CroALa: documentum

Documentum SPAGNOLI.adul-05.xml in db pdill0

---

de consuetudine divitum erga poetas Silvanus Candide, nobiscum pecudes aliquando solebas Pascere et his gelidis calamos inflare sub umbris Et miscere sales simul et certare palaestra; Nunc autem quasi pastores et rura perosus Pascua sopita fugis et trahis otia cantu. Candidus Vos quibus est res ampla domi, quibus ubera vaccae Plena ferunt, quibus alba greges mulctraria complent, Cymbia lacte nivent et pinguia prandia fumant, Carmina laudatis; si quid concinnius exit, Plauditis ac laeti placidas extenditis aures. Pro numeris vanas laudes et inania verba Redditis; interea pastor sitit, esurit, alget. Silvanus Nonne potes curare greges et dicere versus, Cum vacat, et positis vitam traducere curis? Candidus Omnem operam gregibus pastorem impendere oportet, Ire, redire, lupos arcere, mapalia saepe Cingere, mercari paleas et pabula, victum Quaerere; nil superest oti. laudabile carmen Omnem operam totumque caput, Silvane, requirit. Grande utrumque opus est et nostris viribus impar. Cum cecini, sitio; sitienti pocula nemo Porrigit. irrident alii: "tibi paenula," dicunt, "Candide, trita, genu nudum, riget hispida barba." Iam silvae implumes et hiems in montibus albet; Irascor, doleo, indignor. fert omnia victus, Lanitium fetusque mares; non vendimus agnas, Sed, quia lac pascunt, premitur nihil; ubera siccant. Paenitet ingenii, si quid mihi, paenitet artis, Paenitet et vitae, postquam mihi nulla secundant Ex tot sideribus quot sunt in nocte serena. Hactenus (ut nosti) gratis cantavimus; aetas Indiga paucorum merces fuit; altera longe Condicio senii quod nunc subit: omnium egenos Reddit et exstinctis lucri spem viribus aufert. Mox erit utendum partis, modo quaerere tempus. En formica, brevis sed provida bestia, condit In brumam nova farra cavis aestate latebris, Neve renascantur fruges secat ore sepultas. Silvanus Scire genethliacos fatalia sidera dicunt. Hi sub Mercurio vates et sub Iove reges Magnatesque locant; istis dat Iuppiter aurum Atque magistratus, dat Maiae filius illis Ingenium, linguam, citharas et carminis artem. Haec tua sors; quid quaeris opes? Deus omnia in omnes Dividit, ut melius nobis videt esse futurum. Sorte tua contentus abi, sine cetera nobis. Candidus Sunt tibi divitiae, mihi carmina; quid petis ergo Carmen et invadis partes, Silvane, alienas? Silvanus Non tibi surripio carmen nec Apollinis arma, Sed dare dulcisonis aures concentibus opto. Candidus Si gaudere meis igitur concentibus optas, Nos gaudere tuis opibus, Silvane, decorum est. Silvanus Ille meis opibus gaudet qui diligit; odit Invidus atque animo bona fert aliena molesto. Candidus Sic quoque tu nostris absens gaudere Camenis Sat potes; haec artis sat sint tibi gaudia nostrae. Carmina sunt auris convivia, caseus oris; Si cupis auditu, fac nos gaudere palato. Hoc amor, hoc pietas, hoc vult Deus; omnia non dat Omnibus, ut nemo sibi sit satis indigeatque Alter ope alterius, quae res coniungit in unum Omne genus, Gallos, Mauros, Italos et Iberos. Sidera iungamus: facito mihi Iuppiter adsit, Et tibi Mercurius noster dabit omnia faxo, Pilleolum, virgam, citharas, nodum Herculis, alas. Silvanus Vana supervacuis inculcas plurima verbis. Candidus Vana inquis quae damna tuis inferre videntur Divitiis. si vis nostras audire Camenas, Erue sopitam de sollicitudine mentem; Vult hilares animos tranquillaque pectora carmen. Torpeo, ut esuriem patiens et frigora milvus, Iamdudum squarrosa cutis, situs occupat ora, Nec pecus in stabulis, nec in agro farra, nec aurum In loculis; et vis positis me vivere curis? Non facit ad nostros talis medicina dolores. Fac alacrem, tege, pasce, gravi succurre senectae; Invenies promptum versu et cantare paratum. Plena domus curas abigit, cellaria plena, Plena penus plenique cadi plenaeque lagenae, Horrea plena, greges laeti, gravis aere crumena. Tunc iuvat hibernos noctu vigilare Decembres Ante focum et cineri ludos inarare bacillo, Torrere et tepidis tostas operire favillis Castaneas plenoque sitim restinguere vitro Fabellasque inter nentes ridere puellas. Tityrus (ut fama est) sub Maecenate vetusto Rura, boves et agros et Martia bella canebat Altius et magno pulsabat sidera cantu. Eloquium fortuna dabat; nos, debile vulgus, Pannosos, macie affectos, farragine pastos Aoniae fugiunt Musae, contemnit Apollo. Silvanus Si sperata mihi dederit fortuna quod opto, Candide, praesenti te sollicitudine solvam. Candidus O utinam, Silvane, foret tibi tanta voluntas Quanta est hac etiam tibi tempestate facultas. Non ego divitias Cosmi, non Serica posco Pallia, non Tyrias chlamydes, non prandia regum, Non patinam Aesopi fameo clipeumve Minervae; Nil opus est regis laribus cui ferrea nomen Tradidit aut, si mens non fallitur, aenea barba (Haec me iam pridem memini didicisse sub Umbro) Postulo vestitum, peto victum sub lare parvo Certior istud opis toti non defore vitae; Sint mihi Pythagorae mensae Codrique supellex. Saepe alios qui spem dederint invenimus ore Magnificos, sed re modicos; tibi fidimus uni. Tu mihi si fueris mendax, praeciditur omnis Spes, ut solstitio fiam philomena reverso Mutus et elinguis, suspendere postibus arma Tempus erit clausoque abigi spectacula circo. Silvanus Candide, vidisti Romam sanctique senatus Pontifices, ubi tot vates, ubi copia rerum Tantarum? facile est illis ditescere campis. Candidus Deciperis me velle putans ditescere. vesci Et lupus omne animal crudis existimat escis Tuque putas alios quo tu pede claudere passum. Non ego ditari cupio, sed vivere parvo. Fac habeam tenuem sine sollicitudine victum; Hoc contentus eam. Romana palatia vidi, Sed quid Roma, putas, mihi proderit? o Silvane, Occidit Augustus numquam rediturus ab Orco. Si quid Roma dabit, nugas dabit. accipit aurum, Verba dat. heu Romae nunc sola pecunia regnat; Exsilium virtu patitur. sperare iubemur Undique et in toto vates spe pascimur orbe. Silvanus Dic pugnas, dic gesta virum, dic proelia regum, Vertere ad hos qui sceptra tenent, qui regna gubernant; Invenies qui te de sordibus eruat istis. Candidus Inveniam qui me derideat et subsannet. Tempestate ista reverentia tanta poesi Quanta lupanari; quid me, Silvane, lacessis? Silvanus Non decet obscenis vatem prorumpere verbis. Candidus Non possum non vera loqui. si vera taceri Forte velis, levibus me parce lacessere dictis. Silvanus Utile consilium praestare lacessere non est. Candidus Consilii locuples ego, sed pauperrimus auri. Qui pugnas, qui gesta virum, qui proelia regum Dicet inops vates cui nec quo fistula possit Aptius incidi fierique foramina culter? Aspice ut excussis luxata manubria clavis, Ut dentata acies veterique simillima serrae. Hoc leve, sed mensae grave et intolerabile damnum. Utile consilium firmat, sed inutile mentem Frangit et extenuat vires animumque retundit. Magnates dare parva pudet, dare magna recusant. Adde quod et nostri curant ita carmina reges Ut frondes Aquilo, mare Libs, vineta pruinae. Ipsi ad delicias reges et ad otia versi Quod celebrant laudari optant; hinc carmina manant Perdita de studio Veneris, de scurrilitate, De ganea, de signitie, de infamibus actis Quae castum capitale nefas celebrare poetam. At qui dura manu gesserunt bella potenti Fortiter utentes ferro, non molliter auro, Dilexere graves Musas; heroica facta Qui faciunt reges heroica carmina laudant. Ut cessere viri fortes et mascula virtus, Dicendum altiloqui nihil invenere poetae; Occidit ingenium vatum, ruit alta poesis. At si forte aliquis regum gerit aspera bella Et decus armorum studiis belloque paravit, Nil genus externum venturaque saecula curat Laude suae gentis satur et praesentibus annis; Barbarus est neque carmen amat vel avarus in auro Mergitur atque Midae curis flagrantibus ardet. Est et apud reges rudis, invida, rustica turba, Mimus, adulator, leno, assentator, adulter, Histrio, scurra, quibus virtus odiosa; poetas Mille modis abigunt, ut quando cadavera corvi Invenere, fugant alias volucresque ferasque. Sunt etiam vates quidam sine lege petulci Qui sine lege aliti sine praeceptoribus audent Quidquid amant reges (et amant infamia solum) Scribere; nam vates etiam dementia vexat. Hi se nescio qua mentis levitate poetas Esse volunt. postquam trivialibus ora cicutis Applicuere, sibi applaudunt, sua carmina iactant Insulsi, illepidi, indociles, improvidi, inepti. Qui solet his vacuas praebere ambagibus aures Id vitium commune putat dictisque resistit Vatibus a vero indoctus discernere falsum. Silvanus Candide, per Superos, per Olympica numina iuro Me tibi, si venti veniant ad vela secundi, Laturum auxilium. meliora in tempora vive Nec paulisper adhuc mecum sperare recusa. Candidus Si mihi sic optas, tibi sit, Silvane, quod optas. Silvanus Opto equidem, dictumque fides non sera sequetur. Candidus Vade malis avibus numquam rediturus, avare, Et facias subito quidquid tractaveris aurum More Midae, quando virtus tibi vilior auro.