CroALa, 2024-05-21+02:00. Nodus STROZZI.bors-03.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/STROZZI.bors-03.xml.
Fama replet laetis quam primum vocibus urbem Mitti oratores, qui Borsum ad moenia ducant Seque peti fato doceant regemque creatum. Iamque profecturos ingens iuvenumque senumque Prosequitur manus ac studiis ardentibus omnes Optatum accelerant iter ac loca iussa requirunt. Est prope Sandalidem ripam haud ignobilis ora, Prima Vigentinos profugos ubi tecta recessu Fama patres posuisse refert, asperrima divi Cum rabies Atilae Latias saeviret in urbes. Nunc quoque saxa procul vastis disiecta ruinis Apparent celebrique locum sub nomine signant. Haud longe hinc, primos ubi tendere solis ad ortus Incipis, occurrunt ad dextram mole superba Tectorum et thalamis praeclarae insignibus aedes. Plurima marmoreis curvos effulta columnis Porticus innumeris sustentat fornicis arcus. Atria lata patent fontesque imitata perennes Fundit inexhaustos dives structura liquores; Egregio Parii lapidis speciosa labore Ora gradusque nitent, circumpositasque columnas Pingunt errantes per lucida marmora venae, Ipsa auro tegitur; lymphae nitor ille salubris Invitat lenire sitim et gratissima praebet Pocula, cum stella Icarii canis ardet Olympo. Hic vicina vagos cohibent vivaria pisces; Nec virides horti desunt, generosaque fructum Pomiferis sylva arboribus largitur et umbram. At procul e speculis et ab alto culmine turris Prospectare iuvat campos collesque remotos. Urbis opus credas, tot surrigit undique pinnas Ardua perpetuo murorum machina ductu. Una soli tantum domus occupat: Has tibi sedes, Nicoleos, vir magni animi Pendallia quondam Curator fisci Estensis rerumque tuarum Ingenti sumptu et studio vigilante locari Iussit, ab aspectu nactas sibi nomen amoeno. Talibus extra urbem in tectis adiere morantem Legati ac tristem Leonelli funere Borsum. Quos ubi perductos alta intra limina iussit Dicere; at astantes tenuere silentia turbae. Paulatim vultus ab humo lachrymosaque tollit Lumina; dehinc placido Paulus sic incipit ore: "Si lachrymas, princeps, et amaros dicere questus Urbis et infandum liceat memorare dolorem, Nemo adeo ferus atque humani pectoris expers Inter et Hyrcanas immitis vivere tigres Assuetus, luctu quin commoveatur acerbo. Namque omnes regem Leonelli in morte patremque Conquerimur simul ereptos, quippe optimus ille Iustitia patriam summa sanisque regebat Consiliis; neque honos deerat, neque gratia laudis. Quem miseris quoniam mortalibus invida nuper Abstulit ac caelo fatalis Parca remisit, Ad te confugimus teque unum poscimus omnes, O Borsi. Nam quem expectet Ferraria? Quaenam Praesidia ulla magis firma aut propiora videntur? An fore nos alio tutos sub rege putamus, Finitimae huic populo cum tot simul horrida gentes Bella gerant saevusque fremat prope moenia Mavors? Tu bello, tu pace vales, tu gloria gentis Prima tuae. Est aetas in te et mens commoda rebus, Sunt animi, neque amor populorum et gratia desunt. Quid de te genitor Venetusque senatus et ille Carmignola, ducum summus, quidve ipse Philippus Senserit et magnorum Alphonsus gloria regum, Novimus; ac quanti semper te fecerit ingens Italia, haud ulli obscurum est. Te barbara tellus, Te loquitur nostro gens omnis ab orbe remota. Te nisi vidisset talem, numquam omnia frater Arcana et regni tibi commisisset habenas. Nec Meliaducem regali munere dignum, Quem coram aspicimus tecum hic adstare, negamus. Sponte sua tamen ipse tibi concedit et ultro, Ut fertur, stimulis ad cursum ingentibus urget. Herculis ac Sismundi aetas puerilis, et ambo Nunc etiam absentes, et fratris filius infans Nicoleos quam spem nobis promittere possunt Auxilii, sic qua oppressos fortuna fatiget? Adde, quod in fatis esse hoc accepimus olim Te fore, qui magna patriam ditione gubernes Et claros fama qui transgrediare parentes. Istud idem neque enim nos vana insomnia ludunt Aethereis monuit veniens a sedibus Iris, Quam nostri videre senes; ac verba loquentis Auribus hauserunt et iussi visa referre. Tot simul adducti cives rationibus in te Curam omnem vertere et nos misere volentes Atque tui cupidos, ut te ducamus ad urbem. Dis ergo auspicibus nobisque precantibus ultro, Quod virtute prius studuisti et laude mereri, Delatum a populo feliciter accipe regnum! Qui vocat, hic viso te nil sibi triste putabit Amplius; afflictasque hominum solabere mentes. Si quid adhuc superest nostro pro munere nobis Dicendum, collega suis clarissimus ecce Supplebit verbis; tum quicquid restat agendum Ocyus expediet". Nec multa moratus et illum Voce sequens breviter dictis haec Stroccius addit: "Omnia facundo, quae res ac tempora poscunt, Eloquio et summa Paulus gravitate fideque Disseruit; patriae satis est manifesta voluntas. Nec super bis quicquam restat mihi dicere, Borsi; Multa quidem explicuit paucis, quibus ipse tuorum Maerorem ingentem fraternoque anxia casu Pectora, quamquam absens, facile comprendis et illos Ardores hominum et Thaumantida ab aethere missam Audis atque vides, nec quicquam his addere possum. Plura quoque adduxit, quae nos discrimine nullo Permoveant, cur in te uno spes nostra locetur. Haec ita sunt; reliquum est igitur contendere ad urbem. Nulla tuis obstet coeptis mora, tempus et ipsa Res vocat; omnis enim cunctatio plena pericli est. Utque vides, populis gens invidiosa Latinis Iam pridem sumus et nostras inhiatur ad arces. Te sibi vix credat Ferraria posse noceri Principe. Si testes alios fortasse requiris, Haec mandata lege et nostri decreta senatus!" Sic dicens prolata fidem facientia verbis Porrexit scripta et pronus dedit oscula dextrae Atque omnis laeto assensit clamore corona Circumfusa virum. Sed postquam singula legit Borsius et tacita secum sub mente revolvit, Alte suspirans oculis ac voce dolorem Exprimit atque illis gratus respondit et inquit: "Non equidem laeta quid enim mihi tristia laeti Fata reliquerunt cari post funera fratris? Mente, sed accipio, legati, utrumque benigna Et vestri iam pridem in me sum certus amoris. Audieram, quantas agitet Ferraria luctus, Vestraque non levibus praestans facundia verbis Nunc testatur idem atque oculos ista omnia ponit Ante meos, nec sum dubius vos vera referre. Absit livor, in hoc summae dignissima laudis Multa fuere viro, quae vos mecum omnia nostis, Ac quicquid viventi olim et nunc luce carenti Civibus indultum a nostris, gratumque piumque est. Id certe hoc animo numquam excidet; omnibus istis Omnia me debere puto ac merita optima reddam, Si mihi vobiscum dabitur producere vitam. Egregie, ut video, de me Ferraria sentit; Et, si fas verbis hoc tempore talibus uti, Gratulor atque opto me dignum his laudibus esse. Nam quid ego aut potius cupiam aut magis ipse laborem Quam patriae votoque satisfecisse meorum, Dulcia cum virtus praesertim et gloria magnis Pabula dent animis? Vestrum est, laudabile si quid Esse in me voluere dei, ut vos forte putatis. Magnum onus ac multos affert variosque labores, Qui mihi nunc mandatur, honor; si principis uti Magnanimi officio recteque incedere curem, In vastum adduci pelagus tumidisque videmur Fluctibus ac dubio committere carbasa vento, Arte ubi non parva sit opus vitare furentis Fortunae tempestates scopulosque latenteis. Praeterea, ante oculos quoties dignissima nostros Facta patrum ac belli et pacis proponimus artes, Undique sollicitant ingentes pectora curae, Gloria ne nostra inferior sit laudibus illis. Maiorum praeclara sequi vestigia pulchrum Esse reor, sed quos imitamur vincere longe Pulchrius. Est vero divum admirabile munus Sese ipsum superare animoque imponere legem. Hic mihi praecipuus labor, huc incumbere nitar, Hinc immortalis praeconia quaerere famae Cura erit. At postquam patriae sententia certa est Meque homines superique vocant et regia Iuno Sic iubet, ecce adsum! Communia numine dextro Vota regens nostrorum operum sit Iupiter autor". Optimus haec postquam magnis assensibus heros Legatis responsa dedit, Laurentius illi Carus erat longe ante alios hunc protinus ad se Accersit, super his quae sit sententia, pandit. Hic satus antiqua Strozae de sanguine gentis Palladias artes olim attigit; inde profectus Sub duce Nicoleo, cui stirps Fortbraccia magnum Nomen et alta dedit virtus, puerilibus annis Arma tulit meruitque duci gratissimus esse. Ast illum aequali dehinc secum Borsius aevo Eductum comitem bellorum et pacis habere Dignatus, rerum magna ad fastigia porro Extulit imperio meritisque opibusque potentem Et paribus voluit secum gerere omnia curis. Ille ubi percepit mentem secretaque Borsi Consilia, extemplo iubet ordine cuncta parari. Iamque virum exoritur strepitus famulique frequentes Huc illuc per tecta volant et limine in ipso Frenati alipedes hinnitibus aera rumpunt. Nec mora, tectorum gradibus descendit ab altis Borsius, atque una legati omnesque repente Descendunt, et equis invecti ad moenia tendunt. Atque ea dum magno certatim ardore gerebant Intenti pariter coeptis; urbemque petebant, His centum noviesque decem nondum annuus orbis Expulerat lustra, atque hyemis pars prima fugabat Extremum autumni tempus brumamque ciebat. Luce illa non ulla dies formosior umquam Visa, nec Eoo caput extulit aequore Titan Purior, et cecidit manifestus ab aethere fulgor. At Leonellei praenuntia sydera casus Visa comam nuper praesago extendere tractu Deseruere polum; atque alios fulgere cometas, Aurea Luciferi dea quos Orientis ad oras Mista Iovi fertur partu effudisse benigno, Vidimus; et nullae dirum cecinere volucres Saepe homines solitae horrendis terrere querelis. Nil formidatis tremuerunt motibus arces. Virgineus nullis effusis imbribus ante Arcus ab Aurora veniens omne undique caelum Lustravit totoque effulsit maximus orbe. Tum venti posuere omnes, visasque deorum In terris facies perhibent felicia nostris Gentibus auguria et pacem sacro ore canentes. Ipsa etiam extremis tellus in mensibus anni Ver conata novum variosque reducere flores; Atque novas ramis frondes mirantibus arbor Protulit ac laetos alieno in tempore foetus. Ipsae etiam, velut ad cantum nova suscitet aestas, Argutae comitantur aves pariterque salutant Dulcis iucundo certamine vocis euntem. Rustica se totis effundunt undique campis Atque oculis spectant inhiantibus agmina regem. Est vetus extra urbem trans ripam fluminis aedes Solemni cultu ac festis celeberrima ludis, Annua quos referunt rapidi certamina cursus, Aedes sacra deo, tenet unde Georgia nomen Insula; praecipites cingebant undique fossae Parvae urbi quondam similem sedemque parentum, Certa prius tantae quam fundamenta locarent Molis et extruerent traiecto flumine muros. Ingreditur templum sacraeque aspergine lymphae Borsius irrorat frontem. Tum candida sacros Turba sacerdotum occurrens laetissima cantus Incipit. Ipse una ingentem procedit ad aram Atque dei supplex sacram armipotentis adorat Effigiem funditque preces: "Tu" que, "optime", dixit, "Militiae caelestis eques, qui nobile tantae Laudis opus magnis animis et viribus ausus Purgasti infames servata virgine terras, Quem neque lethifero assurgens horrendus hiatu Terruit immani sternendus vulnere serpens Nec gens crudelis ritu contraria nostro Suppliciis valuit perstantem avertere coepto, Tu nostras admitte preces, pugil inclyte caeli! Ecce patrum ingenti assensu populique favore Ferrariam petimus fatisque in regna vocamur. Da, precor, ut, qualem gens nostra et credit et optat, Talem me praestare queam propriaque salute Ut potiora mihi patriae sint commoda semper! Tum mens pestiferos animi sincera tumultus Exuperet fugiatque nephas nec digna recuset Praemia pro meritis aequa persolvere lance. Hoc quodcumque peto, quaecumque haec gloria regni est, Non opis humanae peperit labor; omnia vero Ad superos referens munus reor esse deorum, Qui, precor, auspiciis tecum felicibus adsint. Vobis gratus ego hic avis quoque testibus ipsis Polliceor non me immemorem fore muneris huius, Et vos digna manent, superi, me principe templa. Dixit et assurgens votorum splendida cultu, Floribus et lauri redimita altaria ramis Rite manu imposita veneratur et oscula donis Dat prius oblatis princeps; solioque parato Dum sedet ante aram, senior comitante senatu Progreditur populique docens se nomine missum Augustinus ait: "Tecum Ferraria luget Fraternos casus et tristia funera, Borsi; Non tamen ipsa parum, cum tu successeris illi, Laetatur; fratrisque licet sors impia nobis Iacturae tantum attulerit tantumque doloris, Nos tua solatur, princeps, tamen, optime, virtus Nec te rege parum lucri fecisse videmur. Ergo tuis ductus meritis insignia regni, Hoc sceptrum, hunc ensem, populus suaque omnia seque Arbitrio moderanda tuo largitur et orat Felicem ac superum memorem te ducere vitam. Ipsa etiam nostris faveat Saturnia coeptis, Cuius ad hunc populum mandata his auribus ipse Percepi atque oculis praesentia numina vidi". Haec ait. Ast illi responsum maximus heros Sic dedit: "Est animo gratum mea facta neque ipsis Displicuisse, patres, superis vestroque probari Iudicio ac nobis tantos accedere honores. At meriti capient me nulla oblivia vestri, Aetherea dum luce fruar, nec praemia vobis Umquam digna satis persolvi posse putabo. Praeterea neque me indecorem Ferraria regno Aspiciet neque se immitem accepisse tyrannum Sentiet ac Borsi numquam meminisse pigebit". Haec ubi dicta, sacrae rex in penetralibus aedis Funeream exuitur vestem; dein splendidus auro Et gemmis templo egreditur. Tum plausibus aer Et clamore virum resonat cantuque tubarum. Atque illum instratus phaleris regalibus Aethon Portat et alta ferox huc ora obvertit et illuc Sarda matre satus cygnis candentibus ipsis Concolor, Alphonsi donum haud ignobile regis. Sic demum ingenti procerum stipante corona Rex novus ingreditur superato flumine portam. Longa sacerdotum in tunicis albentibus illi Sacra canens manus occurrit, puerique frequentes Parva manu vexilla gerunt pariterque secundos Eventus regi magnis clamoribus optant. Nec minus e speculis matres teneraeque puellae Cultibus insignes variis venientia longe Agmina prospiciunt et odoros undique plenis Coniiciunt manibus flores regemque salutant. Flexipedes hederae passim ramosaque buxus Nec non permistae bene olentis mollibus herbae Graminibus stravere solum. Praesentia tristem Praeteriti casus maerorem gaudia vincunt. At populi pars una praeit, pars altera pone Subsequitur mediumque canit laetissima regem. Accipit hos hilari vultu placidoque benignus Borsius alloquio ac dextram cupientibus offert Vectus equo totamque ambit spectabilis urbem. Ventum erat ingentis sacrata ad limina templi, Auratis ubi porticibus centumque columnis Subnixum et solido constructum marmore ad auras Surgit opus, priscae gentis labor, unde superbas Hinc atque hinc, decora alta fori, prospectus ad aedes. Desiliunt ab equis. Tum creber ubique satelles Voce manuque globos populi turbamque frequentem Submovet atque viam sublimem pandit ad aram. At pius ut meritas hic ore et pectore grates Caelitibus solvit princeps ac vota peregit Testibus ante aram superis in verba vocatis, Decreto patrum populique favore iubentis Haec Augustinus placido dicta edidit ore: "Gentis Atestinae clarissima gloria, Borsi, Spes ac certa salus patriae, quem numina regem Praesenti augurio nobis manifesta dedere, Venimus omne tibi obsequium praestare parati. At nostris pietas quae immobilis hactenus haesit Mentibus atque tuo generi perspecta neque ullis Temporibus mutata fides, dum spiritus auras Vitales noster capiet, tibi certa manebunt. Ipsa suos tibi commendat Ferraria cives Seque simul. Studiis adsint pia numina nostris". Dixerat. Ille refert: "Non centum prodere linguis, Augustine, milii liceat, me talibus ipse Quantum animis debere putem. Facundia verbis Sed cum nulla queat tacitos ostendere sensus, Re gratos in se nos urbs populique videbunt". Dixit, et occidui iam prorsus ad aequoris undas Sol agitabat equos. Aulae regalis in altas Se tandem recipit sedes, ubi plurima secum Per noctem super imperio Rugerius heros Cogitat haud levibus distracto pectore curis. Iamque rubescentem primo revehebat ab ortu Syderibus pulsis coniux Tithonia lucem. Borsius exanimi fratris mandare sepulchro Membra parans lecto haud segnis consurgit ab alto Et populi accitis ad se primoribus inquit: "Ecce dies lachrymosus adest, qui debita fratri Funera nos merito cives persolvere honore Admonet ac gelidum telluri reddere corpus. Nemo quidem vestrum ignorat, quibus artibus ille Estense imperium et praeclaram hanc rexerit urbem; Quaeque fides et quae pietas et quantus in illo Recti amor et qualis fuerat prudentia, nostis; Grata nec in patriam placidae indulgentia mentis Vos latet. Ast illo Ferraria principe quantum Floruerit, quibus ipse viris ornaverit urbem, Non nostrae tantum gentes atque Italis ora Sensere, extremus terrarum haec audiit orbis. At quam praecipue dignum me semper honore Duxerit utque sibi addictum Leonellus amarit, Vos etiam testes estis, vobisque sub illo Ipse ego quas gessi ratio notissima rerum est. Quare omni studio cineri, cui plurima mecum Debetis, pariter supremum impendite munus! Officium praestate pium sociique doloris Este mei luctusque atros ornate frequentes!" Sic ait et lachrymis oculos roravit obortis Tristior. Ast illi haec meritis venerandus et aevo, Franciscus responsa dedit sacratus et omnes Pectoris affectus placido sic prodidit ore: "Non haec exiguum, princeps, iactura dolorem Attulit; infixus perculsis mentibus haesit Maeror et ingenti permiscuit omnia luctu. Fratris enim auspiciis feliciter egimus annos, Et nihil ex illo nisi dulce et amabile cuncti Sensimus. At quoniam nullo discrimine Parcae Pensa trahunt certusque rapit mortalia finis, Cum nihil insolitum Leonelli casus adempti Attulerit, commune malum sortemque repostam Omnibus aequo animo nobis tolerare necesse est. Qui potuere suum claris extendere nomen Laudibus et pulchrae amplecti virtutis honores, Hos aeterna putant in saecula ducere vitam Nec lethi penitus coniuncti morsibus atris. Quis nisi ob invidiam vel captus mente recuset His fratrem numerare tuum? Numquam ipse fatebor Hunc periisse virum omnino vitaque carere; Incolumem ad superos potius migrasse putabo. Magna quidem haec nobis restant solatia, quae tu Successor tanto imperio dignissimus auges. Quae fieri mandas, studiis ardentibus omnes Exequimur. Nobis minus est parere laboris Quam mandare tibi. Et quoniam nunc poscere tempus Incipit ac totam se funera turba per urbem. Nune parat exequiis, nos id peragamus et ipsi". Haec postquam inter se alterno sermone locuti, Haud mora, purpureis intextis vestibus auro Tectorum exornat secreta in parte pheretrum Atque hic cum gemitu nardo fragrante ministri Ablusos ungunt artus. Venerabilis aevo Legis et interpres sacrae Antoninus et idem Angelici rector templi, ceu iusserat olim Ante diem extremum princeps, qualem ipse gerebat, Frigentem cultu Leonellum obnubit eumque Longaevo auxilium sociis praestantibus alto Composuit fulcro et suaves diffudit odores. Nec minus alta replent ululatibus atria magnis Lugentes circum matres in vestibus atris Velatae crines et plangunt pectora palmis. Et iam tempus erat, quo lamentabile corpus Aedibus efferrent. Coeunt, quos sacra per urbem Relligio insignit. Tum binos ordine certo Ire iubent paribusque modis alterna canentes Atque laboratae portantes munera cerae. Iamque sacerdotum numerus praecesserat ingens. Tum patrum veneranda gerit vexilla crucesque Densa cohors. Post haec famulorum it longius agmen Fletibus humectans sub nigris ora cucullis. Conveniunt, queis cura data est, pariterque pheretro Subiiciunt humeros et onus lachrymabile moesti Inter se attollunt. Pueris praeeuntibus ardent Mille faces, totidemque simul post terga sequuntur. Protinus elatum comitatur funus et, alto Corde licet gemitus premeret saevumque dolorem, Crebra tamen tristis suspiria mittere princeps Cogitur et vultus lachrymis turbare serenos. Lugubres gestans habitus tum maximus omni Heroum coetus se parte effundit, eosque Maerentis populi sequitur densissima turba. Haud procul egressis porta se nobilis offert Relligione locus Mariae sacratus honori Virginis atque idem angelico de nomine dictus, Nicoleu genitoris opus (Leonellia post haec Ingenti pietas templum venerabile sumptu Auxit et insignes spatiis melioribus arcus Atriaque et thalamos posuit secretaque claustra Porticibus solido suffultis marmore cinxit). Omnis in bac postquam funebris constitit aede Ante aras posito defuncti corpore pompa, Maximus eloquio tantique Guarinus alumni Devotus meritis et summo affectus amore Illius explicuit laudes. Tum frigida saxo Membra sepulchrali exequiis clangore peractis <> Et populo moestam comitante reductus ad urbem Se recipit thalamis regalis Borsius aulae.