CroALa, 2025-04-20+02:00. Nodus PONTANO.appe-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/PONTANO.appe-01.xml.
1. ad Balbum sodalem, | de munere libelli editi per Antonium Panhormitam Delitias siculi mitto tibi, Balbe, poetae, Quas modo ab aoniis retulit ille iugis, Quas sacra Calliope blanda dictavit in aure, Dum lepidis calamos aptat in articulis. Sed tibi miranti, releges dum saepe, caveto Ne liber is stupidis decidat e manibus: Ille gerit gemmas, illi sunt inclyta dona, Blandaque in auratis gratia carminibus; Illum pimpleo nymphae compsere sub antro, Et minio titulum Cynthius excoluit, Illum pampinea limatum pumice fronde Deque suis hederis Euchius involuit; Quem, canerent gelidae Musae dum vertice Cirrhae, Aspersitque sua Cypria tunc venere. Sacra Panhormigenae facimus cum carmina vati, In nostros calamos currite, coelicolae; Scilicet et tanti non est cantanda poetae Gloria vel superis, vel sine teste Iove. O nimium dilecte Iovi, cui solis ab aula In laudes currunt agmina sancta deum, Cui Phoebus nitidis pendentem barbiton armis Sepositumque diu temperat ore melos, Cui Venus et castam dederat pro coniuge Lauram, Cuius ab ingenii Pallas honore rubet: Et quamvis superat forma praestante puellas, Nobilitate tamen non erit ulla prior, Tantum cara suo quantum non ulla marito, Quantum non lepido parvula neptis avo. Sed castos Caesar nuper diiunxit amantes: Ah pereant reges ipsaque regna simul. Quaenam, Alfonse, tibi fuerat iam tanta voluptas Legatum hunc venetis mittere pisciculis? Per te Laura iacet duro deserta cubili Et queritur longos non properare dies, Et te conviciis tota iam distulit urbe, Quae Venus et castus dicere cogit Hymen. Quid faceres, Caesar, ni te tua cura teneret, Atque amor ardentes subderet usque faces? Gaude, Laura, tuis coniux flectetur ocellis, Spernet et irati Caesaris imperium; Plus illi poteris uno prodesse labello, Laedere quam Caesar, quam vel obesse deus. Heu, heu solabor alios periturus amantes, Cum me solari non queat ipsa Venus. Quando erit illa dies, tibi quae me, Cinnama, reddet Pendeboque tuis, lux mea, brachiolis? Quando erit, ut liceat cara saturasse figura Lumina, et in tenero me implicuisse sinu? Quando erit, ut possim tecum consumere noctem, Servatumque diu carpere basiolum? Tunc extrema mihi veniat iam deprecor hora, Nanque erit hoc nullus sanctior interitus.
2. ad Miniatum, de misero discessu suo | ab oculis puellae Quam mihi difficilis vita est, Miniate, futura, Quantaque curarum millia, quot lacrimae: Cogor dilectam, miserum me, linquere amicam, Et sine amore meo longum iter incipere, Cogor et optatos infelix perdere ocellos Illius, heu, mihi quae carior est anima. Hoc unum solatiolum, Miniate, relictum est, Eximit hoc tristi e pectore cordolium: Anxia nanque illic ubi mens desederat, omnis Est animus, qui me fugerat, ad dominam. Quod si concordes mea rumpent stamina Parcae, Et nostrum excipient pallida stagna caput, Non tamen emoriar; vivam post fata superstes, Membraque erunt tantum obnoxia funeribus. Nanque animus, dominae remanens in pectore, laetum Ver aget optato conditus hospitio.
3. ad Laurentium Miniatum sodalem, | qui falso scripserat suam puellam languere Parce, precor, Miniate, meum contemnere amorem, Sic sit in amplexu culta puella tuo, Sic tibi sit facilis iucundi mater Amoris Et faveat votis semper amicus Hymen. Nam tibi quid prodest nostram languere puellam? Quidve meum tentas, insidiose, malum? Non ita, Laurenti, credebam te mihi amicum, Perditum ut ires me deliciasque meas. Sed Venus et sacri defensor Apollo poetae Efficiant, ut sint omnia vana tibi; Et mihi felicem reditum dent fata sororum, Ut referam dominae non bona dicta tua. Ah qualem de te sumet mea Cinnama poenam, Ah quali tum te supplicio afficiet. Illam non lacrimis, non flectes vocibus ullis, Quin linguam atque oculos eripuisse velit; Et frustra veniam posces, errasse fatendo, Nam sine verberibus parcere nulla solet. Despiciet flentem dedigneturque precantem, Despiciat lacrimas nostra puella tuas, Et, simulac mentem satiaverit, haec tibi dicet: "I nunc et discas omnia saeva loqui." Dicite, dii magni, quanam ratione puellas (Idque impune) licet laedere saepe viros? Pace deum dicam, si sint mihi numina vestra, Ipse puellarum magnus amator ero; Conatusque aliquis nymphae maledicere linguam Sentiet exsectam tum sibi forficulis. Sed, quoniam magno non sunt sine numine amantes, A nobis saeva est poena futura tibi.
4. quod in amore plus ei amariciei sit | quam dulcedinis Multa in amore meo sunt gaudia, multa voluptas, Multa etiam quae non possumus exprimere: Contra in amore meo non gaudia, nulla voluptas, Nullaque quae nolit quilibet effugere. Nam mihi si quicquam dulce est, mea Cinnama, tecum, Miscetur subito tristis amaricies; Quorum dumtaxat si vis pensare libellam, Uncia mellis erit, quod reliquum hellebori.
5. ad Cinnamam, quae misereatur sui Ecquem lacrimulis impones, Cinnama, modum? Quando mi misero requiem dabis, improba? Vides Ignibus exuri me, nec tu proiicis aquam. Crudelis, quae nec tuo amanti porrigis opem, Nec tantillum miseret te, perfida, mei. O ego non felix, qui tam crudeliter amo, Nullaque me redamat, sed contra mi male cupit.
6. ad amimum suum Quid faciam, mi anime? Ecquid consulis ut faciam nunc? Nam cum corde mihi sunt inimicitiae. Sed puto fecistis foedus simul. Et faciam quid Dic, age dic, Amor, et consule quid faciam. Effugere animus simul et cor; dux Amor illis. Dic quid agam, Venus, et consule quid faciam. Hospitium his praebet mea Cinnama. Quid moror? Illis Sum comes: hospitibus quinta, Venus, venias.
7. ad Musam, de lascivia libelli Lascivum quicumque leget, mea Musa, libellum, Ut puto, non illi mentula tristis erit; Sed poterit cunnum futuendo lingere mulae, Et soleas pariter calceolosque meos. Forsitan et quaeret vitam tempusque poetae, Ut futuat vatem et solea et crepidis. Bis denis, illi dicas, me crescere in annis, Horridulasque mihi dic etiam esse nates; Et tamen in tenebris si tentus venerit ad me, Dum pedicabit, sentiet esse bonas. Si queritur, quod tu tam spurca voce loquaris, Dic quod te futuo, quod futuo ac futuo.
8. ad Titum, de lascivia libelli Facunde Tite, corculum Guarini, Nostrum dum legis arrige ad libellum, Cuius nequitiae procaxque lusus Possunt herniolam senis voracis Aurispae patris irrumationum, Vel siquid mage languidum, incitare. Quem legit quotiens malus poeta Non hircos timet irrumare capros, Et calcaribus arrigit malignis Telas diffutuitque aranearum. Quod si non potes a severitate Mentem flectere paululum maligna, Semper te Venus oderit nec ulla Optet foemina te tuumve penem.
9. Lectorem alloquitur Pruritum feret hic novus libellus Ad rubri luteum dei sacellum, Qui semper puerisque furibusque Minatur gladioque mentulaque. At tu, si sapias, cave, libelle.
10. laus Ursae puellae Quos capis nigris iuvenes ocellis, Ursa, vehementi miseros furore Vexas, aeternus manet et Cupido Caecus in illis; Nam tibi formam tribuit decentem Iupiter, crines croceos Apollo Atque lucentes oculos, micant qui Sidera tanquam, Et genas pulcras nimis et mamillas, Et manus longas digitosque longos. Lilium non sic atque Luna candet Corpus ut Ursae, Diva quod laudat Venus et Minerva. Nil tibi desit, speciosa virgo, Castior cum sis magis et pudica Nempe Diana. Purpurae cultu tenuique coa Attrahis nullum iuvenum, tuo sed Candido collo, roseis labellis, Fronte serena. Sola nativo superas decore, Ursa, mortales homines deosque, Et caput, multa Veneris quod arte Pinxit Apelles. Iupiter, cur hanc faciem moraris? Desinet viles habitare terris Inter humanos: magis apta coeli est Scandere regnum.
11. Si dixi, mea lux, quod insusurrat Rumor lividiusculus popelli, Si dixi, tibi amarior acutis Fiam et pulvere vilior vel alga; Si dixi, Venus agmen omne Amoris Armet mi magis aureis sagittis; Si dixi, duo sidera ista ocelli Rivalem cupiant videre, non me; Si dixi, tuus usque in urbe coniux Vel Argo vigilantior residat. Sin autem, sibi temperent Amores, Ipse sim tibi dulcior vel Hybla, Rivalem fugiant videre ocelli, Villam vir tuus incolat perenne.
12. Si tibi forma data est, quamvis dare numina possint, Et natura suas concumulavit opes, Utere; rapta fugit, celerique simillima vento Constantes aetas nescit habere pedes. Sic modo dum viridi pendent ex arbore poma Collige; cuncta facit deteriora dies. Forma diu nulli fida est, clam fallit habentem, Atque inter flores concidit ipsa suos.
13. Invita eripior, non quod me longius optem Vivere; natorum me pia cura movet. Edideram infelix mater sat laeta gemellos; Orbatos eadem reddidit una dies. At tu, cui, coniux, geminorum cura relicta est, Extinctae matris perfer utranque vicem; Et tibi erit quotiens uxoris morte dolendum, Vivere me gemino pignore certus eris.
14. Alfenius medicus ad uxorem Praxillam aegrotam | nec multo post morituram Ne, Praxilla meae coniux fidissima vitae, Nostra tibi medicam dextera ferret opem, Eripiunt en me crudelia fata priorem, Inviditque meis Delius hoc manibus.
15. in obitu Michaelis Verini Ugolini f. Funus apollinei deflet Michaelis acerbum Turba, brevesque dies stulta fuisse dolet. Secula cumeae superavit longa Sibyllae, Qui victura dedit tot monumenta, puer.
16. ad illustrem principem Ioannem Aragoniae, | quod nec auro nec gemmis capiatur is, | qui virtutem colat, sed pietate et iustitia, | qualem eundem esse dicit Non aurum gemmaeque iuvant quem candida virtus, Veraque divinae gloria mentis alit; Sed pietas rectique animus sibi conscius aequi, Et nulli in primis dedita corda probro. Nanque auro vix sola homini mortalia constant; Virtuti coelum sideraque alta patent: Divitiisque feras tantum praestamus et auro, At virtus superis nos facit esse pares. Qualem ego cum te norimque admirerque, Ioannes Maxima Aragoniae gloria honorque domus, Non aurum gemmasque tibi, sed carmina vates Affero, sed mentis pignora grata meae; Carmina, quis patrios cultus laudesque deorum Et partum divae virginis ipse cano; Nam neque sit tali quicquam tibi munere maius, Nec queat ingenio dignius esse tuo. Adde quod et sacer ipse sacras a limine Musas Non arces, vati sed tua tecta patent: Illi sunt vates, illi sunt carmina curae, Qui Musis et qui vate canenda facit. Tu modo vela tuae felicius erige puppi, Et qua coepisti pergere perge via. Non laudum tibi dulce decus, non gloria derit, Sed maneant summi praemia digna patris; Virtutisque tuae memores tibi laurea texent Serta deae vatum castaliusque chorus; Perpetuoque feres meritae praeconia famae, Splendida nam nunquam facta perire queunt.
17. in ducem Calabriae Mense pluit toto. Martis spectacula Caesar Iussit: cessarunt nubila, sol rediit. Quis neget hoc? Superi metuunt vel Caesaris arma; Vel tu vis domino, Phoebe, placere meo.
18. ad Alfonsum Ni te plus oculis meis amarem, Alfonse, Aonidum novella cura, Ni te plus oculis suis amarent Cum nymphis Charites, Amor, Voluptas, Urbs tota, et iuvenes quique et puellae, Et quae te nimium coquit premitque Fletu turgidulos habens ocellos, Illa inquam tua, quae ciet movetque, Urit pectora, conficit medullas; Quum te lumine spectat, intuetur Seu tristi aut hilari, ruis et liquescis, Et magno rapidus tremore palles, Mistus sic calor et gelu recursant Per cordis penetrale, per recessus, Sic ut deliquium repente finit; Non ferrem misere ah, nec ah dolenter Ut te conficeres, tenelle lector, Inter Virgilios Horatiosque, Inter et numeros propertianos; Quod quies tibi nulla, quod voluptas, Quod semper tetricae vaces Minervae, Nec ullam tibi nec reponis horam Tot tot qua vigilem premas lucernam. Sit tandem positae modus Thaliae, Alfonse, et studiis vaca severis, Aetas quum riget, albicant capilli. Nunc te dum cupide illa et illa et illa Optat et tenero fovere sinu, Surrige et basiolis catullianis. Hispanos fuge quae secuta amores, Et novam tibi compara puellam; Laeva sit liceat et superba, fiet Attutu facilis tuisque amatrix, Dones dummodo passerem Catulli.
19. In discessu Alfonsi Externas alii siquando invisere terras Et procul a caris civibus ire parant, Siquem forte suis de se liquere dolorem, Non nisi post abitus id meruere suos. At tu vix meditaris iter, nec posse fatemur Iam desiderium nunc quoque ferre tui, Suscipimus iam vota palam, lacrimisque precamur Acceleret reditus aura secunda tuos. Scilicet usque adeo mites in principe mores, Usque adeo cari principis urget amor.
20. Epithalamium Leonorae Aragoniae, | ad Franciscum Minutulum Iam destinatis regia nuptiis Aureola pendent, amplaque latius Ornata visuntur reclusis Atria liminibus, nitentque Aurata puris clarius ignibus Longe theatra, atque umbriferas patens Expandit arces aequa coelo Machina, stelliferumque scaena Tollens lacunar, perque sedilia Circum decentes explicat ordines; Adde et platearum et domorum Actalicis decorata velis. Passim renident omnia, nec minus Longa et viarum strata virentium Completa laetanti tumultu Densi humeris tenuere coetus. Huc et Galesi qui placidas tenet Confluxit areas, qui calabros sinus, Huc et ferus Lucanus acti De Brutiis memor est triumphi; Montana linquens deserit appuli Quicunque ripas incolit Aufidi, Quicunque bantinosque saltus Et venusina arat arva cultor; Venere quos Campania proximis Exerat agris militiae sciens, Et Marsus et quicunque ubique Iussa timent tua, magne Caesar. Hoc et nitentes miles agens ferus Ludis equos spectaculo martiis Concurrit, adversasque turmas Bella ciens simulata vexat; Quos inter Alfonsus patriae ferens Virtutis artes praestat, et imperii Iam nunc futuri signa praebens Ardet equo metuendus acri. O longa parcant fata superstiti: Te, magne princeps, orbis in ultimas Exposcet oras, tu subactae Iura dabis patienda Thyle. Te testis ingens Italia audiit, Cum fulminantem Flaminiae loca Parvusque Rhenus sensit, unde Pax latias fovet alma terras. Hinc sed frequentes tam facili pede Ducunt choreas mista nitentium Inter puellarum cohortes Et puerum iuvenumque turba, Qua laeta festam tybia constrepit Testata lucem, et carmina concinunt Dilecta regales in usus, Docta modosque lyram iuventus. Hic purpurarum splendida munera, Tinctumque cois quicquid aeneis, Quodcumque Arabes mollesque metunt Senes Afri tyriusque cultor, Quodcumque Orontes et Tagus aureis Volvunt arenis, quicquid ab ultimis Vectatur oris, qua renascens Phoebus aquas propius colorat. Demissa quis per colla monilia Et nexa tectis pondera circulis Commista gemmis narret? Ad quae Lumina si obtuleris, micare Credes silentum sidera noctium, In quis paratu regia splendido Adversa feres. Luna qualis Orbe micans rubicunda pleno Circumadiacentes luminibus suis Excludit ignes, et decus et genus Sullime regalesque mores Ore refert Leonora arae; Haec differenti legitimum viro Vix illius desiderium moramque Donanda iam iam, mox primo De gremio rapienda fratrum. Heu nulla purae laetitiae dies Contaminatis nec sine gaudiis, Iucunda cuiquam, quae propinquos Festa vides resonare montes, Magnaque ferri laetitia virum, + replebit mox gemitu omnia, Cum ... digressa supremo Ultra iussa feret parentis + <> <> <> Quid lacrimis oculos fatigas? Quis te remordet pectore conscius Singultus imo? Rex pie, desine, Non hostis illi, verum amati Dulce viri gremium petetur, Cum quo beatae longius exiget Longaeva vitae tempora. Iam licet, I, virgo felix, i maritos Prole nova thalamos replere, Quo fausta ducunt omina; patrios Mox inde caram progeniem ad sinus Missura mater, nec retardent Ulla boni tua vota divi. Tu nunc dolendum quod mihi censeas, Francisce nostri pectoris altera Pars carior, si non amictus Purpurei mea membra velent, Cultuque pannoso procul adnotans Extrudit acer ianitor, aureum Per colla nec pendet monile Depositis varium lapillis, Si laeta nunquam sors adeo fovet, Ut non amari plus ferat, et premens Mors vellit aurem: nil perenne, Nil homini stabile aut beatum.
21. Pone iram vanosque, Leo, compesce furores; Non satis herculea procubuisse manu est? Expulimus Turcas gentes populosque nefandos, Consilio Italiam qui petiere tuo. Quid saevis invisus divis scelerumque minister? Poena manet, tanti criminis ultor adest. Alfonsus tibi iura dabit, colloque catenas; Adriaci nec te proteget unda maris.
22. Roma, quid insultas? Non dummodo ferrea collo Vincula nectuntur? Vivo ego dux Calabrum. Si palmam pugnae iactas, Fortuna repetet Hanc laudem: novit reddere et illa vices. Tu certe numero, vera vi glorior ipse; Testis quae multo sanguine terra rubet. Nondum etiam nostrae vires animusque labescunt, Neve etiam oblita est vincere Parthenope.