CroALa, 2024-05-22+02:00. Nodus PALINGEN.zodi-09.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/PALINGEN.zodi-09.xml.
Sagittarius
Lucescit iam, Musa: satis requieuimus antris Castaliis; agedum plectro citaraque resumta, Effice concordes neruos, solitoque fauore Antiquum cane, Diua, melos; bona carmina menti Sint tibi, quae quondam blandus dictabat Apollo Laurifera in silua, Permessi ad fluminis undam. Nos vocat ecce alius labor haud inglorius. Alta De specula et summo Parnasi vertice, mores Spectemus varios hominum, vitamque notemus. Iam medium mea cymba fretum tranauerat, et iam Canebant gelidis siluarum summa pruinis; Quum mihi nescio quis Deus adstitit et procul atram Expulit affulgens diuino lumine noctem. Tunc scopulum quendam aspexi, qui vertice nubes Exuperans, late coelum spectabat apertum, Difficilis primo accessu; namque aspera circum Saxa arctam fecere viam plenamque laboris; Imaque cinxerunt siluestres undique dumi; Mitior in medio; quantumque accedit ad arces Aethereas propius, tanto clementius idem Praebet iter surgens, scopuloque Theoria nomen. Illuc me Genius duxit meus. Vtque cacumen Venimus ad superum, plana et plena omnia vidi Deliciis miris; quas si mea lingua referre Nunc velit, antipodas citius sol ibit ad imos, Et nox humenti terras velabit amictu. Dum moror et miror latos laetosque sagaci Mente locos, vox ecce polo delapsa supremo, Flecte (inquit) Stellate, genu, Regemque precare Coelicolum supplex, cuius sine numine frustra Carpere delicias scopuli conaberis huius. Ergo humilis venerare Deum. Fauor omnis ab alto Defluit in terras. Nihil est mortalibus aegris Vtilius quam coelestem sancteque pieque Orando sibi quaerere opem et cognoscere Diuos. Talibus auditis, facie, manibusque supinis, Et genibus flexis, effudi has pectore voces: "Magne pater Diuum, mundi suprema potestas, Quo nihil esse potest nec fingi maius, ab omni Corporea stans mole procul, tamen omnia fingens Corpora, vel prorsus mutari nescia, vel quae Temporis anfractu longo labefacta fatiscunt; Principium sine principio, fons unde bonorum Effluit omne genus, naturae rector et autor, Omnia comprendens at non comprensus ab ullo, Maiestas immensa, bonum, sapientia, vita, Ordo, decus, finis, mens, verum, lux, via, virtus, Nusquam habitans et ubique habitans, immobilis et dans Assidue motum cunctis, a quo omnia et in quem Omnia, per quem etiam sunt omnia, semper eadem Conditione manens, nullo mutabilis aeuo; Maxima causarum, quae, certa lege reuoluens Sideream molem, fatorum iura gubernas; Rex regum, cui mille adstant et mille ministrant Agmina Diuorum laetantum hymnosque canentum, Lucis in immensae campis, extra extima mundi Moenia, ubi est veris sedes aptissima rebus: Te colo, te veneror, te nunc reuerenter adoro Atque precor supplex, ut me spectare benigno Digneris vultu vocemque audire precantis. Mitte tuae lucis radios mihi, pelle tenebras Oppressae heu! nimium moribundo in corpore mentis, Da rectam reperire viam, ne noxius error, Vanaque credulitas et opinio caeca trahat me Praecipitem in salebras rerum et contagia vitae. Nam sine te ingenium mortale, humanaque virtus, Dum se tollere humo sperat, velut Icarus olim, Disiuncta compage ruit, pennisque solutis; Nec potis est sine te occulti penetralia veri Cernere, nec qua parte salus aut arte petatur. Largire ergo mihi, Rex o dignissime Regum, Vt te cognoscam et placeam tibi; deinde sciam me, Quid sim, qua in terris causa productus, et unde Huc veni ac tandem quo vita functus abibo; Quid mihi dum viuo sit agendum sitque cauendum; Vt, quum finierit Lachesis mea fila, diesque Vltimus abdiderit membra haec exhausta sepulcro, Mors fiat mihi grata quies, portusque salutis. His dictis iterum nostras vox impulit aures: Placasti aethereum numen votisque litasti; Esto animo, Stellate, bono: tibi posse manere Hoc datur in scopulo et coelestes carpere fructus. Confestim his dictis tacuit nilque addidit ultra. Ast ego sensi animo magnum accessisse vigorem, Atque oculis lumen, quo latius omnia coepi Cernere et antiquum superabam Lyncea visu. Mox me sensi etiam vento ad crystallina coeli Conuexa extolli blande, sursumque leuari, Alitis in morem vulcania tela ferentis, Discussura polum tonitru flammisque coruscis, Quandocumque Iouem mortalia facta lacessunt. Iamque propinquabam Lunae, portasque videbam Partim auro insignes, partim candore nitentes Argenti puri. Ingredior visu omnia lustrans. Ecce mihi occurrit venienti forte Timalphes, Egregius iuuenis forma et virtutis honore, Quem Ioue diua Arete quondam est enixa parente. Hic me quamprimum agnouit (nam mare iubente Multa diuque alias fuerat mecum ipse locutus) Vtque salus dicta est nobis ultroque citroque, Admirans me multa rogat; mox ducit in urbem Ingentem, quantam terrarum non habet orbis. Moenia surgebant solido ex adamante, sed ipsa Propugnacula erant flammante extructa pyropo. O quae illic, quanta et quam pulchra palatia vidi, Templa, theatra, fora, et magnarum strata viarum, Cuncta ex argento atque auro, gemmisque beatis Longe plura etiam vidi pulcherrima ibidem; Singula sed nequeo memorare et singula quamuis Possem, Dii nolunt memorari singula vulgo. Mirabar populum ingentem, innumerosque per urbem Vestibus indutos niueis incedere ciues, Serta quibus comptos cingebant florea crines. Laeti omnes manibus gestabant lilia et hymnos, Menarchi memores lunaria regna tenentis, Gutture dulcisono et concordi voce canebant: Menarchum ingeminant, Menarchum carmine laudant: Garrula Menarchum referebat saepius Echo. Arcadas hic domuit felici Marte Gigantes, Vt mihi tunc retulit fido sermone Timalphes. Namque ait, Arcadiam totam sine montibus olim Planitie ingenti campos habuisse patentes, Terribilesque illud regnum tenuisse Gigantes, Maenalon et Pholoen, et amantem lustra Lycaeum, Gestantemque humeris aprorum terga Erymanthum, Et flagrantem odiis in coelicolas Cyllenen, Qui primi ante alios natiuo robore freti Turpia sunt ausi conuicia dicere Lunae: Se prius esse illa genitos et nobiliore Stemmate conspicuos, ideoque in sede locandos Aetherea magis, et Diuorum nomine dignos. Quinetiam insani struxere ad sidera turrim Maiorem, Nemrothe, tua; ferroque recuruo Ter sunt conati de coelo euellere Diuam Sanguineam vultu mortaliaque arma timentem: Ter Menarchus eos multa vi reppulit et ter Expressos nigro Saturni e gramine succos Iniecit miseris, virusque per ossa cucurrit. Obriguere illi extemplo victique dolore Informes liquere animas, quas Tartarus imo Excepit fundo cruciandas omne per aeuum: Corpora sed valido penitus labefacta veneno, Membrorum molem in montes vertere superbos, Mutataque suum nomen tenuere figura. Vnde huius facti memores, tantique triumphi, Solenni pompa celebrant pia festa quotannis Lunicolae, Regemque suam venerantur ouantes. Progressi inde arcem petimus, quae tota nitebat Auro gemmarumque coloribus intertextis; Hanc nulli fas est mortali intrare (meus dux Inquit) proinde foris stetimus, spatiumque per amplum Ingentis plateae diuersa e parte videmus Aduentare animas, consistereque ante tribunal E regione arcis positum et mira arte paratum. Illic iura dabant animis, alteque sedebant Crimina censentes nec non benefacta notantes, Quae quisque in terris viuendo gesserat olim, Tres Iouis et Doxae nati, Telescopus, atque Dorophonus, semperque volens sibi recta Philorthus; Hi merita et culpas aequata lance videbant, Arbitrioque suo paucos ascendere ad astra, Innumeros vero ad terram descendere rursus, Complures etiam in luna perstare iubebant. Obstupui tacito obtutu, tandemque locutus, Dic, bone dux, mihi, quaeso, inquam, si tartara in imis Sunt latebris terrae (ut perhibent) centroque propinquis Atque animas illuc vectas post corporis usum Aeacus et Minos et terrificus Rhadamanthus Iudicat, et meritas poenas aut praemia confert, Cur eadem hic fieri video repetique peracta Iudicia, expendique iterum mortalia facta? Ille autem, humanam mentem, respondit, opaco Carcere membrorum clausam ignorantia et error Opprimit, et longe oppressam per deuia ducit. Hinc hominum genus in nugas et somnia pronum est Et procul a vero, nisi quis Deus adsit, aberrat. Non mirum est igitur, si vestri multa poetae Falsa canunt, quoniam paucis via cognita veri est. Tu tamen haec memori mysteria pectore habeto: Omne quod est supra lunam, aeternumque bonumque Esse scias, nec triste aliquid coelestia tangit; Quicquid vero infra lunae conuexa creauit Omniparens natura, malum est, mortisque seueras Perpetitur leges et edaci absumitur aeuo. Haec loca disiungit medius lunae orbis, utrique Mundo interiectus, coeli confinia seruans. Ergo, ubi terrenos artus liquere, feruntur Huc omnes animae atque ipsis commissa fatentur Iudicibus; quorum iussu loca certa suisque Moribus apta petunt et habent sua praemia in illis. Quanto quaeque magis vitiorum faece grauata est, Tanto etiam magis ad centri loca turbida tendit. Contra quo melior quaeque est ac purior, hoc se Altius attollit, summoque propinquius orbi. At quibus aequa boni est animis mensura malique, Hic remanent, habitantque diu lunaria regna, Donec post multos longaeui temporis annos, Aut lapsae in vitium rursus terrena reuisant, Aut bene purgatae aethereas mittantur ad arces." Haec ait. Ast ego tunc: "Cur tam paucae ardua, dixi, Astra petunt animae et summo potiuntur Olympo? Cur sic in vitium pronae labuntur, et ipsam Virtutem fugiunt miserae, lucique tenebras Praeponunt? cur foeda magis quam pura sequuntur? Vnde illis tantus furor et tam caeca voluntas? Tunc ita respondit nobis Areteius heros; Et cupio et fas est tibi me recludere multa, Iudice te, pulchra, et scitu dignissima, quando Non te huc aduenisse reor sine numine Diuum, Et Diui haec te scire volunt, ad limina quorum Nemo venire potest viuus, nisi vectus ab illis. Ergo audi, et quaecumque loquar fac mente reponas. Sed prius hinc operae pretium est secedere paulum. Iuimus atque alta in specula consedimus ambo, Vnde maris terraeque orbem spectare licebat. Tunc has diuino deprompsit pectore voces; Esse malae per se nequeunt nec sponte suapte In vitium tendunt animae, quarum aethere ab alto Est genus, et quarum diuino e semine origo est; Nec praua esse potest per se natura animarum, Quas Deus ipse creat, quo nil autore mali sit. Sed sunt quaedam aliae causae, quae in tartara caeca Detrudunt miseras, et multo crimine foedant; In primis vero corpus; nam carceris instar Est animae, quam dum membrorum nexibus arcte Implicat, aethereae mentis suffocat acumen, Haud secus ac intus positam vas fictile flammam, Et nebulae nitidum obducunt Hyperionis orbem. Tunc anima ipsa subit cunctarum obliuia rerum, Tunc bibit infernam lethen, rasaeque tabellae Efficitur similis, quam dextera nulla notauit. Ergo ita captiuam et moribundo in carcere clausam, Mille quidem illudunt pestes, mille undique monstra Oppugnant, quaque arte valent euertere tentant. Qualis viminea dum forte quiescit acanthis In cauea, mulcens vario sua fata canore, Ad quam prorepit summisso corpore fallax Aelurus, miseramque infestans undique terret; Venator murum aelurus, volucrumque peremptor; Illa autem metuens rabiem praedonis, in omnes Obuolitat partes, ac se fugitando tuetur. Interea alter adest hostis, similique furore Attonitam infestat, donec per latius aequo Vnguibus immissis prensam extrahit interuallum, Et solito extractam mandens cum murmure glutit. Talis diuerso hinc illinc urgetur ab hoste Infelix anima et fugiens haec retia, in illa Incidit, humano dum corpore clausa tenetur. Nescit enim quid agat, quo retrahatue feratue, Et decepta boni specie velut ebria nutat. Vnde, nisi auxilio monitoris, et arte docentis Paulatim in lucem e tenebris ducatur opacis, Deteriora petit semper, meliora refutans. Prima igitur labes animae, et contagio prima, Praecipuumque malum, quod culpa corporis illi Euenit, est veri atque boni ignorantia, de qua Iudicium falsum exoritur, quae maxima pestis Humano est generi, de qua duo monstra creantur, Stultitia atque Scelus: sed ab his mala cuncta duobus Proueniunt, quaecumque homines patiuntur aguntue. Quippe omnes peccant, vel quod bona falsa sequuntur, Stultitia monstrante viam; vel quod scelus illis Immittit stimulos, quibus in facta impia aguntur. Propterea recte aut stultus dici aut sceleratus Ille potest, quisquis peccat ratione relicta. Verum, in parte animae quae concupit, ipsa recedit Stultitia atque illic habitans tentoria fixit; In parte autem alia quae irascitur, est Scelus, armis Terribile atque dolis et letiferis aconitis. Hi duo sunt Reges magni, et magna agmina ducunt A tergo, humanumque genus populatur uterque. Ambo etenim veri expertes, falsoque creati Iudicio (ut dictum est) animas in carne sepultas, Naturaeque suae immemores ac lucis egentes, In tria stagna Erebi et mortis ducuntque trahuntque; Quorum unum fertur limosum, illique Voluptas Praesidet; ast aliud spinosum dicitur, in quo Regnat Auaritia et lucrandi effraena cupido; At reliquo est nomen fumoso, cuius habet ius Imperiumque tenet sitibunda Superbia honoris. In tribus his stagnis animarum maxima toto Turba perit mundo, haec illis immensa ruina est. Nam quaecumque undis merguntur talibus, illas Perdit amor carnis, fugitiuorumque bonorum; Nec se ultra agnoscunt, coelique obliuia potant, Vsque adeo, ut vitam, praeterquam corporis, ullam Esse negent, seseque aboleri in funere credant. O viles crassasque animas et ab aethere prorsus Auersas, nil egregium et sublime putantes, Sed pecudum more in terras tantum aspicientes! Sunt et causae aliae, propter quas efficiuntur Prauae animae, unde malis multis iure afficiuntur. Namque ubi densantur nubes, pluuiaeque creantur, Et venti horrisono concursu fulgura gignunt, Illic prauorum sedes est daemoniorum, Quorum opera fiunt pestes, insanaque bella, Et tempestates terra pelagoque furentes. Horum astu, suasu, hortatu, impulsuque doloque Turba ignara hominum ruit in turpissima quaeque Flagitia; hinc recti, hinc obliuiscuntur honesti. Sed quoniam tentatores et daemones istos Peruersos paucis concessum est posse videre, Pauci ideo credunt usquam reperirier illos; Immo aliud nihil esse putant quam nomen inane Plerique ac veluti aegrotorum insomnia rident. Tu tamen hunc abs te errorem propelle, meisque Crede, fidemque adhibe (nam sunt verissima) dictis. Vtque scias melius nullas me fingere nugas, Iam iam oculis faxo propriis tute omnia cernes. Sed prius hic tentare opus est Thaumantida votis, Quae mandata solet Iunonis ferre per auras, Dissipet ut vento nubes coelumque serenet, Impediat ne te spectantem turbidus aer. Ergo Irin supplex tali sum voce precatus; Iri, decus coeli, vario spectanda colore, Quae nube ingentem roranti porrigis arcum, Aduersoque sinu radiantis lumina Phoebi Excipis, absorptasque ad nubila conuehis undas; Iri, hominumque stupor et Iunonis nuntia magnae, Thaumantis vere proles miranda vetusti, Redde precor nobis pulsa caligine clarum Aethera et Aeolio imbriferos, pulcherrima, claude Carcere, Diua, Notos, proque his permitte serenos Stellantis coeli Boream percurrere campos. Continuo his dictis septem de parte trionis Emicuit Boreas, et siccis flatibus omnem Aera purgauit late purumque reliquit. Post haec nescio quo irrorans mea lumina succo Dux meus, aspice, ait, iam mundi arcana videbis. Pandite nunc vestros fontes, vestra antra, sorores, Quae iuga lauriferi Parnasi excelsa tenetis, Et mihi (namque opus est) date centum in carmina linguas, Vt possim aereos reges populosque referre Ludificatores hominum scelerumque magistros, Qui assidue vexant mortalia cuncta, suisque Artibus humanas trudunt in tartara mentes. Hic ubi puniceo coniux Tithonia curru Oceano emergit primum, primumque nitescit, Nocturnas abigens rubicunda luce tenebras, Ingentem vidi Regem, ingentique sedentem In solio, crines flammanti stemmate cinctum: Pectus et os illi turgens, oculique micantes, Alta supercilia, erectus similisque minanti Vultus erat, latae nares, duo cornua lata, Ipse niger totus; quando nigra corpora prauis Daemonibus natura dedit, turpesque figuras. Dens tamen albus erat, sannae albae utrimque patentes, Alae humeris magnae, quales vespertilionum, Membranis contextae amplis, pes amplus uterque, Sed qualem fluuialis anas, qualemue sonorus Anser habere solet; referebat cauda leonem. Nudus erat, longis sed opertus corpora villis. Multa illi adstabat turba innumerusque satelles. Circum aderant longe lateque, quot agmina Xerxem Non habuisse puto, peteret quum Marte Pelasgos Infelix, vix inde fuga rediturus inermi. Quisque suis uncum manibus follemque tenebat; Folle quidem, ut capita inflarent, ventoque replerent Illorum, quibus aut magnas fortuna dedisset Diuitias, vel quos doctrina, robore, forma, Nobilitate, aliis multis praestare viderent: Vnco autem, ut quos implessent petulantibus auris Iam satis atque super, fumosa in stagna tumentes Pertraherent, praedam ranis colubrisque futuros, Atque aliis, habitant illo quae gurgite, monstris. Regi huic (quem dixi) nomen fuit estque Typhurgo; Sic etenim aiebat declarans cuncta meus dux. Post haec occiduas qua Titan vergit in undas, Et prono curru extremis impendet Iberis, Sollicitam direxi aciem, similemque priori Prospexi Regem sublimi in sede locatum, Aplesto cui nomen erat; populosque regebat Spirituum innumeros, Solis quoscumque cadentis Fert regio atque plagis quicumque morantur in illis. Dipsada quisque manu daemon gestabat et uncum. Tunc Iouis atque Aretes natus: "Viden', inquit, ut ipsos Quisque suum irritent angues, digitisque lacessant, Vt morsu grauiore petant, grauiore veneno Inficiant terrenorum hominum vilissima corda? Nam qui pestiferi laeduntur vulnere dentis, Amittunt mentem miseri et coelestia prorsus Despiciunt, tantaque siti vexantur, ut unquam Expleri nequeant, frustraque bibendo laborent, Dumque ita nequicquam semper sitiuntque bibuntque Immemores mortis, sortis coelique suique, Ecce adsunt diris armati daemones uncis, Abripiuntque illos et adhuc sitientia figunt Guttura, spinosi stagni mergenda sub undas. Illic innumeris poenis plectuntur, et illic Plurima monstra latent, praesertim plurima hirudo, Morsibus assiduis quorum noctesque diesque Intolerabiliter cruciati denique reddunt Quem viuendo aliis olim extraxere cruorem. Nec tales minuunt longissima saecula poenas. Ergo hic Rex facit et punit quos fecit auaros. " His dictis conuerti oculos ad frigida mundi Sidera, qua geminam noster polus aspicit arcton, Et sua semper agit circum sarraca Bootes. Illic Regem alium video innumerasque malorum Spirituum turbas Aquilonia regna colentes, Gestantesque hamos manibus. Tunc dux meus inquit: "Rex hic, qui gelidis Boreae dominatur in oris, Luxuriae atque gulae est princeps, idemque Philocreus Nomen habet, non fraude aliis neque viribus impar; O quantum noxae caecis mortalibus affert? Namque hamis quos ipse vides dulcem inserit escam, Infectam tamen occulto Stygioque veneno, Hisque capi iubet insulsos, stagnique lutosi In vada nigra trahi captos et gurgite mergi; Qui mox mutati in brutorum corpora fiunt Porci, asini, tauri, vulpes, ursique lupique, Atque alia, humanae quae sunt expertia mentis. Nec satis hoc: vespis, crabronibus et scarabeis Torquentur miseri assidue, quae plurima in illis Obuolitant ripis animalia ibique morantur. Talibus oblectant placantque Philocrea poenis, Gaudia qui carnis, spreta virtute, sequuntur." Haec ait. Ast ego, qua vertex decliuior Austrum, Nubiferumque Notum gignit, genitumque per oras Anguiferae Libyes spacia in contraria mittit, Prospiciens visu intento, quanta agmina cerno, Et quantos passim conuentus daemoniorum, Hinc atque hinc nigris alis per inane volantum. Rex erat in medio magnus, magnaque corona Insignis, qui torua acie, vultuque maligno Vibrabat stridens linguam patulo ore trisulcam, Vipereum in morem, et virus saniemque vomebat: Qualem murenae coluber stimulatus amore, Gaudia coniugii metuens temerare veneno, Effundit summo in scopulo, effusamque reponit Cautibus in rigidis, mox saltu praecipitem se Deicit in medias sinuosi fluminis undas, Sibilaque ingeminans charam vestigat amicam: Illa sono audito confestim occurrit amanti, Multiplicique ambo coniungunt corpora nexu. Ast, ubi iam Veneris tandem est expleta voluptas, Emergit laetus coluber, pestemque relictam In scopulo repetit prudens, suaque arma requirit; Quae si amota videt, vel proculcata, dolore Afficitur tanto, ut moerens, vitamque perosus, Terque quaterque caput saxis illidat acutis, Donec morte animam et curas simul exuat omnes. Iste igitur Rex talis erat, talesque videbam Esse suos populos. Plerumque est Regis imago Vulgus et ad mores accedere principis optat. Dextra erat ipsorum fallaci armata dolone, Liuidaque ora, atri dentes spumosaque labra; Regem hunc inuidiae esse patrem dominumque Timalphes Aiebat referens, ipsumque Miastora dici, Quo instigante sui mortalia corda ministri Tartareis implent spumis; tunc improba pestis Diffundens sese totos contaminat artus, Praesertimque oculos angit, ne prospera ferre Alterius possint, intabescuntque videndo. Postremo, infixis per terga dolonibus, aegras Extrudunt animas, triplici quas gutture mandit Cerberus, et mansas aconita in tristia vertit; Corpora scorpiones fiunt et acumine caudae, Quamuis blanda illis videantur brachia, laedunt. Sed tu iam medias contemplare aeris oras, Sarcotheonque vide, qui Rex est primus, et idem Pessimus: hunc alii Reges metuuntque coluntque; Huic seruit quicquid tenet orbis daemoniorum, A quo ceu quodam centro genus omne malorum Emicat, ut radii solis de corpore manant. Aspexi hunc igitur, saeuum horribilemque, superbo Extantem solio scelerataque sceptra tenentem. Sanguineae cristae huic surgunt et cornua septem Erecta, et totidem ingentes referentia turres. Auribus atque oculis lucent et naribus ignes, Oraque fumosas euoluunt grandia flammas. Heu! quot habet secum comites, quantasque phalanges Instructas telis et bombiferis tormentis Iste tyrannus agit, tanquam perfringere coelum Vellet, et aetherea superos depellere ab aula! Tunc mihi ductor ait; fuit hic pulcherrimus olim, Supremoque Ioui charissimus; at mala mentis Conditio, et laetis cognata superbia rebus Attulit exitium misero. Par namque volebat Esse Deo, cupiens aequalem sedis honorem. Proinde relegari meruit, iussusque Michael Constituit certos illi inter nubila fines. Saepe tamen priscae laudis, veterumque bonorum Non oblitus adhuc et spe delusus inani, Bella mouet superis, coelumque irrumpere tentat. Hinc fragor, hinc tonitrus metuendaque fulmina fiunt, Horrificique ignes nigranti nube coruscant: Terrentur pecudes, humanaque corda tremiscunt. Sed furit incassum et vexat labor irritus illum, Nec potis est ultra aethereos intrare penates: Quique prius lucis lator, dicique solebat Lucifer, est nunc noctis amans, gaudetque vagari Per noctem, lemures secum et fantasmata ducens; Perque diem interdum, quoties committere quaerit Armatas nebulonum acies et sternere caesis Corporibus campos vel quum crudelia nautis Fata parat, miserasque undis operire carinas, Aut quum grande aliud tentat scelus; ille etenim tunc In lucem prodit, sed clam; mittitque latenter Ad loca certa suos famulos, qui corda malorum Instigant hominum furiisque audacibus implent, Et taciti inspirant mentem, non voce loquuntur. Ast ego: "Quaeso (inquam) mi dux, iam daemonas istos Mittamus, resque humanas tandem aspiciamus. Namque hac de specula facile est terramque fretumque Cernere: non leuiter nos haec spectacla iuuabunt. Coepimus ergo ambo mortalia contemplari. Mirabar primum vario distincta colore Corpora. Nam mediae gens est quae proxima Zonae Nigra erat, et crassis labris crispisque capillis, Et nuda, aut simae corio male tecta capellae. Quae vero gelidis Boreae reperitur in oris, Vincebat candore niues et frigora longis Vestibus ac multo vix defendebat amictu. Hanc illamque inter gentem quicumque morantur Innumeri populi, nigro tinguntur et albo, Sed magis atque minus, quanta est distantia solis. Talia dum stulte admiror; quid friuola curas, Quid vanos spectas humana in carne colores? Dux meus inquit; erit melius perpendere mores, Atque animorum habitus varios, operumque figuras: Ex quibus agnosces meque ostendente videbis, Quae sit vita hominum et quantum chaos erret in illa. Principio tibi finge manum, quae pollice coelum Aspiciat, passis digitis; et pollice in ipso Pone hominum genus illorum, quibus optima mens est, Qui res humanas spernunt, diuinaque tantum Mirantur, quibus in primis sapientia cordi est, Qui contemplari naturam atque aethera gaudent, Innocui, mites, iustumque piumque colentes, Quos neque diuitiae capiunt neque turpia carnis Gaudia nec tumidi splendor titillat honoris, Coelestes homines, humano in corpore Diui, Rari adeo; perfecta etenim sunt omnia rara. O utinam talem te Iuppiter esse iuberet! Proximus huic digito est index, ubi ponere oportet Prudentes homines; genus hoc est quippe secundum, Estque bonum, tamen in terras decliue, regendis Vrbibus ac populis aptum, rebusque gerendis, Iustitiam colit atque fidem, moresque pudicos, Non tamen exutum est terreno prorsus amore. Cui si quando Deus rerum permittit habenas, Imperiique decus, tunc aurea secula fiunt, Tunc floret virtus terrasque Astraea reuisit, Pax viget et vitium duris cohibetur habenis. Post sequitur medius digitus, qui infamis habetur, In qua sede aliud genus est tibi constituendum, Illorum, quibus est magnae solertia mentis Ingeniique vigor, nec non vis magna loquendi; Sed praui sunt, iniusti, vitiisque referti, In terras curui, nunquam aethera suspicientes, Astuti in primis, falsoque in pectore vulpem Gestantes, turbamque ignaram decipientes. Quumque odio virtutem habeant, quum numina temnant, Se simulant iustos tamen ac virtutis amantes, Proque albis nigra, et pro nigris alba loquuntur. Omnia vel lucri faciunt vel laudis amore, Nec nisi praesentem vitam sperantue timentue. Hi sunt qui semper prudentibus aduersantur, Armatique dolis, confidentesque fauori, (Quem sibi seruitio turpi vel munere blando Conciliare solent) sanctis conatibus obstant Prudentum, et nubem veris rationibus obdunt; Quae si non prosunt artes, tunc res agitur vi: Vtuntur ferro, flammis, atroque veneno; Laedere si nequeunt furtim, grassantur aperte. Ergo his militibus sese ac sua regna tuetur Ipse malus daemon, tali se robore fulcit, Tali praesidio terram sibi subicit omnem. Nam longe plures sunt et longe asperiores Astuti quam prudentes ideoque reportant Palmam plerumque et victa probitate triumphant. Qui quum sceptra tenent et praesunt urbibus, aetas Ferrea regreditur, mauortia bella resurgunt, Iustitiam et leges vincit furor, omnia demum Bacchantur vitia impune et iacet obruta virtus. Hoc hominum genere est nullum sceleratius inter Mortales, nec coelicolis odiosius ullum est. Proxima stultorum est sedes, quartoque locari In digito debet. Stultorum maxima turba est. Quis nescit? gaudet stultis natura creandis, Vt maluis atque urticis et vilibus herbis. Hi sunt obtuso ingenio crassoque cerebro, Et nihil pendunt animi bona, solaque ventris Et Veneris, pecudum ritu, oblectamina quaerunt. Quos bipedes asinos ipsi mille artibus atque Insidiis capiunt astuti, plurima eisdem Persuadere solent iniusta et falsa, suoque Eloquio quocumque volunt ducuntque trahuntque Credula quandoquidem est stultorum, ceu puerorum, Turba, sed in vitium magis. Haeret opinio semper Illis deterior, quibus est quoque deterior mens. Hinc est quod stulti astutorum quam prudentum Promtius auscultant dictis et credere malunt; Quippe ferunt praua astuti, et plerumque dolosa Consilia et vitium pulchro sub cortice velant. Sed licet in multis astuti ludificentur Hos quos dixi asinos, tamen una superstitionis Est facilisque via et cunctis iam cognita seclis, Qua astuti in primis utuntur. Namque Deorum Addicunt sese templis ac sacra ministrant; Tunc implent urgentque metu insulsissima corda Stultorum, terrentque minis, nisi numina placent Muneribus, redimantque datis sua crimina nummis, Quos ipsi mox accipiunt, quibus et sua saepe Scorta sacerdotes casti mulasque saginant. Nempe, sacerdotum qualis sit vita modusque Fallendi stultos, quis non videt? attamen ipsis Haec impune licent. Tanta est clementia Regum, Dumtaxat ludo, ventri, Venerique vacantum. Haec quoque Dii faciles tolerant, paruique videntur Pendere, qua sua sacra manu, quo pectore fiant, Quo probro in terris quoue afficiantur honore. Sed redeo ad stultos, quos quando extollit, et alto Collocat in solio cupiens Fortuna iocari; O quot stultitiis tunc omnia plena videbis! Quas memorare nimis longum foret. Improbitas tunc Exultat, virtusque mouet contemta cachinnum. Tum choreis lautisque epulis, variisque vacatur Ludis atque iocis, tum scurrarum ac meretricum Agmina cernuntur passim, tum sola voluptas Turpis et insipiens tota dominatur in orbe. Qualis enim rex est, talis quoque subditus illi Esse solet populus, studiisque tenetur eisdem. Non est sola tamen stultis cognata voluptas; Ira frequens etiam quatit illos, pronus in iram Stultorum est animus, facile excandescit et audet Omne scelus, quoties concepta bile tumescit. Tunc ferri sceleratus amor rixaeque cruentae Surgunt, et gelidae dant plurima corpora morti. Ergo ferum genus hoc hominum est, valdeque cauendum. Vltimus est digitus minimus, quo saepius aures Scalpuntur, dicique ideo solet auricularis; Hic locus est insanorum, qui mente videntur Exuti, quibus est usus rationis ademtus; Quorum si nunquam cesset furor, expedit illos Oppetere et tantum moriendo relinquere morbum. Ergo hominum duo sunt genera et non plura bonorum. Caetera (nam mala sunt) vitato sedulus; aut, si Non vitare potes, saltem irritare caueto; Nam furit atque ferit saeuissima bellua vulgus. Postquam sic fata est proles Areteia, numquid A vitiis (inquam) possunt ad honesta vocari Officia astuti et stulti? an via nulla medendi est Criminibus? vel si qua via est, edissere quae sit. Tali autem mihi tunc respondit voce Timalphes; Natura, ut multos humano in corpore morbos Ingenuit, sic multa animo mala contulit aegro, Atque suos parti utrique est largita labores. Aspice quanto hominum genus amplectatur amore, Opportuna tamen medicamina multa creauit; Quod nisi fecisset, nimis iracunda fuisset. Ergo eadem nocuit, quae profuit, utque nocendo Ingeniosa fuit, fuit ingeniosa medendo: Vt dubites materne an sit dicenda nouerca. Sed nunc mittamus morbos et pharmaca quae sunt Corporis; ista patent iam multis edita libris. Deque animo (ut melius quae me paulo ante rogasti Percipias), quantum res postulat ipsa, loquamur. Principio, ut iussu naturae rustica tellus, Vrticas tribulosque et vilia gramina gignit, Ni cultura frequens adsit, multoque labore Ingratas rastris ac vomere dissipet herbas; Nec satis hoc; opus est etiam bona semina ibidem Spargere et assidua sparsis insistere cura; Sic animus, dum corporeo stat carcere vinctus, Horrescit densis vitiorum sentibus, et fit Pene ferus, nisi prudenti cultore iuuetur, Qui vitia expungat, virtutesque inserat apte. Sed quae sit cultura animi, fortasse requiris. Est sophia, est inquam sophia: hanc intellige, mores Quae docet atque probos homines facit, et viuendi Recte monstrat iter mortalibus, ut pietatem Iustitiamque colant suadens et crimina vitent. Sola haec nimirum sophia et sapientia vera est, Non ea, cui passim medici vafrique cuculli Temporibus nostris incumbunt nocte dieque, Quaerentes rerum abstrusas euoluere causas, Naturaeque intus latitantis pandere claustra, Materiam primam vacuumque ac mille Chimaeras Inflatis buccis ructantes, ut videantur Docti et rugosas distendant aere crumenas. O bellam sophiam, cuius studiosa iuuentus Aut inhiat lucro, aut sterili ambitione tumescit, Sed nil candidior, sed nil moratior exit! Non haec est cultrix animi et sapientia dici Iure nequit, potiusque vocanda scientia, si non Ambiguos veri calles decepta relinquit. Ergo hanc qui didicit, scit, non sapit atque scientis Nomen habere potest forsan, sed non sapientis. Haec duo sunt etenim spatiis disiuncta reductis, Suntque operum diuersorum. Sapientia fructum Producit vitae, fert ipsa scientia florem. Prodest illa, sed haec ornat; considerat illa Quae sunt intra hominem, haec circa exteriora vagatur; Illa pium ac iustum, haec doctum facit atque disertum. Proinde animi cultrix sola est sapientia, mores Quae docet, ut dixi. Haec etenim vitia omnia vellit, Virtutesque serit, quas coelesti irrigat imbri. O humani generis lux, o via vera salutis, Praesidium, portus, solamen, regula vitae! O pax et medicina animi, o venerabile asylum, Suauior ac potior, sapientia, nectare! quis te, Quis te nunc amat aut sequitur? tibi quis locus aut quis Est honor in terris? quondam regnare solebas In templis, in porticibusque et gymnasiis et Conciliis, Regumque aulis; nunc cognita nulli es; Sed pro te regnant nugae, et mera somnia vatum. Quid nunc in ludis pueri, imprudensque iuuentus Discit? fabellas turpes vel prorsus inanes. Ecce sedens alte praeceptor, codice aperto Excreat, et postquam circumspectauit hiantes, Arrectasque aures tironum, voce sonanti Aut tragicas laruas aut comica scorta referre Incipit, aut veterum insanos effutit amores, Aut quod monstrosum et saeuum et plorabile narrat. O caput helleboro dignum! sic pectora pura Imbuis? et rerum ignaros hac fruge saginas? Hoc sale conditur tenera ac petulantior aetas? Non pudet his nugis absumere turpiter aeuum? Hinc tot ubique vides prauos, tot ubique scelestos: Hinc et tanta seges vitiorum crescit ubique, Quando nulla animis cultura adhibetur honesta. O corruptores! non cultores puerorum! Discite vos prius, inde aliis ostendite rectam Viuendi formam et sanctos inducite mores, Ne pecudum ritu vitam ducatis inertem. Tu vero, Stellate, audi: te namque docebo, Et paucis, qua animus tibi sit ratione colendus. In primis unum esse Deum meditare frequenter, Immensum, aeternum, summum, optimum et omnipotentem, Qui coelum et toto fulgentia sidera coelo Caeteraque aut oculis apta aut non apta videri, Ex nihilo, nutu solo, sine tempore fecit, Factaque perpetuo studio seruatque regitque. Hunc venerare, time, cole, lauda et saepe precare Nocte dieque, oritur quum sol, quumque occidit et quum Aequali spatio meta disiunctus utraque est. Nam prima est virtus, prima est sapientia, Regem Coelicolum patremque hominum cognoscere, amare, Sinceroque animo laudare, timere, precari. Hoc sine virtutes alias nihil esse putato; Hoc vero solum pene est satis. Ergo teneto Corde ac mente Deum saepe, et saepe ore vocato; Hac pietate potest tibi nil contingere maius. Haec ad virtutes alias est ianua, quippe Diuino nequeunt prorsus sine numine haberi Virtutes aliae et nequeunt vitia ipsa caueri. Praeterea ciues coeli angelicasque cohortes, Et summi Regis famulos sanctosque ministros Diuinae maiestatis iussa efficientes, Adstantesque illi feliciter omne per aeuum Aetheris in campis puri semperque sereni, Saepe piis precibus supplexque orare memento, Vt tibi praesto adsint et saeua pericula pellant, Dignenturque Deo te commendare. Profecto Possunt atque solent multum prodesse roganti Angelicae mentes humanaque vota secundant. Nec sis tu e numero illorum (caue quaeso) putant qui Nil melius naturam homine ac nil dignius usquam Finxisse. Insani: quum tot terraque marique Viuere conspiciant animalia, in aethere credunt Stellarumque globis nullos habitare colonos, Et deserta poli censent spatia ampla beati. O curuas animas, o pectora plena tenebris! Percipere humani sensus non omnia possunt; Plurima sunt quae oculos fallunt, sed mente videntur, Vnde acies mentis potius ratioque sequenda est, Quae docet esse Deos, coelumque habitarier. Ergo Aut stellae Dii sunt aut lucida templa Deorum. His fundamentis iactis, amplectere deinde Iustitiam, et per te nulli unquam iniuria fiat, Sed verbis aliisue modis fuge laedere quemquam; Quodque tibi nolles aliis fecisse caueto, Quodque tibi velles, aliis praestare studeto. Haec est naturae lex optima; quam nisi ad unguem Seruabis, non ipse Deo (mihi crede) placebis, Postque obitum infelix non aurea sidera adibis Alterius famam vel honorem tangere, vel rem Inuidia aut ira aut suadente cupidine noli; Immo iuua, quos esse bonos intelligis, omni Sedulitate; malisque interdum gratificare Quo tibi vel nunquam noceant, vel parcius obsint. Nec te a iustitia retrahant mala munera amorue Aut odium: namque haec tria sunt quae lumina mentis Praestringunt, rectoque homines a limite trudunt. Sed memor esto Dei semper mortisque futurae. Post haec illecebras omnes fuge corporis atque Frena voluptati durissima pone. Voluptas Improba perniciem ingentem mortalibus affert; Nil magis aduersum est virtuti: tendere sursum Nititur assidue cognata ad sidera virtus; Contra inimica polo semper petit ima voluptas, Et pecudum in morem despectat cernua terram, Suffocans animi vires et corporis: unde Ignauos facit et morbos inducit amaros. Haec illa est Circe, haec Syren, hic hamus iniqui Daemonis; hoc laqueo innumeros capit et prohibet, ne Post mortem patrii redeant ad limina coeli, Callidus, et secum tenebris includit auernis. Has ergo insidias, hoc blandum et dulce venenum Hostis tartarei, quantum potes, aufuge cautus; Ne te poeniteat frustra, quum serior aetas Sentiet ingenium, famam, rem, membra perisse Exiguo mellis gustu et dulcedine inani. Tunc etenim, ut multi, dices, o tempora pulchra Quam male vos noui! quo fugistis? miserum me! Si mihi nunc reddat pueriles Iuppiter annos, Et liceat Samios iterum contingere ramos, Pergam illuc dextro quo tendit littera cornu, Sit licet angustus limes perque ardua surgat. Est melius virtute nihil, quae permanet omni Tempore, quae laudem tribuit, largitur honorem, Censum auget, vitam seruat, post funera durat. At me infelicem decepit blanda voluptas, Quae iam pridem abiit meque inter damna reliquit. Namque ego, dum iuuenis meretricia lustra frequento, Dum ventri et somno, et ludo sum deditus amens, Discere nil volui, studium librosque perosus, Contempsique bonas artes; nunc (heu) video me Indoctum, infamem, sine nummis, corpore fracto, Mente hebeti, sensu obtuso: vixi hactenus, ut qui Dum stertit vigilare tamen se credit et errat. Talia ab ignauis iactari verba frequenter Consuerunt, ubi iam morti vicina senectus Expendit sero male ductam examine vitam. Maxima pars pecore amisso praesepia claudit, Tumque sapit quum calua retro fortuna recessit, Et medicum quaerit, quum spes est nulla salutis. O miseri, dum tempus adest, agnoscite tempus; Nam fugit hora leuis nec scit fugitiua reuerti. Nil lacrimae et gemitus defuncto corpore prosunt. Vtilis est medicina suo quae tempore venit. Quare tunc opus est, quom florere incipit aetas, Virtutem amplecti; tunc rectum carpere oportet Viuendi callem, et studiis incumbere honestis; Tunc est utendum ratione, animusque regendus Consilio, dum mollis adhuc, ne forte malarum Melle voluptatum captus petat auia praeceps. Qui sapit, hic sapiat cito; nam sapientia sera Proxima stultitiae est, fertque importuna dolorem, Deplorans frustra graue et irreparabile damnum. Est tibi praeterea sitis improba diuitiarum Omnino, et scelerata auri vitanda cupido; Namque ubi auaritia est, habitant ferme omnia ibidem Flagitia, impietas, periuria, furta, rapinae, Fraudes atque doli, insidiaeque et proditiones, Iurgia et infandae caedes. Quid singula narrem? Denique sordidius nil est, nil peius auaro, Qui totus terrae immersus, ceu talpa, cupit nil, Nil amat agnoscitue aliud quam munera terrae, Propter quae solet omne scelus patrare, Deumque Nullum alium, praeter nummum, vesanus adorat. Nec videt infelix, quam sit fragilisque breuisque Vita hominum, et quam mors contracto semper ab arcu Excutiat gelidas humana in corda sagittas, Nec iuueni parcat, nec docto, nec locupleti, Sed quodcumque caput nullo discrimine pulset. Saepe etiam propius tunc sit, quum longius esse Creditur, et subitos ferat improuisa tumultus. At tu diuitias terrenas, et bona caecae Subiecta imperio sortis, nec pendere magni, Nec multum curare velis: nam propria cuiquam Non ea sunt, quae pro arbitrio largitur et aufert Instabilis Fortuna suo; vel morte recedunt, Diuersos dominos permutatura vicissim. Sunt alia inquirenda tibi bona, sunt potiores Diuitiae cupiendae, omni quae tempore durant, In quas nec morti nec sorti est ulla potestas. Has cumulare tibi studeas noctesque diesque; Nam vere tunc diues eris vereque beatus. Caetera, quae vulgus demens miratur et optat, Si tibi sint, nummi, fundus, domus et pecus, illis Vtere, (quis prohibet?) iuste tamen atque modeste; Quumque potes, miserere inopum et ne despice egenos. Hoc pacto acquires laudem aeternamque salutem, Et pro terrenis coelestia munera habebis. Non homo, sed lupus est, quem non clementia tangit, Qui non alterius miseranda sorte mouetur, Qui negat auxilium socio praestare roganti. At, si pauper eris, patienter sustine et aequo Pectore pauperiem tolera. Magis ille sinistris Casibus afficitur, plus curarum atque laborum Perpetitur, qui plura tenet, cui plura dedit sors, Deprimiturque adeo rerum grauitate suarum, Vt contemplari nunquam coelestia possit. Esse leuem et vacuum terrenae faecis oportet Illum, qui aethereas animo vult tendere ad arces. Nam quo quisque magis terram petit, hoc magis alto Abstrahitur coelo, superaque a luce recedit. Atque ubi quisque suos thesauros possidet, illic Assidue cor habet, semper conuoluitur illic. Est igitur multis paupertas utilis, illos Exonerans, ut ad astra volent leuioribus alis. Sed tibi non minus est vitanda superbia, mater Rixae odiique, urbes studia in contraria scindens, Excidiumque ferens multis. Hac peste laborans Olim Roma ruit, ciuili oppressa furore. Hoc fuge tartareum monstrum, si quaeris amicus Esse Dei, et tandem coelo post fata potiri. Nemo superbus amat superos, nec amatur ab illis. Vult humiles Deus ac mites, habitatque libenter Mansuetos animos procul ambitione remotos; Inflatos vero ac ventosos deprimit idem, Nec patitur secum puro consistere Olympo. Ergo, utres tumidi, quid vestra superbia vobis? Quid tituli illustres, praeclaraque nomina prosunt, Quae cito mors rapit, et lethaeas mergit in undas? Laudari a vulgo cupitis, vulgoque placere; Dicite, iudicii quid habet plebecula veri? Vos putat esse Deos; quid tum? quum sitis aselli, Humana exterius tantum apparente figura, Fallitis ignaros homines, non fallitis ipsos Coelicolas; immo his risum stomachumque mouetis; Nam vestros mores, occultaque crimina norunt. Sed vos, o caeci, Diuos nihil esse putatis, Nec superesse animas, extincto corpore, vestras Creditis atque ideo praesentis commoda vitae Optatis tantum, deridetisque futuram. Quam multae pecudes humano in corpore viuunt! Hinc vestri erroris causa est vestraeque ruinae, Quod nil crassa acie nisi corpora crassa videtis, Nec veras res, sed rerum cognoscitis umbras. Maxima pars fumo gaudet, fumoque repletur. Stulti, quid fumo est leuius? quid inanius? aut quid Ridiculum magis esse potest quam quaerere honorem Immeritum, et causas veri contemnere honoris? Aspicimus prauos, indoctos, mentis egentes Sublimi in solio positos, dominarier illis Qui se sunt longe meliores et quibus ipsi Deberent seruire magis. Nempe improba ludit Rebus in humanis Fortuna, et lege sine ulla Omnia confundit, plerumque ad sidera tollens Ignauos seruos, pistrino et carcere dignos. At si sana foret, solis sapientibus orbem, Vt decet, ut par est, committeret ipsa regendum. Cuncta etenim recte fierent legesque vigerent, Sacraque tractarent puri innocuique ministri, Et Dii se sinerent mortali luce videri. Sed personatis gaudet temeraria mimis. Fert tamen ista Deus summus, qui talia posset Corrigere: et cur nos etiam non ista feramus? Quid prodest verum firma ratione tueri Et nil proficere atque odium sibi quaerere frustra? Spernitur ac damnum patitur sapientia, cui non Respondent vires, quam nulla potentia fulcit. Vnde tacere quidem praestat; tu despice laudes Insulsas vulgi et fortunae munera caecae, Atque Deo studeas omni virtute placere. Post cineres est verus honos, est gloria vera, Quae datur astrifero in coelo iustisque piisque. Tunc mites humilesque suo laetantur honore. Ast Stygia maesti lacrimant in valle superbi. Postremo compesce iram; parit ira furorem, Turpia verba furor, verbis ex turpibus exit Rixa, ex hac oritur vulnus, de vulnere letum. Ira adeo mentem confundit, ut, ebria bile Feruenti, nequeat dignoscere quid sit agendum, Iudiciique expers plerumque per auia tendat. Mox dolor atque pudor facta inconsulta sequuntur. Ergo caue hanc, animumque rege, et te vince, ferendo Fortiter; egregia est etenim Patientia virtus; Qua quicumque caret, careat probitate necesse est, Sitque ferus, semper rixas et iurgia semper Exercens: propria est nimirum rixa ferarum, Pax vero tranquilla decet mortalia corda. Vir bonus et sapiens quaerit super omnia pacem, Vultque minora pati, metuensque grauiora, cauetque Ne paruo ex igni scelerata incendia surgant. Qui nil ferre potest, hominum commercia vitet, Et solus degat siluis aut montibus altis. Qui vero humanos coetus urbesque frequentat, Discat multa pati, frenisque coerceat iram, Dissimulans conceptam arcano in pectore bilem; Nec facile atque leui de causa, abrumpere pacis Vincla velit, quantumque potest ignoscat amicis, Vt possit quam aliis veniam dedit ipse mereri. Pauca haec de cultura animi dicenda putaui, Sufficiuntque satis. Potuissem his addere plura. Sed cui sunt haec pauca, illi non caetera deerunt; Aduenientque ultro quaecumque videntur omissa; Nam comprenduntur tacite et clauduntur in istis. Attamen interea sapientum incumbere libris Est operae pretium et rerum perquirere causas, Denique doctrinis variis componere mentem; Quippe animus sine doctrina est ignauus hebesque. Hoc igitur pacto (ut dictum est) florescere possunt Virtute ac meritis stulti astutique, colentes Sese animumque suum, et coelesti sede potiri. Talia dum memorat ductor meus, ecce Deorum Nuntius, Atlantisque nepos, Ioue missus ab ipso, Astitit atque iubet supera ad conuexa Timalphen Ire citum. Namque aiebat dudum esse vocatos Coelicolas omnes Iouis ad tecta aurea summi, Velleque de rebus grauibus nonnulla referre Momum, utrum quosdam monachos in colle manentes Extra urbem, cuius prope moenia labitur atque Intrat in Adriacas piscosus Ariminus undas, Diuitiis deceat priuari et partibus illis, Quas auferre solet cristatis villica gallis, Quum sint lasciui nimium, nimiumque superbi, Et spernant omnes et turpia multa licenter Committant, senis exemplo, qui praesidet illis. Proh pudor, hos tolerare potest Ecclesia porcos Dumtaxat ventri, veneri, somnoque vacantes? Quo audito confestim abiens Areteius heros Mercurio me commendat, qui ad tartara iturus, Plutoni secreta patris mandata ferebat. Hic comprensum arcte tenuit me, et nubila vexit Per media in terras, quo Thuscus tempore Clemens Intra Felsineos habitans cum Caesare muros Florentinam urbem longa obsidione premebat. Ergo Atlantiades, quatiens talaribus auras, Peruenit tandem sancti ad praerupta Marini Saxa et stelliferum ferientes aethera rupes. Inde, breui lapsu, posuit me in pinguibus agris Verruculi, mox infernas properauit ad oras.