CroALa, 2024-05-21+02:00. Nodus SPORENI.carm-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/SPORENI.carm-01.xml.
1. Gloriosus Virgini paean At quibus haec dabo vota deis? Cui rauca parabo Sistra et Hyanteo deductum vertice carmen? Cui movet hoc Sporenus ebur? Tibi saucia taurus Exta ferat sanctosque tibi circumstrepat ignes Ista dies purique aris dent orgia mystae, Siderei regina poli. Vacat hoc tibi pulsa Nocte iubar, vacat Aoniae deus arbiter undae Et latice exundante Helicon. Iam frondibus aras Cinge, puer, iam Castalios solemnia motus Concipiant vatumque pia chorus assonet Echo. Tu, felix, ad templa veni: nec te procul aethrae Limes agat superumque habitus praepesque noveni Scaena chori; nec te Solyme trahat aut mage votis Accumulet fibrisque inhians spirantibus Allus Et Ptolomeeis assurgens fastibus Accho; Nec te spumiferis sulcaris vada fluctibus Armon Atque coloratas subnectens vertice nubes Alliciat, nec sceptra tenens ingentia Coene. Quid primum, regina, dabis? Qua turbidus ora Sedabit Thymbraeus ebur plectroque locuta Phemonoe? Tua num volucri primordia Phoebo Praetulerim curruque Iovis Tegeesque volucri! Quid primum, regina, dabis? Loquar aurea post te Astra serenato posuisse cubilia coelo Aegoceronque Hyadasque assurgentemque procellis Tyndarida Oeteamque ratem Idaeasque favillas Et Maurae portenta Abylae, cum fortia tellus Brachia frugiferosque eduxit ab aequore fines, Dorida cum pressere hiemes vitreumque profundi Glaucus iter conchaque ululans Amathuntide Triton Asphaltisque Hyale et gavisus vertice Proteus Ambiguo frenare greges et inertia ponti Monstra Hyperioniumque calor Phaetonta petivit Vos, quibus olenia recubans Tegeaticus umbra Inspirat coeleste iubar, quibus ardua summo Exultant Pangaea iugo, nec inertia Bacchus Plectra nec ignavos Tritonia suscitat ignes: Laudibus hanc ambite diem et solemnia casti Pierio haec rorate lacu. Me parva canentem Musa levat, nec comit ebur nostrisque relegat Serta comis: age Leucadios, age perfice motus Affatu, regina, pio talisque micanteis Cinge focos adytumque subi, exultantia qualem Sidera prospexere tuis ubi faucibus haesit Aliger et celeri excussit tua corda volatu. Qui postquam Icario Cybeleia compita novit Remigio, qua Parrhasium fugat Arcada saevo Ennosigaeus equo et pallentem verberat Arcton Despectus Iunonis honor, qua plumbea pubes Pondera per vacui iaculatur inania coeli Et triplices dant monstra animas et terna volutant Arma et Echioniae freta prostravere columnae, Qua Libycus tormenta Gigas tacitaque movebat Arte Palen tremulasque olidum pecus implicat aras Helloeusque assurgit apex, qua fluctuat ingens Indus et Eoo spargit vaga cornua Phoebo, Arcanum tibi nectar hiat, tibi concipit ingens Eloquium et positis argenteus albicat alis. Extemplo Deus, ille Deus praecordia blande Casta subit comitque animos, nec gaudia differt Uberis excepisse tui. Vix Latmia nono Saxa iugo tremulae prospexerat orbita Lunae, Cum sese ad tormenta aperit qua densa coronant Bethlemios pineta apices Chebronque superbum Radit iter Solymaeque frequens protenditur urbi. Ecce autem nova lux oculis dum panditur Infans, Emicuit nova lux, atrae cadit obvia nocti Et magnum testatur opus passimque vagati Coelicolae dulci rupere silentia voce. Creditur audivisse pecus, dum pascua late Et fletu Aurorae sudantes carperet herbas, Quique Palaestinae campis armenta vehebant Sidereum vidisse iubar trepidisque sonoros Auribus excepisse modos et carmina divum. Protinus obriguere animi, nam lumina vulgus Tanta nec emissas voces per inane ferebat Partitasque acies stellatique agmina coeli. Quid superum portenta ferant, quid Semita poscat Ignea mutataeque vices atque orbita Lunae, Edocuit pennata phalanx humilesque deorum Accubitus rupisque cavos patefecit hiatus. Huc omnes eciere manus, huc ilicet ingens Ordo ruit votisque inhiant et grandia figunt Munera quos Laton, quos nobilis occupat Arbe Legiferosque Abaris complexus vertice manes, Quos Duma, nec Sicaniis in fluctibus Aetna Aut Paphiis Amathus fabricata penatibus aut quae Arni nomen habet divorumque enthea Gaulon Sacra fovens et Hamae ruituraque Ascalon urbe Et captis Ianoque tenent, quos circuit Aelmon Et formidatae Latiali sanguine Carrae Daunaque Balastusque Samisque et moenibus Eglon Septa Giganteoque exultans agmine Gessen, Qui Sain Macharasque habitant, qui Magdalon acri Lustrat equo Gazamque subit, quos Tamnius urbis Cingit apex varioque habitata Diospolis Api. Adde quod huc Hebraea suos tulit obvia cives; Huc biblos, huc charta ruunt, huc rusticus Eluin Pastor agit Sellique acies, nec defuit ustam Qui domibus Phithoma terit, cui mystica Lebna Arcanum cortina ululat Naboque fluenteis Auget aquas, cui Iordanes sua cornua miscet. Denique quos Essena phalanx et candida servant Regna pudicitiae Soloeque et parvus Arari Coryciumque decus, nec formidabilis acri Pontus Abantiadae medicoque animatus hiatu Callirhoe coelique ferens incendia tellus; Et quae sub mediis Phoebum aspexere tenebris Surgentem rupes scintillantesque sub ipsa Nocte polos et quos Sarpedon vertice tollit. Quin et Orontea quicumque iter explicat ora Qua picturatis attollitur axibus Hermon Et fera Bistonias Anabe superexcubat iras, Atque Araba, atque Cave, atque ingens extenditur Aulon Et Menelaei lascivit turba Canopi Sidoniaeque; ac tandem ingentibus armis Scipiadum possessa Tyros, quaeque excolit ignes, Isi, tuos, Babylon sacrumque Serapidis antrum Et numquam satis amissum veneratur Osirin, Quin et Erythraeo qua vortice murmurat ingens Oceanus deducta phalanx, huc contulit Eos Divitias, Titane, tuas, fluit impiger omni Axe chorus supplexque tuo fert oscula fetu Atque humili dat vota animo. Tu grandia tollis Numina, tu puerum feno tegis et simul inter Maternos premis accubitus; stant agmina et omnis Vulgus hiat numenque Dei praesentis adorat Et quem mox tetrico excipiet per compita plausu, Cui pia terribili figet praecordia clavo, Nunc ingens miratur opus. Quae gaudia nobis Illa dies, quales Hecate vaga miscuit ignes Pondere cum te fata levant! Quam turbidus atros Lucifer acclinavit equos, dum saucia Nati Ora vides illumque horrenda piacula miti Suspendentem animo; tunc et Sipyleia novit Parthenius lamenta, dolor Phrygioque peredit Rore genas. Non Erigone, non Daulias ipsum Tam misere ploravit Ityn rabidoque notavit Ungue sinus luctuque animum satiavit amaro. At procul haec iam pulsa lues, nam grandia vestros Attollunt elementa humeros et te vagus aethrae Cingit apex. Illic septena volumina frenas Astrorum coelique vias coelique figuras Partiris: tibi Cassiope, tibi subditus Hydrae Servit honor iaculumque ferox nitidoque decorus Ense puer. Terras illic pelagique ruinas Metiris; stant circum animae, quibus emicat ingens Virginitas plaususque movent blandisque susurrant Alloquiis ut vipereae tibi nulla colubrae Miscuerint portenta venenatosque pararint Accubitus, ut te Paphiis sociaverit Hymen Auspiciis seniorque tuos pius hauserit ignes. Perpetuos aliae tibi virginitatis honores Adiiciunt turbantque Iovem Stygiique fragores Helvidii; partus aliae cautesque profantur Bethlemias, nostrae prima argumenta salutis. Additur et sublimis honor coelique fatiscit Imperium nec frena latent cingentia magnos Undarum terraeque sinus piceoque sonanteis Amne domos; haec Elysia capis orgia pube, Haec purae tibi dant animae. Nos expiat ardens Trinacriaeque Arabumque decor, nos spargimus aris Vota tuis, seu procero stant carbasa malo Aegeum fractura salum fremitusque Maleae Navita trux Meroenque legit, sive ambulat oris Hospes Achaemeniis Geticove extenditur Haemo, Cimmeria seu rupe cubat. Te concipit imo Qui subit arma horrenda animo, quique alligat aegro Membra toro et miserum sicco latus excoquit igni, Te partus cui surgit onus, cui tristia curae Exta gravant, cui Tartareis Mors incubat alis Imploratque auditque volens. Tibi casta puellae Serta ferunt, tibi vox puerorum Heliconia pulsat Tympana, te Spes iuxta hominum cubat et vaga tecum Progreditur; tibi purpureis chorus assonat alis Coelicolum, tibi Latoos diademate crines Impediunt. Salve, rebusque labantibus adsis, Bellorumque gravi nutantem pondere mundum Et furiis exundantem morbosque trahentem, Quos nec inexpletus patriis Epidaurius herbis Sive Machaoniae quirent avertere leges, Virginea compesce manu: satis obruit ingens Arva lues. Salve, rebusque labantibus adsis. Sed quo me deduxit ebur? Cave marmora pinu Mota legas humili, pennis cave fervida tranes Icariis convexa, Erato: iam carbasa Nereo Et fragilem suspende ratem, ne saeviat ingens Tyndaris aut trifidos vibret Saturnius ignes. 2. Crucis adoratio Lurida cui dat signa dies? Cui flebilis atro Squallescit Thymbraeus equo noctemque reducit? Cui ferrugineos Hecates agit orbita currus? Nosco diem luctusque pios. Te maxime divum Flet rerum natura parens, te lacteus orbis, Te lugent elementa et amaris questubus haerent. At Solyme non aequa scelus parat et tua clavo Membra ligat poenasque amens exercet amaras. Nulla viri pietas animo nullusque recursat Matris honor, non ulla Dei morientis imago: Stant ferro subnixae acies patulaque comanteis Expediunt cervice iubas vigilesque fatigant Excubias; stat turba ferox atque increpat ore Infrendens, ceu rupe leo cum viscera praedae Urget amor durisque angustat hiatibus ora Imperiosa fames, illi modo pectora turbat Niliaci regina Phari, modo corniger Ammon, Pasiphaes modo turpis amor quique asperat ignes Martis equus, rabido siquando hiat Eumenis ore Pugnacesque cient Bellonae incendia motus. Sic ne deos fortuna premit? Sic ne impia leti Fata iubent tormenta pati? Iacet arduus ecce Mundi opifex rerumque sator; iacet arbiter ingens Naturae, cui Puniceos Titania ducit Luna choros noctemque trahit, cui verberat Eos Sidera flammatoque vagum fugat Arcada coelo. Heu, Clymene, fraudatus amor, vix enthea cervix Tormentum sufferre valet, vix brachia diram Sufficiunt amplexa trabem languentibus extis, Brachia Taenarias debellatura secures. Ecce autem procul immensis clamoribus urget Spumantem cataphractus equum vibratque minaci Trux hastile manu et lato ferit ilia ferro: Sanguinis effluxere imo de vulnere guttae Poculaque arcanis Acheloia mixta figuris, Pocula venturos circumspicientia ritus Sacrorum fideique assurgentem undique molem. At genetrix lacrimosa dolensque in funere Nati Triste nefas queritur miseroque redarguit ore: "Ut video te, Nate, cadentem, ut vulnere plantas Traiectum miseraque oculos in matre ferentem, Ut video te, Nate, pati, quo pectoris ignes Diffugere tui? Quo formosissimus oris Secessit vigor et divini sanguinis ardor? Quo vires abiere tuae, Nate optime, Nate, Nate, animi fax una mei? Certe improbus olim Creditur has fugisse manus Aquilonius heros Lucifer aeriaeque minax exercitus alae, Cum devota phalanx Borealem fastibus Arcton Implicuit Geticoque nefas dirum extulit orbe. Heu, nimium crudele nefas! Mox ima petivit Tartara luctificis animarum ululata querelis Et piceas Acherontis aquas. Num livida cervix, Nate, tua haec multoque infecti sanguine crines? Hoc ne caput tristesque gene? Me, me, undique me, me Protelate, viri, iaculis et figite ferro, Figite me siqua est pietas. Quid, Nate, reflectis Caesariem? Tenebras tecum, tecum atra subibo Limina et emeritas aeternis luctibus urbes!" Sic dea; suspirantem imo de pectore matres Suscipiunt moestae consolanturque dolentem. Nec iuvenis dilectus abest, cui regia servit Ales et insano Patmos circumflua Ponto, Patmos Olympiacae dignata affatibus ore Arcanoque deum eloquio. Iam grandior ibat Spiritus, ignito Phlegethon qua vortice fumat, Tartareus Phlegethon formidataeque nefandis Eumenides populis aeterna piacula miscent, Cum nox atra die pressit caput et tenebris Sol Implicuit crinale iubar Latonius heros, Cum turrita parens tremuit. Cybeleia sed quis Agnovit portenta Hyperioniosque labores? Quis livescentis pallentia cornua Lunae? Infrendunt rursus turbae et gravioribus instant Suppliciis augentque scelus; rursum impius urget Livor anhelantesque manus caeca asperat ira. Tu vero extremae pateris dispendia vitae Et tenebras mortemque subis ne tristia posthac Regna Erebi foedumque triformi Cerberon ore Mortales videant animae, quas dulcia poma Taenario mersere lacu vetitoque resumptae Ore dapes. At nos quae digna rependimus aris Dona tuis? Nec enim purus tua templa sacerdos Ingreditur purosque tibi face suscitat ignes, Sed quales Medea ferox ubi turbidus Hymen Attulit Istmiacae liventia serta Creusae, Serta ministerio magicae gaudentia Lunae, Quos Scythico Diana tholo dirus ve soporat Infami nidore Thoas, quos impia servat Elis adhuc, Siculo ve tepentes gurgite Pisae: Ergo sic te Parca domat? Sic nostra barathro Proturbant delicta atque exitiabilis error, Omnipotens? Vos humanae commercia vitae Quae trahitis fragilemque labanti corpore molem, Vos, animae superum coeli genus et decus orbis, Luctibus hanc sacrate diem tristesque quotannis Instaurate obitus et inani graudia busto Funera nec cupiant post haec habuisse minores. At prius arcano marcentem pectore labem Et facinus purgate, vagos dum cernitis orbes Astrorum tacitaque vagantem lampade Phoeben Alternare vicem rebus, dum contrahit ignes Phosphoros et tenebris Luna intercepta vagatur. Atropos haec post fata negat, sed tristibus umbris Supplicium crudele fremit crudusque severa Fronte dolor, qualem peritura Belides urna Porphyrionque Athamasque ferunt saevusque Damastor Et Coeo cum fratre Dymas, qualem excipit ingens Sisyphus Aegeonque et opaca silentia durae Persephones atroque gementes sulphure manes. At tu qui picei limen populatus Averni Regna triumphales ductas super ardua pompas, Respice nos si digna peto, si non malus obstat Horror adhuc mortemque Itala sub nube frementem Caesareis expelle iugis, qua turbidus errat Cormus et irriguo prosternitur aequore Turrus Tiliaventeusque latex: nec livida Phoebi Tela per incautas patiaris serpere gentes, Nec miseram durare famem. Sic te impia Thrace, Sic Arabum delubra ululent et maxima votis Bactra Paraetoniique colant septem hostia Nili.
3. ad divum Petrum ode Dive, secundum citharae melos nunc Prome Phoebeosque modos canoris Barbiti sacri fidibus Tonantis Funde sacerdos: Pontifex nam tu superum fuisti Et sacer templi pater institutus, Ut Dei sanctas tegeres cohortes Auspice Christo. Tu sacrae princeps fidei paterque Diceris magnosque tibi reponunt Integer Christi populus beato Thuris honores Ac dies laetos celebrant decorae Virgines festasque ferunt coronas Et tibi sacras resonant benigno Pectore laudes. Tu Dei sanctis populum gubernas Legibus, coeli metuende custos, Tu pii princeps populi et supernae Ianitor aulae. Sed quid, heu, plectro tenui moror? Quid Mira divini memoranda Petri Dicere et fausto celebrare sacras Carmine laudes? Namque dum Phoebus radiis coruscans Lumen ex alto tulerit dabitque, Huius aeternum resonabit altum Nomen in orbem, Sive dum naves agitabit aequor Fluctibus saevisque Notus procellis, Sive dum puppes pelagus tumensque Unda capesset. 4. ad Redemptorem nostrum Ut tuas possim celebrare laudes, Christe, sanctorum decus atque Olympi Rector excelsi, faveas benigno Candidus ore Et choris mater comitata sacris Virginum et celsae faveant catervae Laeta gestantes decorata sacris Tempora vittis. Verba commotis resonare fibris Invident nostro data iura plectro, Sive devoto canimus beatas Corde phalanges, Seu poli motus speculamur alti Aut sacros belli canimus triumphos Quos ab extremis retulit benignus Claudius Indis.
5. ad Christiparam ode Coelitum regina deum beata, Quam Patris summi deitas creavit Ut fores Nati genitrix patensque Ianua coeli, Hoc tibi carmen, dea, dedicatur Musa quod nobis cecinit paterque Phoebus insigni redimitus alba Tempora lauro Quique supremum tenet altus axem Et polum dextra regit impotenti Lucidoque altus solio recumbit Rector Olympi: Namque tu Patrem superum tulisti Nullius labis vitiata nexu Et Deum nobis, pia Virgo, summum Tu peperisti.
6. in festo divi Cristophori ode Christe, sis felix faveasque dexter, Nam pii laetum canimus tropaeum Martyris sacrosque lyra triumphos Dicimus alta, Qui mori pro te voluit cruenta Caede supremosque pati dolores, Ut coeli sedes peteret sacrique Tecta Tonantis, Stant ubi laetis superum cohortes Mentibus laudesque canunt Tonantis, Ut domos Ditis peteret nigrumque Frangeret Orcum Seque ab umbroso barathro ad supernas Duceret sedes et amica coeli Regna, quo nos post obitum reducas, Christe Redemptor. 7. ad Deiparam Virginem Quis queat digno celebrare versu Virginis laudes meritas Mariae? Sponsaque Christi meruit vocari Cunctipotentis; Haec dedit nobis miseris salutem, Ostium summi reserens Olympi, Haec et umbrosi loca clausit arcte Nigra barathri Cum Deum regem peperit deorum Inter afflatum bovis atque aselli Saepis in dura tugurique sede Nocte silente. Haec decus coeli nitidumque mundi Sidus est, quo currere naufragantes Haud metu possunt, quoniam benigne Audiet illos. Gratiam quisquis cupit ergo habere Huc cito cursu properet, canendo Debitos cantus meritosque honores Virginis almae. 8. ad Omnipotentem Deum ode Dexter humanam, Pater alte, gentem Aspice, et pellas scelerata ab orbe Bella Mavortis liceatque sancta Vivere pace. Nullus et taedas violet iugales Aut scelus tristis faciat cruente Quod Remum contra furiatus olim Romulus egit. Saecla discedant pede non remisso Quae dedit terris simulatus ille Iuppiter; per te redeant, precamur, Aurea nobis. Signa Martini, fidei datoris Impiae, salsis pereant sub undis; Captus immani cadat hic hiatu, O male, terrae; Nosque sub signo mereamus isto, Militat sub quo bona turba mundi, Esse necnon et facias fideles, Christe supreme. Augeat nemo male fidus huius Perfidas turmas neque tam decorum Deserat cultum neque Christianam Religionem. Floreat terris, velut axe, iustus Cultus in divos, metuant monarcham Te pii cuncti, venerentur atque Numina terris. Iussibus Christi bonus obsequatur Cultor et trini veneretur ora Ac Dei unius, timeant benignum Laedere numen: Namque fatali veniente Morte Hoc tuis, Christe, o capies lacertis, Huius aeternam innocuus reviset Spiritus aulam. Ergo, mortales, male sana cuncta Linquite et veri vice Christiani Sitis et vestrae nimium saluti Invigilate. 9. de divo Ioanne Baptista ode Vita priscorum lateat virorum, Efferat saeclum numeris vetustum Nemo, silvestrem taceant poetae Egeriam omnes: Namque tot laudes deus hic meretur, Ergo per totum celebretur orbem Hymneis metris, modo thure sacro Ara nitescat Et demus magno bona verba divo, Linquat ingentes hilaris labores Bos, metat nemo segetes adustas Sole cremante. Huic preces fundant pueri et puellae Et senes curvi, mulier gravata Plurimis annis prece te fatiget, Maxime dive. 10. in Passione Domini Nostri ode Salve festa dies, nam tibi cantibus Laeti Maeoniis carmina promimus Sacrosque victori triumphos Sidereo canimus Tonanti Quos hic Tartareis duxit ab hostibus Dum Mortis timidae claustra perhorruit Et regna liventis barathri, Taenarium populatus Orcum. Olim sponte sua lapsus ab aethere Sese virgineo clausit in ubere Mortisque permisit, cruentus, Vincla pati Deus impotentis Ut nos e Stygia proriperet domo; Exhausto petiit sanguine Tartara Victorque laetatus tritoo Ad superas remeavit oras, Qui nunc aetheriis in penetralibus Stellanti solio subsidet arduus Terrasque prospectat patentes Impavidus tumidosque fluctus, Ac dextra nebulas concutit aspera Horrendaque manu fulmina deicit Innixus et ventos feroces Aeoliis moderatur antris. Sed iam, Christe, precor, sollicitas preces Lugentis miseri suscipias, Pater, Ipsumque permittas fideli Corde tibi celebrare laudes. 11. ad Redemptorem Nostrum ode Mundi creator maxime, coelitum Quo gaudet ingens turba potentium Et rege laetatur superbo Sidereusque polus triumphat, Audi, rogo te, vota precantium Et nostra dexter munera suscipe Adsisque iam lenis virisque Supplicibus faveas, Redemptor, Materna siquid profuit ubera Lactare sacrae candida Virginis Et regna liventis barathri Taenariasque adiisse rupes, Ut nos ab umbris eximeres Stygis Quos ante Pluto dirus inhorruit Saevaeque vexarunt prophanis Eumenides facibus sorores Ac flamma nigro sulphure contudit Et Styx profundo consito limite Orcique lugentes catervae Et Stygiae moderator aulae Pallensque foedo Cerberus horruit Vultu, paventis ianitor atrii Ternoque concussit latratu Tartareis metuendus oris. 12. ad divum Rocchum | ut a pestilentia tueatur precatio Dive, luem hanc populis o Latiis averte precesque Respice quas cuncti fundimus ore pio Pestiferasque hinc pelle faces populique precantis Membra salutiferis prolue, dive, vadis Infestosque, pater, digneris pellere morbos Hunneosque ex hac peste tuere lares. Utnia gens, salva es! Timeas nil, vota Tonanti Debita iam sacro perfice: compos eris. 13. in festo Petri et Pauli ad Christigenas Annua coelitibus redeunt iam sacra duobus, Christigenis quibus est pax data supplicibus Et quibus horrendi iacuerunt proelia Martis Efferaque occubuit Palladis ira deae. Ergo hos devotis veneremur mentibus atque his Ponite, mortales, debita thura focis. Aurea namque dabunt humanae saecula genti Permittentque sacri tecta subire poli. 14. deprecatio Iosephi Sporeni | naufragio pereuntis ad Beatam Virginem | et responsio Virginis ei opitulantis elegia X Iosephus "Virgo o siderei regina superba Tonantis, Cui datur aetherei sceptra tenere poli, Felici praesto sis alite dextraque saevis Fluctibus oppressam dirige, Virgo, ratem! En mediis peritura gemit iam puppis in undis Et iacet in tumido fracta carina salo; Ecce negant tutos contraria flamina portus Et gravis optatam denegat aura viam Nullaque ferventes contendunt carbasa fluctus, Undique sed tumidi perstrepit unda maris. Me miserum, Stygias opus est nunc ire per undas Nigraque Tartarei visere regna dei, Umbrosas habitare domos et Cerberon altis Quassantem barathri maxima regna sonis! Ergo tanta meae meruerunt crimina vitae Damna, ut tam subita morte miser peream? Parcite iam, quaeso, iam parcite fluctibus undae Et sinite optatos tangere puppe sinus Et date iter placidum salvamque adducite navem Insanamque, rogo, ponite saevitiam. Littora iam valeant patriique valete penates: En pereo et rapidis me rapit Auster aquis". Maria "Quid quereris? Dea sum, genitrix quae magna Tonantis Dicor et aetherei praegenuisse Deum Et coeli regina vocor; me regia divum Gaudet quae aetherio lumine cincta micat. Nil timeas, tibi opem pereunti maxima porto. Pone metus, salva est puppis et unda tacet. Vade age, et aetherio iam debita vota Tonanti Perfice et incensis da pia thura focis".
15. ad Deiparam Virginem Mariam elegia XI Salve, Virgo Dei genitrix sanctissima, cuius Ex utero nobis Spesque Salusque data est. Quis laudum posset praeconia summa tuarum Scribere? Tu meritis sancta vocare tuis, Te celebrant omnes, felix materque beata Diceris et titulum virginitatis habes. Perdiderat quodque Eva nocens et perfida fructu Ipsa redimisti fructibus, alma, tuis. Te chorus angelicus veneratur, te pia semper Turba prophetarum, diva Maria, canit. Te qui martyrium perpessi quique sequuti Sunt Christum laudant mirificeque probant. Agmen virgineum coelestumque inclitus ordo Omnis te extollit laudibus innumeris. Te solam voluit matrem qui regnat Olympum Aequoraque et terras, aethera quique regit; Quique etiam mundum distinxit ab aere et ignem A ponto necnon cuncta creata dedit; Cui tandem omnigenae parent qua lumine Titan Exit et Oceani qua renovatur aquis. Clarior es Phoebo, medium quum luce per axem Fecit iter, nimbis nec tegitque polus, Astrigeri regina potens et maxima coeli Porta salutaris nec tamen immerito: Noctivagos etiam superas splendore relucens Ignes; chrisolitis es, pia, fulgidior. Te propter matrem disiecta idola fuere, Fallebant quoniam fraude dolisque viros. Iuppiter amisit coelum nec fulmina mittit Amplius et Venerem despicit alta Paphos Iunonemque Samos, necnon Ditemque Mycenae Diffugiunt, spernunt Pallada Cecropii Et Latonigenae periere oracula Phoebi. Nunc demum nulla est vana superstitio: Omnes te gentes cum Gnato, mater, adorant Esseque tu cunctis anteferenda meres. Haec tibi pauca meo tenui, sanctissima, versu Scripsi, ne nostri non memor esse velis, Innumerae quamvis aliae sint et tibi laudes Materia nostrum et ingenium inferius. Ut mihi concedas, Virgo, non maxima Croesi Regna peto aut Phrygio ditior esse Mida: Sed tantum ut merear puro te pectore semper Diligere et summa te pietate sequi. Hanc animam et postquam vitam corpusque relinquet, Te precor, accipias, Virgo, benigna manu Et dignere meis intexis versibus et si Doctrinae immunes sunt gracilesque nimis. Namque mihi certum est, dum spiritus hos regit artus Semper te et Gnatum glorificare tuum. 16. de divo Ioanne Baptista Cessent antiqui Phoebi celebrare poetae Numina vel falsi saxea monstra Iovis, Aurea nec laudent Capitolia, Terminus unus Cum Iove ubi colitur. Pagina vana, tace; Effer Baptistam super ardua sidera divum. Hic clarus tantis laudibus esse meret Qui, dum vita data est, solis in saltibus asper Vivebat, rigidos nec metuebat apros Nec fulvi horrescens trepidabat hic ora leonis, Igne Iesuaeo sic calefactus erat. Quin etiam ut Christo serviret in urbe parentes Divinos liquit tactus amore Dei. Hoc facere assuevit cum vix compleverat aevi Lustrum: consimi1is quis puer huius erit? Iccirco ignoro quibus illum laudibus aequis Decantem aut cantus quod queat esse caput. Quomodo divinum potero laudare Ioannem Cum tenue ingenium sit mihi et ars tenuis? O utinam possem bombis aequare Maronis Hunc versum aut elegis, candide Naso, tuis! O aut gustassem teneri modo dulce Philetae Flumen ut hunc quirem carmine ferre deum Cui me devinctum fateor, quia fundere numquam Ante Deum gratas desinit ille preces.
17. eruditissimo adolescenti Petro Aleandro | Iosephi Sporeni Scodrensis ad Beatam Virginem hymnus Quo mea Partheniae decus allatura coronae Musa ruit? Cui nostra fluunt praeconia? Cui se Pura verecundo summittunt carmina vultu? Petre, tibi; nam sidereae candentia matris Templa foves plenaque deos veneraris acerra Ante omnes; tum Assyriae suspensa puellae Tecta et Idumei venerabile numen Iesus Innata pietate colis castumque beatae Sectaris virtutis opus nec degener alti Nomen Aleandri docta complecteris ulna. At tu (Pieriae nec enim cano dona Thaliae) Pande serenati sacrata palatia coeli, Diva Palaestino spectabilis unica partu, Ipse tuas donec propero sincerus ad aras, Vinctus honorata felicia tempora lauro Intendoque tuum fidibus proferre canoris Numen arenosi quo fervida littora ponti, Quo Ditis regna alta tremunt Stygiaeque lacunae. Spargite odoratos, pueri, simul undique flores, Accensis date thura focis; bona dicite, matres, Verba nec abiecta quisquam neget ire lacerna Incomptisve comis moestoque accedere vultu, Scilicet ut superae precibus pia numina placet Virginis et iustas divorum leniat iras. Ipse ego, Sidonia velatus pectora palla Vocalique lyra plectroque insignis eburno, Diva, tuas referam laudes. Vos flamina, venti, Ponite et Aeoliis mites procumbite in antris, Tuque pares da, terra, vices pontusque procellas Comprimat undantesque sinus tutumque per undas Praestet iter nautis optataque ad aequora mitis Evehat et timidis pateat via tuta carinis. Ite procul nigrae fulgentemque aethera nubes Linquite et auricomi radiantia lumina Phoebi Per puras sinite ire vias currusque nitentes Terrenos lustrare globos et curva profundi Littora stagnantesque lacus camposque virentes. Sed quid id est? Video rutilas descendere coelo Lampadas, inflexo quas poplite Phoebus adorat Aurato temone sedens. Procul ite, profani, Ite procul, nam Virgo sui petit atria templi Angelicis stipata choris. Quam sacra coruscis Membra nitent radiis, facies quam pulchra decensque, Virgo, tibi est! Flavi rutilant diademate crines, Phoebeis sunt ora magis radiata quadrigis Arctoaque Helice Phaethonteisque favillis Splendidiora, quibus rerum telluris alumnae Arsit opus penitusque ipsorum arx alta deorum Neptunique domus cumque ipsis Naides undis Et Thetis et Triton atque humidus ora Palaemon. Non tantum Cynosura micat, non candida Phoebe Nocturnos agitans currus cum forte sereno Nubila sunt deiecta polo, cum turbidus Auster Ingentes posuit flatus placidusque sub antris Incubat Aeoliis nec ponti murmura miscet Silvarumque comas strepitu ferit Africus alto. Adde quod Eoos superas candore nivales Marmoreamque Paron; superum te ductor honore Omni insignivit sacrisque incudibus arte Excoluit mira et divino pollice finxit Formavitque volens. Hic te natalibus unam Sordibus excepit primaeva ab origine mundi Criminibusque aliis. Sed quid praeconia formae, Virgo, tuae referam? Cedunt tibi sidera, cedunt Coelestes tibi, diva, chori, nec maior in astris Te manet excepto superum rectore deorum. Ille quoque Empyrii delapsus culmine coeli Divinos clausit tua sub praecordia vultus Mortali sub fronte latens, ut scilicet omnes Damnatorum animas superis imponeret oris Tartarei Deus exuviis Phlegethontis onustus Atque triumphatis insignem manibus Orco Victor agens praedam coniuratasque cohortes Quas pater illicitis epulis damnaverat Adam Dum cupit, heu, nimium carae indulgere maritae. Felix illa dies magni qua Conditor orbis Te matrem Nato elegit voluitque subesse Cuncta creata tibi. Probitas hoc, diva, fidesque Hoc tua virginitas meruit; te namque reperta est Sanctior haud mulier totum quaesita per orbem, Divina melius quae religione beatos Excoleret coetus vel custodiret honores Sanctaque iussa deum. Teneris tu, Virgo, sub annis Templa frequentabas et munera grata deorum Spargebas calathis violas et serta per aras Ardentesque focos; genitrix hoc sancta docebat Longaevusque pater Ioachim curvatus ab annis Hebreaeque nurus. Tunc te inviolata Tonanti Pectora sidereo referunt sacrasse torumque Promisisse deis et virginitatis honores. Non tibi mortales thalami taedaeve iugales, Non cantatus hymen, tibi non laudata fuere Foedera vel socii cura conubia laeti: Coeperat aethereus, Virgo, tua membra Cupido Et te divino vinctam retinebat in aestu, Vincla recusabas nec tu tam grata, sed illi Gaudebas dare colla magis nec lusit inani Te spe sanctus Amor. Casta nam condidit alvo Regnatorem orbis terraque marique potentem. Ergo serenato divum tibi nuncius ore: "Mater, ave, - dixit - supremi conscia fati, ante alios probitate homines felicior una Et superis dilecta magis. Tu numen Olympi Concipies utero, quod vasta cacumina coeli, Quod capere unda nequit tellusque Erebique tenebra Et Stygii regna ima Iovis, tuus unde gementes Eripiet fetus populos, cum viscera clavis Fixus anhelantemque animam spirabit in auras Et trahet extremam moribundo pectore mortem". Summe sator rerum, qui nutu maxima terrae Fundamenta quatis, qui coelum et numina torques Rauca maris nubesque regis ventosque feroces, An maiora tuae poteras dare praemia matri Quam complere suum divino semine ventrem Teque sub illius componere pectore? Felix Virgo, iterum felix, cui summae contigit uni Maiestatis onus sancto circumdare tergo Hancque simul partu vacuas producere in auras, Natura admirante, nimis rursusque perenni Virginitate frui et nullos sentire dolores Dum pareret castaque Iovem demitteret alvo. Prisca Dioneae cedat reverentia matris Et magnae Iunonis honor, nec Delphica Phoebum Templa colant, nec Creta sui veneretur alumni Numina, nec Libyci resonent responsa tonantis Quaeque rudes fallunt populos oracula, nec sit Ulla fides avibus, volucres nec providus augur Consulat aut ventura canat spirantibus extis. Cedat opis Stygiisque ferat responsa catervis Ore Themis falso, nec te, Saturne, Latino Roma tholo celebret: tua nam sublimia Christus Numina prostravit totoque fugavit ab orbe Dictaei vexilla Iovis Bacchumque sub ipsis Lyncibus oppressit, Venerem summersit in imis Fluctibus et propria Bellonam contundit hasta, Quicquid et antiqui fuerat mentita propago Temporis et quicquid falsas coluere per aras Thure rudes populi, latuit quos vera superni Maiestas Patris et fidei reverentia nostrae Quam tibi profuso firmavit sanguine Christus, Prostrata veterum iam religione deorum. Cedant Bistoniae metuendae Palladas arae Externa quae caede madent nec sanguine Phoebe Gaudeat humano, Scythicae velut incola terrae Scaeva Thoanteae veneratur templa Dianae Crudelesque colit flammas, Baccho nec adusti Thura ferant Indi, Saliis nec cura Gradivi Sit, nec thura Phryges Cybeleia tecta frequentent Labdaciasque nurus rapiant trieterica Bacchi Sacra, nec Ogygiis incumbant Maenades aris. Tu quoque Niliacas Io celebrata per urbes Sis procul et tua templa ruant ac cornibus Apis Concidat auratis, quin et canis ora genasque Ponat Atlantiades, nec se se iactet Osiris Inachidos servare torum. Quid tympana prosunt Vestra? Aegypte, rudes populos praevertere tentas Et superum irritare Iovem, qui lapsus ab astris Humanae voluit sufferre incendia gentis Duraque fata pati, nigris ut faucibus Orci Mortale eriperet genus et super astra locaret Felices animas. Num duro adamanta creata Corda geris silicesque graves sub pectore condis? Vidisti hunc toties superum praecepta docentem Assyriae per templa viae, tamen esse creatum Coelesti genitore negas et Virginis almo Ubere conceptum. Non te miracula, non te Magna docent hunc esse Deum subolemque Tonantis? Virgo, decus superum, tenebrosam discute noctem Hebraei ex oculis populi radiisque coruscis Pelle procul nebulas, ut Nati perfida noscat Turba tui numen, piget, heu, tot adire sub umbris Tartareis animas Stygiasque videre lacunas. Vos quoque sidereum quibus est fas noscere Patrem, Christigenae, geminas ad coelum tendite palmas Et votis placate deos ne tanta perire Agmina Idumaeosque velint damnare nepotes Invisumque genus. Populo tu, Virgo benigna, Parce tuo, nec enim mortales despicis aegros Ad tua cum positis redeunt sacraria culpis; Praeterea Idaei furias contunde minaces Regis, Aventinae qui ferro exscindere molis Fundamenta parat Romanaque moenia et arces Hesperias ruere et Christi extirpare ministros. Illis vel potius sacra baptismatis unda Natales maculas infandasque ablue sordes: Namque tuum facibus Stygiis accensus ovile Persequitur totumque acies extendit in orbem Et fatui Maumethis opes sceptrumque potentis Appetit Ausoniae, nec quisquam castra tuetur, Diva, tuosque lares pariter civilia lassant Proelia Christicolae et proprios bellantur in artus Et totis miseri decernunt viribus almae Imperium Italiae. Germani hinc accola Rheni, Arduus excelsoque elapsus vertice Dacus Hispanaeque acies concordia signa ferentes; Illinc aligeri surgunt vexilla leonis Fluctibus Hadriacis Rhodano comitata frementi; Dumque videt magno nutantes pondere fasces Hesperiae, Getici moderator maximus auri Bella parat nobis et fatum immane ducesque Provocat Ausonios armis Christique phalanges Cedit atrox Virgoque tui sacraria templi Arcanosque aditus violentis caedibus implet. Heu scelus, heu crudele nefas! Hunc saepe frementem Pannonius sensit, rapidum quique incolit Histrum Illyricosque amnes; hunc Sparta, hunc clara Corinthus, Epiri hunc tremuere lares, hunc Pharsala tecta Emathiaeque urbes tuque, o memoranda per omnem Scodra parens orbem, Cadmeiaque arva Samosque; Hunc nuper Phoebea Rhodos, Rhodos illa frementem Expavit regique novo servire coacta est. Quid moror? Hunc lato tellus complexa profundo, Hunc ipsi Antipodes metuunt, quos nuper Hiberus Classe adiit valida tumido devectus ab aestu; Hunc Persae Scythicique amnes nixusque fugaci Parthus equo trepidat. Latis huic Africa campis, Huic paret Iudaea phalanx, huic Memphis et altae Confusus Babylonis apex et decolor Indus. Non tamen his contentus hic est, Capitolia demens Tentat et augustos cupit incestare penates; Et nisi opem nobis pede tu fers, diva, secundo, Voti compos erit totumque subegerit orbem Ense cruentato. Sed tu, placidissima Virgo, Christicolas tutare tuos aequisque phalanges Iunge tuas animis civiliaque arma reconde. Imperet Arctois tumidus Germanus in oris Et Tagus Hispanos curet frenare maniplos; Gallia trans Alpes, pacato Marte, ministret Iura suis populis, Venetus quoque sceptra suasque Possideat contentus opes: sic cuncta quiescant Regna, nec imperii populis sit tanta cupido, Quin etiam Aetolii rapiant temeraria fratres Dogmata Eleutherii fugiendaque iussa, nec ullus Coetus ad hunc properet; vanescat quaeque per orbem Falsa superstitio, Christum colat omnis honore Thuris et ardentes veneretur Virginis aras. Ast ego Cirrhaeo demens expulsus ab antro Insigni plectroque carens, nec concitus oestro Pierio, nec Pegaseis saturatus ab undis, Ulterius tua, diva, canam praeconia? Quae non Heroae clangore tubae Rhodopeius Orpheus Tolleret Ascraeusve senex aut Pindarus ipse Enthea plectra sonans, vel qui suprema Pelasgis Busta dedit Laiique pias compescuit umbras. Sed satis haec tenui tibi sit lusisse cothurno, Stellantis regina poli, primordia Phoebi. At me longaevos si ducent fata per annos, Te posthac maiore tuba et maioribus ausis, Diva, canam. Non me divini Musa Maronis, Non me Dulichii vincet cantator Ulissis: Virgineo dicam superi te membra Tonantis Concepisse utero et liquidas fudisse sub auras, Dicam et Avernales te formidare catervas Et nigras sine sole domos umbrasque silentes Insuper et magni referam natalia Christi Et crudele necis genus et crudelia vitae Fata suae poenamque crucis geminosque latrones; Inde triumphales super ardua sidera currus Ordiar advectos Ditemque in regna gementem. Tu modo, diva, meo tristes e pectore curas Letiferosque fuga sacro medicamine morbos Nostraque fac rata vota, precor, semperque perenni Permittas nos pace frui, dum vescimur auris, Vivere dum nos fata volent tetricaeque sorores. Post obitum flammata super convexa locabis Et dabis aeternos coeli inspectare meatus. 18. Redemptoris Nostri Genethliacon Parthenio labentem utero (coelestia postquam Atria deseruit maiestatemque parentis) Progeniem proferre paro. Gravat ardua vires Calliope tenuique negat succumbere plectro; Ambracii gravat ora dei teque alta moventem Chaonia, Sporene, tuba superosque rudenti Irritantem auro et castae ornamenta puellae. Unde tibi fluit haec pietas, Pater optime divum? Unde tibi tam mitis amor? Num diligis orbem? Num curae tibi nostra salus? Labat ecce quieti Ora poli tardique hebetant nascente Triones Te nascente, Puer, septenique ambitus astri Tectaque divorum flammantia. Tu mihi tantum Pande, precor, pietatis opus, qui sidera nutu Concutis, ardenti formasque tonitrua coelo, Cunctarum genitor rerum, cui provida paret Natura humanumque genus, si te artibus olim Odrysiis procumbentem grato ardua fovit Scodra sinu, quom Strymoniis Mars impius armis Ingrueret, si Threicio pius obstitit orbi Armato Sporenus equo et tentoria forti Prostravit Pangaea manu Turcasque rebelles. Merserat aeterna primum sub nocte parentem Rex magnum sortitus ebur magnumque deorum Concilium et geminos terraeque marisque recessus. Merserat, atque ipsum Stygio acclinaverat atro Seposita pietate carens. Illum atra gementem Circum stagna Deus prospexit ab aethere seque Vocibus his media clamantem in valle barathri: "Ergo per aeternos crimen produxerit annos Fas odii, Pater alme, tui? Stygiisque piabit Suppliciis infanda meae commissa maritae? Ergo etiam seris promissa nepotibus instat Poena gravesque umbrae? Sic surget inutilis aevo Progenies? Quae meta manet, quae meta laborum? Qui finis poenaeque modus? Satis hausimus Orco Supplicii; iam fulgenteis da cernere coetus Astrorum, iam purpureo nos ingere coelo, Omnipotens. Quid namque hominem formasse iuvaret, Quid terras variisque orbem pinxisse figuris, Si mortale genus Cocytia regna subiret Et numquam aethereas divorum cerneret arces? A! quanto melius tali incubuisse figurae Esset et ardentem vidisse Hyperiona numquam, Quam sic aeterno umbrarum succumbere leto Atque aurae expertes sub nocte iacere profunda! Ergo agedum misera quamprimum hac valle malorum Eripe nos, si digna peto, si qua emicat axe Cura mei". Sic orabat lacrimabilis Adas, Sic Eva, sic caesus Abel Phariaeque sorores Et Moses longusque Hebraei sanguinis ordo Instabant fieri et veniam clamore petebant, Psalmiferi tamen ante omnes vox rauca parentis. Annuit his Genitor: coelo volat ocius alto Nuncius aptatis suffultus pectora pennis, Divorum mandata gerens, terrasque volatu Ambiit et Syriis tandem citus astitit oris. Ceu picti regina chori volucrumque per auras Et coeli convexa ruit, siquando Caystri Per ripas errare vagos perspexit olores, Per littus, Penee, tuum et vernantia Tempe, Plaudentes illi per amoena vireta vagantur Et dulces grato modulantur murmure cantus, Illa ignota ruit mediumque per aethera cursus Tendit et ignaris subito ferit inguina rostro; Haud secus alatis pedibus Iove missus ab ipso Angelus astriferi linquebat culmina coeli Candenti nimbo effulgens. Hunc limbus obibat Atque humeris iubar exortum vultuque sereno, Huic roseus fulgebat apex. Iamque aurea iussae Tecta deae iussasque notaverat ordine postes, Quom procumbentem secreta in sede puellam Aspicit et superos votisque animisque moventem. Ergo illam sic pronus adit, sic pronus adorat: "Salve, cura deum, supremi conscia fati, Aeterno dignata toro thalamisque deorum. Salve agedum, salve (ingeminat) Virgo optima. Nam te Orchomeni excepere deae; tibi gratia fulsit Stellanti demissa polo, venientia cuius Numina concipies uterique in parte locabis Promeriti, simul auricomis tibi fulserit astris Omnipotens alvumque pio ditabit honore. Ne dubita; sic fata iubent, sic imperat ille, Ille sator rerum, cuius tibi maxima pando Iussa. Illum paries Natumque vocabis Iesum. Haec coelo decreta manent; tu iussa deorum Exequere et thalamis aethrae gemmantibus infer Lethaei populos haerentes faucibus Orci Optatoque extende polo, quoi maxima quondam Iura dabis coetu divorum evincta superbo". Dixerat; illa genas deiecit et ora rubore Tincta verecundo communi fixit alumnae; Haec volucri tunc orsa deo atque haec pectore fatur: "Fatidicos haec saepe choros veteremque meorum Progeniem et multo bacchantes numine vates, Arcano puer orte polo, monuisse notavi, Venturum monuisse Deum quem pectore virgo Conciperet non umquam avido complexa marito, Non Paphio combusta rogo. Sed quis mea tanto Pectora digna Deo tantoque putasset honori Aequa? Veni iam, sancte Puer, teque ingere nobis, Maiestas horrenda, veni mundoque salutem Lustraque Lethaeis felicia gentibus affer. Hoc (ut opinor) erat; sacrisque pulsus ab aris Secessit genitor lacrimans urbemque reliquit Cum grege rura petens et devia lustra ferarum, Quandoquidem nullos subolis produxerat usus Et fetus canae solatia longa senectae. Ergo abiit curvisque recessit moestus in antris, Illum omnes famuli atque abducta armenta secuti. Postquam altum est emensus iter, pia numina gratam Exorabat opem solabaturque timores. His rerum Genitor precibus commotus ab alto Grata meo statuit solatia ferre parenti. Nox erat et nitidis radiabat Cynthia bigis Germanum succincta iubar, tum lumina somno Fessa dedit senior, blandam traxitque quietem. Ecce autem aethereus sopitum nuncius illum Missus adit, tum sic nocturna silentia rupit: "Iam luctus, pater, ingenteis, iam comprime raucos Ore modos gemitusque tuis procul artubus obstet. Sunt tua nam rata vota; dabit tibi Iuppiter omne Quod cupis atque tuae rara incrementa maritae Divinumque extendet opus, quippe exeret alvo Convexi sceptra alta poli, datus unde hominum rex, Unde erit amissae populis via parta salutis. Surge igitur teque his tandem citus eripe curis Antiquamque domum repete antiquosque penates. Et ne vana putes superum mihi pandere Patrem, Accipe signa atque haec longaevo in pectore conde: Auratae simulac portae incrementa subibis Fessus, ibi cernes dilectae coniugis ora Et dulci teneros fletu amplexaberis artus." Sic orsus celeri repetit vaga sidera cursu Nuncius alatisque volans per inania plantis Stellanti tandem Genitoris constitit arce. "Hinc me progenitam referunt, hinc laeta parenti Gaudia natalis noster demisit utroque. Illi me summo primum vovere Tonanti Pollicitique meae sunt virginitatis honores. Ex illo sacrorum adytis rituque deorum Accubui et superis mentemque animumque paravi. Quare si nostri pia promeruere labores Numina et omnipotens ita fata recensuit auctor, Accipio quaecumque iubet nec dicta recuso". Haec effata manus geminas ad sidera multa Cum prece diva tulit circumplexumque profundas Neptuni Glaucique domos et Tartara terris Abdita venturumque pie veneratur Iesum. Angelus interea velox ad celsa volavit Tecta poli et motis coelo se immiscuit alis, Qualis inexpletae post bella exhausta catervae Deiectosque polo socios fratresque rebelles Candida divinae transcendit limina portae. Protinus Omnipotens (nec enim cunctatus) amatae Corda deae subiit castoque sub ubere laetus Occuluit se se atque altos Puer abdidit artus Mortali sub fronte: Puer, coelestis origo, (Aspicite) humanum non dedignatur amorem Nec temnit duras pro nobis pendere poenas. Ut cupit elato Patris abscessisse meatu Terrenasque habitare casas mundique salutem Primaevumque nefas violento exolvere fato, Ut celer ex alto ruit aethere parvulus Infans! Quem petis, alme parens? Patriae num deseris aulae Tecta metu? Num terrigenas fugis? An tua forti Porphyrion dextra quatit atria? Cedite porro, Cedite, qui nivei convexa micantia coeli Oromedonteae dura extimuisse putatis Tela manus Ceumque animis super astra ruentem Atque giganteis olim affectata ruinis Templa poli et gelidae subnixum Pelion ossae. Mens etenim quam caeca foret quamque impia nobis, Religio queis vera micat, si turpia summos Arma deos atque anguipedum concordia fratrum Agmina formidasse atro gavisa triumpho Turba putet manesque pio insultasse Tonanti. Namque procellosi proclives gurgitis undas Neptunique domos canosque Palaemona fluctus Ore exhalantem Puer, hic Puer, inclita coeli Progenies terramque domat Stygiasque lacunas. Ille manu roseo surgentem Phosphoron igne Firmat et Aeolio spirantes carcere ventos Ille fugat, nubes rursusque per ardua vasti Producit convexa poli turbatque vehitque. Hoc mandante vagos agitat per inania pulcher Phoebus equos promitque diem mortalibus almum. Quis geminat longas firmato Hyperione luces Castra Palestinae saevo dum Marte phalanges Adversasque domant acies hostemque rebellem? Prothea quis Glaucumque senem pelagoque sonantem Aequorea Tritona tuba vitreasque sorores In varias deduxit aquas tutumque catervis Fecit iter profugis atque agmina dira sequentum Fluctibus oppressit iunctisque reclusit in undis? Tu, Pater omnipotens, prohibes qui ad sidera duci Confusae Babylonis opus Phariique repellis Damna ducis turpique tuos ditione ministros Eripis atque hostes infesto vulnere mulctas. O facilis pietas, superi tu ne auctor Olympi, Divinas exosus opes, mortalia carpes Viscera et humanos non dedignaberis artus Parcarumque subibis onus mortisque frementem Aspicies aulam pallentisque agmen Averni? Queis, Genitor, meritis tam maxima dona meremur, Infecti maculis praecordia caecaque mentis Consilia et foedas volventes pectore curas? At non sic primi potuisset pendere poenas Criminis e divis unus, quicumque fuisset, Nigrantesque Erebi regna eduxisse catervas Ad superi convexa poli? Pugnantia divum Sed quid fata queror? Te, magni conditor orbis, Primaevum delere nefas luctuque maniplos Iuvit anhelantes coelo imposuisse nitenti. Nunc igitur velox candentem verticis orbem Aetherei et superae vitas commercia turbae Virgineumque petis thalamum condisque sub imo Ubere nectareo flagrantia pectora succo. Nec te tam durae terrent incendia mortis Quam parat insonti palmosae cultor Idumes, Nec te fata crucis nocturnaque verbera, nec te Saeva coronato gaudentia serta capillo. Cuncta, Deus, pateris mortali obnoxia turbae, Frigus et Arctoae pallentia murmura brumae Oleniumque pecus quosque auget Syrius aestus Letifer et magnus Nemees frondentis alumnus Massylique gregis perspectaque sidera nautis. Tu Bacchum Cereremque capis durosque labores Invicto suffers animo maeresque timesque. Tu mortem, tu fata subis. Salve, inclita divum Progenies columenque Iovis, quoi Tartara et ignes Inferna de puppe Charon manesque triumphos Expediunt; salve, terrisque labantibus adsis. Non sic Palladia Codrus pro gente subivit Fata lubens terraeque imos extinxit hiatus Curtius, ut magni durarent tecta Quirini, Armato subnixus equo manesque petivit Quique Palatinum prostratura agmina Martem Taenaria roravit aqua, occursantia postquam Per noctem mandata tulit, Mavortius unde Tela adversa furor patrio summisit honori Hostilesque neci turmas dedit acer et omnes Obnitens acies concepta perdidit ira. Iam cedat Phoenissus honor pietasque per urbes Nota Palaestinas quique assurgentia ferro Colla dedit patrio fatisque cohaesit iniquis. Sed quo mente feror? Nunc recto tramite coeptum, Alme parens, peragamus iter blandisque feramur Fluctibus et tandem optata potiamur arena. Iamque propinquabant arcani tempora partus Virginis et gravitas uterum matura premebat Divinusque sacro sub pectore creverat Infans. Olli (si qua fides magnos fovet abdita vates) Augustus Latio surgebat in astra triumpho Romanosque alto gestabat vertice fasces Et magni incrementa orbis. Nam candida Martis Aethiopesque piique Arabes Gadesque cadenteis Circumplexae aestus Arctoique accola Rheni Signa extollebant, Phrixeoque abditus axe Cultor et arenteis Libyae qui prospicit amnes. Dumque ille immenso capita assurgentia mundo Nosse cupit quae frugifero terra arctat hiatu Quaeque procellosis Neptunus circuit undis Cymothoeque udas solita emersisse carinas Ore, triumphatum censeri edixerat orbem. Protinus Aeoliis se se Fama extulit antris Iussaque magnanimi per totum Caesaris orbem Fert cita convexique volat per inania coeli Et totos peragrat populos Arctonque rigentem Bactraque et extremos orbis pervenit ad Indos Sauromatasque Getasque et ovantem murmure Nilum Ac quacumque vagis sonat amnibus Amphitrite. Et iam praecipiti ridentia prata volatu Et latas terrarum urbes et moenia duros Eiectura hostes transcenderat et cava coeli Nubila, quom magno custos delectus alumno Et tibi, diva parens, per inania vidit euntem Stridentemque alis augustaque iussa ferentem; Continuo mandata aperit monitusque puellae Caesaris atque animo quae sit sententia poscit. Illa pio sic orsa deo: "Quacumque meantem Sectabor te, magne parens, seu te ultima Thule Accipiet sive occidui regna invia ponti Sive coloratos potius transcendis ad Indos Cimmeriumque chaos, illisve allaberis oris Quas Titan, nostro postquam secessit ab orbe, Lustrat et ardenti semotas circuit ore, Seu tua Trinacriae spectabunt ora volucres Aetnaeos complexae aestus, qua Scylla frementi Atracios movet ore canes quaque abdidit ingens Alcides canae monstra importuna senectae. I praeceps quo fata trahunt quoque imperat aulae Servator, pia Roma, tuae et cedentia retro Phoenissi linque arva iugi. Non longa moratur Me via te ducente, pater, licet invia lustres Scironis saxa atque inamoeni tecta Procustis. En blandum sulcamus iter. Vos praevia latae Ite, Dei incrementa, viae queis grandia Caesar Molitur iussa et latum diffundit in orbem. Vos famuli properate, viam pia fata secundent. Hoc tantum mea membra gravat, quod fetus ab imo Ventre exire parat coeloque educere vultus Et iam pulchra novem complevit Cynthia menses Atque vago novies renovavit cornua gyro Nocturnos agitans currus: hic terminus haeret Quo subolem proferre piam et surgentia vasto Exta polo et triplices teneor iaculantia flammas Brachia Latooque effundere numina partu. Vestra tamen comes ire paro; vos cuncta parate Opportuna viae celerique incumbite cursu". Dixerat; illam animi securam et magna ferentem Numina divinos onager sortitus honores Suscepit patriaque haerentem eduxit ab urbe: Talis Agenoreo Europe subnixa iuvenco Dictaeas tranavit aquas Idaeaque venit Rura timens falsique bovis cervicibus haesit. Quid, dea, tam demissa petis? Quid sordida tractas Frena manu foedique gregis moderaris habenas? Phoebeae cape lora iubae, cape tarda Triones Plaustra et tergeminae, Virgo, aurata esseda Lunae. Dum iussum metiris iter Syriamque peragras, Praecedunt famuli et sociis se passibus infert Longaevus senior tardoque senilia gressu Membra movet baculoque labantes sustinet artus; Bos quoque eis socius fit euntibus. Hoc dea coetu Ibat et Assyriae vernantia rura legebat Stagnantesque lacus et odoros undique campos. Et iam Bethlemiae fortunata arva tenebant Iamque propinquabant urbi, quum solvit anhelos Phoebus equos fulvumque Tagum Gadesque revisit. Protinus accessu fuerant quae proxima Virgo Antra subit fessosque epulis complectitur artus, Una omnes socii atque senex, tum membra sopori Victa dedit fenoque humeros extensa decentes Imposuit noctisque atra sese abdidit umbra, Diram passa hiemem et spirantes largius Austros. (Mira fides) decimum volvebat Cynthia mensem Qui pluviis glacieque riget gaudetque cadenteis Prospectare nives et ovantes murmure ventos; At picti regina poli non candida fulcro Pectora, non Phrygiae complexa libidine pompae Accubuit magno divorum obnoxia fetu. Ecce autem mediae tacito sub tempore noctis, Dum rarum prospectat opus mentique volutat Factum ingens Puerique artus venientis adorat, Incursantem alvo blandeque per ima ruentem Effudit nympha alma Deum et singultibus expers Depositum sublime tulit; coelo ocius omnis Ordo ruit diumque ambit concentibus antrum. Agmina quis proferre queat quae lapsa rotantem Extemplo liquere polum, Puer aurea postquam Sidera gemmatosque deorum aspexit honores? Huc et Lemniaco turba ora amplexa rubore Et quae Gorgoneo non segnius arctat amictu, Pectora Avernales siquando per ardua turbae Lethaea de rupe meant nubesque profunda Sede trahunt Zephyrique salum terrasque fatigant; Huc illi venere chori quos candida Virtus Circumplexa fovet, qui sceptra ingentia quique Servavere thronos Tegeaeoque ocior astro Ales et ardenti pubes dominata meatu; Huc fusis Astrea comis Pietasque tetendit; Huc laeto Pax fulta choro Pacemque secuta Alma Fides, cui rarus honor, cui turpia surgunt Incrementa orbis nullasque excultus ad aras Elatae virtutis apex. Quid cetera narrem Numina? Composito huc venit Inclementia vultu, Iamque omnem socio complerant agmina coetu Excisam sub rupe domum, quom Virgo iacentem Sic blande est affata Deum et sic ora resolvit Amplexu fota assiduo: "Te, maxime divum, Aspicio frigentem artus et dura prementem Saxa nec Idaea revolutum pectora palla Nec Tyrio luctantem ostro? Te pectora nobis Labentem aspicio et risu parva ora moventem? Quo pietas haec tanta fluit? Vix atra Cybele, Cui tractus terrarum omneis et regna dedisti, Antra dedit quae te labenti Hyperionis astro Obstantem et nostra acciperent sub luce ruentem. Adde quod Hellaei gregis argumenta potenti Formasti, Puer alme, manu Tyrioque rubentem Pallam astro Libycusque comas queis cingitur Ammon, Quas Seres misere pii quasque Inda perennat Insula: nulla tamen tibi velamenta decentes Obduxere humeros, nec te natura creatum Floribus aggestoque herbarum excepit amictu. Arenti tantum feno, tantum abditus antro, Nate, iaces Stygios dudum accessure penates, Qua rauco Styx amne sonat, qua turbidus alto Igne meat Phlegethon triplicesque extendit hiatus Cerberus et sonteis latratu verberat umbras, Qua turpes lavere comas et pectora nudae Eumenides saxumque obvolvit Sisyphus ingens Et numquam refugos potis excepisse liquores Tantalus assurgentem atro videt angue Megaeram. Heu scelus, heu crudele nefas! Quid tristia volvo Fata et venturae praesaga incendia mortis? Quid poenas, Puer alme, tuas? Gemit ecce sub umbris Persephone et nigri Saturnius arbiter auri Et qui Daedaleo fera monstra coercuit orbe Actaeis depasta animis populoque Minervae Quique incursantes Furiarum comprimit ictus Aeacus et duro minitans Rhadamanthus Averno. Quin etiam vana deceptae Belides unda Te nascente tremunt Ixioniique rotator Orbis et anguineo Discordia vincta capillo Et Letum letique Sopor concordia fotus Brachia et aeterna possessa silentia nocte. At non Elysios eadem cura angit honores, Vipereo stat ubi delusa dracone iuventus; Venturos namque extollit super astra triumphos Insignem paeana canens: ut culmine coeli Parta salus, ut septeni deus arbiter auri Ingentem vario discrimine finxerit orbem, Ut Chaos ardenti Ditis sub gurgite sese Sepsit et immani cantus Tritona vomentem Aere Cybeleaeque cacumina liquerit aulae. Haec inter sacrae prostrata superbia formae Insonat et toto iacula exultantia coelo Atque hic elati fusos Aquilonis honores Ore senex memorat Phario qui tristia regi Vulnera tabificosque immisit corporis ictus. Exin formati concepta exordia mundi Et primos populorum ortus et turpia narrat Crimina depulsosque polo propiore parentes. Subsequitur vasto concessa potentia Nereo Undantesque polo fluctus atque excita fatis Pinus inexhausti servatura agmina mundi. Tum leges divorum omneis Solymique recenset Damna chori nemorumque domos patuloque cadentes Coelo epulas. Dumque haec patribus mirantibus heros Explicat, immani candor novus emicat Orco, Candor Avernalis testatus damna barathri. Lugentes haesere animae manesque coruscum Mirati tremuere iubar; stant Tartara et ingens Cerberus infernis trepidat Tirynthion oris Ogygio accedentem arcu Actaeoque minantem Aegidem ferro Siculae furta impia divae. Agnovere patris candentem Hyperionis axem Natale proferre tuum et surgentia mundo Saecula quae gemini stridentia limina Iani, Quae Martis dura arma premant Geticoque ruentem Ense deum, quibus alma viros Astrea Tonanti Conciliet mitique volans Concordia planta. Sic ergo insuetis descendentem ignibus omnes Excepere diem et plausu fremuere secundo. Nascere, lux quam flammigeri volat orbita Phoebi; Nascere teque procul Clymeneius axis adoret Fulgentem et clara sub tempestate ruentem, Quandoquidem nostrae fers argumenta salutis Atque optas coelo nos imposuisse nitenti. Nascere tu quoque, magne Puer, cui protinus omnes Orchomeni arrisere deae, cui Glaucus et ingens Doris arenosi straverunt gurgitis aequor, Cui tellus alimenta parat, cui lactea coeli Stellantis cortina patet volucrumque meatus. Sed quis te incesti prospectare arva Canopi, Quis Pharias urget pavitantem quaerere terras? Qui reges sacra antra fovent? En dona videmus Aethiopum et grato cumulatas munere cunas; En canos senis obtutos qui dulcia tandem Membra fovet patriasque optatum sistit ad aras Numen. Io iam promissis, Pater, artubus instas Inflexus tractasque manus et dulcia figis Oscula. Sed qui te bissenae tempora metae Tangentem templo assistunt atque enthea quaerunt Dogmata, Avernales Puer accessure lacunas? Quisve procellosis nympharum exturbat in undis Quas vagus irriguo Iordanus circuit amne Irroratque caput latice exhaustoque fatigat Imbre comas funditque cava pia flumina dextra? Undae admirantur venturae ingenti a sortis Facta atque elatos fluvii admirantur honores Attonitae; nec enim primaevam Acheloia noscunt Pocula summisisse luem, et portenta draconis Noxia, nec diros serpentum hausisse timores. Ipse quoque apprehensa ignarus pater accubat urna Iordanes gaudetque novo spumantia fluctu Littora et inferni domitura incendia mundi Inspicere, apprehensa ignarus pater accubat urna. At qui purpureo procul incubuere profundo Piscosos inter scopulos coetusque fatigant Squammosos linoque imos ad littora pisces Decipiente trahunt remisque instantibus haerent? Caeruleos quae turba lacus undasque fluenteis Lenaeos verti in latices miratur et haustus Nereidum spumare pium dum blandus amorem Comit Hymen taedaeque micant ad festa iugales? Vos quoque Erythraeo pereuntes gurgite nautae Novimus et fractis Euros Aquilonibus ire Transtra per et remos puppimque agitasse labantem; At Pater aequorea qui monstra exturbat in alvo Protinus Aeolios iubet abscessisse fragores. Secedunt Zephyrique et ovantes murmure chori Atque ingens Boreas; medio stat marmore pinus Inconcussa vagosque exultat vincere fluctus, Ceu saevis Maleae ratis infestata ruinis, Aegaeo aut deprehensa mari, siquando profundum Nimbosae aspexere Hyades Haedisve minatur Orion duro succinctus pectora ferro. Postquam autem Ledaea phalanx super aequora cymbam Aspexit fluitantem et caerula regna paventem, Aeolii fugere chori nubesque coruscum Deseruere polum Phaetonteosque iugales. En quoque femineos expelli agnoscimus ictus Atque luem fluido surgentem in pectora tabo, En rictus Furiarum omneis, quae membra tenebant Humana et diro infestabant agmine gentes, Quas inter sumpto meat importuna flagello Tisiphone latique volans per inania coeli Sic picturatos divorum affatur honores: "Ergo tot ingenteis amittent Tartara praedas, Tartara luctificis hominum ditata maniplis, Magne Pater, quem siderei colit orbita Phoebi, Cui parent elementa exundantisque meatus Oceani piceoque sonantes amne lacunae? Ergo Erebi sic fractus honor? Quo nostra recessit Gloria et expositae per mille pericula curae, Omnia per commenta labor? Tot neximus iras, Tot fraudes orbique dolos atque impia latis Addidimus toties bellorum incendia terris Quae Phrygii videre patres, quae Dardanus odit Cultor et Iliacae qui pascua prospicit Idae, Quae vel Echioniae vexarunt agmina turbae Fraterna extenuata manu, postquam accidit ingens Tydeus, et triplici Capaneus Iovis obrutus igne, Et raptus subito terrae Amphiaraus hiatu Hippomedonque Dryasque et cani miles Adrasti, Quique incurvato Nemees frondentia rura Arcu infestabat, fulvae siquando leaenae Spumantive instaret apro prehensoque fugaret Ense feras et qui Inachidas erectus agebat, Oedipodes Graiosque manu sternebat ovantes; Quae Cyro bellante vagus spectavit Araxes, Quae Tomyris Medas expugnatura secures Et prius ingentem factura Semiramis urbem Atque ingens Babylonis opus Graiique domator Agminis Emathio complexus pectora gyro Scutatisque ducum turmis, dum cingeret omnes Terrarum pelagique sinus, qua Phosphoros Horon Assurgentem affert et inertia plaustra fatigat Arctophilax, qua Phrixei nitor albicat astri Dum latas populorum urbes et moenia lustrat; Quae Drangas Parimasque tenent, quae maximus ambit Caucasus, imperii prospectans limina Caspi Cossaeosque Sibosque Sacasque et cuspide Mallos Eoa Ambraciae sternentes agmina turbae Et rupem, Lenaee, tuam, qua Nysa superbam Attollit molem et candentia sidera pulsat. Praeterea Oxydracas Prasiosque amnique propinquas Gangaridas, quo Phoebus equos pater abluit haustu Nascenteis promitque diem mortalibus almum. Me quoque, me me urgente tuos, Mars improbe, currus Leucadius prospexit Athos Xerxisque minaces, Expavit quandoque manus castaeque recessus Pallados et coetu insignes luctante deorum Oebalidae et Phocaea phalanx Bremnusqe cohorti Insidians, Thymbraee, tuae Pyrrhusque triumphis, Roma, tuis; Lydique volans de vertice saxi Aerato Porsenna choro seu Spartacus atrox Seu Libyco sublimis equo et cedentibus Afer Increpitans cuneis, varios quo sospite casus Roma tulit magnique domus suspensa Quirini. Scis moesto, Trasimene, lacu; scit culmine summo Insurgens Apenninus Cannaeque piusque Regulus et Tyrios quicumque inspexit ovantes. Quid, Caesar, tua facta loquar subolisque triumphos Assertae Mariique nefas Sullaeque furores? Quid ve Paraetonii scelus exitiale Canopi Phlegraeasque manus Gallosque ex Alpe ruentes Ore sequar memorans? Nec tantum haec pectore quondam Erupere meo. Quin et te misimus Orco, Aegaeon, cui centum aures, centum ardua surgunt Brachia centenoque micant de vertice crines, Et subolem, Neptune, tuam coelestia palmis Tangentem regna et coelum superosque petentem. Me duce quin etiam matrem incestare paravit Oedipus et thalamo poenaeque animosus inhaesit Et trepidum ferro genitorem fixit adacto Impius; at postquam picea se condidit umbra Natorum ingenteis violentus miscuit iras Et regni sociale nefas. Mihi dura Thyestes Pocula mortalique imbutus sanguine mensas Assignat rarumque scelus; mihi Daulias ictum Iactat Ityn lugens raptosque sororis honores. At vos quis vetito miseros consumpsit amore, Aeolidae et vigiles summisit pectore curas? Quis Cynaram natae patrium miscere coegit Pectus et insanos nimis exercere furores Nyctimenem Byblinque omnes ululare per agros Fraterno Bacchantem aestu? Ceu maenas, ubi ingens Apidanum Lenaeus adit Faunosque fatigat Cymbalaque thyrsosque ferens: stant undique Bacchae Flagrantes amplexae ignes crinemque solutae; Stant Satyri, tenet aera deus coetusque canoro Impellit cornu collesque nemusque resultant. Et te, Dictaeo flagrantem ardentius igne, Scylla, Cupidineisque urentem pectora taedis, Purpureos patrio crines abscindere collo Taenariae iussere canes, iussere Clearcho Invidisse patrem teque insurgentibus, Ino, Fluctibus et tumido misisse Palaemona ponto, Infelix curvos Athamas dum tenderet arcus, Infelix, cui luctantes Saturnia diras Iniecit Libycosque in pectore condidit angues. Phasias hac quoque sorte virum pinusque fefellit Aesonias et cognatos dedit ictibus artus Fraternaque truces aspergine miscuit ungues Argolici post furta chori Peliamque peremit. Ecce Lycaonios formidantem undique saltus Cerno Iovem prehensaque minantem cuspide regem; Fata Deo cerno anguipedum concordia fratrum, Agmina Titanasque pios tentare penates Coelicolum: ruit icta manus, ruit ignibus aethrae Horrenteis ambusta comas coelumque relinquit. Parte alia natum Getica sub nube frementem Saturnus Latiis fugiens se se abdit in oris; Exin Trinacrios carpentem serta per agros Persephonem picei rapit ingens ductor Averni, Tantum astus valuere mei, rapit ipsa profanum Penthea mater et Aonio dat vulnera ferro Autonoe dominumque canes stravere molossi. Ipse pater natam terreno obstruxit hiatu Orchamus occultos me praemonstrante furores, Pectore quos, Thymbraee, foves thalamique pudicum Limen olorinae foedatum sanguine divae. Et nos Ogygio spumantia pectora Baccho Nubigenum festis Lapitharum astare choreis Iussimus, Ischomachem quum fractis undique mensis Magnanimus raptare Pholus taedasque pararet Pirithoi maculare pias. Quid funera moestae Attollam Calydonis et ambusti omnia nati Exta? Quid aspecto pallentes Gorgonis ore Aethiopas? Et mi Cretaei forma iuvenci Debet et Actaeo tela indignantia busto Busirisque Sinisque cruentique aula Procrustes, Et Cacus et Getici clementia dura tyranni Quique Thoanteae templo accubuere Dianae Crudelemque Amathunta colunt arisque Minervae Bistonios posuere focos Scyronque meantes Obtruncans Lelegas Vulcanique inclita proles Clavigeram complexa aciem, quique Herculis ictus Expavit Graiamque Palen dum grandia matris Membra absumpta videt servatricemque Cybelem. Haec terris portenta dedi quae regna barathri Post obitus insignirent tenebrasque repostas; Ast haec nescio quis supera de gente deorum E tenebris auferre parat manesque triumphis Implicat attonitos victumque per astra draconem: Terque quaterque rotat primo qui dona parenti Interdicta dedit nocituraeque appulit Evae. Nec satis hoc: et nos mortalia membra tenentes Mortali de sede fugat vinctasque catenis Extorquet prohibetque loqui. Iam nostra labare Sceptra tuor, iam terre minas Acheronta gravesque Succubuisse deos medioque haesisse triumpho". Sic effata rudes serpentum emisit hiatus Diva triumphatoque genas obduxit Averno Nigrantes turpeisque comas. Sed quae aegra salutat Turba Deum socios ducentem ad lumina coetus! ...