CroALa, 2024-05-13+02:00. Nodus DELLACAS.carm-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/DELLACAS.carm-01.xml.
1. Flaminii Manes, instar mihi Numinis Umbra Flaminii, haec campis cernis ab Elysiis? An tibi, quae nostri fuerat tam fervida cura Cocytus nigris eluit amnis aquis? Tu solitus Priulique ausus compescere inanes, Et molli versus frangere voce truces. At nunc ille malo Galateum carmine vexat, Et sanctum nobis pellit ab Urbe virum. Tu ne ausus, Priuli, Galateum pellere ab Urbe, Asperaque in dulcem dicere verba senem? Tu ne auctor Romae montani ut munera vici, Fumosi ut curam praeferat ille laris, Aureus ille senex, vitae cui licia Parcae Intacta ducunt candidiora nive? Qui nec Principibus, Urbi nec scilicet aegrae Formidet medicas adplicuisse manus; Quemque adeo nemorum custos, pecorisque magister Mandarit sacro summus adesse gregi, Hinc eat, et fuscas ignoti ad flumina Melphoe Pascere cum vili coniuge pergat oves? Quid si animis iuvenumque senumque est illius aeque Dulcior Hybleis alba senecta favis? Quid si illum retinent quicumque Amaryllida curant, Huius ad exemplum peccet ut illa minus? Uxorem hunc tamen ad vetulamque humilemque releges, Frigida ut in viduo ne cubet illa toro, Quae puras pridem didicit perducere noctes, Et monitis casta est, et proba facta viri? Sed tu Flaminii potius iam nobilis Umbra, Et multum insigni conspicienda lyra, Ni te caeca huius caepere oblivia lucis, Cum tibi mors avidas intulit atra manus, Huc ades, et Priulum compescas: nam male nobis Iamdudum insolito versus in ore sonat.
2. Ut capta rediens Helene cum coniuge Troia, Lento homine atque animi lenis nimiumque remissi Incidit in caedem ipsam, et funus forte sororis, Quam praeceps miseri virtus iugularat Orestis, Succisam de more comam missura sepulto Germanae cineri, fertur dempsisse capillo Vix tandem e summo paulum, ne forte placeret Tonsa minus metuens Spartanis improba moechis: Haud aliter, Galatea, malis erroribus actus Nuper ego, et Phrygios nautas, Paridemque secutus Aufugi longe: atque idem, rediit tamen ut mens Ad sese peregre nimium remorata, protervae Ornamenta fugae sensim lenteque repono: Parvi etenim refert Venerisne cupidine, ut illa, Incensus, pulchra vel saucius ambitione, Tramite declinem recto, violemque pudorem. Debueram dudum crinem secuisse decorum; Hoc est argentum, comites, et stragula, coenas, Lususque, et Musas missas fecisse loquaces, Intrepidus nuper curatae mentis, et acer Corrector: sed enim pravus populi pudor obstat; Hunc propter pavidi phaleris amicimur ineptis, Nec sicci madidam audemus, veriti bene potum Convivam vulgus, collo dempsisse coronam. Dedecus ambitio pulchrum est, vitiumque faventis Laudatum populi studio: I bone quo tua virtus Te vocat; i pede fausto, et nomen laudibus auge. Aequales aiunt comitesque piique propinqui: Quod si natura, aut ratio virtutis habendos Germanas, propriasque notas evincat honores, Publice ut aes signant, extemplo ut noscere, nummus Quanti quisque siet, possint; per turbida Ponti Curramus rapidi maria, et gelidas properemus Ipsa hieme in media tantum ad decus ire per Alpes, Obliti podagrae nervos urentis et artus. Nunc pravos inter tituli discrimen inanes, Atque bonos nullum signant; saepe et toga pectus Candidius multo, et maius pulla arctaque texit, Quam laxi Tyrioque infecti murice amictus: Nam si legitimum nobis virtutis inurant Fasces et tituli signum, mercetur honores Ipsa vel vita, informis ne prodeat, inque Excusus, Priulusque bonus, simplexque Faernus, Prudens et verae virtutis cultor uterque, Vitrea quos numquam titillat gloria, febris Purgatos huius. Nos quamvis cesserit horror, Atque aestus, sani nondum tamen usque valemus; Sicque animus positam reminiscitur ambitionem, Vulnus ut obductum prurit tamen, haeret asello Ut nudo clitellis nonnumquam ulcus in armo. Vos agite, aureolum tondete a vertice crinem Lascivo huic capiti, atque domi cohibete severi, Non Menelaus uti, erronem me tu, Priulusque, Utroque et melior Polus (quod dicere vestra Pace mihi liceat), nitidaque extrudite Roma Restantem: ut duri mulam quandoque cerebri Luctantem in trivio, atque equiti parere negantem, Sibilo agunt primum et magnis clamoribus; inde Prosiliunt longis armati fustibus: illa Nixa diu, tandem plagis deterrita currit.
3. Si te cura vigil Sophiae delectat, et acre Ingenium vires si sufficit, utere porro Munere tam claro Divum: sic rectius, atque Commodius multo, longeque decentius aevi Quod tibi cumque neant Parcae victurus amicae. Nec de te plebis quae sit sententia, magni Securus pendas: ignarum pleraque vulgus Pravo metitur modulo; tu neglige, et isto, Qui nunc te exercet, fugias decedere campo: An populi arbitrio quisquam, plebisque, bonorum Posthabeat sanus plausum, quem iure feres tu? Quandoquidem cunctos, quicumque feruntur eisdem In spatiis, iam recto nimirum, ac sapiente Iudice praecurris Bembo: cum hic interea nos Desidiae arguimur populo, ne forte probari Credideris genus hoc vitae simplex; etenim ad res Versiculis missisque iubent accedere nugis, Ex umbra et tenebris in solem exire diemque; Et gnavi me segnem culpant. Altera blando Pars animum integrum queritur me dedere amori Per luxum, et patrui verbis obiurgat acerbi: Qui simul ac stomachum, quamquam permulta ferenti Ut placem, norunt; regero graviora receptis. Ut proprium servas auri sceleratus acervum Undique congestum, neglectis, iura fidemque Exponis tota venalem, legibus, urbe: Cum miserum atque inopem deiectum rure paterno Deseris, atque adeo prudens nummisque redemptus Prodis; et emunctum producta lite clientem Usque adigis, dum aedes etiam proscribat avitas. Turpiter aut ultro servis, plerumque furentis Mancipium domini: manibus ten' ferre catinum Coenanti ingenuis? Aliam ten' sumere mentem Deterioris heri ad nutum, atque aliam? haud animo par Est generi, quicumque suos apud ortus honeste Imperio abiectus paret, trepidusque ministrat. Quid quod amicitiae, caro dum cuncta lucello Metiris, cultus tu nullos, nullaque nosti Officia; anormique decor concinnus inepto Quid distet nescis? Pecudis nae nos cute tectam Naturam inspicimus: quid publica cum geritur res Per te, si furtis quo sit locus, atque rapinae, Bellorum causas iussus praecidere, nutris? Desidiae, aut tu me censor culpaveris oti? Flagras ambitione, ardesque cupidine saeva Purpurei, haud vitam hanc moresve decentis, amictus. Uror amoris ego haud me dignis ignibus; esto Quando ita me insimulas: quid tum? peccamus uterque; Nil est cur tu me prior incuses, graviora Offendens multo, et nimium distantia recto. Nam qui vel parvo conductus peierat, et qui Tamquam turbata victum sibi quaeritat unda Piscator, pacem bellis ubi miscuit, idem, Iudicium atque crucem si demas, ire latrones Inter iam velit, et iugulare homines: sua quisque Defendunt lenes vitia, et minuunt; aliena Carpere plerique austeri, nimiumque severi. Adde quod incurata gerens, serpentiaque intus Ulcera, corrupto tandem pulmone peribis; Purgandum illius cum te committere morbi Non medico studeas. Annus non unus, et alter Imminuat quidquam: pulchris macrescere captum Divitiis frustra tantum doleamus amici. Me mea post paulo febrisque reliquerit ultro Frigidior veniens morbum cum leniet aetas, Intereaque veternus non animum gravis urget. Me tamen insequitur populus: quid si nihil omni Est actum in vita nobis, quod laedere quemquam Possit? non ego rem, mihi sollers quam pater auxit, In Venerem effundam, neque lite petitus amator Iniusta, omittam fundumque laremque tueri: Nec fuerim, mimam quo sit mihi laxius unde Munerer, usquam inopi nimium contractus amico. Denique non mos, non aetas alienior: adde Ille etiam laqueo statuit qui nectere collum Auratane trabe, an de putri pendeat ulmo, Si quicquam referre putas, quam ego honestius, ac tu Intereo; seu me Musis et Apolline claro, Seu quis me pulchro captum culparit amore: Me tamen insequeris, colloque ac faucibus anguis Indignum clamat fucos, segnem malus urget. At tecum siquis sic egerit: Itur ad Urbem Europa ex omni, credo, ut vestigia summo Inspiciant veteris veneranda in colle Quirini, Sive in Aventino Romae: ac non perditus exul Expes ut quisque est, huc sese contulit, ut si Bargulum ad Illyricum dicas, latrociniumque Concessum, nimium merito dicatur acerbus, Oderit et rabidum populusque patresque venenum. Non ego: nec vulgi si irritor vocibus, hoc nunc Immeritum quemquam latrarim: possum ego multos Eximere e numero, turpis contagia morbi Quos nulla attigerint, sanos recteque valentes; Sincerum ut Molsae pectus, lavere salubres Pierii quem fontis aquae, puroque Camoenae Curatum cantu servant; studioque referti Spectatus dudum tanto plausuque theatri Ubaldinus, inops agrique larisque paterni, Virtutis locuples: populo spectante Quirini Hunc non donatum scaena decedere turpe est.
4. in mulieres nuptas Hippolyti. Ex Euripide Concinnum in auras luminis hominum malum Cur protulisse dixerim te faeminas, Iuppiter? etenim erat si serendum hominum genus, Haudquaquam oriri debuit de faemina; Sed emere liberorum oportuit sibi Semina genus mortalium, ferens tua In templa tantum aut aeris, aut auri gravis, Ferrive, quanti unus foret quisque pretii, Domosque habere faeminis sine liberas. Nam nunc in aedes vehere cum malum parant, Extemplo opes pro eo rependunt patrias. Atque hoc liquet malum esse magnum faeminam; Namque ad alienos pellit hanc ex aedibus A se pater prognatam et eductam suis, Additque dotem, ut liberet sese malo: At ille contra, stirpem in aedes noxiam Qui ad se recepit, laetus est cum pessimam Pulcherrime ornat statuam, et auro et purpura Certat, beatas sumptibus miser domos Exhauriens, atque haeret: etenim splendidis Affinibus gavisus uxorem asperam Perfert; proba at si ea, sed propinqui futiles Evenerint, bono miseriam comprimit. Verumtamen commodius evenit, quibus Nullius uxor sedet in aedibus preti, Ac fatua: nam sapientem ego odi faeminam; Meae nec intra venerit limen domus, Quae, quam mulierem sapere par est, plus sapit. Facilius etenim perspicaces edocet Astutias, dolosque Cypris improba: At fatua mulier ob stoliditatem sapit. Penetrare nempe ad faeminas oportuit Nulli licere familiarium, simul Sed beluarum includere rabiem domi Loqui insciam, sermonem ut inferre alteri Ipsae nequirent, nec alii illas adloqui: Nunc facinora, intus quae malae mala cogitant Dominae, foras haec familiares efferunt.
5. cum ab urbe profectus, Venetias iret Humida Tyrrheni fugientem flamina venti Caelumque pestilens Lati, Me Venetum excipient mitissima littora, et aurae Salubriores, putribus Iam membris senio, et podagra turgentibus acri, Quae flare suerunt nec mala Imbutae tussi, neque in ipsis fluctibus udae, Faerne, mireris licet. Prorsus, qui Romam liquit, rerum ille carebit Pulcherrimo spectaculo; Nec coetum aeque illustrem hominum, nec Palladis aeque Instructa pectora artibus, Terrarum ut cunctas lustret circumvagus oras, Offendet usquam gentium; Fragmina nec muri aspiciet maiora vetusti Non diminutis urbibus: In primis Bromii latices, et frigida siccis Requiret idem faucibus Pocula lympharum sub terras condita opacas, Aut fossa Lucanam in nivem. Ipse ego, ferventi delapsam ex imbrice lympham Nuper, nec altos in scrobes, Et vappam, salices inter quae nata palustres Caeni saporem patrii Potanti offundet, mediis fervoribus, ardens Arente fauce traxero. Ast idem hospitibus placidos, et dulcia pacis Impertientes commoda Mortales cernam, et locupletem civibus urbem Dispar probantibus nihil: Cernam loricam violentam, ensemque superbam Inermibus suffragiis Constrictum, et dirae execratum caedis amorem Longe exulantem gentium. Illic cum cano prudentia sera capillo Paret vicissim, et imperat: Illo se nusquam propendens contulit Aequum Bonae comes concordiae, Fraudibus Hesperia ut pulsum est, timuitque rapacis Uncas licentiae manus.
6. de Ubaldino Bandinellio Tam caro capiti iam nimium diu Munus, Melpomene, lugubre naeniam Debemus: querulam prome, puer, lyram. Siccis non ego te genis, Moerore aut vacuus pectora lurido Laudabo; neque desiderium morae Nostrum diminuunt, aut hominum atterens Furtim tristitiam dies. Te morum studium, te sapientiae Cura, et nobilium fecerat artium, Ubaldine, quies gnava, operosaque Musarum otia divitem Non auri, pavidis addere mentibus Mordacem validi sollicitudinem, Non ostri, experiens quod reparat Ligur Nobis merce superflua. Irritet, fugiens pauperiem, aequora Iracunda levi navita palmula; Aestatem Libyae perferat igneam Idem, idem Aemonias nives Vestigans lapides, faemina quos petit Vel flavo capiti, vel tereti decus Collo. Mentibus Atlantiades Deus Calcar subdere inertibus Ludens dum cuperet, fertur inutile Prompsisse aurum, acuens illo hebetes, uti Exercet puerum non vegetum nuce Mater sedula futili. At fortes (quoniam robore stat suo Virtus, Peliaca ut quercus, et aequoris Saxum Carpathii) nec famulae decet Auscultare pecuniae, Nec firmos fragili fidere: defluit Fortuna, ut subitis auctior imbribus Extemplo aret aquae rivus inops suae, Nimbos si pepulit Deus. Tu dulcem es Latii copiam adeptus, et Graium divitias, et dominam urbium Artem: quo mihi nunc, et patriae occidis Multo flebilior tuae? Arni moeret enim fluminis accola, Florens ingeniis accola fluminis Arni, tot te animi compositis diu Thesauris, tacitum mori. Ut navim pelago praecipitans Notus Vertit, quae remorans largiter alveum Implerat spatiosum: illa Arabum ferens Gazas, illa ebur Indicum, Et gratum redolens thus Superis ferens, Et pexa e foliis vellera sericis, Aetnaeae Cereris plenaque frugibus, Portus strenua patrios Ditaret, populos et procul oppidis Effusos studio ad se raperet lucri: Nunc saevi arbitrio volvitur Adriae Caecis obruta fluctibus. At tu, progenies aurea fulmine Gaudentis Iovis, o desere ne meum Carmen, Musa: diu sed vigeat sacri Custos pagina nominis. Hic me Castalii tramitis arduos Flexus, Aeoliae hic me docuit Lyrae Ictus: o nebulam oblivio, et arceat Furvam a nomine splendido Noctem! ne volucris filia temporis, Ne rubiginis atrae admoveas meis Dentem carminibus, neu nigra nubibus Condas Italiae decus.
7. ad Hannibalem Oricellarium nepotem: | diligentissime cavendum esse ab adulatoribus Mentem blandiciae perdere credulam Norunt, non secus ac mortiferas malae Multo melle novercae Olim cum medicant dapes. Viro imbuta malo dulcia murmura Mendacis fuge linguae, et teneras neque Falsis laudibus aures Admoris, cupidus puer Verarum, bona ni decipit indoles; Et tete excutias, tinniet improba Nugas cum modulans vox, Quas atro rapidi ferent Cum fumo boreae, et pulvere sordido; Ni quicumque libens dicier audies Verbis, te labor illum Rebus finxerit arduus. Sensus ut iuveni pellicit intimos Virgo candida, cum turgidulas tegens Nulla veste papillas Molli illum recipit sinu; Sic laudes animum vera ubi concinunt, Permulcere solent: nec mulier tamen Ut cantu sine dulcis Spernit psallere tibiae, Sic virtus, populus si taceat, sedens Cessabit: nihilo nec minus obsita Noctis ferveat umbra, Et deserta silentio, Quam cum per medias inclyta ducitur Urbes, et celebris voce faventium Direpta hostibus arma Affigit foribus Deum. Cum laudis faciem sumpserit impudens Fraus, affinxerit et cum tibi non tua Blanda nomina voce, Et dulcem illecebram struet; Ne te praecipitem trudat amor tui, Ne nugis capiare, ut volucris solet Dulci parvula cantu Tecti vepribus aucupis.
8. ad fortunam Expers consilii, quae pede lubrico Incedis, zephyris mobilior Dea, Et fluctu Ionii incertior aequoris; Te, cum laeta sinum pandis, et uberes Fundis divitias, ac miseris ades Improvisa, boni progeniem Iovis Dicunt. Tu ratio, tu sapientia, Servatrix eadem crederis urbium: Virtutisque sedens in solio nites. Sed mox torva domos Regum ubi concutis Et congesta diu munera, turribus Deiectis, subito turbine dissipas; Vanae te comitem stultitiae ferunt Deliram. Immeritum tu, titulo bonis Dempto, nobilitas; frena superbiae Atris tu manibus detrahis ebriae Successu, et ruere hanc sic temere ad suum Rides arbitrium, mox humilem truces Vultus deposituram. O utinam meae Oblita ostiolum praetereas domus; Seu tu sanguineis oppida territans Bellis, ingrederis per Latium fera, Seu pacemque gerens, et populus beans Pennis involitas versicoloribus! Nam sic instabilem visere te meos, Vel laetam atque hilarem, pertimeam lares.
9. de Francisco Tornuno Cardinali Quo tollor pavidus? quo feror insolens? O quae Castaliis fontibus aureos Crines, osque lavis virgineum, genus Magni Melpomene Iovis, Cruri purpureos indue candido Soccos; nam iuga transmittimus alpium Soli: unus enim est mi comes argui Mendaci metuens pudor. Vatem, Diva, tuum tu moneas viae: Si pure colui vestra puer sacra Fervens mente nova, si senior tua Nunc vestigia persequor Quercus umbriferas inter, et ilices Quaerens aerias. Non ego divitum Vanis edidici perstrepere auribus Empto carmine: non ego Corruptus pretio nunc meditor parum Castae ducere te ad vestibulum domus. At tu prome, puer, prome age barbiton Cessantem nimium diu. Spartanus veluti, per nemus asperum Dumis insidiantem ut pecori lupum Egit, cum fremitu et laude faventium Pagorum redit ad gregem, Villorumque globos sanguine sordidos Fert rictu generoso, ex iugulis feri Vulsos hostis: aquas sic repetit sui Tornunus Rhodani, bene Defensa Hesperia clarus, et impigri Compresso celeber militis impetu, Bellonae ancipitis numina militis Horrere immemoris diu. Alternae sedenim ille admonuit ferum Fortunae, celeri vertere turbine Gaudentis vacuum corpus, uti choros Lascivae iuvenes ubi Ducunt, et Zephyris huc agitantibus Atque illuc, Phrygio Sidonias acu Illusas chlamydes, instabili citae Lustrant atria poplite. Directa ingrediens passibus Aequitas Ad normam paribus, nec modulo sibi Maiore, atque aliis commoda dividens, Quorum non dubia est comes: Illos aere micans non peditum cohors, Non saevis equitum turma frementium Horrens cuspidibus terreat, aut mari Vectae caeruleo rates; Nam recto favet, et iustitiam bono Plerumque aequus alit Iuppiter exitu, Obscuram et tonitru et fulmine territans Fraudem, atque implicitos dolos Nudans. At vigilem fallit amabilis Acrem simplicitas, et super aeneas Accersita fores, et super ardua Pernix maenia transilit. Hanc puro retinens in gremio fovet, Sincere Italiam et diligit hospitam Tornunus, patriam civis uti suam, Natorum, et memor aureae Civis coniugis: hunc purpureus pudor, Elutisque fides candida sordibus, Et presso digitis ore silentium Arcanum insequitur, neque Infandumque nefas ense domans Themis Districto comitem se negat inclyto Impolluta seni, mundave veritas Albo lucida pallio. Ergo permadidos felle animos nigro Regum diluere est ausus, et aspera Permulcere manu pectora turbidae Plena irae, intrepidam struens Pacem, quae manibus sanguineis diu Attrectata, magis post niteat, velut Fulgentes lapides aerave lucida Cum tergere volunt, luto Conspurcant; id agens egregius senex Celtarum procerum sanguis, et oppida Firmans obtinuit Marte labantia Quassante, et miseris suas Urbes restituit civibus, impigram Pacem, tela cruenta inter et asperos Procudens sonitus ferri: etenim gelu Torpens quam peperit timor Pacem, serviet illa, horrisoni simul Bellonae strepitus ingruerint ferae, Imbellis. Sedenim desine fervidos, Dulcis Melpomene, modos; Nam nec cuncta pudor fert, neque veritas Cum lucro alma decorum explicuit caput Semper: tum melius tecta silentio Virtus invidiam latet.
10. Sunt qui versiculo minutiore, Verum pernitido, atque perfluenti, Tamquam Palladii liquore olivi Complures properent linire chartas: Atque, araneoli angulos domorum Ut tela tenui solent replere Quantumvis facile, ore fila parvo Nentes longa, ita compleant libellos Totos versiculo minutiore: Hi vatum in numero anne sint habendi Vulgus viderit, atque siqua vulgo Pars vatum est similis, quibus Thalia Flacci sordeat, optimi poetae, Quod is versiculo minutiore, Atque perfacili, atque perfluenti Totas spreverit occupare chartas.
11. de Margarita regis Gallorum sorore Heu mos, ut atris saepe coloribus Contaminatus purum animum inquinas Vix eluendis sordibus per Taedia solliciti laboris! Me vitreis et fontibus, et coma Silvae virentis laetum, et amabile Ruris silentium sequentem Aoniae puerum Camoenae Mersere sacri gurgite fluminis, Intacta ut essem candidior nive: Immunda sed mox polluit me Roma luto nimium tenaci, Quod longa nec dum discutiat dies, Sacri nec amnes hactenus abluant; Quin horret et me, et ora caeno Faeda nigro refugit Thalia. Vulgus venenis vertere Colchicis Plerasque mentes aptius, eripit Sensus priores, atque mutat Alba nigris, maculisque gaudet: Impurus atra quem populus manu Tractarit, ille et decolor et niger Erit diu, obductamque faecem Vix iterans removebit annus, Notam relinquens: at mihi candidae Mandanda virgo est regia paginae, Farnesio iubente, bacca Purius illa nitens Eoa, Intaminato digna cani, Deae, Est ore, Lucis Castaliis Deae Quae vulgus arcetis profanum, Et nitido prohibetis amne: O tetra tandem consilia haec bonae Oblivioni tradite turbidae; Labemque nobis rore sacro Abluite, illuviemque vulgi.
12. deflet mortem Horatii Farnesi Te flebimus, flos Hesperiae puer, Madente multis carmine lacrimis; Et debitam laudi Thaliam Naenia lugubris occupabit: Ille, ense pectus qui tibi candidum Traiecit, iisdem vulneribus Lati Cecidit et spes, et virescens Italiae decus ense carpsit, Horati, eodem. Non ego sauciam Ictu Parentem mortifero tuam In lacrimas culpem ruentem, Nec viduae gemitus puellae Compescere ausim carmine: lugeat Immo illa dulces funere nuptias Miscens amaro, nec sat umquam Te misera illacrimata flerit. Iam nec capillo parcere, nec genis Aequum puella est regia: lacrimis Efflagita Martem cruentum Uberibus, pueri cadentis Dulces ocellos, et tua gaudia, Quae conciderunt exorientia: Ut stella, quae vix dum coorta Hesperium occulitur sub aequor. Non ille avorum, nec soceri immemor, Dulcique flagrans igne tui, neci Ultro obvios gressus superbos Intulit, intrepidumque pectus Obiecit hosti, qua violentius Bellona nigris faeda cruoribus Est visa Martis saevientis Sanguineas glomerare turmas. Nunc laetus umbras vulnera nobiles Ostentat inter pulchra, nemus tenens Beatum, ubi Hectorque, et Latini Sunt veteres, Rutulique Reges. At, Thespiis o grata sororibus, Obliviosi pellere temporis Idonea umbram atraeque mortis, Gloria, vulneribus mederi; O trade Musis, et Polyhymniae Custodiendum nomen Horatii Clarum, et domum Farnesiorum Hanc, Latii Italiaeque lumen.
13. in Petrum Victorium Nobis, Calliope, magnum alienum aes superest vetus, Nam pridem ratio scripta mihi est pectore in intimo. Tu quaeso patere a te solvam quidquid id est, Dea. Non Victorius est exiguis versibus, aut lyrae Aptandus tenui: vester amat Phoebus eum, neque Ulli plura bonum munifica crediderim manu Largitum: uber enim sicut ager ruraque pampino Mitis florida Iacchi, et Bromio et frugibus oppida Circunt plena hilarant; muneribus dives Apollinis Etruscos populos ingenii fruge bona bonus Ille enutrit alens. Sic senior vertice Pelii Olim Phyllirides frondifero semifer uberi Graios nobilium seminio dicitur artium Ditasse. Ille dies e medio tollere qui potest Ritu Cecropio scripta tibi clara volumina, Victori, eripiet roriferis sidera noctibus, Idem subtrahet et piscibus, idem aequora nantibus. Contages populi te tetigit lurida morbidi Numquam, te ambitio curriculum praetereuntium Obliquis oculis aspiciens nec pepulit; neque Illi roboris hoc attribuit Iuppiter, ut sacrum Phoebo discutiens commoveat pectus, originem A Caeo licet et Porphyrione a valido trahat, Conatis solium Coelicolum scandere fratribus. Non res, cui cumulus semper abest, cunctave metiens Aurum te pupugit; te nitidum Musa salubribus Fontis, Castalii lavit aquis candida; tu meae Es lumen patriae percelebris: sat mihi fructuum Ignava haec tulerint exilia in montibus asperis Quaesita, argueris desidiae ni tibi debitum Carmen, nive inopis quod citharae dinumerem modos, Acceptum id mihi te ferre neges, iureque respuas.
14. O quae terrificos vicina e turre cietis Tot nocte aera sonos tinnula, totque die, Si mihi venturae noctis dormire licebit Per tot tinnitus particulam misero, Nec cum defessos iam iam continget ocellos, Vos metuet subito, diffugietque sopor: Ipse ego cras vobis ultro tortique rudentis Spiras, et firmo e robore fulcra dabo, Tutius ut sonitu boreamque lacessere saevo Possitis posthac, et maria, et tonitrus.
15. Cum cinctum nimbis, et nigra nubem sedentem Deficient olim flammea tela Iovem, Cum sueta in Pontum plenis decurrere ripis Praecipitem sistent flumina prona pedem, Fluctibus et raucis Siculum pertundere littus Ionii cum iam desinet unda Maris: Tunc quoque vicinis suspensa in turribus aera Cessabunt bombos edere raucisonos.
16. Cum Mare nec fremitus edet, nec sibila venti, Nec nimbi, abruptis nubibus igne, sonum; Et cum nubigenae Thaumantidis ora sinumque Deficiet croceus purpureusque color; Cum Pontum nitidi pisces, cum littora pictae Conchae, cum densum deseret umbra nemus: Turre tua tunc, Corneli dulcissime, raucos Tinnula cessabunt aera ciere sonos.
17. ad Germanos Quod vos apud, Germaniae humanissima Gens, culpor, atque turpioris flagitii Ornasse dicor, nescio quid, laudibus, Impuro id est ab homine confictum, et levi: Testisque tellus omnis est mihi Itala, Tantum me ab omni abesse turpitudine, Quantum ille ab omni laude semper abfuit. Annis ab hinc triginta, et amplius, scio, Nonnulla me fortasse non castissimis Lusisse versibus; quod aetas tunc mea Rerum me adegit inscia, et semper iocis Licentius gavisa, concessu omnium, Iuventa: quod fecere et alii item boni. At nunc abit iuventa, lusus permanet; Et carmini illi nomen adscribunt meum Idem, quod ante erat, nec adscribunt diem Eandem, erat quae quando id olim lusimus: Sed quod puer peccavit, accusant senem. Verum hoc utut tamen sit, obscaeni nihil Scripsisse me scitote: namque tum quoque Festiva nos a turpibus secrevimus, A mollibusque impura: cumque versibus Laudavimus Furnum, haud mares laudavimus (Quod ille ait per maximam calumniam) Sed faeminas plane, ut videre carmine Ex ipso adhuc potestis: atque moribus, Industria, pudore, continentia, Lasciviam nos carminis correximus Illius, emendavimusque seriis Iocos, boni quod literis quam plurimi Testantur; inter quos senex ille optimus Est Bembus: is me versibus lectissimis Ornavit, is pedestribus sermonibus, Cum maxima esset dignitate praeditus, Et splendide habitare in mea dixit domo Virtutem, homo gravis, senectute ultima. Eburnea tu, Flamini, me concinis Lyra, et libellos dicis aureos meos. Victoriusque candidus me laudibus Complexus omnibus, vereri vos vetat Quid turpe de me. Non ego possum infici Calumniae caligine ulla turbidae, Quando tuetur fama me consentiens, Constansque vatum, totaque testimonio Et acta pure vita luce in urbium Clarissimarum. Diligit me civitas Beata Venetum, ut diligit cives suos. Quid, clariorem habere quod me neminem Se dictitat flos Patria urbium mea? Quid nobile oppidum Bononiae, artium Caussa bonarum, cognitum vobis quoque? Equiritote, amabo vos, quid sentiat De me: mea illa civitas nutrix fuit; Namque erudivit illa nos a parvulis. Quid ipsa Roma? praedicanti ignoscite De me mihi; non tota nos complectitur Amore, mater liberos uti sinu Complexa gaudet? quare habere transfugae De me fidem nolite perditissimo: Sed enecate in dies magis siti, Paedoribusque, et esuritionibus: Quod belle adhuc fecisse vos existimo, Virtute Natio, et fide, atque industria, Et literis clara, ingenique gloria.
18. Ioanni Francisco Iunio, summo inter Florentinos | loco nato, cuius ardens in patriam caritas scelerata | sicariorum crudelitate extincta est Multa tui a se viventi tibi debita cives Extincto hoc parvo munere persoluunt. Accipe ab exilii sociis, fortissime, bustum Et scito patriae vulnus id esse tuae. Quique tuum saxo condunt cinerem hos tua corde Condere sub memori fortia facta puta. Non cives fraenant pro libertate ruentes Caedes sanguineae et vulnera sed stimulant.
19. in G. Salvagum O cadavere tabido Foetens, Salvage, tetrius, Nigris foedior anguibus, Obscaena occule te, miser, Urbis Romuleae pars. Cernis! plaustra fimum velut, Si gerentia venerint Casu civibus obviam, Qua tu iter facis, illico os Avertunt aliorsum. Namque est stercoreus tibi, Latrinae velut halitus: Fundunt quem ora, velut nates Aegroti senis, arida, Podex dentibus auctus. Ah prodire die cave: Urbis, Salvage, dedecus, Gentique opprobrium tuae, Obscaena occule te, miser, Urbis Romuleae pars: Nigra nam velut inguina, Deformesque nates palam Denudare probos pudet, Sic tu, Salvage, de die Cum prodis, pudet urbem. Cum bubonibus ambula, Noctuisque ululantibus, Vespertilio ubi evolat Furvus, umbra ubi manium Prodeunt inhumata. Aversatur enim, mali Sicut ominis alitem, Occursum populus tuum. Ah prodire die cave, Tantae dedecus urbis.
20. ad dominum Petrum Bembum epistola Humani vim, Bembe pater, miramur et artem Ingenii, cui pene nihil reperitur inausum, Nil intentatum. Studuit miracula rerum Indagare, genus varium, caussasque latentes Quaerere, et aetherei penetrare recondita caeli. Admiranda nimis sollertia prisca virorum, Qui res occultas, certis rationibus acti, Explicuere: ac si quondam censoribus illis Usa foret natura parens, dum conderet orbes Sidereos, Caelique globum suffigeret astris, Et circumfuso firmaret in aere terram. Sed postquam rerum series, quas mistica nobis Abdiderat natura, hominum patuere sagaci Ingenio, et primae explorata potentia caussae, Turpe nefas visum est vili recludere vulgo Viscera naturae. Quare prudentibus illa Tradentes noscenda viris, texere quibusdam Figmentis, vulgusque adyto exclusere profanum. Hinc Phoebum intonsum crines dixere; sororem Phoebi Dianam veloci indagine terras Cingentem, nunc per montes, nunc per depressas Venantem valles. Hinc et finxere Camoenas Esse novem, palmamque uni tribuere canendi Calliopae: dicuntque illam superare sorores, Et suavi cantu, et dulci modulamine vocis. Quid memorem ulterius, Divosque, Iovemque vocatos Oceani cultoribus ad convivia? amatam Diti Persephonem, Pani Siringa? catenam Caelitus in terras iussam pendere; Minervam, Iam sterili Iunone, Iovis de vertice natam, Aegide Gorgonio munitam pectus; inanes Aeolidum insultus, et semiambusta Typhoei Membra sub Inarimes aeterna mole sepulti; Proiectos Pyrrhae lapides; simulacra Promethei Molli ficta luto; Saturnum parva vorantem Corpora natorum; succisa virilia Caeli, Et quae plura manent vatum figmenta, latentes Naturae caussas simili servantia nodo? Nimirum prout haec rerum miracula prorsus Divini fuit ingenii reperisse; figuris Sic eadem variis texisse fatebimur artis Eximiae. Hinc priscos vates meruisse putandum est Iure hominum laudes, et conciliasse favorem Naturae, tecta quae gestit imagine cerni. Nescio quos vates haec tempora nostra protervos Educunt, Latii qui haud argumenta leporis Vulgantes, recti sermonis dogmata fraudant; Pierios laniant numeros; sacrasque Camoenas Foedant, prostituunt, nudantque: Numenius olim Sicut Eleusinas nimio temerarius ausu. Hi plumis tentant pavi vestire coracem; Anseris et crepitosa imitari voce canori Concentum cycni; suibusque reponere gemmas Immundis satagunt, et ludicra carmina condunt, Quae canat ad limen iuvenis malesanus amicae, Aut magis in mensa referat parasitus herili, Et recitent mimi, scurrae custosque tabernae. Forsitan inquires quid nos iuvet esse Latinos, Quid iuvet ampullas et sesquipedalia verba Cogere carminibus Latiis, et claudere sensus Arcanos paribus numeris, cum qui legat ista Vix unus, aut alter erit? Sed aperta Poesis Illorum rudibus dominis plebique placebit, Illorum et magnas volitabit fama per urbes. Malim vel segni mentem torpere veterno, Aut mea deformes tunicas dare carmina scombris, Quam laudes umquam vulgi captare laborem; Aut scribam, indoctas aliquid quod mulceat aures. Tonsorum, et nugis lippos delectet Etruscis. Laudentur vulgo, signentur et indice: verum Hectoris exemplo (ut memorat, dum scenica ludit, Ennius) optarim potius de classe proborum Contingat nobis rarus laudator. Habere Quod si contigerit nullum, tunc conscia recti Mens aderit saltem sibimet pulcherrima merces. Id sedet in primis animo felicis Olympi Affectare viam, et rupto de carcere currum Quadriiugum ad spatii summas impellere metas, Et prohibere, iecur viva ne tondeat ales Terrigenae; neu Sysiphii fallacia saxi Torqueat; aut lapsura silex, similisque cadenti Immineat; mensaeque negent alimenta paratae; Neu rota praecipitet; neu fusilis unda fatiget. Cui dabitur vitare sinus Acherontis amaros, Stagnantem Styga Cocyti lacrimabilis undam, Ardentes Phlegetontis aquas, oblivia Lethes, Is vivens meritis Divorum aequabit honores.
21. ad Thespiam. Allegorice Vernantem errabat mea Thespia comta per hortum, Ut daret ornatis florida serta comis. Narcissi florem floremque legebat acanthi, Albaque purpureis lilia cum violis. Sed dum forte rosas pulcri decerpit Adonis, Spina repercussam laesit acuta manum. Hinc lacrimis suffusa oculos, alimenta malignis Non dabis ulterius, prodiga terra, rosis, Dixit, et excisas imo de stipite plantas Exussit, flammis sedula suppositis.
22. de Quintia et Salio Quintia Romanae mulier bene cognita plebi Haec, quam custodem fornicis esse ferunt, In quam vicinis tentigine concita ab agris Exercet validum rustica turba latus: Quamvis nec longum arguitur cessare per aevum, Sedulaque in lustris nunc quoque praestat anus: Victa tamen Salio concedit; et ut videt una Tot nocte hunc cupidos emeruisse viros, Hunc lectum, hanc (ait) exiguo cum lumine sellam, Arma meae melior, tu puer, artis habe.
23. Plaude, Anime, Domino. Quam Tua est, Deus meus, Evecta in altum gloria! Laudem, et decorem indutus, et clarissimo es, Ut veste, amictus lumine. Tu extendis, ut tentorium, Coeli plagas; Aquisque summa eius tegis. Tu nube, ceu curru, uteris. Tu praepetes Inambulas ventos super. Mentes solutas, igne radiantes choros Tibi administros comparas. Tu brutam humum firmissimas super bases In tempus aeternum locas. Hanc vastus humor, tamquam amictus, obtegit. Insederint iugis aquae; Si tu increpes, refugerint, vocis tuae Tonitruo perterritae. Montes supini, concavae valles, eo, Quem statuis, haeserunt loco. Tu terminos immobiles figis Mari, Ne fluctibus Terram obruat. Tu emittis in convallibus fontes vagos Media inter ima montium. Huc sese agrestes conferunt potum ferae: Sitim hinc onagri temperant. Aeriae aves in editis agunt locis, Per saxa, qua rivi strepunt. Superne montes irrigas. Opera Tua, Tellus repletur ubere. Foenum pecoribus, multiplex herbae genus, Obsequium ad humanum, creas. Frumenta terra educis, et mortalia Quod corda vinum mulceat. Et ora olivum laeta reddens unguine, Ut panis intus roborat. Alis alta campis robora, et Libani arduas, Quas ipse sevisti, cedros; Passerculi illic nidulantur: et vagae Abies domus ciconiae est. Dant tuta cervis lustra montes editi; Cuniculis cavi specus. Dirimenda Lunam Tu creasti ad tempora: Sol novit occasum suum. Tenebras parasti, unde extitit nox, confragas Qua permeant sylvas ferae, Scymni leonum in praedam hiantes, ut suam Sibi a Deo escam quaeritent. Orto vicissim sole, turmatim sua Conduntur in cubilia. Tum vero ad artes, atque culturam soli Homines diurnam prodeunt. Quanta opera, Domine, sunt tua! omnia affabre. Plena opibus est Tellus tuis. Magnum hoc Mare, immensisque tractibus patens, Vi piscium innumera scatet: Insunt pusilla animantia, insunt grandia; Illac carinae permeant. Inusitata vastitate Belluam, Finxisti, ut illic luderet. Haec cuncta ab uno Te expetunt, suo sibi Ut tempore escam praebeas. Te dante capiunt: Te manum ditem Tuam Laxante, complentur bonis. Vultum Tuum si avertis, haerent; spiritum Si iis adimis, in cinerem fluunt. Afflante rursum spiritu existent Tuo; Faciemque renovabis soli. Domini perennet gloria: Ipse fabrica Se Dominus oblectet sua. Labefacta cuius Terra conspectu tremit, Montesque tacti fumigant. Cantabo Domino vitam in omnem; quandiu Fuero, Deo psallam meo. Oratio illi grata sit quaeso mea. Dominus meum sit gaudium. Tollantur e terra impii, ut ne sint quidem. At tu, Anime, Domino plaudito.
24. Ante alias, quas Terra colit, quas alluit Aequor, Quasque Polo videt ex alto Sol aureus Urbes, Urbs Venetum mediis pulcherrima surgit ab undis, Regia Neptuni, statio dulcissima Nymphis, Humida cui Thetys assurgit, et arida Tellus. Illa cavo fundata Mari, caput ardua Coelo Molibus insanis, et celsis turribus aequat Moenia, quae tutos, et propugnacula reddant Indigenas: stant Templa Urbem cingentia circum, Summo erecta Deo, Divumque hominumque Parenti, Omnia, et una omnes sub relligione per annos. Illa loci munita situ, Terraeque Marique Imminet, et lentis Orbem moderatur habenis: Namque opibus pollens terrestribus, imperat undis; Undarumque animos mollit, Pelagique furorem; Et stans mole sua, suspenso caerula nutu Regna premit, Pontique immensum temperat aequor. Classe potens, Nerei coniux, Regina profundi Puppe sedet celsa, et ventorum flamina longe Observans, summa cum maiestate minatur Gentibus, et trepida formidine littora complet, Et quatit assiduis totum terroribus Orbem; Fortunata, Deumque Italis data Numine Regnis. Illa eadem se laude nova super aethera tollit. Ex illo, quo Terra die septa aere pendet, Non fuit in latis Res unquam publica terris, Nec Regnum, quod perpetua ditione tot annos Floruerit, dederitque suas sua iura per Urbes: Iam tempestates, iam dura pericula passa est; Non unquam summersa tamen; nunc altior auras Carpit, et invicta sulcat freta vasta carina, Contemnens imbres pariter, ventosque furentes. Et iam tempus erit, tantae quo viribus Urbis Parebunt Terraeque omnes Undaeque repostae: Sic Genius, sic Fata loci, sic Numina mandant, Sic et bellandi poscunt, populosque regendi, Quas clari retinent artes Patresque Civesque, Ipsis ingenio Diis immortalibus aequi.
25. ad Pompilium Amasaeum Ne tu immerentes, ne muliebribus Manes paternos urge ululatibus, Neu tinge dulcem, qua fruuntur, Ambrosiam lacrymis amaris, Amice: Vixit non ita Romulus, Ut iure luctus, vel querimonia Post funus illum subsequatur, Dura velut mala contigissent Vita cadenti. Respice, respice, Qua mente virtus sit Patris inclyta Latura natum sic remissum, et Turpiter in lacrimis iacentem. Idem tribunal nos manet, urnaque Omnes; beatus quem minimae premunt Culpae; absolutum et rite Iudex Mittit ad Elysiam quietem: Qua dum ille laetus perfruitur, Deos Frustra lacessis fractus et impotens; Et voce compellas acerba Fata tuis inimica votis. Non Diis amicum est, optime Pompili, Ut quidquid illis est placitum semel Nos improbemus; non ea nos Lege putres capit ima Tellus. Scelus nefandum caeca Promethei Aggressa mens est, dum nova corpora Effingit ex limo, minaci Iuppiter ore, fremensque dixit: At non inultum: dira necessitas Armata vinclis, et iugo aheneo Instabit illis, sive sceptra, Sive graves tulerint ligones: Nec Lethi aduncas effugient manus Collo imminentis, sive perambulent Telluris oras, sive turgens Per mare, navim agitante vento. Haec Ille, iurans per Stygios lacus, Futura dixit: frustra igitur fero Quaeris reluctari Deorum, Quae melius patiare, iussis.
26. eloquentiae laudes. Ad Cornelium Mussium | episcopum Bitonti Non marmor Parium, non ebur Indicum, Nec quidquid Lybicis conditur horreis, Non auri rutilans lamina, clavibus Asservata tenacibus, Corneli, Superum nos rapit ad Choros, Aut miscet liquidi pocula nectaris, Idaeus iuvenis qualia dat Iovi, Flavescente nitens coma. Fortunae siquidem munera barbarae, Ut gliscens Pelago Carpatio Notus, Ignavos animos ocyus obruunt, Fortes disiiciunt ita, Ut nunquam a tumidis fluctibus enatent: Non si Peliacae praesidio ratis Nitantur, potuit quae Mare turgidum et Robur vincere Colchicum. Sed quae nos beat, est divitis ingeni Vena, et posse graves pectoris edere Partus, Mercurio dextro, et in omnium Mentes, non sine Gratiis, Furtim mellifluos serpere rivulos. His olim rigidos artibus Orpheus Demulsit lapides, et docuit feras Iunctas ludere quercubus. His et Thebaicae conditor arcis est Dictus, qui ad strepitum ducere tibiae, Atque Urbis potuit saxa sequentia Circumponere moenia. His Heros Pylius corda potentium Inflammata Ducum, fata sub Ilii, Sedabat quoties dissidio gravi Inter se, ut maris aequora, Certabant, Zephiris acta, reflantibus Euris. His te, ut olorem prope cernimus, Linquentem fluvii prata Caystrii, Verno tempore, lucida Pennis praepetibus tangere sidera, Et dulci sonitu magna palatia Perreptare Deum, sive tu ab arduis Vibras fulmina pulpitis Verborum, et stupidis auribus ingeris Temet, sive agili mente sacros choros Divorum penetras, sanctaque numina, Et mysteria non prius Sic expressa, stylo non homini dato, Nec quali manus est usa Promethei, Ignem quae aetheriis sedibus abstulit, Hic mortalibus exprimis: Tanti est vis animi, et spiritus igneus, Quo nil Di melius, nilque salubrius Concessere homini; stet modo, nec nimis Auda mole ruat sua.
27. ad Galeatium Florimontium Ex animo, Galataee, tuis, suavissime, chartis Gratulor, et longum victuras auguror aevum: Nam tractant de virtute, et de moribus almis, Sermone egregio, ampullis nugisque relictis, Queis aliquis fretus, tumidusque audaxque iuventa Pervolitat titulos veterumque excerpta Sophorum; Cumque haud percipiat quicquam, improbat omnia demens, Et libros facit ipse novos opprobria saecli. Tu vero, Galataee alba venerande senecta, Quae tecum ipse diu versasti pectore in imo, Assiduo studio prisca exemplaria volvens, Nunc promis tandem, atque in librum digeris aureum: Quem docti plausu excipiunt releguntque libenter; Praecipue magnus Polus, quo doctior alter Non est, aut melior, nec erit [...] tempore longo. Ipse tuo Polus iusso, Galataea, libello Ad mensam recitari, in coelum laudibus effert. Ergo iure tibi, atque tuis, Pater optime, chartis Gratulor, et longum victuras auguror aevum: Cumque illis nomenque tuum, et tua gloria vivet.
28. Si quis, Olimpiacae miratus dona palestrae, Alipedi contendat equo, celerique quadriga Declinet metae compendia doctus habenis; Vel iuvet immani potius decernere caestu; Vel collimet avi; rapidis vel cursibus Euros Provocet; aut volucri spumantia marmora cymba Pervolet; aut audax fulva luctetur arena: Dulce illi est viridi redimitum tempora oliva Efferri populi tergis, plenoque theatro Si victor super astra volet rumore secundo. Si clypeos tractare libet; si Martis amore Incensus, rapiaris equo per tela, per ignes, Per densas acies, Getulis qualis in arvis Impavidus fremit ore leo, ferrataque vasto Agmina venantum aggreditur, frangitque cruentus, Excutiens cervice comas, hostilia tela: Dulce est post caedes, capitis post mille pericla, Post ferro domitas acies, populosque rebelles, Quadriiugo curru gemmis spectandus et ostro, Per populi plausum roratis undique nimbis Florum, si scandas Tarpeias victor in arces; Si videas duci, demissa fronte, Tyrannos Ante tuum currum, populoque undante, quadrigae Segnius ire rotas, et equos consistere turba, Armorumque strues, victoque ex hoste trophaea. Si cui pacato risit Sapientia vultu, Illius et doctos si non expalluit haustus: Dulce est occultas rerum cognoscere causas; Qua coeant elementa fide, qua sidera lege Aeternis defixa globis immota pererrent; Quae vigil aethereos concinnet cura rotatus, Temperet assiduis et decedentia certis Tempora momentis, Solis Lunaeque labores; Quo latices veniant fonte, et cur flamina volvant In mare praecipites undas; quo carcere clausa Sollicitent Pontum; teretes qua grandinis orbes Parte Poli crescant, rores, gelidaeque pruinae. Quid referam quantos accendit laudis amores, Palladias rixas ubi miscuit aemulus ardor? Si quem blanda iuvat docilis facundia linguae, Magna parens Latiaeque Togae mitisque Senatus; Seu libet aetherei laude extollere civis; Seu libet audentes lingua terrere minaci, Et rapidas, fonti puroque simillimus amni, Mulcere eloquio commoti pectoris iras: Dulce est suspensas mentes, lacrimisque rigantum Ora videre virum, fixumque in corde dolorem: Aut si Pegaseis liquidas e fontibus undas Hauriat, et plenum Dircaei flumen Oloris Ebibat, aut latices melior qua Mincius errat ...
29. ad Apollinem O Iovis Magni soboles decusque, Crineque intonso et pharetra superbe, Applices aures precibus benignas, Pulcher Apollo. Arte tu sanas medicus salubri Corporum morbos; tibi nota quaeque est Herba; tu sortes regis, ac futura Praecinis Augur. Tuque dum longe iacularis arcu, Territas Divos hominumque caetus, At tuae Matris tacitam pererrant Gaudia mentem. Tu novem Caeli moderaris orbes, Syderum Princeps, obiensque circum Et mare, et terras, nitidoque Olympum Lumine lustras. Sic novem praestans cithara Camaenis, Dum vagis plaudunt pedibus choreas, Dulcia aeterno modulata plectro Carmina dicis. Sic refers, nigraque diem relatum Nocte celas, scilicet ut quiescat Fessa mens curis hominum, et diurno. Membra labore. Tum tuis contra radiis refulgens, Candidam lunam mediis tenebris Luce perfundis; nitet illa gaudens, Splendet et una. Lenta per te pampineis racemis Uva dependens coquitur, rubetque Purpurae certans; tibi plurimum ipse Debet Iacchus. Quaeque mortales miseros aratro Prima defixo docuit movere Arva, et immensi dare spem laboris Semina sulcis. Concipit per te genitale semen Terra, mox alvum gravidam relaxans Parturit fruges, variosque flores Faeta ministrat. Hoc sciens a te gravidas aristas Expetit multis precibus colonus, Ut queat natos teneros, senemque Pascere matrem. Supplices audi miseros agrestes, Ne fame heu dira pereant, situque Horreat campus, penitusque cesset Fructus aratri. Tu quoque in Thracas metuendus arcu Bella age, et morbos procul hac ab Urbe, Ut malis rursus redeant fugatis Tempora in aurum. Imminet pestis Latio, et ruina; En ferus Mavors ruit huc cruore Italo aspersus, nisi nos ab alto Aspicis aequus. Eripe e tanto Italiam periclo; Iulium serva innumeros in annos, Cui data est rerum merito sacrarum Summa potestas. Huc ades lauro caput implicatus; Nos tibi sacras statuemus aras Compotes voti, dabimusque sanctos Thuris honores. Taurus et lento redimitus auro, Cui modo erumpit tibi fronte cornu, Pastus et campis Latiis nitentes Imbuet aras.
30. in Cosmum Mediceum Tyranne saeve, proditor nequissime, Invise Tuscis, Italis et omnibus, Quis te furor modo impulit, iacentia Silente membra dum sopor nocte occupat, Senam evocatis aggredi cohortibus? Num posse fraudibus capi hanc putaveras Pro qua vigil fidusque Gallus excubat Massylus ut tuens draco mala aurea? Non te parantem proelia haec deterruit, Quod maximus suam recepit in fidem Servatque liberam, fugato Caesare, Tremendus omnibus potenti dextera Henricus? ausus tu hunc lacessere insolens Velut Gigantes, improbum Genus, Iovem, Disiecti ut illius corusco fulmine Poenas darent immanis olim audaciae? Non te tuorum dira clades admonet? Quos stringis enses et struis dolos, tibi Moesta esse funera et triumphos hostibus Exosis fastus impiae tyrannidis Non cernis? Heu prorsus tibi (auguror sciens) Mentem eripit Rhamnusia, ut turpissime Depulsus ex regno tuisque sedibus Abiectus exules, inopsque limina Superba lustrans, sicut ille, flagites Stipem Corinthi, qui auro abundarat prius, Aut, ne tot aerumnas diu feras graves, Mortem furens tibi ipse consciscas miser Placesque eorum umbras tepenti sanguine Quos nunc premunt per te interemptos Tartara.
31. ad genium Catulli Dum Venus et Veneri positis Mars gratior armis Gramineo fessus dormit uterque solo; Irrepsit tunicas divae formica labentes, Et teneras rigido vellicat ore nates. Icta Venus clamat, somno Mars excitus arma Corripit, et nudo nescius ense micat. Adspiciens caelo qui conspicit omnia Phoebus Est ratus in Venerem stringere tela deum. Advocat auxilio Superos, descendit Olimpo Iuppiter armatus, Pallas et alma Ceres. Territa securo formica reconditur ano, Atque iterans morsus spernit ab arce Deos. Flet Venus, abducit morsu formica cruorem; Viscera purpureo sanguine tincta rubent. Quid facient Superi? Sunt ignea tela Tonantis Irrita, gradivi nil opus ense Dei. Ecce Priapus adest, solus tulit ipse salutem, Apta ministerio mentula tenta fuit, Quam Deus hortorum Veneris confixit in anum, Et telo haerentem traxit ab arce feram! Nigra cruore suum mutat formica colorem. Hinc rubet, et generi permanet ille color. Candida quae fuerat, Veneris madefacta cruore Mentula purpuream servat in ore notam. Hinc prius ignotam sedem tentasse Priapum Fertur et aversae grandia foeda Deae. Antraque nunc edam tacitas formica latebras Intrat, et intactas non sinit esse nates.
32. dialogus in nuptiis Octavii Farnesii | et Margheritae Austriacae
Margherita Quid facis, o coniux? num dormis? Surge, marite, Surge inquam, siquidem nimia tentugine rumpor. Veh mihi non audis? Sic das medicamina cunno? Vah pereat, coniux, Paulus pereantque parentes, Qui me tam parvo puero iunxere misellam. Experiar, potero: moriar nisi adultera fiam: Flagitium facio, fiat: violentia cogit Me Veneris; sed rursus vellam ante ungue puellum. Octavius Eheu quid patior? numquid me vellicat uxor? Margherita Ne timeas, mi vir, mea lux, mea sola voluptas: Oscula trade mihi, collo tua brachia necte. Ostendas faciem: non est mihi mentula, culo Ut sit opus: clunes averte, ac tende priapum, Et quamquam est parvus, forsan depellere amoris Vim poterit. Octavius Maneas: sine me requiescere, somnus (Non parcis misero?) nostros dum detinet artus? Margherita Nondum surgis, iners? Octavius Nisi desinis esse molesta Cras referam matri. Margherita Cave. Octavius Non, mihi crede, cavebo, Ni cesses stimulare. Margherita Precor, miserere, marite, Cum tibi nil noceam: nostras en tange papillas, Tange manu vulvam: paulatim dirige verpam: Incipe amoris opus, Venerisque agnoscere fructus. Octavius Vicisti tandem: faciam quodcumque iubebis: Volve mihi culum, si vis, vel prona iaceto. Margherita Nolo sic facias. Octavius Sic me docuere parentes. Margherita Absit id. Ecce locus, quem dicunt nomine Vulvam, Et quo tu debes optatam ducere verpam. Octavius Ergo velim doceas, quoniam tibi posse placere Exopto. Margherita Me ineas sic; sed prius arrige membrum. Octavius Arrexi. Margherita Intromitte ergo. Octavius Intromissus ad usque En testes ambos. Margherita Cur nullum sentio vulnus? Hanc equidem credo nondum tetigisse priapum. Sed stringam vulvam. Cepi sentire parumper, Nunc demum, sed tu cave, dum crisso, voluptas Nam tua maior erit. Octavius Faciam quod iusseris ipsa, Dum valeam. Margherita Mi vir, praebe oscula mutua nobis, Exerce clunes, res est dulcissima rerum! Si maior verpa esset, opus quam dulcius istud! Octavius Descendam, nam fessa mihi sunt membra labore. Margherita Desine, quaeso, prius dulcem me tangere metam: Iamiam perficiam; validus labor ultimus esto. Octavius Heu heu, me miserum: iam nobis ilia rumpis. Parce viro tenero, strictos iam solve lacertos: Collides miserum totum, nisi brachia tollas. Margherita Ne timeas: opus est quam nunc mihi dulce peractum.