CroALa, 2024-05-21+02:00. Nodus PONTANO.eglo-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/PONTANO.eglo-01.xml.
Lepidina cuius pompae septem. | collocutores Macron et Lepidina
Macron Et gravida es, Lepidina, et honus grave languida defers, Obbam lactis et haec fumanti farta canistro; Hac, agedum, viridi paulum requiesce sub umbra, Declinat sol dum rapidus, desaevit et aestus. Lepidina En lactis tibi sinum atque haec simul oscula trado; Umbra mihi haec veteres (memor es) iam suscitat ignes; O coniux mihi care Macron, redde altera, Macron. Macron Hic mihi tu teneras nudasti prima papillas, Hic, Lepidina, mihi suspiria prima dedisti, Tunc Macron, Lepidina, tibi, Lepidina Macroni. Lepidina Has inter frondes virgultaque nota latebas, Cum tibi prima rosam, primus mihi fraga tulisti. Macron Hic Macron, Lepidina, meus, me prima vocasti, Et primus mea, te alternans, Lepidina, vocavi. Lepidina Viximus ex illo gemini sine lite columbi, Nox socios vidit, socios lux; oscula iunge Mutua, sic gemini servant in amore columbi. Macron Illa, uxor, memini nunc, oscula prima fuere; Nostra tuis, tua labra meis haesere, diuque Spiritus alterno huc illuc se miscuit ore. Tunc Orcus si nos una rapuisset, amantum Una futura anima, una etiam simul umbra futura. Lepidina Quod felix faustumque omen sit; reiice, coniux, Hirsutum hunc thalamis, thalami sint omnia fausta, Parthenope thalamo nanque est dignissima fausto. Macron Hirsuti, horripilique absint. Age, candida an ipso Visa viro virgo est, heroe et coniuge digna? Lepidina O Macron, mea cura Macron, illi alba ligustra Concedant, collata illi sint nigra colostra: Delioli ad fontem sola ac sine teste lavabat; (Vidi ego, vidit Anas) viso candore puellae, Qui niger ante fuit, nunc est nitidissimus ales, Et mihi tum subitus crevit per pectora candor: Ipse vides, niveas cerne has sine labe papillas. Macron Quin haec candentes, lux o mea, pascua tauros, Quod nec sueta ferunt, nostrae sunt munera nymphae. Ipse tuas, mea lux, teneo foveoque papillas, Nec liquido cedunt argento aut pondere plumbo. Fige oculos in me, coniux mea, qui mihi lucent, Et lychnum et quod nec nigricante cicendula nocte; Parthenope anne aliis, anne his dea fulget ocellis? Lepidina Magnetem gerit illa oculis stellamque supremam: Venerit ad litus, trahit ad sua lumina pisces; Iverit in silvas, trahit ad spectacula cervos, Illicet indomiti surgunt ad praelia tauri; Verterit illa oculos in quem iuvenemve senemve, Ille perit: miseris haec crescit amantibus error. Macron Me miserum, ne oculos in me quoque vertat et ipse Avellar procul his, procul ah, Lepidina, lacertis. Lepidina Ne, coniux, ne, care, time; nam sedula mater Hoc docuit, ter te ut levi pro limine postis Amplectar, ter rapta tibi simul oscula iungam, Et dicam: "Meus es;" tenerum quoque eringion ore Ferre dedit, dedit atque hederae cum fronde racemum Ferre sinu, et geminis te noctu honerare lacertis; Neu limis, mea lux, dominam spectaris ocellis, Praesertim si blanda pedem nudarit; ibi illa Retia tendit et insidias parat et fovet ignem: Quae mihi frater Acon, soror et soror altera dixit. Macron Haec eadem mihi Naretas et amicus Omason, Quin maiora ferunt: siccat dum nympha capillum Ad speculam et niveae ludunt sine veste papillae, Vidit et: "O, dixit, Saliceni filius, alis Utar et ad celsam pennis ferar ipse fenestram." Annuit et placidis risit dea dulcis ocellis: Ille volat, celsam pennis petit inde fenestram. Dic, mea, dic, formosa canit dum nympha per aestum, Audierisne deam? Lepidina Ad saepem tum forte latebam, Cum canere inciperet, atrox hic dente pilaster Latrat; ibi ipsa fuga saepem insidiasque reliqui. Invidia (sic Nicla refert) Philomela recessit; At circum attonita stupuere ad carmina nymphae. Ipsa quidem canit, at venti posuere silentes Strataque pacati requierunt murmura ponti: "Exoptat messemque sator frugemque colonus, Ver ales, carum virgo desponsa maritum; Vitis in arboribus, hederae pro rupibus altis, Coniugis in cupidis gaudet nova nupta lacertis; Irriguum sitiunt fontem sata, pabula rorem, Nupta sitit socii lusus et gaudia lecti." Haec dea: surgamus, meus hoc, age, personat Hymen. Pompa venit celebresque vocant Hymenaeon ad aedes.
1. pompa prima. | Mares ac Foeminae e rure proficiscentes alternis concinunt
Foeminae Sperne tuas salices et myrto tempora cinge, Desere saepta, puer, nanque urbs tua gaudia servat. Mares Pone tuos fastus, faciles atque indue mores, Parthenope, et quid amor, quid sint connubia cura. Foeminae Disce puer, thalamo lusus et coniuge dignos; Lusus amat thalamos et amant sua ludicra lectum. Mares Parce puella, viro nimium pugnare volenti; Lis thalamis aliena et habent sua foedera lecti. Foeminae Est nigris nova nupta oculis, est nigra capillis, Spirat acidalios et toto corpore flores. Mares Et roseo iuvenis ore est roseisque labellis, Stillat acidalium roseo et de pectore rorem. Foeminae Intactum florem maturaque poma legenti Servat in occultis virgo iam nubilis hortis. Mares Poma manu matura leget floremque recentem Rore novo iuvenis, tenera mulcebit et aura. Foeminae Rivulus e tenui manat tofo, exit in amnem Paulatim et ripis crescens decurrit apertis. Mares Ex oculi leviore ictu fons stillat amoris, Paulatim amnes lacrimarum et flumina volvit. Foeminae Fomite de parvo tenuis primum exsilit ignis, Mox auctus versat latis incendia silvis. Mares Ignescit tenui afflatu fax lenis amorum, Hinc incensa furit venis et pectora torret.
2. pompa secunda Nereidum. | collocutores Macron et Lepidina
Lepidina Eia agedum, coniux, quaenam procul aequore pompa? Haud capiunt virides sinuantia litora nymphas; Nereidum chorus omnis adest. En coerula prima est Pausilipe implexis hedera frondente capillis, Pausilipe mihi nota, vides, procul innuit; haec me Saepe manu sua ad antra, suos deduxit in hortos, Donavitque apio et odorifero serpillo, Et dixit: "Tibi mite pirum, tibi praecoqua servo," Pausilipe nigro sub candida guttura naevo. Macron Quam molli incedit passu et sese exerit ore Quae sequitur, praecincta sinum et pede candida nudo; An fortasse tibi, coniux nitidissima, nota est? Lepidina Ut sese ad choreas, Macron mihi care, resolvit, Ut lepida est, veneres ut toto spirat ab ore, (An peto est oculo?) memini, narrare solebat Crambane mater (ea ne est?) ea Mergilline. Invideant tibi vel digitos Prochyte Capriteque, Nerine o formosa, o Nereis heroine; O si sim iuvenis, tecum ut coniungere dextram, Ut tecum hanc libeat choreas flexisse per actam, O nymphe formosa, o candida Neptunnine; Dum siccas simul ad solem pectisque capillum, Tunc ego, tunc niveae pennas imitata columbae Sim volucris, tibi quae cerasi cum tempore primo Maturos foetus et fraga rubentia rostro Proiiciam in gremium, primos et ruris honores Per me prima legas, nostro et sis munere prima. Macron Illa illa; haud aliam vidi gestare puellam Aptius aut pharetram, aut intendere fortius arcum. Atque alio hos arcus, alio tua spicula tende; Me meus ignis habet, et habent mea pectora vulnus. Lepidina Me miseram, meus est, alios pete, nympha, iuvencos; Mi Macron, tege me, collo et tua brachia necte; Ne saevi, Sarniti dea, et tua tela retracta. Macron Te teneo, avertit telum dea, fixit et Aulum. Ah miser, ut madidis vultum demisit ocellis. Lepidina O Macron, memini, mater me docta monebat: "Sarnitim fuge, nata, trucem Sarnitida vita; Fert intinctum oculis, arcu fert saeva venenum, Non parcit pueris saevitque inimica puellis." Hinc videas Satyros passim, hinc languere Napaeas, Deperit hanc Alcon, octogenarius Alcon, Insanit Morphe, nonagenaria Morphe, Deseruit silvas, qui nunc colit aequora, Faunus. Ecce venit Resina aviae iunctissima nostrae, Tristior illa quidem patris de clade Vesevi. Nam teneo (sic lenis anus referebat) amasse Hanc nunquam, sprevisse procos, at litore solo Moerentem casus exustaque regna parentis, Tritonis cupidam vix effugisse rapinam. Ter sese dea surripuit, tria fervidus heros Oscula compressis liquit signata labellis. Nunc quoque livor adest; at sunt sine labe papillae, Quis superat nymphas; videas si forte lavantem, Non tibi candidiora poli sint lactea texta, Non tibi sit planta crystallus purior alba. Ex illo infidum litus fontemque relinquens Rura colit, dumisque suas studiosa capellas Pascit, et errantes servat cum matribus hedos Quadruplici insignes hirsuta ad tempora cornu. O Macron, Macron, mihi me, tibi te nova nymphe, Quae venit, eripiat, cingit quae ad tempora myrtos. Ipse vides: illi ridet mare, ridet et aer, Cingit quae ad collum caltae florentis honorem, Illi concedant Dryades, Nereides illi. O longis praelata comis et lumine peto Hercli, superciliis nigris, candente papilla, Es memor, et meminisse decet, mea nubilis Hercli, Quos mihi corallos, quae mella liquata dedisti, Dives corallis et mellis munere dives; Sis memor, et niveum tibi me donasse colostrum Delitiasque rosae primae et vaccinia prima. Macron Risit et argutos in te dea flexit ocellos. Lepidina Fallor, an adventat caprei maris heroine, Praeceditque chorus Tritonum et litora clangunt, Non capiunt undante salo cava litora puppes? Haec ipsa est, coniux, caprei maris heroine; Circumstant Aequana hinc, illinc innuba Amalphis, Et fidae comites et litoris altera cura. Illam ego, dum Capreas peterem cum matre, sedentem Ad scopulum vidi. Famulae properare legentes Ostrea et evulsas lapidoso e margine conchas; Accepit dea me gremio et donavit echinis. Obstupui ingentemque humero ingentemque lacertis, Atque utero et toto retinentem corpore formam, Horrebant sed crura nigris et pectora setis; Purior Aequana cum sit nihil, aut sit Amalphi, Utraque odoriferum spirent et pectore anethum. Litora sed crepuere canitque silentia Triton.
3. pompa tertia. | Triton canit dona offerens; Macron et Lepidina colloquuntur
Triton O decus Italidum, longe pulcherrima virgo, Sirenum genus egregium et diis aequa propago, En tua coeruleae centum ad connubia nymphae Dona ferunt auro gravida et gangetide bacca, En tibi odoratos pancheae mercis honores Oceanoque advecta ferunt electra britanno. Ferte, agite, et plenis haec dona reponite mensis. En tibi mille ferunt niveae sua serta puellae, Serta auro intertexta et ramiferis corallis, En totidem heois baccata monilia gemmis. Vos agedum, cultae, capitae haec nova dona, ministrae. En famuli tibi Tritones simul aere canoro Servitium et volucres proptcr cava litora currus Promittunt, iter et placido per coerula cursu Tercentum iuvenes, tercentum numina ponti, Et tercentenis dant haec tibi pocula gemmis Fulva auro, variata smaragdo et iaspide tecta. Vos haec, o niveae, thalamis servate, puellae. En caprei regina maris, cui mille ministrae, Telebois dea dat fulvis radiantia bullis Cingula cynipheo ex auro et garamantide ab ora, Priscum opus artificisque manus diis nota Faburni. Haec olim Aenarie Nereus pater, illa sorori Donat habere sui monumentum et pignus amoris, Dum migrat sociae confinia ad antra Minervae; Est illis adamante novo et variata pyropo Fibula, concordis thalami felicia vincla; Hac coniux ubi nuda suo cum coniuge vincta est; Accubuitque toro, celeri discordia passu Diffugit et thalamos subit hinc concordia notos. Hac age, nimpha, tuum simul et te cinge maritum. Nunc o nunc, socii, celebres agitate choreas, Coerulei Tritones, et omnia fausta vocate: Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. Tritones Dicimus o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee, Felix o Hymen, Hymen felix Hymenaee. Lepidina Desiit ille quidem iuvenis malus; o mihi, Macron, O Macron, mihi quem incussit malus ille timorem. Herculis ad fontem mater secura lavabat Gausapium, ipsa hudos siccabam sola capillos; Surripuit mihi supparium, mox innuit et se Ostentat formosus; ibi per litora praeceps Eripio meme; sequitur malus; hic mihi dexter Calceus in summa miserae defluxit arena. Quid non pollicitus ferus hic? Ne nunc quoque tecum Iam videor secura mihi; ne respice, coniux; Quam vereor summa ne nos despectet ab alga. Litore cedamus; manet illinc altera pompa: Ipse vides, sociae properant e rure Napaeae.
4. pompa quarta. | Macron et Lepidina colloquuntur de nymphis urbanis et suburbanis
Lepidina Ecce suburbanis longe praelata puellis, Ecce venit pingui multum saturata sagina Butine sociis mecum consueta choreis, Butine dives hedis, sed ditior agnis, Et cui sunt primae farcimina pinguia curae. Ut rubicunda nitet plenisque intenta canistris Nobilis et libis et cognita buccellatis Ulmia, et intortis tantum laudata torallis; Quae mihi culta placet minus, at de polline vultum Non nihil alba placet, tamen est ferus ardor amantum. Theodocie soror hanc festis nam saepe diebus Ad choreas vocat, hic dulcem meditatur avenam; Tum canit, ut taciti stupeant ad pascua tauri: "Ad fontem duc, Nisa, boves, dum retia tendo." Quid cum sola canit frondosae ad culmina villae: "Huc ades, o Amarylli, vocant Amaryllida silvae?" Hanc, Macron mihi care, (tulit sors) aspice nymphen: Ad clivum Pistasis adest, en intuba purgat, Rasilibusque honerat calathis et stringit anethum. Non clivus, non fons, non longi haec litoris acta Vidit ea pictos melius contexere qualos; Nunc quoque (fama refert) liquidum quod in aere rorem Cogere apes et mella cavis infundere cellis Pingit, et e vario reddit sua munera iunco. Forma illi damno est; nulli connubia amantes, Nulli etiam thalamos nymphae petiere iugales, Quod timeant cupidae simul aspirare rapinae Hinc Faunos, illinc Laestrygonas et Cyclopas Correptos facie et candentis honore papillae Et naevo nigrante nigroque ad tempora cirro, Coniurasse tori iura et violare mariti. Macron Heu squalet formosa domi, metus urget amantes. Capparion ubi nunc, ubi Sedigitus Manubrion, Ausi etiam mediis uxorem avellere claustris Neptunni? Centum his Tritones, at ille superbum Excutit aurigam curru et lacerum abiicit undis, Capparion Petroonte, Aeronte satus Manubrion. Illi, illi heroes et digni ruris alunni, Et quercu nutriti et castaneis hirsutis, Arbuta quis miliumque liquens abdomen et unctum Miscebant festis convivia lauta diebus. Lepidina Pistasis siqua est, digna est heroe marito, Cultorem tamen et vitis suspirat et horti Et cui sit cucumis sit et unca cucurbita curae; Est quoque spes agiles sciat, ut tornare catinos. At non Hermitis, nec Olympias, aut Conicle Haec sibi coniugia aut hos exoptant hymenaeos. Conicle consueta plagas et retia ferre Venatorem amat et venantis amore tenetur; Aucupiis capta est, hinc aucupis uritur igni Hermitis, nec amica colo, sed et apta choreis: Hae casus mihi saepe suos et vulnera nudant, Quod felix hymenaeo et quod te coniuge felix. Notus Olympiadis non est amor, et timet, et vult, Ast prohibet pudor et durae reverentia matris; Ipsa tamen concurrere equum et resonare sub armis Gaudet, et e celsa immoritur spectare fenestra; Pingit acu tamen, ut credas mugire iuvencum, In coeno grunnire suem, crepitare cicadas, Ut, modo cum geminos filo discrevit amores, Hunc certare avibus risu mitem et tamen alis Saevire et tacitum stillare in corda venenum, Illicet insolitum volucres sentire calorem, Illum arcu facibusque trucem mansuescere in haerba, Sed furtim celeres oculis iactare favillas, Illicet incensos errare per avia tauros. Est inter natas foecundae prima Labullae Nomine Formellis: non hac felicius hortos Ulla colit, nulli concedit munere fusi, Seu ducat linum, seu mollis vellera lanae, Serica seu digitis promittat fila magistris, Aurea seu nivea texatur bractea dextra: Felix sorte sua, nymphaque beatior omni. Illi secretis fons est nitidissimus hortis Pomonis donum, matris tutela Labullae, Matris Hamadryadis; et amavit hanc quoque Pomon, Pomon avus Fragolae, atavus cerealis Acerrae, Vitiferaeque abavus non certa prole Casullae. Centum habet hic neptes centumque e stirpe nepotes, Formellis sed cara illi; non advena fontem, Navita non sitiit, avido quin captus amore Deserat et patriam et fessos aetate parentes. Virginis haec nunc fida comes thalamoque ministrat Et forma intoleranda et pictis alta cothurnis, Quos illi suit ex auro miniosus Aluntas, Blanda tamen facilisque et amata ad munera comis. Mille adsunt huic deliciae et bona commoda ruris; Una mihi invidiae est cornix, cui noctua Bauli Cesserit atque oculis Sabuloni gracculus albis. Haec et: "Have formosa et hera o mihi cara" salutat, Observansque fores: "Quis, ait, nunc hostia pulsat?" Macron Cedam ego turturibus nigris nostraeque columbae, Sitque semel vidisse deam. Lepidina Vel cesseris alno, Ad quam defossi centum illi ex aere trientes Servantur. Nunc illa domi parat anxia lactis Candentem florem misto et cum melle farinam, Mox subigit succincta sinum, nudata lacertos Praestringit violas albas et lilia cana. Parthenope tum culta manus miratur: ibi illa Lacteolas et thyrsiculos et oluscula signat, Inde latet forma nimiumque et dote superba. Verum age et hoc, coniux, (fas est) requiesce sub arcu; Nam defessa traho vix genua, et inepta canistri Sarcina me gravat, et clivo sudavimus ambo, Nuper et hic cecinisse ferunt Meliseon et aegras Solantem curas nec mitia fata gementem Phosphoridos natae: en hic e turribus altis Fistula dependet, saevi monumenta doloris, Signaque certa manent, numerique per ora feruntur: "Phosphori nata, quis heu, quis te mihi, Phosphori, ademit? O mecum, o salices, mecum o lugete, myricae." Macron Quin, age, pone et honus, et membra labore relaxa, Iam gravida es, Lepidina, et honus grave languida defers. Hac quoque pompa venit, via nec capit ipsa Napaeas; Hic licet et spectare una et requiesse sub umbra.
5. pompa quinta. | Colloquuntur Macron et Lepidina; Planuris supervenit, | quae pompam heroum ad nuptias convenientium describit
Macron Huvidula est, quae prima venit, sed et una rosetum Fert Pesti, fert et violas haec una Vesevi, Fuscaque roscidaque et venosis lactea mammis. Lepidina O coniux, prima haec, prima haec ne despice quantum Et calamis valet et cantu, verum una videri Non formosa cupit, luxum aspernata procosque, Asparago gaudet fungisque operosa legendis, Quos et herae, quos et matri dimittat in urbem. O mihi cara soror (potes et soror ipsa vocari), Dic, age, qui comites, quos et ducunt hymenaeos, Planuri o generosa soror Leucogidis albae. Planuris Descendunt, soror, et nemora, et cava flumina currunt Ad thalamos, mille antra deos vomuere, et ab altis Montibus indigenae Fauni proteruntque ruuntque Ad portas; iter ingentes non explicat Orcos, Quos acherusiacae fauces, nova numina, mittunt, Stagnaque Baulorum, quos hostia pinguis Averni Emisere adytis lacus et fluitantis Araxi. Mira illis sunt ora, soror, radiantia fronti Lumina, sulfureis fumus de naribus efflat, Tempora per serpunt rami mentoque rigescunt Hircosae setae; tum guttura collaque circum Squalent sulfureae totoque in pectore crustae, Caetera membra nigror merus occupat et situs et nox. Lepidina Me miseram, hi ne etiam? Procul, ah procul. Planuris O mea, siste Ad cryptam; ferratus adest Aeronius, adsunt Tercentum rapidi umbrones totidemque molossi. Ipsi abigent tecti colla et longa ilia ferro, Ore latrant, saevum valeant qui inhibere Typhoea; Moverat Aenaria ferus hic, et monte revulso Raptabatque iter et litus pede celsus obibat, Intrabatque antrum: ecce Acron, ecce aspera proles Lancusi Pelicon et marsicus Armillatus Deturbant antro et foemori cava vulnera figunt; Ille per extremas praeceps vix effugit undas. Lepidina Et fessa es, mea Planuri, et liquidissimus amnis It subter, sitienti et aquas et pocula promam; Proximaque Uranie scorteum et sua poma paravit, Quae mihi cara soror forma prior et prior annis, Quodque vides, summa procul innuit alta fenestra. Planuris Assideo, Lepidina, et poma et pocula sumam: Mox tibi et heroas referam summosque Oriarchas, Quos mirere, soror, simul et vereare superbos. Primus agit pompam Gaurus cum coniuge Campe, Ingentemque manu pinum fert; pendet ab alta Hinc leporum grex, inde anatum, post ordine longo Et damae capreaeque et aper leboride silva, Et perdix nemore e Clanii et vulturnius anser, Ardeaque fuliceque et grus lucrinide ab alga. Ipse ebulo pinxitque genas et pectora gypso. At Campe asparago crines redimita virago Frondentem a radice alnum fert strenua, ubi omnis Pendet et autunnus matura et fructibus aestas, Pomaque praecoquaque et auro certantia mala, Et viridi cum fronde pira, atque cydonia cana: Per medios volitant ramos merulaeque hululaeque, Pippilat et passer, et dulce canit Philomele. Ursulon insequitur frontem insignitus echino, Ipse humeris pedibusque ingens et cornibus ingens; Cornibus ingentes nutanti pondere cistas Castanea e molli sorbisque virentibus, idem Fert humero crumeram nucis et mulctralia lactis, Fert lateri geminas immani ventre lagenas Sorbino e bimo atque ex anniculo viridisco, Et dextra hinnuleos querula cum matre gemellos. A leva coniux felici prole Marana Laeta canit; sociae plaudunt ad carmina nymphae. Ipsa favos ac mella simul macerumque lupinum Plurimaque in nitidis fert ova recentia qualis, Haec illa est felix et coniuge digna Marana, Docta et acu, docta et lino, doctissima lana: Dos illi ingentes tercentum ad sidera quercus, Tercentumque nuces, quarum tria iugera campi Brachia protendunt, mille et cum vitibus alni, Tercentumque suum armentum, et nemus undique cinctum Arbuteisque comis et nucliferis pinetis, Et quae se multa circumtegit esculus umbra. Hunc post incedit lentis Misenius heros Passibus, ipse senex, iuvenum sed viribus usus. Vectibus hi sullatum alte per brachia cetum Attollunt, caudaque iter et vestigia verrit Immanis fera et informi riget horrida dorso, Tum quassat caput et minitanti tergore nutat; Faucibus ac tenebras simul et vomere, et simul ipsa Visa lues pelagusque haurire atque hiscere coelum: Occurrunt, trepidoque sinu sua pignora celant Attonitae matres: pavor hinc, hinc plausus euntum. Ipsa viam sibi, qua gressum fert, bellua pandit, At tubicen vocat urgentem ad spectacula turbam, Cantantis longe ingeminant nemora ardua murmur: "Pastores tellure sati gensque eruta sulcis, Monstra cavete maris scopuloso et tergore cetum; Vulnerat et cauda insidians et devorat ore. Vos, iuvenes, celerate iter et vim afferte lacertis." Haec tubicen, turba ingenti clamore salutat Sebethon: "Nove nupte, nuces para et indue vestem, Quam tibi acerranae musco flavente Napaeae Neverunt, quam pinxit acu Pomelia, ut imo Fronderet limbo patulis satureia ramis, Sibilet ut tenui de fronde locusta susurro, Indue et intextum buxo frondente galerum." In medio telas operosa observat Aragne Disponitque manu, volitantem et captat asilum; Ille fugam parat, ast tenui interceptus amictu Implicitatque pedes et passis instrepit alis, Lydaque de tacito prodit tum turgida nido. Hunc iusta coniux Prochyteia incedit et ore Et gestu spectanda et pictae tegmine pallae; Nexilibus cochleis limbus sonat, horrida echinis Zona riget, viridique sinus frondescit in alga. In manicis querulae ludunt per flumina ranae, Cum subito extremas interstrepit anser ad ulvas, Tum linquunt mediis convicia rauca sub undis Attonitae, inde cavos referunt ad carmina rictus, Raucaque limosae meditantur murmura ripae. Auribus hinc oriens radiat sol, splendet at illinc Luna pruinosis incedens candida bigis. Ipsa manu speculum dextra fert, cuius in orbe, Cum sese gemino inclusit Latonia cornu, Nocte quidem insidias Satyrorum artesque procaces Detegit et cautis aperit nova furta Napaeis: Illae iter occulto rapiunt per devia passu. Luce autem, cum sol speculo diffulxit, ibi omnis Cernere erit curas et facta infida virorum, Quique paret thalamo fraudem litemque maritus. Hoc fertur dominae rarum ac memorabile donum, Quo secura sui tueatur foedera lecti. Claudicat hinc heros Capimontius, et de summo Colle ruunt misti iuvenes mistaeque puellae. Omnis amat chorus et iuncti glomerantur amantes; Is lento incedit passu baculoque tuetur Infirmum foemur et choreis dat signa movendis, Assuetus choreae ludisque assuetus amantum. Has inter mihi nota Marillia cantat: "Ad alnum Cogite oves, amat alnus, amant dominique gregesque." Responsant: "Amat alnus, amant dominique gregesque." Sparguntur passim e calathis violaeque rosaeque, Et cava maenalios suspirat tybia versus. Praecedit gravidis bis septem honerata canistris Pompa puellarum, pendent mantilia circum Alba quidem, croceis sed flavescentia villis; Cuique suus comes haeret amans, cui corniger agnus Ex humeris grave pendet honus, sua fistula cuique, Plaudit et arguta de valle canentibus echo: "Sparge tuas, Sebethe, nuces, en colligit uxor; Parthenope, tua poma sinu (vir seliget) effer." At iuvenum manus usa humeris et pectore anhelans Ingentes taurorum armos, ingentia aprorum Corpora subvectat duplici pendentia conto, Bis septem capita hirta albis nutantia sannis. Ingeminant plausus, et vox sonat: "Exue, nupta, Exue gausapinas et nudo corpore ramum Excipe, puniceo praefert quem cortice coniux. Exue gausapinas, coniux, ramoque valenti Sterne aciem, clausis uxorisque ingrue portis Comminus arma ciens, telumque in sanguine tinge." Fescennina crepant latis convicia campis. At lino felix felixque Ansatia fuso Ostentat rarum decus ac variabile textum, Costalionis opus, telaeque insigne decorum. Hinc illinc fluit amnis opacaque ripa virescit Margine cincta suo ruptisque immurmurat undis; Apparet certo tenuis sed semita calle, Qua nigrum formica agmen trahit ordine longo, Festinant aliae, ut plenos populentur acervos, Illa redit rapto gravida, atque e pondere fessa Invitat sociam in praedam, ac sese ore salutant, Pars condit terrae atque hiemi male credit iniquae; Emicat agmen agens segetique infertur abactae, Ut nunc iam videas, nunc iam vidisse putaris. In medio positis clauduntur ovilia saeptis, Balat ovis vacuam ad mulctram et se calce tuetur, Upilio at geminis sudans premit hubera palmis; Effluit hinc illinc tepidus liquor, adiuvat uxor, Blanditurque viro mulgetque incincta capellam, Et cava fumanti spumant mulctralia lacte; Filia parva focum bucca excitat, effurit intus Lactea vis, florem inde legunt trepidantis aheni; Post, ubi concrevit liquor ac deferbuit humor, Tunc parco sale contingunt honerantque canistris, Decoctusque novo lentescit caseus orbe. Circumstat pecus ignavum fucusque culexque, Quos fumo puer aut ramo frondente coercet Sedulus. Ipsa suo variatur tela colore, Egregium dominae quondam ac memorabile munus. Non arbor frondosa cavis sic vallibus, hortis Sic mediis protenta cucurbita, non adeo grex Altilium dum scalpit humi sequiturque parentem Oblectant oculos et corda liquentia mulcent: Tale decus telae, talem praescribit honorem. Hos ego, cara soror, vidi novique Oriarchas. Murronem fama est cum coniuge Tifatea Adventare etiam et centum properare quadrigis, Ilice frondentem caput et colla ilice cinctum; Hunc centum ciceris grummos totidemque phaseli Convectare fabaeque ingentes volvere acervos Horreaque annosae cereris; tum praela trecenta, Et vini fontem atque lacus lenaeidos undae Curribus effluere, stagnare liquoribus arva Baccheis, ipsum ex alta fluitare Caserta Euchion, in laticemque lyaeum abiisse Casoram. Uxorem vero assuetam Marcinida soli Et lini cultricem olerumque et cannapis, illam Et properare iter et rhedas agitare volantes. Ne qua sit thalamis per se mora, ne, mea, ne tu Crede aliam, seu vere fabis, aestate phaselo Fortius insudare atque invigilare colentem. Ipsa et acu insutas vestes iunco atque genista Dat dominae, ipse et crateras novum opus Faberontae Legit herae et triplicem palmae de fronde coronam, Fictiliumque operum decus immortale mitellam Intinctamque croco et frondenti bacchare cinctam. Et mihi iuncta fide et ceparum Pulvica cura Hoc et idem mea Panicoclis studiosa lupini Adventare refert socia cum gente Vesevum, Oblitum cladisque suae veterumque malorum, Finitimosque heroas, et alta ex arce Cicalae Hircosum Capreonem hirco nymphaque creatum Succinctum rapis et amictum tempora porro. Curribus hunc corbes atque horrea avellanarum Devehere, ipsum huda referentem carmen avena: "Rura meam te, Amarylli, tenent, ego vector in urbem; Dum redeo simul et peponos cole et allia velle. Ex urbe, o Amarylli, tibi nova munera porto, Fusosque flavamque colum pictosque cothurnos." Alternant socii atque iterant nova carmina valles: "Nos dominae siliquas et corna rubentia, felix Oscula Sebethus feret et feret oscula virgo. Nos ferimus dulcem peponum et melimela beatis; Hi peponum et melimela legent thalamoque toroque." Ipse autem monte e summo sua dona Vesevus Devectat trivium ad vetus Artusique macellum, Invectusque asino spargit sua munera plebi Delicias ruris, post et digitalia et aptos Verticulos fuso et tinnuleas volsellas. Plebs plaudit, varioque asinum clamore salutant, Brasiculisque apioque ferum nucibusque coronant. Mox vecti gravibusque rotant vinalia contis Plena horno, plena et bimo nitrata quadrimo; Illa ruunt, ipse ex asino sua munera laudat, Laudantem plausu sequitur vesuina iuventus, Dissultantque cavae, favet et de vallibus echo. Lepidina Qua facie, mea Planuri, quo est ore Vesevus? Planuris Porticia hoc mihi fida comes narrare solebat, Carmeli simul ad fontem dum rapa lavamus: Ventre quidem modico, at medio de pectore gibbum Protendit, quanta est Baviae cretatilis olla, Qua miscet suibus pultes farcitque catinum; Quodque pudet, nullas res hic habet et caret illis, Pro quibus intumuit cucumis niger; inde Napaeae Hunc rident, rident et Oreades; ille superbum Nutat et inflexo quassat nigra tempora cornu, Quod longe horrescit setis hinc inde reflexis. At calvum caput, et nullo vestitur amictu; Stant mento sentes, horrentque ad pectora dumi. Ah vereor, soror, et dicam tamen: huius ab ore Curvantur geminae sannae, quarum altera pontum Tetra petit fluctusque ferox et litora verrit, Altera Sarastris fauces, saxa horrida Sarni, Ac tantum non... Lepidina Ah soror, ah mea, desine et istos Enarrare Oriarchas: en venit aurea pompa, En cultae Dryades, comptae quoque Oreades adsunt, Et choreas agitare pares et dicere versus.
6. pompa sexta. | Driades atque Oreades alternis concinunt; | Macron et Lepidina colloquuntur
Driades Turturibus si certa fides certusque columbis Est amor, at variat non mutuus ardor amantum. Oreades Turturibus si certa fides certusque columbis Est amor, et thalami sunt vincula certa mariti. Driades Fert filicem desertus ager, male cultus et hortus; Non filicem bene aratus ager, non cultior hortus. Oreades Non rixam cultus thalamus, non culcitra litem; Fert pacem thalamus cultus, fert culcitra somnum. Driades Somne io, pax dulcis io, cantate, puellae. Oreades Oscula io, amplexus et io celebrate, sorores. Lepidina Has, coniux, mea Planuris sat novit; at illam Nosse nequit mea fida comes, mihi cara Patulcis Culta comam, succincta sinus et candida pectus, Quaeque etiam roseo ver ipsum spirat ab ore. Macron Talis eras, cum te primum, Lepidina, sub ulmo Cantantem vidi, croceis sic ipsa cothurnis Saltabas, sic ora rosas, sic colla ligustrum Florebant; memini numeros et verba canentis: "Urit me Macronis amor Neside creati." Lepidina Ipse refers, patula cantat meus ignis ab ulmo, Ulmus amor Macronis, amor Macronis ab ulmo. Alter erat croceus, alter tibi calceus albus, Cingebat crines frondoso e subere ramus, Et primo tonsore tibi nova barba nitebat. Macron Ipsa canis, querulae rumpunt tua verba cicadae, Et dixti: "Nec amant et sunt sine amore cicadae." Lepidina Ipse arcu querulas stringis de fronde cicadas, Et dixti: "Querulae rumpant nunc verba cicadae," Ut sese ad choreas, Macron, movet apta Patulcis, Et niveis suris nigrisque Patulcis ocellis. Macron Sic memini, niveas nudasti tum mihi plantas, Ad fontem cum fessa lavas; ego condor in ulva. Lepidina Ipsa canit formosa Patulcis, amatque Patulcis; Me miseram, ut tristes surgunt ad tempora rugae. Patulcis Parthenope Sebethon amat, Platamonis Halantum, Utraque nympha suum tenet et fovet utraque amantem; Sola Patulcis amans, sola est sine amante Patulcis. Illum Nisa tenet deserti ad litoris algam Nigra genu croceisque genis et lumine glauco: Alba genu roseisque genis et lumine nigro Oreque puniceo moeret deserta Patulcis, Expectatque deae non seram vindicis iram, Et venit ad choreas, nec iam desperat amantem. Nisa, meum tandem reddes mihi, Nisa, Nivanum. Macron Ut languet formosa et amari digna puella. Et sua furta mihi narravit saepe Nivanus; Nisa illum studiis avium ad sua litora traxit. Tu modo fac viridem Ligurim de coniuge Pansae, (Deperit hanc iuvenis) nunc hoc age perfice, coniux, Coniuge de Pansae dono ferat ipsa Patulcis. Non mora, quin retrahat celerem in sua vota Nivanum, Ipsa Patulcin adi, cura est mihi adire Nivanum. Lepidina O coniux, o Macron, ego hoc pro munere iam scis, Scis tibi quid referam; referet sua dona Patulcis. Macron Ecce venit formosa, venit decus heroinon, Et myrto dives serpillisque inclyta virgo, Clara thymo longeque etiam clarissima melle Antiniana. Ruunt huius fama undique amantes, Et bona pars sine dote petunt connubia nymphae. Ipsa seni blandita, senem cupit, huius ab ore Et choreas agit, et carmen meditata per hortos Laeta canit; stupet ad saepem mirata iuventus. Hinc sola incedit passuque elata superbo, Invitatque senem et suspiria ridet amantum. Nec nosti, Lepidina, deam? Lepidina Quin, o mea cura, (Nondum notus eras) sensi sub rupe canentem. Prima illi vox: "Eurydice, meaque optima coniux, Eurydice, mihi solus amor." Tum verba notavi, Nunc numeros memini, quid amor iam denique sensi; Quid sit amor, quid hymen, quid sint connubia nosco. Macron Est illi sepostum opus artificis Melidoxi Fistula, sunt numeri intacti cantoris Hymellae: Despicit hinc et oloris avenam et carmina cygni. Tum septem nitidae sunt praesto ad munera nymphae, Sedulaque Uranie scenam atque umbracula tendit. Illam non alias hederae cinxere virentes Aptius, aut roseis insedit fistula labris; Quin numeros meditata canit nova carmina virgo.
7. pompa septima. | Antiniana, hymenaeum celebrans, feliciter ominatur; | iuvenum ac puellarum chorus recinit; | Macron ac Lepidina colloquuntur
Antiniana Dicite io, iuvenes, et io geminate, puellae. Hesperus adveniet fausto cum sidere, nimphae Qui referet thalamos, qui vincula nectat amantum. Dicite io, iuvenes, et io geminate, puellae. Chorus Dicimus: o Hymenaee, io Hymen, Hymenaee. Antiniana Hesperus adveniet, socii qui foedera lecti, Qui statuat leges, qui deducat Hymenaeum. Dicite io, iuvenes, et io geminate, puellae. Chorus Dicimus: o Hymenaee, io Hymen, Hymenaee. Antiniana Hesperus adveniet cari desponsor amoris, Qui teneros lusus et muta gaudia monstret. Dicite io iuvenes, et io geminate, puellae. Chorus Dicimus: o Hymenaee, io Hymen, Hymenaee. Antiniana Interea, adveniet dum Vesperus aureus, et dum Flameolum et roseos Hymen parat ipse cothurnos, Omina dicamus thalamo Geniumque citemus. Gausapinas virides, nova nupta novusque maritus, Induite et viridem capiti geminate coronam; Sint vobis anni virides viridisque iuventus, Et virides horti sint et viridantia rura. Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt." Chorus Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt. Antiniana Nascetur proles heroo sanguine digna, Altera, quae tauros domet et sciat ordine plantas Disserere et lentam in quincuncem ponere vitem, Felix et pratis et felix hubere terrae. Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt." Chorus Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt. Antiniana Altera, quae telas cum pectine ducat eburno, Discernatque et acu silvas et flumina ducat, Et fuso docilique manu ingeniosa propago. Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt." Chorus Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt. Antiniana Nascentur heroes et heroum inclyta pubes, Ac litibusque sparoque verutisque apta iuventus, Qui monstra oceani, qui saxicolas Tritones Avertant terrae Sirenum et litora servent. Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt." Chorus Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt. Antiniana Nascetur qui Mopso et faunigenis Meliboeis Dent iura, et gregibus saltus et pascua monstrent, Ipsi pastorum reges pecorumque magistri. Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt." Chorus Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt. Antiniana Nascetur qui longinquis procul advena terris Haec adeat pastor pauper loca, cuius ab ore Arida vicini resonent et saxa Vesevi, Ipsae quem pinus, ipsa haec arbusta vocabunt. Ille alta sub rupe canet frondator ad auras Pastoris musam Damonis et Alphesiboei: Illi concedant hinc Tityrus, inde Menalcas, Alter oves, alter distentas lacte capellas, Et mirata suos requiescent flumina cursus, Damonis musam dum cantat et Alphesiboei. Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt." Chorus Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt. Antiniana Nasceturque alius longo post tempore pastor Advena et ipse quidem, proprii sed consitor horti; Ausit et hic tenerum calamo trivisse labellum. Hunc et Damoetas et amabit lyctius Aegon, Alter oves niveas dono dabit, alter et hedos. Hic pascet niveos haerbosa ad flumina cygnos, Misceat ipsa suos pascenti Amaryllis olores; Hic et populea vacuus cantabit in umbra, Uranie intactam cantanti iunget avenam, Et cantum argutae referent ad sidera valles. Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt." Chorus Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt. Antiniana Succedentque alii Damones et Alphesiboei, Quique etiam tenui musam meditentur avena Pastores hedera insignes et arundine clari. O mihi tum, ut choreas agitare et dicere versus, Compositique senis mutae applausisse favillae, Ut iuvet et notam tumulo instaurare querelam: Ipse senex tacita positus laetabitur urna. Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt." Chorus Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt. Antiniana Dicite: "Io Hymenaee, io Hymen, Hymenaee." Chorus Dicimus: o Hymenaee, io Hymen, Hymenaee, Io Hymen, Hymenaee Hymen, Hymen Hymenaee, Felix o Hymenaee, Hymen felix Hymenaee. Lepidina O Macron, nympha haec lepido ut sermone locuta est; Illi mel labris, favus illi stillat ab ore. Macron O coniux, nympha haec longe est ditissima melle, Centum habet haec apium tabulata, examina centum. Lepidina Nunc agedum, ad thalamos properat nanque undique pompa, Quae Macron domino, dominae Lepidina loquamur Conveniat, nanque illa et forma et dote superbit. Dos illi centumque boves totidemque iuvenci, Tercentum simae cyrnea matre capellae, Cornigerique hedi totidem, quis fronte sub hirta Albescunt maculae, sunt caetera corpora fulvi, Custodes gemini arctoa de gente lacones, Mille theatinis errant quae montibus agnae; Praeterea decus illud inenarrabile textum Frondentis zonae cerasi de cortice nexae Aurato et iunco et purpureis viburnis, E cuius medio pandens avis altilis alas Et scalpit terras et pullos evocat ore: Illi triticea tingunt sua rostra farina, Mox fovet abductis saturos sua mater in alis, Ergo quid domino, dominae quid uterque loquamur, Dic, Macron, sua verba suo sint munere digna. Macron Qui tuus est et ubique comes, lepor adsit et ipse Cum primis, Lepidina, tibi et venus illa loquenti. Lepidina Rura lepos meus is, coniux, colit, effugit urbem, Forsitan et dominae risum movisse iuvabit. Macron Suavia sint quaecunque feres, Lepidina, memento. Lepidina Quin etiam geminata illi simul oscula tradam. Macron Sic dices: "Cape, nympha, bonum, qui me urit, amorem, Obbam lactis et haec fumanti farta canistro; Tercentumque illae cyrnea matre capellae, Mille theatinis errant quae montibus agnae, Bis gravidae fiant anno bis et hubera tendant." Sic dicam: "Sume hos culto de margine fructus, Qui tibi notus amor nostri matrisque patrisque, Cornigerique illi geminos de coniuge foetus Suscipiant fronte albentes et tergore fulvos; Ipse mares videas uno de ventre gemellos, Sis Macron illi, illa suo Lepidina Macroni." Haec nos, et properemus, et hostia celsa petamus.