CroALa, 2025-04-20+02:00. Nodus CORRER.prog-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/CORRER.prog-01.xml.
PRIMUS ACTUS
Diomedes Lucos et amnis desero inferni Iovis, Ad astra mittor supera convexi poli: Neque enim inter umbras noxius visus furor Est ullus aeque. Thracia, heu, solus potest Explere Furiis corda Diomedes! Nefas Odisse liceat, crimini datum est satis Satisque sceleri. Deprecor sontis plagas, Amare liceat. Addite ad poenas meas, Siquid potestis, dira Furiarum agmina. Titana pubes exuat vinclis manus Caelo rebelles, aeneis nodis premar. Nil iam recuso: Sisyphi premat lapsis, Me ludat amnis Tantali, vel Isionis Iaculetur orbis, crescat in poenas iecur. Parum videtur? Torqueat per me suas Phlegeton harenas, igneo torrens vado. Cur me innocentem facitis alterna vice Sceleris nefandi, Thraces? Agnosco scelus! Pars iam peracta est, noster explebit nefas Adventus. Unde hoc? Omnis arescit seges, (Sensere terrae), deficit pratis color Quacumque gradior fontibusque humor solitus Deest, cavernis intimis quaerens fugam. En alta cerno decora natalis soli Thracosque muros: regiae est illinc locus Atque hinc superbus alta pro templo pater Gradivus ipse limina horrendus tenet. Pudet referre: facinus agnosco meum Stabulumque, quo me vicor Alcides feris Obiecit ipse, pabulum armentis ducem. Sed ecce subeo regiae limen domus Aulamque Terei. Quid hoc est? Fugiunt retro Versi penates, decidunt flores novi Numinibus ipsis. Misera ne trepida domus: Venio cactus. Quis novus cogit furor Dirum profani facinus? Agnosco nefas. Nunquam vacabit scelere Diomedis domus, Nunquam nocentes leviter Thraces erunt. Peccatur omne scelere quod vincat scelus, Semperque veteris preterit formae modum Crimen quod oritur: obruit recens vetera Parvumque quod fuit scelus, dum fit novum. Matris furorem cerno et eversam domum Miserumque patrem. Video crudelis focos Et sparsa pueri viscera et diras dapes. Mensae parentur, sacra splendescat dies: Abominandum, pessimum, horrendum, novum, Otrisia facinus prima concipiat domus, Suumque vincat scelere crudeli genus. Vix cum peractis saeculis olim polus Ardebit, ignis cum mare et terram ambite, Numeretur aliud, vixque posteritas fidem Datura famae. O sempre infamis domus! Sileatur omne veteris errati scelus: Stupra in nefanda vile sint crimen domo! Satis ne dixi? Iam satis: facto est opus. Obsedit animos impius mentis furor, Flagrat cupido turpis. Inventa est via: Scelus patebit. Carbasa extendat Zephirus, Vellis citatis prospero cursu natet. Tandem favebo thracio regi: redeat. Redisse nollet! Ecce solemni prece Tereus vocatur. Appara faestum diem, Germana venit. Ora quis quatti mea? Vocat flagello me me ad inferos lacus Erymnis. Onere tellus infaestos diu Nostro levetur, caetera explebit Furor. Chorus Orte Saturno pelagique rector, Qui levi curru gradiens per aequor Temperas pontum quatiens tridentem, Sterne secura pelagus quiete; Tuque ventorum domitor procellas Qui regis duro reseratque saxo, (Te timent nautae trepidique adorant), Tu potes actum pelagus tumultu Sternere atque idem super astra ferre. Tu pater nimbos nebulasque torques, Thraciae plebi faveas, precamur. Adsit actutum Tereus citata Puppe, nec vellis cadat aura, donec Thracios portus teneat tyrannus. Rex, victus prece coniugis Reginae, pelago caput Commisit fragili rate; Venti perfidia nihil Cunctatus, soceri domos Portu mosopio petit. O qualis pietas thori! Nutritur face mutua Sacrati talami calor. Orpheus, Euridicem suam Quaesitum, petiit lacus Averni et miserae Stigis Vectus fulmina trans novem Interfusa vadis. Lyra Motus portior aurea, Orantum immemor heserat; Illum ut Tartareus canis Ripa prospicit ultima, Cauda deliniens, stetit. Mirantur fidibus novis Manes, nec sitiens senex Curat fulmina Tantalus, Non ales Ticii iecur Hesitque Isionis rota. Saxo Sisyphus insolens Insedit, stupet Eacon, Et cum coniuge lurridus Pluton, qui quociens velit Irasci, tociens prece Placatus, Lachesim iubet Vitae stamina nectere. Adsit mitior Orpheo Tereus, caelicolum genus. Omnes, principe reddito, Solvent vota calentibus Aris et tremuli senes Spargent pocula Lesbii Et cum virginibus simul Insontes pueri canent. Ecco, montibus abdita, Respondet Rhodope iugis, Quacumque et Tanais rigat, Qui cum frigore duruit, Plaustri conteritur rotis. Nuper remige percitus, Duro fert equitem vado. Omnis Thraca decentibus Saltabit cytharae modis, Templa et Bistondi tegent Sertis et viridantibus Ramis, in medio sidet Faestus laeticiae deus. Sed quis profecto strepitus e portu sonat? Accurrit unde turba? Puppi regia En arma praefixa, en Tereus adest, procul.
SECUNDUS ACTUS
Tereus Gradive, gelidis sive sub Rhodope iugis Fessos iugalis tabulo recreas novo, Aut nubifer ubi verticem Hemus exerit Aut Otris ingens, aut ubi ilicibus nigris Pangea resonant, sive per populos agis Currus cruentos, inclitum cernis, pater, Gnatum. Tremiscunt ultimi vires meas Thraces et omnis regio glacialis poli Me me tremiscit; arma Cecropidae mea Timuere, nata vixque Pandion socer Pacem impetravit. Nunc quoque e soceri solo Conspicuus hospes remeo: tot spoliis ducum Preclara puppi tecta prospicio libens. En alta decora patriae cerno domus Gratosque muros; iura quo reges solent, Agnosco templum, sceptra gestantes, dare. Verum minime in patriam reducis animum gero: Deiectus animo, traheret in Syrtis velut, Aut exul undis classe barbarica premerer. Conscia, licet nullus premat, mens se premit. Quid anime segnes? Quod fuit summum, tibi Dedere superi; siquid erravit furor, Fac ipse liceat, facile quod reges solent. Non cernes alta decora natalis soli? Gratare tandem: non decet regem timor. Sed ecce littora remige assiduo sonant: Laetantur omnes, obviam cuncti ruunt Aderitque Progne. Quas misera voces dabit, Postquam sororem cernet absentem, sibi Diu expetitam? Consilia tegent nefas. Simulabo victam turbine immensi maris, Demum peremptam: lacrimae facient fidem. Tereus O fida consors, multa post maris virum Pericola cernis! Progne Laetor incolumen, sed hae Lacrimae loquentis (talis in patriam redis?) Cur ora complent? Ubi vel est soror mihi, Optate coniunx? Vivit an morte occubat? Effare aperte, moeror augescit mora. Tereus Pelago perempta est (hi mei reditus!) soror. Vellis citatis, prospero cursu ratem Strimonius Aquilo vexit ad suoceri domos; Egressus adii. Forte tunc rex Palladis Ad templa summae praesidem orabat deam, Opima feriens colla stat comptus caput Vitta sacerdos; ipse sacratis focis Spargebat arae thura solemni prece. Tunc me lacertis senior affusis ait Complexus: "Ut, ut te, gener, dum spiro adhuc, Iuvat videre! Nunc reiuvenesco senex. Valet ne Progne? Superat et carus nepos?". Sed quid moramur plura? Vix multa prece Gnatam impetravi; spondeo celerem reditum Aegro parenti, ast olli in amplexu ultimo Singultus ora patria oppressit gravis. Aptant carinam socii et antemnas ligant. Decrescit omnis terra paulatim, undique Caelum et mare: secat spumeum pontum ratis Ac pone placidus exulat delphin salo. Et iam diei finis: in nubem cadens Sol, passus oculos, mergit occeano rotas, Rubicunda Phoebe surgit ac stellae cadunt. Et ecce nubes densa ceruleum aethera Involvit, altis montibus fragor sonat Et tunsa late saxa latratu gemunt. Caligo caelum texit et crebri micant Ignes; et Eurus surgit orientem movens. Repente pluviae, nubibus ruptis, cadunt; Tumescit aequor, latera navigii tremunt Collisa. Pulsat siderea et haerens ciet Vis vasta pelagi: saepe, deducto freto, Immergit et nunc erigit caelo trabem. Conclamo: "socii, ponite antemnas, labat Carina". Et ecce desuper turo rapax Ferit rudentis, pontus in puppim niger Fertur, procella malus immani tremit. Non grata nautis occidens nunquam micat Glacialis Archtos, sidus Arthophilax tuum Texere nubes: omnis eripitur polus. Erramus, adeo cursu incerti, neque Noctem diem ve digeri sinit polus. Haec inter, acri percita stomacho, soror Devicta demum est, evomit: membra labant, Nec alitur ullo corpus infirmum cibo. Non is genarum fulgor, ut olim decens: Tumor per artus abiit afflictos gravis. Tandem revoluta posuit in sinu caput Loeto gravatum: solvitur corpus gelu, Anima per ora flentis ad Manes fugit. Necdum omnis abiit fulgor, in vultu pio Mos quoque placebat. Talis in viola nitor, Cui forma nondum fugit et prato caret. Non hos dolores fluctus invisi minae, Sed dii dedere: testor imperii decus. Vix clausit oculos destra, cum ventus minas Posuit, resedit omnis extemplo furor, Cessere nubes, vasta tempestas perit. Lentantur ecce remi et antemnae cadunt. Optata miseris quarta cum luce astitit Infausta tellus: quassa diluvio ratis Subsedit anchoris, latere pontes cadunt. Est collis altus, ultimi Thraces serunt, Praerupta rupes eminet ponto media, Curvata vallis humida et sterilis iacet, Utrimque sulva claudit ac montis tegit Cupressus alta funebri ramo virens. Hoc ubi potiti, quisque tabentis salo Siccavit artus. Horret et littus quoque, Nec credit ullum gravibus erumnis locum. Tunc funs egomet manibus instruxi meis: Ferro bipenni pinus impulsa eruit, Cadit supressus, nemora, cum silvis trahunt Late ruinam. Structa sublimis pyra Caelo minatur; flamma per ramos sonat Ac fumus ater nube funerea coit. Stridunt favillae. Moestus umbratur dies. Circum omnis adstat veste funerea caput Amicta turba, lacrimae et planctus sonant. Manes vocantur, turba ter rogos obit. Postquam solutus debitus flammis honos, Tegitur sepultus aggere excelso cinis. Progne Quid turba comitum superat? Ubi Pistus senex? Cadaver uri coepit ubi stratum super, Ultra dolores ferre non potuit senex: Irrumpit igni seque in eodem iacit. Qualis securemn taurus attonitus fugit, Aut qualis acri concitis Menas iugis Agente Baccho fertur insano gradu, Talis rogos petivit afflictus senex, Fidusque alumnae cineris ut foret comes Passus cremari. Sed reor summum sibi Fuisse, ut unus ignis arriperet duos. Alii riversi nuntii dirae necis. Progne O mors acerba! O multa frustratae preces! O saeva maria! O mortis horrendum genus Et morte peius! Quam dolor capiet viam Crudelis? Ubinam gravibus erumnis modum Statutam? Sororem quid enim restat mihi Morte occupata? Quid queror demens? Ego, Ego te peremi. Causa nostra est haec, soror, Crimenque nostrum: nacque, dum propero nimis Unam videre, pene dispersi duos. Me, me, procellae, ferte in abruptum mare Scopulosque Syrtis, ferte disiectam undique, Ubi nives alta canet aeterno gelu, Aut ubi propinquus pabulum feris negat Sol, ubi venena, ubi herba pestifera viret. Me pontus, aether, me premat dirum chaos. Utinam sororis pariter arsissem rogo! Ubicumque iaceat Pistus, invideo tibi. Nec te sororis morte culparim, Tereu: Sors ista fati debita, ut funus tuum, Soror, viderem. Quamvis hoc vetuit deus, Potuere mortis fata largiri moram Brevem sorori. Moestus, heu, forsan pater Dat thura templis: ipsa iam Lathen bibit, Secura mortis. Tollite ornatus mihi Regalis auri, veste funerea dolor Utatur. Istas ventus involvat comas, Feriat lacertos invicem exertos manus. Sed cur monilli colla scithonio nitent? Auferte famulae. Ter. Tollite ad thalamos heram Pocius iacentem. Reddat huic animum thorus. Chorus Nulla mortalis tenuit voluptas Longa, nec unquam miseros tenebit: Laeta dant nobis adimuntque Parcae, Praepeti semper rapiente fato. Nemo tam foelix spacium senectae Finit intactus. Modo natus infans Inter hos vitae miseros tumultus Lege pensatur: sedet atra cunis Cloto, venturi comes usque fati. Nil fit aeternum solidumque nil est Rebus humanis: variae voluptas Quota pars vitae est? Subeunt labores Et graves curae miserique luctus. Nuper, insigni comitata turba, Thracias inter veneranda matres Ibat, e collo radiante gemma Moesta nunc deflet miseranda Progne Fata sororis, Victa quae saevis pelagi procellis Virgo deficit. Feriat licebit Ipse vocali cythara querellas Orpheus, nunquam superos videbunt Cum semel leves animae natarunt, Una quas vexit feriente remo Cimba, deductis tociens lacertis. Typhis, invicti domitor profundi, Mortis inventi nova fata primis: Ante nec pontum secuere puppes, Nec gravis fluctus timuere nautae. Quisque securus placidis in agris Vixerat, necdum senior marinos, Littus egressus patriaeque portus, Noverat casus scopulosque saevos Arte latentis. Ille tranquillae placidaeque vitae Ocia movit, Primis e terra resecare funem Ausus et ligno fragili natare; Iussit antemnas religare malo Primis et tortos statuit rudentis, Ac sinus laxos, feriente Choro, Tradidit audax. Credulae pontum secuere puppes, Nauta tum ventos varios notavit Et minas caeli posuitque pictis Nomina stellis. Naufragus picta vehitur carina, Suppara e summo religavit audax, Anchoram ignota statuitque terra. Hoc genus loeti miseros manebat! Currat hinc illinc alius per aequor, Solis occasum videatque et ortus, Monstraque et saevos pelagi labores Garrulus tuta referat sub umbra. Me domus dulci saturet quiete Parva, nec terras numeret remotas Nostra senectus.
TERTIUS ACTUS
Pistus senex Quam gravia passus defero e silvis gradum Infaustus hospes, nuntius diri mali. O sors acerba! Vix mihi sufficiunt pedes Rectoque ducunt tramite errantem gradum. Nutrix Quid portat iste trepidus e silvis senex? Ni fallor, ipse est Pistus. Pistus senex O nutrix, ubi Regina? Nutrix Fare, Piste, quod potes malum? Pistus senex Ad hoc malorum nuntio misero est opus Ipsaque Progne ex me sciat tantum nefas. Sed ecce venit. Progne Fidus extinctae comes Olim sororis, numquid a moesto venis Phlegetonte? Nacque te quoque extinctum Tereus Edixit: iste prorsus inferni situs. Pistus senex Me longus error, luctus et silvae pavor Deformat: illic teter increvit rigor, Sparsus per humeros crinis, attractae genae Et crura dumis lacera. Progne Quid causae fuit Tentare latebras? Ede fortunam, senex, Et quae sorori cura moriturae fuerit. Pistus senex Utinam perempta! Progne Numquid impositum aggerem Erexit humeris umbra, remata Stige? Effare aperte, quiquid est. Timeo omnia Et te (fatebor), ipsa vix credo mihi. Quae clades ista? Numquid et peius nece? Pistus senex Mors ipsa votum. Vivit, hoc ipsum dolens. Progne Cui lucis odium? Pistus senex Cui decus, melior sui Pars periit. Utinam corpus extinctum nece, Salvo pudore: corporis periit quoque Pars magna. Progne Mitte verba perplexe loqui. Quis hic stuprator virginis clarae fuit? Pistus senex Quem, si rescieris, scire poeniteat quidem. Progne Effare aperte, moeror augescit mora. Pistus senex Heret palato lingua, pulmonem gravat Attractus aer: totus horresco memor. Aliquo procellae deferant mersum caput, Dum es innocens adhuc. Progne Fieri nocens Cupio, nefandi sceleris ulciscar modo. Pistus senex Vicina tellus nobilem portum efficit, Unde omnis urbis pateat aspectus, nisi Opposta Rhodope brachium extendat mari, Fluctu protervo rupes exesum latus Ostendit. Hi nos ponere antemnas Tereus, Cursu peracto, littus ad notum iubet. Paremus omnes, sceleris ignari, ocius. Vix prima tellus coepit (heu dirum nefas!), Abominando scelera molitur Tereus. Instat puellae, qualis armenius leo Cervae paventi, viribus vastis tremens. Tentata precibus restitit virgo diu, Coacta donec, saepe calmato patre, Saepe et sorore, stupra violente pati. Tunc scissa crinis, ora pudibonda obtegens, Acclamat: "O crudelis, o verum genus Thracum nefando scelere, quid primum querar? Non te parentis tenuit afflicti fides, Non destra, non cognata proximitas neque Sacrum pudoris movit intacti decus! Pellex sororis igitur amisi decus. At tu superbus sceptra gestabis manu Post stupra? Nullus scelere pro tanto deus Persolvet ultor debitas grates tibi? Non sic abibis! Ipsa per populos loquar, Aut, si tenebor clausa custodum manu, Movevo saxa et conscios facti deos. Testor pudoris numen adversum mihi, Hac labe careo: corpus hoc tantum tulit. Germana, te, te si parum soror movet, Contaminatis aude pro thalamis aliquid Quod ipsa laudem. Stabo et implebo nemus". Vix haec. Tyranno maior increvit furor, Ut saevus anguis, forte compressus pede, Tumet veneno, lubrico lapsu ferox. Stabulum propinquae rupis apparet cavo. "Servabit hic te fida famulorum manus, Istas cathenas auferat soror tibi!". Nec plura fatus. Forcipe apprensam secat Linguam puellae, faucibus radix micat Et murmur (heu me!) voce pro solita dedit. Cruenta lingua palpitat moriens, velut Longae colubrae cauda, quae celeri rota Traiecta, partem quaerit ereptam sibi. Post haec paventum caedis affrenae impetu Obtruncat ipse cassa presidia comitum, Ne quo resciscas nunzio tantum scelus. Hoc vile solus, fateor, e cunctis caput A tam parata morte subduxi pedibus, Tentare latebras ausus ignotas mihi. Montis per altos ducor ex illo vagus, Silvas et amnis lustro permixtus feris, Herbae et rubeti poma solantur famem. Rami caduci pariter et flatus movent Strepente folio, somnus in nuda fuit Telluri. Demum huc appuri fessus malis. Progne O machinator fraudis! O crudelior Diomede thraco (sanguinis verus parens Ille est nefandi!) Piccine obtendis dolo Commenta mortis funerea? Et tantum nefas Speras inultum? Magna delicata diu Latere nequeunt: sequitur a tergo comes Vindicta. Scelere nemo laetatur diu. Tereu, nefanda strage turbasti domum, Post stupra fletus ausus ordiri novos. At nunc superbus regio luxu incubas; Lingua recisa, carceris duri solo Germana nudo recubat, ubi sueti greges. Non sic iacebit clara Pandionis domus Illusa, misera: tollet aliquando caput. Prodesse miseri facile si nequeunt, nocent: Inventi odium saepe quem arma nequeunt. Indulge, quaeso, facinus hoc nuper, soror, Ad nos redundat; aderit actutum tibi Vindicta, poenas impius coniunx luet. O ter quaterque morte foelicem invoco Te, te parentem! Genitor evixit super, Restaret ut hoc tempore infoelix pater: In hunc dolorem fata servabant senem. Speranda iam tum scelera, cum hosti barbaro Sociata cessi. Superat hic animus sibi. Utinam dehiscens tellus hoc olim caput Mersisset orco, boella cum primum intulit Iuvenis protervus! Pacis heu pignus fui, Ut hoc viderem facinus! In thalamis meis Cruenta Erynnis crine vipereo stetit. Hac, hac ministra facta sum dudum parens Uteroque semem impiae prolis tuli. Iterum sorori spargere has comas iuvat. Quo cedis, anime? Num soror lacrimas petit? Agedum, sororem quaere per montis ocius, Everte silvas, carcerem horrendum erue! Simulabo Bacchi: maior hic lateat furor. Chorus Sacra Thyoneo repetita triennia suadent, Mollia Nisea cingamus tempora vite. Huc ades, proles Iovis aetherei, matris Ex utero preustae direpte puer, Te, te Thraca vocat tua. Huc, formose puer, rite propicius Vultu virgineo dirige, nebride Praecinctus, viridis rotas Variosque lincas. Lucidum caeli iubar astriferi veni. Tercia sacris remeavit aestas: Hedera virenti ornare iuvat madidos capillos, Seu iubes spargi sine lege ventis. Te decet flavos religare crinis Floribus vernis madidosque mirra Tergere ferro et cohibere mitra; Te decet molli religare zona Luteas vestes tirio colore. Tu, puer, ludo placidaeque rixae Semper arrides: tibi mota pulsant Timpana et ferro spoliata buxus. Naiades blandae Satyrique molles Usque mirantur niveos lacertos Et genas pluras placida iuventa et Lactea colla. Huc adsis, formose: vocant remora omnia circum, Vitisator, quamvis te decolor India iactet Orgiaque in toto resonent triaterica Gange. Tyrsos spargere nunc levis Intextos hederis iuvat, Bacchis lampade nos vocat Euboe, Oggigie, adveni! Mater Pentheos impii Non hic commaculat manus, Avellens humeris caput. Hic cum Calliope satum Fudissent miserae matres, Moestum cum gemeret nemus, Digna pernicie scelus Pendant, vindice te, improbae. Te rubrum timuit mare Et quae decolor India Cingit tempora pampino; Termodunciaci chori Victoris genua incliti Addunt sceptriferas manus. Quacumque et niveus rigat Ganges fulmine lucido, Quicquid sol nitidus videt, Quodcumque occeanus lavat, Laudes, Bacche, tuas canit. Naxon cum peteres tuam, Chiae nobilis insuale Solam littore virginem Fovisti placido sinu. Mundus serta decentia Munus, Bacche, tuum tulit. Idem perfida pecora Fudisti pelago, puer, Frustra brachia dum student Lentare; in tenebras quoque Te Mineides improbae, Dum spernunt, fugiunt citae. Dirige pampineas circum nutante corimbo, Bacche, rotas; turpi veniat Silenus asello. Ad mare thraicio dum flumine defluet Haebrus, Dum Rhodope nivibus stillabit vere solutis, Sacra Thyoneo repetita triennia mittent. Progne Eruite propere carceris duri minas Atque hos ministros regii iussus duri minas Mandate! Maior victima his cadet manibus! Eruite propere: iam satis Baccho datum. Insaniendum est nunc mihi, instigat furor. Progne Huc e latebris procede, soror: Hic dies, hic est (germana venit) Quo violenti stupra tiranni Datur ulcisci. Eia, comites, Hederis frontem cingite Bacchi, De more caput vitta cohercerat Nebride sacra latus instructa, Tyrsum vibret. Soror ornatus Hos cape mecum. Quid moesta tegis Ora? Quid lacrimas fundis inanes? Attolle, soror, pudibunda solo Lumina, casto libet amplexu Fudisse pias per colla manus. Hic ne genarum roseus fulgor? Oculi ne hi geminum sidus? Cur Hirtae squalent per cola comae? Unde haec macies foedoque pedes Pedore graves? Vix agnosco Membra sororis. Silet infoelix, Pallida vultus etiamque timet, Vocis damnum muta fatetur, Conscia tantum numina monstrat Caeloque gemens spargit aperto Livida duris brachia nodis. Flete, heu, miseram Cyconum matres, Siqua est pietas, feriatque humeros Manus exertos. Sentiat aether, Siqua aetheris numina regnis Humana regunt curisque piis Auris praebent inque superbos Acris mittunt fulguris ignes. Strimonis undae flaetu nostro Crescant: gelidas visere ripas Iuvat et ventis iactare comas, Decet hic habitus casus nostros. Sed quid trepidas, miseranda soror, Laribus nostris inferre gradum? Etiamque times Terea dirum? Testor tenebras noctis opacae Ditisque domos et Tartarei Trina ora canis Stigiosque lacus. Omnis quaeram scelerum formas, Scelus ulcisci cupiens, omnis Fugiet pietas; per scelus omne Eat in poenas ferus hic animus. Huc viperea valle, sorores, Adeste. Voco. Dabit ista dies Aliquid longo semper in aevo Immite, ferum. Vincite dirae Coniugis artes maiusque aliquid Escute Progne. Femina vincat! Nutrix Vultu furoris pelle, ne prodat furor. Progne Heu, quis dolori sit satis tanto furor? Quae poena Tereo digna? Quis regi queat Nocere diro? Tota splendescat licet Achea ferro tellus et summae parent Arces Cyclopum boella, desertis licet Campis colonus arma Bistoniis ferat, Frustra hunc lacessant. Parthicas olim timuit Cecrops pharetras, gentis effrenae impetus Audaxque boelli notus est dudum Tereus Viresque regni. Scilicet nullus premat, Natura finis ipsa custodit loci: Hinc alta Rhodope nutat excelsis iugis, Hinc vasta Syrtis geticum inversat mare, Maeotis inde stringit Arcthoos sinus. Quae spes inanes volvis? Ha nescis, misera, Vindicta quo constet loco: me, me est opus, Ego vel Athenis sola sum potentior, Ego sum timenda. Desinant reges licet, Ex hoc timere coniuges discant patres. Ego, dum nefando coniugi reddam vices, Pergam et nefando scelere completo domum. Bene istituto fiat exemplo nocens Uxor mariti: coniugem agnoscet suam! Nutrix Quo, misera, pergis, quo ve furibundam rapis, Alumna, mentem? Rebus afflictis dacet Praebere fortis: unica est mali salus Nescire vinci, quoque demissa est magis, Vires doloris opprimunt mentem magis. Progne Fluctu doloris obruor: non sum mea. Talis carina fertur, abisso duce, Cum saeva pelagi forte tempestas rotat. Vos o recentes, caede miseranda obruti, Adeste Manes: facinus explebo ocius Quocumque tantum iusserit dolor modo. Vindex sororis dicar, ulcisci libet. Nutrix Et vindicanti saepe vindicta obfuit. Progne Quem nam timebo, fata si nihil movent? Nutrix An non timebis Bistonum vires, mulier? Non hic Athenae! Patrio tutam sinu Fortasse credis? Tellus hostilis premet. Progne Nihil morabor, perfidus luat modo. Nutrix Moriere. Progne Moriar ulta. Nutrix Fama te moveat. Progne Non it ad umbras fama, nec curant leves Post fata Manes fama quid vulgi ferat. Nutrix Perimes, cruenta, morte crudeli virum? Progne Perimam, et nefando sanguine hic poenas dabit. Nutrix Lassat sacrilegas urna Bellides neque Pensatur ullo fine tam tetrum facinus. Su nil movet te, respice at gnatum, parens! Progne At qui sororem? Iam ipsa cum gnato patrem Cremabo flammis, ipsa iaculabor faces In regna Terei: tota splendescat domus Regalis. Omnis eruam stirpis notas, Super ipsa iaciar. Eia membratim occidat Discerptus ipse: iam iuvat linguam trahere Trucis tiranni. Meruit hic quicquid potest Irata mulier, Nutrix Siste vesanos, precor, Regina, motus: maius hoc ira malum Tuisque maius viribus. Rex est Tereus, Multum paterni roboris saevus gerit. Progne Non si ipse clipeum genitor opponat sibi, Poena vacabit. Quisque contemnit necem Rex est tyranni: moriar, ut mortem oppetat. Nutrix Horrore quatior, vrinis erectus, pavet Animus, reliquit ossa consuetus calor. Quondam hoc malum est? Quis tantum instigat furor? En, ora torquens, mater aspectu truci Furibunda natum spectat, invicem quoque Vultus sororis. Superat et crescit dolor. Progne Quid hoc furore maius accrescit malum? Libet experiri, quicquid est, quod me monet Ultrix Erynnis. Ora Furiarum intuor, Et ipsa Alecto, crine vibrato, sinu Iniecit anguem. Lubricus venis meat. Hortamur. Eia, quod mare et terra horreat, Invade facinus: auctor audendi furor. Quaenam haec sororum funebre inversat manu Ferrum? Gremisco. Quis matrem impellit manus Maculare duras impia nati nece? Crudelis ille est: meruit ut facerem scelus. Ferisse pudeat! Quo fugit coeptus furor? Hoc, hoc libet quod timeo, vel siquid mali Est peius usquam: non placet primis furor. Tereus supersit, vivat, ut vivat miser Optetque mortem: peius est votum nece. Discede pietas. Prima concipiam nefas, Quod omnis aetas horreat; post me pia Sit nulla mater. Hoc sed est etiam parum. Maedea Cholchis caede puerili manus Maculavit. Addam maius huic sceleri scelus! Magnum est quod animus fluctuat, quid sit tamen Ignoro. Perge, furor, prope est, par est scelus. Nil quaero supra: coniugem hoc decet meum Nostrisque thalamis dignus est tantum furor. Animum parentis pelle, siquid est tamen: Eversa dudum coniugis nostri fides. Evicit ille siqua fit sceleris mora Pietate ma tris; vinco, si propero scelus. Quemcumque sceleris miseret auctorem, miser Est ipse pariter. Quicquid hic fuerit pium, Quicquid morabor. Crimini tantum hoc detur. Eia, anime, meditata aggredi cessas! Satis Tempus querellis, iam satis tempus datum: Parentur epulae, sacra splendescat domus. Manibus parentis innocens cadat puer, Ut ipse genitor viscera exedat sua! Nutrix Per has seniles deprecor mammas, hera, Per spes anilis perque maiores deos Desiste coeptis. Quae barbara ulla immanitas Commisit unquam facere quod properas scelus? Factura deinceps omne femineum genus Nocens? Recedat impius mentis furor, Nec tale facinus clara Pandionis domus Inusitatum, pessimum, horrendum paret. Vindicta quovis abeat, hanc partem sine. Progne Altrix (fatebor), pectora attonitae labant Vario tumultu. Talis incerto ratis Trahitur fragore, boella cum venti movent Diversa rapidi. Si intuor poenam levis, Si crimen ingens. Gemina me pietas movet Cogitque pietas. Matris hinc nomen vetat. Indulge, soror, ha, potius impune hoc ferat. Spes una miserae ma tris hic solus puer, Uterique nostri cara progenies Ythis, Pignus parentis, unicum afflictae domus Levamen, etsi genitor invisus mihi In omne facinus excitet mentem feram. Quid enim tiranni liquid intactum furor? Oblitus ille decoris et nostri quoque Miserique patris, virginem oppressit comitem, Fideique pignus. Nec placet tantum scelus, Nisi scelus addat: virginis socios necat Ipsique linguam forcipe apprensam rapit. Post haec paventem clausit immani specu Simulatque mortem, lacrimas struxit quoque Periurus: haec est coniugis nostri fides. Post ista dubitas sceleris ulcisci, misera, Per omne facinus? Pereat hic, non est meus Diro parenti similis (ha nimium) puer! Disce ex marito denique insigne facinus Audere, Progne! Fluctuat pectus neque Meminit parentis: tota sum, fateor, soror. Furor relinquat corda, si facerem scelus Male sana. Pereat fruvtus, irarum est satis. Ego sum furore peior. Emittat licet Pestes Averni dirus umbrarum arbiter, Ipsas fugabo. Non capit sedem dolor. Utinam tulissem foeta natorum gregem Utero capaci, posset ut numerus ma tris Saciare mentem! Quod tamen ventre tulit Redeat in patrem: nil sit ex illo meum. Nutrix Mater, necabis unicum gnatum tuum? Progne Est nempe Terei. Nutrix Cur necem meruit puer? Progne Scelere paterno gnatus emeruit mori. Nutrix Iniqua racio est crimine alieno pati. Progne Cum iusta quaerit ira paulatim cadit: Non est furoris capere mensuram sceleri. Gravis ira sontem respicit, poenam levis. Nutrix Alumna, quaeso, nulla te pietas movet? Poteris, nefanda caede puerili manus Maculare? Poteris, ipsa, per pueri caput Vibrare ferrum? Deprecor, mentem exue Diri furoris: mater est. Progne Soror quoque. Nutrix Alias nocendi moeror inveniat vias: Enses, venena, flamma vel sontem premat Animamque saevus egerat. Progne Tellus prius Gestabit astra lucida et caelum feras Priusque luci preerit noctis dea Tenebrisque Phoebus, quam meus mutet dolor Decreta mentis. Nutrix Facere quo properas modo? Progne Faestus propinquat thracio regi dies, Quo mos adire coniugi tantum dapes Mensasque regis. Aggredi licet patrem Dapibus nefandis: sanguinem bibet suum. Huius diei faxo sit semper memor! Commissa, nutrix occule! Nutrix Hoc annis mea Solet senectus tarda: praestabo fidem. Chorus Quaecumque extat fortuna nimis Altoque ferit vertice nubes, Placido regnet licet in ocio, Finisque suos ambiat unda Tagus aurata et gemmifer Hyster, Nullo rerum pondere pressa, Corruit in se, nec capit unquam Placidae regnum limina vitae. Animos regum turbine versat Fortuna suo, rapit ambicio Vulgique favor, pluris mergunt Numii luxus luxusque comes Dira libido. Cactus vixit Iuppiter olim, cum dicteo Pauper in agro patrem fugeret, Ast ubi fregit sceptra parentis Vacuoque sedens solus Olimpo Sub te terras vidit apertas Tractusque maris et vaga siderea, Tunc Iunonem, fallere coepit. Nunc Alcmenem capit Amphitrio Cessasque tuos, Lucifer, ortus Iussus longam lucere noctem; Nunc pharetratae virginia arma Humeris sumpsit, crura coturno Sringens, tenui subligat auro Per colla comas; modo littoribus Nivei simulans membra iuvenci Equitem dorso per freta tulit; Candida plumis brachia movit, Placido fundens gutture carmen Improbus ales. Pauci reges Sacrata colunt iura pudoris. Non ullius foedera lecti Animos tardant, odere thoros, Nec cognato sanguine virgo Tuta est; pronus furor in vetita Vetitumque nihil. Maxima pars est Quae nullius numinis aras Colat atque animae restare nihil Post fata putet, nec tartareis Horrida flagris verbera curet. Magno miseri iudice causae Librantur nostrae: Eacon umbras Ipse fateri crimina vitae Subigit. Quicquid gessimus olim Patimur: nulli crimina parvo. Nec prosunt tituli ordine certo: Purpura damnat. Mediae turbae Pauci nigro livida fondo Aequora verrunt. Foelix pauper, Qui contentus modico vivit Nullique gravis tempora ducit. Pauperis intrat limina nunquam Immunda Venus: vincere somnos Studio coniunx rustica temptat, Servat castos horrida mores Casa, nec nimiae solvunt epulae. Mox, cum placidae fata senectae Ultima cursus egere suos, Foelix moritur, nec marmorea Corpus in archa balsama servant. Pauci reges ultima vivunt Tempora vitae, pauci sicca Morte recedunt. Alius diri Signa comaetae trepidet; nullis Territa monstris nostra senectus Spacium vitae finiat actae. Sed quid trepido nuncius ore Portat? Dubios ede tumultus!
QUARTUS ACTUS
Nuncius Terrore quatior: sceleris ante oculos trucis Imago pendet. Totus horresco memor! Heret palato lingua. Chorus Quid portas novi? Nuncius O thraca tellus, scelere perpetuo nocens Quamque monis aetas damnet! O dirum nefas! Quae Cholichis unquam, qui ve dispersi Scithae, Quae regio tantum fecit aut credet nefas? Abominandus ipse Diomedes minus. O sors acerba, scelere punitum scelus! Eversa cuncta. Chorus Mitte perplexe loqui. Post prima scelera nemo mirari solet, Siquod secundum maius exoritur scelus. Nuncius Me, me procellae, ferte disiectum undique, Ubi Caribdis Sicula disturbat freta, Ubi Scilla canibus latrat accinta rabidis. Chorus Effare aperte, nos pariter et te leva. Nuncius In parte regiae ultima stabulum latet, Ubi Diomedes, pecoris impii dominus, Humana saevus pabulum diris feris Secabat ipse viscera et capita sanie Madida superbus alta figebat manu Foribus tremendis; sempre infaustus cruor Undabat, ipse donec armenti dominus Suo scelere peremptus ac poena nocens. Hic nocte tota voce ferali gemunt Umbrae vegantes, strepitus horrendum intonat Tractae cathenae. Fremere crudelis ibi Fama est leones; saepe latratu specus Reboat, tremiscit terra, discordes deae Quatiunt rogalis igne funesto faces. Inumana regis saepe despecti premit Manes flagellis turba. Quo, postquam furens Regina subiit, parvulum trahens Ythim, Philomena subiit. Spectat hanc primum soror, Deinde natum mater aspectu truci. Paulum morata: "Quid", inquit, "tempus iuvat Conterere lacrimis? Tempus ulcisci venit Thalamos pudici coniugis, stupra et scelus. Germana, temet axcita; hunc similem patri Iuvat esse, dum perficio quod struxi nefas". Sic fata, Furiis concita, infantem trait De more vitali, quem aspra lactentem rapit Hyrcana tigris. Ille blanditur matri Parvis lacertis genua complexus puer. Dimitte matrem, fata te expectant tua, Dimitte. Non est mater irata mulier, Ferior leena foeta quae catulos trait. Spes vana patriae, deperii parvus Ythis, Generosa proles gentis actheae, nepos Mavortis, unum thraciis rebus decus, Pietatis in quo plus tamen fuerat avi, Animos feroces quamvis a stirpe traheres. Non tu tenebis sceptra thraicia, puer, Non iura populis patrio solio dabis, Quod mater amens quaerit ulcisci scelus Maiore scelere, fata non facient tamen Te te nocentem. Nescius culpae cadis. Utcumque moritur innocens, foelix moritur. Chorus Quis ede, durus raptor infantis fuit? Nuncius Mater citato transilit ferro latus. Quod tam cruentum dirus admisit nefas Diomedes? Ultro cecidit in matrem puer: Ferale stabulum gemuit. Chorus O novum scelus! Nuncius Utinam scelere contenta desistat truci! Immota mater properat hinc aluid novum, Ut hoc premattur scelere maiori scelus. Chorus Quid ultra atrocius potuit? An pabulum Inhumana pueri viscera exponit feris? Nuncius Utinam, feroces quod solent irae, rogo et Humo arcuisset, tradat epulandum feris! Pietas vocetur illa. Si quaeris nefas, - o dira fata! - nobili trunco caput Tereo secatur, caetera in partis rapit, Artus calentis tractat et fibras manu, Nec flexit oculos. Adiuvat Prognem soror: Costas trucidat, pectoris crates rapit, Humeris lacertos amputat ferro levis. Pars haec aheno volvitur, aestu laticem Miscente, at illa, verubus affixa, ingemit. Fumus Penates obsidet totos niger. Disponit ipsa lancibus diras dapes, Gnatum parenti. Viscera edisti tua Ignarus: etiam hoc deerit et scies miser!
Idem chorus Omnis vincunt dira Prometei Semina Furias. Iam nihil est quod Postera credant specula vetitum. Credimus iras Quascumque ferunt Cholchidos: omnis Scelerum formas tellus nostra Vicit. Sed tu, miserane puer, Vadis ad Manes, culpae nescius, Diros. Maneant digna parentis Praemia facti, quamquam digna es Tu poena, puer: impiae matris Victima caesus dirique premis Viscera patris.
QUINCTUS ACTUS
Tereus Faestum diem celebrare quid vetat mihi Animumque turbat mobilem incerto metu? Quid heret animus? Propsero regnum in statu est. Ego quid tremiscam nescio, timeo tamen. Modo inter aras, sacra cum ferrem deis, Repente cecidit regii capitis decus. Vidi cruorem verti in obscenum pariter Bacchi liquorem, flevit in templis ebur, Emicuit ara, flamma per totam domum Erepsit. Etsi timeo nil, piget tamen Sacri nefandi. Sed quid horresco? Procul Secede, terror. Quisque praesagit sibi Vanos timores, meruit in veros cadere. Pocius retexe fronde viridanti comam, Indulge Baccho, voce faestiva cane. Progne Vide ut superbus regio solio incubet, Nec credit ullo posse devinci malo. Conviva laetus, exple sacratis famem Dapibus, cruore pelle matorum sitim! Sic te superbe! Tereus Solus afferre solitam Gnati quietem posset aspectus mihi. Progne Philomoena posset sola solamen mihi Afferre. Tereus Segnis inter exanguis iacet. Progne Idem inter umbras natus exangues cubat. Tereus Omitte, coniunx, ista. Progne Coniugem vocas, Nefande Tereu? Tereus Quod malum audio? Progne Nequeo Crudele gaudium ferre; per totos rigor Artus cucurrit. Iam iuvat vultus patris Spectare primos. Tereus Quicquid est, parcat meo Gnato. Progne Bene est. Scelus peractum est: hunc amat. Tereus Vocetur. Ubi natus latet diu mihi? Progne In te latitat. Tereus Ubi est Ythis? Progne Scies. Tereus Ubi est? Progne Stupro sororem qui violat, effer quoque, Linguam trucidat virginis, socios necat, Epulatus ille est impia natum dape. Philomena, pueri profer extincti caput In ora patris. Hunc ne cognoscis, pater, Magis an sororem? Tereus Sustines, rerum sator, Tam gravia scelera? An vanus in gentis timor Fulmen coruscas? Misce dilluvio omnia: Fluvii rapaces, fontibus ruptis, meent. Dimitte habenas, merge ad infernos lacus Animas nocentis, pondus invisum rape, Dehisce tellus, Tartari fondo occule. Me, me trisulco fulmine invisum pete, Sator deorum, quo trium moles cecidit, Erecta caelo montium atque hostes feri. Sum fulminandus ignibus sacris ego, Ego sum cremandus. Si, pater, natum paro Mandare flammis, quas, miser, voces dabo? En ora cerno quodque de toto est super Caput cruentum! scelere materno occidis Culpa parentis. Hanc ego merui necem. Hunc te, Ythi, genitor video? Quis fleat satis Meas miseras? Tumulus est nati pater. Quis inhospitalis Caucasus tantum nefas, Aut quis Procustes, qui ve contemptor deum Busiris unquam, quae barbara ulla immanitas Commisit? In me natus innocens iacet, Destra parentis caesus. Hoc uno pater Superos timebam. Genitor explevi sitim Gnati cruore. Da, pater nostri nimium Oblite Mavors, tela, vel coniunx dabit: Eviscerabo corpus, ut gravis redeat Cibus. Negatur? Hoc negat Progne mihi? Philomena praebe! Si miser non sum, nega. Progne Iam summa voti contigi: Tereus dolet. Nunc restitutum credo germanae penitus Raptum pudorem, nunc meis thalamis fidem. Erepta ferro lingua nil curo, miserum Dum muta videat. Virgines stupro opprime, Commenta mortis funerea et fletus para, Dum te nequiciae pigeat aliquando tuae. Advenit ecce tempus et dies mihi Quo te, superbe, dum nihil times, premerem. Manibus parentis cecidit hic natus tuus, Partita pueri corpus in partis soror: Pars haec aheno volvitur aestu laticem Miscente, at illa, verubus affixa, ingemit. Post haec cruorem miscui sacro mero Poterat sine ulla caede puerili per agi Vindicta, poterai temet in flammas dare Oculosque pressis unguibus ruere aut aliquam Instruere mortem, poena sed visa est levis Quaecumque finem ponit erumnis nece. Hunc cerne, genitor. Tereus O novercales manus, Quae Cholchis, unquam tanta commisit scelera? Immitis, atrox, illa se tantum nece Contaminavit: scelere vicisti scelus Et morte maius ausa post mortem nefas. Tuum est quod hausi crimen, horrendas dapes, Ignarus. Progne Insons criminis nomen fugit. Tereus Quo, quo profanus civium aspectus fugiam? Quae latebra misero tuta? Quo praeceps ferar? Me, me procellae trans quoque occeanum rapite, Quo nullus hominum, nec ferae, nec sol meet, Aut inligato Rhodope sub Thressae iugis Ales Promethei tundat aeternum iecur. Progne Rhodopen poposcit? Cara post stuprum est tibi, Periure Tereu. Virgines stupro opprimis? Tereus Tu, saeva, natum? Progne Fateor, et iuvat tuum. Tereus Quid meruit infans? Progne Gnatus emeruit mori Tuapte culpa. Tereus Vindices testor deos. Progne Pociuus pudoris numen intacti voca Tereus Te te sequentur Furiae. Progne Ythis solus patrem?