CroALa, 2024-11-09+01:00. Nodus NALDI.eleg-03.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/NALDI.eleg-03.xml.
1. Quo nunc vos, elegi, vestri fiducia ducit Quove ferunt claudi, turba iocosa, pedes? An Medicae numeris tantum levioribus ausi Dicere tentatis pignora summa domus? Non teneri, ut quondam, vobis referuntur amores Nec venit in vestros fabula ficta modos. Dicendus vobis nunc est Laurentius heros, Qui lumen patriae, qui decus omne, suae, Qui Lydos tanta iam nunc virtute Quirites, Qui tanta Tuscos temperat arte patres, Ut, nisi Pierides faveant, nisi Phoebus Apollo, Laudes nemo suas enumerare queat. Huc igitur, Medices, coeptis gravioribus assis, Tu mihi Calliope, tu mihi Phoebus eris. Quis sine te possit Medicam pertingere molem, Quis sine te meritis digna referre tuis? Nam bona seu pacis, Medices, teris otia solers Sive cupis Musis invigilare piis, Ingenium studiis adhibes ita, maxime rerum, Sunt ita Pieridum carmina culta tibi, Ut, quaecunque vetus Latium dedit, omnia noris, Et quicquid Varro Vergiliusque monent, Quicquid et in causis Cicero memorarit habendis, Quicquid in historia lingua Latina refert. Ast, in Apollineas cum se tulit impetus artes, Protinus ad sanctos iussit inire modos. Tunc alacer citharam sumens ea carmina cantas, Ut Phoebi possint illa decere lyram. Sic tu non tantum quercus ratione carentes Et quacunque ferens fabula prisca docet, Sed possis homines cantu retinere supremos, Sed possis doctis grata referre viris. Haec tibi sunt, Medices, divinae pabula mentis, Haec sunt ingenii munera prima tui. Nam modo quid referam, quas accipis undique, laudes, Egregia Tuscos dum regis arte Lares? Cunctus erit populus testis sanctusque senatus, Quam bene, Laurenti, publica cuncta geras, Quam bene tu summa patriam virtute gubernes Sive domi, Medices, quam bene sive foris. Nanque Fluentinas sapiens ita flectis habenas, Cum bona tranquillae tempora pacis eunt, Ut civis quicunque tua manet urbe togatus Et duce te patrias temperat arte domos, Se vidisse neget, quae sint magis apta quieti Tempora, quae paci sint magis apta bonae. Sic Tuscus quaecunque gerit populusque paterque, Legibus aut quicquid sancit uterque piis, Haec, Medices, monitis ita tu moderaris avitis, Vocibus aut ita sunt haec stabilita tuis, Ut prudens unus, iuvenis licet, auctor honesti Quolibet Etrusci frena leonis agas. Si quis at impulsus, Medices, oriatur iniqui Martis, ut in Tuscis bella ciantur agris, Tunc ea tu tanta sapiens virtute repellis, Tunc ea consiliis sunt ita pulsa tuis, Civibus ut prosis non tu minus inde togatus, Quam qui bella duces fortia Marte gerunt. Quod licet Etrusci totiens sint ante Quirites Experti, totiens sint licet atque patres, Attamen hoc paulo perspeximus ante vel omnes, Quam tua consilio mens foret apta gravi Quantaque tam tenero surgat de pectore virtus, Laudibus aut ea sit quam cumulanda novis, Cum Volaterranas intra furor impius urbes Armavit socias in sua damna manus, Impulit et Tuscum contra capere arma leonem, Impulit et sanctam sic temerare fidem. Ad nostras postquam rumor nam pertulit aures, Ut vetus a socia ius violatur humo, Ut Volaterranus non aequo foedere portas Claudens in nostrum sumpserat arma caput, Cogitur Etruscus praeconis voce senatus, Coguntur Lydi, turba verenda, patres. Iamque rogabantur, quae sit sententia, cives, Quave nefas tantum quisque repellat ope, Iamque suis proceres reliqui differre volebant Vocibus ad certam bella gerenda diem, Cum tu divino consurgens numine contra Impugnas gravibus dicta priora modis Atque refers, hostis patriae quicunque sit ille, Debeat ut poenas exhibuisse graves Nec fore cunctandum, ne quis malus inde tumultus Amplius in sociis exoriatur agris; Ut, qui peccarunt nimium, damnentur et ipsi Sicque ferant sceleri praemia digna suo Et reliquos procul a culpis ita terreat acer Exitus atque viris poena parata malis, Nullus ut exemplo posthac male ductus iniquo Tuscorum discat temnere iussa patrum. Vix bene desieras, Medices, memorare quod esset Utile, consiliis vix data meta bonis, Cum te sunt pedibus populus patresque secuti Assensi verbis quilibet ante tuis. Nec mora. Tot pedites turmaeque parantur equorum, Quot modo, si cupiam, vix numerare queam. Iam Volaterrani subita obsidione tenentur, Cinguntur castris oppida celsa novis, Iam leo Tyrrhenus mugire per omnia coepit Tam sontes cupiens perdere Marte viros. Iamque loco freti defendere posse putabant Excelsis hostes moenia ducta iugis, Ast nihil immeritos fas est sperare nec illos, Est quibus in socios eviolata fides, Nam, licet e summis iactarent turribus illi Desuper in nostros saxa superna viros, Urbis et hinc multo complessent milite portas, Unde graves pugnas sustinuisse queant, Non tamen haud locus his praeruptus profuit usquam Neve peregrina spicula iacta manu, Quo minus in spatium paucorum capta dierum Urbs tibi, Laurenti, summa tropaea daret Et daret et summum, Medices, tibi ferret honorem, Quem posses titulis enumerare tuis, Haec quia tota tua est victoria digna triumpho, Gesta quod auspiciis sunt ea bella tuis. Est decus omne tuum, tanti tua gloria facti, Uni pro meritis haec tibi palma venit. Nam cessit fortuna tibi velut Ansia, ne quid Tristius eveniat, dum bene cuncta geris. Es felix igitur longum vocitandus in aevum, Est tua sors cunctis anteferenda bonis, Quod, tu dum, Medices, patriae bene consulis urbi Dumque Fluentinos protegis arte Lares, Est tibi fortunae sapientia iuncta volenti Cedere virtuti tempus in omne tuae.
2. ad Petrum Medicen Est locus antiqui seducta in valle Mucelli, Cosmus ubi egregium surgere iussit opus; Huc ego dum rapior spectandi ductus amore Tecta opibus Medicum nobilitata novis, Talis tunc avidas cantus demulserat aures, Mortalis qualem nemo referre queat. Nam prope sunt circum densis viridaria lucis, Plurima quae frondis integit umbra sacrae, Illic terra, tulit quos India, mittit odores, Et quos felici litore nutrit Arabs. Illic et violas cernas viguisse perennes Mixtaque puniceis lilia cana rosis. Hic variae pennis per florea rura volantes Fundebant blando murmure carmen aves Daphnaeoque oriens fundebat scena theatro Lumen, quale sacer lucus habere solet. Spiritus inde novus sese tollebat in auras Pluraque divino verba notata sono. Haec ego cum celeri me verto ad limina gressu Nescius Aonias hic habitare deas, Protinus, ah, tantus splendor praestrinxit ocellos, Ne sineret sacras usque venire fores. Interea, dum me dignata est una sororum Ducere per gelidum, Calliopea, nemus, Haec, ubi, quo paterer divinam cernere lucem, Unxerat unguentis lumina nostra novis, Hoc subiens antrum dixit: Me pone sequeris, Sed caveas laurum nunc temerare manu. Tunc me divinus subito circunstetit horror Arrectaeque metu diriguere comae, Cum nivea primum conspexi in veste puellas Pieria castos cingere fronde choros. Ast, ubi me monuit pulcherrima diva sorores Aonias sedem constituisse novam, O te felicem - dixi - nunc, Petre, per aevum, Qui capis hospitio numina tanta tuo. Omnia conveniunt divinae stirpis alumnae Dictis nec dubiam dant pia verba fidem, Nam scenae in medio, surgens ubi plurima laurus, Candidior Pario marmore petra nitet, Aurea quin etiam de saxo fistula pendet, Ambrosius quo se funderet inde liquor. Atque ibi docta comes dixit: Quam serpere cernis Et quae nunc fontem congerit ecce sacrum, Huc Petrus Medices lympham prorumpere iussit Deque Casentini labitur illa iugis, Pro qua Gorgonei deserta est unda caballi Et quae Castalio nomine nota viget. Nec iam prisca iuvat Musas Parnasia rupes Amplius aut solitum nunc habitare nemus. Iam satis est sedes dudum tenuisse Pelasgas, Iam satis Haemonio tinximus ora lacu. Nunc valeat Pindus, valeant Heliconia Tempe, Audiit Eurotas carmina nostra satis. Hic nos certa manet sedes, haec limina nusquam Deserit, hic doctam pulsat Apollo chelyn Et nemus hoc veterem Cirrhae delebit amorem, Hic Aganippeae fons erit instar aquae. Et quantum lato Maecenas priscus in orbe Nomen habet, Medices protinus inde feret. Hunc nos Pierio cantabimus ore nec illi Defuerit meriti gratia magna sui. Dicemus magnos Petrum superasse triumphos, Otia dum patriae reddidit ille suae, Nec Ciceronis enim fuerat victoria maior, Qua patriae verus dicitur esse pater. Pierides quamvis longum dicamur in aevum Nec levis extiterit gloria principium, Petrides hinc dici nomen de nomine Petri Malumus, hinc nostri nominis auctor erit. Sed tu, si tantos cupias haurire liquores Et vitreo tandem spargere fonte caput, Rivulus hic tenuis, qui nascitur inde, caveto, Ne Medicis labens egrediatur agros. Sedulus his lymphis tam laeta rigaveris arva, Haec erit usque rotis meta terenda tuis. Quod modo, si monitus non aspernabere nostros Verbaque censebis pondus habere mea, Hoc ubi tempus erit, totum te fonte lavabo, Sic fugies nigros in tua busta rogos.
3. ad Laurentium Medicen de suis et Cosmi avi | et Petri patris laudibus Fronde sub Herculea Tyrrheni ad fluminis undam Constiteram, siccos dum canis urit agros. Huc me sive loci species pulcherrima seu me Traxerat huc gelidae murmur euntis aquae, Audebam Medicum veteri compulsus amore Ludere non claudo facta canenda pede, Cum me, divinis qui temperat omnia nervis, Vocibus increpuit, talia coepta, suis; Quis furor, ah, demens, te compulit ire per altum, Nalde, quis undisono credere vela mari? Non tua tam vastis undis venit apta carina; Haec: tenues fluvios parva phaselus amet. Qui Phrygias quondam potuit describere pugnas Et Thetidis quantum filius urget opus, Scribendi possit vix hunc tolerare laborem, Vix queat haec numeris facta referre suis. An, quibus insignis Medices se sustulit olim Artibus in caelum, scribere posse leve est, Cum tantum summi summa virtute decori Iunxerit ingenio Cosmus et arte bonus, Ut, dum, quas acer Crassus possederat olim, Colligit, et quantas Persia novit, opes Tot summae fuerit laudes probitatis adeptus, Tot gradibus nixus sit pater ille bonis, Ut, quamvis opibus cunctos superarit habendis, Ubere quos pingui Tuscia dives alit, Non tamen inde minus sancti, quam divitis acer Optima suscipiens nomina Cosmus habet? Adde, quod et Musas summo dignatus honore Incumbit studiis tempora longa meis. Hinc favet ingeniis doctus doctosque benignus Accipit atque inopes sublevat aere probos. Aemilii quondam magno ditata triumpho Roma fuit, Persis cum iuga dura tulit. Non tamen haec cunctos fuerat fortuna per annos, Sed consul donec Pansa futurus erat. Cosmus at in patriam congessit plurima, quo sit Publica perpetuum res habitura bonum. Hinc solus potuit saevos delere tyrannos, Liber ut in populo floreat inde suo. Hinc bene promeritos tulit ad fastigia rerum, Expertes regni nec sinit esse duces. Sfortia sit testis, cui quanquam plurima virtus Extitit atque animis accumulata novis, Ni tamen hic opibus Cosmi suffultus et acri Consilio caperet bella gerenda ferox, Irrita nimirum cecidissent vota nec illi Tot bona promerito fors cumulata daret, Sfortiadae nunquam servisset Gallia regi Imperio veteris facta superba ducis. Ast, ubi se contra magnum perterrita Cosmum Sensit conatus illa parare graves, Viribus haec subito cedens in proelia tantis Porrexit victas ad sua vincla manus. Unde fit, ut, semper vestram qui saevus in urbem Inque Fluentinos hostis acerbus erat, Anguiger hos turmis ita nunc tueatur amicis, Nullus ut in tanto constet amore modus. Sed, tibi si vocem moduletur Musa canoram, Temperet aut doctam Calliopea lyram, Non tamen, ut Medices curet modo publica summo Munera consilio, Nalde, referre queas. Vix ego, quae profert sacro de pectore Cosmus, Divinis possem concinuisse modis. Nam modo, quot pridem Delphis oracula magnis Edideram, dum me Graecia cuncta petit, Tot, fateor, Medices patria de sede recenset, Civibus ut voluit consuluisse suis, Ut merito Cosmum, Graio quem nomine dicunt, Quod faciat varia tempora pulchra vice, Nascentem tali donarint nomine Parcae, Nam decus hinc patriae, Cosme, futurus eras. Cuncta igitur divum gessisti e sorte creatus, Haec tua, Cosme, quibus nomina conveniant. Ornasti patrios aurata sede penates, Unde forent Medicae tecta superba domus. Nam quid templa deum miro constructa decore Nunc referam cunctis concelebranda locis? Arnus dum placidis per terras defluit undis Parrhasii subiens litora nota maris, Suspicient omnes tectum laquearibus aureis Laurenti atque opibus templa dicata novis, Florebunt Marci semper viridaria divi Et stabunt miris atria porticibus, Sed Medicen tantum nil tollit ad aethera Cosmum, Sint opibus quamvis cuncta referta suis, Quam quod magnanimos divino numine fratres Eduxit, patriae lumina bina suae, Quorum qui maior contendit tempus in omne Illustris nomen condere in astra suum. Hic moneo, factis ne te tam grandibus error Implicet, hic nostrae nam foret artis opus. Scipio nam magnus, fateor, sed magnus in armis Contudit imperio barbara regna gravi. Si quis at inspiciat, quot vitae commoda Tuscis Urbibus aut Medices quot bona summa tulit, Non minus esse putet Veneto de foedere parta Otia, Petre, tuis te duce longa dari; Non minus esse putet populi sedare tumultum, Legibus ut per te pareat inde piis. Adde, quod est nostris gratissimus ille Camenis Inque dies illi gloria maior inest. Nam, quicunque bibens vitreo de fonte sacerdos Musarum lymphis proluit ora sacris, Is canit erranti Permessi ad flumina Petro, Surgat ut Aonii quaeque puella chori. Maecenatis enim fuerant si tempora prisci Grata mihi, doctas dum colit ille deas, Non minus et Medices Cirrhae dignatus honore Me rapit et Musas in sua vota pias. Diligit hic doctos verbisque hortatur amicis Nec sinit in turpi longa iacere situ. Vatibus et post haec Petrus dat praemia sacris Atque opibus pariter consilioque fovet. Ut Maecenatem cuncti cecinere poetae, Quos tulit antiqui terra beata Remi, Sic omnes patrii divino carmine vates Hinc celebrem facient cuncta per ora Petrum. Hic ego dum Phoebum iam me monuisse putarem Et finem verbis imposuisse suis, Protinus auratas modulatus pectine chordas Addidit haec primis talia verba deus: Ne te poeniteat frustra sumpsisse laborem, Quod vetui Medicae tangere gesta domus. Iam veniet tempus, cum tu, si coepta sequeris, Te poteris factis implicuisse novis. Nam, qui Pierio semper nutritus in antro est Et puer ingenio praevenit inde senes, Cui datur e nostra Laurentius arbore nomen, Cui data pro meritis laurea nostra suis, Ille gubernaclum capiet crescentibus annis, Quod pater et patruus, quod sibi tradet avus. Hic magnum Cosmum referet Petrumque parentem Nec volet a tantis degener esse viris. Nanque Fluentinas is cum tractabit habenas, Cum populi capiet munera magna sui, Lydia se quantis attollet gloria rebus? Exeret imperio Tuscia quanta caput? Terrebit cunctos fulvi veneranda leonis Maiestas nato frena tenente Petri Et tandem Medica puer hic edoctus ab arte Ducet Syllanos ad pia vota patres. Haec ego vaticinor, quae Iuppiter ipse canenti Fatorum longis duxerat ordinibus. Ergo, cum talem roseis Aurora quadrigis Felicem vobis advehet orta diem, Tunc liceat, docto cum grandius ore sonabit Spiritus et poteris carmen hiare novum, Tum liceat summas Medicis perstringere laudes Et libare meis facta canenda sonis. Finierat monitus et iam properabat in undas, Cum fugiunt oculos talia visa meos. Haec tibi, quae longi praestent modo pignus amoris, Imparibus lusit nostra Camena modis. At, si fata volent Medicum me attingere molem Et facient gestis me superesse tuis, Tunc: alias sumens, Laurenti, in carmina vires Audebo Medicae facta referre domus.
4. ad Cosmum Medicen de eius laudibus Cum sim dicturus Cosmum, quo pondere cervix Atlantis gemeret, duro qui vertice caelum Sustinuit, nemoris non tantum diva beati Calliope vocitanda mihi doctaeque sorores, At, pater illarum, multo magis ille vocandus Es mihi, supremum nutum qui concutis orbem, Qui regis imperio terras et sidera caeli Clara facis, genitor, cuius sunt omnia plena, Te, precor, huc assis, dum me per maxima tantus Raptat amor, cumba dum me iuvat ire per altum, Nam sine te quisnam divinum dicere Cosmum Audeat aut tantum possit quis ferre laborem? Cum variis essent mortales pestibus acti Undique cumque forent terraeque marisque tumultus Exorti plures nec longa tumescere bella Desinerent lateque undarent sanguine fossae Caesorum, cunctis dum Mars bacchatur in oris, Cum iam flava Ceres victum deserta negaret Agricolis, fugiunt dum structas aere catervas, Liber pampineas nec posset collibus uvas Defendisse satis, furerent dum Martia campis Classica nec steriles praeberent pabula terrae, Maxima debilitas penitus mortalibus aegris Instabat, pestis miseros invaserat artus, Qualem dira fames genuit, cum fessa labore Corpora non possent vires revocare peremptas. Sic mortale genus prope iam vel peste vel armis Exhaustum multos minimum potuisset in annos Durare et varios morborum ferre dolores, Ni deus, aethereos nutu qui temperat axes, Iuppiter, heu, casus hominum miseratus acerbos Omnipotens sedem superos vocitasset in unam. Est locus, austriferi medio qui vertice caeli Eminet, huic geminae panduntur cardine portae, Quo superi possint hac atque hac ire frequentes. Aurea caelicolis lateque sedilia magnis Dependent circum nitidis ornata lapillis Testudoque super vario distincta colore, Quam barri e niveo sustentant dente columnae. Hic pater in solio Vulcani ex arte peracto Constitit et vultu, quo pellit nubila caelo, Alloquitur stantes divos ac talia fatur: Nostis, ut in curis homines sint acribus olim Versati et quantos bellorum exhauserit aestus, Quae miseros agitet, Discordia, qualis iniquis Vexarit Bellona modis, hinc tristis ad illos Pervenit miseranda lues, dum trita labore Corpora deficiunt variis exercita curis. Hos quia me scitis solos genuisse capaces Ex iis, qui terras habitant, animalibus altae Mentis et ad caelum possint qui tollere vultus, Hos igitur, meditor, ne deseruisse putemur, Egimus in terris nil nos quo rectius unquam E tantis demum miseros auferre periclis, Rebus et afflictis extremum imponere finem. Quod fieri ut possit, superis mittendus ab oris Unus erat vestrum, sed enim natura deorum Non sinit aeternos quicquam tetigisse caducum. Sic alius, nostra fuerit qui doctus ab arte, Mittetur, liceat certas cui noscere leges Fatorum nostrasque vices gessisse per orbem. Hic ego, sit qualis, concepti mente futurus, Scilicet ut primum nobis erit ille creandus, Quisque suas in eum vires effundat, ut omni Protinus hic fiat divorum ex arte beatus, Cui, cum magnorum curas regumque ducumque Suscepturus eat, latus quos sustinet orbis, Cosmo nomen erit, Latio quem nomine mundum Dixerunt, propria ne distet nomen ab arte. Hic igitur, mortale genus quibus ante periclis Protinus extiterat, tandem depellat et altos Auferat ex hominum quamprimum corde dolores. Post modo, quos tristes habuit metus acer, eosdem Laetitia explebit Medices; tum saecula condet Aurea, quae quondam Saturno rege fuissent. Hinc igitur Latii longa cum pace quiescent. Is, quia, cum terras viset neque bella gerentur, Ni patriae saevos poterunt quae forte tyrannos Delevisse satis, vitium neque triste sequentur Mortales, virgo superis hinc rursus ab oris Ad terras veniet longo post tempore visas, Sic aut nulla quidem veteris vestigia fraudis Aut pauca extabunt, sed mox quibus ille peremptis Instituet sanctos Tyrrhena per oppida mores. Ast, ubi de caelo tandem mittetur et imum Terrarum Cosmus praesens inviserit orbem, Divini tanto nimbi splendore nitebit, Quantum acies hominum nequat sufferre videntum. Hunc ubi vel magni reges magnique tyranni Agnorint, illi sacros impendere honores Non dubitent, nam quisque deus quot in omnibus aris Consultus dederat monitis oracla futuris, Unus tot sacro promet de pectore Cosmus, Rebus enim dubiis populi proceresque superbi Consultum e Latio venient, quibus omnibus idem Certior est Medices Phoebo responsa daturus. Iuppiter haec multis, at non Tritonia Pallas Multa refert: Genitor, quis non tua iussa facessat Aut quis opem tantis non hic velit addere rebus? Per me nulla mora est, quem tu meditare creandum, Finibus ut Latiis sapiens ita fiat, ut illum Aequarint nulli Tusca de stirpe nepotes. Quae cum dixisset Pallas, Cyllenia proles Ordine subsequitur: Quemquam, rex maxime divum, Praeceptis censes citius parere paternis, Quam me velle, pater, fuit aut parentior alter Me tibi, qui rapidos tulerim persaepe calores, Dum tua quam celeres refero mandata per auras? Hunc ego, ni solita fuero deceptus ab arte, Divitiis, opibus semper donabo futuris Innumeris, quales Perses possederat olim Aut is, qui celeres respersit sanguine Parthos. At quantum eloquio veniat valiturus et arte Dicendi, cives referent, quibus omnia Cosmus, Ad patriam longe spectent quaecunque tuendam, Persuadere potis, varios restinxerit aestus Bellorum et saevos poterit sedare tumultus. Praeterea multi e Latio seu forte canoros Versus astricti numeris seu verba soluti Libera conscribent pedibus, quicunque per aevum Optabunt longos operum durare labores. Inscribent Medici vigilata volumina Cosmo, Tantum nanque sui splendorem nominis addet, Quisquis ut ad Medicem multo conscripta labore Miserit, hunc hominem dicam, cui nulla futuri Meta detur, cunctos qui sit victurus in annos Nec passura sitim videat sua carmina turpem. Haec ubi divino Cyllenius ore locutus, Divi, qui media caeli statione sedebant Concordes eadem, summi quae rector Olympi Dixerat, ingenti sanxerunt cuncta favore. Protinus est post haec caelesti e sorte creatus Divorum coetus, fieri quem iusserat omnis, Mittendum tamen omnipotens non ante putavit Iuppiter ad terras, quam toto pectore sacros Conciperet divum monitus et honesta piorum Munera novisset superis versatus in oris. Ille quibus terras et magnum temperet orbem More gubernaclum doctus retinere deorum, Conciliis igitur cum plurima tempora Cosmus Afforet, inter se celebrant quae maxima divi, Disceret atque homines divina ex arte regendos, Venerat id tempus, quo Iuppiter aethere summo Mittat in imperium magnum regnumque futurum. Sunt geminae caeli portae, quarum una deorum, Altera terrenos nimirum tendit in artus, Quas circum fertur late candore nivali Circulus et varium signorum intersecat orbem. Hinc iter ingrediens Medices ubi sidera Cosmus Splendida deseruit, superorum quilibet illum Ad cancri portam fuerat comitatus euntem, Nam licet ulterius nulli prodire deorum. Huc ubi pervenit Medices, ita Iuppiter altus Alloquitur Cosmum dicitque novissima verba: Ut noscas, imo quae sis facturus in orbe, Haec tibi, Cosme, feram; tu condita mente teneto. Scito, ubi tu Latium propriis virtutibus orbem Pacaris pacemque dabunt tua gesta benignam, Nullo te nigram visurum tempore mortem, Sed fore victurum, dum nubila frigidus aer Dumque feret caelum stellas, dum montibus altis Versabuntur apri, fluvios dum piscis amabit, Nam, velut e nobis unum, te, candide Cosme, Tollere de medio penitus mala Parca timebit. Ast, ubi tu Latiis extremo maxima terris Gesseris imperia atque vices in tempora nostras, Huc tibi sit reditus, sedes haec aurea Cosmum Certa manet, superas ibis rediturus in oras Aevo perpetuos illic usurus in annos. Haec deus. At Medices animo nihil inde moratus Ad terram linquens orbem candore decorum Descendit, nullam Lethaei fluminis undam Cum degustaret, geminas neque perderet alas, Lucida cui tanto fulserunt membra nitore, Ut, sedes quanquam Florenti Cosmus in urbe Ponendas statuit, quo fortunatior una Protinus haec Tuscas inter caput efferet urbes, Attamen est adeo latum vulgatus in orbem Splendor et extremas late diffusus in oras, Ut Nilusque pater mirans atque ultima Thule Quaereret, unde foret tam clari causa nitoris. Cum vero nossent, Latiis ut splendor ab oris Venisset, Tusca quoniam novus Ammon in urbe Tunc responsa daret, subito concursus ad illum Factus et ex omni Latii regione videndum, Qui caelo fuerat nuper demissus ab alto. Venerunt magnique duces magnique tyranni Suppliciter rebus dubiis responsa petentes. Qui cum vidissent hominem vocemque relatam Auribus acciperent sacri de pectore Cosmi, Usque adeo sensus stupefactaque corda fuerunt, Ut patriam tandem redeuntes quisquis avitam Iurarent penitus nullo se tempore quicquam Vidisse in terris Cosmo divinius usquam Aut se visuros; adeo praesentia famam Vicerat acceptam cuiusque in mente priorem. Sic Medicis partes hinc fusum est nomen in omnes, Ut, Romae fuerat qui princeps optimus olim, Augusti nusquam celebretur gloria maior. Et merito, quoniam non inferiora togatus Egerit et patriae verus pater inde vocari Promeritus fuerit, saevis ex hostibus unus Quod libertatem saevaque tyrannide texit. Felix, o nimium felix Florentia, quae te Nunc iactare queas tali pia mater alumno, Qualem nemo quidem se nunc vidisse fatetur Hactenus aut Latio iam sperat in orbe futurum. Hic ita sim demens, tenui qui carmine laudes Aggrediar memorare novas aut maxima Cosmi Facta Sophocleo nimirum digna cothurno? Nam puto, si Phoebus divini carminis auctor Pro meritis ornare velit, vix possit et ipsum Vix queat ingentem scribendi ferre laborem. Quis tam doctus erit, digno qui carmine possit Insignem pietate virum laudare? quis usquam Exprimat, ut Medices superum perculsus amore Relligione deum priscos superarit avorum, Cum nullus plures superis impendat honores, Plura nec ex ullo fuerint in honore deorum Structa vel insigni pulcherrima templa decore, Arnus, quae, donec leni fluet agmine Tuscus, Extremis veniens mirabitur advena terris? Qualis at in Cosmo fuerit prudentia, quale Ingenium, regit Etruscas dum legibus urbes, Mortali quamvis minus est fas dicere cuiquam, Hoc tamen haud sileam cunctos, quibus optima curae Publica res fuerit, vere ingenueque fateri Omnia se penitus Cosmo didicisse magistro, Ad bene pertineant urbem quaecunque regendam. Et dubitabis adhuc priscae, Florentia, Romae, Unde genus ducis Syllano milite primum, Te fortunatam longum conferre per aevum? Quae sit divinos quamvis complexa nepotes, Imperium terris animos aequarit Olympo, Hoc tamen hanc uno superas penitusque necesse est, Semper in hoc uno saltem tibi cedat alumno.
5. ad Cosmum Medicen Iam tandem Italiae fugientis prendimus oras, Hac Troiana tenus fors premet acta ratem. Egrediens vastis agitatum fluctibus aequor En mea iam portum fessa carina subit, Cum Medicis placido spectentur carmina vultu, Lusimus in nomen quae modo pauca suum. Nunc mihi seu flavas volvat Pactolus arenas Seu mihi, quas nutrit Lydia, dentur opes, Indi seu quicquid reges habuisse putantur, Seu teneam, quicquid Persica regna ferunt, Non tamen haec ausim tali praeponere sorti; Sat tibi si placeam, Cosme, beatus ero.
6. ad Iohannem Medicen Cosmi filium Prima domus Medicum Latiis quia fulget in oris Nec venit Aoniis gratior ulla deis, Vos decet, o divae, dare carmina pauca roganti, Grandia dum Medicis ludere facta paro. Nanque quid esse potest maius, quam pignora Cosmi Et natum tanto, Musa, referre viro, Cum possis dici felix hac sorte, Iohannes, Dumtaxat genitor quod tibi Cosmus adest? At nunc, quod sequeris monitus in cuncta paternos Et sapiens fratrem consulis inde pium, Evenit, ut dignus Cosmo videaris alumnus Et frater magno digne habeare Petro. Qui cum plura piis impendant tempora Musis Et magnis faveant protinus ingeniis, Tu colis et Musas pariter sanctosque poetas Et das pro meritis tu quoque digna satis. Temporibus nostris aetas concedat avorum Nec Maecenatem iactitet illa suum, Maecenas olim favit nam vatibus unus, Maecenas unus spesque salusque fuit, At modo tris Medices Tusca natique paterque Urbe vigent, doctis portus et aura viris. Felices igitur vates, felicia cunctis Tempora, nam Medices otia pacis amant. Hoc praestat sacri virtus quam maxima Cosmi, Hoc bona mens magni consiliumque Petri. Sed, cum dura nimis sors invidiosa senectae Audeat, heu, Cosmi laedere membra patris, Nec sic nodosa pudeat male fata podagra Indignos Petri iam temerasse pedes, Neuter ut officio possit modo captus eundi Visere, num quisquis iusque piumque colat. Incedens totam validus tu circuis arcem Prospiciens, ne quod fiat in urbe nefas. Si qua tamen reperis veteris vestigia fraudis, Per te sunt sacro cuncta relata patri. Sic aiunt solitum, caelo cum mittitur alto, Mercurium summo facta referre Iovi. Ergo, ubi divino tandem tua pectore Cosmus Dicta capit gravibus exagitanda modis, Advocat hic subito Petrum, qui proxima patri Invigilans urbi pondera mente gerit, Atque ita, cum gemini, cari pia cura parentis, Assitis, patriae lumen uterque suae, Tunc aperit monitis Cosmus sacer ora futuris, Ora, quibus populus gaudeat usque suus, Nam pia promeritis disponit iura nec ullis Egregiis desunt praemia certa viris Nec sinit, ut nostra quisquam sceleratus in urbe Evadat poenas, munera digna, graves. Nec tantum prisci valuit vox magna Lycurgi, Dum Spartae leges conderet ille novas, Aut hic, quem, doctae, quondam vidistis, Athenae, Praeceptis cives composuisse piis. O tes mirandas, hominem quis crederet usquam Proxima divina cernere mente Iovi? Cosmus enim natis ubi sanxit cuncta duobus, Hoc et uterque suus sensit alumnus idem Atque palam reliquis per te sunt facta benignis Civibus et patriae tam bona iura tuae, Miratur populus pariter sanctusque senatus Noster ab humano pectore tanta dari. Nec minus, est quicunque tua vir in urbe togatus, Tot bona qui tuleris, te veneranter adit, Quam quondam fertur magni gens prisca Quirini Pompilium precibus concelebrasse sacris, Nam, populum iustus Romanum Marte ferocem Frangeret ut sancta relligione Numa, Fertur Aricinam Phoebo Musisque sacratam In vallem solus saepius isse pater Atque ibi, Romuleae prosint quae plurima genti, Egeriam votis consuluisse deam. Tu quoque divinum fratrem sacrumque parentem Consulis ut, Medica numina bina domo, Sic ea, quae populus semper Syllanus adoret, Crederis e superis nunc habuisse deis.
7. eulogium in Iohannem Medicen ad Cosmum patrem Heu modo qui laeto dicebam carmine natum Florentem ludens, Cosme beate, tuum, Cogor in extinctum crudeli funere eundem Dicere flebilibus tristia verba sonis. Quam cito fata suum vertunt mutata tenorem, Quam cito fors diras vertit acerba vices. Nam quo Syllana florentior alter in urbe Aut mage quem decuit vivere, nullus erat. En tristi subito correptus morte, Iohannes, Deseris extremis frigida membra rogis. Non tibi divitiae Medicum, non fama per orbem Profuit in cunctis concelebranda locis, Non tibi, quod, monitis divini edocte parentis, Servaris patriae libera iura tuae. Nil etiam casta te relligione deorum Tam bene de superis promeruisse iuvat. Omnia mors rumpit, meritum neque respicit ullum Nescia vel sanctis parcere dura viris. Quin etiam credam, cum sacri pignora Cosmi Ausa sit e medio tollere acerba gradu, Hanc quoque perpetuos ausuram attingere divos Et natis orbum reddere posse Iovem. Desinite hinc omnes quicquam sperare futurum Longius humana condicione datum, Postquam, qui meritis totum complectitur orbem Et trahit aeternos in sua vota deos, Non potuit Medices natum defendere Cosmus, Quo minus infernos transnatet umbra lacus. At potuit. Quis enim Cosmo neget ulla petenti, Audeat aut tanto non dare cuncta viro? Tristia, nam, vitae quae rumpit stamina, Clotho, Iurarat Medicos, diva proterva, Lares Iamque propinquabat thalamo, quo dira Iohanni Inferret nigras Parca maligna manus. Sed, cum de nato divino in pectore curas Vidisset patrem tunc agitare pias, Hanc ita divini fregit reverentia Cosmi, Ut coeptum subito linquere vellet opus. Sed vetat hinc sapiens Parcam discedere Cosmus Verbaque divina talia voce refert: Ergo, ubi tam firmus fatorum vertitur ordo, Qui Iovis e medio defluit usque sinu, Hactenus ut nullis hominum nullisque deorum Contigerit celerem sistere posse rotam, Hunc ego non patiar nostro nunc nomine frangi, Sed per me semper intemeratus eat. Dixerat. Inde suum servavit Parca tenorem, Sed quater invito substitit ante pede. Sic Medices cari constanti pectore Cosmus Inspexit nati funera cruda pater, Ut nec Anaxagorae nobis, nec sancta Catonis, Qui invicti natos imposuere rogis, Sint optanda magis tolerandi exempla doloris, Quam tua, nam, Medices, tu dare summa potes. Experti hoc cives referunt te protinus omnes Esse vel in tota fortius urbe nihil, Nam, voluit quicunque gravis solatia casus Luctibus in tantis debita ferre patri, Invicti sensit fortissima pectora Cosmi Nil licet ingenti succubuisse malo, Sed graviter nati reliquos in morte dolentes Solandi munus praeripuisse magis. Dicite, Cecropiae, si quem vidistis, Athenae, Aut vos, Ausonii moenia celsa Remi, Dicite, vos quaeso, dum prisca aetate virorum Clarorum vobis copia magna fuit, Si quem vidistis, vultu qui immotus eodem, Quo natum genuit, efferat inde suum, Invictas et qui praeberet luctibus aures, Cum dolor afflictae verberat astra domus, Et quem, dum maestus lachrimas effundit acerbas, Non posset populus sede movere gravi, Praecipue, tanti prae se qui signa doloris Ferret, ut in lachrimas cogeret ire feras. Nec tot pampineo suscepit Apulia magno Vota nec aegroto tot pia Parthenope, Quot nunc Etrusca populus Syllanus in urbe Suscepit precibus vota pudica piis, Ut tibi, cui vixdum Saturni exacta maligni Alterius cursus tertia pars fuerat, Eiusdem saltem binos evincere cursus Concedat pensis Parca severa suis. Tot sed vota cadunt, quis vos, dum talia, divi, Negligitis, possit esse putare deos? Nam modo, qui navem iactatam fluctibus altis Ingredier portum cernere visus erat, Hanc procul a terra rursus surgentibus undis Tristius inspexit edere naufragium. Heu, quam fallaci stultum confidere sorti Aut dubio quenquam credere vela mari. Sed, quamvis populus doleat spe captus inani, Numina sic votis surda fuisse suis, Quo, tamen, ipse potest, sequitur te maestus honore Et sua dat cineri dona suprema tuo Vexillisque suis, quae sint tibi pignus amoris, Exequitur miseris te miser ille modis. Maxima pars procerum mutata veste fuerunt, Dum tanti subeunt funera acerba viri. Nec penitus tota civis fuit ullus in urbe, In lachrimas qui se non daret usque pias. Quin etiam Fesulo dicuntur vertice nymphae Tristitia maestas dissoluisse comas. Heu, quos clamores, tota quos urbe dolentum Sensimus et questus edere cuncta novos? Ille dolet misero pertundens pectora planctu, Heu, tam munifico se caruisse viro. Hic petit a cunctis, an cive humanius illo Omnibus audierint ante fuisse locis. Ille refert prisca Medicen pietate Iohannem Plurima in aeternos dona tulisse deos Et queritur post haec nimis indignatus in illos Talia tam sancto nil valuisse viro. Est quoque, qui patriam miserans non desinit omnes Dicere Syllanos ultima damna pati, Ut nullus Tusca restarit civis in urbe, Dum tibi supremas contulit inferias, Cui non extiteris vel maxima causa dolendi, Praestita dum memorat, officiose, tua. Sic omnes, maesto dum spargunt ore querelas, Quas dolor infandus cogit inire graves, Affirmant: Si te potuerunt fata, Iohannes, E medio patriae praeripuisse sinu, Non tamen haec tantum cursu valitura perenni Omnia se quamvis vertere posse putent, Tuscus ut aeternos populus bene gratus in annos Desistat nomen commemorare tuum, Ex quo perpetua celebreris laude futurus, Papula sideribus dum dabit Oceanus. Adde, quod et fratris vives pietate. Quis usquam Dicitur in fratrem plura tulisse pium, Cum nolit Latio Petrus cessisse Quirino, Germani celebrat dum monumenta sui? Nam, velut illa Remi iuxta se ponere sedem Iusserat, ut socio nomine iura daret, Sic Florentinas Petrus dum flectet habenas Atque dabit patriae dum bona tanta suae, In fratrem mira ductus pietate Iohannem, Quo nihil extiterat carius ante sibi, Consiliis urbem patriamque tuentibus ipsam Continuo referet, quam bonus ille fuit, Hoc melius, quam si constent simulacra perempti, Fraterno vivet frater in ore diu. At nos de multis, quos iam reor esse futuros, Carminibus celebrent qui tua busta novis, In te, quae nostrum, Medices, testentur amorem, Haec urnae dedimus carmina pauca tuae: Syllani cuius fleverunt morte Quirites, Dum premit infandus publica cuncta dolor, Hic situs est prisca Medices pietate Iohannes, Maxima germani, maxima cura patris.
8. votivum carmen ad Apollinem artis medicae deum | pro Iuliano Medice graviter aegrotante Carminibus vatum semper si, sancte, piorum Flecteris et precibus, pulcher Apollo, piis, Huc, quod Arabs felix aut quod gerit Indica tellus Aut Haemi quicquid colligit ora, feras, Et quaecunque putas membris conferre levandis, Seu cantus fuerint, pharmaca sive magis, Nanque decet puero, vexat quem sontica febris, Te Medici medicas nunc adhibere manus. Nam tu sive deus Musarum et carminis auctor Diceris et medicae sive repertor opis, Nimirum, Petrus quia sit complexus, utrumque Consorti debes, dive, favere tuo, A Iove si tristes discis nam pellere morbos Aegraque sunt curae corpora danda tuae. At Petrus e Cosmo didicit curare parente, Ne vitiet mentes ulla cupido bonas. Hinc bene, cum Medices medicas exerceat artes, Conveniunt generis nomina prisca sibi. Quod, si voce novem mulces et carmine divas Et nutum servat quaeque puella tuum, Pluribus at Petrus meritis nec poenitet illas, Traxit in arbitrium numina tanta suum. Si Maecenatem laudant, quod plurima quondam Vatibus attulerit praemia digna sacris, At longum Medices etiam dicetur in aevum Et veniet meritis par quoque fama suis, Non modo, quod doctis doctissimus ipse poetis Faverit ingeniis, spesque salusque, bonis, Sed, quia Pieridum miro succensus amore Hospitio Musas suscipit ille domi. Nam Petrus Aonio deducens vertice nymphas, Hactenus Haemonium quae coluere nemus, De Pario vitreum construxit marmore fontem. Unde fluat, sacros quae lavet, unda, choros. Quin, prope se quales, hortos, nec Thessala Tempe Pulchra vident, doctas iussit habere deas, Ut possit Petrus Musas audire canentes, Quae Medicum laudes sint habitura novas. Tantus honos Medicis divas nam detinet illas Deque suo tantum provenit ore decus, Ut, quotiens lauri virides spatiatur ad umbras, Assurgat Medici quaeque Camena Petro. Haec ego. Tum Phoebus respondit pauca roganti Auratae pulsans consona fila lyrae: En precibus votisque tuis, en, Nalde, pudicis Assumus, en castus numina flexit amor. Me tibi Pierides patientur adesse vocanti Meque volent Medici cuncta adhibere pio Et, quanquam lati distinguo tempora mundi, Cursibus et nostris itque reditque dies, Hic adero tamen. Interea quis forte deorum Lucis agat currus, viderit ipse pater. At tu, ne dubia suspensus mente traharis, Accipe divinis verba notata sonis. Ille Petri Medicis natus, cui multa precaris, Liberet ut morbus membra tenella gravis, Ne dubita, febres quam primum, Nalde, malignas Evadet, si quid pharmaca nostra valent. Ah, quibus ille meo servatur numine rebus, Afferet aut patriae quot bona summa suae. A magno, qui, cum deducat nomen Iulo In Medica genitus, strips generosa, domo, Dum longos vitam felix producet in annos, Se similem generi nominibusque dabit. Me duce nam vitreo tantum de fonte liquoris Versatus nostris hauriet usque iugis, Ut tibi, qua merito, Laurenti edocte, nitentes Arbore iam cinxit lecta corona comas, Hac itidem fratri nectam de fronde coronam, Sitis ut e nostro munere uterque pares. At, postquam veniet nobis maturior aetas, Qua patriae liceat res agitare graves, Extremis tandem victrix Florentia terris Finiet imperium facta beata suum. Tunc sinet, Arne, tuis misceri maximus undis Ipse suas Nilus Eridanusque pater, Audiet et Lydos etiam mugire leones Subdita longinquis ultima terra plagis. Cuius ut insignis lucescat gloria palmae, Crescat et ut Medicae fama decusque domus, Victrici rursus victorum tempora lauro Ornabo propriis ipse deus manibus. Tunc te felicem dictabis, Petre, parentem Et nihil huic sorti praeposuisse voles, Cum donata mea populo comitante corona Pignora conspicies bina redire domum. Haec cecinit Phoebus. Phoebo quis verior augur? Quis dubitet vati credere cuncta deo?
9. epitaphium in Laurentium Cosmi Medicis fratrem Postquam te patriae rapuerunt fata dolenti, Laurenti, Medicae gloria magna domus, En Cosmus frater nulli pietate secundus Donavit tumulo nunc tua busta novo.
10. ad Laurentium Medicen Petri filium Ecce, Syracusiam cum nunc tibi ludere Musam Incipiam, qualem scripserat ante Maro, O utinam tanti longe vestigia vatis Extremo possem tempore docta sequi. Qualiacunque tamen, placida, te, mente, rogamus, Utque soles, Medices, carmina nostra legas.
11. eulogium in Cosmum Medicen patrem patriae Ergo quis infandum poterit narrare dolorem? Quis poterit lachrimas explicuisse graves? Quae mihi, quae poterit carmen spirare dearum, Dum gravis affligit pectora nostra dolor Dumque adeo Medicis lugemus funera Cosmi, Natus ut extincti frigida busta patris? Cum, nova praesertim quae iam dictare solebant Vatibus Aonio verba notanda pede, Nunc etiam nigra squalescant veste Camenae Et solvant tristes in sua colla comas, Cum graviter Phoebus casu concussus acerbo Dicatur maesta conticuisse lyra. Nam neque Syllani tantum te, Cosme, Quirites Extinctum lachrimis condoluere novis, Sed superi, quorum lugendi rarior usus Et procul a tristi vivere maestitia. Quod bene de cunctis adeo si, Cosme, fuisti Promeritus, vita dum fruerere pia, Ut sua nunc maestis tundentes pectora palmis, Heu, doleant mortis fata severa tuae, Non precor, e nostro discedat corpore luctus Aut sim praecipuae condicionis ego, Hoc precor, usque adeo laxentur membra dolore, Ut pateat stupido pectore vocis iter, Qua liceat, maesto dum fundimus ore querelas, Fortunae miseras condoluisse vices, Qua liceat, patriae dum dantur iusta parenti, Debita flebiliter publica damna queri. Tempus erat, Titan quo fervida signa per orbem Acrior Herculei terga leonis adit, Cum prope iam positus supremo in limine vitae Senserat extremum Cosmus adesse diem. Ergo non vanos metuens in corde dolores, Inscia quos hominum turba timere solet, Sed constans, veluti qui dudum certus eundi Sidereas cuperet rite redire domos, Advocat hic natum, qui verba extrema parentis Audiat, heu, levibus non referenda modis. Qui simul ac, monitus servaret ut ille paternos, Divini subiit ora verenda patris, Naturam nivei Medices imitatus oloris Suprema moriens talia voce dedit: Si morbus gravior tristi vitiata senecta Corpora nostra vetat vivere posse diu, Te precor, ut nostri tantas de pectore curas Et medicam mittas, quam, Petre, quaeris, opem Nec tu Parcarum tristem durumque tenorem Tam levibus curis flectere posse puta. Nam me fata vocant, video, nam Iuppiter ipse Me iubet humanas deseruisse vices. Non invitus eo nec me mortalia tangunt Vota nec est vitae iam mihi cura meae. Mortales pridem meditans deponere curas Me procul hac humili tollere sorte paro, Corporis ut caecis tenebris vinclisque solutus Extremum valeam carpere mente bonum. Quo facere id possim, curas tu, nate, paternas Suscipe; sunt humeris pondera digna tuis. Quarum nulla magis me me nunc urget euntem Nec magis ingenium degravat ulla meum, Quam me, quae semper vita mihi carior ipsa Extitit, heu, patriam linquere, nate, piam, Quod te per geminos, tua pignora cara, nepotes Oro perque meum, Petre, senile caput, Ardenti ut studio Lydos tueare penates Et procul infesto semper ab hoste tegas Et, quae nunc multos est iam servata per annos, Florentis placidus otia pacis ames. Concordes, moneo, semper complectere cives Et quibus est patriae maxima cura suae. His, precor, ut sociis Etrusci frena leonis In rectum semper flectere, nate, velis. Nec tu iustitiae monitus contemne severos, Dum statues urbi libera iura tuae, Nanque potes duros populi vitare tumultus Hac duce, dum meritus quemque tuetur honos. Quin, ubi te iustis reges populique videbunt Legibus Etruscas instituisse domos, Undique convenient ad te, mi nate, frequentes, Qui rebus cupient consuluisse suis. O quam conspicies hanc urbem quantaque cernes Tempore Lydorum surgere regna brevi, Cum tibi vel reges potius parere monenti, Quam reliquis mores imposuisse, volent. Hic ego, si tenues fuero dilapsus in auras, Ut nequeam sedes, nate, videre novas, Attamen, Etrusci, gaudebo, ut regna leonis Accipiam monitis aucta fuisse tuis, Nam me, quae tenuit vivum tellure repostum, Suscipiet patriae maxima cura meae. Iamque vale et nostrum pompis ornare sepulchrum Desine; quod terra est, fac, quoque terra tegat. Vix ea finierat, cum fama accita sinistra Advolat huc celeri patria maesta gradu; Nanque suburbanum, quod te, tum, Cosme, tenebat, Casibus illa petens venit abacta novis. Ergo, ubi divini subiit penetralia Cosmi Atque patrem vidit patria maesta pium, Tristibus extemplo Cosmum complectitur ulnis Effundens querulis verba dolenda modis: Quis me, quis miseram, genitor carissime, natam, Quis me, quis sine te vivere posse putet? Cui, modo si moreris, cuinam deserta relinquar Quisve suo poterit me refovere sinu? Quid vos, fata, iuvat, saevissima numina, tristi Funere divinum sic temerare patrem? An quoque, quod sacrum est, audetis tollere, Parcae, Nec pudor est sanctos perdere morte viros? Quin ego crediderim mortem tibi posse parari, Iuppiter, et nigros posse subire rogos, Si modo sic rapitur superum dignatus honore De nostro Medices in cava busta sinu. Dixerat et lateri post haec affixa paterno Hinc oculos nusquam dimovet illa suos Et modo defessi permulcet membra parentis Et modo dat canis oscula maesta genis. Interdum saevam tentat si flectere mortem, Aut lachrimis posset fata movere piis. Ast, ubi tot cernit precibus nil fata moveri Aspera, sed cursum continuare gravem, Quod superest, cari morientia lumina patris Cogitat, heu, tristi composuisse manu; At nequit infelix subitis exterrita monstris Officium patri reddere nata pio. Nanque, ubi perspexit gelidos miserabilis artus Extremis Cosmum deseruisse rogis, Heu, gelidum magno pectus stupefacta dolore Concidit in patrios exanimata sinus. Post, ubi iam stimulis urgens gravioribus illi Excussit stupide languida membra dolor, Consurgit pugnis pectus percussa decorum Et lachrimis maestas irrigat inde genas. Hinc, quaecunque venit, gravibus loca questibus implet, Dum dolet extinctum patria maesta patrem: Quis te, Cosme pater, saevus mihi casus ademit Quisve sacrum potuit vis temerare caput? Quis te, quis nobis invidit, Cosme, deorum Aut quae te rapuit livida Parca mihi? Cui tantum de te concessum, Cosme, quis ausus Aeternum tristi perdere morte virum? An passa est rerum natura extinguere Cosmum? Ah, potuit tantum sustinuisse nefas, Ut modo sustulerit, tali quem sorte creatum Ipsa quidem summa finxerat artis ope, Esset ut in terris aliquis, qui mente valeret Divina superos aequiperare deos, Cui foret in cunctis ea mens praesaga futuri, Qui foret aut tanto praeditus ingenio, Ut nihil instaret dubium mortalibus usquam, Quin hic non acie cerneret ante gravi? Hinc igitur, quotiens olim te, Cosme, videbam Insigni egregios arte praeire viros, Dum tua consiliis peterent oracla futuris Undique vel summi, turba verenda, duces, Verius et post haec a te responsa referrent, Quam possint aliquo reddier illa deo. Non ego credebam, sic mors inferre per aevum Auderet nigras in tua terga manus, Sed te divina victurum sorte putabam, Aurea dum geminus pasceret astra polus. Nunc moreris nec me tecum trahis ecce volentem Nec sinis in sortem, Cosme, venire tuam. Heu, quibus inveniam te nunc, pater optime, terris Aut ubi, qui pariter me colat, alter erit? Quid primum deserta querar? Quis damna rependet Tanta, quis aut Fesulas temperet arte domos? Unus enim noras penitus, quaecunque fuissent Sive gerenda domi sive gerenda foris. Saepe alias quamvis divino in pectore virtus Laudibus eluxit concelebranda novis, Hoc tamen egregias Medicis cognovimus artes Tempore, quo Lydos presserat ipse furor. In mea cum miseri saevirent viscera cives, Cum timui socias in mea damna manus, Passus es antiquas nimirum linquere sedes, In me ne videas vertier arma, pater. Cum saperes, diro cessisti, Cosme, furori Non veritus caros deseruisse Lares, Ne, tu si contra contendas viribus, ipsum Cresceret alterna seditione malum, Tum, si fata mihi tandem meliora venirent, Restares patriae spesque salusque tuae. Ergo, ubi tu Fesulam per me revocaris ad urbem, Publica res Medicae noscat ut artis opem, Huc populi patrumque humeris suffulte redisti; Quanto candidior hac fuit illa dies. Sic, ubi compositos Medicum virtute Quirites Maximus in placida pace revinxit amor, Ex illo semper, Medices, tibi maxima cordi Cura fuit, patrium surgeret imperium. Hinc memini, summas dum rerum flectis habenas Dumque doces Tuscos candida iura patres, Insubris e Laribus nostris horrenda Philippi Agmina consiliis pulsa fuere bonis, Protinus antiquum cum, Piccinine, Mucellum Sub iuga credebas posse venire tua. Nam, licet hoc Lydi trepidarent tempore cives, Dum timor insolitos vertit ad arma viros, Constanti Medices a cunctis pectore Cosmus Civibus ingentem iussit abire metum Atque suis tandem melius confidere rebus, Dum monet hostiles pellere ab urbe minas, Donec in Anglari Nicolaus valle subactus Milite de nostro maxima damna tulit. Singula sed referam quid nunc bene gesta parentis, An, premat ut gravius pectora nostra dolor? Sed, premat usque licet, moriar prius ipsa, necesse est, Praestita quam taceam, candide Cosme, tua. Tu nostris Calabrum pulsasti e moenibus hostem, Tu Lusitani fortia castra ducis. Si quis, at, iniustus surgebat forte tyrannus In me, quam primum te duce pulsus erat. Sicque graves casus et summa pericula summis Vitabat studiis Tuscia prisca tuis. Urbibus Etruscis nec te divinius usquam, Consilium patriae qui daret, alter erat. Acrius ingenio, Medices, te nemo videbat, Temporibus dubiis quae faciunda forent. Ergo, ferox Arago nostros cum forte Quirites Fideret insolito posse domare iugo, Consilio tantum, tantum pietate fideque Publica res per te constabilita fuit, Ut Calaber Medica pulsus virtute tyrannus Inceptis caderet turpiter ille suis. Nec satis est acies penitus delere molestas, Quae me vexassent Marte furente graves, Sed mihi perpetuos demisti, Cosme, timores. Aspice, quas vires patrius ardor habet. Aspice, quo Medices patriae succensus amore Hostiles Tusca pellat ab urbe minas. Ne quis, enim, Lydos auderet forte Quirites Viribus interdum sollicitare novis, Cum duce Bebriaco foedus percussit amicum, Civibus Etruscis quod violare nefas. Cum meminisset, enim, qua Gallus mente Philippus Saepius indixit bella gerenda mihi Utque suis cuperet Lydum domitare leonem Viribus et Tuscos diripuisse Lares, Cum bene novisset post haec te, maxime rerum, Sfortia, militibus consuluisse meis Quantaque praeterea constanti e pectore virtus Surgeret et quantum mens agitaret opus, In me ne posset Ligurum saevire tyrannus, Amplius ingenuo prospicit ille gravi. Inde videt Lydos monitis hortatus honestis, Ne desint summo praemia summa viro. Nam, tibi Caesareas cum forti e pectore vires Cerneret in bellis enituisse novis, Ut posses armis magnos sperare triumphos Fortibus et priscos aequiperare duces, Ni te deficiant comites, qui forte ministrent, Sfortia, virtuti commoda quaeque tuae, Non cessat Medices opibus contendere magnis, Non cessat vires accumulare tuas. Sic, dum consiliis Medicum suffultus et auro Expugnas populis moenia saeva meis, Insubris imperio quondam subiecta Philippi Gallica pro meritis sunt data regna tibi. Hinc me maiori iam nunc pietate tueris, Hinc manet in socio maior amore fides, In me quam fuit aut odium crudele tyranni Illius aut in me quam gravis ira fuit. Nec tamen, heu, saevam potuerunt flectere mortem Tot merita in patriam, Cosme benigne, tuam. Quae cum sint, aderit quisquam, qui lumina nostra Perpetuis lachrimis posse carere putet? Adde huc optatae per te tot commoda pacis, Adde huc et nati munera magna tui. Nam, cum pauca mihi veteris vestigia belli Restarent Medica frena tenente domo, Cum Veneti Tuscam cuperent turbare quietem, Cum raperet nostros Appulus hostis agros, Mittitur in foedus Cosmi genitoris alumnus, Comprimat ut motus, Mars violente, tuos. Qualis, enim noram, Petri de pectore virtus Surgeret aut similis quam foret ille patri. Nec spes destituit, dum tantae pondera molis Sustinet atque iras temperat arte graves. Dum Petrus egregiam percusso foedere pacem E Veneto rediens attulit usque sinu, Sic nati virtute nova, virtute parentis Tradita sunt Italis otia longa viris. Ast, ubi me diris iactatam saepe procellis Accipit in tutos mollior aura sinus, Erigis auratos, insignis Cosme, penates, Ut vetus Etrusca crescat in urbe decus. Hinc in honore deum cunctos celebranda per annos Condita sunt opibus candida templa tuis; Candida templa quidem Fesulis suffulta columnis Quae sint ingenii signa notanda pii. Nam, quicunque novas spectabit protinus aedes, Quas addis sacrae, candide Cosme, cruci, Quique pio Marci constructum nomine templum Viderit aut cameris atria longa novis, Laurenti cernet nitidum quicunque lacunar Auratas tecto versicolore trabes Aut canonum surgens templum sedemque sacratam Viset et ut pulchra fornice tecta nitent, Asseret hic, dudum qui iam tot templa, tot aedes Ingenti Medicum condidit aere sacras, In terris olim nulli pietate secundus Extitit aut superum relligione deum. Nec tegit haec pietas Cosmum; tot sacra colenti Improba mors nigras iniicit ecce manus. Nec iuvat, heu, doctas semper coluisse Camenas Illarumque choris usque fuisse ducem. Nam, quicunque sacrum cupiens libare liquorem Sperabat vitreo spargere fonte caput, Te duce Cirrhaeas hinc est deductus in oras Votaque complevit te duce, Cosme, sua. Quicquid enim, Medices, uni tibi forte placebat, Quicquid et ingenium sanxerat inde tuum, Hoc alacres itidem Nysae sub vertice Musae Numine firmarunt tempus in omne suo, Quo te non patrii tantum dixere poetae, Qui cuperent frondes carpere, Cosme, sacras, Sed quoque Bebriaci divino carmine vates, Sed quoque te Latii concinuere viri, Qualia Pierias tentabant gaudia mentes, Qualia Castalii pectora sancta dei, Bellerophonteas cum te ductante cohortes Spectabant auctos ex Helicone choros. Nunc mecum, heu, lugent communia damna querentes Communemque dolent numina maesta patrem. Nec tantum Caesar, qui fessas dicitur omnes In placido Musas continuisse sinu, Ad lachrimas movit divarum lumina quondam, Dum subit extremos morte iubente rogos. Nunc Medices quantum fato correptus iniquo In luctum maestas compulit ire deas. Et merito. Quis enim Latiis erat alter in oris, Qui daret, heu, doctis praemia tanta viris? Num quis erat, Medices, qui non donatus abiret, Nomine qui ferret scripta legenda tuo? Ille domum de te suscepit, Cosme, Laremque, Hic etiam de te praedia laeta tulit. Divitiis alius Medicum ditatus et auro Invenit ingenio munera quanta suo. Quid referam, summo quos es dignatus honore Aut duce te summum qui tenuere gradum? Enumerare mora est, quot iam, dum praemia dignis Digna paras, artes edidicere bonas. Hinc oratores, hinc sunt mihi, Cosme, poetae, Hinc sunt philosophi, turba verenda, graves. At bona quot nobis tecum modo rapta fuerunt? Decidimus quanta spe modo, care pater? Per te iam virgo terris Astraea redibat, Ut tecum fraudes pelleret illa malas. Iam mihi, iam, Medices, te consultore redibant Aurea Saturni saecla benigna senis. Iam fore credebam me tandem, Cosme, quod olim Caesaris Augusti tempore Roma fuit. Fallor at infelix fatis confisa malignis; Fallor, ut in lachrimis tempora longa teram. Nam mihi quae veniat sine te modo, Cosme, voluptas? Pectora quid sine te nostra iuvare queat? Quid prodest, placida quod per te pace fruamur, Quidve iuvant populos otia longa meos? Si moreris, vitae, Medices, pars maxima nostrae, Si pater amplexu velleris usque meo, O saltem exequiis patrium celebrare sepulchrum Si visses meritis pignora cara, pater, Haec aliqua, heu, nobis solatia, Cosme, tulissent, Haec lachrimas poterant imminuisse graves. At tu, quem vitam servasti semper in omnem, Cum moriens cuperes hunc adhibere modum, Usque vetas ullis efferri funera pompis Aut Mausoleo condier illa novo. Ast ego, quae nullis astringor legibus usquam, Libertas monitis cui data, Cosme, tuis, Ipsa quidem tali semper dignabor honore, De te quae restant maxima facta, pater, Temporibus priscis quali dignatus honore Etrusca nullus civis in urbe fuit, Denique vel qualem Ciceroni Roma togato Libera vix uni praebuit una viro. Nanque pater patriae Tusca vocitaberis urbe, Libera dum populis iura petita dabo. Haec tibi, dum magnum radiis sol circuet orbem, Constabunt titulis nomina iuncta tuis, Haec tibi non fatum, non invidiosa vetustas, Non tibi longa licet auferat ulla dies. Dixerat et variis tandem confecta querelis Reiicit in fratrem languida membra Petrum. Ille sinu accipiens dictis solatur amicis Ac fessam luctu sublevat inde gravi. Si visum est Medicen fatis extinguere Cosmum, Si patre nos privant numina terna pio, Niteris in vetitum; nam, Ditis busta tenebras Cum semel intrarunt, ianua clausa manet Nec revocare datur, cum fuscae ianitor aulae Obseret aeterna limina dura sera. Disce igitur querulis iam finem imponere verbis, Disce tuis lachrimis nunc adhibere modum, Ne tibi, ne dubita, desit, qui publica curet Munera, qui Fesulas temperet arte domos, Nam mandata pater, quibus haec tua damna leventur, Extremis moriens vocibus ipse dedit. Praeterea claros Tusca de gente Quirites Nonne, soror, cernis tot superesse tibi? En Florentini proceres sanctusque senatus Fluctibus en assunt, portus et aura, tuis. His licet ingenti vexentur corda dolore Et veniat luctus ut tibi causa gravis, Hi tamen edocti Cosmi virtute parentis Te poterunt tantis eripuisse malis. His igitur ducibus lachrimis conabor ab istis Ad laetos tandem te revocare gradus. Annuit illa viro et, quotiens solatia quaerit, Ad notos Medicum confugit ipsa Lares.
12. epitaphium in Cosmum Medicen patrem patriae Etruscis fuerit Cosmo quid maius in oris? Omnia si memores, non reperire queas. Et tamen emoritur Medices. Quis credere possit Maxima tam minimo marmore busta tegi?
13. aliud in eundem Fallitur hic, quisquis Medicen putat esse sepultum Cosmum, vivit enim, pars meliorque viget. Illius hac cineres, fateor, conduntur in urna, Cosmus at in superas se tulit ipse domos.
14. aliud in eundem Conservatores patriae satis esse tuendos, Hanc, quicunque putas, hanc venereris humum. Cosmus enim Medices iacet hic, quo maior Etrusco, Dum regeret patriam, nullus in orbe fuit.
15. aliud in eundem Discite vos, Lydi, Cosmo bene discite, cives, Rebus ab hoc vestris imposuisse modum, Nam, licet Etrusca maius nihil esset in urbe, Vult tamen hoc humili marmore busta tegi.
16. carmen in Cosmi Medicis patris patriae cadaver | post aliquot annos integrum repertum Quid mirer Cosmi Medicis durasse tot annos Mortis ab extremis integra membra rogis? Hinc spectare licet, qua te natura creatrix In lucem, Medices, condicione dedit, Scilicet, ut vivens animus tua corpora nusquam Linqueret, heu, saevae diripienda neci, Sed, velut est, cunctos semper victurus in annos Iuncta simul menti sic tua membra forent. At, postquam natura videt non posse tueri, Ipsa quod egregia finxerat artis ope, Id quia fata negant, negat id quia Iuppiter altus, Ortum quicquid erit, vivere posse diu, Quod potuit, fecit, cunctos ut semper in annos Par foret atque animo corpus inane suo, Ut, cum iuncta diu simul haec habitare nequirent, Id cuiquam nulla sit quia sorte datum, Altera pars superis aeternum vivat in oris, Altera perpetuos duret in orbe dies.
17. ad Petrum Medicen de spe in eum concepta Mos erat in Latio, populus cum victor ab hoste Romuleus niveis ibat eburnus equis, Urbs Romana novos ductans cum laeta triumphos Vidit honoratos inter et arma duces, Ut quoque diversis Latia virtutibus urbe Numinibus veluti templa dicata forent. Hinc Titus et Paci, rediit cum victor ab hoste, Condiderat spoliis templa decora novis. Romae cultus Honos, Victoria culta, sed illis A duce Marcello templa duobus erant. Cana Fides aris albo circundata panno Ipsa suis prisco tempore culta fuit. Ah quotiens populus, saevum, Romanus, in hostem Dum fertur, votis spem vocat ante suis. Ah, quotiens victor rediens nova sacra piavit, Spes, sibi quod per te vota secunda forent. Haec diversa locis, haec aurea templa per urbem Sunt quoque diversis condita numinibus. At Medices summas dum rerum tractat habenas, Dum Petrus Etruscos temperat arte Lares, Omnibus eduxit templum virtutibus unum, Quod, nisi me fallit, stat tibi, Petre, domi. Hic aris sumit positis libamina prima, Quae dea de superis dicitur Erigone. Aurea divinis nec non Concordia votis Praecipue, Medices, est, Petre, culta tibi. Quid sacra nunc referam, patria quot sede litasti, Ut Pax Etruscas visat amica domos? A te Spes certis etiam certissima signis Creditur, o Medices, in tua sacra coli. Hinc est, quod cunctos sequor hanc ego laetus in annos Pollicitis fisus tempus in omne suis. Ut reliquae quoniam solidae celebrantur in aevum Virtutes Medicis, sacra pianda, focis, Sic quoque sic posito viridi de marmore templo In Medica colitur Spes dea certa domo.
18. ad Laurentium Medicen de equestri certamine Mirentur reliqui, galea cur tectus et armis Tam poteras longae taedia ferre morae; Ast ego nil miror, praesentia numina quando Perspexi Medici semper adesse pio. Ante oculos iuvenem stimulans gestabat Apollo Laureolam, ducibus praemia certa bonis. Hinc Pallasque manus ac tela regebat in hostem, Semper ut adversum stringeret hasta caput. Quin etiam variosque tibi Venus aurea flores Legerat ipsa suis saepta Cupidinibus Hos, bene dum lato meditaris proelia campo, Ludicra, si caderes, sternat ut illa tibi; Unde potes, Medices, iuvenis fortissime, fortes Hi licet extiterint, exuperasse viros, Laurenti, primam donec tibi sumere palmam Contigit, o populi fama decusque tui.
19. ad Laurentium Medicen Quod bene Pieridas doctus mulcere puellas Saepius ad citharam carmina sancta canas, Rursus et insignis venias fulgentibus armis Defendens patriae libera iura tuae. Vel multi dubitant, num te divinus Apollo Intret, ut Etruscos visat amicus agros, An sis Mars potius, caelo qui nuper ab alto Veneris. ut patrios sic tueare Lares. Ast ego nil dubito, cum sis utrumque deorum Complexus, nam tu numen utrumque tenes, Sed, pravis quotiens mavis inferre timorem, Audeat in patriam ne quis inire dolos, Laurenti, faciem Gradivi sumis et arma, Sis quibus auxilium, portus et aura, tuis. Inde, probis quotiens animos das civibus aut cum Exponis meritis praemia digna viris, Sumis Apollineos habitus et pectore toto Concipis aurata verba canenda lyra Atque ita tam suavi profers modulamine carmen Et tam divinos concinis ore modos, Ut Phoebus veluti superos deducit ad ipsam Temperiem cithara carminibusque sacris, Sic cives numerisque tuis fidibusque canoris Ad pacem Lydos composuisse queas.
20. ad Petrum Medicen Aureus es totus, Medices; tibi cuncta refulgent Aurea, sunt mores, aureus est animus. Aurea quin etiam surgit de pectore virtus, Sunt, Petre, quae dicis, aurea, quaeque facis. Te duce pax rediens ramo felicis olivae Aurea per populos ambulat ecce tuos.
21. ad Laurentium Medicen Si tibi iam pridem, Laurenti edocte, nitentes Ornavit merito laurea casta comas, Attamen, es pacis quoniam tu proximus auctor, Proxima quod patri pondera mente geris, Te quoque felicem capiti decerpere olivam, Quam geris, et lauro conseruisse decet.
22. ad Laurentium Medicen Aurea cum primum Dictaeus saecula princeps Condiderat priscis saecula nota viris, Visa pudicitiae vestigia prima fuerunt, Tunc castas tellus coepit habere nurus. Romuleam post haec eadem celebrata per urbem Ultima Tarquinio regna tenente fuit, Candida cum sacri Lucretia casta pudoris Matribus exemplum grande dedit Latiis. At nunc Etruscas similis dea rursus in oras Ex illo tandem tempore casta redit, Talia sed sumpsit formosae membra puellae, Qualia Tyndariden vix habuisse putem. Adde, quod et voluit Lucretia casta vocari, Cum memor antiqui nominis illa foret, Quae licet humano lateat sub pectore diva Atque hominis speciem praebeat ipsa novam, Attamen, ut primum, Medices tu callide, nosti Rite sub humana fronte micare deam, Illam, qua teneris fueras imbutus ab annis, Coepisti pura purus amare fide Et, facies quanquam patria discedere ab urbe Dicitur, et Tuscas linquere velle domos. Nam, cum, Laurenti, non sit mortale, quod optas, Cum te nil praeter vota pudica iuvet, Haec, quascunque petat sedes, ubicunque moretur, Te, quod semper erit, semper amare decet.
23. ad Laurentium Medicen Ut bene conveniunt, per te quia clareat uxor, Clarici, Medices, nomina clara tuae, Ut te, quod laurum nomen petat et tua virtus, Clarius urbe tua cernitur esse nihil, Sic, superos, pulchra faciat te prole, rogamus, Tu velut es, clarum clara puella patrem.
24. eulogium Petri Medicis Cosmi patris patriae filii Quid totiens in nos ruitis, crudelia fata, Dum cupitis Medicam sic temerare domum? Nonne satis damni tulimus, cum morte nefanda Sustuleras Cosmum, Parca maligna, patrem? An quoque vos graviter livor malus urget et atras Omnibus iniicitis invidiosa manus? Sic est; invidia patrii solatia casus Tanta quidem per vos rapta fuisse puto. Vos Petrum rapitis, ne sit, qui forte rependat, Quod tulimus Cosmo deficiente malum. Iustior Etrusca quisnam fuit alter in urbe Aut bene promeritis qui magis aequa daret? Testis erit, Medices, sanctus tibi, iuste, senatus, Dum pia dat populis te duce iura suis. Romani summa quamvis virtute Catonem Vel summos referant aequiperasse viros, Laudibus in caelum tollat licet ipsa vetustas, Quas condis, leges, sancte Lycurge, pias, Nil tamen ad Medicen, si nunc bene cuncta requiras, Quae bonus Etrusca gessit in urbe Petrus. Sed, quanquam numero tot sunt ea facta, canentis Ut neque cuiusquam lingua referre queat, Non tamen inveniam, te nunc quod dicere possim Iustius in cives, Petre, dedisse tuos, Quam gravis, heu, furor Etruscam cum perculit urbem, Impulit et Tuscos cum capere arma patres, Nanque piis Cosmi monitis instructus et arte Non sinis, ut gravius crescat in urbe malum. At, quicunque fuit furiis agitatus iniquis, Instruis hunc patria doctus ab arte virum, Ne, sese velit, heu, miserum patriamque suamque Perdere nec sanctos eviolare focos. Quae vox ut primum populi pervenit ad aures, Sensit et id magnum commonuisse Petrum, Non aliter, quam cum varie spirantibus Euris Tempestas medio nascitur atra mari; Si tamen adveniens placidum caput efferat undis Neptunus, tristes ii posuere minas, Sic, populus licet ipse faces cepisset et illa, Heu, gravis impulerat quae capere, arma, furor, Ut natum pietate gravem videre parenti Persimilem patriae tot bona ferre suae, Deponunt animos ponuntque ferocia patres Syllani penitus corda volente Petro. Hinc est concursus Medicas ita factus ad aedes, Quantus ut extiterit, non memorare queas, Et procul: O Cosmi stirps o generosa parentis, Publica cuius et est iuncta salute salus. Nos tibi confisi venimus precibusque pudicis Oramus, patriam nunc tueare piam, Haec tibi nanque suos commendat maesta penates Inque tuos refugit fluctibus acta sinus. Quam tamen ut possis melius servare, precamur, Incolumi caveas ut tibi, Petre, prius Hancque prius tutare domum, qua stante putamus Triste nihil patriae posse nocere tuae. Hoc cupiunt omnes pueri matresque virique, Hoc plebs, hoc populus concupit ecce tuus. Morte tua, nam, si nimis invidiosa fuere Fata quidem nobis invidiosa nimis, Hoc tamen inde boni capimus, quod stantibus istis Aedibus et salvis tempus in omne tuis Civibus aeternum stabunt ea moenia Tuscis, Stabit et excelsis curia Tusca minis, Hac domus ista trium nam condicione sororum, Hoc Iovis imperio constabilita fuit, Audeat, ut, quicunque tuos violare penates Impius aut Medicas perdere fraude domos, Publicus hic hostis fiat, penitusque necesse est, Inferat ut patriae bella gerenda suae. Quos Petrus ut populi monitus accepit et acer Haec sibi cognovit, quae faciunda forent, Nec mora; se natosque duos sedemque paternam Civibus exposuit rite tuenda bonis. Hinc totum sese ad patriam sic vertit et omnes Sic opibus cives consilioque fovet, Quattuor ut spatio sedans mala cuncta dierum, Quod grave pendebat, pelleret urbe nefas. Quid tamen, heu, patrios Medica virtute penates Hostibus a saevis eripuisse iuvat? Quid vacuam tanto patriam fecisse periclo, Arpinas quantum depulit urbe Remi, Tempore quo dirus docuit Catilina Cethegum, Arma vel in patrios impia ferre Lares? Consulis egregio, nam, si defensa benigi Hostibus expulsis munere Roma fuit, Non tamen extiterit Ciceronis gloria maior, Quam tua, pro meritis quae tibi, palma, venit. Nam, procul a patria quanquam bonus ille senator Coniuratorum iussit abire manus, Civili non id sine sanguine fecit, at ipsos Auctores scelerum sustulit ante malos. At contra Medices patria virtute tumultum Sic bonus Etrusca reppulit urbe gravem, Ut neque sit coeptus quisquam sceleratus haberi, Ni sibi qui celerem corripuere fugam. Non laqueo quisquam periit saevaque securi Percussus Tusca civis in urbe fuit, Tu solus tu nanque nefas, divine, putasti Civili miseram sanguine tingere humum. Nec tamen, haec quamvis ita sint, tibi saeva pepercit, Ausa sed est sanctum tollere, Parca, virum. Nam, tibi si solum virtus haec una fuisset Aut tibi si iusti nomina sola forent, Debuit ipsa tamen tantae virtutis alumnum Lurida mors manibus non temerare suis. Sed, cum iustitiae divinis artibus olim Non modo Tyrrhenos viceris usque tuos, Omnibus at fueris nec non clementior unus, Quos aluit placidis Arnus Etruscus aquis. Quid tantum morti de te licuisse putemus, Ut geminas in te laeserit illa deas? Nam, cum sint hominum propriae patris atque deorum Virtutes, animo quae placuere tuo, Hae te divinum faciebant rite nec ipsos Mortales inter connumerandus eras. Tu tamen emoreris nec te tua maxima virtus Protegit a nigris, Petre benigne, rogis. Quid fieri non posse putem, si pectora summi Summa tui, Medices, mors subitura rapit? Non magis in tota quicquam fuit urbe severum Te, Petre, dum Medica proteris arte nefas, Tristior haud alter fuerat, dum legibus aequis Prospicis, ut sceleris fiat in urbe nihil. Si tamen aspiciant homines, quam semper in omnes Te mitem patria gesseris arte probos, Laetius in tota dicent nihil urbe fuisse Nec mage quod mentes attrahat arte bonas. Caesaris ingenium laudant si forte, quod acer Omnibus ignovit vel quibus hostis erat, Tu, Petre, laudandus magis es, quia parcis et illis Non modo, quos error compulit in furias, Perdere sed qui te natosque tuosque parabant, Funditus ac Medicam tollere fraude domum. Haec, ego, qui faciunt, non iam mortalibus ipsis, Sed similes superis esse putabo deis. At nihil est tutum morti; nanque optima semper, Heu manibus veniunt dilaceranda suis. Dicite, de tanto, cives, quid principe restat? Quid, nisi, vix tandem parva quod urna capit? Quem modo de Latio populi regesque petebant, Quem modo, quem summi turba verenda, duces Hunc cito de manibus patriae sua fata dolentis Improba mors rapiens in cava busta trahit. Ergo quis infandum possit narrare dolorem? Quis possit lachrimas explicuisse graves? Qui tibi tunc sensus, Lucretia casta, fuerunt, Qualis in exangui pectore languor erat, Cum complexa viri corpus frigentis et ora, Heu, cadis in miseros exanimata sinus? Vix duo, vix maestam fratres - miserabile visu - Coniuge te poterant vellere casta pio. Heu, quem non dolor ille tuus, dolor ille coegit In Lachrimas hominem protinus ire novas? Movisses tigres duras, maestissima coniunx, Durius aut si quid gignere terra potest. Tu fatum crudele vocas, crudelia certe Sidera, quae tantum sustinuere nefas. Quis dolor, heu, natas tenuit matremque nurumque, Oscula cum lachrimis mixta dedere piis? Clamor, at, iste domus ubi tam lachrimabilis aures Venerat ad populi, vox miseranda, tui, Tam magni subito dederat nova signa doloris, Maestus ut ad lachrimas moverit ille feras. Urbe quis in Tusca fuit hoc clementior alter? Hic ait et lachrimis irrigat ora piis. Ille timens rebus dubiis maestissimus ipsam, Heu, patriam tanto cive carere dolet Et dolet et tantos effundit pectore questus, Hoc nihil ut populo tristius esse putes. Morte nec, heu, Petri cepit minus ille doloris, Romani quondam quam subiere patres, Te male cum ternae rapuere, Auguste, sorores, Civibus extiteras qui decus omne tuis. At mirum potuit, Medices, cui forte videri, Si modo te populus luxit, amate, tuus, Te duce cum semper duro defensus ab hoste Servarit patriae libera iura suae? Hoc mirum, hoc est, Petre, tuo tot funere reges, Tot lachrimas summos non tenuisse duces. Nam, qui Bebriacas ductat virtute cohortes, Qui tenet anguigerae tecta superba domus, Te, Medices, comitem non aspernatus honestum, Quas. geris in rebus, te caruisse dolet Et dolet et, patres quae damna gravissima Tuscos Ceperit et populos, edocet inde, tuos, Hinc rex ille novus, cui paret Apulia, certe Tristis in interitu dicitur esse tuo, Non aliter, quam si cari sibi fratris adempti Viderit in nigris membra perusta rogis. At modo quid referam, Medices, mortalia corda Interitu graviter congemuisse tuo? Nos quoque, nos superas etiam tua fata dolentes Protinus in lachrimas sensimus ire deas. Nam vos, quae Cirrhae tandem iuga summa tenetis, Vos, quae Castalia membra levatis aqua, Vos etiam Medicis tam tristi in funere Petri Tristibus a lachrimis abstinuisse negant, Et merito, quis enim tota fuit alter in urbe, Qui mage promeritis praemia digna daret, Maiori aut doctos qui sit dignatus honore, Qui magis aut summis faverit ingeniis? O spem fallacem, tuto quae perfida portu Saepe ruens miseris irrita vota facit. Sperabant cives quot, dum tibi vita manebat, Te duce vel summum posse tenere gradum? Magnorum iusta docti quot sorte laborum, Heu, sibi credebant praemia certa dari? In luctu nunc ecce gravi lachrimisque senescunt Nec sine te quisquam vivere posse putat. Quin etiam tristes, tua maxima numina, Musae, Hactenus Etruscas quae coluere domos, Quaerere nunc alias sedes voluisse putantur, Amplius et Tuscum nolle habitare nemus. Et facerent gravibus nimirum casibus actae, Publica ne videant orba parente suo, Has natus nisi, Petre, tuus monuisset, ut illam Incolerent sedem quam tenuere diu. Nam, videt has ubi forte deas Laurentius acer Etruscis iam iam cedere limitibus, Has verbis revocans nimirum hortatur amicis, Hortos ut teneant, quos habuere prius, Ut sacrum, Pario qui constat marmore, fontem Hauriat, ut quondam, quaeque Camena, domi, Ne dubitent, ut morte patris linquantur inanes, Sedibus aut careant, quas dedit ante pater, His ducibus nanque ille deis tua damna, rependet Filius et quod res publica triste tulit, Ut, Petre, quod fueras Cosmo, divine, parenti Filius, hoc itidem fiat et ipse tibi.
25. ad Laurentium Medicen Ut Cosmus Medices fuerat pater urbis Etruscae Utque Fluentinas texit ab hoste domos, Ut Petrus hinc summi tenuit praecepta parentis, Dum Lydos Medica temperat arte Lares, Sic es virtutes tu nunc utriusque secutus Sicque patrem solers, sic imitatus avum, Ut, quot, Laurenti, laudes adiere vel ambo, Unus tot factis promereare tuis.
26. ad Laurentium Medicen de Lucretia eius filia Credimus historiae si quid, Lucretia priscis Exemplar summi casta pudoris erat; Temporibus nostris etiam Lucretia mater Una pudicitiae gloria summa fuit. At modo, cum nuper Romano a sanguine creta Sitque tuo, Medices, orta puella tibi, Antiqui referat quae nomina sancta pudoris, Quae simul et matris nomina sacra tuae, Ut puto, si vitae non fila abrupta trahantur, Castior una tibi nata duabus erit.
27. ad Laurentium Medicen de legatione | sua ad pontificem maximum Qui petis auspiciis Romam maioribus urbem, I, Medices, patrios defer in astra Lares, I modo, sed nostri nusquam tibi cura recedat, Sic, quodcunque velis, dent pia fata tibi, Nam, nisi prospicias, veluti cupis, optime, nobis, Ni tuus aeternum nos tueatur amor, Non queat aut quisquam nostrum bene fungier aura, Non queat aut rebus consuluisse suis.
28. ad Laurentium Medicen Si tibi Pierides curae, si Phoebus Apollo, Es quibus Etrusca solus in urbe pater, Te precor, o vates vatum, tibi cura supersit Musarum, veluti sic tua turba sumus.
29. ad Laurentium Medicen Mirantur multi, cur vel pater ante vel ipse, Par fuit ingenio cui grave nomen, avus Haud mihi pauperiem mites duxere levandam, Qua nimis infelix tempora longa premor, Praesertim, cum, quae fuerim meditatus in illos, Haec utrisque viris grata fuisse ferant. Ast ego nil miror, cum sim mihi conscius ipsi, Quam fuit, heu, rebus fors inimica meis, Quam nulli quondam fuit exuperanda tuorum, Optarint quamvis vel bona cuncta mihi, Durities fati et quoniam mihi tanta maligni, Tam fuit et nostris invidiosa bonis, Posset ut illa gravis Medices utrosque benignos Vincere, ne dederint, quae cupiere, bona. At, cum pro summis, Laurenti maxime rerum, Summa tuus meritis sidera tangat apex, Ut modo non homines tantum superasse vel omnes Dicaris, placidis quos tulit Arnus aquis, Sed quoque vel supero par nunc habeare tonanti, Sidera cui parent, cui mare, terra, polus, Cum sapiens Parcas et inexorabile fatum Subiicias pedibus, vir memorande, tuis, Ut neque, fatorum, fiant, quae postulet ordo, Amplius, haec sed, quae sint tibi visa prius. En, age, ne dubita sortem superare malignam, Victori victas en dabit illa manus. Annue tu tantum; duce te bona cuncta sequentur, Censueris monitis quae mihi danda tuis.
30. ad Laurentium Medicen Cum peterem summum, Medices, tibi fisus honorem, Sis utinam cuius tu dator usque tuis, In me quam bonus es, licuit spectare volenti, Mens bona quamque tibi, quam bonus est animus. Nam mihi respondes haec te, quae forte petissem, Facturum verbis non modo cuncta bonis, Utile sed censes addendum mitis honesto, Socratis ut ratio te docet arte gravis, Quem cum forte sequi divino ex ore locutum, Rebus ut in reliquis, hac ita parte velis, En, age, sic semper tibi sit pulcherrima proles, Sic videas natos tempora longa senes, Sic leo Tyrrhenus semper tua iussa facessat Teque volens patriae dictitet usque patrem. Incipe, sive prius dandum mihi ducis honestum, Utile seu potius praeposuisse iuvat; Incipe, nam laus magna tibi tribuetur, amici Si dum tam fidi causa salutis eris. Diceris fati sortem superasse malignam, Vix ea cum summo sit superanda Iovi.
31. ad Laurentium Medicen de adventu | Elionorae regis Apuliae filiae Aeneam velut Anchises Simoentis ad undam Protulit, unde Phrygum surgat in astra genus, Ut domus Aeneadum Latias penetraret in oras, Conderet atque tuos longior, Alba, Lares, Sic hos divina Medices sibi sorte penates Cosmus inauratos condidit ante pater, Ut genus inde suum Tuscas bene temperet urbes Legibus et patrias ut regat arte domos Utque sit hospitium regum strips tanta novorum, Ut domus haec ducibus sit decus una bonis. Iulius hinc rursus Medica viget alter in aede, Nomina qui referat, pulcher Iule, tua. Hinc rursus lauri silvam Laurentius heros Plantat, ut haec ramos tendat in astra suos, Quae tamen in nullum iam desinat inde Neronem, Dum malus in scelerum rex genus omne ruit, Sed quae perpetuos vireat mansura per annos, Laurenti, Tuscae dum pater urbis eris, Dum genus Etrusca perstabit in arce tuorum, Dum dabit et patriae candida iura tuae.
32. ad Laurentium Medicen Tam bene conveniunt divino carmine, vates, Haec tibi, Laurenti, quae bona summa canis, Quam bene, qui summas rerum pertractat habenas, De summo summus disputat ille bono.
33. ad Laurentium Medicen Mittimus ista tibi Troia ex ardente recepta, Dum nos infidi iactitat unda maris. Si quando Latium dabitur portusve quietus, Ut duce te iam nunc cernitur ille mihi, Tunc ea dona tibi, quae pax gerit aurea secum Quaeve quies, Medices, continuata dabo.