CroALa, 2024-05-21+02:00. Nodus GAMBARA.navi-04.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/GAMBARA.navi-04.xml.
argumentum Quattuor egressus ratibus, nova iussa facessit: Occiduum ad solem excurrit, confinia Cubae Lustrat et laeva Guanassae ad littora tendit. Mox Quiriquetanam vento petit, inde per altum Xaguaram tetigit. Quiqueiaque arva revisens, Hispanas tandem fessus remeavit ad oras.
Ver erat et tepidos ducebant sidera soles, Frondibus atque novis sese viridique colore Vestibant nemora, et tellus laetata recentem Ob partum gremio terrestria sidera alebat; Mira exercebant volucres dulcedine cantus, Desuetos ob longam hyemem et mala frigora brumae, Et Zephyri nautas intendere vela vocabant, Cum liqui Hispanos portus, atque aethera flexo Poplite prospiciens lachrimis ita fabar obortis: 'Ipse tuum ob nomen rege nos, Pater alme, tuoque Nos tege nunc clypeo et subitis defende periclis, Et serva has puppes, tibi qui confidimus, in te Qui spem nostram omnem mentemque locamus, et unum Te colimus, cum sol collustrat lampade terras Et cum nox piceo terras involvit amictu, Qui quondam Oceani duce te penetravimus amnes'. Canarias placido ventorum flamine vectus Deveni, dehinc accessi qua se insula tollit, Quae patria est Caribum, deserta, ast gramine laeto Et plena arboribus, per caelum luna prius quam. Clara revertentes in sese colligat ignes. Quiqueiae paucosque dies noctesque moratus, Iamaicamque hinc digressus, Cubamque reliqui A dextra, et vela extendens, qua Zephyrus flat, Littus ad appulimus Guanassae, quo mare vidi Indigenas tortis devinctos funibus armos Gossypio lembos prope littora curva trahentes Horriferum versus Boream, ceu nauta carinas Medoaci ad ripas adverso flumine pronus Longo fune trahit. Sed postquam turba trahentum Hos lintres, nostros iam littora curva tenere Atque sequi ratibus longe vestigia cernit, Signa dedere manu, ne quisquam accederet alnos, Et clamore novo littus flumenque replebant, Et pauci, nudique minis terrere putabant Se posse armatos pedites, classemque sequentem. Non ferre hos tantos potuit gens Baetica fastus, Sed subito audaces hos invasere, nec ullus Evasit, quisquam potuit non se dare iactu Oceano, non se manibus subducere nostris. Rector erat rerum variis mercator in oris: Fictilia hic latis operosaque pocula transtris. Et pateras, et crateras, lancesque ferebat, Multaque baccarum serta, et canentia puri Vellera gossypii rebus mutaverat illa Externis, et foemineas; ante omnia merces. Cymbia multa aderant fulvo pellucida saxo Facta, cadique etiam, atque novacla multa, securesque Atque eodem factos portabant marmore cultros, Quorum erat e ligno capulus nigro atque recurvo. Stragula gossypii vario discreta colore Implebant proras obscuraque transtra, forosque. Rerum autem partem domino tunc reddere iussi, Et manibus, pedibusque tenacia solvere vincla. Sunt gentes illic solitae connectere pennas Corporibus volucrum avulsas, atque arte magistra E molli pluma diversas pingere vestes. Ultra progredior paulum, Quiriquetana nobis Sese offert ingens regio, foecundaque campi Ubere: maitium creat haec, agiesque, iuccasque. Flumina sunt, quae prata rigant, semperque videtur Illic ver nitidum tepidos effundere soles. Pascua habent semper nova gramina, prata recentes Semper alunt flores, interque salubria valles Flumina decurrunt gregibus accommoda nostris, Armentisque etiam frutices nemora alta ministrant; Semper et autumnus variis se foetibus auget, Spirat et assidue Zephyri levis aura per agros. Arboreis latis foliis hi membra tegebant. Hanc laeti petimus terram et descendimus omnes, Et viridi facimus diversa umbracula pinu, Et iuxta ponti tentoria tendimus undam, Et tabulis structum velamus fronde sacellum, Ornamusque rates, pictisque tapetibus aram. Sacra sacerdotes nostri faciuntque, canuntque Ante aram, solvuntque Deo sua debita vota, Dehinc referunt nautae submisso poplite grates. Dum vero haec peragunt, ingens concursus ad undam Indigenum pelagi non una parte fluebat, Nostrasque intenti posita formidine puppes Spectabant, quos et regio fert illa, ferebant Diversos terrae fructus, lymphasque recentes, Servabat tumido quas ventre cucurbita clausas, Submissique accedebant, dum munera nobis Sponte dabant. Illos nos magno ad littora plausu Excipimus, vitreisque oneramus pectora sertis, Et colla illorum: donamus tympana, acusque, Et cultros, capuli quibus ex ebore argentoque, Et specula attuleram varias referentia formas, Et veros vultus nitido splendentia vitro, Atque specilla, quibus procul et prope cuncta videre Grandaevi possent homines: super omnia grata Dona fuere magis senibus, qui mentem animumque Expleri haud poterant, cum res inopina nimisque Mira videretur, quoties nam naribus illa Ponebant, tunc hi mage lucida cuncta videbant. Haec gens candenti tantum tegit inguina tela Gossypii, vittave levi, quae picta colore est. Haec vario quodam pomorum corpora succo Ornatus causa tingunt, quae hortis Arbor in irriguis, quam gens hos nutrit in usus. Ast alii nigro faciem, rubrove colore Inficiunt florum, pluma aut textere volantum. Sunt montes illic humiles, semperque repleti Foetibus arboreis. Tellus, quae spectat ad Arctos, Silvarum plena est, ilex se tollit ad auras, Arduaque in vacuum extendit sua brachia pinus, Palmaque; quas silvas tigris saevissima servat, Et damae, cervique leves, vastique leones, Qui numquam hos virides saltus, lucosque relinquunt; Haec gens venatu invigilat, terretque virentes Per silvas cursu cervos, capreasque fugaces. Quisque suas habitat sedes, agrosque frequentat. Atque comas inter, frondosaque brachia supra Altorum vitis nemorum quoque serpit agrestis, Et quamvis nullus ferro vel falce putator Strinxisset, cum terra suo laetissima partu Fundit opes, tamen haec rutilis curvata racemis, Pampineisque ornata comis, et grata virebat: Hi vites ideo non curant ponere campis. Et palma faciunt hastilia, tela, sagittasque Ingenti, quae non aliter quam spicula duro Ferro armata hominum bellantum corpora iactu Transfigunt, sternutque solo; facit ex quoque palma Vulnificos enses gens haec, contosque trabesque. Illic gossypium silvis et collibus album Nascitur et plano. Sunt silvae pruna ferentes, Innumeri et fructus ibi sunt, gratique palato. Diversas regio felix fert illa volucres, Quae silvas, et stagna colunt, fluviosque lacusque. Est turba haec avium non uno picta colore, Inter quas ales magna est, ceu foemina pavo, Et membris non inferior: cors est sua cuique, Quisque domi clausas tenet has, et pascit abunde. Ipse ego tunc cernens vastum mare currere versus Occasum, haud aliter quam cum nix liquitur altis Montibus, et Lybiae de parte supervenit imber Maximus, et superant altas torrentia ripas Flumina, perque cavas valles, et pascua secum Tecta trahunt impulsa Notis atque imbribus aucta, Vertere decrevi cursus et flectere vela Surgentem versus solem, sed linquere numquam Hoc littus poteram, quo tempore letifer alto Excedit canis Icarius, pariterque calores Aestivi, et plenis se exercet rusticus arvis, Atque coloratas ostentat pampinus uvas. Ducere remigiem conabar ad Ora Draconis, Ad Pariaeque sinus, rebar quos esse propinquos, Namque mare undabat passim, classemque ferebant Ventorum varii flatus, nec condere portu Iactatas poteram commota per aequora puppes. Hic Quiriquetanae liqui portusque fretumque. Dum vero longe legerem cava littora in amnem Perveni, qui se non involvebat in aequor, Qua primum Oceani tellurem caerula tangunt, Sed nitidus, resonansque, et recto flumine lymphas In freta lata suas longe pellebat ab ipso Marmore, nomen adhuc servans, cava littora quamvis Deserat et rapido fera dividat aequora cursu. Hic ubi stans vitreis vacuas in fluctibus urnas Implevi dulci hoc fluvio. Moestusque per altum Errabam, nam pontus erat tunc concitus Austro, Solis ad occasum tendens, inimicaque nautas Unda fatigabat maris occurrentis, et una Incoeptum tardabat iter, et saepe retrorsum Iam fessam impellens agitabat in aequore navem. Mox classe aerata tria flumina magna tenemus, Quorum adeo testudinibus et piscibus amplis Ostia abundabant, ut vix evolvere in altos Se possent fluctus. Ast horum crassaque et ingens Florentes ripas fluviorum ornabat arundo: Plurimus hic crocodilus erat ad lumina solis Quorundam in ripis fluviorum stratus arena. Vidi his littoribus tercentum navibus aptum Flumen aquae, ad cuius fauces per caerula terrae Quattuor, et plenae arboribus, et gramine multo, Quae poterant servare actas a turbine puppes. Bisdenas legimus sparsas per marmora terras Arboribus quarum pendebant aurea ramis Poma, velut nostris dependent citria in hortis, Atque sequens Pariae hoc littus vidi ipse ibi portum Circuitu magno ingentem, quem maximus amnis Intrabat, mitique unda, nitidaque secabat. Mox ad Quicuri incolumes devenimus oras, Portus ubi, et statio nautis tutissima, et altis Arboribus circum septus scopulisque patebat, Ad quem confluxere viri terna arma tenentes Atque quaterna manu, mites tamen; illicet illi, Ut pacis signum dedimus, petiere carinas Unanimes nostras merces mutare parati Cum nostris: ultro dedimus queis munera multa, Sed quoniam abnuimus illorum sumere merces Esse dolos veriti, donis abiere relictis. Sunt forma insignes cuncti, sed foemina velat Gossypio partes velandas, atque capillum Detondent, homines radunt sed fronte fluentem Caesariem, linquuntque comam qua posterior pars Est capitis, vittisque ligant candentibus, hisque Antiquo de more caputque et tempora cingunt. Ex quibus ipse duos mecum per caerula vexi. Est illic gens indomita, et qui vulnera bello Accipiunt, magno hunc omnes venerantur honore. Illic non fluit, aut refluit, maris unda relabens, Aut rediens solitum ad littus, velut aequoris aestus Britanni, Morinumve facit: vix nempe recessus, Accessusve potest quis vasti noscere ponti. Arbor in hac regione viret pulcherrima ad undam Oceani late contingens marmoris oram, Quae virides semper frondes et brachia servat: Haec ubi se in vacuum ramis et vertice celso Sustulit, in fluctus deflectit prima flagella, Deinde maris stagna alta petit, terraeque cohaeret. Tunc ramus pelago immissus sic pullulat altum Sub mare, vitis uti propago crescit in arvis: Post ubi radices egit, se tollit ab imo Gurgite, perpetuis et inumbrat frondibus aequor. Grata avibus semper et ponti gentibus ora, Seu cum sol terras urit, seu cum undique caelum Insonat, et motos volvunt vaga flamina fluctus. Rarum animal colit has silvas par cercopiteco, Ingenti cauda, et longa, multumque reflexa. Per silvam hunc venator agit cum callidus altam, Transilit e ramo in ramum, et de vertice pinus Verticem in alterius, ut avis, fallitque sequentem, Venatorque sequens non praedae aspirat opimae. Hunc postquam vidit miles, percussit acuta Cuspide stridentis teli, qui motus in iras Desiluit subito e ramis, hostemque petivit, Et frendens rabie arma ferox iam nota movebat. Aspectu torvo at miles, morsuque ferenti Exitium rotat ipse manu non territus ensem, Et ferit. Ille autem haud gemuit percussus acerbo Vulnere, cum vidit rigido truncum ense lacertum. Hunc tandem graviter spirantem ad littora, nec non Multum reluctantem, miles pertraxit, ibique Prostratus paulum hic prora requiescere coepit. Staret atrox animi vinclis dum vinctus ahenis, Venantes alii magno clamore trahebant Setosum horribilemque suem per crura, pedesque Ad navem captum insidiis astuque palude Littorea, transtrisque locant. Tunc tergore setas Horribiles erexit aper, erexit et hirtas Monstrum informe suas hirsuto in pectore setas. Cercopitecus aprum aggreditur et saepe revinctum Circumplexa angit cauda, sternitque lacerto Incolumi, validaque manu cava guttura pressit, Atque animae praeclusit iter: gratissima nautis Militibusque fuit pugna haec. Sed coepta sequamur Ad finem, quae iam properant, Perenotte, supremum. Servant hi populi siccata cadavera raris Cratibus imposita heroum, pariterque parentum, Involvunt foliis, quae sic iam sicca reservant, Et plebs morte obita, silvis tumulatur in altis. Hunc portum tandem liqui, velisque rudentes Carbaseis subito immisi: volat incita classis. Ultra progrediens haec ipsa ad littora vidi Curva sinum, ad cuius fauces sunt quattuor alto Insulae in Oceano positae, quas parva profundi Inter se ingentis paulum discriminat unda. Circuitu hae portum magno lateque patentem Efficiunt, cinctae arboribus frondentibus omnes, Quaeque suis arbos oneratur fructibus; omne Floribus et variis fragrat nemus, alta viretque Herba solo, ceu vere solet: ipsa insula dextram Cerebarum partem portus, laevumque vocavit Abumeram. Aspexi hic sparsas per caerula terras Innumeras, et pingue solum, fontesque lacusque, Et iuxta mare piscosum, caelumque serenum. Est locus his celebris fama et memoratus in oris, Illic nam caelum clara sol luce serenat Et vaga luna tenet noctes in luce nitenti, Semper et in teneras gelidus ros decidit herbas, Nec maris hos latices fragor intonat horrifer umquam. Corpore sunt homines nudi, varioque colore Depicti, quos intextas ex ungue leonum Tigridis aut saevae, patrio de more, coronas Ferre iuvat, et serta haud uno facta colore, Queis adeo pendent diversa monilia collo, Effinguntque haec in magnas aquilasque, leonesve. Inguina gossypii velabat foemina vitta. Egressi hinc tandem, iuxta cava littora flumen Venimus, ad cuius ripas gens nuda sedebat, Quae procul ut vidit nostras accedere puppes, Occurrunt cuncti nobis ad littus, et undas Oribus acceptas fluvii gramenque vomebant Nos contra, et magnis clamantes vocibus omnes: Telaque, spiculaque nostrorum in castra cadebant, Exitiumque minabantur, poenasque necemque. Indigenae ad littus glomerati cominus hostes Nos ad bella vocant, hastasque, ensesque rotantes E palma factos, quos non educere oportet Vagina, et tandem ad pugnam se quisque parabat. Pulsa manu passim reboabant tympana, pontique Hi conchas ore inflabant, quo bellica cantu Agmina bellantumque animos accendere sueta Gens erat. Hic iussi tormenta hos aenea contra Aptare, et tantum tormento immittere vincla Stupea, non lapides, non duri robora ferri. Ut vero audivere viri strepitumque sonumque Aera per, flammaeque globos volitare per auras, Ipsoque involvi fumo, littusque ratesque Viderunt (nam non cessabat machina coeptus Ingeminare sonos, ignesque effere sub umbras, Permixtosque metus flammis, ceu fulmina ab alto Missa polo) sese terra stravere, precesque Fundebant positis armis, pacemque petebant Submissi, et nostras sponte accessere carinas, Atque suas merces nostris commercibus ultro Mutarunt, alacresque suos petiere recessus. Se varie hi populi pingunt, varioque colore: Pars faciem tantum, pars et bello inclita corpus, Pars faciem totam depingit, nudaque membra. Excurrunt hoc in pelagus satis alta fluenta Magnaque, quae semper auri fulgore coruscant, Atque acies pascunt oculorum, animosque videndo. Non desunt varii per flumina lucida pisces. Beragua est fluvius maiorque et ditior auro, In mare qui secum permixtas volvit arenas. Hunc inter fluvium Hiebram Cerobora gens est, Quae novit lateat patriis ubi montibus aurum, Ob nitidi cursum fluvii terraeque colorem; Haec certis aurum veteri de more diebus Cum rimatur humum, saxis atque eruit ipsum, Abstinet intera sese choreisque iocisque, Et dapibus non indulget, thalamumque relinquunt Coniugis intactum, et solis lustrantur ab oris Surgentis cum se ostentat, lucemque reducit. Haec nihil indigenae nisi lumina solis adorant. Hic gentes nudae incedunt, contraque tegunt se Arboreis pluviam foliis, solisque calores, Quae tellus illic iuxta parit aequora passim. Praeterii Zaboram et Cubigar, duo flumina multum Piscosa et liquidis semper labentia lymphis, Quae permixtum aurum volvunt fluvialibus undis. Hic vidi terram Vibbae, male fida carinis Quae semper regio est, numquam et viduata procellis, Dumque ego sulcarem iam lasso remige fluctus, Ioniis similes fluctus, Adriaeque tumenti, Non ego furabar mea lumina fessa labori, Ipsa sed assidue ventis immota tenebam, Conversusque oculos ad sidera lucida dixi: 'Exorabilis alme Pater, mitisque, regensque Regna et Olympicas sedes, terramque patentem, Et maris immensos tractus, precor, aspice vultu, Quo ventos saevamque hyemem, et freta pulsa serenas, Et tu, per quem tu peperisti hominemque, Deumque Unigenam partu insolito, dum haec marmora lustro Non prius intentata, prius non cognita nautis, Da nobis solitum auxilium Galilaeia Virgo. Remos puppis et haec tibi vela dicamus aquosas Saepe hyemes perpessa, tuo servata benigno Auxilio superante Noto, superante procella'. Dumque loquor sternunt placidissima flamina fluctus, Proceduntque rates aequatis per mare rostris. Tandem deveni tranquilla per aequora classe Xaguaram in terram, magnus dicione regit quam Rex populi ingentis, nec non et fertilis agri. Indigenae hic rutilo tingunt sua membra colore, Rex nigro tantum sese imbuit; hic quoque regi Naribus et regni septem primoribus auro Selecto tenuis pendebat lamina, summis Lamina pendebat labrisque genisque: putantque Hoc homini magnum esse decus. Quin fertilis ora Semper habet virides silvas, et mollia semper Gramina, et halantes diversis floribus hortos, Quos numquam cinere immundo, cum bruma recessit, Sed rivis passim saturant, undaque recenti. Nascitur his etiam silvis mira arbor Hibura, Non culmos laedit rubigo, aut carduus horret In campis, loliumve infelix nascitur inter Maitii laetum gramen, iuccasque virentes. Cernimus hoc etiam tractu turpes crocodilos, Qui cum diffugiunt rostrum vel in aequore mergunt: Continuo suavem iactant de corpore odorem. Ut vero nostrae contraria caerula classi, Et quassata simul rapido navalia cursu Aspexi, occasum versus tunc humida carbasa Direxi: mora nulla rates declivis agebat Unda maris, pariterque Notus, ceu missa sagitta Aera per Parthi dextra, sic classis amarum Oceani scindebat iter, fluctusque sonoros, Et longo cursu, et fremitu quassata marino. Quae fluvium sera sub nocte intravit Hiebrae In morem stagni placidum: tunc iecimus altam Ad ripam intortos funes, puppesque ligamus Saxosum ad littus. Dehinc misi ad flumina magni Beraguae vectum lembis prope littora fratrem Armatum multo cum milite, cum vaga pallent Sidera, et infusa rebus iam luce rubescit Oceanus, qui dum factos ex robore lintres Adverso subigunt fluvio, rex obvius illis Fit, quem non variis trabibus contextus, at una Abiete formatus portabat in aequora lembus: Illic etenim solida faciunt ex arbore puppem, Quae per lata decem novies fert caerula nautas. Et regi, et cunctis pingebant membra colore. Nudaque erat, nec onusta manus iaculisve, sagittisve, Aut gladio ex palma facto: signisque petebant, Tot nitidis incincta armis, quo tenderet haec gens. Dum vero inter se signis nutuque loquuntur, Maximus ex regis comitatu accessit ad amnem Et lavit manibus lapidem, propriisque nitentem Imposuit celerans humeris, regemque petivit, Quo sedit rex ipse: putant namque esse nefandum Indignumque loqui, solita nisi sede sederet, Aut alia, regem. Tunc rex concessit ut omnes Lustrarent fluvii ripas et viserent oras Littoreas, qui venerunt ad flumen amenum, Undantemque auri multo splendore: durabam. Flumen erat cinctum arboribus, ripisque recurvis, Inter radices quarum et cava saxa latebat Aurum ingens, nec erat saxum, radixve sub undis, Quae non immixtas auro servaret arenas. His volui classem quassatam sistere terris Et nova navigiis intexere robora laxis. Protinus e prora deiecta est anchora in altum Flumen aquae, qua praedulces sinus accipit undas. Littus in ignotum pubes Hispana repente Emicat, exploratque locos, beneolentiaque arva. Bisdeni excurrunt equites nova rura, domosque Inventas referunt, et prata virentia silvis. Dum vero optabam laetis his condere tecta Littoribus, parvaque domos incingere fossa, Atque arcem aggeribus vallare, et vimine multo, Bellantum ad littus ruit ingens turba, ferensque Tela manu, patriosque enses, et grandia saxa, Atque implens circum magnis clamoribus aequor, Arcem confestim, et tecta imperfecta petivit. Mox inimicum ignem tabulis immisit et omnes Funditus evertit sedes, fossasque recentes Aequavit, cum nox caelum tenebrosa teneret. Parte alia bello non aspernanda iuventus Corpora nuda tamen, nostras accedere puppes Illorum ad littus vario clamore vetabat. Iamque sudes et saxa cadunt per inania nostris Puppibus, atque aurae strident, et littus utrumque Barbarico clamore sonat, fluviique marisque. Ipse et eram populo et regi gratissimus hospes, Incola sed tamquam regni aut moderator habebar Hosti, et eversor rerum, regnique, suum nam Pellere credebat me limine velle tirannum. Iam sol exoriens multo cum lumine sese Monstrabat caelo et terris, cum cernimus altis Infusum silvis populum, totoque vagantem Littore, qui postquam nostras consistere puppes Marmore conspexit, iacula intorquebat ad aequor, Vociferansque nemus densum, littusque replebat: Perque diem et noctem gens haec ad nota cucurrit Littora, tela gerens dextra, laevaque sagittas. Hic regem mora nulla tenet, cursuque phalangas Collectas in nos totas trahit, et quatit hastam Arboream ante alios, et sese sistit ad undam, Temnens Baetica tela, sagittiferamque cohortem. Tota erat haud aliter tellus obducta virorum Agminibus, quam cum gravis aestas praeterit, et iam Arboribus ducunt croceum folia ipsa colorem, Labunturque, solumque tegunt herbasque virentes. Fossa munivi et vallo qua littora puppes Tangebant, nec non tabulis, saeptumque tenerem Quamvis exiguum contra tot millia, parvas Hic tamen edidimus pugnas, paucique fuere Illorum ferro occisi, nam ferrea tantum Fundebant tormenta ignes, fumumque sonumque, Et quamvis essent primo in certamine victi Hi populi, subito tamen imperterrita turba Acrior ad pugnas iterumque iterumque redibat, Et potius pro rege suo patriaque volebant Oppetere ad littus, quam sese cernere victos, Aut procul a patria pulsos iam rege perempto, Et nostras poscunt in proelia saeva cohortes. Horum animi fervor, virtusque coibat in unum Pellendi vectas longinqua per aequora puppes. A tergo tutos mare nos reddebat ab hoste, Non aliter, quam pastores cum nocte sub ipsa Conveniunt, suaque arma ferunt, si turba luporum Terruit imbelles pecudes, et septa reclusit Vi valida huc illuc agitans armenta pecusque, Diripiensque gregem vacua dominatur in aula. Has etiam fessus decrevi linquere terras, Quaque brevis cursus et non contrarius esset, Vertere Quiqueiae secura ad littora classem. Iamaicaeque viam deflexi per freta, ibique Mansi bissenos turbata ob caerula menses: Ipse ego tum Fliscum Ligurem cum milite misi Et Didacum Mendez praeclaro a sanguine, et armis Insignes ambo, dilectae ad littora Hayti, Ut magnae cuncti scirent me regna tenere Iamaicae ratibus lassis, sociisque labore. Hoc etiam praeter spem nobis accidit, et me Supra alios casus passum terraque marique Turbavit, nam Franciscus cum milite Porras Et frater secuere viam cava littora versus Quiqueiae toto cum remige, luce sub ipsa, Et me cum paucis sociis liquere, morabarque Effrenes inter populos, inimicaque regna, Indigenae ut videre duces abiisse, nec ullas In numerum ut nuper praetexere littora puppes, Amissi et memores regni, rerumque suarum, Decrevere necem nobis inferre, ratesque Urere, et in primis passim subducere victum. Iamque ratus mortis metam advenisse supremam, Et duci immerito ad vitae sine funere finem, Absumique fame, tanta in discrimina postquam Adductum vidi me me, mea lumina versus Converti Patrem aeternum, supplexque rogavi, Ut me ipsum comitesque, malis, tantoque periclo Eriperet: subito iuvit me caelicolum Rex. Defectusque memor lunae fore post breve tempus, Primorum partem iussi plebisque vocari (Nam praesens interpres erat de gente Quiqueiae); Convenere omnes, primi plebisque patrumque, Dicebatque unum esse Deum, qui temperat orbem Terrarum, et punire homines pietate carentes: 'Vos istis victum unanimes, uno ore negastis, Quos nostri cecinere Cemes in regna Quiqueiae Venturos et victuros regna omnia circum Oceani, quo se occiduas sol vertit ad oras, Vos ideo clarum signum aspicietis ab alto, Portendet quod iam vobis pestemque famemque'. Ut venere omnes subito et videre sequenti Nocte laborantem lunam, sparsamque cruore Subrutilo, nec non consueto lumine cassam, Flebant tunc illi attoniti, moestique petebant Commissi sceleris veniam, fructusque recentes, Maiciumque, iucasque simul, volucresque ferebant. Interea Mendez rediit, secumque reduxit Remigio instructam puppim, qua per mare vectus (Undosum licet) appulimus cava littora Hayti: Hic ubi iactatas toties a turbine naves Aptavi curans sociorum corpora victu. Et tandem Hesperias fessis iam navibus oras Deveni, regemque adii, et nova regna, novosque Terrarum tractus memoravimus, et freta magni Aequoris: hoc iter est nostrorum haec meta laborum". Sic Ligur inventos intentis omnibus a se Oceanique sinus, nostrisque incognita nautis Sidera narrabat, positas et per mare terras, Cum tandem tacuit, mediaque in nocte quievit. Sim licet (ur perhibent) vates non ultimus inter, Tybridis et Mellae cantu iam ad flumina notus, Et primus, qui non nostro sub sole iacentes Ante alios cecini Romana per oppida gentes, Christophorus quas exigua cum classe retexit, Serta tamen myrto aut edera sperare canendo Non ausim: sat erit tantum (nam maximus inter Es mihi mortales, et eris mihi maximus olim, Dum reget hos artus caeli spirabilis aura) Si haec, Perrenotte, leges, tibi cum dabit otia magnus Hesperiae Rex extremae, quo principe terras Iustitia, et pietas, virtusque antiqua revisit.