CroALa, 2024-05-22+02:00. Nodus FOLENG_T.agio-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/FOLENG_T.agio-01.xml.
passio Andreae Apostoli
Sat gerras, satis et nugas: nunc arma, furores, Eumenidumque luem; diras Phlegethontis et iras Musa canes; tu gesta, canes queis, fulget Olympus, Quasque Redemptoris pugiles meruere, coronas Expones orbi; lacrymis tu gaudia miscens, Infandas caedes, sparsosque cruore triumphos Innocuo releges. nunc Phoebi carpere flamen, Castalidumque sacras labiis attingere lymphas Musa tibi est opus. at quid ego? hinc procul ite sorores, Hinc et Apollo procul, vestrum mea fistula plectrum Respuit. ipsa dolos Orci stygiumque Acheronta Dum canet, astricolum dum grandia facta (pavescunt Queis dirae) pandet, vos tantum caelica tecta Quae colitis, plantisque polum calcatis eburnum, Vos inquam, angelicae mentes, modo deprecor ingens Quod citharae robur praestetis, ut effera possim Bella recensere, et caeli contexere palmas. Vix in Christicolas almi descenderat aura Spiritus, et casto firmarat pectora amore Spes, Fidesque, Trias toto cum lucet in orbe Sacra; Redemptorem pleno depredicat ore Coetus apostolicus, prognatum Virginis alvo; Lethales mundo de protoparentibus ortas Expungunt sortes, nostras et sanguine Christi Ablutas aiunt animas, initamque fuisse Quam quisque optabat trino cum Numine pacem. Utque fides robur teneat, miracula fiunt Plurima, natura tristante, mirante sophia. Ore uno at variis numerant magnalia linguis Caelica, stelliferi et penetrant arcana senatus. Hos Persae Assirii Parthi Cretes Rhodiique Sarmatus Ausonius Gallus cum Teutone Graius Indus Iberus Arabs Getullus Scyha Britannus Fronte stupent gelida, arrecta mirantur et aure. Iam claudi currunt, caecique vident et amicum Defuncti ad solem tetris revocantur ab umbris. Iamque magi occumbunt, moestus pallescit aruspex Vatesque obscuris timidi occultantur in antris. Sic Deus in cruce suffixus fulgescit in orbe, Sic de Cocyto propria virtute triumphans, Ad se convertit gentes populosque feroces. Sic Christo sacra thura ferunt, sic Numen adorant A quo, per quod, et in quo terra creantur et aether. Tu prostrata solo delubra profana videres; Tu magnum Phoebi tripodem, flammasque perennes Calcari pedibus; divos contemnit inanes Uxor cum sponso: pueri innuptaeque puellae Infames Venerem, Iunonem, Pallada, Martem Indignumque Iovem vocitant, cum sydera adusque Virginis extollant sobolem, cui certa salutis Spes referebatur. quid plura? altaria vino Et vivo redolere Deo: mendacia ubique Etnica, et ire magis pessum. vetus error abibat Sensim pectoribus, cum Iuppiter aethere pulsus, Gens ubi prisca olim misere decepta locarat, Indoluit, graviterque animos accensus ob iram est, Iura amissa fremens, et tot venerata per annos Numina contemni e sceptro violenter abacti. Nec mora; dispersum vario ciet orbe Deorum Vulgus in excelsam Tarpeiae virginis arcem, Arcem terrorem, populis, collemque superbum Barbaricis spoliis, auroque, potentia quondam Quo romana alto deiectos culmine Reges Ante triumphales palmae spectacula currus Saepius invexit, tumidum victore sedente. Turbidus ora ferens tunc sic Saturnius infit: Crebre equidem, Divi, iussi, res si qua poposcit, Acciri laetos, nec nostra edicta querentes. Haud tamen ulla, pater simul est in Tartara missus, Orbibus annorum tot iam volventibus, unquam Incidit hac causa gravior, nec dignior omni Concilio. neque enim curanda aliena feruntur, In Veneris natum vel quam sit coniugis aequa Ira meae, aut Paphiae questus, muliebria bella. Quin mea res agitur, nec fas dispendia nostra Vos, mea progenies, nostri pars maxima, posse Nescire. in commune nocet vis, impetit omneis. Quam laetum regnare fuit, quam grata potestas Dum licuit, tam moesta dolor nunc asperat ingens Pectora, sollicitam rapit indignatio mentem. Vix potis effari sum, vix promere lapsus Indignos superum. quid enim infelicius usquam est, Aut gravius? Norunt Darius Cyrusque tyranni, Clarus et immodicis opibus regnoque superbus Craesus, et invasor siculae Dionysius aulae. Tum Iugurtha, Siphax ac Perses denique quotquot Culmina in haec, nobis praesentibus, intulit olim Martia gens rigidis insignes terga catenis. Ergo etiam fortuna hominum nos casibus ausa Aequare, et Divos simili convolvere sorte? Nam quis iam solitos altaribus addat honores? Nostra quis accersat iam votis Numina posthac, Pallidus aut iuret? cumuletque intacta per aras Munera? fulmineos quis palleat aetheris ignes? Siccine nos tandem mortali urgemur ab hoste? At neque centimanus Briareus, non Coeus, et ingens Enceladus, quem motantem latus Aetna subinde Deprimit, imposita aut quem lata mole coercens, Vix domat Inarimis quassantem terga, Typheus; Non Othus insequitur placidos, ferus aut Ephialtes, Anguipedes fratres, torvique, et in astra minantes Vertice, et infensae proles temeraria Terrae, Ter tribus ausa gradum sibi fingere montibus, Ossae Pelion imponens, atque Ossan rursus Olympo, In superas sedes, defensas fulimine iusto. Nunc obscura cohors, et inops, alta obsita sorde Vexat, et audaci traducit Numina lingua. Iamque adeo Ledaeus olor, niveusque Iuvencus Obiicitur vulgo, repetuntur et aureus imber, Praedaque dardania, ac triplices sine lumine noctes. Haud minus interea carpuntur vestra per orbem, Facta, nec aetherii reverentia nominis usquam est. Indecores sugillat anus, puerisque petulcis Fabula iactamur humilis per compita plebis. Quid, quod et addictae, ac multo cum thure litantes Descivere urbes ingratis ausibus ultro? Ipsa mei, infandum, vagitus conscia primi, Multo septa mari, centenisque urbibus ampla, Creta, animos vertit. mediis Nasamones arenis Hirsutum sprevere pecus. iam deficit Elis, Terrarum et medium Delphi, Lacedaemon, Athenae, Argivique lares, Aegyptus Anubidis ara. Cyrrha, Rhodus, Samus, et Cypri mollissima tecta In cruce suppliciter suffixi numen adorant. En studia in populos, en nostrae praemia curae. Indignas has ergo vices, ludibria Divi Tanta feremus adhuc? et dissimulabimus aequo Hanc iacturam animo? nec tandem ignava doloris In iustam exacuet stimulus praecordia bilem? Excussus caelo, terraque, horrenda movebo Tartara, et offensis poenarum perfidus orbis Sat dabit, ac nostras multatus sentiet iras. Haec dicens, Maia genitum vocat ore tonanti: Vade, ait, et fratri moderanti tertia Regna, Regna tenebrarum, tristi resonantia planctu, Sedibus eiectos superos, irrisaque Terris Numina ab ingratis refer, et communia damna, Quo mihi in aetherias ultrices protinus auras Excitet Eumenides, horrentes colla colubris. Adsit ab extremo discordia diva recessu Una, Erebi, propriis carpens sua viscera palmis. Illae principibus stillent furiale venenum. Corda agitent odiis pro maiestate Deorum, Sectantum ut variis passim nova sacra, trucident Corpora suppliciis, Urbisque severa per orbem Iussa tonent dominae, cogantque redire rebelles. Haec, Natura pios animis quos sedula motus Inseruit, demat, pietatis nomina nusquam. Inter mortales serat aspera crimina tantum Dissidii, studiisque animos irritet acerbis. Sanguinis arcta secet vincla, affectuque parentes Exuat, ausa sequi galilaei dogma Magistri Pignora commonstrent. contra trahat ante tribunal Natus deprensos, nec prodere voce sororem Addubitet frater, fratres arcessat et illa. Coniugii stet nulla fides, sit coniugis index Coniux. iam valeat iucundum, et dulce recedat Foedus amicitiae, Pyladen manifestet Orestes, Nec ius hospitii maneat pro numine nostro. Paret Atlantiades iussu genitoris, et alas Annectit plantis, et in aethera surgit apertum. Despicit, alta secans, montes, terrasque iacentes, Et liquidos campos, et plenis flumina ripis. Est locus ad Sparten, alta caligine mersus, Pallentes nautas qua territat unda Maleae, Taenarus horrificae fauces, ac ianua Ditis. Amphitrioniadem perhibent hac Cerberum olim Colla adamanteis constrictum trina catenis Multa reluctantem, fugientem et lumina Phoebi, Invisas tandem superas traxisse sub auras, Atque ideo rictu, horrendum latrasse trifauci Dicitur, et rabidas sparsisse in gramina spumas Cotibus in duris surgentia, nomen adepta Inde aconita ferunt tetricis accepta novercis. Dirigit huc cursum Cyllenius ales ab alto Sidens, amphractusque cavos, imosque recessus Cernuus ingreditur, penetratque in limina prima. Vix ibi remigium tollit, pressante volatum Aere, perque Stygem sublustri lumine fertur. Ast ubi sulphurei venit Phlegethontis ad amnem, Aspicit errantem nullo rectore per undas Forte fatiscentem lembum, qui ex orbe catervas Littus in ulterius magnas transferre solebat. Incomposta iacent vela, abiectique rudentes, Effractus temo, fluitant in gurgite remi. Ipse gubernator manibus post terga revinctis Haerebat fixus scopulo, cui plurima vestit Canicies impexa caput, longo obsita sordent Ora situ, tristi manabant lumina rore. Tunc his Mercurius compellat vocibus ultro: Nam quae causa Charon, quae culpa nefanda merentem Impulit in fraudem, et nodis coniecit ahenis? Cur squalent vultus, ac moestus defluit imber? Ac velut alta pater suspiria carpit ab imo, Cui pridem extinctae succurrit prolis imago; Haud aliter senior demissa fronte praefatur: Atlantis facunde nepos cur rumpere vocem Cogis, et indignos duplicas scitando dolores? Non scelus admissum, verum inclementia sortis Evertit miserum, atque immani perculit ictu. Usque adeo Dea saeva loco dominatur in omni Omnia, iure suo late Rhamnusia miscens. Illa diu postquam genus irrequieta volucri Versavit, lusitque rota mortale, potentes Est aggressa Deos, et in invia regna malignum Improba rupit iter, nostrumque hortata Tyrannum Implicat immeritum vinclis, ea crimina fingens, Quae quondam, cum magnum Alciden, et Thesea fidum, Pirothoumque tuli tranare haec nigra fluenta. Fortior iis etenim, ac longe praestantior umbra In caligantes ausa est descendere lucos Nuper ab orbe. Iubar, multumque et numen in illa. Extimui, fateor, nec sat sibi constitit alta Mens specie superata, manus cecidere, nec ulla Tendenti ratione moras obtendere quivi, Quam nec terrifici amphractus, nec torva sub ipso Vestibulo variis vetuissent monstra figuris. Cerberus horrendo defendens Regna latratu Concidit aspectu, et cauda blanditus eunti est. Quin etiam ipse aulae Pluton regnator avernae Palluit adventus inopinos, terruit illum Fama procul tantum, at tunc consternatus ab alta Sede ruit, tardas ubi vox est lata per auras: "Pandite, quo subeat Rex inclytus, ostia Manes Continuo haec duri." sed enim cunctantibus illis, Regia concrepuit mox pulsibus aerea quinis, Ferratique ruunt postes, et robora vectis Victa labant. tum immania protinus antra, Et chaos aeternum, atque alti patuere recessus. Lumine et immisso patefactae ex fraude rapinae Antiqua coram. violenti denique rapta Sceptra manu. sese Rhadamantus et Aeacus abdunt Qua magis in praeceps vallis contendit averna. Aspera tum fora cessarunt, ac triste Tribunal Iustitio indicto. tunc intermissa parumper Supplicia a miseris, et verbera dura quierunt, Certatim caeleste iubar vitantibus umbris. At Victor spolia ampla ferens, et amica tenebris Tristibus eripiens prius agmina, in aethera purum Hinc abiit, superis postquam, lux tertia fulsit. Talia dicta senem memorantem, et plura volentem Addere, Mercurius media inter verba reliquit, Ut iussit dolor, et patrui ad fumantia pergit Tendere tecta trucis, ferat ut mandata parentis. Illum instaurantem labefacta offendit avernae Limina forte domus, revocantemque agmina fusa, Atque recensentem proprias in proelia vires. Explicat Interpres data iussa, aversaque Divis Saecula, nec solitas colier mortalibus aras. Hic magis exarsit victi violentia Regis, Quem sua germanique duplex iniuria adurit, Hortaturque paris molimina iungere belli. Ergo impacatas magis efferat ante sorores, Cerbeream elapsam quibus adiicit ore cruento Spumamque, rabiemque trucem, torvosque latratus, Perque comas, et colla nigras cumulavit Echidnas, Atque malum virus serpentibus addidit atris. E mediis sed rapta rogis hastilia dextris Ferre dat, hinc dictis feralibus instruit aures. Tum sua sanguineis lacerantem pectora palmis Discordem ciet ille Deam, quam plurima munit Lorica. humani pestis sitibunda cruoris Egreditur quam dira cohors vestigia calcans Consequitur, laterique haeret, asperrima primum Saevities, stillans ostentans sanguine ferrum. Inde Tumor subit, ereptaque Superbia fronte, Ambitiosus Honor iuxta, mox improba gressus Tendit Avaritia. at pariter vestigia figunt Discolor insignit quam tegmen Opinio lyncis, Atque Superstitio rugosa, et vertice cano. Ultima vix comites aequat, vix membra movebat Anxia Formido, riphaeo frigore pallens. Tale, per amphractos stygios Atlanticus heros Agmen, iter properans, ductabat ad aetheris auras. Postquam taenareos aditos superavit, et Orci Ostia, Romulidum sese vergebat ad urbem. Olli sanguineam pallam succincta Megera Maxima dirarum, medio stetit aggere, et infit: Hic mihi tartarei fas est complere Tyranni Iussa palestinas cogentia visere sedes, Sedes cognatas, ac dudum foedere certo Adiunctas. illic incendia volvere prima, Illic prima novi conamina ponere belli. Dixit, et igniferas super aera substulit alas, Immensosque maris tractus terraeque volatu. Fulmineo legit, ac Syriae contendit in oras. Continuo adversa properabat parte per altum Aethera Livor edax, quem quondam ardentibus illa Ditis protulerat thalamis, gelidoque sub antro Sanguine vipereo, simul artubus horrida partum Paverat humanis infandum, nec tamen unquam Impia par corpus dederant alimenta voraci. Semper in ore sedet macies, et pallida semper Exurit facies, quam tempore luridus omni Contristat color. interius se torva recondunt Lumina, utrique quidem monstrum conforme parenti. Terraram is cunctum nuper lustraverat orbem, Ignificis passim studiis mortalia miscens. Praecipue ille tamen regalia tecta pererrans, Sparserat incautas virus furiale per aures. At tunc e dominae remeabat moenibus urbis Forte sua, matri cum se tulit obvius aiens: Tanta ne te genitrix tenuere oblivia nati, Stirpis, ut hebraicae regnum, solimosque penates Me sine, dura, petas? illic mihi cognita sedes, Antiquique lares, proprias ibi fiximus aedes. Sic ait, et lateri materno filias haesit. Tum simul intendunt, pariterque per aethera currunt. Et iam rura procul victricibus insita palmis, Fertilis arva plagae, et sudantes balsama silvas Thuriferumque vident nemus, atque ubi maximus olim. Rex hominum divumque pater, qui temperat omnia Ac regit imperiis late, sublime pependit. Moxque propinquarunt colli, qui proximus urbi Instabat Solimis, divino funere claris. Moenia ut ingressi, medias Dea saeva per umbras Ostentant qua celsa minas solomonia crebras Templa, orbis septena inter spectacula quondam, Advolat, inseditque locum, quo callidus, arte Confisus stygia, humana sub veste, Tonantem Subvehere est ausus tentator, pectore volvens Ambiguos aestus, et sceptrum perdere raptum. Extemplo Mystas crudelis miscet Erinnys, Desuper, inspirans rabiem, insanumque furorem Contra Christicolas, quanto phoebea sacerdos Daemone agebatur, casus consulta futuros. Postiferos eadem mediam iaculatur in urbem Arce sedens, placidis serpentes lapsibus angues. Parte alia Livor nigris circumvolat alis, Et matrem superans, mentes magis asperat aegras. Deinde venenatis rude vulgus hiatibus afflat, Ut iam sopitos in cordibus excitet ignes. Nec studia, ut solet, in partes discordia findit, Consilia unanimes iungunt, pariterque repente In furias, odiumque ruunt, quos una Libido Concitat, indomitum tamquam per cornua taurum. Nec vero indigenum furialis pectora morbus Tantum agitat, peregrina etiam male perculit idem, Civibus admiscens, ceu cum vis ignea campos Missa per albentes, spatiis dominatur apertis. Quos tulit Aegyptus sitiens, quos torrida misit Cyrene, Cilicumque solum,, et celebrata poetis Terra Phrigum, frendunt una, baccatur et ipsa Libertina cohors, promiscua corpora bello Diverso servata, iugoque exercita longo. Id genus ante alios avide argumenta furendi Praeludens oblata rapit. pietate flagrantem Clara sub accito iuvenem, miracula Christo Dum patrat, aggreditur, primumque avertere telis Verborum levibus conatur, at ille refellit Mox confidentes animos, iisdemque retundit. Nam neque ab ore viri solito do moro loquelae Humanae fluxere, magis sonus entheus illi. Flumina enim sophiae manarunt larga loquenti. At furor in fraudum, superatus, vertitur arma. Vanos effingit testes, furtimque subornat, Insontemque reum furiato turbine raptat In ius iniustum. insano clamore vocata Protinus ad saevum Mystarum caeca tribunal Turba, senumque ruunt, pharisaeumque agmen, in altum Grande supercilium tollens, ut plurimus hostis Incurset portis, miserum magalia vastans. Ille sed intrepide rabido stetit agmine cinctus Ora per, ac oculos divino afflatus honore. Nocturnus quantum carbunculus ardet in umbris, Lumina spectantum tam caligantia reddit. Atque adeo prima repetens ab origine gentis, Prisca patrum memorat facta et monimenta priorum, Duritiem obiiciens, ingrataque pectora semper In merita alta Dei. paulatim in tempora currit Proxima per seriem, quibus affixere patiblo Demum ipsum Auctorem rerum furialibus acti In facinus stimulis, communi sorte luendum. Tum veris turbati animi, et male conscia corda Saevire, infremere, horrendumque infrendere tristi Dente palam in iustum, clamantem "limina caeli En video patefacta quidem, decimoque parenti Dexter ad auxilium sumpto stat fulmine Christus." His magis ac magis ardescunt, auresque malignas Obtundunt ultro, unanimi mox agmine facto Moenibus eiiciunt, et sydera suspectantem, Placantemque Deum sceleri, precibusque levantem, Saxorum mersant, durum genus, imbre sonanti. Is velut indignis foedatus morsibus agnus Candidus, innixus genibus, precibusque peractis Deserit exuvias laceras, victorque triumpho Aetherio primus potitur pugilum, inconsuetaque serta Primus adit, quorum sub nomine gesserat omen. Nec tamen hoc uno rabies vesana quievit Crimine, et innocuo fuerat contenta cruore; Tartarei in reliquos dispergit turba furoris Turbida relliquias, necat hos, a finibus illos Exturbat patriis, non paucos raptat ad undas Spumantis pelagi, spoliataque eiicit armis, Et docto rectore rate, ac rerum omnium egenos. Sed neque nobilior fuit illa, aut tutior Argo, Quae tulit heroas, rapturos vellera flava. Ipse Deus Palinurus erat, Tiphisque per undas Arma dedit, placidas efflavit spiritus auras. Gallica terra adeo felix, littusque, quod ultro Excepit profugos, verique exordia cultus. Haec ibi fundendi praeludia prima cruoris Sunt data, materies velut acris in Aulide belli. Dira sed a celsa dexpexerat arce Megaera Lymphati populi molimina, splene soluto. Et quamvis illi caedes, odia aspera semper, Iraque sit cordi, tamen "irritavimus, inquit, Pectora dura satis, sat semina, fraudis abundo est." At reliquae inferna generatae nocte sorores Patre Acheronte, lares urbis tetigere Superbos Ut duce Mercurio, se se accinxere profundi Reddere iussa Iovis, quin addere multa parabant. Tum Nero Caesarea extremus de stirpe, cruentum Exitium, pestisque hominum, invadebat honores, Et decus immeritus sceptri sub sydere leno. Primum se facilem cunctis, et principis aequa Corda vafer simulat, frontem, mentemque benignam. Caecus in arenti stipula velut ignis operta Vi serpit, patulas mox prorupturus in auras; Haud secus ille ferox incendia magna daturus Urbis, et antiquam Troiae dicturus halosin, Tempora temporibus servans, accommodat actus, Carnificemque lupum vulpina pelle premebat. Nondum epulas etenim protraxerat ille diurnas In multam noctem, scortorum accumbente corona. Quadraginta nopos nondum sextertia iactu Luserat, aurato nec Tybridis icerat undas Verriculo, tyriis adnexo funibus idem. Nondum argentatis per compita calcibus altos Ostentarat equos, nec prodigiosa pararat Tecta, peregrinis passim splendentia baccis, Immodicoque auro, ac niveo suffulta elephanto, Urbis opus simile, atque imitatrix machina mundi Versilis, hybernae pluviae labentibus instar Floribus a picta testudine, et unguine opimo. Denique (nec propriae miseratus viscera matris) Non truculentus adhuc replerat caedibus urbem. Talem igitur regem per amica silentia noctis Prandia ructantem cruda, indomitumque falernum, Volventemque novas caedes, certo agmine pestes Invadunt geminae. tenui accendere favilla Fel, iecur, ac animos, odiisque immanibus opplent Ad mala materiam, et cui nutrimenta dedisset Natura. aestiferis veluti Diomedis in agris Horrisono quondam taurus vexatur asylo, Insita quem feritas facit et saevire iuventus. Continuo heroes geminos, duo lumina, primos Agminis aetherei ductores, ense malignus Sustulit, et cruce; concordat plebs stulta tyranno: Hinc tamen externas virus furiale per oras Funditur, et late serpunt contagia dira: Regis enim postquam patuere edicta furentis Impia, de medio pietas sublata fidesque. Tum prius (infandum) Naturae dulcia vincla Divulsa, affectus, moresque oblita priores Pectora, cognatum passim spectare cruorem, Et tristes potuere vices, atque aspera fata. Arguere ipsa pios, et prodere voce parentes Proles ausa, pater saevae dare pignora morti. Non usquam fraternus amor, blandusque sororum Nexus erat, neque sat connubia fida manebant, Communesque faces. non sancta infracta stetere Iura sodalitii, non hospes ab hospite tutus. At delecta cohors, gens enthea, fida supremi Numinis interpres, caelestibus ignea flammis, Atque instructa humeros non iam mortalibus armis, Laeta fatebatur Christum tela inter et ignes. Non illam potuere minae, meditataque duram Supplicia ante necem, non maxima vertere coeptis Munera magnanimis, quin contra audentior ibat. Non secus, ac si quis lymphis aetneia tentet Exiguis demens superare incendia, vel ceu Indomitae cautes mediis in fluctibus haerent. Corpora, saeva quidem poterat lacerare tyrannis, Sed mentes domuisse nequit rationibus ullis. Atque ut lernaeae feriente sub Hercule Echidnes Caesa resurgebat auptu septemplici cervix; Sic quoque sublatis aliis sub indice tristi, Mox alii sanctum capiebant pectora numen. Quam numerosa seges bisseno ex semine quondam Se tulit, aeternos latura in sydera fructus! Post duodenus enim redivivi fata senatus. Principis, inque polos reditus, linguasque facesque, Iussa pererrato divina implere parabant Orbe, per aetheriam partiti climata sortem. Lumina more aquilae qui fixit in aethera summum, Partem Asiae, steterant Triviae qua mira per orbem. Templa, adit. occiduas iubar affert frater ad undas. Ast europaeae flammantia dicta Philippus Fert Scythiae. Alphites patriis versatus in oris. Thaddaeus, fraterque Simon aegyptia regna Lustrarunt, rapidis et persica laeta sagittis. Ambiguus Thomas ustos transmissus ad Indos; Pelle Lychaoniam ferro spoliandus acuto. Suscipit Aethiopes quondam mensarius atros. Cui reserare datum superas et claudere portas, Obtigit aetherio renovanda Seleucia cultu, Atque veneniferum Pontum, Galatasque nivales Visere, sed patriis tamen usque in finibus haesit. Germanus sed enim nostri qui carminis orsa Excitat ante omnes, per Achaica sedulus arva Caeleste aggressus verborum fundere semen. Difficiles glebas scindebat vomere linguae, Irrigat aetheriis et fontibus arida corda. Namque illi interea non admidanda loquenti Prodigia abfuerant; aspirat conscius aether. At Iovis inferni olim deturbata supremo Caelo acies, generique infensa ac invida nostro, His fremit inceptis, et cogitat effera fraudes, Crudeles fraudes, nimirum sanguine gaudens: Forte heros placidas memorabat ad aequoris undas Antiquos lapsus morsusque nepotibus acres, Atque hominem tandem miseratus ut induit alvo. Virginea Deus, ac mortali apparuit ore. Munera quae tulerint acti duce sydere reges. Mira deinde canit patrias vulgata per oras. Utque illum ingrati, scelus execrabile, cives Respuerint, diris acuentes iurgia linguis. Denique perfossasque manus, populataque duris Sentibus, et largo manantia tempora rivo, Rite renarrabat, traiectaque pectora ferro. Mox iubar e clauso redivivum marmore, dextrae et Luce quaterdena reditus ad tecta paternae, Inde hominum iudex rediturus, et ignibus orbis Machina terrificis foret ut casura supremum, Sontibus in barathro, iustis sed in aree locatis. Haec cum dissereret suspensa tenentibus ora, Ecce volutatum mediis de fluctibus haesit Littori arenoso, turba spectante, cadaver. Infelix iuvenis, sed mitibus editus astris. Ut Pater, aspexit, sortem miseratus acerbam est, Atque astructurus rebus hortantia dicta, "Ergo, ait, hunc opus est reddam vitalibus auris, Quo liceat rescire dolos, quasve improbus hostis Struxerit insidias, miserum dum pertrahit Orcum." Dixit et exanimi lucem reparavit adeptam. Tum iubet effari, quisnam, quo sanguine cretus. Ille oculis lustrans, somno velut excitus alto, Constitit, atque stupens longe nova dona, profatur: O quem te memorem, vel queis tua laudibus aequem Munera tanta, pater? lumenque dulce tueri Das iterum caeli, et rursus das carpere vitam Post maris assultus Phlegethontis ab igne recepto? Sostratus est macedo genitor mihi, inutilis annis Iam gravibus, cuius per te nunc cernere vultus Fas erit, adveniens quem vix complexus; ab oris Nuper enim Ausoniae remearam cursibus aequis. Ac postquam patriae conspexi limina amatae, Hic novus ignaras venit mihi rumor ad aures, Egregium esse virum, magnique Tonantis alunnum, Dogmata qui tradat, nulli manifesta priorum, Insolitamque viam monstret, qua sydera adiri Pulchra queant, patrioque animi revocentur Olympo. Tum vero ignotum quamprimum quaerere mirus Pectora fervor agit, nec segnior urget eadem Puppe simul vectos, studiis quin talibus ardent. Ergo iter arripimus dum carbasa provocat auster, Et paribus laeti remis proscindimus undas. Iam sensim prolaxa rates erat aequor in altum; Continuo adursi commiscent praelia venti. Densatur caelo nubes, inopinaque surgit Tempestas pelago, tonat aether, desuper ignes Crebrescunt rutili; deprensis nulla salutis Spes reliqua, attonitos, visu miserabile, vortex Protinus absorbet, rabieque extinguimur una. Nunc utinam socios, disiectaque corpora ponto Aspicere, atque pium lacrymis contingat honorem Supremis praestare, iuvat vel sera querela. Sic ait, et fusis moestus rigat imbribus ora. Fraude propagator fidei perculsus averna, Ingemit, et supplex sustollit ad aethera palmas, Ore pio fundens conceptos pectore questus: O qui terrarum, quantumlibet abdita, lustras, Nec quotus oceani consurgat in aequore fluctus, Te latet, aut libycas zephyrus quot proflet arenas; Non cahos abstrusum fugit, insidiaeve profundi, Aspice, summe pater cui sunt mortalia curae, Aspice, turba nocens, Erebi turba accola nigri Quas dederit strages, quam atrox averterit undas Sub stygias praedam, manuum monumenta tuarum, Ad tua dum laetis percurrerit incita votis Iussa, profanatos ardens extrudere cultus. Collige disiectos, et frigida membra calescant Igne iterum, vescique iterum communibus auris Annue, ut unum animis venerentur numen et aram. Audiit Omnipotens orantem talibus illum, Vixque ea fatus erat, cum propelluntur ad actam Funera sepositam, toto palantia ponto, Mox et tabentes salsis humoribus artus Pristina vis fovet, ac toto se fundere flammam Corpore vitalem videas, roburque redire, Sanguine vivifico gelidasque tepescere venas, Luce vigere nova nuper torpentia somno Lumina lethifero, demum persolvere linguis Grates, lustrali postquam maduere lavacro. At quoque divinae prorsus rationis egentes Expertesque ferae, modo quae praesentia norunt, Virtutem sensere viri, nec inania iussa. Maximus anguis erat, qualem non perdidit olim Pythius, unde tenet partum per saecula nomen. Sive manu qualem superavit vindice Cadmus, Cadmus agenoreus forma spectandus eadem. Vel qui, post natos, spiris ingentibus ipsum Laocoonta patrem implicuit, fuditque veneno. Hic ubi perspexit venientem, horrentia lingua Sibila dat triplici, atque incestat hiatibus auras. Diffugiunt alii pavefacti, et littora partim Tuta petunt, superant alii formidine montes. "Deiice triste caput iamdudum callide serpens, Ille iubet, quod principio, cum maximus orbem Conflaret pater, erexsti, nigrumque venenum Fudisti generi, ac lethalia vulnera nostro. Pone minas iussus, feralemque exue vitam." Dixerat, immanis mox colla tumentia ponit Bellua, detumuere, iubae, siluitque repente Dirus ab ore sonus, lumenque elanguit ardens. Continuo ingentem complexa volumine quercum, Illisit sese, et gemitu nemus omne replevit. Ast ego si pergam complecti singula versu, Aut dictis opera alta viri comprendere tentem, Et septemgemini stagnantia flumina Nili Exhaurire cadis ausim, et concludere paucis. Quid referam (nam summa sequar fastigia rerum) Nicaeae ut claris sub moenibus urbis, adesa Inter busta virum disiecerit agmen avernum Luce, nefas, media solitum discerpere euntes? Utque prece horrifico concusserit abdita motu Viscera telluris tetrico sub carcere clausus? Cum potuit vesana parens arcessere natum, Ut quondam Hyppolitum caeco acta Ariadna furore, Dum fugit illicitam venerem inconcessosque hymenaeos? Ast illam trusit Stygis aequum fulmen ad umbras. Multa igitur post gesta, pios post ille labores, (Summam namque diem monitis instare docetur Numine iam tacitis, et tempus adesse triumphi) Denique apollineo deceptas Daemone Patras Laetus adit, seseque animis in praelia munit. Aversos, iterum infandas dare thura per aras Infestus proconsul agit, multumque cruoris Fuderat insontum, plus fundere deinde parabat. Cultus assertor veri, pietatis et auctor, Haud veritus, tali compellat voce furentem: Par erat Aegea, siquidem prudentia pectus Sera tenet, cui non Caesar, non turgida Roma, Solus at arce Deus summa, qui temperat orbem, Et mulcere dedit populos, et plectere sontes, Auctorem te scire tuum, teque usque videntem, Ac venturas iudicis implacabilis iras Iam nunc exhorrere animis, ipsumque, repulsis Cultibus insanis, venerari sensibus imis. Quis furor, addictos veris, ad inania iniquis Cogere suppliciis, et perdere thura per aras Daemonis? error erat soli satis impius uni, Sat iactura tui, miseros cur addere pergis? Ardenti velut adiicias si Palladis imbrem Vulcano, saevit magis irritatior aestus: Haud secus, increpitus praeses, magis aggerat ignes Irarum rabidos, torvoque haec ore locutus: Tu ne ille Andreas, recutito patre creatus, Orbe vagus toto, tellus quem reiicit omnis, Vana per incautum prodentem insomnia vulgus, Et genus insuetum vitae, sectamque nefandam? Respuit hanc orbis, mores odere priores, Maxima Roma horret, spreverunt sceptra, iubentque Protinus abradi tantae contagia pestis. Insuper (indignum scelus, aspra morte luendum) Et violare audes summorum templa deorum Sancta profanatis Herostratus alter in ausis. Te monuisse quidem potuere exempla furentis (Si sapis) Aiacis, rapido quem iusta Minerva Turbine sub scopulis semiustum afflixit acutis. Adiecturus erat convicia plura, minasque, Ni furor exundans, ut cum praeruptus it amnis, Guttura rauca vetet, media inter verba relinquens. At pater huic contra placido sic pectore fatur: Non equidem syria genitum me gente negabo, Labilium contemptor opum, ac rerum omnium egenus. Nam nec ulixeo feror ultro errore per orbem Praedam aversurus, si spes effulserit auri. Aut alios mores, vitaeque aversa priori Dogmata dum pando pleno vafer ore popellum Nunc id ago ut ludam arte, nec enim mihi fallere quemque, Innocuos cultus, et sacra severa tenenti. Ast humana salus (animis ea cura recursat) Urget iter, suadetque pericula adire laborum, Scilicet ut vulgem mortalibus hactenus aegris Abstrusas res, atque alta caligine mersas, Quas non Roma potens, non doctae nomine Athenae Perspexere, adytis caelestibus eruta pridem Ipse sub humanis Deus attulit artubus, ipsos Inter agens homines, dedit et manifesta sub auras Haec arcana, deos, festas queis ponitis aras, Daemonas esso nigros, mortalibus addita semper Agmina, cultoresque modis ludentia miris. Ignibus addicent (fera praemia) denique Averni. Haec mihi nequicquam cantatur fabula surdo, Praeses ait, tamen ista tuis narrare memento Frivola, nec sat digna, quibus tribuatur ab ullo Ulla fides, carpant quae numina sancta deorum. Quin male multatum cunctarum conscia rerum Fama refert ipsum, caneret dum talia, Christum. Namque manus patriae patriis in finibus illum Stipite (triste genus leti) affixere sub alto. Ille salutifera decerptos arbore fructus Narrabat miros; veterem pensantia culpam Robora; tum causas omnes repetebat ab ovo. Equidem caho ausa refert patris infelicia primi, Praevetiti rami malum exitiale nepotum Faucibus, hortatus colubri, eiectosque parentes Triste per exilium, mox indignantis Olympi, Adiecti foribus diuturna repagalia vectis, Aetheria donec proles sublimis ab ora Edita matre viri ignara, et spiramine sancto Virgine ut e terra fuerat mortalis origo, Ferret opem tandem, miserata incommoda nostri. Utque recens plastus plus aequo uxorius, alti Praecepti oblitus, palmam ad ramalia quondam. Extulit audacem, et dapis oblectamine dirae Perdidit onine genus, contra sic illa paternis Parens imperiis, crucis ad venerabile lignum. Tradidit ultro manus, ubi guttura tersit amaror Felleus; ipsa etenim, fraudis viridaria reddens, Captus et ipse dolis, ut nil non quadret ad unguem. At velut hybernis pulsatur firma subinde Fluctibus incassum cautes, mediumque recurrunt In mare caeruleae spumant aspergine nubes; Sic mens auditis perstabat saxea duri Iudicis, utque anuum deliramenta repellit. Quin ipsum stygias memorantem rursus ad aras, Ac rursus vocat ille minis, atque acrius instat. Ni faciat, poenas laudato, in stipite lentas Cunctanti intentat, crucis et mysteria saevae. Cui pater: Haud equidem tantis sacra robora demens Laudibus efferrem, si me pavor ullus ab illis Perculeret pendere; nefas horrere probata. Sed quoniam magis ac magis in libamina Divum Improbus impellis, quoties aurora tenebras Pulchra aperit, facieque nova nox humida pulsa est, Unus inaccessam supremo vertice lucem Qui tenet, (hos luteos neque enim colit ille penates) Solus cuncta regens, cui sunt proclivia cuncta, Is mihi placatur taciti sub pectoris ara Vilibus haud epulis adeo, fumove sabaeo, Sanguine nec taurorum, hircive obolentibus extis. Nam matutino laetantur rore cicadae, Flores replentur apes, rapta fera bellua praeda, At Deus humano (mira o dignatio) corde Pascitur, atque libens animorum in sede quiescit. Huic ego sacra tamen niveum, et sine sordibus agnum Grata fero, neque enim hac acceptior hostia ulla est. Hic ubi plebe pia fuerit libatus, in alta Pectora traiectus, perstat tamen integer idem Ut prius, illaesusque polo per saecula vivens. Obstupet Aegea gryphos, aenigmata tanta, Qui semel absumptus plebeis dentibus agnus, Integer extet adhuc, quanam ratione, vel arte Id fiat, rogitat, subigitque minando fateri. Verum Gordiacos renuenentem solvere nodos Turbidus atque furens in carceris abdidit antra. Huc populi vis magna ruit, magna undique turba, Quam novus ardor agit fidei, nova pectoris urget Lustrati pietas, quanto solet aigmine quondam Surgere in invisum, post plurima lustra, tyrannum. Cum paribus studiis furit, et clamoribus aequis. Atque adeo caeso proconsule protinus ipso, Comminuatque fores, claustrique horrenda bipenni Limina perrumpat, gravibus ni concita dictis Corda pater, mox et surgenteis mitiget aestus: O genus electum, magni cui regia caeli Debetur tandem quod sordibus abluit unda Nuper ab antiquis, et lux decoravit ab alto, Parcite tartarea placitam miscere quietem Seditione, pias scelerare in sanguine dextras. Non haec ipse quidem nobis exempla reliquit Ille hominum sator olim, idemque redemptor ab Orco, Dixit ubi infensis coram "quem quaeritis adsum." Quin duris animos iam iam, si sors ferat, aptos Fingite suppliciis, et vincite corpora mente. Mortali tormenta manu quaecumque feruntur, Ingeniosa licet excuderit illa tyrannis, Praetereunt, nubes Boreae ceu turbine pulsae. At quae sub stygio patiuntur carcere sontes, Nescia finis ea, et semper renovanda ministris Manibus, ac miseras regnat mors viva per umbras. Has horrere licet poenas, quas fortibus ausis Vitavisse, decens, necis et per vulnera pulchra. Hac iter, haec, fas est nos per compendia adire Victrices palmas, immortalesque triumphos. His turbata pater lenibat pectora dictis. Interea exactis prodit sol aureus umbris Noctis, et humanos radiis cirscumpicit actus. Evocat Aegeas ferus ad sublime tribunal Temnentem mortis, verbisque affatur amicis: Noctem adeo te, curarum quae maxima nutrix, Commonuisse putem, ut melior sententia menti Surgat, et insanis iubeat desistere caeptis, Vana nec invisi replices praeconia Christi, Quo tibi concilies Regis minitantia versus Sceptra palatini, ac sancti decreta senatus. Multa super nostri connexus foedere amoris Dona feres, multo cumulatus abibis honore, Dum tibi (sic fas) cantetur palinodia, et urbes His revoces graias, quibus artibus advena callens Iamdudum illudis, cultus iam redde priores. Nam quae tanta animis tandem vecordia perstet, Ut tormentorum medium moriturus in agmen Sponte ruas, gaudens cunctantem accersere parcam? Quod si durus adhuc pergas, nec flecteris ullo, Si prorsus rigeas, et spreverit ardua cervix Utile consilium, nec places laesa deorum Numina, quam laudas crucis aspera fata subibis. Haec ait, ast acer contra sic rettulit heros: Hactenus errorum tenebras, aeternaque flammae, Supplicia, Aegea, miserans, clementius egi, Si qua sub obscuris tandem scintilla tenebris Ureret ingenium, quae nec rationis egenti Mortales ridere deos, aes, sassaque monstret, Ut monitus, veras aras, et saeva videres Ludibria atque dolos lemurum, quaque ardua ducat Semita ad aetherios felici sorte penates. Nunc quoniam, miserande, tuae spes nulla salutis, Quin medicam sine mente manum asperneris et artem, Maternis veluti furiis vexatus Orestes, Hostis apertus eris. Cruciatus sedula iam iam Impietas acuat, siculoque excogitet astu. Hae mihi delitiae, hi fasces, quos tu modo manes Iactabas, superi ditet me gratia Regis. Tum vero Aegean longum furor, iraque mentis Deiecere gradu, et scindunt rationis habenas. Saevit in insontem furiatus verbere multo, Carnificumque vices exercet, equoque cruentum Sublimi discerpit atrox, mox increpat ore Lenior, expleta rabie, rursusque retentat Vellere proposito pietatis imagine falsae. Illum (mirus amor) gravius tortoris adurit Venturum exitium, ac tormenta manentia Averni, Quam quodcumque ferat. brevium sunt ista dierum. (Inquit) quae patior, tuus ast interminus ignis. Iam resipisce, miser, melioremque arripe mentem. Tandem indignanti damnatur morte patibli; Fune coercendus, quo mors productior iret. Ibat ovans, velut ad convivia opima vocatus; Ut plebs moesta vices doleat lacrimisque sequatur; Ac ubi supplicium surreptum vidit in auras, Laeticia ingemuit, rupitque hanc pectore vocem: Aurea crux salve, lignum vitale peremptis. Nobile robur, ave, quod non felicia adaequent Ligna Arabum, aut aris sylvae sacra thura ferentes. Quidquid odoriferum regio flammata Canopi Nutrit humo, cedat, et quae flaventia rami Poma tulere, unquam si quid dant carmina veri. Tum nemora Alcinoi quondam celebrata per orbem. Te divinus enim sanguis, velut indica gemma Ornat, et a niveo decus ingens corpore adepta es. Hinc radias, flagrasque, animos simul allicis altos, Aegris usque adeo mortalibus horrida quondam. Ad te laetus eo, praedulci tractus amore, Tu quoque (sic par est) venientem suscipe laeta; Casibus et cures hominum raptum addere alumno. Hic velut alpheae quondam prope flumina Pisae Corpora nudabant, grato exercenda labore, Sic effatus ea, effoetos aevo exuit artus Sponte sua, atque ardens in stipite brachia tendit. Iam bis Phoebus equos eois solverat oris, Et toties fessos unda irrorarat ibera. Ille nec interea flagrantia cessat ab alto Pandere dona viris, monitusque emittere castos. Ut moribundus olor solito iucundius ora Solvit, et ipse sibi praeluget funera cantu; Sic quoque defecta senior iam voce profatur Blandius, atque ipsi venienti comminus hosti Quem fremitus, clamorque domo plebeius agebat, "Ablue, proconsul, fera pectora fonte salubri, Dum ratio, dum tempus adest, ait, atra, priusque Mors petat incautum, seu vindicis ultio caeli Opprimat, et tumido poenas de pectore sumat. Nam tu corpus humo nunc vellere forte caducum Incassum meditere, manet dum spiritus aeger. Carpere cur optemn tristes has longius auras, Qui iam mente polum lustrem? qui verser in aula Aetheria? immensis ubi sol ardoribus iste Vincitur. it sine nocte dies, nec menstrua, bigis Luna nigris subvecta, vices et tempora mutat. Stat tenor unus, idem fulget decus omnibus annis, Hinc timor omnis abest, adsunt felicibus usque Civibus absque ullo exundantia gaudia fine. Delitiaeque; fluunt iuges et casta voluptas. Iam laetis oculis videor numerare novena Agmina, perpetuo supra spectare decoro Regem ipsum, placido moderantem condita nutu." Haec dum prosequitur, primumque aspirat ad axem, Iudicis imperio, stimulisque impulsa piorum Tortorum manus immeritum deponere duro Stipite nixa diu, aut tellure refigere robur. At nec id ulla datur vel tangere posse facultas. Frigidus audentum subito tremor arripit artus, Et valida attractis horrescunt brachia nervis. Sic placitum superis, atque exorare supremum Hoc potuit munus, ne sarcina rursus adiret Corporis ima soli, nisi itura in viscera terrae, Unde oriunda fuit, tanti sunt taedia vitae. Olli ingens summo delabitur aethere lampas, Quam nec mortales oculi sufferre, nec ulla Corda pati quibant, mortalibus oblita culpis. His circumfusus radiis pater inclytus umbras Terrarum exuperat, patrioque locatur Olympo. Supplicio ex alto spolium exangue pependit. Nobilis herois condit pietate decora. Phoebus Achillei calcabat terga magistri, Mense sub extremo, qui nonus in ordine currit. At saevum Aegean, dum volveret effera caepta, In quoscunque novum iuvisset sumere cultum, Larva foro medio, mediaque in luce, ministris In mediis, rapuit torsitque nigerrima, donec Impius aeternos incurrit spiritus ignes. Fraterno hic animi casu cecidere Stratochlis, Sed tamen exemplum miseri sibi vertit in usum. Cognatas exhorret opes, exhorret et ipsa Facta viri, demum falsas procul abiicit aras, Ac se se veris omni cum stirpe dicavit.