroque, voloque, Sed magis in puro castus adurit Amor.
96. ad eundem Aequalem me diis, omnique ex parte beatum! Da, fruar aspectu, colloquioque tuo. Vis etiam superis maiorem, pulcher Iola, Reddere? Iunge meis casta labella labris, Atque animam inspira morienti, suavius omni Nectare mi, et quavis dulcius ambrosia. Haec mihi contingant sancti sacra munera amoris; Caetera, nec de te, nec cupienda mihi.
97. ad eundem Quid Fetet a Fuero caste dilectus amato Castus amans, si non oscula casta petet? Quidve dabit casto caste dilectus amanti Ille puer, si non oscula casta dabit? Basia divino, pulcherrime Phaedre, Platoni Casta dabas, casto quot dabat ille tibi. An non et Cicero, Romanae gloria linguae, Tyronis celebrat suavia casta sui? Tu quoque, caste puer, tantorum exempla sequutus, Accipe, amatori basia daque tuo; Accipe, daque tuo castissima basia amanti, Dedecet in sancto vilis amore pudor.
98. Cosmo Medices Florentiae Duci Ad te confugio, et supplex tua numina posco, Dux mihi, iam non dux, sed pater, immo deus; Scis ipse, et quoties, et quam crudeliter, et quot Opprobriis falso, criminibusque petar! Scis etiam, quis enim possit te fallere, quare Appetar, et quo me praesidio tuear. Quid quaeram, fortasse rogas. Nil, optime, sane Nil, nisi, uti vero sit locus, et fidei.
99. ad eundem Quod me circumstent tam multa pericula, quod me Pessimus iniusto vulnere quisque petat, Quid mirum? Vetus est insontes laedere, quive Nec possunt noevos, nec referire volunt. Adversus sed tot discrimina, satque, superque, Vox una est, nomen, maxime Cosme, tuum.
100. philosophiae Quod vanas vulgi voces, quod crimina falsa, Quod conficta suum carmina in opprobrium Rideat, et nullo moveatur flumine, nullis Ictibus, Alpinis quercus ut alta iugis, Hoc tibi iampridem, Sophia o sanctissima, debet Varchius insignem clarus ob invidiam, Praeterea placuisse bonis ut gloria summa est, Sic aliqua est virtus displicuisse malis.
101. ad amicos Quod mihi pauperiem obiectant, quod plurima, quae sunt Fortunae, agnosco damna, nec inficior. Divitias illis concedo, nobilitatem, Ingenium, formam, iudicium, eloquium, Et quodcumque volunt. Tantum desidero mores; Hii mihi sint, habeant caetera cuncta sibi.
102. ad invidos Oppugnare fidem, falsum defendere, vanis Immeritum vulgi vocibus obiicere, Criminibus terrere, novas intendere lites Cottidie, et variis artibus opprimere, Turpiter obscoenis passim proscindere verbis, Insontem invidiae fluctibus obruere, Improba stultitia est alios fortasse sed ipsos, Vos certe nullo tempore fallere erit.
103. invidiae Si mihi tam praesens fuerit vitare periclum, Et fugere intrepido crimina ficta pede, Detersa ut tandem falsi caligine saeva, et Perfidia, verum fulgeat atque fides. Non modo dira aconita tibi, spargamque cicutas, O dea, quae sylvas, antraque nigra colis, Verum angues, hydrosque feros, tristeisque colubros Mactabo innocua noxia sacra manu.
104. sub imagine Benedicti Albitii Quae iuga vos, Nymphae, quae vos, Nymphae, antra tenebant Cum puer Albitius lapsus humi occubuit? Vos, Nymphae, vos, Nymphae, inquam, decuitque cadentem; Excipere, et teneras supposuisse manus!
105. de eodem Ah miser, ah male caute, quid oh quid, vult sibi cursus Tam celer, ad mortem tam propere properas! Siste, puer formose, puer pulcherrime siste, Siste gradum, extremum est, quod petis, exitium! Sic Nymphae exanimes clamabant; ille decoris Terram costernens artubus oppetiit.
106. de eodem Heu heu, fata mala, heu heu pessima fata, Fata fera, et semper fata inimica bonis! Ergo etiam Albitium, quo nec formosior alter, Nec melior quisquam vel fuerat, vel erit, Iam propere ante diem casu rapuistis acerbo, Ut iam spes ulli nulla foret reliqua!
107. de eodem Ecquid iam tutum miseris mortalibus usquam est? Perniciem quid non interitumque feret? Si te mollia prata novo ridentia vere Cum tibi primum aetas florida ver ageret, Abstulerunt, Benedicte, ut solem nubila, sed te Nulla, heu lux unquam restituetque dies.
108. de eodem Cum caderet prono decurrens tramite, nec se Praecipiti cursu sistere posset, ait: Stat sua cuique dies, manet implacabile fatum, Nec refert laeti quo genere interimat. Vix haec Albitius, pulchro cum membra cruore Conspersus, vel diis flentibus interiit.
109. de eodem Et sylvae, et montes, et saxa, et rustica, Panes, Numina, cum nymphis, semicaprisque deis, Currentem Albitium moesti et flevere cadentem, Sed fera mors surda respuit aure preces, Ergo purpureo conspergens sanguine flores Procubuit, nulli non miserandus humo.
110. Cosmo Medices Florentiae Duci Quod tua cura tam crebro nequicquam culmina tangat Iuppiter, et vanis ictibus usque petat, Pone metu, bone Cosme, tuae nec caelitus urbi Fulmina, ne dum humana arma nocere queunt.
111. eidem Quod feriat tam saepe tuas innoxius arceis, Atque suas pariter, duxque paterque deum, Laetandum est, bone Cosme, tibi cum Iuppiter aeque, Atque sibi, eventu pareat utrique pari.
112. votum ad Apollinem pro eodem Hanc tibi de lauro texit viridante corollam Varchius, intonsa pulcher Apollo coma, Et tibi vota pius veraci nuncupat ore Annua, solemni persolvenda die. At tu, Phoebe, pater medicinae, et carminis author, Inventum siquidem est illud, et illa tuum, Seposita cum veste veni, caeloque relicto, Languenti Cosmo sedulus affer opem. Sed cantus meditare novos, herbasque salubreis Ipse lege, et docto sat face Paschalio, Nec te tam magno pigeat pro principe, tali Cum medico sanctas applicuisse manus.
113. ad eundem pro eodem En iterum supplex ad te pro principe nostro Pro duce, pro domino, pro patre, pro deo Vota fero, bone Phoebe, sacras prostratus ad aras, Et canum viridi cinctus honore caput. Tu modo languenti tristem de pectore morbum Pelle, pater; satis ah luximus, atque satis. Nec te de coelo pigeat descendere ob unum; Unus hic innumeros continet, atque valet.
114. Cosmo Medices Florentiae Duci Quod tua vix egressa solo, dux inclyte, pubes Puppe tua Turcas ceperit, et Numidas Hortatur, monstratque viam qua vincere possis Ausoniam, et Thusco ponere iura salo. Perge igitur praeunte deo, quo te tua virtus Ducit, et imperium solus utrumque cape.
115. de Ioanna Aragonia Altera, sed coeli syren, non aequoris, in te Sebethe, inque tuae Parthenopes tumulo, Inferior nulli forma, nullive priorum Posterior cantu, regnat Aragonia. Sed cuius voces audire, aut cernere vultus Usque adeo a priscis dissidet ista nova, Nil aliud plane est, hominis quam ponere sensus, Et capere aeterni mentem, animumque Dei Hanc si Dulichius quondam vidisset Ulisses, Non vincla, aut illi cera fuisset opus, Quin socios magice depastos pocula Circes, Non alia melius restituisset ope. Quare agite, et solam vates celeberrimi ad alta Sydera Ioannam tollite Aragoniam. Omnibus haec siquidem superans virtutibus omneis, Sola potest homines, sola beare deos.
116. votum pro se ipso Si mihi, quae dederant, neverunt stamina Parcae, Et Lachesis iam iam rumpere fila parat, O mihi dent saltem coelestia numina divum Fesulei, ut summa condar in arce iugi, Qua patet immensus parteis prospectus ad omneis, Et coelum nullo ridet in orbe magis. Illic perpetuo devinctum tempora somno His inscripta nobis quaelibet urna tegat; Varchius ingenui triplicis sectator amoris Conditus hic, totum, quod cupiebat, habet.
117. ad Antonium Mirandulam Elatus quod sis, Antoni, ad proxima summis Munera, nec magnum, nec satis egregium est; At quod te extulerit Farnesius optimus, atque Maximus, id magnum est, atque adeo egregium; Ornari indignis non digne quis putet amplum? Res ampla est, dignum praemia digna sequi, Foelices ambo, nulli dare dignius ille, Tu a nullo poteras dignius accipere.
118. ad Robertum Nobilem Terrenum, Roberte, tuos quod munere raro Inter avos videas, et venerere Iovem, Qui coelum reserat clausum, qui claudit apertum Totiusque unus sustinet orbis onus. Est, fateor, magnum quiddam, immo maximum habendum, Et quod te solum pene beare queat. Verum, ni fallor, longe tibi pulchrius, atque Maius erit, propriis enituisse bonis. Perge igitur, magnis puer acceptissime divis, Et studia, et mores excoluisse bonos, Ut qui nunc late fulges splendore tuorum, Lumine mox clarus conspiciare tuo, Cum tibi vix puero canis virtutibus aucto, Ornabit flavam purpura rubra comam.
119. Ioanni Medices Cosmi ducis filio Alme puer, puer alme alto de sanguine Ibero, Atque Italo, divum progenite auspiciis, Scilicet ut matris pietate animoque paterno, Ut nomen referas facta Leonis iterum, Purpureo cum mox crines velatus honore Non modo spes urbis, sed decus orbis eris.
120. ad Franciscum Mendotium Cardinalem amplissimum Et pulchram pateram, Mendoti, et carmina pulchra Misisti, placeat si mage quaeris utrum; Nulla tuis speciosa magis sunt carmina, sed nec Ulla tua est usquam divitior patera. Mi tamen, est quanto virtus preciosior auro, Cara magis tanto carmina sunt patera.
121. Munus opum pateram misit Mendotius idem, Mentis opus misit carmina multa mihi; Utraque cara quidem, sed tanto his vilior illa est Quanto est fortuna clarius ingenium.
122. ad Andream Angulum Et patera diti ex auro Mendotius, et me Donavit cultis, Angule, carminibus; Illa ego pro rebus donantis proque salute Cum faciam superis mira litabo prius, Nec ipse, ut nostros semper testentur honores, Talia licet, cineri grandia sculpe meo.
123. sacrum Libero patri Hic ubi tam longe sinuosum despicit Arnum, Et se Fesuleum tollit ad astra iugum; Hac, qua me patera donat Mendotius olim, Intonse haec libo vina, Lyee, tibi Vina magis Chio, magis et generosa Phalerno. Quaeis abeant tristes spe redeunte metus, Tu fac tot foelix vivat Mendotius annos Virtutes, quot sunt illius et merita. His dictis placido substollens lumina coelo, Varchius aurato proluit ora mero.
124. Iulio Stuphae Iuli, quem Charites omnes, quem cantor Apollo, Quem fovet in casto docta Minerva sinu, Angustum virtutis iter, quod mollibus annis Ingressus, latam spreveris ire viam, Quis non his adeo miretur moribus, et te Ad coelum veris laudibus usque feret? Ipse quidem ut primum vidi, audivique loquentem Obstipui, forma captus, et eloquio. Sed tu perge, puer, non carcer at ultima meta Spectanda est, solus praemia finis habet.
125. in alterum volumen historiarum Pauli Iovii Triginta totus, quae gessit mundus in annis Egregie hoc unum cuncta volumen habet. Causam operis tanti Thusci dux, et decus orbis, Facundum Iovius praebuit ingenium Omnibus ergo locis, omnes saecla, omnia laudes Cum tibi, Paule Iovi, tum tibi, Cosme, dabunt Ut cum fata vocant, Maeandri ad fluminis undas Albus olor solita dulcius arte canit, Sic tu, Paule Iovi, ripas moriturus ad Arni Narras Eridani dum monumenta ducis, Quod nulli taceant, non mirenturque minores Extremum hoc tamquam fundis ab ore melos.
126. ad Petrum Toletanum Pululat ex oleae trunco viridissima laurus Rure meo, et laetis surgit ad astra comis. Quid credam, bone Petre, boni portendere monstra haec Non nullo quoquam tempore visa prius? Nimirum magno pax et victoria Cosmo Nascitur, haec illi dat bona signa Deus.
127. Cur subita e coelo, dum tertia pignora Cosmi, Iulius, e sacro fonte levaret aqua? Non alia, quam coelesti purgarier unda Debebat tanti tam bona cura patris. Cur ve iterum extemplo sol toto illuxerit orbe? Hic totus, per quem luceat orbis erit.
128. Lucio Oradino Hos tibi purpureos flores, Oradine, colori, Aetatique tuae congrua dona damus; Haec, Oradine, tibi curis magis alba ligustris Lilia, candori mittimus apta meo. Ipse rosas, niveosque fugacia munera flores Sume, memor celeres sic properare dies.
129. de se Varchius exigua hac contentus villula, et ipsos Reges, et regum despiciebat opes.
130. supra mensam Nec vivo, vita nec functo detrahe quicquam, Innocuos habeat libera mensa sales.
131. Stultitiam belle simulas, Alphonse, sed ipsum, Quod simulas, melius dissimulare potes.
132. Omnia scire putas, bone Cursi, atqui omnia nescis.
133. ad Franciscum Mendotium Cardinalem Mendoti, quo nil sincerius, ubi mage verax, Nec coelo quod sit gratius orbis habet, Quandoquidem stirps clara atavum prolixaque dona Fortunae ac summo proximus est gradus, A studiis non te potuere abducere nostris Divini functum muneris officio; Nam modo Aristotelis, divi modo scripta Platonis Assidua excoluis nocte dieque manu; Macte vir ingenio, macte et virtutibus, una haec Una, inquam heroas ducit ad astra virtus.
134. in base Persaei a Benvenuto Cellini excusi Iuppiter Perseu nate; manu qui te linguave procaci Laeserit, irati sentiet arma Iovis. Danae Nil moror exilium Danae, nil ferre recuso, Cum te, care puer, de Iove ad te feram. Mercurius Ut tibi cum nostris habeas talaribus harpen Ac galeam, nudus ad astra volo. Minerva En clipeum tibi, frater, habe, quo Gorgona possis Aspicere anguineas et resecare comas. Iuppiter Te, fili, si quis laeserit, ultor ero. Danae Tuta Iove, ac tanto pignore laeta, fungor. Mercurius Fratris ut arma geras, nudus ad astra volo. Minerva Quo vincas clypeum, do tibi, casta soror.
135. ad Dominicum Venerium Quis non miretur non firmo in pectore, firmum Iudicium, ingenium, consilium, eloquium? At quo debilior, quo carcer tenuior extat? Hoc magis ad superos aufugit ipse animus, Atque ibi terrena tanquam compage solutus, Divorum aspectu, atque alloquio potitur, Quare ego, Veneri clarissime et optime, nondum Constitui tibi utrum gratuler, an doleam. Sed cur non grater cui, tantum a robore mentis Quantum a non valido corpore abest, superat? Gaude igitur tua damna, et te solare iacentem, Quod coelo, atque deis vivus adhuc frueris.
136. sub imagine Dominici Venerii Recte nimirum praenomen, nomen et ipsum A Domini, et Veneris nomine solus habes; Omnibus in rebus siquidem dominaris, et omnes Omnibus in rebus solus habes veneres.
137. ad Neaeram Cum sis candidior, Neaera, lacte Praeter purpureas genas, et ipsa Labra, quae minio rubent et ostro, Cum sis tota dicax, venusta tota, Tota nequitiaeque gratiaeque Plena, lusibus omnibus iocisque, Cum tu blandula coeteris puellis Antistes sale et omnibus cachinnis, Bello pectore, bellulis papillis; Quid mirum mea vita, corque, melque Meae delitiae, mei lepores, Mi passercule, mi lepuscule albe, Si tot illecebris, bonisque tantis, Iam te deperit hic, et hic, et ille, Et quicumque tuos vident ocellos?
138. de Natali Laurentii Lentii I puer laetus, citus, i, sodales Huc voca, annosum cyathis phalernum Largiter misce, domus ipsa amicos Spiret odores. Haec dies cuncto genialis orbi, Et mihi in primis veneranda fulsit, Laure, quae te sancta dedit serenae Lucis in auras. Hac die natus pudor, hac parentum, Et tibi aeterni bona Flora honores, Hac et illustris veterum virorum est Reddita virtus.
139. ad Laelium Bonsium Laeli Mercurioque Palladique Amantissime utrique, amans utrosque, Nec non Pierios colens recessus, Iampridem tribus erudite linguis, Quem non tam veterum decus parentum, Nec tam virginei decor pudoris Atque oris gravis, indolesque laeta, Quam virtus animi, probique mores Et clarum ingenium, senisque primis Annis consilium, severitasque, Sed condita iocis leporibusque Bonis conciliant, mihique quantum Non est dicere, reddidere gratum. An vel hoc etiam die iocosis Bacchanalibus, optimo dierum, Dum festo resonant ubique plausu Compita, et liquido madens Lyaeo Urbs tota innumeris strepit cachinnis, Curis tu gravioribus vacabis? Nec pones solitos manu libellos? Aut magni numeris tonans Maronis, Aut culti recinens modos Petrarcae, Vel legum magis institutiones Ferens, praesidio bonis, et idem Malis supplicio futurus olim? Sic, o sic facias, rogoque pergas, Bonsi, pergere, nam tui labores, Si non omnia fallor et nimis me Credulum facit ingruens senecta, Decus egregium, ferentque nomen Aeternum tibi, caeteris salutem.
140. ex versiculis Ethruscis Petri Bembi Si durissima quercuum, furenti Ter gelu Boreae perusta, saevis Alpium peperisset in latebris, Si Hircanae tibi lac ferociores Tigres uberibus suis dedissent, Minus saeva tamen Neaera, nec me Tam crudeliter ureres amantem. Heu, heu, quam sapiens parum, sagaxque Mens mihi misero, fuitque sensus, Cum de tam placida prius quiete! Tam moestas subii graveisque curas, Tranquilloque sinu volens relicto Stultus in tumidas rui procellas Nigris ludibrium futurus undis. Ex illo gemitus, dolor, querelae, Semper nil aliud, die vel uno, Et tristes lachrymae fuere mecum, Quas cor luminibus profundit imum. Et quod me cruciat magis, magisque Posthac fiet idem, peraeque semper, Quod si non fuerit, suum profecto Ante non fuerit diem Neaera. Nam me tot mala post, necesque tandem Taedet tam miserae, pigetque vitae.
141. ad Laelium Bonsium ut ad legum doctrinam, | omissis poeticae studiis, revertatur Quod te cum Latio, Laeli, tum carmine Ethrusco Praestare plurimum studes, Et tua doctorum volitare per ora virorum Quandoque speras nomina, Non equidem damno. Nam quis, nisi stultus, et arteis, Et spes reprendat optimas? Praesertim quibus ipse diu, multumque vacarim, Labore quamvis irrito, Sed moneo tamen, ut videas quid te deceat, quisve Horum status sit temporum, Certe hodie nullus, vel perquam parvus habetur Musis honor quibuslibet, Sive quod exiguam laudem, tenuemque putamus Coelo volare gloriam, Sive quod obliti verorum iam diu honores Falsos inepti quaerimus, Sive, quod est vero proprius, nobisque pudendum Magis, magisque pestilens, Divitiis quod quisque unis intentus honestas Arteis avarus despicit. Nec quidquam nisi opes cumulare, atque addere partis Noctes, diesque cogitat, Quin persaepe etiam turbis fit fabula, et ultro Ridetur indignis modis. Romuleos quisquis fonteis, vel quisquis Ethruscos Potare rivos appetit, Ut sine honore aliquo pariter Laurusque Latina Mirtus ve Thusca langueat. Quare igitur tantis animi sudoribus urbi Risus, iocosque comparem? Praeterea te, cum nostris hortatibus olim Dictaque patris audiens, Tradideris totum discendis legibus, atque Sanctis Quiritum formulis. Non decet assidue, tanquam desciveris, inque Diversa castra fugeris, Musarum celebrare choros, nec Tybridis alti, Sacris nec Arni vallibus. Ergo carminibus, bone Bonsi, in tempus omissis, Ni forte morbus impedit, Undeno qui te languentem mense fatigat, Ad iura non iners redi.
142. sub effigie Leonorae Florentiae Ducis Qualis ab Eois cum sol caput extulit undis Fulgore splendens aureo, Cuncta simul late tenebris ac nocte fugata Clara retexit lampade, Talis ab Hesperio cum fulsit littore harenas Tagi ferentis aureas, Clara atavis, forma excellens, virtute decora Sanctis virago moribus, Antiquum decus Ausoniae, nuribusque Latinis Priscos honores reddidit. Dum Nymphas inter Sebethides una vel ipsam Longe Dianam praestitit, Mox digno coniuncta viro tot sydera terris, Quot caelo inerrant lumina Tam dedit, et superis prope par Leonora deabus Humana regna despicit, Prole sua dudum, et propriis tot dotibus atque Cosmo beata coniuge, Ex quibus innumeri heroes per saecula leges Ac iura gentibus dabunt, Quare seu forma caperis, seu tangeris hospes Virtute, lauda coeteras, Hanc solam tacitus venerare, oculisque putato Debere non parum tuis. Qui quantum potis est divinae mentis et aurae Mortali inesse pectori, Bronzini, ac Iovii praeclaro munere, foelix Una hac tabella videris!
143. ad Aloysium Stupham Pandulfi filium Parve puer, magni spes summa ac certa parentis, Qui ve refers priscae nobilitatis aevum, Tranquillo et quondam fulgens aurora rubore Venturum clarum nunciat esse diem. Sic te olim egregium ostendit, magnumque futurum Ingenuus quidam fulgor, et oris honos. Tu modo quo, pater, et tanti praecepta magistri Inducunt, pergas nocte, dieque sequi.
144. Vincentio Vitellio Alexandri filio Quod me tam caro malorum munere donas, Vincenti, invicti gloria quarta patris, Atque ipsos victure abavos, quos Itala tellus Dextera habuit summos, consilioque duces, Non tibi debeo plus. Nam qui prius omnia debet Debere ulterius qua ratione potest?
145. Franciscus Mendotius Cardinalis ad Benedictum Varchium Dum tu Romana, Varchi, Thuscaque Thalia Haec calcata tuis tesqua canis pedibus, Tescua Palatinis olim praelata potentum Aedibus a claris religione viris, Nec sinis in caeca magnos caligine volvi Heroas, lucem sed trahis in mediam Insignem geminae ostendis te munere linguae Doctrinae insignem cum pietate pari. At quod nostra cupis gestis aequare priorum, Gesta patrum cupio, non minus ipse quidem Tempora, sed nostris obstant conatibus aegra. In quae non nostro consilio incidimus Quod si me indutum laqueis laxavero forsan Non indigna geram quae referenda putes.
146. ad Franciscum Mendotium Cardinalem amplissimum Dum tecum, Francisce, alta haec fastigia coelo Vicinus sanctis quondam habitata viris, Ascendo miransque illos laudoque coloque. Haec tibi dixisse est nisus Apollo mihi, Mendoti, quo nil sincerius aut mage verax Nec coelo quod sit gratius orbis habet, Quandoquidem stirps clara atavum prolixaque dona Fortunae ac summo proximus iste gradus, A studiis non te potuere adducere nostris Divini functum muneris officio. Nam modo Aristotelis divi, modo scripta Platonis Assidua volvis nocte dieque manu, Macte, vir ingenio macte, et virtutibus una haec, Una inquam heroas ducit ad astra via.
147. de Iulio Stupha et Apolline et Minerva Audisset Phoebus Stupham cum forte canentem, An ne etiam cantu, me quoque vincit amor? Idem cum rursus dicentem audisset eundem, An ne in amore, inquit, Mercurius loquitur. Certe aut effigiem sumpsit deus ales amoris, Aut animum illius, verbaque sumpsit amor. Neutrum est, Pallas ait, verum hic mortalis, et unus Vixque puer, duce me, treis superos superat.
148. ad eundem Iuli, nobilium stirps alta atque alta parentum Gloria, cum forma tum magis ingenio Carmina quod Grece tot pangas totque Latine, Non bene adhuc ternam ratus olympiadem. Mira quidem res est et quam vix credere quisque Est pote qui te non aut videt aut loquitur, Sed longe est mihi crede, magis mirabile cum sis Vix puer, esse parem consilio senibus Et gravibus curis magnisque incumbere rebus Atque animum sanctis moribus excolere.
149. Iulius Stupha ad Benedictum Varchium Immerito ad coelum quod me, doctissime Varchi, Carmine cum Thusco, tum Latio extuleris, Quas possum certe, sed non quas debeo grates, Quasque velim memori pectore solvo tibi. Parcius ipse tamen posthac laudare memento, Aut alios, qui me plus meruere, cane. Quamvis quae nimio de me prolaxus amore Dixisti, pro monitis sunt mihi non meritis, Utque tuis sim par hortatibus, ipse profecto Conabor, si mi faverit ipse deus. Nulla dies certe nobis oblivia ducet, Meque tui, dum vivam, arguet immemorem. Tu modo perge tuum Permessi ad flumina Iulum Ducere, et Aoniis, obsecro, siste iugis.
150. Iulio Stuphae Iuli Stupha, alto natus de sanguine, et alti Ingenii excelsa exempla dature tui, Immo tot hactenus, ac tam clara exempla dedisti Romano, Etrusco, Cecropioque sale Ut tibi bis septem qui vix compleveris annos Istius aetatis, ordinis atque loci Conferri nequeat, ne dum praeferier ullus. Astrictus numeris, sive solutus eas, Quod te posse negas grateis mihi solvere dignas, Et mea pro monitis accipis, haud meritis. Ingenue ipse quidem, ceu te decet, atque modeste, Ut mos est etiam vera negare facis. Verum ego, crede mihi, forsan mendacia dixi, Sed non mentitus sum, bone Iule, tibi.
151. ad Cosmum Medices Florentiae Ducem Pro te quod steterit siquis victoria, Cosme, Miretur multis impare militibus, Non numerus sciat is, sed virtus praelia vincit Bellantum et cani vis animusque ducis, Quamquam si verum liceat mihi dicere, vicit Hic causae bonitas consiliumque suum.
152. Octavius Panthagatus ad Varchium suum Varchi divinos inter memorande poetas, Cui numeris etiam libera Musa favet, Quid me carminibus summorum laudibus aequas, De te unquam bene nil, nec de alio meritum? At monita haec isto pro iudicio esse relata, Malo tibi quando nil aliud vales, Quem immemorem ingratumve hominem me forte videri, Quo a vitio penitus vita aliena mea est. Postquam sublime ingenium tibi contigit esse, Dignam sume illo tu quoque materiam.
153. Andreas Angulus ad Benedictum Varchium Te patera numerisque licet Mendotius ornet, Sunt Varchi meritis dona minora tui; Iccirco mea Musa tuos si sculpere honores Digne foret, tumulo splendidiora darem. Sculpet enim varia doctrina pectus onustum Esse tuum et Thuscae te iubar hystoriae.
154. Benedicto Varchio viro praeclaro Paulus Iovius iunior Non ne ego tam cultis laudatus versibus atque Tam celebris dulci decoratus laude poeta, Vertice sublimi feriam vaga sydera coeli. Qualis celsa petens liquidumque per aera vectus, Oraque monstriferae referens, immensa Medusa Aligero subnixus equo natus Iove Perseus, Quas tibi pro meritis, Varchi dulcissime, grates Munere pro tanto quae carmina digna rependam, Ut te quam satis est possem laudare canendo. Nunc me tangit amor Musarum et blandus Apollo, Irritat stimulis circum praecordia ludens Utque adeo ut vetitos ausim sperare recessus Aoniae rupis sacrumque haurire liquorem, Atque Aganippea penitus me immergere in unda. Sed quid ego ignoto positurus nomina Ponto Icarus et cerae nimium confisus et alis? Quid faciam tantis ausus concurrere in actis? Iamque gravi infirmae subsidunt pondere vires. Tu modo quem melior iampridem inspirat Apollo, Cuique altam natura dedit mentemque animumque Hanc precum exiguam quamvis ne sperne Camoenae.
155. Bis duo concelebrat certamina, bis duo sacra, Bina hominum, simul et Graecia, bina deum; Haec Iovis et Phoebi, illa Palemonis Archemorique Praemia sunt pinus, mala, olea, atque apium.
156. Certarunt firma iuvenili aetate palestra Neptuni natus, natus et ipse Iovis, Praemia nec talis pugnae ludicra petebant, Proposita alterutri vita ve, mors ve fuit. Anteus cecidit; merito Iove natus honorem Hunc tulit, haud Lybicum est luctu, sed Argolicum.
157. Non ego Messana, nec sum luctator ab Argis, Sparta mihi, Sparta est patria clara viris. Arte illi, tecnisque, sed ipse ut convenit acres Spartanos, solis viribus exupero. Furatur mentem vitae spes, una sed omnes Vitae perimit spesque, metusque, dies.
158. Quis flammam flamma edomuit, quis lampade lucem Extinxit? Quis nostra suis ferus arma lacessit? Impetit alter amor parili cum robore amorem.
159. Suppliciter bos ipse sacras mactandus ad aras Mugit, opem implorans Iuppiter alme tuam. Insontem miserare Deum, rex magne, fuisti, Dum vehis Europam, taurus, et ipse quoque.
160. Obvius esse tibi conetur, Candide, quisque Foelicem totum quaerit habere diem. At quia te quisquam non viderit, ordine verso Infoelix totus toto erit ille die.
161. Quo, fili, intendes in ventrem, an in ubera ferrum? Venter te peperit, nutriveruntque papillae.
162. Nunc vitam, Heraclete, fleas, multo magis est nunc, Quam quo vivebas tempore flebilior. Tu quoque plus solito vitam, Democrite, ride; Plus solito est risu dignior illa tuo. Ipse equidem meditor quo fletu, quove cachinno, Et ridere satis, satque dolere queam.
163. Vita mare est vastum, vasto nos aequore nantes Hinc Boreas, illinc turbidus Auster agit. In puppi fortuna sedet, clavumque gubernat, Unde alios quamque saeva procella rapit. Hos levis aura vehit, portum tamen undique eundum Quisque tenet, parva contumulatus humo.
164. Ascendens Helicona altum si forte laboras, Ardua virtutum est, difficilisque via. At cum sublimi consistens vertice, nectar Pegasidum pleno pectore dulce bibes. Perge itaque extremi superare cacumina montis, Deterret nunquam fortia corda labor.
165. Omnia sunt lusus, sunt omnia pulvis, et omnia Sunt nihil, humana est, nil nisi vita mori. Ergo quid interitum frustra lugemus amici? Vertitur in nihilum quod fuit ante nihil.
166. In lucem lachrymans veni, lachrymansque recedo, Et vixi in gemitu semper, et in lachrymis. O genus humanum lachrymabile prorsus, et aegrum! De terra nati, quid nisi terra sumus?
167. Vin magnum quiddam cito discere? Disce tacere, Hoc te Pytagoras ipse monere potest, Qui fandi praeclarus in arte, tacere docebat, In vita tanquam nil foret utilius.
168. Divitibus brevis est, quamvis longissima vita; Pauperibus nox est longa vel una nimis; Foelices qui sunt, brevis his vel longior aetas, At miseris una est nox diuturna nimis!
169. Haec Musis Cytherea, loco mihi cedite, natus In vos ardenti ne ruat igne meus. At Musae haec Veneri, Marti cane talia, Marti Ista refer, Musas non petit ille puer.
170. Ne sepeli indignum, canibus sit praeda, parentes Qui perimunt, tellus respuit omniparens.
171. Praestat vel miserae sortis tolerare labores, Quam procerum fastus imperiumque pati. Nolo ego disfieri, non hoc precor, optime, sana Liberaque exiguo sit mihi vita, Lare. Quid melius, quam qui contentus vivere parvo, Divitias tutus despicit atque famem?
172. Quoquo te vertis, quaecumque ubicumque per orbem Aspicis, indigno plena labore vides; Quare, vera mihi si fas est dicere, praestat Non nasci, aut natum quam subito occidere.
173. Fer placido quodcumque premit te corde, volentem Ducunt; nolentem fata inimica trahunt.
174. Quid frustra hic Veneris templo sub culmine pendes A pastorali fistula rapta labro? Non iuga, non montes hic sunt, verum omnia amores, Omnia sunt lusus, delitiae atque ioci Sylvestris, sed Musa sacros habitare recessus Castaque concentu rura beare solet.
175. Invita ipsa quidem, sed me dementia cogit Pastoris, proprio nutrio lacte lupum. A me sublatus qui mox fera saeviet in me Mutare ingenium gratia nulla potest.
176. O ventris dira ingluvies, quam propter amatae Ius libertatis, iuri postponit edax vir.
177. Novi ego libertas quam sit dulcissima parvo Vivere, dilectus inter Amadriadas; Quare nec procerum mensis conviva recumbam, Nec dites fastus, delitiasque feram. Divitias sine mente odi, quas solus adulter, Solus adulator, scurra, cocusque vorant.
178. Treicios aliquis laudet quod pectore tristi Natorum excipiunt laeta puerperia. Foelices contra dicunt, faciuntque beatos Ante suum siquem fata tulere diem. Illi alia ex aliis vivendo in damna feruntur, Perpetua his ipso funere parta quies.
179. Ne mihi, ne vitio vertas, si semper acerba Poma fero, incultis undique onusta piris, Quot quot enim ramis mitescunt subtrahit alter, Quae immatura manent, haec sibi mater habet.
180. Pyrenes iuga caelsa, atque altis vallibus Alpes Qua Rheni fluxus non procul aspicitis, Testes quos dederit Germanicus ipse coruscans Fulgores, Celtis horrida bella tonans, Procubuere illi, sonitumque dedere cadentes. Tunc Mars, his inquam, bis debeo, ait, manibus.
181. Aequora qui plantis, summas qui classibus Alpeis Tranabat, terrae nauta, pedes pelagi, Parva manus Spartae venientem excepit, et armis Fudit, vos montes, nos pudeat maria.
182. In tota rerum natura tetrius est nil, Quam qui sinceram fingit amicitiam, Quos non vitamus tamquam hostes, verum ut amicos Diligimus, nobis plurima damna ferunt.
183. Amor fugitivus ex Mosco Dum Venus amissum late vocat anxia natum, Errantem in triviis: siqui vidistis amorem, A me fugit, ait, meus est, mihi reddite! quisquis Monstrarit, precium Veneris feret oscula, sed si Captivum nobis adduxerit, oscula non iam Sola, sed ulterius maius quiddam hospes habebit. Nosse meum facile est, illum sed quo magis noscas Plura tibi, nec non certissima signa dabuntur. Non niveus puero candensque, sed igneus atque Sanguineus color est; acri stant lumina flamma, Dulcia verba illi, sed fallacissima mens est. Longe aliud loquitur, quam sentit, quandoquidem vox Mellea mendaces condit sub pectore sensus, Irarum sed cum ferventibus aestuat undis, Fluctuat indomitos servans in corde furores, Subdolus est, falsusque puer; si ludit, amara Ludit, pulchricomi tortique in vertice crines, Sed pudor in facie nullus, reverentia nulla est, Et quamquam exiguasque manus, molleisque lacertos Parvulus ille habeat, certos tamen ac procul ictus Dirigit, atque Orci figit sub Tartara regem. Corpora nuda quidem, tectam gerit undique mentem, Praeterea nunc ille mares, nunc ille puellas More avium liquidum cito tractans aera pennis Advolat, inque imis sedem locat ossibus. Arcum Valde habet exiguum, sed quem nec cernere laxum, Nec vacuum possis, et qui super aethera fertur. Suspensa ex humeris dependet parva pharetra, Extra auro, sed felle intus, calamisque referta Pennigeris, quibus ille malus vel me quoque matrem Saepe ferit. Tandem saeva omnia, dura apud illum Omnia sunt, illudque magis, quod tam face parva Ipsum met solem flammis incendit, et urit. Hunc si deprendes, arcte vincire memento, Nec puerum miserans constrictum ducito; quod si Lugentem aspicias, tunc decipiare caveto. At si quando tibi laetanti arriserit ore, Tunc magis atque magis fallentem impelle, trahasque; Figere sine volet crepitantibus oscula labris, Effuge, vipereum spirant colubri venenum Quin sua se donare tibi si dixerit omnia Arma libens, arcum, pharetram, celeresque sagittas, Neu capias, neu tange miseri; sunt omnia flamma, Omnia sunt ignis, sunt omnia pestifer ardor; Quoscumque illa vident, quidquid tetigere perurunt.
184. Iulio Stuphae Iuli Stupha, atavis insignibus edite, et amplis Praedite divini dotibus ingenii, Usque adeo tibi me percepit cum tua rara Virtus, tum vultus gratia, et eloquium! Ut nisi diversa studiorum mole gravarer Assidue, et curis tristibus opprimerer, Solum te Latia solum nostra te Thalia Nunc prosa loquerer, nunc numeris canerem Quin etiam Argolicis te compellare Camoenis Auderem, tibi sunt si magis illae animo, Quamquam Seu Grece, seu Thusce, sive Latine Exiguum quiddam est, quod scio, vel nihilum, Sed nec voce mea, ne laudatoribus istis Musarum, et Phoebi tam tibi diti opus est. Cur te ergo haec, dices, ad me? Cur? Ni quod egeni Munera saepe solent mittere divitibus?
185. ad Iulium Stupham Iuli, stirps veterum recens parentum, Atque amor pariter novem sororum, Idem delitium, decusque, corque Phoebi, Mercuriique, Palladisque, Non dum ter bene quinque natus annos. Dic, quaeso, mihi quam male ac moleste Tractat te tua non venusta, verum Insulsa, atque adeo impudens gravedo! Vah, quam saeviter, improbe, immodeste, Inique, insipide, impie, indecore Egit, cum tibi nil minus putanti, Timentive minus, minus merenti, Dum domum revenis, statim repente Fecit turgidulas genas, et ipsa Quae prius fuerant labella, et ostri Et rosae et minii rubore plena, Nive, marmore et albiora lacte! Vah, quam turpiter egit, et proterve His ergo genialibus diebus Queis nil laetius est, magisve festum, Omnes cum reliqui licentiore Vita cum salibus, iocis, cachinnis, Mille et lusibus affatim fruuntur! Ipse tu tenebris iacens, domique Iamque carcere laxiore clausus Latens, o bone publico, carebis! Nec fictas poteris videre larvas, Nec convivia adire, nec choreis, Et concentibus interesse! Queis tu, Omnium puer elegantiarum Disertus, puer omnium leporum Sciens, ut cythare soles praeesse. At tibi male sit, mala, atque iniqua, Immo pexima, et omnium, omniumque Iniquissima pestilens gravedo, Quae tantum facinus facis, nec ultro Te pudet puero nocere, forma Venusta et bonitate singulari. Nec non ingenio, eloquentiaque Praestanti, et tibi, Phoebe, comparando. Sed bene est, bone Iule, de salute Nil est, quod vereare, nil quod unus Par pene Hippocrati suo et Galeno Iampridem tuus optimus medentum, Qui luce est mihi cariorque vita, Franciscus tibi sedulus medetur Qui te quam minimo dolore sanum Brevi restituens, et integellum Praestans, non modo nos tuos, sed omnes Moerore, atque metu gravi levabit.
186. ad eundem Iule, cui formam Venus ipsa, cantum Phoebus, at blandae Charites decorem, Filius Maiae eloquium, dedit cor Casta Minerva, Hinc tribus nondum bene adhuc peractis Quinquies annos, veniente primo Vere, maturus sapis et senili Mente animoque. Uteris prudens, pariterque comis, Rebus admiscens gravibus leporem, Dulcibus verbis gravitatem, et unus Omnia praestas. Saepe quae mecum reputans, diuque Mente perpendens, animoque volvens, Tanta miratus bona, tot secutus Maxima dona, Te volens coepi, bone Stupha, amare, Ut suos natos adamant parentes. Tu pari ut patrem, redames me amore Quod facis, oro.
187. Iulio Stuphae Iuli, non modo spesque, amorque cari Patris, verum etiam diebus hisce Exemplum, ac specimen prioris aevi, Ipse de Vidio meo sodali, Praeceptore tuo, bono ac diserto. Qui te vel mage diligit parentem, Heri vespere cum deambularem Urbis per fora, compita ac plateas De rebus variis simul loquendo, Secum, et cum Vidio altero, eleganti Lingua et pectore candido, meoque Lippio, veterum aemulo virorum, Atque ipsis mihi cariore ocellis, Aut si carius his potest quid esse, Te sic ingenio valere, sic te Iam condiscipulis praeire cunctis Audivi, atque ita literas vorare, Ut quod te doceat, nihil relinquas, Ipsum sed superes fere magistrum Doctrina ac simul elocutione, Annis non bene quindecim peractis Quae, quamvis mihi cognita, atque pridem Essent perspecta, tamen libet fateri. Verum, longe animo fuere nostro Hybleo quoque melle dulciora. Tantum te quasi filium supra omnes Videre, ac pueris bonis praeesse, Sanctis moribus, artibusque claris, Iampridem cupioque, praestolorque, Immo iam videoque, gaudeoque.
188. Iulio Stuphae Aurea mala decem mitto tibi, Iule, valenti, Pauca quidem, aegroto sed tibi multa satis. Medorum e sylvis haec quondam advecta fuere Italiam, quae nunc ruribus alta virent. Sic pereunt, sic nascuntur, veniuntque abeuntque Terrena, at virtus semper, et una manet.
189. Iulio Stuphae Quinque vides uno coniunctos flore palumbes, Puniceo quos nunc mitto colore tibi. Scilicet ut magnam tam parvo in munere vimque Naturae, atque artem, tum decus inspicias. Incipe, magne puer, rerum perquirere causas, Et sophiam totis viribus aggredere. Haec utrumque decent; solus tu munere tali Dignus es, haec possum sola tibi ipse dare.
190. ad Iulium Stupham Quem forma, ac specie, variisque coloribus Irim Mittimus aethereum terra imitata dedit. Incipe naturae miracula, tu quoque monstrum Naturae a teneris concipere unguiculis, Ac sophiae iam nunc totum te dede magistris, Sola haec ingenio est digna, animoque tuo. Caetera verborum, carissime et optime Iuli, Nec rerum causas, divitiasque docent.
191. Iulio Stuphae Examen quis credat apum, Iuli optime, in ipsis Naturam rerum floribus exprimere? Et tamen in caule hoc consistens ordine certo Plurima, uti cernis, pene susurrat apis. Disce, puer, teneris naturae arcana sub annis; Hac ratione potest vel puer esse senex.
192. Cosmo Medices duci optimo maximo Qui tibi perniciem non iure inferre parabant, De propria ex ipsi iure salute timent, Sic agito, bone dux, sic prudentissime nobis Consule, sic Urbi da decora alta tuae. Qui sua non potuere armis nec legibus olim Tutari, hi quo nunc pacto aliena tegent?
193. Ioanniantonio Seronio responsio Quid, tu, Seroni, Thuscas impune puellas Spectabis, nec te noster aduret amor? An tu ferre aliquam tam culto carmine ad astra Fosse putas, et non illius igne capi? Num tu, credo, soles tam claras visere formas, Tamque bonos versus de nihilo facere? Iam praedico, tuum perdes, Sebete, poetam, Noster erit posthac, qui tuus ante fuit.
194. Iulio Stuphae Aspice naturae quam sit vis magna, leonum Herbarum in summis caulibus ora patent; Ne timeas, Iuli pulcherrime et optime, non sunt Ora haec formosis, nec metuenda bonis.
195. ad Aloysium Sancium Extremos dum tu, Sanci, visure Britannos Adproperas, nec te saeva moratur hyems, Quandoquidem magni ad regem mandata parentis, Magna ferens usquam non potes esse diu. Tutum iter et foelix tibi nos reditumque precamur Percelerem, et longae taedia nulla viae, E nostro certe laberis pectore numquam, Sic, o sic nostri sit meminisse tibi.
196. ad Iulium Stupham de Paulo Ursinio Quem tu tantopere, ac toties, Iuli optime, et ore Laudare, et scriptis ad coelum ferre solebas, Ursinae gentis Paulum columenque, decusque, Ut qui nec Phoebo Martem praeponere vellet, Nec Marti Phoebum, sed utrumque utroque labore Et parili studio sequeretur pectore toto. Ut primum tristis languenti e corpore morbi Relliquias omneis, vobis iam rure potitis, Et volucres visco, pisces fallentibus esca, Aut lepores cursu, ferro sectantibus apros, Abieci, et solitas vires, animumque priorem Divorum auxilio, Phoeboque favente recepi. Conveni, ut iuvenem virtute atque indole avita Praestantem, insignemque animis, ac robore tandem Spectarem, et verbis colerem, quem corde colebam Hic tu qui visus mihi sit, quibusque requiris. Accipe quae vero depromam pectore, numquam Gratius aut illo quidquam iocundius usquam Aspexi, et de quo maioraque, pluraque mente Conciperem, sic fata illum, sic numina servent Incolumen, per quem fraterno semper amore Arnus eat Tyberi, Tyberis coniunctior Arno, Ex quo etiam pulchra nascetur origine proles, Nec claris atavis, nec utroque indigna parente Quae Thuscas arces, Romanas quae beet urbeis. Hunc tu igitur, bone Iuli, et amare, et tollere ad astra Carminibus pergas, dignum si iudico quicquam Versu et amore tuo, primis qui canus ab annis Ingenio longe aetatem virtute senili Praevertis paribus maior, maioribus aequus.
197. ad urbem Romam et Cosmum Medices de Paulo Ursinio Illa tua, illa vetus victricis gloria dextrae, Quae tibi iam terras oceanumque dedit, Illa tua, illa vetus facundae gloria linguae, Quae te olim ad coelum, Martia Roma, tulit, En redeunt, laetare, tuus iam solus utramque Ursinae gentis gloria, Paulus habet. Foelix qui tantum generum, tibi tale parasti, Maxime et optime dux, praesidium atque decus. Hoc studia, hoc uno mores, hoc arma vigebunt, Lo Hoc vere fratres Tybris et Arnus erunt.
198. Ioannes Antonius Seronius Benedicto Varchio Urimur ut frustra siren cratere, marino, Sebetusve sacro diluat amne pater; Fluminis et Nimphae tamen et dulcissima siren Me revocant, miris alliciuntque modis; An non, particula divinae possumus aurae Plura simul longe pervolitare loca? Possumus, at Thuscae non urimur igne puellae, Tu mihi, tu, Varchi maxime, Thuscus amor.
199. Antonii Rainerii Dulcis deseruisse quod videtur, Gaudere Aoniam Camoena rupem Labentem placide et redisse ad Arnum. Tuis auspiciis, beate Varchi, Grates ipsi agimus bono poetae, Ingentes tibi, dum tuis capillis Nectunt Pierides novem coronam, Quae tondent violas nova recentes Ripas, qua virides coercet amnis, Fovens nunc gremio novem sorores.
200. responsio Quod me tam lepidis, venuste, tanquam Doctis hendecasillabis, et ipsis Plenis undique gratiis celebres, Id sane magis est benignitatis Tuae, quam meriti mei. Quid? Immo Nil prorsus mihi debeo, sed omne Acceptum tibi sedulus referre Utcumque est, utinam rudi novellae Arni tam mihi debeant Camoenae, Quam culto tibi Tybridis vetustae!
201. Laurentinus Vidroscius ad Benedictum Varchium Quis te ultra placitum laudet, quis, magne poeta Varchi, non amet et captus amore legat? Carmina mellifluis seu proxima Thusca Petrarchae, Vergilii numeris sive Latina facis! His quia digna canis, iam ornatus baccare crines Altus de laevi marmore stabis humo.
202. idem ad eundem Iudex candide carminum meorum, Varchi maxime et optime, o poeta, Tantum crescit amor tui medullis Intimis mihi singulas in horas, Quantum fama tui polo propinqui Collis vitiferi, unde nomen ortum Et genus tibi. Namque plus Apollo Se non Aonidum iugis sororum Iactat te quoque, gloriatve uno, Si perfecta canam ac videbor olim Digna dicere, te valere, nomen Post sublime tuum feram sub astra.
203. ad Laurentium Vidroscium responsio Me quoque nonnulli laudant dicuntque poetam, Illis sed non sum credulus ipse tamen. Nam neque adhuc dignus videor, vel dicere laudes Seu, Maro docte, tuas, sive, Petrarca, tuas, Ethrusco sed tu, Laurenti, digna poeta, Digna etiam Andino carmina Vate canis.
204. idem ad eundem Quantum mi tribuant tuae Camoenae Quamve non merito, videbis ipse, Cuius res agitur, pudens, Vidrosci, Certe ego et numeris tuis, et ipsi, Non parum tibi debeo beatus. Tuque non quia me licet minorem. Dignatus prior es, neque hoc monentem Ad coelum lepido vocare versu. Sed quod nil mihi gratius, magisve Iocundum solet evenire, quam cum Carum me video bonis, et iisdem Doctis ac sapientibus poetis.
205. Laurentius Flaminghius ad Benedictum Varchium Quem Venus exercet miserum dum detinet Arnus, Quem Dictynna agitat dum Insius amari habet, Hanc tibi donat apri partem venator Agirta, Pastorum Damon delitiae atque decus. Trux aper innumeris canibus certavit eorum, et Dente ferax multo sanguine tinxit humum, Quod si mens inerat qua praescius esset in escam Se tibi venturum, sponte obiturus erat.
206. ad Laurentium Flaminghium responsio Quem mihi dat cruris setosi et tergoris aprum Pastorum et Thusci ruris Agyrta decus, Non illum Veneris cultu, curave teneri Imbellem, et sylvis ocia pigra sequi, Sed magis incinctae studia excercere Dianae Horrentem ferro per nemora alta docet. Nil igitur mirum, nil sane, si Venus illi Nulla favet, quem sic casta Diana fovet.
207. ad Iulium Stupham Quod tam casta facis, tam docta et carmina, sane Nil mirum est, dum te rura, paterna tenent Quandoquidem, ut fama est, non solum casta Diana, Verum etiam sylvas docta Minerva colit. Perge igitur, bone Iuli, et divam utramque secutus Excole praeclaris moribus ingenium.
208. Laelii Bonsii ad Benedictum Varchium responsio Accepi, legique libens, iterumque relegi, Ac rursus, et rursus legam Quae mihi misisti pulcherrima carmina; queis me, Prudenter ac vere mones Ad studia ut legum redeam, musasque relinquam Nostris diebus futiles, Quod facere est animus quamprimum corpora languor Et pallor ora liquerit, Undenis qui me iam mensibus occupat atque Vacare seriis vetat. Interea quid agam potius, doctissime Varchi, Minusque culpae obnoxium, Non ipse interdum historiam causasque latenteis Mutare versibus soles? Scis quam multa mihi, quam magna pericla minentur, Ni cuncta prudens cavero, Qui me migrantis toties de faucibus Orci Traxere vitae ad lumina, Tuque adeo in primis grata quem mente paterno Honore iam diu colo, Nec tantum efficio quantum vel tute mireris Vel ipse certe debeo. Sed ne forte puter rebus quod vix datur ipsis, Quod velle versibus solvere Nil addam ulterius, nisi quod tua dicta tenebo Infixa semper pectore.
209. Paulo Iordano Ursino Gentis Ursinae caput, atque princeps, Paule, Romani columen, salusque Hominis, Martis pariterque Phoebi Spesque decusque, Ut solet cum se veniente sole Tollit, excelso rutilans Eoo Lucifer noctis tenebras fugare Lumine claro. Candidus sic tu nebulas, et atri Saeculi densas miseratus umbras, Pacis et belli tenebras amica Luce fugabis Illa, te, Paule, incolumi redibit Gloria excellens veterum parentum, Te duce antiquas iterum videbunt Tempora laurus. Vive, magnorum soboles deorum, Vive, maiores geniture divos, Optimo foelix socero, optimaque Coniuge foelix.
210. Iulio Stuphae Ab urbe dum tu, Iuli candide, procul, Proculque nobis rura non grata incolis; Ipse hic ad Arni vix compos mentis fui, Inestimabili dolore praeditus, Quod ille, summum gentis Ursinae decus, Ducisque nostri maximi optimus gener, Paulus, iaceret languidus gravedine. Quam tristis imber, Africusve pessimus Male excitarat pestilenti flamine, Aequalis illi, quae te quoque hoc tempore Tentavit anno iam peracto, et crocea Labella tinxit albicante marmore. Sed tu cadenti dudum parce fletui, Terga et madenteis lactea manu genas; Valet, valet Paulus, quicquam nec amplius Illi est molesta tussis; imo ad literas Reversus, atque ad arma pene promptior Nunc, quam solebat Mavortem, atque Apollinem Exercet, utroque unus fungens munere Et te iubet salvere amatque plurimum.
211. Laurentius Nicolocesius ad Benedictum Varchium Facundissime mi, nepos Atlantis, Varchi candide, candidus peritum Quem chorus colit et virum potentum Magnitudo satis superque pendit, Ex quo tempore vidimus legendo Scripta tot tibi digna sempiterno A doctis celebrari honore, laude, et Tum semper cupidus tui videndi Et nunc sum meritam manum osculandi, Manum quam merito colunt diserti, Magni vel faciunt viri potentes. O manus Latio suum nitorem, Quae reddis veterem atque dignitatem Pulsa barbarie tuum decorem! Quis nam pro meritis queat probare? O quam carmine quam vales soluta Dicendi ratione, sive Tusca Scribas, sive Latina, utraque sive Praesens, sic tibi saeculum obligatur. Debent praeteritum ut suo Maroni Aphro, Tullio, Horatio et Catullo, Debent omnia saecula ut Petrarchae Praedocto, lepido, optimo poetae. Ergo pro pietate singulari, Pro tua eximia benignitate, Pro bonis studiis scientiarum, Oro me ut numero velis patrone Servum ascribere candido tuorum. Quod si conficies, ero beatus, Ethruscae decus o perenne linguae!
212. ad Laurentium Nicolocesium responsio Quis me stultior, obsecro, quis esset Immodestior impudentiorque? Quis risu mage dignus et cachinno? Si quae tu nimia benignitate Mihi, seu potius volens iocari, Das ipse, accipiam, velimque magnas Serio tibi gratias referre! Quare habe tibi quicquid est, quod in me Liberaliter, hercule, et diserto Sed falso tamen ore contulisti, Et me desine, quaeso, singularis Amice ac mihi carior medullis, Non amare quidem, sed immerentem Tot laudum cumulo gravare mendax.
213. Iulii Stuphae ad Benedictum Varchium responsio Et flore et numeris et libro, quem mihi mittis, Nil poterat nostro gratius esse animo: Flos mirus, carmen cultum, liber est mihi visus Egregie herbarum: pictus imaginibus. Ipse quidem nil opto magis quam discere causas Naturae, et sophiae tradere me studiis; Haec te m eque decent, Varchi doctissime, dona Convenit haec solum te dare, me accipere.
214. Iulio Stuphae Coelo digne puer, sed non coelo aereo, ut hoc est, Quod damus, at coelo quod domus est superum, Tu tamen hoc, quamquam non magnum pectore magno Sume libens; parva est magni animi accipere. Natalique suo lustris bis quinque peractis Varchius hoc dicas dona habere mihi, Scilicet astra quidem, sed non illius, amorem Metiar; est nullus casto in amore modus.
215. vulgare
216. vulgare
217. ad Bernardinum Ghetium Dulcis, candide, docte, belle Gheti, Quem pluris facio aestimoque pluris Quam meos oculos meamque vitam, Aut si carius his potest quid esse, Noli me, rogo, vel parum putare Amicum tibi, vel nimis superbum. Quin te cum graviter Ture iaceres, Et nunc frigido ab igne, nunc calenti A gelu undique totus aestuares, Videresque nigrae domus tenebras Non visi ut reliqui boni sodales. Nam me, ni peream male ac repente, Non oblivio, non labor, nec imber Nec foeda illuvies, iterve longum, Nec quicquam tenuit minus venustum Sed mos est meus, isque non inepta Ut puto, ratione comparatus. Nam quid, cum nequeas iuvare quicquam, Stulta sedulitate obesse quaeras? At nunc, cum melius tibi esse nobis Nunciavit Horatius, tuumque Tipherni decus ac Vitelliorum Spes ingens, tenebris senex in annis Visam te cito, saepiusque visam.
218. ad Horatium Prosperum Pauli Iordani Ursini praeceptorem Horati Ciceronis aemulator, Atque idem Aonidum choris amice, Nec non Socratis erudite chartis, Foelix nomine Prospero, sed ipso Longe prosperior, magisque foelix, Tuo discipulo optimo ac beato, Siquid me redamas tuum, fac, oro, Sciam quam bene, quamque non molesto Ore ac pectore pharmacum vorarit Paulus delitiumque, honorque, amorque Unus Martis, Apollinis, Minervae. Dic, quaeso, an placide prius per horam Dormitaverit, excitatus inde Insignis velut artifex medendi Iussit Paschalius, vigil qui erit. An ut fit tremulos subinde repens Gravarit sopor inquies ocellos Claris sideribus nitentiores. Ecquid me solitum, rogo, ut fidelem Clientem decet optimum patronum Illum visere singulis diebus Expectaverit, utque negligentem Oblitumque nimis, parumque gratum. Incusaverit, improbaveritque, Quo nil esse molestius mihique Unquam tristius evenire posset. Et vero male millies perire et Ad Orci tenebras abire quam non Tam bello puero placere malim. Tantum illi afficiorque debeoque, Tantum ille et tribuit mihique defert, Haec ni resciero statim tuisque Verbis veridicis profecto somnum Tota hac non potero videre nocte, Quam primum cupiens redire lucem Ut illum videamque meque purgem, Quo nil gratius est venustiusque.
219. Horatius Prosper ad Benedictum Varchium Varchi, Pieridum decus, voluptas, Qui es carissimus omnibus disertis, Sciens et Latiae, Atticaeque linguae, Paulus, ut decuit, volens, libensque Paratum sibi pharmacum voravit, Et post sic placide iacens quievit, Curis omnibus, ut solet, solutus. Hinc spes est mihi, quod iam ut optat, omnem Liquorem expulerit, brevi et valebit, Omnes ut cupimus valere amici. Te vero colit ut iure debet, Plurimi facit, et diserta verba Miratur tua et Atticos lepores, Primum et, quod placeat, vocat te amicum. Ad me carmina, amice, quod dedisti, Quas agam tibi gratias merenti, Quaero, nec tamen invenire possum. Hoc tantum loquar, accipe, et libenter Tuum me fore semper atque ubique.
220. in aeneam effigiem Philippi Britanniae regis | a Leonte Arretino excusam Quem mirare, hospes, spiranti ex aere Philippum, Quo sane maior nec vetus ille fuit; Non Phidiaeve, Scopaeve olim, sed nuper Ethrusci Ex Arretina gente Leontis opus, Si veluti vultus animum quoque prodere posset, Et mores esset pulchrius orbe nihil. Foelix tam magno generosa Britannia rege! Foelix Partenope, sed magni ipsa tamen Insubrum regio, cui tot post bella, tot hostes, Certa quies tandem, paxque perennis erit!
221. de Philippo Britanniae regis | a Leonte Arretino aere ficto Molliter excusum quem cernis in aere Philippum Spirare, et tardos pene movere gradus, Temporibus miseris Arreti gloria finxit Optimus ingenio, maximus arte, Leon. Fortunati ambo; nil illo est clarius usquam Rege, hoc nil usquam est doctius artifice.
222. de eodem Aspice magnanimi referens sacra ora Philippi Aes Arretini grande Leontis opus. Magnus uterque quidem, sed uter magis? Ambiguum. Ille Maximus est regum, hic maximus artificum est.
223. de eodem Hispani regis maiestas arsque Leontis Hoc uno clarent hospes, in aere simul.
224. de eodem Nil melius rege hoc, maius nil arte Leontis.
225. ad Iulium Stupham Ergo et te, Iule, nostri mos improbus aevi Vicerit et recto consilio abstulerit? Ergo tot, ac tales tam pulchro e germine flores Nullis productis fructibus aruerint? Nec quicquam nostri monitus, praeceptaque nostra Totque preces tanto profuerint studio. Sic quandoque suo volitantes flamine cymbas Vis venti in Syrteis egit et in scopulos, Sic etiam lucem tranquillo mane serenam Foedavit, subitis imbribus eluvies. Sic, heu, sic quondam formosi ruris honores Cadit horrisonans nimbus et abripuit Me dolor et luctus si sic perrexerit, at te Maxima damna manent perpetuusque pudor.
225. ad Iulium Stupham Qui te Syrenum cantus, quae pocula Circes Mutarunt, et te surripuere tibi? Qui quondam faciles nostris hortatibus aures Praebebas, Phoebum, Pieridasque colens, Nunc monitis precibusque meis vel surdior austro Phebeos refugis Pieriosque choros. Heu miser, heu male caute puer, qui te dolor olim! Quantaque cum summo damna pudore manent? Ipse queris, tantum moerenti pectore possum, Atque vicem toto corde dolere tuam. Quod facio mihi, care puer, teque insuper oro, Tunc ego vel solito maiore accendar amore. Qui nunc vel Scythica sum nive frigidior, Atque rogo ad te ipsum, Iule, redire velis.