CroALa, 2024-05-14+02:00. Nodus PONTANO.uran-04.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/PONTANO.uran-04.xml.
Ante aram statue heroi, floremque recentem Sparge super, nec parce arabo redolentia costo Fundere dona manu cypriosque inferre liquores (His heros gaudet donis), laurique vagantem Per nemus hac solitam in sedem mercede vocabis. En strepitant myrteta: syros, age, nate, liquores Instaura, crepitentque novis altaria flammis. Ter circum, nate, ora tegens (vetat umbra videri), Ter circum plena manes venerator acerra; Mox supplex tumulo assistens sic voce precare: "Magne parens, cui Calliope admodulata canenti Ipsa chori decus et princeps nova carmina dictat, Ipsa suo ferit ungue lyram moderataque plectrum Et raros meditata modos, cui serta Napaeae Intexunt, Dryadesque agitant per prata choreas, Cui Phoebus lauro densum nemus, aemula myrto Disposuit Cytherea, suos cui semper odores Dant violae et toto spirat rosa fertilis anno, Salve Pieridum, vates, decus. O mihi si quis Colle sub hoc variam per rara foramina buxum Det Corydon, videat spreto Sebethidos amne Naiadas, videat, deserto Gauridis antro Rupis, Hamadryades choreas celebrare virenti Pausilipi in saltu antinianaeisque rosetis, Et casto flores legere ac variare Maroni. Ipse merum niveoque tenens spumantia lacte Cymbia, placabo manes umbramque silentem Et tumulo condam, et tumulo sua munera fundam; Et mea Pegasides venient ad sacra vocatae, Pegasides comptae sertis et crinibus aureis, Et quibus heoae radiant per cingula gemmae. Iamque lyrae tenuem strepitum, iam pectinis auram Accipio; ridet nymphis venientibus aer, Arrident silvae, et dulci flat odore recessus: Omine quo felix opus et nova carmina surgant, Et coelo spatiemur, et orsa immensa sequamur." Iam sol Hesperidum silvas erythraeaque arva Condidit, occiduoque dies se mersat olympo; Nox coelum tenet et fuscis iuga versat habenis. Nate, vides primo surgentem Cephea coelo, Quaque Aries caput et Piscis caudam aequore tollit; Regales illum vestes rutilantiaque auro Sceptra docent regem, ac genti imperitasse subactae. Inde venit nato frontis sua ruga severae, Et dura imperia, et vultu mens aspera duro, Nec ficti mores; qualem se Porcius olim Romanoque foro et rostris popularibus egit; Aut siquem nec vana iuvant, iuvat horrida virtus, Contemptorque animus, munitaque pectora recto, Et Manlii iussa et Bruti irrevocabile pectus. Nec vero non et reges scelera improba lege Detestata notant. Igitur facta impia voce Et tragico exclamant per pulpita nota cothurno: Aversos solis currus, et prandia fratrum, Tereaque absumpti revomentem viscera nati, Incoctumque senem flammis, et Phasida nubes Scindentem coeli, et rutilos per inane dracones, Textaque, herculeamque pyram, et priameia regna, Atque enses, Phoenissa, tuos, flammamque Creusae, Si quibus heoo nascentibus astitit ortu Cepheus, arridetque Venus, Cylleniaque astra Adiiciunt radios et candida lumina praestant. Hinc acer Venusinus amaro sublita felle Verba iacit risu intingens, hinc rugat Aquinas Triste supercilium vomit et de pectore bilem, Cum videt archetypos pluteum servare Cleantas; Nec non et iuvenis mordax sale tinctus etrusco Insequiturque hominum curas et gaudia vulgi Accurvasque in terram animas coelestium inanes; Forsitan et populi mores describet et artes Liberiore ioco ludens, risumque movebit Per scaenam, atque humili figet vestigia socco Personam simulans, teget et sub melle venenum, Spiculaque in salibus tinget derisor amaris. Sic olim lusit senior, quem numine dextro Pierides fovere, sacro cui lenis ab antro Clitunnus certaque Aon fudisse liquores, Quem romana suum veneratur lingua parentem, Ridentemque hominum mores et crimina et artes. Haec Cepheus dabit exoriens. Sed, atlantide ab unda Occumbens, fatum in scopulis crudele minatur, Aut primo saevus nascentem extinguit in ortu, Aut unco incaestum trahit atque eviscerat artus Dilanians: miseranda quidem mors ipsa videnti. Hinc ales Iovis et phrygiae timor unicus Idae Praepetibus pennis coelo se credit aperto Venatrix, praedam et rostro meditatur adunco Alituum regina, et acutos exerit ungues. Inde feras cursu exagitant silvisque fatigant Raptores, gaudent frenis domitare coactas, Et iuvat hostili ferrum aspersisse cruore; Bella placent et praeda subacto ex hoste petita, Et spoliis vitam et violenta agitare rapina; Nec dubitent etiam armatos incurrere in hostis Nudi armis, mortemque velint pro laude pacisci: Tantum animi feret idaeus nascentibus ales. Cui si felicis radios Iovis addidit ignis, Hi patriam decorent armis et ab hoste tuantur Victores, et opima Iovi in Capitolia figent, Auratumque bovem statuent, actoque triumpho Ornabuntque domum exuviis et templa trophaeis. Sin Mavors, aut Saturni attestabitur astrum, Arma quidem pharetraeque placent, et fortibus ausis Laus aderit. Tamen aeratas ad signa tribuni Sub duce disponent turmas, aliena sequentes Auspicia, aut regum imperiis data iussa capessent; Nanque Iovi sacer accipiter sua tela ministrat. At cum se oceano immersat, mersabit et undis Nascentem, fontisque suos sua flumina verset Tros puer, et toto laticem diffundet ab amne; Usque adeo occumbens saevit Iovis impiger ales, Assuetusque aurae pontum indignatur et undas. Ecce autem nova lux coelo se fundit aperto, Cum se Aries, cum se Taurus super aequora tollit. Collucent auro flammae, micat aureus aether, Bracteaque ipsa suo se ventilat aurea gyro Instrepitans. Lectas heoo in litore conchas, Florere arboribus video atque inolescere gemmas Per ramos, purumque excoctis montibus aurum In rivos fluere, ac tenui mox forcipe ductum Mollitumque manu et fuso leviore rotatum Regia textilibus percurrere tegmina filis, Quae dea nunc radio per serica vellera miscet Intexens, nunc pingit acu, variatque colores Alternans: nitet aurato nova purpura textu. Ipsa, sedens solio insigni stellisque corusco, Seligit aut gemmas terra gangetide vectas, Aut baccas forat in sertis, pingitve monile Multa docens. Nymphae instantis praecepta magistrae Dextra obeunt, tacito et studio data fila ministrant. Salve, Casiope; nam te quoque sidera coelo Illustrant, coelique venis decus ipsa puellis; Ornatus tu, diva, novos et serica templis Dona paras, solioque deos veneraris eburno; Tu regum intexis trabeas, tua munera pictae Palmatae, sceptrumque auro gemmisque decorum, Baccatumque monile, sacerque in fronte tiaras. Nec tibi non Hebe, tibi non chorus omnis amantum Assurgit, comptusque tuos tua dona requirit, Distinctas auro vestis et cingula bullis Aspra suis, cultaeque comae crinale decorum, Chrysolithon digito insignem atque in fronte smaragdum. Imprimis matura viro florente iuventa Nupta tuos laeta expectans deposcit honores, Illusam baccis chlamydem illustremque coronam Coeruleo fulgore et purpureis hyacinthis, Ardet et in mediis quae pendula gemma papillis. Ipsa manu ligat ad frontem studiosa capillos, Et suspendit acu tenui velamine vittam; Illa volat, volitansque leves exsuscitat auras; Ora nitent, ebur extersis in dentibus albet, Purpuraque in roseis effulget grata labellis, Perque genas lascivit Amor, qui, spicula torquens Incensum ferus ex oculis iaculatus et ignem, Vulnerat incautum insidians uritque maritum: Gaudia tum tacito volvit sub pectore virgo. Qualis ad Eridani ripas fluvialibus haerbis Stella novas agitat choreas: ruit excita pubes Ex agris mirata deam, ruit accola Mincii Hadriacique sinus heros omnisque iuventus Aemiliae, spumant nymphis properantibus amnes, Non Satyris sunt arva satis, non prata Napaeis, Spectantum studiis desunt loca. Mater amorum Praecedit, molles virgo fert sedula gressus, Dextra Amor, a laeva Charites comitantur. At illa Ridet laeta dolosque oculis meditatur, et ignem Huc illuc iacit: uruntur iuvenesque senesque, Deficiunt Satyri exanimes, ipso aestuat amne Eridanus, tremulae ludunt per coerula flammae. At vates nymphae carus sua pectore versat Gaudia sub tacito, atque immoto lumine perstat, Deliciasque animo repetens, memor ipse futuras, Invideat nec semideis et temnat amantes. Exoriens haec Casiope dat munera natis Ex auro gemmisque intertextisque figuris. Atque utinam nunquam oceani se tinguat in amne Occumbens, nunquam telo, nunquam ense minetur Aut e praecipiti fatum crudele ruina, Esset nec coelo spectatior altera virgo, Nec quae plura suo peperisset commoda cultu. At contra trux Andromede nova funera et atram Molitur mortem, ac saevis cruciatibus instans Supplicia exquirit; neque enim aut lamenta parentum Coniugis aut moveant lacrimae, aut data munera flectant. Mors illi pretium, et tormenta immania curae, Vinclaque carcerque et nodoso ex aere catenae. Vindictam dea pro scopulis, quibus ipsa pependit, Deposcens, studia haec nascentibus improba monstrat, Carnificesque manus et acutam in colla securim, Divellitque artus truncos, et viscera mandit Saeva impasta fame; vel cum minus improba saevit, Praeficit effossis gravida e tellure metallis. Hos mores dabit exoriens nepheleius, ut se Exerit e pelago, quadrupes, properatque citatum Taurus et ipse gradum attollens; sed atlantide ab unda Saevior obiicietque feris et, corpora truncis Affigens, animam extremis cruciatibus aufert. Perpetuis etiam vinclis et carcere tetro Damnabit, si forte minax hinc inde benignum Stet sidus, dubio certans utrinque favore. Hanc olim scopulo affixam et crudelia ponti Horrentem monstra, ac sine spe auxilioque parentum, Undoso erumpens pelago atque fluctibus imis Se tollens, laniare immani gutture pergit Bellua adacta fame, iussisque impulsa deorum. Ter monstrum caput erecta cervice tetendit Huc illuc volvens oculos, ter pandit hiatum Immanem, terque et rictus, ter gutturis antrum Undivomum, spumantque rotati e pectore fluctus. Hinc sinuosum undis pelagus secat; aestuat aequor Fulmineo caudae tractu, spumantiaque acto Proscindens utero impellit rapida agmina aquarum; Litora planguntur fluctu, et vagus intonat aer, Ac nigro circum horrescunt maria undique nimbo. Illa ut primum oculis hausit venientia monstra, Tantum non extincta metu; tamen ultima corde Haec agitans, vix ad vacuas ea protulit auras: "Unde mihi, si me duri exposuere parentes, Auxilium deserta petam? Mihi terra negatur Praesidiumque hominum: saevit vis effera ponti, Armaturque in me pelagi deus, ultimaque assunt Supplicia, et iam viva novo decreta sepulcro, Atque utinam defleta prius. Vos o precor, aurae (Nanque hominum solitae ad superos deferre querelas), Accipite haec, poenam miseratae et virginis annos, Ac deferte Iovi. O si quae Iovis inclyta proles Haec adeat loca, atque utinam ferus ille Medusae Huc assit domitor, quem fama est, Gorgone caesa, Raptantem spolia et caput ostentare sororum, Palladis auxilio fretum ac tectum aegidos armis." Vix haec, quanquam plura parat. Ruit aequore monstrum, Impulsuque gravi litus tremit, assonat aether, Vicinaeque fremunt valles. Illi inter obortae Sunt oculis tenebrae atque ipsi sine sensibus artus. Forte oram pelagi observans danaeius heros, Qua quondam fama inachiam tranasse iuvencam, Advertit sese ut ponto raptabat ab alto Bellua, prospiciensque actos ad litora fluctus Tanta mole, ruit praeceps, et litore curvo Saxa petit, qua se cursu trahit illa citato; Vidit ut exesa pendentem in rupe puellam Exanimem iam et singultu fera fata trahentem, Obstupuit visu, et sua mox conversus ad arma, Non iam ensem, neque enim ense opus. Illa ut candida vidit Pectora, subriguit faucem ac fera guttura pandit Spumescens. Ast Acrisio satus intulit actam Faucibus in mediis pinum, quae forte iacebat Litore trunca, maris quondam iactata procellis, Quantam vix paria hirta boum centena tulissent. Eiectam rictu antennam curvamine caudae Sustulit, intorsitque inimicum in Persea pistris. Declinat venientem heros, rursusque receptam Iniicit in monstri latus. At fera bellua tergum Obvertens telum effugit, caudaque rotatum Infregit scopulo, dura quod caute repulsum Herois septem armigeros septenaque equorum Corpora prostravit trunco, galeaeque superbum Verrit humi conum, et lateri saevum abripit ensem. Tum furiis acta in scopulum se gurgite tollit Dira lues, rostro infrendens et faucibus hiscens, Quadrupedum tabo atque hominum rabida ora cruentat. Astitit attonito iuveni dea, vimque ministrans Consilio iuvat. Hic scopulo, qui forte revulsa Caute iacet, dextra obiecto bipatentia condit Ora ferae; tamen illa diu multumque reluctans Reiicit ore super, vacuasque eructat in auras. Inde ruens scopulo scopulus conflixit, ut omne Intonet et litus, vicinaque saxa resultent, Extimeatque imo Nereus stupefactus in antro. Nil ultra cunctandum heros ratus, aptat habendam Aegida subnectitque humero, atque ita fertur in hostem. Colligit in guttur sese fera, mox et in ipsum Acrisioniaden hiscens ruit. Advocat ille Palladis auxilium, clipeoque intectus aheno Stat nitens et tela ferox horrentia quassat, Siqua forte viam lateri invenit. Illa repente Obvertit sese in nymphen. Sed fervidus heros Antevenit, stetit et medius nymphaeque feraeque, Aegidaque obiiciens caput anguineosque Medusae Praetendit crines: sparsit coma tetra venenum Per fauces, tumuere ferae tum guttura. At ille Perstringitque oculos umbone, atque agmine denso Serpentum implicitans, pulsat cava tempora adacto Impavidus clipeo, ac mox lumine lumina condit. Obriguit monstrum obtutu, ducitque repente Horrentis molem scopuli, atque e corpore tanto Stat rupes olim aequoreis pulsanda procellis. Sacra Iovi nataeque Iovis parat orgia Perseus. Virginis hinc teneris exsolvit vincula plantis, Exanimem prius effatus: "Me, candida virgo, (Pone metum) deus haec tibi demere vincula iussit; Iupiter est genitor, fert et sua nomina Perseus." Illa diu cunctata silet; sed, nomine Persei Audito, paulatim oculos ad verba loquentis Sustulit, et tacitus vigor ad praecordia serpit; Quale sub aestivum solem, sitientibus haerbis, Languescit moriens florum decus, acta repente It coelo pluvia et largi de nubibus himbres Irrorant, redit ille vigor, redit ille colorum Mollis honos, spirant revocatis floribus arva, Et laetae cultis violae renovantur in hortis. Ergo, ut primum oculis lucem hausit, per freta torquens Lumina perquirit monstrum. Sed abantius heros Pro monstro cautem ostendit. Tum candida virgo Porrexit iuveni dextram, calidusque per ima Pectora respirat sanguis, totosque per artus It tepor et niveos tingit nova purpura vultus. Subrisit coniux, fixoque in lumine sensu, Scitatur quae causa mali, quove orta parente. Nympha subit: "Non ulla, heros, mea culpa. Dearum Ira mihi, formaeque parens sibi conscia damno est, Ausa maris se virginibus praeferre, suumque Ostentans decus aequoreas armare sorores. Hinc Nereus furit, hinc saevarum rector aquarum Oceanus monstra ex imo ciet horrida fundo, Quae natam poenae esposcant; nec te, impie Cepheu, Movit amor." Silet hic lacrimis miseranda coortis. Concipit his flammam iuvenis, mox talibus infit: "Abstineas lacrimis, o iam mea, nec tibi mater Flenda ferusve parens, aut ira inimica dearum, Digna Iovis nurus et felix iam coniuge Perseo;" Iniecitque manum collo ac sua gaudia pandit. Illi perque oculos furtim perque ora cucurrit Aura recens, quae semsum animi, quae guadia mentis Explicet, et toto depellat tristia corde; Qualis ubi deprensa dies sub nube maligna, Dum squalet coelum et nigra sol conditur umbra, Exsurgens lato oceano aut e montibus altis Aura movens, fugat et tenebras et nubila late Diffundit, redit ecce polo lux ipsa sereno. Concinuit thalamos felix Hymenaeos, et arae Corycios oluere crocos. Ruit undique ab ipso Niloque Indoque ad tedas festina iuventus, Perseaque Andromedenque sonant et litora et amnes, Et Cassi iuga, et ipsa Arabum non hospita saxa, Pulsatumque nemus serum, rupesque Promethei. Ergo coniugium optatum dulcisque hymenaeos Concordemque torum atque unos coluere penatis, Imperiumque una sceptro tenuere superbo, Atque hinc translati ad superos fulgentibus astris Irradiant. Memor haec poenae fera vincula semper, Semper torturas agitat; crudelia Perseus Funera; sunt enses illi, sunt vulnera curae, Gorgonei capitis semperque insignia praefert. Quo surgente, aliquis veniens il luminis auras Si Phoebus quoque gorgoneo sese extulit ortu, Si Mavors telo infelix rutilante lacessat, Quo sol, aut quo luna loco, dominumque locorum, Nec felix stella occurset, coelove cadenti Sese agat occasum versus regione secunda, Huic caput avulsum collo violenta bipennis Auferet, ut media truncus spectetur arena; Aut etiam excisis manibus pedibusve queretur Crudelis Geminos, crudelia sidera Pisces; Vulnere seu crudo illacrimans et corpore toto Saucius, incuset Phoebum dictynniaque arma, Si media coeli e specula lunaverit arcum: Usque adeo lnachides in nostra pericula saevit. Nec vero monumenta hominum intestata reliquit Iupiter, at coelo illustrans vestigia famae, Virtutisque aperire viam ad nova nomina iussit. Pegasus hinc coelo micat. Hic exordia fonti Clara dedit, de quo sacros fudere liquores Pierides, quibus ora pii sitientia vates Admorunt, potusque sacer liquor Hippocrenes Implevit mentes Musis et Apolline dignas. Tum famae quaesitus honos, sua reddita famae Praemia, Pieridum decus et daphneia laurus. Post autem emeritos, coelo exposcente, labores Pegasus effulget stellis; tamen ipse, laborum Ac famae memor, assuetas in pectore curas Nascentum ingeminat, quibus arma levesque sequantur Quadriiuges, versentque agiles in pulvere currus, Nunc hostem insectentur equis, nunc hostica castra Explorent, dubiisque locum speculentur in agris. Nec vero pedibus tantum, sed et acribus alis Pegasus insiliit campo et sese intulit auris. Hinc his ingenium velox et rebus agendis Dexteritas ac cura vigil; tum notior usus Haerbarum medicaeque artis, quis aegra ferarum Corpora, quis hominum morbos et vulnera curent, Quandoquidem assuetus pratis, assuetus et haerbis Illarum studia ingenerat, nec inutile succi Praesidium meditans et opem mortalibus aegris, Quorum opera illatus coelo inter sidera fulget Exoriens, cum Piscis aquis ruit, aureaque hudo Vellere per summos effert se bellua fluctus. At contra oceani praeceps delapsus in undam, Oceani senis undam atque antra liquentia Nerei, Excutit aut curru lacerum, aut e calce cruentum, Aut dorso eiectum stygias deturbat ad undas Pallentem et vanos fundentem e pectore questus. Hunc post exoritur iuvenis, quem fessa trahentem Genua vides. Ne, ne Alciden hunc rere. Fugacis Ista viri species fraudumque instructa dolique, Praecepsque in facinus, non ut tela aspera contra, Luce palam, nixa hamento iaculetur adacto; Nocte quidem tenebrisque atra grassatur in umbra Insidians, saevisque inhiat simulata rapinis. Hos animos curva effigies nascentibus indit, Corporaque extento iactent pendentia fune, In gyrum cogant artus et cerea membra, Perque enses moveant nudis vestigia plantis, Si Mars et Dictynna suis speculentur ab astris. Saevus ab occasu ferrum insidiasque minatur, Sin Mavors quoque fulmineam contorserit hastam; Illos flamma furens ventoque agitata favilla Ustulet, et picei tosto de viscere fumi Agglomerent, serpat succensis ossibus ignis Fervidus atque imis crepitent incendia venis. Ast ubi coeruleo tingit sese aequore Pistris Occumbens, si tunc hastam quoque sithonius dux Torserit, externi fugiant vaga flumina Nili Tyrrhenique maris fluctus et litora Calpes, Ne turpis pascant phocas, armentaque Protei Viscere pasta suo saturent et hiantia condant Guttura, sed rursum ioniis in fluctibus ipsi Aegeoque sinu magnoque in gurgite Ponti Venentur vastos foetus maris undique clausos Aggeribus. Quotiens heoo e litore surgens Cetus et ipse suo faveat nascentibus ortu, Cernere erit late pelago volitantia lina, Et circum triplici cinctos indagine saltus Aequoreos, monstra inductis trepidantia septis Nec posse aut reperire viam, aut prorumpere claustris. Ipsi de rate turrigera aut e puppibus altis Ferratis instant hastis, iaciuntque tridentes Pinnigeros. Imo referunt sese icta profundo, Infixosque trahunt squamosa ad tergora contos; Viribus hinc defecta suis et victa dolore Vulneris, albentes rursum tolluntur in undas, Seminecesque trahunt artus. At nautica pubes Retibus invigilans funes agit, aut fera contis Agmina perturbat; videasque indagine in una Urgeri armentum vasti aequoris. Ille trucidat Ense ferox, hic sullata secat ossa securi, Hic unco trahit ad litus, praedaque superbus Ingentis media tauros resupinat arena; Pars laniat cultro insultans et viscera nudat, In praedamque vocat socium; pars agmine longo Per remos per transtra levi volat incita saltu, Retiaque inclusasque feras ad litora raptat, Ipsa suis diffisa humeris; sed lecta iuventus Auxilio venit, ac vicino e margine tortis Restibus innitens et vectibus aemula ductis Oceanum secum oceani et vivaria tractat, Et versa pelagi exuviae exponuntur in alga. Nec mora, cum rapidis in equis vectantur ad urbes Finitimas rostro et caudis minitantia monstra; Hic latis strata in tabulis suffixave ad uncos Ferratos, duplici horrescunt pendentia dorso, Et squamosa rigent duris ad tergora pinnis; Urbs ipsa armentum ad Nerei et spolia effera currit, Ac montana ruit longe ad spectacula pubes. Saepe etiam solem ad rapidum fumosve volucres Suspendunt, sale sicca prius, perque oppida late Exportant. It salsa maris fora per vaga merces In frustis concisa et lancibus acta repandis. Forsitan et salis arentes durare lacunas Cura sit, et laticum sensus convertere amaros In salsum. Medio purgantur litore campi, Strataque arenosis includitur area septis; Huc sapor ille gravis tristisque inducitur humor. Inclusus lata cavea et circum aggere septus Paulatim sub sole liquens exsudat, humique Lentescit, donec sitiens rapideque coactus In salem, variosque hominum concrevit in usus. Haec Pistris. Sed quo coeli sub sidere natum, Quave poli sub parte Colan rear? Alta Pelori Saxa virum genuere, aluit quoque sicilis Aetna, Et puer humanos hausit de matre liquores, Instructusque hominum curis et ab arte magistra. Sed tamen, ut paulatim aetas tulit, avia montis Nulla petit, nulla ipse feris venabula torquet: Litoribus tantum assistit, neptunniaque antra Sola placent, solis gaudet piscator arenis. Saepe pater sinuantem hamos plumboque honerantem Retia, nexilibus mater persaepe sagenis Intentum increpuit dictisque exarsit amaris. Ille autem irato sese committere ponto Audet, Nereidum et thalamos intrare repostos, Tritonum penetrare domos Glaucique rccessus, Et tentare imi pulsans clausa hostia Nerei. Saepe illum Galatea, cavo dum prodit ab antro, Mirata est, stupuitque viri per coerula gressum; Saepe suas Arethusa comas dum siccat, euntem Obstupuit simul et vitreo caput abdidit amne. Nec vero maris occultos invadere saltus Addubitat, ferro aut latebras violare ferarum Ense canes, ense et tauros, ense horrida cete, Et totas sese ante acies agit unus, et antris Includit. Natat elato per Nerea telo, Reginoque mari, sicula et regnator in unda. Nanque etiam quo Scylla cavo fremit abdita in antro, Cui latrant centum ora canum, centum ora luporum Exhululant, ferro irrupit. Siluere remisso Ore canes, siluit rabidorum turba luporum Victa metu. Scylla immanis dum pandit hiatus, Perforat hic gladio assurgens cava guttura: ibi illa In latebras fugit et ponti procul abdita quaerit. Ingressusque antrum iuvenis catinensis adesa Ossa hominum attritosque artus et pabula cernit Dira canum, truncasque manus et pectora et armos; Tum puppes videt effractas, divulsaque transtra Saxa super, rostra aerata squalentia truncis. Et iam tertia lux roseo surgebat ab ortu, Cum iuvenis laetus spoliis tantoque labore Summa petit; summae nanti famulantur et undae, Et pelagus posito praestat se ad iussa tumultu. Occurrit laeta ad litus messenia turba, Gratantur matres reduci, innuptaeque puellae Mirantur, stupet effusum per litora vulgus. Ille suos peragit cursus, aestuque secundo Et portum petit et cursu portum intrat amico. Victorem pelagi e muris urbs laeta salutat, Praedaque per scopulos strataque exponitur alga; Alga Colan, litusque Colan, Colan antra sonabant. Hinc omnem pelago vitam atque in fluctibus egit Nereidum choreis mistus, quem coerula Protei Iam norant armenta, vagique per aequora circum Adnabant delphines, et Ionio in toto Mulcebat vario Tritonum buccina cantu. Saepe etiam mediis sub fluctibus alta secantem Obstupuere virum nautae, quibus ipse, reposto Mox scopulo madidum exsiccans sub sole capillum, Horrentem caeco signat sub marmore cautem, Declinent qua arte et cumulos variantis arenae; Quin etiam maris occultos instare tumultus, Incumbant quibus aut coeli de partibus Euri, Quaque die cogant atro se turbine nubes, Immineantque hiemes pelago, et nox horreat umbra, Neptunnique minas inceptaque tristia monstrat. Hinc illi vela in portum expediuntque rudentes, Ac iuveni ingentem baccho cratera coronant. Ille autem, gratam ut cepit per membra quietem Stratus humi, pelagoque atrox desaevit et Auster, Non mora, spumantem in laticem se deiicit alto E saxo relegens pontum, vadaque invia tentat. Sola illi intacta et fatum exitiale Charybdis; Hanc timet, huic ausus nunquam contendere monstro. Forte diem solennem urbi Federicus agebat, Et promissa aderant celeris spectacula cymbae; Victori meritum chlamys ac super aurea torquis. Hinc certant, quibus est et vis et gloria nandi: Praemia caelatus crater atque insuber ensis. Ingentem tum rex pateram capit atque ita fatur: "Victorem maris ista Colan manet" et iacit illam In pontum, qua saepe ferox latrare Charybdis Assuevit, cum coeruleo sese extulit antro. Insonuere undae iactu, ac lux candida fulsit Sole repercussa et flammis radiantis aheni. Cunctatur invenis fatoque exterritus haeret. At rex, ni pateram ex imo ferat ille profundo, Vinciri iubet attututum, expediuntque catenas. "Vincant fata, inquit, fato et rex durior; haud me Degenerem aspiciet tellus mea" seque sub undas Demisit. Quantumque acer per inane columbam Delapsus coelo accipiter sequiturque feritque, Iamque alis, iamque ungue petens, tantum ille rotatam Per fluctus, per saxa secans, imum usque profundum Sectatur pateram, atque illam tenet impiger. Ecce De latebris fera proripiens latrantia contra Obiecit rabida ora canem, quibus ille nitentem Pro clipeo obiecit pateram, seque ense tuetur. Dumque aciem huc illuc ferri iacit, et micat acer Perque lupos perque ora canum versatus, et agmen Datque locum rursusque locum tenet, ilia monstri Incumbens telo strinxit. Dedit icta fragorem Alta cutis; squama horrisonas natat acta per undas. Stridorem hic illa ingentem de faucibus imis Sustulit, infremuit quo aequor, cava rupibus Aetna Assultat, tremit aeratis sub postibus antrum Vulcani, siculae nutant cum moenibus urbes, Horrescitque novos procul ausonis ora tumultus. Tum caudam explicitans totoque illata Charybdis Corpore, ter pavidum assultu, ter verbere torto Excussitque solo, caudaeque volumine cinctum Illisit tandem scopulo, traxitque sub antrum, Impastosque canes et hiantia guttura pavit. Ille igitur coelo impulsus, tellure relicta, In ponto degit vitam, et fatum aequore clausit. Hactenus haec. Nunc illa, puer, mihi suspice plaustra, Quae nunquam oceano tingunt, sed cardine summo Volvuntur, parvoque ferunt sese incita gyro, Ut nunquam occasu, nunquam rapiantur ab ortu; Atque illam metire oculis, quae vertice in ipso Tanquam fixa micat noctu, tamen usque vagatur, Observatque polum atque axi vix mobilis haeret, Stella lycaoniae referens monumenta puellae. Ursa etenim quondam in silvis erravit, et antris Delituit; sed victa fame, memor ipsa parentum Saepe domos ac rura petit, commistaque vaccis Decubuit stabulo et stetit ad fenilia vincta. Illam pastores, dum pabula nota frequentant, Saepe greges inter duxere ad pascua, et inter Erravit pastos fera nonacrina iuvencos. Sensisset vacua modulantem carmen in umbra Damonem, vacuam saltu properabat ad umbram, Et tantum immota suspendit arundinis aure, Blanditurque oculis, ac singula verba canentis Observans lambitque manus, sequiturque vocantem; Gaudet et ipsa sui laudari voce magistri. Hinc, quibus affulxit nascentibus arcadis Ursae Sidus et e summo prospexit cardine Virgo, His captos domitare ursos, immania corda, His saevum genus indomitos frenare leones Cura sit, et socios canibus coniungere pardos Per nemus, infrenemque manu tractare elephantum, Tum verbis formare, acrem ut tolerare magistrum Assuescat, socium armato dignoscere ab hoste. Hic illis amor, hoc studium sic imperat astrum Exoriens. At, si occasum declinet ad ipsum, Impastus leo, seu violentis unguibus ursus Dilaniet; seu victa fame fera dente cruentet, Si grave threicii minitetur stella tyranni. Quid, qui per geminas Anguis convertitur Arctos Et trahit ingenti sinuosa volumina cauda? Hic Marsos dabit exoriens, qui vulnera cantu, Qui sanent morsus, nigro qui sorte veneno, Unguine paeonio et succis medicentur et haerbis, Qui ferro atque igni, referantque Machaona dextra. Ast, ubi ad occasum flexu leviore rotatus In spiram petit hesperii vada lubrica ponti, Letalis passim morbos et vulnera dente Tabifico meditatur, et atro felle sagittas Intingens miscetque malum per pocula virus, Regalisque epulas tabo inficit, aut boleto Promittit certam dubio sub funere mortem. Haec Coluber fata occumbens mortalibus addit. Talibus atque aliis seu declinantia in Austrum, Sive ad hyperboreum surgunt quae sidera tractum, Exercent hominem fatis, mentesque orientum Sensibus afficiunt variis, variosque agitatus Dant animis, unde et varios formantur ad usus, Estque suum cunctis studium et sua cuique voluptas. Saepe tamen vis firma animi, resque extera, lexve Alternant fata, aut genio adversatur egestas. Stat fatum tamen, et fato vis insita perstat. Nec natura suas unquam inficiabitur artes In rectum, pravumve vocet; vestigia servat Usque sua et facilis per munera nota recursat, Siqua forte locum dedit adversata potestas. Multum opis, obliquo septem quae lumina cursu Labuntur, dant sideribus coniuncta repostis; Divitias tamen ingentis inopinaque regna Dant ipsa, imperiumque ima de plebe togatis, Et servos solio statuunt sceptrisque decorant; Sed nec fida manent, certo nec foedere perstant. Nam quantum coelo tolluntur et ipsa reposto, Quoque loco maiore aliquem statuere, magisque Evexere atque ex imo ad convexa tulere, Hoc magis affligunt solo calcantque iacentem, Et miseris statuunt hominum spectacula rebus. Nunc iterum Iovis ad Zonam bissenaque monstra, Nate, redi, patrisque memor praecepta capesse; Regia nanque etiam regalibus ignibus astra Quattuor e coeli signis regalia iura Exercent. Ardet libyci ad praecordia monstri Stella ingens, stella auratis circum ignea flammis, Stella Iovis decus egregium et mavortia cura; Cuius in exortu, seu cum tenet ardua mundi Sidera, curvato sese illi iunxerit arcu Silvipotens dea, silvicolis dea cognita nymphis, Divitias illi immensas fascesque superbos Fata parant: ille e castris peditemque equitemque Educens bello domitas quassabit et urbes, Et populos late victor ditione tenebit. Illum etiam ingentemque animis ingentibus orsis Ornabunt regem sceptra, et trabea aurea quondam Insignem dabit et solio illustrabit eburno, Si cui ab hoc ipso nascenti arriserit astro Delia, et auricomae turgescant cornua fronti. Bella tamen, bellique aestum, durosque labores, Irarumque graves causas portendet iniqui Stella senis, rutiloque furens Mars saeviet igni, Cum vastum Nemees olim properantibus annis Divertent antrum et spelaea horrenda revisent. Tunc etenim fraudemque senis, violentaque tela Threicii iuvenis, suspectaque comminus arma Indignans fera, sese in cervicemque iubasque Colligit, obscuroque fremens se proripit antro, Mugituque auras et coelum territat ore Horrificans. Pavet ipse senex; at ferrea Mavors Obiectat scuta et tortam ferus excutit hastam, Seque cava condit galea et saevum exerit ensem. Fulmineus quatit horrisonis Leo dentibus ora, Et parat assultu iam iam se inferre citato Quadrupedans. Ruit excitum ad spectacula coelum, Assensuque deum vario fremit assonus aether. Haec eadem adversa e parte atque fluentibus undis, Sidereis undis et fonte liquentis Aquarii, Qua regale nitet villis radiantibus ostrum, Nascenti evenient, ubi Delia culmine summo Aut coelo exoriente suo adstipulabitur ore. Si quaeras siculi mores geniumque tyranni, Et regnum crudele, aulamque cruore madentem, Sparsaque per duras hominum praecordia sentis, Martius horrenti feret haec tibi Scorpius astro Exoriens, seu cum medio dominatur olympo, Et vicina micat crescenti lumine Phoebe; Non toto quisquam coelo crudelior ignis Vel saevit face, vel flamma violentius astrum. Hinc et opes summae, summo et cum iure potestas Insidiis armata et caedibus usa nefandis, Grassatorque animus, et sparsa cruore libido; Hinc Acragas tremit, et clausus bove mugit aheno Infelix faber, et populis gemit Aetna subactis. At contra oppositis Tauri de sedibus ardent Felices stellae, non una in parte locatae. De quarum radiis cum se et sua cornua Phoebe Illustrans medio incedit pulcherrima coelo, Aut thalamos, Aurora, tuos somno excita linquit, Hinc auri venas fluitare Hermumque, Tagumque Undantem, cumulos et opum perque atria verri, Perque aulas fulgere suis aulea Britannis, Luxuriare dapes mensis, fulvoque metallo Tecta super radiare, ipsis penetralibus hortos Frondentisque umbras aestivum excludere solem, Et videas tabulata novis fulgentia signis; Hinc populi favor, hinc indulgentissima cura In populum et data per plebem sua dona viritim, Hinc etiam templa idaeis innixa columnis Conduntur, splendentque ebore ac testudine postes Aurati, radiantque adytis donaria sacris Ex auro argentoque et phidiaco caelatu, Ac fama externas circum vaga labitur oras. Si cui felicis ortus Latonia dextro De cornu Bovis atque e sidere fecerit aureo, Aut regale decus medio ostentarit olympo Iupiter, et laeto placidus respexerit ore, Illum urbes moderantem, illum maria alta trahentemque Armatas in bella rates, illum arma virique Horrebunt et equis volitantem et signa ferentem, Italaque imperium tremet hoc sub vindice tellus. Nec vero reliquis obliqui in partibus orbis Sidera non multa fulgent radiantia luce, Et claro illustrant tenebrosam lumine noctem, Illustrisque viros et facta illustria reddunt. Nam cui nascenti generoso effulxerit astro Hellaeus quadrupes, primo dum cardine surgit, Ille potens opibus regum notescet in aula, Et multo terram dives proscindet aratro; Ille reget populos, et magna potentibus armis Dux geret, et factis famam sibi quaeret ab ipsis. Decumbens fato placido, insignisque feretro Effertur lacrimas interque atque ultima dona, Si facilis placida annuerit quoque Iupiter ore. Nec non horrentis Scorpii de tergore fulgens Stella micat late ardenti spectabilis igne, E cuius radiis et opes et larga supellex Funditur et multo comitata potentia fastu. Quod si felicis radios Iovis aureus ardor Adiiciat, longe summi cumulentur honores, Et longe primis ornentur fascibus aedes, Primi etiam longe procerum extollentur in aula, Et primi regum soliis loca iuncta tenebunt; Sed mors saeva manet offensi principis ira. Semiferi quoque tecta senis fulgentibus astris Clara micant, nitet et facibus radiantibus aula. Hinc illustre virum genus, hinc generosa propago Exsurgit magisque potens sese asserit actis. Imperio subiget populos, nova moenia condet, Diruet hostiles urbes, et classe profundum Instructa leget et foedabit sanguine pontum, Strage virum insultans et multa caede superbus, Victricesque manus, terraque marique potenti Imperio reget et, domito tandem hoste, cruentus Occumbet leto insigni atque ante agmina victor, Tarpeius cui forte pater chironio ab antro Fulxerit, ac nitidis sese coniunxerit astris Exoriens, placido et moveat sua tempora nutu. Aegoceros quoque nigranti sub nocte per umbram Illustres effert radios, quis pectora nati Ignescunt, mentique suum tenuatur acumen, Et fortuna domus multa clarescet opum vi. Cuius in exortu si se Latonia, si se Addiderit socium belli deus, ensifer heros, Nascentur qui caede hominum, qui sanguine fuso Laetentur, quis bella animo et crudelia curae Praelia, sub quorum imperio peditumque equitumque Incedit legio et campis gradietur apertis, Et quos fata manent ipsi quoque debita bello. Irradiat post sub phrygii momenta ministri Stella nitens, quae iustum animis rectumque probumque Suadeat, et magnos olim promittat honores, Quae populos late subdat, quae regna merenti Decernat soliique decus sullime superbi; Si saturnius hanc radiis pater aspicit aequis, Si nato adiungat vires Saturnus amicas, Et patri proprios et avo Latois honores Coniungens, laeto ostentat sese aurea vultu, Culta comam variisque caput circumdata gemmis, Quaeque soror Phoebi et possit Iove nata videri. Nec vero non et Veneri sua cura, ducumque, Bellorumque nec arma timet generosa virago, Quae Martem clipeo galeaque adamantideque harpe Instruxit, dum prima Gyges in claustra tonantis Intorsit saxa et ferratum in limina vectem; Quae face ter iaculo immanem gladioque Ophialten Ambussit, dum mento illi riget horrida barba Illuvie foeda et squalenti emarcida coeno, Quanta nec hirsutis tercentum pendeat hircis, Nidorem incensa et saevam dedit usta mephitim; Qua somno superi exciti rapido arma tumultu Expediunt; ciet ardenti Venus agmina torre. Forte etenim Cytherea toro surrexerat et se Martis ab amplexu, nocturnis usa tenebris, Surpuerat, roseoque diem properabat ab ortu, Quo furta et longe celaret gaudia noctis. Prima igitur venientem hostem dea sensit opemque Prima tulit; sed longe illi laus maxima, quod iam Terribilem galeam tractare atque aere rigentem Coniferam ingentem atque ignes flammasque vomentem Ausa, quod, iratum comitata ad moenia Martem, Ante illum iaculata facem atque e turribus ignes, Nobilis et facie et generosis nobilis ausis. Ergo ubi candenti sese dea iunxerit astro Exoriens, fulget notus quo sidere Piscis, Et Phoebe nitido felix decurrat olympo, Nascentur, quos relligio, quos aequa piumque Oblectent cultusque deum et reverentia casti; Nascentur, qui classe maris vada coerula verrant, Qui terrarum obeant varios vario ordine tractus. Illi etiam ingentis animos ingentibus actis Adiungunt, et bella animis ingentibus audent Et pelago et terris gerere, ac fera praelia miscent Victores. Sed Amor media inter tela recursat, Victoremque hominum subigit dea virginis armis. Atque utinam non regum odiis, non saeva per iram Contingat mors et fato rapiantur iniquo. Talem olim rapidas phrygii Simoentis ad undas Aeneam dea progenuit, quem fortibus armis Insignemque animi iuvenem tot adire labores Impulerint et fata novas exquirere sedes. Hinc humeris patrem, inde deos et sacra ferentem, Iactatumque mari magno libycosque per aestus Accepit virgo hospitio, iunxitque hymenaeos. Mox fines quaerentem atavum, Thybridisque recessus Intrantem regna excipiunt dotaliaque arva. Hinc atrox bellum exoritur pro coniuge, certat Hinc Rutulum manus, hinc fulgentibus Arcades armis. Ac tandem victor potitur regnoque toroque; Sed fato cadit infelix cava ad antra Numici. Hunc Libyae quondam errantem per devia mater Tutata est, hunc turbatis Aquilonibus actum Eripuit mediis e fluctibus, hunc et in arcto Bellorum casu, Simois cum et Xanthus et ilii Sanguine manarent campi, et mare caedibus horrens Scuta virum galeasque et fortia corpora versat, Ipsa enses ac tela inter flexusque rotarum Astitit, et grave pro nato fert saucia vulnus; Non potuit tamen immitis placare fluenti Crudelis latices praefixaque saxa sub undis: Usqueadeo nec fata deum mutare potest vis. Digrediens haec ante, puer, non dicta docebo; Tu memori mea verba animo ac sub pectore conde. Omnia clauduntur coelo, coelum omnia secum Mole sua rapit et celeri vertigine torquet, Immotumque nihil patitur; tamen intima tellus Stat semper, medium quoniam concessit in orbem; Stant axes, quibus super versatur olympus. Ipsa quidem oceani circumque intraque sonanti Alluitur tellus fluctu, ac velut insula toto Insurgit ponto, et mediis stans prominet undis; Quas cursu vaga et alterna sub luce refulgens Luna ciet, luna aestiferos motura tumultus. Iam terras pontumque una complectitur aer, Huc illuc ventis agitatus, et aequore aperto Raptans himbriferos piceo cum turbine nimbos. Quicquid enim tellure ima ac rorantibus undis Exhalat, passim huc, sullato corpore, fertur Evectum solisque rotis lunaeque quadriga; Densatum mox in nubes pluviamque liquescit. Ipsa autem luna imprimis fluitantibus auris Imperat, et coelo citimos cum torqueat axes Ac spatio breviore rotas agat, usque deorum Consilia explorans et opes et castra, serenos Nunc praefert vultus, rutilo nunc velat amictu, Aut feruginea procedit nubila palla. Multum etiam quibus in signis digressa feratur Adiuvat, et peragret signi qua parte tyrannus. Ignea vis pecori phryxeo et cornibus aureis, Igneus et libyco vigor est rabiesque Leoni, Candentique senex iaculatur ab igne sagittas Phillyridos; nam terrestris vis insita Tauro, Insita virgineae Spicae Aegocerontis et astris; Nam Geminis placet aer aeriique recessus, Hos puer idaeus probat, hos pometia virgo; At Cancro fluviorum amor aequoraeque lacunae Permansit, iuvat unda, iuvant stagnantia claustra; Piscibus idem amor est, eadem quoque cura Nepai. Hinc variant lunae vires, pugnantque vicissim Signa simul, nec certa fides variantibus auris; Hinc tempestates atque inconstantia coeli, Succeditque Auster Boreae pluviumque sereno, Ac mediis persaepe caloribus horruit aer, Cum grando in solidis percrebruit horrida tectis. Quin etiam variant solis viresque vicesque, Quod coeli situs et signorum praestitit ordo Obliquans, unde alternant noctesque diesque, Ac tempus circum spatiis se versat iniquis. Quattuor in partis quanquam diducitur annus, Aequa sed a mediis ducuntur tempora signis, Quis medium luci atque umbris sol dividit orbem; Praecipiti loca celsa gradu, quaeque ima dehiscunt; Dum certant inter sese, fugiuntque, fugantque, Nunc nocti cedunt luces, nunc solibus umbrae, Adversisque vagantur equis et frigus et aestas. Omnia principio properant medioque morantur, At finis neutrum retinens moderatur utrunque. Temporis hinc verni quadrupes nepheleius auctor It properans, semperque suas festinat ad haerbas. Nec mora, nec requies: manet ad praesepia Taurus, Ver manet, insistit bos indefessus aratro Incumbens operi, incumbit quoque purpureum ver Per silva, per prata, et coepto perstat in ipso. At Geminis modus est, dum ver declinat, et ardens Procedit coelo indomitis fervoribus aestas. Hinc Pecori aurato vis mobilis; at sua Tauro Vis constans, solidum robur stabilisque potestas; Vis media est Geminis utroque a sidere ducta, Communisque vigor; quae caetera signa sequuntur, Ordine nexa suo servant hunc certa tenorem. Nec vero quae signa Austro digressa feruntur In Boream, non ipsa obliquis curribus ortum Accelerant, raptantque habiles ad frena iugales. Hinc ortus brevius spatium obliquantibus astris, Hinc properans Aurora rubentibus advolat alis, Ingeminat lux, ingeminant opera atque labores. At contra quae de Boreae regione recursant In Libyen, ea declivi properantia cursu Oceano immersant sese, obliquantque sub aequor Aethiopum; inde, ubi gangeos referuntur ad ortus, Insudant clivo, ac sursum recto axe supinis Vix referuntur equis. Subit hinc mora longior aequo, Augenturque ortus spatia et nox crescit in umbra, Decrescit labor, accrescit requiesque soporque. Ventorum quoque vis variat variantibus astris. Ignea praecipitem Boream, minitantia claustris Arctois signa emittunt glaciemque nivemque. Saepe tamen vicino Aries de tramite Cauros Immistum Zephyro ac Boreae genus evocat antris. Quis credat, gelidos flatus Iovis excitet astrum? Excitet humentis Mars atque Atlantis ab undis? Signa etenim maris humectos referentia fluctus, Oceani occiduos aestus auramque Favonii Sollicitant; tamen et libycis procul excita arenis Flabra cient, Zephyro cognata frequenter et Austro. Hunc prono e coeli tractu atque hiemalibus oris Educit dea, coeruleo quondam edita ponto, Educunt astra auripedi consortia Tauro. Quin Eurumque Notumque una Capricornus, utrinque Commistum genus, excipit bicoloribus alis; Ast Eurumque Eurique domos nabataeaque claustra Saturnus tenet, et gangetide regnat in aula; Nonnunquam solis radiis calefactus et igni, Suscitat horrisonas stridenti Aquilone procellas. Tu vero terraeque situs et flumina et ipsos Aspice arenosi tractus maris, aspice montes Montibus impositos, et declinantia in imas Convallis loca, et aeriis super indita saxis Oppida. Non idem obtutus posituraque mundi Omnibus est eadem, nec sol vagus omnibus idem, Non similis natura soli, non aeris aura. Hinc variat coeli vis et natura locorum, Diversaeque vices rerum atque eventa per orbem; Astrorum quoque dissimiles viresque vicesque Temporaque inconstansque dies, variantibus umbris. Sidereis nocturna umbris Latonia gaudet, Gaudet nocturnis tenebris Erycina, suumque Illecebris trahit haec nocturna ad gaudia amantem. Ille, dolo laetus furtisque accommoda captans Ocia, per tenebras graditur speculator opacas; Lucem odit, memor et vulcania vincula et artes Phoebeas cavet, et caeca insidiatur in umbra. At lucem currusque Aurorae et lampada solis Miratus pater altitonans, miratus et ipse Falcitenens deus, occultas odere tenebras, Exsultantque die, gaudentque patentibus auris. Miretur nigrum Aethiopem crispante capillo Albis et algenti Germania subdita coelo, Miretur longamque comam candentiaque ora Germani Nomas et lati niger accola Nili. Illum sicca siti saevoque exusta calore, Torridaque assiduo vicinia solis ab aestu Urit, et incocto tingit nigra corpora fumo, Contrahit et teretem per adusta foramina crinem; Huic concreta gelu nivibusque oppressa malignis, Quae regio riget arctois subiecta pruinis, Vicinum e glacie candorem aspergine cana Illinit, et niveum diffundit in ora colorem, Ac multo irrorat madefactum sanguine corpus. Inde fluit coma longa, et opacant ora capilli; Hinc variat gens ipsa inter flammamque nivesque, Atque alios referunt alia in regione colores, Quos coeli miscent ignes errantiaque astra; Hinc Phoeben niveae laetari vellere lanae, Saturnumque atro rursum squalescere amictu Dixere, ac rutilo Martem exsultare capillo. Nec tantum color, ora etiam effigiesque virorum Dissimiles inter sese prolisque patrumque, Nec matri sua nata, nec uno e germine creti Assimiles, nec neptis avo, aut soror ipsa sorori: Usqueadeo coelique situs et sidera et ipsi Dii variant ac signa, quibus sua plaustra revolvunt. Quin variant etiam mores, et pectora sensus Diversos agitant, studia et non una sequuntur. Hinc animi secreta alto sub pectore condit Consilio gravis, et casus timet usque futuros, Et parcit parto, et provisa negocia differt Cunctator, quoniam Saturni hoc imperat astrum. Ille fidem, testisque deos, conceptaque verba Posthabet, et rabidos irarum concitat aestus Immitis, promptusque manu, violentus et exlex, Hos mores quoniam Martis ferus indidit ardor. Ast alium insignemque animi et praestantibus ausis Nobilitat sol, et generoso corde superbum Invitat studio imperii, atque extollit in altum Placantemque aras divum, et pia vota ferentem. Sunt quos et splendor iuvet atque exculta supellex, Ornatusque domi fulgens, laqueariaque aurea, Et tyriae vestes, villoso et purpura limbo. Hos populis longe acceptos latonia luna Commendat, favor hinc et amicae gratia plebis, Ingeniumque habile, et rebus vis apta gerundis. E stellis mite ingenium et sibi pectora recti Conscia, sunt animi praeclara ad munera nati, Iustitiamque colunt, et inest reverentia veri, Et syncerus amor, pensi quoque sedula cura, Nil praeceps; etenim Iovis hos sic temperat astrum. Temperat ast alium Veneris nitor; hinc nitet illi Cultus, et aurato fulgens nova purpura textu; Luxuriat domus, ac lucos flant tecta sabaeos, Et passim nitida Charites dominantur in aula. Scitatur rerum causas et suscitat artis Ignotas sollers, facundaque pectora versat Mercurius, veterum repetens monumenta virorum; Dum linguae pretium, dum famae affectat honorem, Ignotum et patitur nihil, et contemnit inertes. Hos mores nascentum animis errantia septem Sidera dant, sed longe alios immista vicissim. Ingentes hinc virtutes, ingentia rursum Ducuntur vitia, et nusquam mortalibus unum est, Ipse idem sibi dissimilis iuvenisque senexque. Signa quoque adverso sibi dissidentia nisu Dant varias animorum artis. Nam praedita motu Signa cito celeres sensus agitataque longe Ingenerant studia, et penetrabile mentis acumen, Atque habiles ad laudem animos, civiliaque acta Accendunt; hos cura deum et sollertia coeli Rimantes rerum causas iuvat, his furor ille Faticinus mentes agitat, panditque futura. At curas animi tacitas frontemque severam, Et pectus grave consiliis rigidumque tenaxque, Iudiciumque immotum, et verba sonantia verum Fixa dabunt; eadem argentique, eadem aemula honorum Fomenta adiiciunt animis. Hinc densa clientum Agmina delectat, hinc et certamine in omni Pervicisse volunt, commentaque pectoris acri Contendunt studio atque opera peragenda tenaci. Signa bicorporeis rursum variata figuris Instabilis reddunt animos, sensusque vagantis Alternant; nil certum unquam, variantia corda Insequitur non firma quidem sententia; verum Mens habilis, resque ad varias versatile pectus. Hos amor imbellesque lyrae, somnusque, venusque, Ociaque ignavos reddunt, et Salmacis, et fons, Quaeque tegunt nitidum frondosa umbracula fontem. Quin etiam Leo getulus nepheleiaque astra, Haemonio cum heroe sagittiferisque pharetris, Exercentque maris animos, et mascula iura Tutantur, gaudentque die ducibusque diurnis. Hinc lucis pater, horarum pater, aetherius sol, Tarpeiaeque arcis custos, qui nubila versat, Ductores aciem hanc violenta in praelia raptant. Illi ductorumque animos et praelia et artis Imperio assueti referunt, gentemque virosque His animis, his et studiis, his pectora curis Instituunt. At foemineae Cytherea cohorti, Quaeque soporiferis vehitur dea cynthia bigis Dant signum. Sed nox tacitas iuvat, imperioque Utuntur leviore duces, segnisque capessit Iussa phalanx, ferturque animis muliebribus haerens. Inde suos populis mores animosque ducumque Praescribit leges, decretaque munera sancit. Hinc legio Geminorum argivaque robora fratres Ingentis tollunt animos, ingentiaque audent Luce palam tenebras odere atque abdita facta. Hos animis, hos consiliis, hos pectore et armis Hortantur Latii deus atque Atlantide cretus, Communemque aciem concordi foedere curant, Et scribunt sua iura urbi, plebique, patrique. Agmen agit quartum belli deus: arma tubaeque Circumstant, Cytherea illi comes haeret; et alto Quae Cyntho dea fert rigidos venabula in ursos. Hae Martem comitatae, his agminis altera cura, Nocturnisque dolis in castra inimica feruntur. Quaenam, quae, rogo, causa, deus? Mortalia ubi arma Obversans inter rapidas agis ense catervas Impellens, cuneosque virum, feraque agmina equorum, Immanem nunc te tigrim dente, ungue cruentum Cernere erit rutilos foedantem sanguine campos, Nunc latos referentem armos cavaque ora leonum, Ipsam aciem densosque globos, ipsa agmina ferro Sternentem, simul ense equites peditesque metentem? At coelo divum ante oculos muliebria sectans Consilia, illarum obsequiis tua munera et artes Bellorum, bellorum artes crepitantiaque arma Ascribis. Quantum illecebrae, quantum aurea possunt Cypridis ora tuae? Quantum nox, illaque noctis Gaudia? Quin etiam in tenebris, in nube maligna Aspirans, Phoebes, thalamis, furtiva per umbras Oscula et attactus tentasti ad pectora molles. Hinc frater, quem nulla hominum res, nulla deorum Prudentem latet, haec stolido maledicta tyranno Obiectare ausus, dictisque adiungere pondus. Furtis te natum illecebrisque dolisque dearum Castra iuvent nocturna et foeminei comitatus. Cede die. Iactantem te et tua facta sonantem Cristato capite, in tenebris, tibi nocte, tibi umbris Plaudentem, spolia e thalamis sine caede parantem Miretur Charitum chorus et vulcania coniux. Cede polo, fucosque genarum unguentaque amantis, I, sequere, atque alium silvis meditator Adonim.