CroALa, 2024-05-21+02:00. Nodus PALINGEN.zodi-03.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/PALINGEN.zodi-03.xml.
Gemini Lutea quadriiugo curru surrexerat Eos, Astraque cedebant euanescentia coelo; Iam diuisus erat Titan, mediumque videbant Antipodes, medium noster monstrabat horizon; Mirabar quianam mediis de fluctibus ignis Exit inextinctus? certe haec contraria sese Mutuo corrumpunt; quin sol extinguitur undis? Igneus aut igitur non est, aut tingier ipsum Oceano vulgus mentitur. Talia mecum Voluebam, gradior dum propter littora solus; Obuius ecce senex quidam mihi venit, acerno Innixus baculo, nitidoque indutus amictu, Cana tenus medio pendebat pectore barba, Pulchra cutis, laeta et facies, varioque colore Florea candentes decorabant serta capillos. Comminus ut dedimus citroque ultroque salutem: Quo pergam, qui sim, quo dicar nomine, quaerit. Respondi atque eadem pudibunda voce rogaui. At postquam proprium nomen mihi reddidit (ipse Namque Epicurus erat) stupui: ceu rusticus, agrum Qui fodiens reperit latitantem obscurius arcam. Atque ego tunc: "Venerande senex, sic numina semper Cuncta tuis faueant votis, sapientia quando Mira tuis habitat fibris, nisi falsa loquuntur (Vt plerumque solent) homines, praecepta salutis Da precor, et iuuenem prudentibus instrue dictis, Dummodo non te alio grauiora negotia ducant." Ille autem contra: "Me nulla negotia ducunt; Sed quoniam vito curas fugioque laborem, Huc soleo vacuus crebro aduentare legoque Per prata haec varios capiti gestamina flores. Vnde libens et promptus agam quodcumque petisti. Quippe loqui senibus res est gratissima cunctis. At ne nostra aliquis disturbet verba viator, Hinc diuertamus, densaque sub ilicis umbra, Iuxta illas quas cernis aquas, residebimus ambo." Iuimus, et placida sic tandem voce profatur: "Nimirum huc aliquod, iuuenis, te numen adegit, Vt discas hodie quae sit Sapientia. Namque, O superi, quanta rerum caligine totum Immersum est mortale genus? simulacra videre Mille ac mille hominum facile est; sed rarus ubique Verus homo, ut possit non falso nomine dici Mundus stultorum cauea errorumque taberna. Quare adhibe puram nostris sermonibus aurem, Pellere si quaeris miseras a mente tenebras. Principio, verum atque bonum cognoscere oportet Perspicua ratione quidem atque examine recto; Hinc scatet, hinc magnos ducit sapientia riuos. At paucis hoc scire datum est. Nam maxima turba Diuitias summum esse bonum, pars altera honores, Diuersi diuersa putant; mihi sola Voluptas Optima cunctarum rerum censetur; et istud (Ni fallor) vera poterit ratione probari. Omnium enim est finis rerum atque nouissima meta, Ad quam sic hominum facta omnia disponuntur Spicula ut in certum signum mittuntur ab arcu. Nam quis tellurem rastris, quis Nerea tonsis, Aut quis Gradiuum validis tentauerit armis, Denique virtutem quisnam quaesiuerit ullam, Si non hunc praesens monet aut sperata voluptas? Nempe haec principium, medium finisque laborum est. Quod magis ut pateat, quae dicam attentius audi. Omne opus ob finem, ratio nisi desit agenti, Sumitur: hic specie prior est in mente, mouetque Artificem, sed re post facta nouissimus exit. Finis item bonus est, igitur placet atque voluntas, Hunc sibi ut acquirat, primis mediisque libenter Partibus incumbit; sic delectatur, amoenus Sic labor efficitur; causa est ergo ipsa voluptas. Quippe aliud non est quam delectatio quaedam. Sed quia non facile est rudibus ratione doceri, Tentabo exemplis melius recludere verum. Cur fodit atque graui sulcum deducit aratro Agricolae callosa manus? non Sirius aestu Terrificat, non bruma gelu. Cur nauita ponti Insanam rabiem, syrtes, scopulosque minaces Non timet, admoti spernens confinia leti, Veliuola fretus pinu? cur praelia miles Insequitur, gaudetque ferox, ubi classica Martem Saeua canunt, acuitque animos hinnitus equorum? Cur iuuat assiduis alium pallescere chartis Et varios versare libros noctesque diesque? Nempe ut post longos lucrum vel fama labores Iucundum efficiat. Nam si non ipsa placeret Vtilitas et honos, virtus artesque perirent. Est finis per se dulcis, primordia vero Cum mediis propter finem. Nil denique refert, Turpia vel potius cuncta haec videantur honesta. Nam veluti exultat lasciuus turpibus, ipsa Sic virtute bonus placidissima gaudia sentit. Ergo voluptatem propter tandem omnia fiunt, Vel mala declinent homines vel commoda quaerant, Vel laudanda gerant, vel non laudanda sequantur. Hac etiam sola superi mercede fruuntur: Vtile namque illis non conuenit, indigeant cum Nullarum rerum. Sed dices forsan, honestis Numina plena bonis. Quid tum? si talia laetos Non faciunt diuos? tanquam si lignea gemmis Nobilibus, fuluoque ornes simulacra metallo. Adde aliud: quoties perfecta est causa, necesse est Inde parem effectum procedere. Vis igitur quum Quaeque animae bene disposita est, atque optima seruat Obiecta, esse bonum summum nemo hercle negabit Qui sapiat; verum tali de fonte voluptas Cogitur effluere. Auditus sic laetificatur Harmonia numeris contexta dulciter aptis: Sic forma egregia visus; sic nasus odore Mirifico: hoc ipsum reliquis de partibus aio. Quid quod cuncta Venus terris animalia gignit, Atque eadem (nisi vera neges) est summa voluptas? Praeterea, labor atque dolor mala maxima cum sint, Atque voluptati contraria, iure voluptas Esse bonum summum censebitur. Oppositorum Opposita est etenim ratio. Proinde omnia quaerunt Naturae instinctu quae sunt iucunda, cauentque Tristia. Quis vero naturam fallere credat? Est summum ergo bonum, quod amant animalia quaeque. Sed quid amant vel quid nisi dulcia gaudia quaerunt? Multi autem dicunt: virtutem acquirere oportet Sudando, algendo, dum viuimus; atque voluptas Est fugienda; frui tamen hac post fata licebit; Gaudia quippe Deus iustis aeterna parauit. Nil rationis habet vox haec, prorsusque videtur Irrita. Namque animas post funera viuere perque Tartareos volitare lacus, et pendere dignas Pro meritis poenas, vel sumere praemia facti, Credere quis debet, nisi cui mens integra non est? Haec sunt, o miseri, vatum commenta furentum, Mos quibus est semper varias effingere nugas, Vt stolidas dictis delectent talibus aures. Finxerunt Stygii pallentia regna tyranni, In quibus est Phlegethon, flammis crepitantibus ardens, Tergeminus canis, et pictis armata colubris Tisiphone, extensi per iugera longa Gigantes, Et sine luce umbrae, et vasti non ulla cremantes Ligna foci; riget hic hiemis sine tempore frigus, Roboreque ex nullo gemit hic compacta phaselus, Dum senior nimias transuectat portitor umbras; Aeolides saxo cruciatur, Tantalus unda, Vasa maritinecae gestant rimosa sorores, E quibus unda fluit vano repetenda labore. Plura etiam, quae nec pueris credenda videntur, Talibus in regnis cecinerunt esse poetae. O dii, quam magna est penuria mentis ubique! In nugas quam prona via est! quid creditis ista, Insani, quae nec possunt ratione probari Vlla, nec sensu agnosci? quid vana timetis? Qui facilis credit, facilis quoque fallitur idem. Lucra sacerdotum sunt haec artesque dolosae. Ast ubi vita semel tenues defecit in auras, Nil sumus, ut nondum geniti nil prorsus eramus. O nimium infirma et fragilis nimiumque superba Atque audax natura hominum, quo freta perennem Stulta tibi vitam promittis? desine velle, Cum sis vile lutum, aetatem sperare deorum. Quaelibet orta cadunt, et finem coepta videbunt. Ingentes urbes populosque, ingentia regna, Supremos montes et maxima flumina tandem Aufert longa dies: at tu, vilissima puluis, Semper eris? tanta est modicae fiducia mentis? Nempe laboramus frustra, virtutis amore, Somnia sperando et vanas fingendo Chimaeras. Stulti sunt qui pro certis incerta sequuntur, Et qui pro dubiis quae sunt manifesta relinquunt. Dulcia sed remanent longaeuae praemia famae. Hoc certe nil est, cum tu post funera nil sis. Fama quid est, si nil delectat fama sepultos? Quid lapis aut stipes laudum praeconia curant? Si non laetaris viuens, laetabere nunquam. Proinde aetas donec breuis haec incertaque durat, Gaudebit quicumque sapit pro viribus; et non Frangetur quoties fortunae urgebitur ira; Dulce autem quaeret, si quid continget amari. Ergo ne longis teneam te ambagibus ultra, O iuuenis, dum fata sinunt, te viuere laetum Hortamur, quantumque potes lugubria pelle." Talia barbati postquam mihi verba magistri Haud paruam fecere fidem: "Pater optime, dixi, Pro tantis nequeo dignas tibi reddere grates Officiis: verum donec spirare licebit, Debebo, ac memori seruabo haec pectore dicta. Scrupulus ast unus restat. Nam discere oportet Non solum quid agas, sed quae via detur agendi. Ergo voluptatem doceas quo acquirere pacto Possim, qua sit iter, per quod tendatur ad illam." Tum senior: "Breuis et lata et decliuis eunti Est via: non procul hinc habitat regina Voluptas, Quae si forte tibi cordi est, vestigia nostra Iam sequere, hac per me poteris gaudere reperta." Portio siderei nondum transmiserat orbis De tribus una diem, nisu quum surgit anhelo Grandaeuus sapiens; quo praecedente sequebar Pone: simul gradiens per deuia comminus ibam. Progressisque parum moles oblata palati Eximia est, scitorque ducem: "Sublimis et auro Tam preciosa domus quo possessore tenetur?- Plutus, ait, tenet hanc, indutusque arma satelles Seruat iter, prohibetque ultra transire volentes, Ni prius hunc adeant et blando munere placent. Ipse autem celsa residet, quam cernis, in arce. Tres tantum natae thalamo versantur eodem, Quarum si quaeris cognoscere nomina, dicam: Sordida Luxuries, tumidisque Superbia buccis, Nec non audaci stolida Ignorantia vultu." Tunc ego: "Quis, dixi, dominum nos ducet ad istum?- Tres illi ancillae sunt, per quas ire licebit, Respondit senior, Sors, Fraus, Vsura: patebit Cuilibet ingressus facilis, ducentibus istis.- Dona mihi non sunt, inquam, quae tradere possim: Nec tutum ancillis confidere talibus: ergo Monstra aliam mihi quaeso viam." Tunc reddidit ille: "Est alia, est, per quam, si vis, transibimus.-Eia Duc", inquam. Et pariter digressi, tendimus imam In vallem, praebebat iter qua semita nobis Scrupea, et incultis homini vix peruia dumis. Hic Paupertatis pergendo offendimus aedes Exiguas, lacero pendentes culmine: praeter Ivimus, et vastum nemus e regione videmus. "Haec, quam proceris ferientem sidera cernis Arboribus, sylua, est (inquit dux) inclyta sedes Reginae, per quam nobis licet esse beatis; Sed facie et manibus lotis accedere oportet: Quaque potes, totum te orna, vultumque serena. Nam Dea nec sordes, nec vult admittere curas. " Paruus erat veniens per leuia saxa deorsum Riuulus, et blando suadebat murmure somnos; Hic faciem laui atque manus rigidosque capillos Pectine composui, totoque in corpore vestes Aptaui, atque leues pepulerunt seria ludi. Sic hilaris gradior. Iam quantum funda retorto Verbere ferre potest, iactu non amplius uno, Emissum lapidem, distabat sylua: canentum Suaue melos volucrum, suaues sentimus odores, Quorum illic magna apparebat copia florum. Tale nemus non mollis Arabs, Panchaia quamuis Thura ferat passim, vidit: non Indus Eous, Non Scytha laurifero spectabilis undique ramo, Non demum coeli qui pondera sustinet Atlas: Illa licet Satyri teneant loca, quos Nympharum Vrit amor Dryadum, et choreas per gramina ducant. Dulcibus et nitidis undis cursuque silenti Ibat circum amnis, quantum transcendere saltu Posset venantum fugiens conuicia ceruus, Tantum distabant ripae; sed plurima claro Squammigeri pecoris ludebant agmina fundo. Vltima cingebant syluae quasi moenia pulchro Ordine dispositae et superantes nubila pinus, Pinus quae duro clauserunt cortice quondam Dilectum Cybelae iuuenem. Phoebea cupressus Iuxta aderat, paribusque comis surgebat in altum: Non illic deerat quercus, non esculus, ilex, Robur, acer, platanus, suber, nux, arbutus, alnus, Orni, castaneae, coryli, piceae, tiliaeque, Palma, abies, myrtus, veterumque obsonia fagus, Aurea Saturno fluerent quum secula rege; Non vitis, ficus, malusque et amica Priapo Lotos, non hederae et vatum gestamina lauri, Morus et Alcidae gratissima populus arbor, Non pirus atque salix prunusque et pallida buxus, Mespilus atque olea et cerasus, non sorbus et ulmus Et siliqua et primos quae monstrat amygdala flores. Quid memorem cedrum atque ebenum mensisque petitam Materiam citrum, cui cedere creditur aurum? Quidue alias plures? quarum si nomina tentes Dicere, Marmaricas citius numerabis arenas. Ingredimur, qua pons ripam iungebat utramque; Intus erant spatiis amplis visuque decoris, Huc illuc longo tendentia compita tractu, Purpureae niueaeque rosae pictique hyacinthi, Narcissi et violae et vaccinia mista ligustris, Liliaque et longum viuens amaranthus in aeuum, Puniceis foliis nec non caryophilus albis, Balsamaque et casiae et costi myrrhaeque crocique, Mentha, thymum, thymbra et bene olentis amaracus horti Deliciae, Idaliis oritur quae plurima syluis: Hinc atque hinc suaues spirabant undique odores: Mille avium species implebant murmure syluam, Et liquidum vario feriebant aethera cantu. Coniugis infandum Progne deflebat amorem, Fortunamque suam atque Ithyli Philomela gemebat, Psittacus humanas operoso gutture voces Reddebat, tenuesque sonos variabat Acanthis. Iugis aquae riui nitidis de fontibus inter Manabant flores, et gramina laeta rigabant. Non Massyla illic degebat bellua, nec vox Sacrilegi est illic audita Lycaonis unquam, Non aper aut ursus, non velocissima tigris Prorsus erant, trifidis nec tristia sibila linguis Talia spargebant tumidi per rura cerastae. Denique non illic nisi blanda et amantia pacis, Auriti lepores, cerui, damae, capreaeque. Et quanquam ver semper erat, dulcissima ibidem Poma tamen deerant (dictu mirabile) nunquam. Pene polum medium lampas Phoebea tenebat, Quum locus est visus nobis, ubi Diua manebat, Campus erat nemore in medio spatiosus et herbis Plenus odoriferis; nulla illic creuerat arbos. Circum aderant mensae egregiae, dapibusque refertae, Qualibus accubuit Capuae Dux luscus, et ipsi Accubuere olim qui Ancilia sacra gerebant. Tunc Senior: "Iam tempus adest, potemus, et esca Instauremus (ait) vires; nam sobrius ire Ad Diuam vel ieiunus prohibetur; et omnes Huc quotquot veniunt, impune absumere possunt Gratisque has epulas. Dea sic vult. Cumque comesae Deficiunt, famulae reparant renouantque sapores." Vescimur atque mero madidi vix surgimus et pes Figebat dubios titubanti poplite gressus. Tum magis optamus reginam accedere ad ipsam. Quam medio in campo spatiantem maxima turba Pone sequebatur, iuuenes, pueri atque puellae, Maturique senes at non matura gerentes. Illius ad dextram mulier pulcherrima secum Ibat habens puerum, cuius pendebat ab armo Feralis pharetra et diris metuenda sagittis. Caecus erat nudusque et versicoloribus alis; Arcum gestabat manibus neruumque trahebat; Quanquam oculis captus, certis tamen ictibus omnes Figebat puer ille ferox praecordia pulsans Atque iterum facto remeabat vulnere telum. Iamque illum penitus populum misisset ad umbras, Foemina ni quaedam tales miserata ruinas Auxilium miseris mira pietate tulisset. Namque ubi cuiusquam per saucia pectora ferrum Viderat intrasse, et tepidum emanare cruorem, Accurrens pariterque salubria pocula praebens, Seruabat vitam; sed vulnera dira manebant. Reginae ad laeuam mulier stans altera habebat Semper in ore cibos; manibusque et vestibus unctis Sordida curabat solius gaudia ventris, Grandiaque inuerso siccabat pocula fundo. Haerebat puer huic alter, qui vertice nutans Conniuensque oculis, vigilare nec ipse valebat, Nec vigilare ipsam dapibus vinoque grauatam Nescio quo saepe aspergens humore sinebat. Rauca Cyteriaco resonabat tibia buxo Illic; ast alii citharas et plectra mouebant. Orpheus Eurydicen serpentis dente peremptam Immitesque Erebi leges cassumque laborem Deflebat, secumque feras et saxa trahebat. Carmina delphinis miranda canebat Arion, Nauigium infelix referens nautasque dolosos. Oedipodionias iterum consurgere Thebas Nobilis Amphion cantu fidibusque iubebat. Turba sequebatur saltando caetera, cuius Lumina caligo quaedam satis atra premebat Et cuiusque caput nebulae circumuolitabant; Inter quos unum vidi nouique; tabellam Quippe manu scriptam per talia verba tenebat: "Sardanapalus ego, Assyrio diademate quondam Inclytus, haec habeo quaecumque famelicus edi Et quaecumque hausi suadente libidine; donec Viuitis, o miseri, quid gaudia postergatis? Heu mihi! post mortem nulla est speranda voluptas, Discite ab exemplo, mortales, discite nostro." Post omnes, extrema acie duo monstra subibant; Quorum unum variis linguis foedabat euntes; Ast aliud semper stimulis vexabat acutis. Quapropter dulces lusus turbabat amaror. Vsque adeo nobis aeterni regia coeli Inuidet atque malis hominum gaudere videtur Vsque adeo votis contraria numina nostris. Cumque tot aduersis aeuo fugiente premamur, Laetitiae vix hora datur, vix hora quietis. Et, si qua est, breuis est et non sincera voluptas. O vita, exilium merito dicenda, quid ipsos Damna iuuant adeo superos mortalia? quare Malunt nos tristes potius quam viuere laetos? Vnde in nos odii tanti manauit origo? Vince Deos, animo patienti aduersa ferendo. Haud multo spatio iam turba aberamus ab illa, Quum subito, a dextra nemoris, matrona venusto Corpore, virgineo vultu incessuque seuero, (Qualis in aetherea Iouis vxor creditur aula, Quum medios inter graditur pulcherrima Diuos) Occurrit nobis, crines lacerata sinusque, Et moesta et vili quamuis circumdata panno, Non spernenda tamen; roseoque haec edidit ore: "Quo ruitis, miseri? quo vos insania ducit? Sistite, neu faciles in damnum currite vestrum, Et quaecumque loquar vobis, audite parumper." Sistimus atque eius dictis intendimus aures. "Principio, non est, ut forsan creditis (inquit) Haec Dea, nec prorsus Diuum de sanguine creta Ad quam nunc itis, cuius vos iungere castris, O caeci, cupitis, sed dira et pessima Erinnys, Incautos blanda semper sub imagine ludens, Promittensque fauos, aloen infida ministrat. Neu vos decipiat, facies quod pulchra, quod extra Tota nitet gemmis atque auro; namque sub ipsa Nescitis quam sit turpis, quam sordida, veste. Intus mille latent mendae perditque clientes Ipsa suos, falsa captos dulcedine, sicut Perduntur pisces, quos fallit arundine longa Piscator, dum littoreas demittit in undas Fila sedens scopulo atque hamos tenet esca latentes; Illi concurrunt auidi, rapiuntque tenaces Ore cibos, sed mox haerent ac fila sequuntur. Non tantum Libycae Syrtes, vel tecta nefandi Antiphatae, vel Scylla vorax, vel saeua Charybdis, Vel quodcumque aliud, quantum est fugienda Voluptas. Eheu, quas infert mortalibus ista ruinas! Quot claros alioqui homines, quot regna, quot urbes Perdidit haec? sed ne multis vos ipsa fatigem Exemplis, unum sat erit notumque referre. Quis fuit Alcida maior? quis tanta peregit? Nam geminos infans suffocauisse chelydros Dicitur exiguis elidens guttura palmis: Ipse Molorchaeum fertur superasse leonem: Extinxisse caput semper crescentis echidnae; Hic domuit ceruam aeripedem, taurumque ferocem Expulit et valido volucres Stymphalidas arcu; Fregit Threicii praesepia dira tyranni; Fregit et hic, Acheloe, tibi de cornibus unum; Hesperidas pomis, bobus spoliauit Iberum; Infernas adiit sedes, triplicemque retraxit Inde canem, spumis insana aconita serentem; Eiusdem manu Erymanthius occubuit sus; Sensit et Antaeus sublatus in aera vires Herculeas, raptorque boum Vulcania proles. Hic demum fesso potuit succurrere Atlanti, Grandibus astra tenens humeris axemque labantem. Attamen (o fallax, o perniciosa Voluptas) Imperiosa tulit Gygeae iussa puellae. Et qui non timuit toruam cum Dite Megaeram, Tartareumque gelu et flammas Phlegethontis et ipsum Porthmea, terrifico aspectu, hirsutisque capillis, Saepe minas tenerae demens expauit amicae, Pro clypeoque colum gessit, pro casside mitram. Quaeque prius clauam ingentem vibrare solebat, Foemineo ritu torquebat dextera fusum, Et calathis dominae referebat pensa peracta, Dum metuit scuticam, muliebri indutus amictu. Amphitryoniade, quis te furor obcaecauit? Vtque Ithaci socios mutasse venefica Circe In porcos fertur, texisseque corpora setis, Non secus ista suos mutat regina clientes, (Si debet regina magis quam serua vocari) Namque manu pateram, quae dulci plena veneno est, Porrigit his, de qua si quis bibit, illico fiet Vel leo vel spumosus aper vel tardigradus bos Aut canis aut pauido pestis lupus improba ouili; Ast alias alii coguntur inire figuras. Pauci ex hoc populo letalia pocula vitant. Vos eadem quoque fata manent, si forte velitis Istius vexilla sequi meretricis iniquae. Quare vos moneo, crudelia retia cauti, Dum licet, aufugite atque animum fraenate lupatis Praecipitem. Occultos laqueos aduertite ne vos Haud aliter fallat quam fallit aranea muscam, Dum tenuem texit telam latitatque deorsum Angusto in thalamo; sed si cognouerit hostem Delapsum in casses, quamprimum accurrit et arctis Stridentem inuoluit laqueis et stamina circum Cruribus assiduis glomerat rostroque peremptum Perforat et sugit fusum per membra cruorem. Demens, heu nimium demens! qui, cum similis Diis Esse queat ratione utens, vestigia mauult Sectari pecudum, Veneri, Venerisque sodali Ventri indulgendo et turpissima quaeque sequendo. Talia non potuit patienter ferre meus Dux; Namque pudore gemens, stomachoque iratus amaro, Nescio quid secum secreto murmure rodens, Terga dedit, notumque tripes properauit in agmen. Tunc Arete: (hoc etenim nomen sibi dixerat esse) "Ne cures, inquit, fugiat sine. Noctua Phoebi Non patitur radios, gelidis assueta tenebris. Vtque aeger longa vexatus febre recusat Optima quae amissam valeant sibi ferre salutem, Deteriora petens propriae contraria vitae; Sic stulti verum fugiunt et falsa sequuntur. At tu, si qua tui cura est tibi, ne retrahas te A nostris monitis, quae ut promptius accipias, hinc Mecum digredere. Haec etenim spectacula mentem Perturbant, strepitusque attentas impedit aures." Tunc me dextrorsum ducit, pariterque sub umbra Semotae lauri concedimus atque ita fatur: "Ille opifex coeli et terrae pelagique tumentis, Vt reliquos primo aduersos ire impulit orbes, Sic aduersari affectus voluit rationi Complures, ne sola sua torpesceret aula Mens; namque, ut sonipes calcaribus et stimulo bos Vrgentur, sumuntque magis per vulnera vires, Sic mentem affectus acuunt crescitque premendo. Qui si non essent, prorsus tabesceret, et nil Egregium faceret; ceu nauis in aequore torpet, Ni remi impellant vel habentes carbasa venti. Proinde errant quidam, dicentes quod sapienti Haud unquam licet hos animi sentire tumultus. Hi differre hominem signato a marmore nolunt, Et delirantes prorsus verba irrita fundunt. Nam tales homini motus natura dedisset Frustra; quod dictu absurdum est. Vti ergo licebit Ipsis legitime, norma rationis et arte. Hos, inquam, motus validis moderatur habenis, Et regit, ut praeclarus eques, nec vincitur illis Is, cuicumque dedit verum sapientia nomen. Sed pauci norunt medium reperire, modumque Seruare: idcirco tollunt hi prorsus, at illi Prorsus amant; unde hos error conturbat et illos. Nam Diui sola viuunt ratione; sed ipsae Dumtaxat sensu pecudes ornantur; utroque Mortales; utroque igitur gaudere iubentur; At ratione magis; namque haec praestantior est pars, Et summi cognata poli, quae ducit in altum Semper; at in praeceps sensus trahit et deliros Efficit; idcirco minus huic seruire licebit; Quamuis hanc (o caeca hominum natura!) sequantur Pene omnes, paucique adeo ratione regantur. Propterea innumeros media modo ludere sylua Vidimus: atque illuc stulto ductore meabas, Nostra retraxisset nisi te vox. Nonne timebas Illa duo, a tergo quae furtim monstra subibant? Nostin' quae sint haec? Dolor atque Infamia. Quare Non interdico prorsus, nec talia prorsus Gaudia concedo a solo manantia sensu; Sed sint rara, ulli non aduersantia recto, Propter quae nunquam fas est dimittere honestum. Atque opus est fraenis; et clam sumenda, nocebunt Sumpta palam. Quoniam livor non deerit iniquus, Dulcibus et laetis qui fel confundat amarum. Quoque minus sese quisquam his inuoluit, eo fit Dignior, ac propius superos accedit ad ipsos. Qui magis haec sequitur, minus est laudabilis, et se Deprimit, et mutis animalibus inserit. Obsunt Haec eadem, si sint usu repetita frequenti, Et mentem impediunt, et dira pericula gignunt. Non semper tamen esse potest intenta seueris Mens; quippe est homini fragilis natura; necesse est Seria post aliquam tandem captare quietem, et Montibus a summis valles descendere ad imas; Haud aliter quam, quum dimittere fulmina terris Vult pater omnipotens, exosus crimina mundi, Fert aquila exactum Sicula fornace trisulcum Aut rostro aut pedibus telum, postquam alta polorum Culmina conscendit, miratur clara pyropis Moenia coelicolum, atque aliis splendentia gemmis, Et stupet auratas aedes stellisque micantes, Aspicit et solido factas adamante columnas, Et constructa videt laquearia dentibus Indis; Miratur latos campos lucemque perennem, Deliciasque Deum, quales nec lingua referre Vlla nec hamanum pectus comprendere posset. Illa volans nunc huc, nunc illuc, ludere gestit Aethera per liquidum, et blandis sese obicit auris, Et iam dediscit terras nidosque relictos, Vsque adeo iucunda illi sunt regna Tonantis. Sed postquam, stimulante fame, ieiunia vires Hauserunt, et nulla insunt alimenta calori, Quae modo laudabat, contemnit sidera, ab alto Deuehitur, et quas nuper contempserat omni Conatu repetit terras escamque requirit." Tunc ego qui pressa iamdudum voce tacebam, Rumpere festinans tam longa silentia, tandem Hiscere non timui atque interpellare loquentem, Et dixi: "Quoniam sol iam declinat ad axem Hesperium properatque diem damergere ponto, Ante precor quam lux penitus decedat et umbrae Adueniant, mihi ne paucis aperire recuses, O Dea (nam certe Dea, non matrona videris) Nomine quo mulier, quam dextra, quamque sinistra Reginae stantem vidi, puerique vocentur Ipsarum". Dictis respondit talibus: "Eia, Ne dubita, per me (breuitas nisi temporis obstet) Quae cupis agnosces; nam non indigna petisti; Incipiamque ab ea lateri quae proxima laeuo est. Hanc igitur scito esse Gulam, cui semper edendi Est animus, nocte atque die, studiumque bibendi, Quam plerique Deam credunt et prorsus adorant, Libantes laeti pateris ardentia vina, Lautaque vescentes plenis obsonia mensis, Et summum esse bonum seruire huic rentur. At errant Haud dubie; namque hac nil est obscoenius, et nil Quod naturae hominis magis aduersetur et obsit. Caetera enim tantum ut viuant animalia, fecit Iupiter; ast hominem ut viuendo intelligat et se, Cognitione aliis praestando, coelicolarum Efficiat similem et vasto dominetur in orbe. At quicumque Gulae indulgent et gaudia ventris Sectantur, fiunt hebetes fumoque ciborum (Haud secus ac nebula sol) offuscatur eorum Ingenium et nequeunt veri spectare nitorem, Praecipue quoties stomacho feruentia vina Obtundunt caecaque premunt caligine mentem, Nec studiis saturo possunt incumbere ventre. Vnde fit ut minimum sapiant finemque relinquant, Propter quem terris illos natura locauit, Nec plus cognoscant quam grex ouiumue boumue; Immo etiam quandoque minus, cum vina cerebrum Confundunt geminasque putant ardere lucernas Et mensa et paries sese motare videntur. O foeda ebrietas, animi letum! o vitiorum Nutrix ac scelerum! quid non mortalia cogis Pectora? quid per te non audent? iurgia, lites, Proelia dira moues et gaudes sanguine fuso; Per te occulta patent; animum linguamque resoluis; Te fugiunt metus atque pudor. Vitate pudendam Hanc pestem, o miseri, quae vos facit esse furentes Nec minus insanos reddit quam mater Orestem. Sordidior quae res, quae bellua vilior est quam Ebrius? hic epulas, quas non multo ante vorauit, Euomit atque mero putet; tremit ille caditque Saepe caput frangens oculosue aut crura: loquendo Balbutit, nec habent ullum verba edita sensum. Multa facit, multa et dicit, quae mox, ubi nubes Discussa est rediitque iubar, damnantur ab ipso Auctore; unde rubet factis infectaque vellet. Rex Macedum quondam proles generosa Philippi, Ebrius in mensa (ut fama est) perdebat amicos; Sed postquam furor ille animo decesserat et iam Sanus erat, tunc se arguebat tantumque dolebat Vt fleret cuperetque mori. Quid vana, Citheron, Orgia, quid thyasos deliraque tympana iactas? Non Deus est Bacchus vester, Cadmaea propago, Nec Ioue plena utero Semele concepit; at ingens Tartarus hunc genuit puerum de matre Megaera. Non Deus est, sed nempe Deum contemptor et osor. Nam diuina parum curant qui vina sequuntur. Nec bene tractabit vinosus sacra sacerdos. Quid memorare opus est, quot morbos, quotque dolores Dispergat nimius potus per membra, cibusque Immodicus? scatet hinc, tanquam de fonte perenni, Febris et ulcus atrox, scabies, porrigo, podagra, Articulosque premens manibusque infesta chiragra; Hinc lippi stillant oculi, resolutaque Baccho Membra tremunt, dentesque cadunt; olet halitus oris; Hinc stomachus languens atque intestata venit mors. Saeua quidem plures leto gula tradit acerbo Quam gladius. Quid quod census cito deperit? et mox Mergitur in ventrem fundus, domus atque supellex? Et modo qui fuerat diues fit pauper egensque, Vt viuas comede, at non viuas propter edendum. Iam dixi quae sit mulier; nunc accipe quis sit Ille puer qui stat iuxta hanc et vertice nutat, Nec vigilare valet. Puer hic est filius eius Quem Labor ex ipsa genuit, Somnusque vocatur. Nutriit hunc Lethe multoque papauere pauit; Germanus Mortis, sed non aeternus ut illa. Hic hominum pellit curas et fessa diurno Membra labore leuat, reuocatque in corpora vires; Quo sine non potis est quisquam producere vitam; Infert multa tamen damna et caligine quadam Obducit mentem morbosque inducit et ipsum Eneruat corpus, quoties sine lege modoque Sumitur, et nimium torpentes occupat artus. Parcus erit, si parca gula est; nam venter inanis Excubat aut minima contentus nocte quiescit. Et leuius dormit melioraque somnia gignit. Est tamen afflictis magnum solamen et omni Optandum voto interdum, praecordia quando Angit amor vel morbus atrox vel casus acerbus, Tunc melior gemmis, tunc fuluo est gratior auro. Vt mors, sic somnus miseros felicibus aequat; At, dextra cui Parca colo net candida fila, Qui facere et qui nosse cupit quam plurima et altum In terris virtute aliqua sibi quaerere nomen, Hunc vigilare opus est; nam non praeclara geruntur. Stertendo; et molles detrectat gloria plumas. Tu vero hunc vita, quantum potes, et vigilato. Eheu quam longam tribuent tibi fata quietem, Quum semel adueniet nox illa nouissima, post quam Non redit ulla dies gelidosque reliquerit artus Spiritus iste leuis, volucrique simillimus aurae! Tunc tibi perpetuo claudentur lumina somno. Haec nobis dum Diua refert, Thaumantias alto Ecce venit demissa polo, cui mille colores Hinc atque hinc sole aduerso rorantia praebent Nubila, purpureis quae sic est fata labellis: "Diua Panomphaeo salue carissima regi, Cunctarumque Arete (me iudice) prima Dearum: Huc venias, quoniam turba omnis coelicolum te Visere iam pridem gestit. Iam desere terras Infames et regna malis habitata colonis. Non sedes hic tuta bonis; hic omnia regnant Crimina, religio nulla est pietasue fidesue. Hic contempta iacet virtus, inscitia sceptrum Obtinet, et fraudes cuncti exercentur in omnes. Quare agedum coeptos sermones rumpe, morasque Tolle omnes, cursuque pari volitemus ad astra. Tunc me respiciens Arete inquit: "Non tibi possum, Vt vellem, dictis exponere singula; sed mox, Crastina cum roseo rediens Pallantias ore Expulerit tenebras iam lumine matutinas, Ad te aliquem mittam, gaude, quo caetera disces. Iamque vale". His dictis, petierunt aethera saltu Excepitque ambas Zephyrus sursumque vehebat, Donec laeta utraque in liquidas euanuit auras. Ceu quum Scylla patrem fugiens scelerata sequentem, Paulatim sese attollit; subit ille proteruo Insistens animo, ducitque per aera gyros, Desecti cupiens facinus punire capilli; Haec vero densas inter se condere nubes Nititur atque oculos frustratur caeca tuentum; Illuc et Nisus penetrat neuterque videtur. Phoebus Atlanteo iam merserat aequore currum, Et Vesper, stabulis educens astra reclusis, Ambrosiae in campos ad pabula nota redibat. Digredior moerens, eadem qua duxerat olim Me senior repetoque domum, promissaque solis Gaudia venturi satis anxius expectabam.