CroALa, 2024-05-16+02:00. Nodus PUSCULO.cons-03.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/PUSCULO.cons-03.xml.
pax fracta in Xerno narratur, bellaque coepta
At non Machmettus iamdudum pectore versans Bella movere fero, atque urbi inferre ruinam Threiciae, Danaosque iugo submittere saevo, Somnum oculis carpit placidum, mentisque quietem. Seu nox intra diem terrae dimoverat umbris; Seu solis radiis mundo micuere minaci, Insurgunt animo curae; tacitusque volutat Quidnam principium sibi detur tanta petenti, Quamque viam teneat. Subitone tentet, et armis Aggressus Danaos bello experiatur aperto Fortunam, aut fictae simulato nomine pacis Captos fraude petat: manifesto deinde subactos Incautos premat hos bello; et sic viribus angat. Talia versanti secum, sententia visa est Sana, viros ad se primos arcessere, qui tres Consiliis regere, et qui magni pondera regni Ferre solent: dubium firmant qui principis omnem Conatum; aut dictis tollunt, mulcentque furentem. Hos, postquam acciti posito torpore sub unum Convenere locum, Machmettus fronte furorem Haudquaquam occultans, tali sermone locutus Aggreditur, talesque erumpit pectore questus. "Iam dudum iratus paci, qua tempora nostra Segnes transigimus; clari nec vivimus armis Conqueror, o proceres, quos dudum fortia bello Gesta patris fecere mei, non ocia magnos Turpia pacis. Amor belli mea pectora pulsat, Propter quod regnum hoc patrum virtute tenemus Nostrorum. Imbellis nemo unquam regna parabit. Sed vix parta potest quisquam cum pace quieta Sceptra tenere diu: contra minitantibus armis Quid mihi laudis erit, regni successor aviti Quaesiti virtute patrum si dicar, et haeres? Si me nullus honor tangat: si laudis amore Non movear: si degeneri mihi fata dedisse Patria sceptra ferant populi? Fera bella fuerunt Cordi illis: et nos armis quaeramus honorem. Est urbs, quae nostro staret si subdita iuri Constantina, ipsos tuti peregimus in hostes. Stat capere hanc animis, mea si fortuna iuvabit Vota. Quidem structo primum hanc urgere putavi Castello, maris angusti sub littore ad undas Quas refluo Euripus movet aestu magna sonantes, Europae, atque Asiae qua scinditur utraque tellus Supra urbem; adverso surgens ubi littore celsis Arx Asiae tellure minis stat. Claudere magni Classibus Euxini cursum reor omnibus. Et me Si fors forte fuga subigat decedere terra Europae, hac facilis mihi transitus, et brevis oris Me Phrygiis tutum reddit. Sententia quae sit His super audierim laetus; quae denique vestris Spes animis crescat." Senior non multa moratus Cali prius erat quandam fidissimus atque Huic sua crediderat Morattus regna; gerebat Hoc pacem suadente, hoc instigante movebat Arma furens: surgit, pacato et pectore fatur. "Non ego, qui gravibus teneor confectus ab annis Detractare armis, aut non laudare videbor; Qui dum perpetuo gaudebam flore iuventae, Arma meis semper manibus tractare solebam. Dum bellumque fuit, commisi praelia saepe, Conseruique manum, et perstrato victor ab hoste Insignem obtinui palmam. Sed sanguine vires Exhausto, postquam succedens tarda senectas Corporis extinxit, crevit prudentia menti, Et quae non poteram iuvenilia stringere tela, Aut hastam vibrare gravem, quin arma moveri, Conveniatque, modum pugnae, tempusque docebam. Conciliisque meis gessit, Machmette, secunda Bella tuus pater: ille idem me hortante rogatus Hostibus indulgens pacis pia dona negabat Numquam. Bella hosti sunt et ratione movenda; Sunt arcenda simul. Danaos offenderet illa Si tantum arx, struere angusti iuxta aequoris aestum Quam dicis, fundata diu castella videres Educi in coelum dextris erecta tuorum, Qui potuere patrum, nostris nec tardius annis Mansissent infecta: lacessere protinus in se Armatum infesto metuebant marte coactum Mundum, si Ponti tentassent claudere muro Classibus ingressum. Hoc nempe est indicere toti Bellum, si antiquum cursum maris obstruis, orbi. <> + Italos animis, armisque potentes Non ausi irritare unquam patruusque, parensque. Hactenus in Danaos bellum fuit: omnia Teucris Victa patent graiorum arma: instigare quid ultra Quaerimus arma procul, nobis valitura periclum Exitii portare, et Teucrum perdere nomen, Et patrias leges? Sed quid quod foedera graiis Sunt pacis iurata? Deus videt omnia iustis Luminibus. Duram provoces ne solus ad iram Christicolas reges, pacem laudoque, proboque." Haec ubi dicta dedit senior; se sustulit iras Machmetti accumulans Zaganus, qui patribus ortus Illyriis Christi cultoribus, et puer olim Moratto turpi ganymedes iunctus amore, Insectator erat Christi tunc nominis atrox, Christicolasque omnes contra crudelia habebat Odia; Machmetti et stimulabat in effera semper Gesta animos, illi nata pro pellice charus. Tunc quoque turbato praefatur talia vultu, Incenditque animum. "Sortem dant tempora iniquam Nobis nostra datur si non flagitantibus arma Corripere, infensos bellumque immittere in hostes. Si quibus ante tui patres, Machmette, triumphos Victores duxere olim, neglecta iacere Cogimus arma, iuvant molles nimis ocia parto Si vesci, ut fuci compellimur. Aequa feremus Scilicet indecores, nullaque cupidine laudis Praemia commoti, dura et certamina passis Pro regno aequari poscemus, corpora dum nos Atque animos lentum in tempus fundemus inertes? Cali, nempe tuae iuvenili in corpore vires Dum viguere, tibi quaesita est gloria bello, Qua senior fulges, qua multus es notus in orbe: Et tamen imbelles optemus ut ocia suades. Dum nos lenta quies molliverit agmina, dum nos Improvida excipiant hostilia, dumque trahamur In martem, immemores pugnae expectabimus hostes? Nosque pace frui, molli et gaudere quiete Aspicient, ne nos offendant, tela retundent Hi nimirum, placidique sinent regnare per urbes Quas bello ammisere, suos interque penates Victores Teucros? Acrior nos marte reposci Plus livor urgebit, securi carpere somnos, Praeclaros et fructus, laetum si ducere tempus Cernemur. Clarum belli virtute per orbem, Qui populos ditione premit, qui sternit in armis Reges, hunc memorant homines: his laurea crines Circundat; veteres dare decrevere triumphos, Non queis grata quies, sed queis pro laude pacisci Est animus vitam. Quibus artibus ampla parantur Regna, illis eadem servantur. Bella dederunt Quae regnas, Machmette, patrum: tibi bella gerenti Permaneant invicta, atque haec, maioraque regna Crescant marte. Sonent saeva undique, dentque timorem Hostibus arma tuis, nec des te offendere tempus Infestus: timeant sed te magis arma tenentem Primum. Castello Euxini qui claudere structo Velle viam, graiaeque paras damnarier urbi; Id celerare hostor. Navos Deus adiuvat; idem Aversus refugit segnes. Nos lege teneri Haud reor hostili. Dolus est sed in hoste probandus." Talibus incensus dictis Machmettus habenas Proiicit, indomitumque furit, virusque retorquet Arma fremens: agitant imo sub pectore flammae Non aliter, quam cum stipulae pastore relictus Improvido fomes, fumat, primumque per herbas Exercet lentas vires: ubi flaverit Eurus, Mox sese in stipulas diffundit, et increpit alte Ignis: iam latos flammis depascitur agros. Tum vero interea mundi in diversa iubentur, Explorent qui cuncta viri, penetrare, ferantque Christicolae reges quid agant; si pace fruantur Inter se unanimes; vel certent, bellaque ducant Discordes. Latii in primis an bella minentur, Pannoniique sibi: haec trepidabat regna tyrannus. Protinus in terras Asiae, et quas Graecia Mutrit Vulgari mandat, primo se vere propinquo Expediant populi in Campum, ac signa sequantur Quique sui ducis; et naves, quae littore sicco Subductae steterant, aptari edicit, et armis Muniri, ut cum se primum vestiverit aestas Flore novo, et placidus regnaverit aequore ventus In mare praecipites iactentur protinus omnes. Instant, et dictis parent, ac iussa facessunt, Queis cura haec mandata fuit. Pars cogere bello, Atque armare manus; pars classem aptare magistros Colligit, atque operi studium pars laeta futuro Impendit: magnis resonat clamoribus aether Bella exoptantum; quos vel discordia lucro Exultare facit. Solus dum talia cernit Confieri, Danaumque videt iam proxima rebus Fata dolet; curis tacitus torquetur acerbis Cali, qui dudum ducis absterrere furorem Haud valuit ratione ulla; sed cesserat irae Machmetti victus. Valeat qua extinguere tantos In iuvene accensos ignes, qua avertere Teucris Cogitat insanos motus, clademque futuram, Quam timet. Hoc demum placuit, dum plurima voluit, Consilium: graio regi perferre tabellas Dat famulo, Teucro praestet sententia quaenam Machmetto inscribens: castellum condere contra Magnam urbem ut statuit; mittat qui foedera frangi Testentur, suadet; fidei violataque iura Machmetto increpitent. Venetum et quo nomine in urbe Baiulus exercet Venetis ius mercibus, illum Si valet a tali deflectere turbine mentis Mittere legatos hortatur; moenia nec non Qui gemina colunt cives, urbemque novellam E regione urbis positam sub littore portus; Quam graii Galatam lactis de nomine dicunt. Ut dum se primo conatu tanta movere Tentamenta virum, totque excitare tumultus Accipiet, mentem furibundam comprimat, et se In meliora ferat. Rex lectis ordine rebus Ad Teucrum propere iubet ire, ac ferre querelas Delectos proceres, testari et foedera rupta. Nec minus et Venetos rogat allegare timorem Qui Teucro incutiant, studeantque his vertere curis. Hos omnes praestans Machmettus, certa secansque Repulit, atque illi frustra rediere precati. Tum timor audita Machmetti mente fatigat Constantini urbem: regem, plebem, senatumque Invadit stupor horrendus; casusque maligni Corda repercutiunt. Teucrum, quo tendat in agrum Bosphoreum, moliri arcem, propiusque colonos Urbi hostes habitare tenent, prohibere nec armis Audent; nec patriae curant defendere iura; Credere sed pacem simulant; infractaque pacis Iuramenta volunt, atque inviolata manere, Machmettoque duci, atque sibi; quin semper amicos Ostentant vultus. Iam frigora saeva cadebant, Brumaque transierat Borea conferta nivali, Verque novum frondebat agris. Non plura moratus Machmettus iussos iamdudum accingier armis Convenire monet populos ad moenia magna Adria; compositas et se transferre carinas Hellespontiaco de littore, Bosphorus arcto Aequore disiungit terras ubi. Castra moveri Ut vidit tempus, collectis viribus, omnem Militis Euxino ducit vim proxima ponto Hostia. Castra locans terras complectitur ambas Europae atque Asiae in collesque extenditur altos. Intereaque secans crepitantes aequoris undas, Classis adest, remis, ventisque adiuta secundis Callipolis linquens portum (pro fata) Phrygumque Cum clamore virum Danaam pertefluit urbem, Murorum extremas remis stringentibus oras. Machmettus totus vires terraeque, marisque Convenisse videns, castellum signat aratro Condendum: turres, portas describit, et alta Fundamenta locat: primos instare labori Praeficit, atque viris opera in diversa vocatis Primus adest, instans hi moenia tollere in auras, Turribus hi spatium surgentibus, aptaque bello Munimenta parent, atque hi vectare carinis Saxa petita procul; silvas consternere magnas, Materiam tectis, properant. Tota aequora fervent Navigiis, terraeque sonant clamoribus ambae Urgentumque viros operi, et facienda iubentum. At Danai ex urbe, et genuenses omnia vectant Ex Galata Phrygibus, victum caecique ministrant Hostibus, atque palam, castris ne copia desit. Tantus nummorum mentes intraverat ardor. Certatim ratibus plenis frumenta vehebant, Et varias terrae fruges: quin putida dona Ordea multa capit laetus Machmettus utroque A populo, et vestes pretiosas. Inque favorem Promere Machmetti memores quin cuncta Pelasgos, Et Galatam, primosque sibi plus hoste ruinam Accire obsessi victum obsessoribus ultro Sufficiunt, viresque fovent, atque omnium egenos Sustentant. Surgunt turres, et moenia multis Educta in Coelum dextris. Machmettus et ardens Insidias damnatis tendens, ut lumina pascat Velle urbis muros graia se vixere dixit. Et dictis mora nulla fuit: comitatus ad urbem Paucis fertur equo, nullis circundatus armis, Tantum animi fidens, muros miratur ad astra Stantes, et duplices geminatis turribus aptos, Miratur fossas latas, atque ardua terrae Invia; sicque viam secum, tempusque, modumque Secretus cogitat. Queis pugna aggressus aperta Tormentis muros frangat: quo milite fossas Impleat, aut altos terrae complanet acervos Aggeribus fractis. O mens insana Pelasgum Semper, et in vetitum nitens! Oblataque numquam Tempora complectens, quae vos tam frigida clausos Segnities tenuit cives? Vidistis inermen Stipatum nudis latronibus omnia vultu Moenia iam vobis exitium explorare minanti Machmettum; vestrisque datur, ni laeva fuisset Mens, manibus. Vobis tunc ultimus ille malorum Esse dies potuit. Fraudosus fraude petatur, Et cadat insidiis, petitur cui gloria fraude. Hei mihi quid cives aliquot, dum talia cernit, Dum fixusque haeret visu, haud prodiere tyranno More salutantum, non quem excoepere coruscis Hunc gladiis; portis aut erupere citato Agmine. Nulla fugae via tunc concessa dabatur Machmetto. Magnum congressi comminus hostem Stravissent patriam tunc dira clade levare Sic poterant: fatum sed graiis lumina clausit. Machmettus cunctis exactis castra petivit. Ecce autem Italia redeunt, atque omnia portant Exploratores turbari marte, feruntque Discordi inter se reges decernere ferro; Christicolasque alios placida gaudere quiete. Machmettus muros castelli ut struxerat, arva Urbis qui vastent equites iubet ire, ducique Mandat agris praedam ducat, miserosque trucidet Agricolas, quoscumque vagos offenderet. Atri Principium belli hoc statuit, Martisque cruenti Primitias laeti parent, vicosque propinquos Et cursu penetrant celeri, atque improvida miscent Arma. Caede nova sternuntur corpora passim Multa virum campis: abigunt praedamque per agros Correptam. Subito magnam delatus ad urbem Nuntius ingenti complet, pavidoque tumultu, Incautosque rapi Danai in discrimina martis Fraudibus illectos hostis doluere. Futuri Se belli motus tantos tolerare sub armis Desperant. Solos, inopesque ad bella relinqui. Expectant frustra, et magno contendere marte Machmettum contra. Casu rex pressus iniquo Constantinus agit secum, dubiosque volutat Bellorum eventus, primisque in tecta vocatis Civibus, en lacrymis oculos suffusus obortis, Et grave suspirans moesto sic pectore fatur. "Hactenus, o cives, pellacis verba tyranni Machmetti vana spe pacis nostra replerunt Pectora. Credidimus nimis illi, et turpe relictis Contemptisque italis, ipsius foedera dum nos Firma rati, sanis monitis obstruximus aures Pontificis Summi, caneret cum talia nobis Ventura, ad se se dum nos quoque saepe vocaret. Hoc utinam primo placuisset. Sorte maligna Urgemur spretos ad opem renovare Latinos. Fert animus nobis; fas est et ab hoste iuvari Contra hostem infidum: geminos placet ire per orbem. Alter Italiam tendat, regesque fatiget Italiae fessis nostris succurrere rebus. Pontificem et Romanum adeat, primumque periclum Edoceatque, animus qui sit, si nostra capessat Pergama, continuo pinguem irrumpere in armis Machmetto Italiam: solum hoc sibi deesse putare. Pannoniumque alter dominum petat; isque Iohannem Ductorem belli regis, fulmenque superbos Terribile in Teucros roget, ut non ferte moretur Auxilium nobis perituris clade cruenta; Ni nos tela iuvant donorum." Talia fatus Ex numero geminos legatos eligit omni. Alter in Italiam contendit, et alter in Arcton Ad panonum terras. Vires Machmettus aperto Exercet bello interea, crebroque lacessit Aggressu Danaos ad praelia. Turris in alto E regione urbis Phrygiae contermina terrae Aequore, bosphorei cursus cupiebat honorem Machmettus. Primam hanc incoepti martis in omen Tormentis biduo captam ruit, aequat et undis; Saxaque tormento murali concita magna Ex Asia Europae torquentur; et aequora supra Aera per magnum nigro volitantia fumo Consternuntque domos, interdum et templa Sophiae Stringuntur. Longa Danai tabefacta quiete Terga aptant ratium; et multos neglecta per annos Educunt subito laeti, navalibus usum Expertura iterum pelagi, portuque locantur, Et bello armantur. Licta tellure iacebant Forte novae binae pupes, et littore inertes. Protinus has certant Danai deducere in aequor, Armatusque operi se quisque accingitur. Ecce Improvisi adsunt hostes, et litora longe Complentur Galatam iuxta, crebrisque triremes Tormentis foedare instant, et pellere graios, In freta ne naves deducant. Saxaque longe Missa sonant igni: requie non ulla: virique Pulsa fremunt sonitu faxorum litora circum. Parte alia Danai contra, mixtique Latini Instant, atque petunt tormentis barbara crebris Agmina. Connectuntque trabes, ratibusque coaptant In seriem, opponuntque cados, complentque cadentum Qui vim sustineant saxorum, illaesaque servent Terga ratis. Teretes lignorum ex ordine lapsus Subiiciunt, nexique trahunt hic funibus, et vi Connixi impellunt aeque. Clamoribus alta Sidera pulsantur laetis. Ast denique puppes In mare depulsae, falsas fugere per undas, Accepitque sinu placido Neptunus, et armant Actutum velis, remisque, et remige duro, Et sociis. Saepe egressae nova praelia tentant Cum Teucris, repetuntque iterum tutissima portus. Machmettus quoniam vires nondum orbe coegit Oppugnare urbem obsessam claudere longo Marte parat, victum prohibet, subigitque subire Sub sua iura omnes Danaos, qui proxima circum Rura colunt. Castella capit, totumque subactum Urbis agrum. Subeunt cuncti invidiosa laturi Sponte iuga imbelles. Duo tantum fortia forti Praesidio munita manent castella; minasque Machmetti intrepida accipiunt, martisque pericla Expectant, mortemque pati pro laude parantur. Ponti opidum tuto laetata Mesimbria portu, Et spartana ample Propontidis alita fluctu Moenia protendens invicta Silybria muro. Fata ambo expectant urbis, finemque morantur Bellorum. Teucer pugna ne robur inani Incassum frangat, tentans castella per arma Expugnare, animos et ne spe exhauriat, omen Hoc fore venturi infelicis triste tumultus Sperans, in solam cunctas contendere vires Constantini urbem se comparat. Illius ergo In Martem accinctus, bellum hoc suscepit iniquum. Protinus ut coeli castellum tendere ad auras Eductum vidit, posito custode moveri Castra iubet; celsosque petit rapto agmine muros Hostiles; campum et tendit super aequora latum. At cives trepidi interea, mixtique Latini, Qui tunc Threicia forte in tellure sedentes Mercibus instabant, raptis ad moenia currunt Armis ferre manum prompti, et concurrere Teucris. Pectora permulcet regis numerosa iuventus Pulchra armis: muros capiunt, et moenia complent, Stare loco iussi, longe et pellere Teucros, Ad muros ne forte ferant se cominus altos Teucri, aditum et quaerant omni cum robore in urbem. Tum dux Machmettus cupidi qui maenia servant Ad pugnam si forte velint descendere, mittit Turmam equitum ad muros, celerem peditumque cohortem. Infestent agrum, et quatiant pomoeria late, Missilibusque petant stantes pro moenibus. Illi Iussa ducis peragunt celeres, murisque propinquant, Et martem irritant, magno et clamore lacessunt Praelia, quae increpitant. Clausis qui moenia portis Servant, haud ausi campum descendere in aequum. At rex insidias metuens, exire volentes, Et conferre manum vetuit, graiosque, Latinos Continuit, dictisque ardentes lenit amicis. Et procul e muris iubet hos missilibus hostem Deturbare. Diu non passi cernere campo Currentem lato Teucrum, atque impune tenere Equora: ne quicquam se se quam in bella vocari. Sed geminas pandunt portas, atque agmine facto Erumpunt itali, et Danai, Teucrosque superbos Improvisi urgent, et fortia praelia miscent. Hostes continuo in unum densantur, et ictus Excipiunt scutis brevibus; certantque ruentem Submovere hostem telis. At cominus instant Christicolae, gladiis acres, hastisque, furuntque Viribus: attollunt animos, et pugna cruore Surgit acris multo; Teucri valuere nec ultra Sustentare italos, magnis sed viribus acti Cedunt, nec possunt vultus tolerare minaces Instantum. Fugiunt clipeis in terga relatis, Tutaque castra petunt cursu, trepidique per aequor, Pallantesque cadunt: propius iam instante periclo Erumpunt subito Teucrum sotia agmina castris, Auxilio sociis fugientibus, acta fragore Horrisono occurrunt. Illos instantibus orant Hostibus ora dare, et marti se offerre cruento. Sic simul infesti geminatis viribus hostes, Contra tela ruunt Danaum, Latiumque: morantur Nostri animos, referuntque pedem. Sed nec dare terga Hostibus est illis tutum; sed protinus omnes Densantur, campoque angustam sponte relicto Corripuere viam. Lateri ne hostilia circum Agmina fundantur, premat et ne copia pugnae, Undique disperso. Paulatim moenia gressu Cedentes retro repetunt. Bellantur et una Interdum, et pugnam instaurant, vertuntque fugaces Obnixi Teucras; tandem se moenibus urbis, Desuper adiuti, ut muros subiere, recondunt. Tun Teucri redeunt turbati, e turribus altis Amissis in castra viris, et robore multo. Dux Phrygius micuit postquam lux postera terris Reddita, signa cani iubet, ipsa et castra moveri Dimittitque viros, sua seque ad tecta referre Imperat. Arma tamen meditatur. Vere propinquo Expugnare urbem varias excogitat artes. Legati interea veniunt a rege per aequor Pannonio ad Danaos missi, fortique Iohanne, Auxiliumque urbi spondent, iamque affore in armis Pannonios, Pannonumque duces, modo pontica classem Pannoniam acceptet proprio Mesembria portu. Scilicet ut Phrygibus fieret terraque, marique Impetus, et campos vastent simul, et freta pulsent. Hoc rex ipse negat, negat hoc totusque senatus Graiorum. Sua se dicunt castella tueri Velle opibus propriis, nec egere haec tempora tali Auxilio. Si fata velint, cupiantque ruinam Constantinae urbis, maneat restetve superstes Haud curare orbis, vel eundem sentiat ictum. Sic rebus redeunt legati regis in orbem Arctoum infectis. Cupis, o gens Graeca iuvari; Sed praestas, dextramque negas tibi ferre volenti Auxilium. Debere tibi toto orbe salutem Adventare putas ingrata, sed omnibus audes Adversata viam auxilii, tempusque negare. Nec minus ingratum exhibuit Nicolae benigno Dive parens populus graius tibi perfidus. Olim Qui te per medium templi incusaverat ore Haeretici, facilesque libens porrexerat aures, Infigi haereseos crimen tibi. Cogitur a te Implorare fidem supplex. Tu suscipis illos Offensus quamquam tutandos. Tendere ad urbem Legatus propere rursus tu, Isidore, iuberis, Rursus si qua via est, Danaos quae ducat in unum Cum pastore pio, et reddat quae legibus aequis. Nec mora, lecta ratis novo deducitur atras Quae tempestates temnat, coelique, marique; Armaturque viris, cereali et fruge: futuri Argumenta pater iubet haec Nicolaus habenda Auxilii, mandata volent si audire Pelasgi. Legatus tandem mutato sidere laetus Threyciam variis vix tempestatibus urbem Actus adit, portusque capit spirante secundo Austro bosphoreos: tandem et subit hostia tuta. Iam roseis aurora diem detexerat alis, Legatus puppim egreditur. Cui regia turba Ad portam primi occurrunt, fidique Latini; Sublatumque in equo ad regem comitantur. At eius Audiit adventum rex postquam, deserit alta Atria: descendit magnam Omnipotentis in aedem. Templum erat antiquum, media constructus in urbe, Relligione ingens, regum monimenta priorum Excelsum servans, variisque insigne columnis Convexum coeli forma testudine fulget Auratis desuper, pictisque colore lapillis Coelesti. Ingentes subeunt immane columnae Rubrae, opus extructum, viridesque, et candida signant Marmora; porphyreae tabulae, fulvaeque relucent Parietibus latis. Distincta coloribus arte Strata oculos stringunt pavimenta intrantibus. Aere Tres valvae insignes bullis, pulchro aurichalco Ingentes, duplices latae sonuere volutae Cardinibus. Latum ante ipsam porrigitur aedem Vestibulum, foribus totidem, et simili ornamento Insigne. Hic solio se rex componitur alto Ad portam templi mediam, stratoque resedit. Quem circum Graii proceres funduntur ad illum, Ut venit, dextras iungunt, mutuisque salutant Vocibus; a summo Nicolao principe dicta Pace: salutato et legatus rege recumbit Sede humili, parva, fueratque forte parata. Atque hinc est tali ad regem sermone locutus. "Si mihi nil melius de te fortuna dedisset Sperandum, infelix patria, et lacrimabile fatum, Impendensque urbi nostrae lethale periclum, Rex pie graiorum, vasti discrimina numquam Intrassem ponti, nec tantos ferre labores Auderem senior. Non nunc tua limina adirem. Sed me communis patriae fors aspera movit Rursus adire lares patrios, tentareque vestra Consilia an valeam in melius revocare. Salutis Si vos poeniteat vestrae sprevisse datorem Pontificem summum Nicolaum ad fida vocantem Foedera vos, et opem vobis praestare paratum, Nec solum tutos vos reddere, pellere vestris Finibus infestos Teucros, vestroque volentem Amisso imperio vos hoste reponere pulso. Hic urbi ut casum tristem impendere tuorum Voce oratorum accepit + martis et iram Indomiti excidium genti Nicolaus achivae Intentare; genae lacrimis maduere, locutus Estque ita, namque aderat mecum: sic iusta reposcunt Numina magna Dei. Poenas dabit impia, mendax Graecia, quae nostrum totiens iurata asciscere iura, Nunc spretis monitis nostris, sibi foedera iungat Cum Phrygibus: fidum nostra et mandata sequentem Haereticum esse gregem solio clametur ab alto. Appelletque canem, cui lata potentia coeli Pontificem, cura atque omnis cui tradita mundi est. Nunc utinam velit ipse parens, Superumque creator Spirituum errantem gentem associare Pelasgum Nobiscum; tandemque gregi coniungere nostro, Auxilioque levare viros non numinis ira Impediar. Vereor precibus nos fallere rursus Confictis studeant; veteri et ne fraude petamur. Sed tamen experiar, ne nobis imputet unquam, Si pereant, nostri causa periisse Pelasgos, Quisquam. Vade iterum ausu, pelagoque remenso Graiorum regi nostri haec mandata fidelis Nuntius, atque urbi portes mihi dixit achivae. Si placet at nostras se se componere leges, Pontifici et meritum summo si reddere honorem, Et votis, precibusque volent celebrare faventes In commune dies festos, solemnia sacra Nobiscum; si firma volent decreta piorum Sancta patrum, Eugenio quae sunt promissa, fidemque, Quam scripsere albis cupient servare libellis; Nec me pastorem contemnant, barbara contra Arma, quibus clausi excidium expectare queruntur, Auxilia excipient. Aderunt terraque, marique Armatae classes, magnusque exercitus armis. Sin vero adversans illis sententia nostrae Fixa manet, fugiuntque pii pastoris haberi Pars gregis; et monitos renuunt si carpere sanos: Clade luent soli poenas. Deus ipse benignus, Iratusque suas, hominum et simul obstruet aures, Cum frustra auxilium implorent, nemoque iuvabit. Haec mandata dedit, nunc te, pater optime, rexque, Et patriae, regnoque tuo, decorique tuorum Consulere; et totiens Nicolaum Papam honestum, Constantine, tuum est numen placare, reumque Ob culpam tantam te hoc facto exposcere pacem." Talia dicta dabat legatus. Corde premebat Rex curas, fixosque oculos tellure tenebat. Tunc sic pauca refert: "Mihi non est copia soli Pontifici adiungi summo, nec cogere dignum Est populum: placido fiant haec corde necesse est. Sed tu si qua potes primum scrutare per artes Tentamenta animos monachum, primosque sacrati Ordinis explora; placeat si foedere tali, Hacque via ulcisci Teucros; et morte levari; Et conare tamen populum allectare periclo Attonitum. Interea cunctum explorare senatum Quid sit opus facto, hunc et maturare iubebo." Annuit is dictis Isidorus. Turba Latinum, Et Danaum antiquae deducit maxima sedi Quae fuerat prima dum dixit in urbe. Rex postquam delata fuit sententia summi Certa ducis, causasque videt contexere inanes, Nec quicquam prodesse ultra, certumque manere Excidium proprium, caveat nisi; rursus in aulam Concilium vocat, et casum proponit acerbum Ingruere, auxiliique expandit dona futuri Ingentis certi, Nicolai nomina tantum Si in sacris memorare velint, legesque tenere Pontificis, veterumque patrum decreta probare. Nulli de tanto numero placet improba poni Consilia; auxiliumque negant tanti fore, qui se Legibus addicant Romanis. Turpe Latinis Invisis (ut opem capiant) se foedere tali Adiungi socios, dicunt, moresque vetustos Testantur. Primus Lucas dira odia cordi Condita depromens obstat. Se adiungit eidem Cantacusinus. Eat secretus nuntius ambo Unanimes tractant Machmetto, pacis habendae Si qua via est potius referat, quam ad foedera cogi Cum Latio, pugnare sibi sententia si stet. Sin vero indomitos animos, et corda remittat Aspera; si fractam velit instaurare Pelasgis Rursus amicitiam, tunc et opes, et foedera magni Pontificis temnent, et arma Latina. Quis autem Novit, an his coeptis faveat fortuna secunda? Rex probat hoc gaudens, omnis collectus in unum Concilium et numerus patrum. Mercator in hostis Basilicus campo graius vivebat, amore Quaestus, Machmetto notissimus. Huic datur ultro Pacis onus. Scripto secretus nuntius affert Quae facienda velint. Isidorus nescius ipsi Verba dari; monachos primos, altaeque Sophiae Presbyteros, templique duces, quo plurima in urbe Pulchra celebrantur, nunc hos, nunc instruit illos; Hortatur, suadet, capiti se adiungere summo Christicolum: soli pereant ne sponte relicti. Praeterea et cives primos, ambitque coactos In simul affatur. Semotum singula quemquam Admonet interdum. Frustra tolerare labores Nocte dieque valet. Graiorum nescius artis Perfidiae ac magnae, graius licet, arte Pelasga Tractatur. Iam mensis abit namque unus, et alter: Tantum verba habet, ac nullum deflectere civem, Aut monachum potuit, nec regis flectere mentem. Verum ubi Machmetto placitum, fixumque sedere Bellari accipiunt; et spes iam nulla daretur Altera, concordes multi coniungier ultro Pontifici affirmant. Geminum se dividit omnis Infelix populus. Laudant hi nomina summi Pontificis celebrare suis solemnia sacris, Christicolasque pios omnes fas esse Latinos Credere. Pars contra numerosior abnegat, et fas Haud putat his iungi Romanis legibus esse; Ausi etiam haereticum Nicolaum dicere Papam, Quique illi auscultat. Talis discordia miscet Totam urbem. Primus collectis omnibus his, qui Pacem optant, primamque volunt spectare pericli Exsortem tanti, placida et gaudere quiete, Pontifici multis rex cum primatibus una Iunguntur. Charus musis, et Palladis arte Insignis, plures docuit, dictisque retorsit, Esse pios Papaeque fidem servare, Deoque Argyropolus ea tunc tempestate Iohannes. Hunc sequitur tanto dignus doctore Michael Byzantinus: erat cognomen Apostolus illi. Multi etiam de plebe viri protinus ob spem Auxilii asciscunt. Sacrato ex ordine patres Tercenti in templo ritu solemnia sacra Vestibus ornati sacris coluere Sophiae. Inter quos, Tornobe, tuus clarissime praesul Maesia procedit longo velatus amictu Iam senior, quem magna cohors comitatur euntem In numerum, paribus tunicis vestita. Tuusque Pastor, in absconsum Propontidis Asia litus Seducta, inque sinum servas quae maxima regis Terra tui nomen, qui te, Nicomedia, struxit, Incedit: post hunc multi longo ordine patres. Sacceliumque sibi quamvis nunc parva potestas Praesule digna tamen tanto non debile nomen Vendicat; ornatu praecedens praesul ad aras Haud minor incedit. Sequitur, quem passibus aequis Antistes Derchia tuus, quem candida vestis Ex humeris velat crurum, demissa per ima. Succedit leges qui sacras, iuraque servat Nomophylax, Sotiusque pii servator honesti Additur. His apicem sacrum crux splendida signat Praesbyterum senior primus; laudabilis ipse Antiquitatis honos tanto non defuit addi Concilio. Magnae sequitur post clericus omnis Primam qui servat sedem, praestatque Sophiae Dux studii egregius templi cognomine dicti Iohannis merito sanctique incedit. At illum Multa virum comitata canit pia carmina turba. Pantocratorque pio pastorem munere fungi Gaudet. At hic plures propria in vestigia vidit Iisse sui monachos. Periblepti templa gubernans Dux monachum egregiis multis comitatus, et ipse Affuit huic numero. Nec tu qui sacra Iohannis Praecursoris habens divina, dictaque Petrae Christo, diminuis tanti consortia sancti. Quis nam Virgineae choreae te sacra tenentem Carmine non laudet divino hoc munere functum? Nec monachum decus, Hesaia Cyprie, versu Transierim indictum. Pulcra virtute decorus Quamvis nulla tibi collata potentia, vultus Et facie gravitate nites, nec segnior ullo Praesule praecedis, tantum tibi laudis in ore est. Multi praeterea collecti ad sacra fuerunt Presbyteri quorum fama est obscura. Canentes Bini aedem cuncti lustrabant carmine sacram Vestibus ornati sacris, calicemque gerebant Sacrum quique suum. Fidei mysteria, lancem, et Arte laboratas, auro radiante ferebant Reliquias alii sanctas. Corpusque beati Sphyridii totum, nec ulla parte minutum Pontificis vestitum habitu. Nam praesul in ipsa Tempestate fuit, qua poenas Arrius ob tam Impia gesta dedit, putri cum fudit ab alvo Viscera: et hoc monstro meruit coniungere in unum Principe, et extincto haereseos diversa secantes. Affuit, et populi pars: quae studiosa quiete Pacis erat. Fluxit numerosa, et turba Latinum Laeta favens animis. Templi stat vertice lata Porticus, in arcum, summo constructa labore. Ingens, quae totum templi complectitur orbem. Rex de hac sublimis tanta haec solemnia spectat Quem iuxta assistens legatus multa moventem Attonitum, et patriae casu lenibat, et omnes Sedabat curas, et opem sperare iubebat. Abfuit a tali crudelis munere Lucas Notarus. Ex primis multos quoque traxit inertes Civibus in fraudem, et monachos hortatus iniquos Perstare: ut contra teneant discordia summum Dogmata Pontificem. Gaudet contraria regi Impius, hac tanto vestigia figere coetu. Adversamque sequi indoctus laetatur, et amens Hisce viam. Sequitur maior, numerosaque turba Dividit in binas ipsam se urbs misera partes. Iam vero sacris perfectis ordine, celsa Pulpita conscendit ornatus veste sacerdos Sacrata in medio templi; et pia vota precesque Effundit regi supero, pro principe summo, Et Papa Nicolao, et rege, et praesule sancto Gregorio, qui tunc pulsus Romana colebat Moenia. Templa sonant plausus, laetique relatis Vocibus. Ut finis solemnibus, alta quierunt Ut templa, accito Venetum, qui nomine in urbe Iura dabat Venetis praefectus Baiulus, illum Rex petit, in portu quae stabant, quinque triremes, Pro Venetis instructae armis, rebusque, virisque Auxilio remanere urbi, portumque tueri. Annuit huic Venetum praefectus, et omnibus una Mens Venetis mansitque placens, quae forte diebus Illis instabant graiorum mercibus urbe. Adversante licet longis qui praeerat illo Tempore navigiis + contrarius ultro Semper erat sotiis + et atrox Christicolum rebus hostis, minimique ruinam Tantae urbis faciebat, opemque negabat habendam Impius arte omni: celeri meditatus abire Urbe fuga: civesque suos, Danaosque periclis Linquere. Sed Veneti cives, Venetumque coegit Baiulus, auxilium quamquam non praestitit ullum et, Seditione magis damno fuit improbus acta. Rex ope tunc subita gaudet. Spes praelia Teucri Expectat melior. Muros, et moenia visit Explorans, portasque novo custode teneri Imperat, et turres munit telisque, minisque.