CroALa, 2024-05-12+02:00. Nodus MARZIO.carm-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/MARZIO.carm-01.xml.
1. de laudibus et comparatione fratris Antonii et Orphei Aonio vates perfusus nectare sedes Inferias adiitque domos et tecta tyranni Orpheus et cithara manes commoverat omnes. Flumina iam steterant, Phlegethon iam frigidus ipse Attonitusque Charon tali pro carmine cumbam Liquerat et miseris patuerunt flumina dempto Nummo et, quae fuerant annos per litora mille Errantes animae, - nullo prohibente - per omnes Elysios peragrant et sanctis crimina miscent. Aspice, quae vires et magna potentia vatis Threicii fuerit, fluvios, cum saxa, leones Atque feras omnis, sed inexorabile vulgus Femineum dulci potuit non flectere cantu. At Bittuntaeus divino afflatus amore Pectora cum solvit mentemque aperire deorum Incipit et magni reserat praecepta tonantis, Ponere duritiem tum mollia saxa videres Mulcerique lupos et corpora saeva ferarum Et, qui perpetuo solvebant corpora luxu, Tunc casto fieri, tunc ad meliora reduci. Mirum est, humano gaudent qui sanguine fuso, Audito ponant crudelia pectora cantu; Hic, qui nummorum nimio cumulabat hiatu Montes et cordi fuerant praeda atque rapinae Et solitus spoliare deos, nudare rapaci Pupillos dextra miserosque in carcere taetro Trudere continuis augens sua praedia raptis, Exuit agrestes animos verbisque tremendis Antoni motus partos ex fenore nummos Pauperibus donat victuque et vestibus omnes Afficit aere suo natasque locavit egentum. Et qui continuo complebas viscera potu Accirique tuo mandabas, improbe, ventri Pavones leporesque et mullos, ostrea, rhombos, Pro quibus, et nautas et servos aequora, silvas Rimari miseris fato impendente iubebas, Aera cum magno turbabant flamina motu: Credere vix ausim, discis tunc viscera parvo Contenta esse cibo et lautas contemnere mensas, Cum Bittuntaeo reboant delubra canente. Qui quondam fuerant auroque ostroque superbi Quique suum spectant alterno lumine semper Pectus, si folium labens, si ex aere penna Purpureas pallas et vestes illinet ipsas, Cum chlamydes undant, cum pectora lata tumescunt, Tunc ponunt fastus seque ad meliora reducunt. Abdicat hic pompas, hic vestes murice tinctas Despicit et vilis graditur centonis amictus, Contracti vultus huic, herbea lumina fronsque Demissa, hic mento tangit sua pectora summo, Hic et humi fixos oculos, ille ora tenet nunc. Ipse ego conspexi, quos segnis inertia nexu Continuo arcebat artus infusa per omnes Et testudineo peragentes omnia motu, Desidiamque animi tepidos et linquere mores, Temnere delicias, operas navare paratos, Cum Bittuntaeo resonabant pulpita cantu. Moribus infelix, cui nil natura bonorum Affert, qui cruciat semperque extorquet habentes, Antoni verbis et sacra voce quiescit. Et qui sollicito tales in pectore questus Volvebantque avide verba indignantia secum: Quis deus insequitur? quaenam fortuna gubernat Mendicos? pauper fuerim cum semper egensque, Ille domus amplas, famulos et corpora centum Servitio lauroque tenet, quot praedia passim? Et quae sunt segetes et rerum copia? quantus Nummorum census? quam magna armenta gregesque? Quam mensam? quos ille cibos? quas devorat escas? Huic nati centum, totidem, quas pulcher Apollo Afflavit, natas, crines et lumina tanque Sidere Cypriacaque dedit cum pectore colla Candidiora dea? Mihi nullus filius aeque Ac nata et misero complentur viscera victu. Vix potui, magno saevit cum turbine ventus, Hac serapellina nudum deferendere corpus A pluviis, famuli mihi nulli et quippe futurus Nullus honos nullique Lares armentaque nulla: Deponunt questus et, res miseranda relatu, Qui capiant socios summa ad fastigia duci Exoptentque illis, ut voto singula cedant: Cum Bittuntaeus sacros e pectore cantus Depromit resonantque viro cum templa canente. Non ego, si magnum spirarent corda Maronem Atque caballino manarent carmina fonte, Ipse meo possem complecti carmine cuncta. Hic pravos mores antiquaque crimina ponit, Ille malos vitat, sanctos imitatur amatque, Denique praeconis cunctas vulgata per urbes Iussa bonos reddunt homines, ut numina laudent. Antoni nimio tactus Galeottus amore Haec lusi, non quo tantum describere morum Virtutisque tuae, quod non maiora supersint, Credam, sed quodam, quo tu manare putares, Quicquid id est, cumulo et, quaecumque ferentur amoris, Pignus amicitiae et nostrum quo carmen haberes. Dicimus ergo vale, veri tu praeco tonantis, Hoc solum cupias, ut nobis nomina semper Ore tuo, precibusque tuis praesentia fiant, Defensent animam cuncta et per secula nostram.
2. de domina Stella et origine suae domus Ordiri nobis Ptolemaeum magna cupido Incidit, unde genus tam clara in stirpe creatum Venerit et Latio divae quis semina gentis Attulerit, prodite, deae, cantuque favete, Pierides, summo residentes vertice montis Bellerophonteo, spirante in carmina fonte. Nam mihi, cum veniunt tot iam proceresque ducesque Ante oculos lumenque domus et splendida gesta, Caligant oculi, mea mens exterrita tantum Vitat onus viresque negat mihi prava facultas, Nullus enim vates complecti carmine quiret Ingenioque suo tantorum gesta virorum, Et praestent quantum cunctis pietate minores Atque armis et quale decus, quae gloria genti Affuerint, ideo quondam qua lege potentes Frenabat populos et tanta in pace tenebat. Praetereo et laudes magnas, comitissa, relinquo Et Petrum, quondam fuerat qui pacis amator, Servator iusti, patriae spes unica tantae, Summus et orator; solitus frenare furentes Eloquio populos idemque impellere, si qua Pro patria atque aequo bella inceptanda fuissent. Et si tantus eques fuerit tam tempore prisco, Praeteriisse sinam nec te, Raimunde, superbum Bononiam Romamque tuo sub iure tenentem Pontificis iussu, nec te iam, Binde, canemus. Prosequar ergo genus dicamque exorsa virorum. Nam cum saeviret bello Germania quondam Proeliaque ingenti vastarent cuncta furore, Magnanimus venit tunc Valdestriccus in oras Hesperias pollens opibusque et milite multo. Quaerebat, patria vel qua regione nepotes Deberent semper nati coniunxque manere Incolumes, tandem Tuscos, si nuntia veri Fama fuit verique potest meminisse vetustas, Incidit in colles tunc et sua castra locavit, Nunc ubi, Sena, tuos longe lateque potentes Imperio populos et sacro iure gubernas. Hac mores sanctique patres et moenia prole Fluxerunt partemque dedit tibi seminis illa. Huic natus Ptolemaeus erat, quo tempore prisco Pulchrior alter erat nec bello maior et armis (A quo manarunt Ptolemaeae nomina gentis) Et iaculo cursuve fuit, cui saepe solenti Et cervos capreasque sequi fulvosque leones Surrepsit somnus magno cum forte labore, Nam labor atque nemus somnos suadebat amicos, Talibus e summo veniens Iove natus Olympo Alloquitur verbis fessum somnoque gravatum: Felix o iuvenis, felix, si fata deusque Astrorumque sinet series et ferreus ordo, Tempus enim veniet, quo tu, Ptolemaee, videbis Ornatas virtute domos olimque potentum Nobiliumque virum fecundas, missus ab alto Ipse tibi (haud unquam mentiri crede deorum) Oppida magna cano, natos septemque futuros Consilio claros equites et quippe daturos Virtutum speculum, laudem nomenque decusque. Illis summus honos, illis quoque gloria rerum Continget magnumque dabit per secula nomen. Hinc quoque nascetur cunctis praestantior ille Treguandam sub iure tenens castellaque multa Bartholottus eques summoque elapsus Olympo. Si superis adhibenda fides, si numina nunquam Falsa canunt veroque animum mihi Iuppiter implet, Nascetur Iacobus, quo tu laetaberis olim Praesule et aeternam capies quo, Narnia, famam. Hic pacem moresque probos, delubra deosque Religione colet non aspernatus egenos, Mendicos quoniam cultu victuque fovebit Aere suo antistes natasque locabit egentum. Optimus huic genitus pollens Bertoccius olim Moribus atque aequo, cuius prudentia cunctis Ostendet ventura viris dicetque futurum, Mirum est, mortalis (tantum experientia rerum est) Qui caecas norit causas et numina, si quid. Portendant, ideo soles et frigora promet, Si Cereri noceant et si nocitura Lyaeo. Huic laudes magnae et rerum monumenta manebunt Grosseti quondam longum inviolata per aevum Impositae et quaedam stabunt in honore tabellae. Denique nascentur tot iam proceresque virique Hac, Ptolemaee, domo Senae, quod tempore eodem Bis denos equites et sex, Ptolemaee, futuros Nuntio, qui summum tollent super aethera nomen. Heu, bona nos superi semper miscemus amaris Rebus, ut infaustos habeant felicia casus. Nam veniet tempus, quo tu (si vita maneret) Aspiceres equites uno recubare sepulchro Bis nonos divi Francisci templa tenentes. Postea se tantum tollet Ptolemaea propago Diffundetque viros adeo, quod, celsa minores Moenia Ferrariae et laetas cum flumine ripas Eridani pulchramque colent urbemque domosque, Mutantes patriam mutabunt nomina, dicent Nanque Assissinos Ptolemaea stirpe creatos. Ex his nascetur cunctis formosior illa, Moribus et magna superat gravitate puellas Matronasque simul pietate animoque pudico, Cui caeleste dabunt nomen Stellamque vocari Optabunt ideo superi, quod nomina magnis Aequabit rebus, fama cum sidera tanget. Forma decens illi, quam quondam pulcher Apollo Afflabit, crines flavos et lumina tanquam Sidera Cypriacaque dabit cum pectore colla Candidiora dea roseos vultusque genasque Rubraque Puniceos corallos labia vincent Oreque de pulchro semper redolebit amomum. Lilia spirabunt, quocunque incedet, odorem, Stella rosas violasque suo de pectore fundet. Oscula parva illi tenues digitique manusque, Risus in ore decens semper, quo sidera laeta Et mare caeruleum, venti terraeque manebunt. Illa pares candore sitos ex ordine dentes, Et gracilis nares et formae numen habebit Falcatumque supercilium mentumque bisulcum Atque brevis aures et multum brachia pulchra, Cetera Phoebeae similis per membra sorori, Ni color huic fuscus, quoniam venatur, et illi Candor erit, quanam semper sine sole manebit. Stella deos sanctosque colet pietate parentes, Semper erit Stellae magnae concordia curae Conciliare viros pacemque inducere cunctis. Corporis hanc nunquam flectet rerumque voluptas Contemnetque lyras, cantus omnisque choreas Oraque non ullo stabunt fucata colore Seque domi semper nunquam incomitata tenebit Ancillas duntaxat habens, quibus, otia vitent, Praecipiet, pensumque trahant sanctosque precentur Ore deos festisque petant delubra diebus. Vita volat celeresque dies et tempus et anni Labuntur quoniam properatque incurva senectus Virginis ante oculos ponetque exempla Mariae Quidque aliae faciant, possint ut scandere Olympum Atque frui virtute deo summoque tonante. Aspice, felicem et si te fecere beatam, Stella, dei, miro cum tu, matrona, decore Exuperas adeo pietate et mente pudica Omnes, ut totum sis decantanda per orbem, Stella, pudicitiae flos, religionis amatrix. Imaque despiciens animos ad summa levabit, Nullus amor nullique metus odiumque precesque Turbabunt, quin aequa viris sint omnibus illa, Quae faciet semperque colet rectumque bonumque Et dare pauperibus cupiet vestesque cibosque Dirutaque aere suo (mirum est) quod templa deorum Restituet totumque dabit pro paupere censum. Haec quoque servabit rebus finemque modumque Omnibus et pompas et pallas murice tinctas Contemnet nummosque simul, non ambitus illi Ullus erit, cunctis sese praestabit amandam, Comis et haec facilis, nulli responsa dabuntur Aspera, sed cunctos laeta cum fronte videbit Stella viros, quam nullus honos, quam gloria nulla Eriget et nullus poterit deponere casus, Praesentes animi, quin mens immota manebit Semper et in toto persistant corpore vires. Stella erit et sapiens, pia, prudens, iusta, modestos Mores sancta colet verique et pacis amatrix, Stella, inquam, caetus inter celebranda beatos, Religione sacra melior, qua nulla futura, Nulla magis simplex, qua nulla magisque pudica Affuit in terris, tantum una virgine dempta, Qua Christus genitus et qua caelestia regna Parta fuere olim nobis Phlegethonte remoto. Haec te felicem teque haec, Ptolemaee, beatum Constituet summamque dabit laudemque decusque. Haec, inquam, Ptolemaee, domus flos Stella futura, Stella, decus, laudes una haec nomenque tuorum, Hac sola, felix, multos, Ptolemaee, futuros Linquo, vade igitur, cunctis mea dicta referto. Haec caelo veniens illi Cyllenius alto Dixerat et tenui sese permiscuit aurae. Exequitur mandata dei Ptolemaeus et illa Eveniunt, quocunque modo praedixerat Hermes. Sic deus et medio me liquit in aequore, sicut Amisso rectore ratis cum fluctuat, illam Huc undae remique trahunt, nunc impetus illuc Ventorum retrahit, navis sic impete vasto Truditur in scopulos, pereunt nautaeque ratesque. Sic ego, qui nuper fueram comitatus, in undas Ignotas cogor solus deducere puppem, Prosequar ipse viros Ptolemaea stirpe creatos. Hinc Assissinus cretus Galeottus, amator Veri et contemptor semper fraudumque dolique, Strenuus et sapiens, cunctis affabilis atque Gratus et hic claro, quovis vir dignus honore. Nulla animi labes illi, non ulla cupido est, Hic domino fidus nullumque subire laborem Vitat, sed rueret domino dicente per hostes Atque faces et saxa simul nec vilia ferre Ardua nec spernit nec talia ferre timescit. Hac etiam genitus Ptolemaea prole Ioannes, Aedes qui sacras auxit templumque Mariae, Unde petat mendicus opes et semper egeni Ulcera quo curent, morbos et vulnera, febres. Scalarum hospitio, tribuit quoque praedia magna Atque domos multas multosque in tempore nummos. Ipse etiam rexit multo aedes tempore sacras Hacque ferunt alma claraque propagine natum, Montis oliveti posuit qui semina quondam. Ortus et hinc Iacobus, praetor clarissimus urbis Ferrariae, legum interpres, iustissimus atque Moribus inbutus sacris, qui numina adorans Religione deo mentemque animumque dicavit. Ille fidem rectumque colit tutorque bonorum, Illi commixtus verborum maximus alma Cum gravitate lepos, quo se videt altius esse, Praestat eo sese cunctis submissius ille. Consilio clarus, cultor virtutis honesti. Servator decorisque pater vindexque malorum. Non precibus, non ille minis ullisque movetur Muneribus, sancto quin vindicet omnia iure. Fulcinium, tu testis ades, Camerinaque tellus Quae nuper Iacobo ut iusto vexilla dedisti, Stirps quoque magnanimo tribuit Ptolemaea Ioanni Assissino ortus nulli gravitate secundo. Nunc nervos intende tuos, nunc, Musa, canenti Aspira cantusque cies Heliconis ab unda. Solus enim meruit, laudent quem carmine vates, Sed graviore lyra, nam vita et moribus ille est Integer ac constans et - res miranda relatu - Ille senex tantum possit, quod robore vasto Viribus et iuvenes superet pedibusque manuque, Usque adeo prodest homini caste acta iuventa, Ut corpus validum tribuat roburque senectae. Et nunquam rerum cupidus, non aeris avarus Quaerit opes ullas quaesitisque abstinet unquam, Sed potius rebus cunctos impertit egentes. Novit enim mortale genus, quod lege deorum est Hac genitum, ut cunctos homines defenset et illos Patre viros uno matura matre creatos Esse putet, tutatur eos his legibus aeque. Ac se magnanimum praestans pietate Ioannes Hic facilis nullique graves e pectore voces Oreque de sacro manant nec iurgia tanquam Spicula nec querulus sermo, sed dulcior omni Melle, fluit, populus quo iam ratione carentis Dirigit afflictos et consolatur amicos. Quid iuvenis faciat, quid vir, quid femina, semper Edocet, ut norint, quae magna pericula quidve Conducit patriae, monstrat, quid inutile, si qua Bella movenda forent, sapiens et praeripit hosti Consilium (prodest adeo prudentia cunctis), Praedicat et nunquam de se nec lapsa recenset Tempora, ni prosint urbi sua gesta virisque. Tunc casus omnis, magnos tunc ille labores Expedit, ut prudens longaevusque instruat omnes Et cautos reddat iuvenes patriaeque sibique Consilio monstretque viam, qua summa paretur Gloria, qua similes possint se fingere divis. Strenuus et prudens operas navare paratus Aggreditur duros iuvenili mente labores Atque magistratus vanos et spernit honores. Magnanimus quamvis princeps praefecerit illum Urbibus et summo fuerit complexus honore, Saepius ipse tamen renuit, non ambitus unquam Flexit eum populique favor nec magna potestas. Non ipse ut duros vellet vitare labores Aut quod iam tenues is fastidiret amicos Auxiliumque suis nollet conferre, sed ille, Despicienda viris, novit quod gloria semper Et quod in his potius temnendis gloria maior. Apparet petiisse animo quam summa superbo, Hoc egit totiens et tot contempsit honores. Hic quoque Pieridum cultor vatumque sacrorum, Semper amans illis et totus deditus omnem Impendit curam, mentem cui magnus Apollo Inspirat carmenque movet sacrasque sorores, Ut semper viridi cingantur tempora lauro. Hic igitur doctus, fortis, pius atque verenda, Maiestate gravis, toto celebrandus in orbe. Est etiam iustus, prudens, virtute probatus. Quid multa? Ingenti superat gravitate Catonem, Dardanium pietate ducem Zaleucon et aequo. Non, ego si magnum spirent mea pectora Phoebum Castalioque chori veniant in carmina fonte, Aonidum Liber Nysaeo vertice lapsus Et mihi tot linguas tribuat, quot in arbore frondes Dependent viridi, fulgent quot sidera caelo Et semper totidem resonantia vocibus ora, Ipse meo, possem complecti carmine cuncta Splendida gesta ducum Ptolemaea prole satorum Quotque viri fuerint studio Mavortis et armis Insignes ex hoc tam claro sanguine creti. Nam tu sive velis claros pietate vel armis, Sive toga summisque opibus tectisque superbis Eloquioque viros et religione deorum, Sive homines quaeras longe lateque potentes Principibus magnis consanguinitate propinquos, Sive velis claros gestarum nomine rerum, Tales ipse viros Ptolemaeo sanguine natos Invenies ingens nomen super astra ferentes. Felix ergo domus, felix Ptolemaea profecto Tantorum fecunda virum, sed pace canamus Hoc, liceat: duo sunt Ptolemaeae lumina gentis, Quae tantam stirpem decorant et nomina praebent. Primum Stella choros inter celebranda dearum Exuperans sanctis matronas moribus omnes, Illustrans pietate genus, gravitate modoque Ingentis laudis, quia nunc, Ptolemaea propago, Aeternumque tenes nomen famamque decusque. Ast aliud lumen mira gravitate, Ioannes Assissine, es, cui Musae nosterque libellus Nunc datur ingenti Stellae confectus honore.
3. carmen epitaphium in Stellam Conditur hoc tumulo mentis matrona pudicae, Stella, sacros inter semper habenda choros, Quam quodam genuit praestans Ptolemaea propago, Post Assissino nomine dicta domus. Huic crines flavi, geminum ceu sidus ocelli Membraque Cypriaca candidiora dea. Huic pietas, huic sancta fides, concordia curae Semper erat, prudens haec, bona, iusta, gravis. Reddidit haec terris corpus mentemque tonanti, Sidera nunc inter Stella recepta micat.
4. versus elegii intercalares Nunc arcus intende tuos, nunc sume pharetram Et tutare viros, casta Diana, tuos. Et quibus in capreas usa es iam, diva, sagittis, Nunc in sacrilegos dirige, casta, viros. Nam tua res agitur, castos et mente pudicos Cum videas falsi criminis esse reos. Quippe tibi haud parvos tribuit Lucretia luctus Funere et Hippolyti te doluisse ferunt. Nunc arcus intende tuos, nunc sume pharetram Et tutare viros, casta Diana, tuos. Quid sanctam prodest vitam duxisse per annos Et lumbos veneri surripuisse meos, Quid labor assiduus, curae, ieiunia prosunt Et colere innocua religione deos, Quid coetum prodest semper vitare malorum Colloquiumque probi semper habere viri, Quid delubra iuvat festis petiisse diebus Criminis et veniam quid rogitare mei? Nunc arcus intende tuos, nunc sume pharetram Et tutare viros, casta Diana, tuos. Quid flexis totiens genibus palmisque duabus, Integer ut fierem, me rogitasse deos, Improbus, incestus, pestis, si dedecus orbis, Dilacerat famam furcifer ille meam, Si moechus, leno, si corruptela virorum Atque hominum monstrum detrahit innocuo, Si mihi bambalio seclique infamia nostri Perniciesque virum detrahit innocuo. Nunc arcus intende tuos, nunc sume pharetram Et tutare viros, casta Diana, tuos. Sed maledicta nihil nobis, nil, perfide, possunt Illa probos unquam, stulte, notare viros, Nam vita et mores atque aequi conscia virtus Tutatur falso, quod videt esse reos. Pro clypeo frontem tribuens insontibus amplam Amovet a sancto crimina cuncta viro. Suggerit illa animos et mentem robore firmat Voceque perplexa non sinit ora loqui. Nunc arcus intende tuos, nunc sume pharetram Et tutare viros, casta Diana, tuos.
5. de mulo volente esse scholae magister Mulus in Hesperia ludi fit forte magister, Deposuit sellam, raserat ante pilos. Fibula mordebat pullas argentea vestes Et sibi dat crepidas nullaque frena gerit. Saetosa fulvum portans cervice galerum More viri passus digerit ille suos. Officio manuum pes tunc successerat illi, Ungula sed panni tecta nitore latet. Concurrunt et oves et stulto pectore aselli Capraque, verveces bosque, iuvenca, sues, Concurrunt omnes pariter iuvenesque senesque, Concurris posita, femina, nuda colo. Accidit, ut legeret tota fenilia bruma, Ne claudas, sermo est, quem canit ipse Maro. Hic laudat fenum contemnens carmina vatis, Ingeminat raucos ore rudente sonos. Quid melius feno nobis, quid dulcius inquam, Utilior toto nullus in orbe cibus. Cetera dicturum deridens musca momordit Et lanians unguem dentibus ille fremit. Calcibus, ah, summam pepulisti, mule, cathedram Deiectusque Maro calcibus atque viri. Trulla sonat mulumque vident moresque ferinos, Femina virque, fugis, cetera turba manet. Stulto, stulte, places sic tu, sapientia mendax, Detexit fictos muscula saepe viros.
6. in laudem Gentilis Clarus adest bello Latio Gentilis in orbe Et procerum populique pater, spes unica, summo Imperio, Venetum populi, gaudete, ducesque! Aequiperat veteres mira gravitate probatos Hic pietate viros, hic religione fideque Summus et aethereas fama venturus in arces. Cautius hoc nemo novitque sagacius unquam Hostibus ingruere et fortes impellere turmas. Quidque, quod et vallum summa iacit arte peritus Militiae, munit fossis atque aggere castra, Convehat ut miles tuto sua pabula, tutus Corpora procuret, sic tiro tutus aquetur. O quotiens hostes, quotiens bellare coegit Magnos ipse duces atque ipsi vertere terga. Invitus nunquam cessit Martemque diremit. Primo hic aspectu montes et flumina callet Urbis et ipse situs, ideo, tormenta virosque Ordine cum posuit, urbes expugnat et arces Incautosque hostes punctim caesimque lacessit. Hostibus innumeris saevis conflixit in armis Parva saepe manu. Mira hic virtute vel arte Elicit ad pugnam claros belloque togaque Strenuus hic miles, dux prudentissimus idem, Palladis armisonae et duri Mavortis alumnus.
7. de desolatione urbis Heu, heu, cara mihi rerum tu maxima quondam, Roma parens, cunctas olim veneranda per urbes, Reliquiae rerum tantum monumentaque magna. Moenia, magnanimus quondam quae condidit ille Romulus, ecce iacent iam desolata ruinis. Aurea quid referam Capitoli tecta, quid olim Ditia templa deum, cur ipse Palatia magni Caesaris, illa domus quondam celebrata triumphis Nunc aequata solo et rerum pars ima tuarum, Diruta Pompei et Luculli ingentia tecta Et Crassi et, quorum magnum diffusa per orbem. Fama viget, Phrygiae pereunt iam templa Cybeles, Num quoque sunt magni tantum vestigia circi. Magna, quidem maiora querar. Periere Camilli Scipiadaeque duo, Curii divusque Metellus, Curtius abruptum terrae ingressurus hiatum Devotique absunt Decii Romanaque virtus, Marcius infidos debellaturus Hiberos. Quo Nasica sacer, quo nunc inglorius ille Quinctius, agrorum fuerant cui iugera tantum Quatuor, et magni quo tot proceresque ducesque, Quot nunquam totus potuit sortirier orbis. Quo mores abiere probi, quo Creticus ille, Ad superos nempe et luxum moresque malignos Vitavere urbis, caelesti sede locati Delicias hominum rident et inania regna. Nunc fortuna nimis Romanis invida rebus Integra perversis, summis permiscuit ima, Cessit enim virtus magnique potentia regni, Excussere fidem famam fraudesque dolique. Fana libens multos olim celebrata per annos Iecit humi vano cedens concordia templo. Nunc frameam Mavors, Martem Bellona recusat Aegida concutiens, longe sua templa locavit, Illa Cupido tenet, regnant Bacchusque Venusque Contempsitque chelim et pharetram iam pulsus Apollo, Tisiphone tantum, tantum nunc regnat Ericto. Isiacamque deam colimus templumque frequentes Irruimus scortum lenae cum pellice moechi. Curia, de summis ubi tunc Romanus agebat Imperiis, pontum peterent an regna Quirites Parthica, quo Cilices et quo pellendus amarus Hannibal, ah, Marios pepulit durosque Catones. Nunc caupo summis solitus considere rostris Evomit in populum tales sine mente loquelas: Romulidae magni, nunc, nunc spirantibus austris Utile Setino compleri nectare corpus Inque penu Cereris et numen habere Lyaei. Tollit enim curas et fessos robore firmat Aegrotumque fovet pectus somnosque reducit, Pellit et algores, oculi hoc nervique iuvantur Urinamque ciet nec non is sistit orexim Isque dapes suadet genium placare paratus. Adde, quod et Bacchi superis aequanda potestas. At frugum genitrix, Siculis quae praesidet oris, Mitia dona tulit, fateor, mihi magna, sed huius, Huius pace canam Phoebique et pace tonantis: Caelicolas tantum cunctos Semeleius heros Nunc, quantum calicem (calicem nam semper habebat) Exuperant venae, cyathos haec amphora quantum. Thyrsigerum ergo ducem nunc, agmina cuncta, Lyaeum Nunc celebrate, viri, tela haec torquete lacertis (Et calicem ostendit), sint hae galeae choreaeque. Rideo, qui telum melius calcaribus ullum Esse putant clypeumque audent praeferre lagoenis. Haec sint arma mihi, sic vos certate, Quirites! Dixit et immensum calicem siccavit ad imum. Ipse cados vidi, calices urnasque locatas Nunc, ubi Romani populi tabularia quondam. Quid, quod et urinas et nunc Romanus orexim Audiit et, demens Mavors et, vasa, Quirine, Lignea pone, penu grandis quae circulus ambit Ligneus et discas tu nunc caupone magistro. His etenim caruere senes caruitque vetustas, Tempore, sis, brumae saevo sis frigore tutus.
8. de mutatione temporum Tempora mutantur, cedunt quoque sidera retro, Ver fugat autumnus, autumnum propulit aestas, Aestatem sic pellit hyems, sic horrida fruges Grando quatit, tristi labuntur ab arbore poma. Omnia languescunt, pereunt praecocia cuncta, Maio nempe ruunt imbres et frigora mense, Bartholomaee, tuum nunc nunc vulpecula corpus Ambulat et caenum sinito perone repelli.
9. versus sub insignis cuiusdam praetoris Franciscus quo more viros Loredanius heros Rexerit, advortas, depressit nanque superbos Supplicibusque dedit veniam, vir pacis amator, Non aquilam passus trepidas vexare columbas Eripuitque lupi miseros e faucibus agnos, Omnia nam voluit sapientis lance videre.
10. distichon in poetam Heu, heu! caseolos coguntur vendere vates, Persica, castaneas, cotana, mala, nuces.
11. ad Federicum Caesarem Rex Italum venit, populi, gaudete, ducesque! Hunc tu, Roma parens, semper veneranda per orbem, Suscipias laetis ulnis claroque triumpho! Huic regale decus meritamque impone coronam, Federicus enim bello ceu fulmen in armis. Exuperat tantum magnum gravitate Catonem, Dardanium pietate ducem Zaleucon et aequo, Lumina pollutas quantum caelestia terras. Nuper ab empyrio delapsus Caesar Olympo Iustitiae cultor, quo non ingentior alter Surgit in adversos hostes et fulminat ense, Nec quo liberius, nec quo clementius unquam Supplicibus veniam et summos ferat alter honores. Hoc te felicem, nunc hoc sub rege beatam, Romula terra, vides; redeunt iam pristina regna, Federicus enim Marius magnusque Camillus, Hic Decius sanctusque Cato divusque Metellus, Scipiadae gemini, rediit nunc Curtius ille, Roma, tibi summos iam nunc aucturus honores. Adde, quod hic summa divorum a stirpe creatus, Consilio clarus, cultor virtutis honesti, Servator tutorque boni vindexque malorum, Huic decor et mixtus verborum maximus alma Cum gravitate lepos, hic religionis amator, Brachia diffudit longe lateque per orbem, Non quo regnandi nec honoris caeca cupido Flexerit, attonito sed quo depelleret orbe Numina falsa, malum cultum moresque malignos. Hic ille est regno, quo nunc sublimior astat, Praestat eo cunctis sese summissius omni Maiestate gravis, toto celebrandus in orbe. Salve, vera dei proles, rex inclite, salve, Ausonidumque salus et spes certissima nobis, Italiae columen rerum et tutela suarum. Tu portus requiesque viris, tu pacis amator, Nanque fides et sancta tibi concordia curae, Nulla animi labes, te nullus flexit honoris Ambitus atque tuis cessit fortuna triumphis, Nanque ipsam virtute potens et fortibus armis Exuperas stabilemque facis, nec lubrica labi Possit et abscedens summis permisceat ima. Te duce Romani redeunt clarique triumphi. Hesperiae squalebat ager, nunc diruta paene Moenia, magnanimus quondam quae condidit ille Romulus, et vomer fuerat conflatus in ensem, Caesaris adventu iam sunt tranquilla per orbem Tempora, pax venit atque enses et proelia cessant. Hinc igitur laeti tendant ad sidera cantus, Laetitia sacris date nunc pia thura precesque. Hunc proceres magnique duces cum principe reges, Hunc urbes populique tremunt numenque verentur.
12. ad Ioannem Pannonium Docte, salutatum vult te mea Musa, Ioannes, Egregios inter connumerande viros. Multotiens volui dudum ad te scribere, si quid Temporis aut oti nactus et ingenii. Sed doleo, quoniam adversa valetudine pressus Conticui curis implicitusque meis. Nunc quia languentes animi curaeque parumper Cesserunt, aegris aspera turba viris, Ad te constitui, Musarum si quid Apollo Dedidit, hos versus litterulasque dare, Non, quo noster amor possit cumulatior unquam Carminibus fieri, nec minor ipse, meis, Nec, mea quo fuerit tibi mens alienior unquam Carminaque, exoptem, nostra reconcilient. Nil magis insulsi, nil est magis usque cavendum, Quam colere Aonios cum levitate viros, Praecipue mira vatem gravitate futurum, Dicere seu prosa carminibusque velit. Sed quoniam nequeo te visere, care Ioannes, Officium faciat quo mea Musa meum, Oscula mille tibi atque amplexus nomine nostro, Ipsa daret, iussi: - casta puella timet. Nimirum Musas omnes decet esse pudicas, Dedecet ignotis oscula ferre viris. Ipse etiam iussi, nostra haec ut verba referret: Salve, spes Latii, Pannoniaeque decus! Salve, conspicuos inter celebrande poetas! Nobis qui curae Pieridumque choro Et quem complexus miro Galeottus amore est Martius Aonio deditus ipse viro. Haec mea Musa, feret, docui, sed plura volebam, Ni sermone meo longius esset opus. Ergo vale, nostri requies portusque laboris, Vitae Pannoniae spesque salusque meae! Fata, precor, servate meum per secla Ioannem Dimidiumque animae, tu quoque, Parca, meae, Nam puer et tenero complentur stamine fusi, Nondum maturum desine velle virum, Ut vobis possit, fuerit cum grandior aevo, Reddere pro meritis munera, thura, preces.
13. in Ioannem Antonium Gattamelatam Te quoque, Ioannes Antoni, immitia fata Morte, licet doleant, eripuere tamen. Clara tibi facies, nec non victricia signa Inque acie virtus fulminis instar erat. Unica spes hominum, nam tu iuvenilibus annis Ingenio fueras et gravitate senex. Gattamelata pater, decorant pietasque fidesque.