CroALa, 2025-04-20+02:00. Nodus SPAGNOLI.adul-06.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/SPAGNOLI.adul-06.xml.
de disceptatione rusticorum et civium
Cornix Ningit hiems, mugit Boreas, a culmine pendet Stiria; depositis bobus requiescit arator, Dormit humus; clauso pastor tunicatus ovili Cessat iners, sedet ante focum fumosa Neaera Atque polenta coquit. prius intolerabilis aestas Nunc laudatur, hiems aestu laudata molesto Displicet; optatum damnat praesentia frigus. Fulica Omne bonum praesens minus est; sperata videntur Magna, velut maius reddit distantia lumen. Cornix Delicias habet omne suas et gaudia tempus. Aspice ut impexi tritaque in veste ligati Caede suum pueri exsultant. inflatur in utrem Immissis vesica fabis; sonat et micat acta Nunc pede, nunc cubito, stricto nunc obvia pugno. Si cadit, attollunt; cursu labor atque recursu Brumam abigit; glaciale gelu pila rustica vincit. Nos tamen his melius tepido sub stramine foti Transigimus tempus, dum lac coit igne recoctum. Fulica Pauperiem declarat hiems. improvida certe Turba sumus iuvenes; securi aestate vagamur Immemores hiemis, nostrum aes tibicinis omne est; Ut redit e Scythia Boreas nidosque volucrum Frondibus ostendit nudata cadentibus arbor, Frigemus nudi scapulas, dorsum, ilia, plantas. Stultitiam declarat hiems. sapientius urbes Congeriem nummum accumulant et ad ilia vulpes Melotasque trahunt maculosaque tergora lyncis. Cornix Desipiunt omnes nec nos in crimine soli. Immo ipsos vexat gravior dementia cives, Verum illis mater nobis Fortuna noverca Nos premit. infelix sors est dementia. fac sim Fortunatus, ero locuples, ero primus in urbe, Audiar, assurgent omnes, me vertice nudo Vulgus adorabit, me plebs, me consulet omnis Turba, magistratus etiam populusque patresque. Fulica O Cornix, Cornix, non est Fortuna sed ipse Quo sapiunt homines animus. Fortuna potentem Non facit, immo Deus; causam recitabat Amyntas. Cornix Est Fortuna Deus. sed quid recitarit Amyntas Dic, precor; in causis erat ingeniosus et acer. Ante tamen paulum pecus et praesepia vise. Vade, redi; calor est post frigora dulcior; ito. Fulica Attingit nix alta genu, vix tecta resistunt Tanto oneri; sublimis apex in vertice furni Pyramidem fecit metaque assurgit acuta. Cornix Da pecori cordum stipulisque foramina claude, Si paries hiat, et rediens laetamine muni Limina; nulla gregi gravior quam frigora pestis. Iamne ades? oh quaenam haec solito properantia maior? Fulica Sollicitum me reddit hiems; in frigore et igni Maxima strenuitas; faeno recubare calenti Abscondique cavo accubitu post frigora dulce est. Cornix Incipe, et enarra discrimina ruris et urbis. Fulica Hoc igitur tantum ruris discrimen et urbis Taliter exortum noster recitabat Amyntas. Principio rerum primaque ab origine mundi Cum muliere marem sociali foedere iungens Caeli Opifex (sic namque Deum appellabat Amyntas; Nomen adhuc teneo) natos producere iussit Atque modum docuit fieri quo pignora possent. Accinxere operi, mandata fideliter implent; Sicque utinam de pomi esu servata fuissent. Femina fit mater, puerum parit atque puellam, Atque puerperio simili fecunda quotannis Auxit in immensum generis primordia nostri. Post tria lustra Deus rediit. dum pignora pectit Femina prospiciens venientem a limine vidit. Adam aberat, securus oves pascebat; adulter Nullus adhuc suspectus erat; sed multiplicatis Conubiis fraudata fides, sine cornibus hirci Facti, et zelotypo coniunx suspecta marito. Nam quae quisque facit fieri sibi furta veretur. Erubuit mater nimiaeque libidinis ingens Indicium rata tot natos abscondere quosdam Accelerat; faeno sepelit paleisque recondit. Iamque lares Deus ingressus salvere penates Iussit et "huc," dixit, "mulier, tua pignora profer." Femina maiores natu procedere mandat. His Deus arrisit, velut arridere solemus Exiguis avium pullis parvisve catellis. Et primo laetatus ait, "cape regia sceptra; Rex eris." at ferrum et belli dedit arma secundo Et "dux," inquit, "eris." fasces populique secures Protulit et vites et pila insignia Romae. Iamque magistratus celebres partitus in omnem Progeniem humanos tacitus volvebat honores. Interea mater rebus gavisa secundis Evolat ad caulas et quos absconderat ultro Protulit "haec," dicens, "nostri quoque pignora ventris; Hos aliquo, Pater omnipotens, dignabere dono." Setosum albebat paleis caput, haeserat armis Stramen et antiquis quae pendet aranea tectis. Non arrisit eis, sed tristi turbidus ore "Vos faenum, terram et stipulas," Deus inquit, "oletis. Vester erit stimulus, vester ligo, pastina vestra; Vester erit vomer, iuga vestra, agrestia vestra Omnia; aratores eritis pecorumque magistri, Faenisecae, solifossores, nautae atque bubulci. Sed tamen ex vobis quosdam donabimus urbe Qui sint fartores, lanii, lixae artocopique Et genus hoc alii soliti sordescere. semper Sudate et toto servite prioribus aevo." Taliter Omnipotens fatus repetivit Olympum. Sic factum est servile genus, sic ruris et urbis Inductum discrimen ait Mantous Amyntas. Cornix Mirabar si quid recti dixisset Amyntas. Civis erat; semper nobis urbana iuventus Cui nihil est praeter stulta haec commenta negoti Ludit; in agrestes semper iaculantur, et urbis Talia garrulitas et vaniloquentia fingit. At neque de Superis pudet has componere nugas. Iste iocus manifesta gerit convicia secum, Sed tu tam rudis es, tam pleno inflatus omaso, Ut neque perpendas isto te scommate carpi. Nos quoque paulisper mentem extendamus ad urbis Stultitiam, ne forte putes sapientius illos Vivere qui splendent auro, qui murice fulgent. His oculis vidi tunicis plerosque superbis Vestiri atque foro regali incedere gressu Quos secreta fames premit atque domestica egestas. Stultius his certe nihil est; opulentia ficta, Paupertas et segnities et inertia vitae Vera, quid est aliud quam desipientia vera? Vidi etiam patres (o rem indignam atque nefandam) Dum segnes dormire volunt et vivere laute, Prostituisse suas vulgo cum coniuge natas; Quid peius? quid perfidius? quid stultius umquam? Fulica Quid si vitam alio nequeunt traducere pacto? Cornix Cum totidem quot nos habeant animasque manusque, Dic cur vitam alio nequeant traducere pacto. Est etiam cuius vecors industria vanas Quaerat opes, ubi nullus opes invenit ab aevo: Aes lavat herbarum sucis et vertere in aurum Aestimat ac nigra semper fuligine pallet. Est qui, dum tellure latens desiderat aurum, Dat magicis operam studiis et tempora perdit; Quid levius? quid futilius? quid inanius umquam? Omnia, ne veniant ad opus telluris et agri, Omnia pertemptant; ut agant nihil, omnia versant. Semper agunt, numquam peragunt. ex faenore victum Infamen extorquent; vi, fraude dolisque laborant. Mille viis opibus, mille insidiantur honori. Nos capras et oves armentaque pascimus, illi Accipitres, catulos et equos et cercopithecos. Rusticus est ovium pastor, volucrumque canumque Civis; utrum melius, te iudice, nobiliusque, O Fulica, utilitas unde et opulentia maior? Fulica Si venit ex nostris operis opulentia maior, Civibus unde igitur tantarum copia rerum? Cornix Ex vi, fraude, dolis; vi, fraude dolisque laborant. Nonne vides, insane, ut nos crudeliter urgent, Quo capiunt astu? nos irretire loquendo Sacrum offerre putant et opus sublime piumque. Huc aures oculosque adigunt, huc ora manusque. Fulica Unde urbanarum tibi tanta peritia rerum? Cornix Haec didici quondam ductis in moenia capris, Cum lac vociferans ibam venale per urbem. Mansi apud artocopum. sapiens et ad omnia promptus Furta erat et crudum ferro subradere panem. Ipse, ut erat mores urbis doctissimus, ista Tradidit affirmans nihil esse nocentius urbe; Se quoque furari didicisse aiebat ab urbe. Sunt etiam qui parta ab avis patrimonia fundunt In meretricum usus; quid foedius improbiusque? Dic, ubi moechandi ars, homicidia, seditiones? Nonne inter cives atque intra moenia regnant? Quid reges qui regna hominum per vulnera quaerunt In mortemque suos adigunt? quid pectora miles Obiciens telis, per mille pericula vadens? Pro stipe dat vitam; nulla est insania maior. Gloria praefertur vitae; quid gloria? quid laus? Quid fama est? quid honor? voces et opinio vulgi. Omnia longa dies abolet; cum vivere cessas, Omnia sic abeunt, ut lux cum sole recedit. Qui mare sollicitant remis, cum vivere possint In patria, stulti; vento qui credit et undis, Stultus; divitiae cui sunt et neglegit uti, Stultus, qui, ut natis cumulet patrimonia, partis Abstinet et genium fraudat, stultissimus, et qui Quae facere ipse potest natis faciunda relinquit. Qui numerant stellas et se comprendere fata Posse putant, stulti; verum dementior istis Naturam quicumque Dei scrutatur et audet Figere in immensam lumen tam debile lucem. Nostra fides melior. civis ratione coactus Difficile assentit; nudis nos omnia verbis Credimus et plures faculas accendimus aris. Civibus est infida fides; inquirere numquam Mente sinunt arcana Dei. si numina scire Esset opus, poterant nobis se ostendere; verum, Quando latere volunt, quid vestigare necesse est Quae nos scire negant ipsi qui cuncta gubernant? Nostra etiam pietas pietate potentior urbis. Namque viri qui sacra canunt templisque ministrant Quanta legunt ruri paucis alimenta diebus? Vidi ego quaesitas ex rure in moenia plenis Puppibus inferri (pietas ea rustica) fruges. Stultorum est aliud genus immedicabile quoddam, Causidici latratores rabulaeque forenses Nummorum aucupium docti legumque tyranni. Aere patrocinium vendunt; producere causas Et lites pendere diu vindemia quaedam est. Sunt et equestre genus medici qui tangere venas Non numquam illicitas audent et ponere quaedam Non intellectis temeraria nomina morbis. His, etsi tenebras palpant, est facta potestas Excruciandi aegros hominesque impune necandi. Qui vero in populis praesunt hominesque gubernant Quo plus iuris habent quantoque licentia maior Insanire solent tanto amplius. o ubi sancti Rectores et iustitiae et pietatis amici Quos patres sero ante focum memorare solebant? Omnia nunc abeunt pessum. spoliata queruntur Templa, gemunt inopes, viduae lacrimantur, et huius Quaenam causa mali? quia stat pro lege libido. Fulica Ista tua, o Cornix, excandescentia fines Transit honestatis; scelus omnibus obicis omne. Innocuos habitare homines et in urbe memento. Cornix Non habitant colubri quaedam Balearibus arva Proxima (non memini nomen) neque noctua Cretam, Nec nemus Egeriae sonipes, nec vir bonus urbem. Fulica Vir bonus est animal rarum paucasque per urbes Et per rura locos habet; est rarissima virtus. Cornix Insanis, Fulica, insanis; tot in urbibus hostes Sunt tibi quot cives. hi nos tondentque pilantque Non habita nostri capitis ratione; coartant Nos ad furta, ipsi mox ad suspendia mittunt. Fas igitur, si quid nostris sese unguibus offert, Radere et insidiis ac nostra indagine captos Deplumare levi tactu sensim et pedepressim. Si videt, excusa, si sunt secreta, negato Furta; quod occultum est non est iniuria furtum. Quidquid habent noster labor est, industria nostra est. Fulica Iam longe egrederus metam rationis et aequi. Cornix O Fulica, improbitas urbana coinquinat orbem. Unde tot in terras veniunt aestate procellae, Fulmina, venti, amnes, grando? vidisse recordor Tellurem tremere ac postes et tecta labare, Solem obscurari, noctu obtenebrescere lunam. Cur segeti lolium, messi dominantur avenae, Uva in capreolos transit, caligine verni Depereunt flores? mala parturit omnia nobis Haec civile nefas, pariet quoque plura deinceps. Unde venit furor armorum bellique tumultus Qui genus omne mali secum vehit? omnibus urbs est Fons et origo malis. descendit ab urbe Lycaon, Deucalion Pyrrha cum coniuge rusticus. ille Intulit illuviem terris, hic abstulit; ille Abstulit humanum terris genus, intulit iste. Si terra (ut perhibent) flammis abolebitur umquam, Istud grande nefas ulla descendet ab urbe. Fulica O Cornix, iam pone modum sermonibus istis; Audio iamdudum pueros de pulte loquentes. Cetera, si quicquam superest, post prandia dices; Pulti indulgendum monet urbibus hora relictis.