CroALa, 2024-05-10+02:00. Nodus CICHINO.carm-02.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/CICHINO.carm-02.xml.
1. ad Ioannem Andream Valentinum Mutinensem Iane, Valentinae decus et spes maxima gentis, Quem genuisse virum praegestit Mutina talem, Magnum virtutis specimen patriaeque tuisque, Dum tu Romana celeber versaris in urbe Absentisque tui mandata exponere regis Pontifici datur et voces audire loquentis, Quo studio maiore queam, tibi carmina condo, Carmina quae posthac animum testentur amicum. Antra licet nondum fas est penetrare reposta Pieridum iuveni, prima lanugine malas Qui signat, nec dum teneris excessit ab annis, Magnus ubi heroas fertur cecinisse poeta, Carmine Troianum referens Martemque Latinum, Parnasique iugo residens Lucretius alto Dicere naturae est causas mortalibus ausus. Tu docta at solitus versare volumina semper, Cum primum balbae solvisti vincula linguae, Aeternae facile mandabis nomina famae; Nam tibi Phoebus iter monstravit lumine claro, Neu plantas saxo offendas neu stipite duro, Cum numeris ludens, in primo flore iuventae, Venandi Nymphis potuisti avertere curam. Desistunt cursu damae cervique fugaces, Latratumque canum expectant dentesque malignos; At volucres, innixae ramis arboris altae, Excipiunt gratos dulci modulamine cantus. Quid quod te manuum natura opera alta suarum Edocuit, terram ut media regione locavit Aeris, humano generique ferisque colendam. Arva natant vasto Neptunnia gurgite pisces, Percurrunt volucres densis liquidum aera pennis, Flectentes iter ipsa vocat quocunque voluptas. Haec simul, ingenti giro complectitur aether, Syderea ornatus circumque supraque corona, Imperitant imis rebus coelestia signa. Hinc studiis hominum diversis corda teneri Intuimur: vacat hic pomis agrisque colendis, Ocia amat patriamque suam gratamque quietem, Pinguia contentus bobus colere arva paternis; Hunc labor assiduus vastique pericula ponti Exercent, dum quaerit opes terraque marique. Pars in bella ruunt, pellentes pectore curam Letheam gaudent respergere sanguine dextras. Scilicet et postquam, praesenti numine Phoebi, Herbarum insita sit quae cuique potentia nosti, Duxerunt te fata Augusti ad limina regis At procul ex illo retinet Polonia dives Finibus Italiae patriaque et sede paterna. Te sine nil magnum sapienti pectore volvit Rex tuus aut inferre volens aut pellere bellum Illatum; tibi talis inest prudentia rerum. Hinc oratorem iussit petere arva Latina, Pontificis de more pedi ut des oscula sacro Italiaeque duces haud parvo munere dones. O vere pietate tua, iustissime regum, Sarmata rex, qui sollicita nunc mente volutas Reddere quo possis pacto concordia regna Christicolae gentis, cum magna insania vexet Inter se certare viros discordibus armis. O utinam proceres, Christo duce et auspice Christo, Turcarum imperium communi milite vastent; Tum demum populi Christi pia numina adorent Quacunque Oceanus terrarum amplectitur orbem, Hoc fore pollicitus quondam labentibus annis Rex divum atque hominum, nutu qui sydera torquet. Tristia bella cadant, inflentur classica nusquam, Ocia agros teneant securi grata coloni, Adsit honos Musis et doctae Palladis arti, Ut passim longae celebrentur munera pacis. Interea ne, Iane, tuis non laudibus aequa Carmina fastidi iuvenis, qui pectore toto Te excepit teneroque volens veneratur amore.
2. aegloga Lycidas Quo tibi iter, Montane? Gravi sub pondere pressus Incedis vallesque imas singultibus imples; Non ovis aut hirtae tantum iactura capellae Te movet, ut terra nequeas attollere vultus. Montanus O foelix, qui dum passim trepidatur in agris Umbriferam ad pinum secura in pace quiescis, Dum resonant volucrum cantus vallesque nemusque! At nos, dum pratis arentibus imminet aestas, Cogimur exilio patriis excedere campis. Lycidas Et quae causa solum te nunc mutare coegit? Audieram pecudes solitum te pascere mille, Fortibus et tauris invertere iugera centum. Forsitan occidit pecus inclementia coeli Invitumque etiam pellit te rure paterno? Montanus Foelices fuimus quondam, praesepibus altis Quum mane exirent pecudes ad pascua nota: Non mihi lac toto deerat non caseus anno Et pretium haedorum referebat dextera magnum. Nunc Turcae immites vastarunt omnia late: Gens, quae mortales spernit, nec numina divum Ulla colit, matrum obtruncat sub pectore natos, Exanimat matres infanda morte virosque Et divum templis sceleratos iniicit ignes. Hanc hominum Ausoniis pestem deus arceat oris. Lycidas Fama meas dudum Turcarum venit ad aures, Qui praedam innumeris passim regionibus urgent, Sed non credideram ausuros superare Timavum, Quamvis nostra lupi implerent ululatibus arva, Nec (velut ante) greges peterent validosque iuvencos, Sed foedare hominum gauderent ora cruore; Verum Grimanus securos iussit ab omni Esse malo, hostiles nec quicquam horrere tumultus. Montanus Nec dux, nec princeps ullus nos reddere tutos Turcarum rabie potuit: nunc omnia late Nostra tenent et iam feriunt incendia coelum. Ut ditem agricolae quondam, Montane, vocabant, Sic nunc te miserum dicent magis omnibus esse. Quis deus, o Lycida, est tamen hic? Quas incolit urbes? Ede, precor, neque enim mortalem dicere fas est. Lycidas Audisti Venetam ferri sermonibus urbem, Quae mediis immota manens extollitur undis? Tecta hic marmoreis habitat constructa columnis, Intus ubi fulgent thalami ceu sydera coeli, Hic ritus celebrat sacros et thure Sabaeo Coelestes merito divos veneratur honore. Postquam ille emensus ventosum navibus aequor, In terris sacrata deum vestigia quaerens, Adriaco tandem persolvit littore vota. Pastor ego assuetus pecudes educere septis Agrestique sono sylvas implere canoras, Non illi extimui tenues inflare cicutas: Ter canere incepi, mihi ter vox excidit ipso Gutture, cum tanta victa essent lumina luce. Tandem restituit mentem de more benignus, Cum numeros audire meos aequa annuit aure, Quamvis non Siculi moduler pastoris avena, Nec referam cantus, quos Tytirus edidit olim. Montanus O foelix Lycida, residens in graminis herba, Hunc heroa canes securus turbine ab omni, At mihi, dum profugus pecori nova pascua quaeram, Ignotas inter gentes, regione remota, Vesanus rapiet lupus agnum matre sub ipsa, Nec canis arcebit vanis latratibus ursos. Lycidas Ne, Montane, tuae penitus spem pone salutis, Longa dies forsan pro fletu gaudia reddet, Cum raptim Turcae vestris pellentur ab agris. Tu mecum interea claudes praesepibus agnos Hospitis in morem nullo discrimine rerum. Montanus At tibi pro tali foeturae munere partem Promitto nostrae et vestro sum rure libenter, Principis ut cernam vultus, quos mente recepi. O si forte domum revocet me nuntius, ultro Affirmetque novos illinc migrasse colonos, Tum referam vidisse deum pastoribus illis, Praeter Sylvanum in terris Faunumque bicornem, Agricolas qui ruris amans tueatur ab hoste.
3. ad Ioannem Andream Valentinum Mars pater, unde oritur crudelis in orbe tumultus? Undique iam fervent impia bella diu. Anne nocent coeli miseris mortalibus astra? Anne agit in praeceps mens sua quenque malum? Hinc Asiae vires Turcarum puppibus altis Rex trahit, Ausoniis finibus arma movens; Hos Caesar virtute sua victricibus armis Nunc premet, ut quondam contudit arte feros. Parte alia toties Italis devicta resurgens, Exitium in nostrum Gallica turba ruit. Heu frustra aerias Alpes tutamen ab hoste Barbarico dederunt numina magna deum: Iam tum crescentis capiunt cum moenia Romae, Post patriaeque affert maximus exul opem, Supplicium sed enim noxae par saepe reportant Sanguine foecundant arva Latina suo. Quid fregisse Alpes tibi, Poene, profuit, igni Totque acies victas, tot cecidisse duces, Si dum tu Ausoniae angusta regione teneris Iam metuit patrium Martia signa solum? Sed me longa quies, vacuam sed carmina mentem Tardant. Pierides iam procul este mihi: Certum est castra sequi, lituos interque tubasque Et galea caput accingere et ense latus. Ah potero, assuetus Musis placidaeque quieti, Tela gerens humeris pondera dura pati? Quam male pertractant artes hoc tempore belli, Robus ubi haud hominum, sed dolus usque viget; Machina praecipites pilas cum mittit ahena, Saxa tremunt, referunt flumina magna pedem. Frustra ferrato corpus defendimus orbe, Impete cum tanto moenia pulsa ruant. Nonne iter angustum satis est angustaque vitae Tempora, ni brevior sit via facta necis? At pestis quicunque inventor diceris huius Barbare Germanis (ut reor) orte iugis, Saeva trahat vinctum dirarum turba sororum, Anguibus intortis corpora dura secans, Vesanus laceret te Cerberus ore cruento Sparsaque Cocyti viscera mergat aquis. Aequore quam melius Polonum pugnat aperto Rex acies fundens agmine saepe suo: Nunc Moschos gentesque feras, quas terminat ingens Oceanus, victor iam ditione premet. Non sine te, Iane, haec ingentia proelia inibit, Unde tuum nomen gloria rara manet. O ego, si praesens adsim, quae gaudia fundam Captorum adspiciens brachia vincta ducum! Tunc immortales regis mea Musa triumphos, Tunc celebret laudes, optime Iane, tuas.
4. Qui situs hoc tumulo est vitali lumine cassus Quenque super saxi pondera iniqua premunt, Vivebat nuper nitida florente iuventa, Exagitans lepores agmine saepe canum, Tolleret Oceano radios cum Phoebus ab alto Cumque idem immenso mergeret amne rotas, Ignarus scelerum atque infandi criminis expers Et procul a curis libera corda gerens. Nec longum invidit bona tot mors atra, priusquam Debita compleret stamina Parca manu: Improba mors, superi crudeles fataque dura, Quae iuvenes nobis tollitis ante diem! Quid credam, nisi per terras fluere omnia casu Et curare homines numina nulla deum? Hic quia versatur semper tela inter et enses Turpatasque virum sanguine habere manus Gaudet, tum demum venit cum tarda senectus, Belligero galeam donat habere deo; Qui patriam incoluit nec sede excessit avita, Vitali primo concidit in spatio. Candide sed moriens vitasti incommoda vitae, Quae miseros homines undique mille manent: Non metues toto ferventes orbe tumultus, Non litui abrumpent somnia grata tibi; Nunc, laetos lustrans campos sedesque beatas, Insequeris pavidas per loca opaca feras. Nec tibi si detur superos invisere rursus Crediderim Stygiam scandere velle ratem. At nulla interea delebunt nomen amici Tempora, ni frustra carmina nostra canent.
5. hymnus in divam Luciam Labere e coelo, dea, per patentes Aeris tractus, precibus benignas Applicans aures, tibi dum Sabaei Dantur honores: Te vocant casti pueri et puellae Integrae passim monitis parentum, Te canit supplex populus, salubres Poscit et auras. Virgo tu quondam teneris sub annis Corporis vires reparas parenti, Cui fluens sanguis velut unda fessos Solverat artus, Non opem implorans veterum deorum, Non egens succi medicae nec artis, Mente sed pura precibusque divum Numina adorans. Coetus ut sacris abiit peractis, Somnus invadit nitidos ocellos, Certa dehinc movisse deos quietem Pectore pellis. O super matres Siculas beata Luciae mater, rosea in iuventa Coelites cernens potuisse natam Flectere votis. Tempore ex illo generum parenti Pernegas, horrens thalamum iugalem, Nec iocos casto nec amans protervos Pectore ludos. Syderum humanae sobolisque regi Voveras olim sine labe mentem, Sacra cum primum lavit unda crines Fonte perenni. Nec minas stulti metuis, nec iras Sponsuli dotali inhiantis auro, Qui domum exornare nova parabat Prole virentem, Quin, sciens causam, nitidos ocellos Mentis insanae, sine luce, casta, Vivere exoptans, violenter haustos, Munera mittis. Haud mora est lumen tibi restitutum Arte divina, neque consul amens, Nec potis vis est hominum ulla sanctum Laedere corpus. Desuper missum tibi pondus ingens Firmat immotam, scelerata donec Dextra crudeli secat ense fuso Colla cruore: Laeta tum sedes repetis beatas, Syderum clara comitata luce. Diva, nunc votis hominum vocaris Rite per aras; Mente gaudentes nitida puellas, Laudis ardentes pueros amore Redde, da longum populo roganti Cernere lucem.
6. hymnus in divum Iosephum Te quibus dicam numeris colendum Semper et cultum trepidante in aevo, Qui deae custos habitusque es unus Virgine dignus, Ut sacri quondam cecinere vates, Mentis ardorem aethereum gerentes, Aurea ut multo ante homines futura Saecula noscant? Affer optatam, bone dive, lucem, Qui potens altis dominaris astris Quique per bissena regis volutum, Aureus, annum. Cum Iovis summo veniens Olympo Nuntius mandata patris recludet Teque divino, dea magna, longum af- Fabitur ore: "Quid times, Virgo? Tibi iam parantur Nuptiae: custos dabitur pudoris Hic senex, natum paries nitentem Corpore casto." Non domos fultas Pariis columnis, Non trabes auro nitidas superbo, Vestis aut Coae preciosa dona Praeferent antro : Ter quaterque antrum celebre et futuris Saeculis toto venerandum in orbe, Quod deum dignum atque hominum fuisti Edere regem. Gramine exceptum, medio in rigore Flatus hyberni, procul urbe et inter Pace gaudentem nivea iuvencum et Inter asellum, Tu quoque optavit sibi quem parentem, Hic deus, ferro solitus recurvo Fabricans truncos manibusque et arte Ducere vitam. Nocte iam multa iacuere fessa Membra, cum Virgo peperit Tonantem; Laetus hinc somno puerum fugato Aspicis ortum, Quem chorus circum steterat deorum Nube candenti venerabilisque Mater in lucem Dominum edidisse Vix sibi credens. Ter gradu supplex properas senili, Ter genu procumbis humi, nitore Deficis tanto, data mens tibi dum Munere divum. Interim ductu rutilantis astri, Tres ab externa regione reges Afferunt myrrham redolentque thure Antra Sabaeo. Hinc, deum iunctis manibus precati, In suas sedes abeunt iterque Compotes voti faciunt statimque Conditur astrum. Te senem dicunt merito beatum, Cui datum Christi decimum videre Alterumque annum; mala nec tyranni Obfuit ira: Nanque adhuc Christum puerili in aevo, Mente coelesti, intuitus docere Recta mortales sapienter, inde Numen haberi. Sic deum aeternus pater esse sanxit, Urbe ne pulsum senior videres Et cruce elatum medio latronum Pectore fixo. Nunc quoque exora prece, dive, multa, Ne gravis pestis fera sentiamus Funera, aut casus varios malique Vulnera belli.
7. ad divam Luciam Diva, mihi aethereo reddis quod lumine lucem, Lucia, carminibus saepe vocata meis, Pene gravi pilae privatus lumine ab ictu, Lumina pro vera argentea luce dico. Haec decorent aras pendentia testis honoris; Currat, opem implorans, hinc pia turba frequens.
8. Hei mihi, cur divi nostro adversantur amori? Nec mater cupidis, nec puer ipse favet. Sperabam casti fructus iam carpere amoris Ireque in aeternae foedus amicitiae, Cum subito arreptam iactat me pestis iniqua, Cogor et in viduo sola iacere thoro. Pro roseo facies primum subit atra colore Proque acie nigra nox lumina nostra tenet; Quique forent testes et nostri pignus amoris, Torpuerant digiti torpueratque manus. Attulit auxilium tandem exoratus Apollo, Languida Paeonio membra liquore levans; Nondum firma satis peterem cum templa deorum, Obvius es fessae fessus et ipse magis. Tum calor extemplo tremebundos deserit artus: Concideram, mater ni mihi ferret opem. Crudeles nimium coelestes! Vota puellae Vana ferunt venti, nec valuere preces. Pro quo thura dabam, pro quo pia numina, supplex, Orabam? Iuvenem tollitis ante diem; Parcite dum virides anni, dum laeta iuventus. Nanque eadem immeritos tolleret hora duos. Olim, cum canis crines mutaverit aetas, Prole data, tumulus condat utrunque levis. Interea iuvenem atque una servate puellam, Ne pereat primo limine noster amor.
9. Praeterit Autumnus pomis praecinctus et uvis, Praeterit et secum gaudia ruris agit; Picta cohors volucrum, ventos et frigora vitans, Finibus e nostris littora nota petit, Cum puero Cytherea suo comitata puellis Lascivis gressum moenia ad alta refert. Hinc iocus omnis abest, hinc grati commoda ruris Nulla super duro deveniente gelu. Quae nos causa igitur tam longo tempore in agris Detinet? Agrestis tecta valete casae. Tu quoque, Sertori, Colloretana propago, Edidit e Turri quem generosa parens, Rumpe moram patriamque libens carosque Penates Linque et Iuleo littore solve ratem, Dum facilem cursum Boreas dumque aequora praebent, Dum viget in tenero pectore laudis amor. Quicquid ages, aderunt foelicia sydera et augur Delius, imponens laurea serta comae, Seu te castra iuvant lituique ensesque tubaeque Et victo exuvias hoste referre domum, Ocia seu potius laudabis pacis amator, Eloquio gaudens carminibusque sacris. Hinc exempla movent materni atque inde paterni Sanguinis, ut cupias pectore magna tuo. Martius hos ardor rapuit per tela, per hostes, Perpetuae ut laudis praemia magna ferant, Iamque suis gaudent votis, iam pace fruuntur Mortalesque inter gloria rara manet. Nomina delebunt quorum non tempora iniqua, Non etiam irati tela timenda Iovis Cum semel haeserunt scriptis aut lege solutis, Aut numeris, docti quos cecinere viri. Ergo age, lascivae capiant ne gaudia vitae, Difficilem primo limine carpe viam: Nanque Venus dudum Venetam migravit in urbem, Deseruit Cypron Idaliumque nemus. Si sapis hanc procul effugias puerumque protervum: Illa faces praefert, spicula mittit Amor, Quin etiam iuvenes miseros in retia adurgent Vinclaque dant manibus vinclaque dant pedibus. Sed te Parthenius, facundo doctius ore, Quae fugias prudens quaeque sequare monet. Ah ego quam demens, Veneris qui numina laedo! Crimine non levis hoc, poena luenda mihi est: Iam grave inaurata minitatur cuspide vulnus, Iam dominae sentit plumbea tela latus. Iam sequor, illa preces fugit aspernata rogantis; Tardus ego, ast oculis avolat illa meis. Sic olim pavidam insequitur Peneida Apollo, Vulnere non alio pectora fixa gerens; Ultus amor Phoebi est fastus et dicta superba, Quod puerum victo spreverat hoste tumens. Me quoque, dum castris avertere nitor amantes, Deducet vinctum in regna superba Venus.
10. in divum Martinum Hactenus Idaliaeque faces plenamque pharetram Auratis retuli telis hominumque labores Diversos, qui, caeci oculis et mente labantes, Lascivos pueri gressus et castra sequuntur. Nunc ego coelestum laudes celebrare deorum (Sit modo fas) aveo, divino numine pleni, Pectore qui toto coelum sedesque beatas Amplexi, in terris agerent quo tempore vitam, Mortales praecepta dei docuere, nec ulla Pro sacra pietate pati tormenta negarunt. Ante alios, Martine, meis sis addite chartis, Sabariae decus, a teneris quem spiritus annis Aethereus regnatori sacravit Olympi, Caesarea quamvis haud aequa lege coactus Militiam sequeris longaevi nomine patris, Loricam indutus galeamque ensemque micantem. Tu tamen in castris, inter discordiaque arma, Iracundus ubi Mavors dominatur et acta In furias hominum gaudens Bellona cruore, Servasti placidam procul omni a crimine mentem, Nec minus Ausoniae fines cum barbarus hostis Vastaret saevoque arderent cuncta tumultu, Armatis audes mediis occurrere campis, Agmine pro toto solus: victoria nullo Sanguine tum parta est. Sic dii statuere volentes Te diversa sequi signa hisque excedere castris. Hinc ope divina repetens patriamque Laresque, Ablueres sacro labes ut fonte parentum, Destruis insidias Plutonis multa novantis, Si qua iter inceptum ratione avertere posset, In varias sese mutando saepe figuras. Quin etiam aerias superas dum sedulus Alpes, Immisit tibi latrones angusta tenentes Faucibus Alpinis; aurae excepere securim In caput elatam, magno haud sine numine divum. Gurgite sic medio pastor Neptunnius olim Fallebat sensus hominum, nunc fulmina sumens Setigeri suis, exuviis nunc terga leonis Indutus fulvi, nunc ignes evomit ore Terribili, nunc ex oculis abit ocior unda. At nova Sabariae rabies invaserat urbem, Sedibus, infoelix, ut deturbaret avitis Tollere conantem veterum simulacra deorum. Ah miseri, miseri quae vos insania adurget? Par erat externis quem vos traducere ab oris Pellitis e patriis strepitu per compita turpi Latratuque canum, populos ad vera vocantem Sacra deum, Stygiis oneratos colla cathenis. At tu, dive, libens crudeles desere terras Optatumque velis nobis iam reddere lumen. Te sata, te fluvii, te laetis pascua campis Invitantque greges, vitreo de fonte lavari Gaudentes, dulci capti pastoris avena, Quin etiam sacri vates, ventura canentes, Praeficiunt aris divum templisque regendis. Non tibi vis adversa hominum, non ulla venena Invidiae obstabunt, cedet quoque maximus ipse Caesar, Romana rerum dominator in arce, Cum solio pene aethereo correptus ab igni, Dum precibus surdus venienti assurgere temnit, Excipiens merito nec te dignatur honore. Parva loquor. Tibi syderei regnator Olympi Dat revocare animas Stygiis Acherontis ab undis, Tergeminus licet aeternis custodiat Orcum Cerberus excubiis, cladis non immemor ille Liminis infracti, postquam divina propago Missa polo, afflicto ut tandem succurreret aevo, Morte obita, heroas supera ad convexa reduxit Immersos tenebris, iam longum tempus, Averni. Hinc trepidis properant quaesitum oracula rebus Quicunque abluitur Tyrrheni gurgitis aestu, Quicunque Adriacos prospectat littore fluctus: Inconsultus abit nemo, qui pectore puro Te rogat et Christi sequitur vestigia sacra. Nec tantum pia turba frequens tua numina adorat, Verum elementa simul, dictu mirabile, quod non Expositum flammis ventorum agitata procellis Ignea vis unquam laesit, sed pulsa liquore Ambrosiae retro sinuosa volumina flexit. Iam tibi nauta vagus, mediis servatus ab undis, Debita festinans in littore solvere vota, Velaque suspendit remosque in limine templi. Demere tu rabiem potis es canibusque lupisque, Sibila serpenti, populis nocitura nephando Afflatu, quam primum illis ni cederet arvis Imperio procul acta tuo trans aequora pestis. Haec oculis hominum subdis miracula, dum tu In terris virtute aperis tibi limen Olympi, Tristia nec metuens, cupiens nec gaudia, corde Sollicito, humanas recto quae limite mentes Avertunt curasque graves mortalibus addunt. Nunc demum aspectu divino lumine inhaerens Perpetuo gaudes votisque vocaris ab alto, At tu dexter ades, genibus dum pronus utrisque Te populus plena thuris veneratur acerra, Effuso quae te maneant sine sacra cruore, Dum pia relligio, Christi dum templa manebunt.
11. in divam Luciam Quid magis divis placeat rogatus Aureae in templis statuae, an Sabaea Thura, non versus dubitem inter ampla Munera ferre. Nanque coelestum pia turba divum Gaudet aeternum superis in oris, Nil opis nostrae tabulaeque pictae, aut Munerum egena. Huc ades dilecta tamen Tonanti, Lucia, et laudes, bona verba et audi, Quae tuum nomen celebrant per aras Luce nitenti. Thureum templi redolent odorem Fornices alti recinuntque nomen Luciae; accendit pia turba passim Cerea dona. Te rogant una pueri et puellae, Supplices iunctis manibus genuque Rite nudato cupiuntque lumen Tangere virga, Quae fugat morbos oculis protervos, Ni sibi desit populus, maligna Mente divini auxilii negator, Numina temnens. Ast ego, ereptus trepido periclo Lucis optatae, meritas quotannis Concinam laudes, potero nec unquam Solvere grates.
12. de Philippo Strotio Dum patriae nimio te libertatis amore Ultorem iactas, nulla pericla timens, Invida rumpit iter laudum fortuna tuarum, Eripitur manibus palma parata tuis. Servitium sed triste diu perferre, Philippe, Non potes et domini iussa superba pati, Ante oculos ponens Romani facta Catonis, Pro patria nullum credis obire malum. Hoc superas: Laribus procul occidit ille paternis, Tu patriam effuso sanguine spargis humum.
13. Sic tibi Pierides pandant Helicona virentem, Sic pater optatum lumine monstret iter, Ne latus in dextrum vestigia, neve sinistrum Vana feras, sed ames inter utrunque viam, Ut tibi amicitiae patuerunt limina nostrae, Carmine nam capta est mens animusque tuo. Interea haud fallax surgentis pignus amoris Accipe, ne dubites corde aliena loqui: Tempus erit forsan manibus cum consita nostris Fronde nova circum tempora laurus eat. Tiliaventeis, Nymphae, quae luditis undis Quaeque agitis celeres per loca senta feras, Sylvius has statuit vobis, has Sylvius aras, Quas niveae supplex sanguine tingat ovis. Sistite vos rapidos cursus, dum traiicit ille, Ut bibula dulcis hauriat aure sonos.
14. Quod tandem optato soror est coniuncta marito, Hoc, reor, aeternos evoluisse deos. Affuit Idalia ut thalamo sociaret eodem, Iuno utrisque aderit pignora cara ferens: Hinc pariter liceat crescentem cernere prolem, Et longam invita vivere morte diem. At tu Pieridum cultor Phoebique minister, Carmine quem nuptam concinuisse iuvat, Ut sacrum adire nemus valeas fontesque repostos, Monstret iter firmans docta Minerva pedes: Tutior hinc superes gressus quaecunque fatigant, Hinc merita incipias cingere fronde caput.
15. Aurae, quae aestivos lenitis saepe calores, Seu colitis ripas aethereamve plagam, Huc celeres properate, acri defendite ab aestu Romuleam prolem Romuleumque caput. Ferte ratem faciles, dum patria moenia linquunt, Abluat ut Rheni parvula lympha pedes. Erigit hoc aram florenti cespite Damon Vosque etiam multa non sine laude canit.
16. Abstemii Collibus e patriis secessit in avia Mopsus Et lustrat celeri pascua lata pede. Pastores, vestris dum Mopsus saltibus errat, Dum terit umbrosis ocia longa locis, Efficite, et precibus certatim et munere grato, Temperet ut solitis carmina blanda modis. Talia, pastores, avida exceptabitis aure, Qualia suavidico Tytirus ore canit.
17. ad Abstemium Collibus egressus patriis dum rura peragro Faganeae, aestivos dum levat umbra dies, Carmina nulla mihi dictant, velut ante, Camoenae: Ingenium numeri deseruere meum. Te sine rus sordet, sordent et amoena vireta, Nec capiunt blandi pectora nostra ioci. Huc ades ergo, tui si qua est tibi cura Cichini, Desine vel solitos quaerere, amice, modos.
18. Rex superum atque hominum, cui summa potentia rerum, Cuius ob imperium volvuntur sydera coeli Et volucres nitidis spatiantur in aethere pennis, Nec minus Oceanus terras super eminet alto Gurgite, quae generi humano cessere colendae, Si patris aetherei iussis delapsus Olympo Perpetuae redimis damnatos crimine mortis, Adde, precor, dubiae clarissima lumina menti, Rectum iter ut liceat iusto percurrere gressu, Nocte nec errantes cogamur linquere cursus Inceptos; tua lux oculis sit praevia, nec nos Aut spes destituat, patris aut clementia summi. En celebrant aras, en turba sedilia complet, Mopsus agente deo dum vatum arcana recludit Luce sacra, cui cura gregum non parva tuorum, Ut pater omnipotens, hominum miseratus, iniquam Sortem animo sobolem terras demisit ad imas. Syderea tum sede ad luctisonos singultus Laberis, aetherea ad tenebras de luce malignas. Sponte tua vultus divinos exuis, esque Mortalis, varios pateris durosque labores; Usque adeo tantae superis mortalia curae. Nec satis, egressus nondum iuvenilibus annis, Ne patris ingentem in nos averseris amorem, Hostibus ipse tuum corpus venientibus offers. Ter rabidi voluere manus afferre nephandas, Ter perculsi omnes retro cecidere ruentes Tum demum innumeris vinclis traxere volentem Ad proceres scelere insanos furiisque tremendum Concilium; uni omnes magnis clamoribus instant. Heu quibus insontes percussi fascibus artus! Heu quos contemptus, quae dicta superba furentum Syderei potuere oculi perferre! Nec unquam Occupat ira tuum pectus veniamque precari Desinis: una salus haerebat nostra medullis. Sic agit in praeceps hominum imprudentia rerum Pectora, sic commissa luunt peccata nepotes. Quin etiam divina cruci pendentia miris Membra modis video, spinis praefixaque acutis Tempora, syderea quondam exornata corona. Heu quis clavorum strepitus iam perculit aures? Non passis parcunt manibus pedibusque revinctis, Crudeles, sitiente deo dant pocula felle Infecta, illudunt verbis regemque salutant. Quippe etiam cum anima patrem fugiente rogares Parceret insanis, equitum non ultimus hasta Transadigit pectus: cruor inde emanat et unda Dissolvens tenebras oculis, agnosceret ille Percussum ut dominum coeli terraeque marisque. Tum regem testata suis perculsa ruinis Intremuit tellus, crines involvit Apollo Nocte atra, soror obscuro dat corpore fletus. Nosque hodie angores lacrimis comitamur et alto Cum gemitu, rex alme, tuos; pietate decoris Aspice nos oculis erroresque ablue nostros, Dum vitam in terris agimus, clangore tubarum Terribili exciti extrema ne luce trifaucis Latratum canis, aut flammas timeamus et Orcum, Sed tecum liceat superas ascendere ad auras, Quae sedes est certa piis, ubi luce serena Teque patremque tuum aeterno veneremur honore.
19. Summe deum, recolo quoties errata, rubor me Opprimit et nullus pectore sensus inest. Pandere non sacris mens sufficit illa ministris, Non abolenda quidem spes super ulla mihi, Sed genus in mortale tuum cum rursus amorem Intueor, metus hinc protinus omnis abest. Non frustra terras olim petis a patre missus, Brachia non frustra pandis ad astra vocans. Omnipotens ergo, rerum quem nulla latet pars, Imperio mentem iam moderare tuo Robur et adiicias, Stygio ne serviat hosti Capta, sed auctorem tendat ad usque suum.
20. Tandem agite et vitreos iam iam recludite fontes Aonides, monstrate aditus muscoque virentes Speluncas, liceat dulcis haurire liquores, Nec timeam ingentes laudes et facta referre, Nec nostris magnum Grimani inscribere nomen Carminibus, licet imprudens et viribus impar Dicere maiora aggrediar, calamos assuetus Agrestis inflare et munera carpere ruris. O mihi, Pierides, olim concedite carmen, Quale canit propter Sebethi flumina vates Excidium Troiae referens Troasque vagantes Per maria et terras iactatos mille periclis. Sit satis interea pastoris dicere Musam, Dum pruni Lycidas viridi requiescit in umbra Et secum domini adventum meditatur in hortis. Desere Romanam, princeps, cum moenibus urbem Et septemgeminas arces et tecta superba, Iam colles et rura, lacus montesque revise, Omnia quae, longum, proprios exuta decores, Perpetuam nobis hyemem frigusque minantur. Principis at postquam norunt vestigia, passim Sufficiunt flores et gramina laeta vicissim Et ver promittunt aeternum atque aurea saecla. Nunc mecum incurvo quisquis molitur aratro Tellurem vitesque putat. Gaudete coloni: Non tellus lolio et sterili deludet avena, Horrea deficient sed magno pondere messis; Non varias volucrum pestes florentibus uvis Vinea non metuet maturis grandinis ictus, Sponte sua ramis pendebunt dulcia poma. Flamina ventorum, nec erunt crebraeque procellae, Quae viduent raptim grato pomaria honore, At pecus intentum gracili pastoris avenae, A grege non errans, pingui exultabit in ervo. Hinc turpis scabies aberunt morbique procaces Latratumque canum metuent rabida ora luporum, Quamvis non pecudum praeda contenta, sed acres Intendant morsus pastoribus, ut neque saxis Crudeles possint, nec ferro avertere dentes, Nunc demum in sylvas atque in deserta recedent. Pastorum huc ergo propera spes unica tecumque Ocia agris affer, vultu coelumque serena! Vitiferi colles plaudunt et amoena vireta Assurgunt sylvaeque lacusque et mollia prata Et vario intexunt Nymphae de flore coronam: Divini tibi tantus honos et gratia ruris. Iamdudum steriles tenet alto gurgite arenas Tiliaventeis consurgens divus in undis, Fronde caput nitida cinctus, quem numina circum Stant, quaecunque colunt montes rivosque propinquos, Ut merito excipiens tete dignetur honore. At tibi longa virum series occurrit ad altas Ripas, cincta comam et viridi cava tempora lauro, Praetenditque manu ramos foelicis olivi. Tu pacem pacisque tuis fers dona colonis Securumque animum risusque iacosque solutos. Interea diversa tui dum munera portant Agricolae, magis ipse dabo durabile munus. Hunc Lycidas fontem Grimano dedicat, undis Qui vitreis saliens foecundos irrigat hortos Marmoreumque super spirans signum arte magistra, Floribus ornatum variis et carmine notum. Hic est qui virtute auctus, crescentibus annis, Ad magnos, ut dignus erat, subvectus honores; Hic nos securos depellere matribus haedos Et tonsas iussit pecudes in fonte lavare, Qua nostra Illyricis disterminat arva Timavus Quaque citis strepitans decurrit Mesulus undis. Hic gentes, Clitumne, tuas demulsit et iras Compressit, firmans leges et foedera certa; Maximus hic demum atque ostro conspectus et auro Pastor erit, sacro crines decoratus honore. Tum neque me Sicula vincet Montanus in Hybla, Tytirus aut patulae recinens sub tegmine fagi, Spiritus accedet tantus sub numine magno. Nunc, quibus ante alii cantari dii quoque passi, Ne contemne rudes numeros agrestis avenae.
21. Alberto episcopo Calamonensi s. Saepe volens nostros, antistes optime, versus Mittere, ne toto videatur pectore lapsa Cura tui, cordis penitus radicibus haerens, Non ego sum cultis unquam obstrepere auribus ausus; Nam me non parvis iuvisti tempore in omni Officiis, longas tecum dum commoror horas Meduaci propter ripas et amoena fluenta, Ipse autem ingenium admirans facundaque verba - Quod poteram - tacita observans pietate colebam. Nunc demum incomptum nolis contemnere carmen Vatis humo nimium se attollere ad alta timentis; Nanque tuas alius laudes, Alberte, canendo, Maiori eloquio optatos acquiret honores. Mi satis est, veterum verso dum scripta virorum, Vivendi recte si insistam limina prima, Hic intus coelestis ubi sapientia regnat, Quam miserata hominem divum dedit una voluntas. Me diversa tamen conantem invadere cursum Proturbant, gressus nec eodem limite sisto: Interdum patrios non iam liquisse Penates Poenitet, ut terras peragrem pelagusque profundum, Quodque docent monumenta oculis ut cernere possim; Interdum fera bella sequi sonitusque tubarum Sub signisque aveo mediis versarier armis, Sulphure cum praeceps accenso ferrues orbis Impete terribili celeres diverberat auras, Illa volans latam stragem mortalibus infert, Aut cuneos prosternit humi hostilesque phalangas. Nunc et amicitias regum, nunc principis aulas Optarim, aggreditur si quando pectus iniqua Ambitio: procul acta quies tum mente recedit. Tandem me studiis involvo et pectoris aestus Eiicio: haec reparat nostram medicina salutem. Foelix, cui primis risit sapientia ab annis Et procul indocta iussit te vivere turba. Tum rerum noscis causas arcanaque fata, An coelum aeterno circumvolvatur in axe, An sit lapsurum quondam labentibus annis, Quattuor ut variis distincta elementa figuris, Hinc alimenta habet in terris genus omne animantum, Hinc variae species, nec de tot deficit una. Heroum in primis tete doctrina deumque Relligio tenuit; genus hinc mortale docebas Electum aurata ad complenda sedilia coeli. Ne quenquam pietas linquit, nec gratia parva Subsequitur pia facta virum; dignantur honore Aethereo Christi vestigia sacra sequentes, Negligit at quicunque dei immortalia dona, Luce procul, densas tenebras submittitur Orci. O utinam liceat sacris sermonibus inter Esse atque ex animo turpis divellere curas, Pectore tum toto atque intentis auribus ista Excipiam haud defecturo succensus amore. Spero equidem tales, nec sero, cernere foetus Ingenii; totum valeant qui, Alberte, per orbem Ferre tuum nomen, manibus quos semper habebo. Te vero, in terris ornatum insignibus amplis, Gloria ad aeternos tandem portabit honores.
22. Tandem sydereo delabens Phoebus Olympo Excepit iustas supplicis aure preces, Non laeva ille gerens arcus, non spicula dextra, Sed cytharae cantus plectraque amata lyrae; Secum herbas secumque tulit succinctus odores Et quicunque levat tabida membra liquor. Iam, Leonarde,vales: macies pallorque recessit, Crura nec infesta debilitate labant. Primus hic ostendit medicas mortalibus artes: Ante etenim nulli cognita dona deo, Corpora queis tristi morbo servantur, et iisdem Post redit amissus ad sua membra vigor. Ni fuerint, sine luce dies ageremus iniquis Oppressi curis, luctibus et gemitu. Quid radiis solem terras lustrare iuvaret? Quid tenebras triplicem luce aperire deam? Quid segetes Cererem, vites monstrasse Lyaeum? Quid serere effosso dulcia poma solo? Sed quoniam deus inventis nos muniit istis, Delectant homines munera grata deum. Hinc festas agimus luces, hinc saepe choreas Iungimus, exiliunt pectora pulsa modis. Hinc Venus exercet vires, hinc tela Cupido Suggerit. Ah saevus te quoque fixit Amor! Quamvis nec melior quisquam vel tenderet arcum, Dirigeretve hosti spicula adunca manu, Immatura tamen mors cursum obtruncat acerbo Stamine, falce mala quaeque inimica secans. Hanc neque qui cultos passim latuere: per agros Effugiunt, neque qui moenia celsa colunt; Non prosunt gemmae mensasque onerantia vasa Aurea, non mollem semper inire thorum. Haec nos letifera insanos accendit ad arma, Instigans facibus ferrea corda virum. Heu miserum genus ad gladios et proelia natum, Non satis est alia fata subire via? Non ita Getulum in sylvis quatit ira leonem, In pecudes urget cum male suada fames; Non ita aper, summis aut acta e montibus ursa Venantum contra Martia tela furit; Ipse ut mortalis bellum mortalibus infert, Ardet enim magno turbine felle dolor. Ponite crudeles gladios, tela impia dextris Ponite, nec Phoebi posthabeatur honos; Hic numeros docet ad cytharam sociare poetas, Hic facilem dominam reddere ab igne pari, Hic iter ad Musas aperit vitreosque liquores, Qua pia deducens carmina turba sedet, Unde oritur laudanda quies et gloria vera, Gloria, quae nullo tempore victa cadat. Foelix, cui licuit fontes aperire beatos Et viridi ornatum fronde operire caput; Tum vitium procul omne et turpis pellere curas Ingenioque artes excoluisse iuvat. Ille quidem, maculas exutus, crimina versans Nulla, sibi ad coeli limina pandit iter; Ergo Latous merito dicatur honore, Sive attollit equos aequore sive premit. Ornentur lauro postes, ornentur et arae Floribus; ante alios, dulcis amice, fave. Te deus, e tenebris revocatum immanibus Orci, Incolumem voluit lumine posse frui, Lydia quo gaudet fulvos incompta capillos, Laedebat teneras quae modo maesta genas; Nunc demum roseum pectus niveasque papillas Exornat strophio, nunc ligat arte comas, Queis tibi non facili superaddit vincula nodo, Pastori ut quondam Thessala nympha deo. Quamvis illa fuga pernici fugit amantem, Tu iuveni optatos, Lydia, pande sinus; Nanque, tuis precibus commotus, Delius ipse Concordes uno vos iubet esse thoro. Instaurate igitur laudes, date thuris honores Contentique bona vivite sorte diu.
23. Ianus adest, anni qui primus in ordine mensis Dicitur a populo, Martius ante fuit. Sed nos alano melius primordia pacis Ducimus, a bellis ut procul annus eat: Lux igitur festo haec passim celebretur honore, Gaudia nec desint, cum choreisque ioci. Nunc demum humentes subvertit Aquarius urnas, Ut primum ignivomos accipit hospes equos. Phoebe, pater rerum atque astrorum maxime princeps, Qui regis imperio tempora quique diem, Quod petimus votis, anni concede quietem. Lux velut haec hodie praetereunda venit, Temperie aetherea gravidas amplectere terras, Frigora neu laedant corpora, neve calor; Iam tepidas auras per prata emitte Favoni Floribus utque nova veste coloret humum. Claude tamen gelidi Boreae prius horrida flabra, Iniiciens madido fortia vincla Noto, Ne tenerae segetes imbri perdantur amaro, Uva nec horribili grandine laesa cadat. Dira fames tandem, Stygiis emissa cavernis, Pulsa iterum exolvat pectora nostra metu, Quo nullum terris crudelius immiserunt Dii monstrum, humano supplicium generi. Haec mala pelle, pater, nostros miserate labores, Nam potes, et factum gratia magna manet. Nunc tibi thura sacris orantes urimus aris Et manibus iunctis te pia turba vocat, Ac tibi post laudes dicemus munere tanto Quae certo maneant annua sacra die.
24. in obitu Marii Tursii Musa fave, extinctum dum nos lugemus amicum, Littera ut in tumulo fata superba notet; Nunc flevisse decet, nunc atra cingere vitta Tempora, nunc comptas dilaniare comas, Si vestras libavit aquas, primo impiger aevo, Dulcia quaesitae munera frondis amans. Crudeles Parcae, quae mollia stamina fusis Volvitis ut saevo mox soror ungue secet, Nec vos longaevis, iuvenum nec parcitis ulli, Cum libet humanum perdere morte genus, Eductae Stygiis antris et nocte silenti Aeternum ut nobis immineatis onus. Quid meruit iuvenis, qui laudum captus amore, Praemia iam referens, cur cadat ante diem? Ille voluptates spernens florentibus annis Virtutem aggressus est, iuga summa petens Troianique ducis muros Patavina subivit Moenia, quae cunctis gentibus hospitium, Sive quis eloquii constanti exardet amore, Dicat ut ornate dicta habeantque fidem, Quaerere seu rerum causas et sydera nosse, Omnia divina quae rata lege fluunt, Seu medicas mavult artes herbasque salubres Ferre laboranti ut dextera possit opem. At Marius leges, veterum monumenta virorum, Perdidicit, noctes invigilansque dies, Legibus aequa etenim nec non censentur iniqua, Quid meruere mali, quid mereantque boni: Hae populis dant iura, regunt urbesque domosque, Civibus unde oritur gloria vera suis. Vix metam attigerat cursu defessus anhelo, Necdum etiam rediens solverat inde ratem, Ecce autem furiosa manus Martisque ministra Ense gravi iuvenis pectus inerme fodit. Heu crudele genus, meliores spernitis artis, Vos gladii tantum, vos fera bella iuvant! Moribus insignem et veris virtutibus auctum, Ah iuvenem immeritum, dextra nephanda necat! Diruere haec eadem veterum simulacra deorum Audeat, ex aris aurea dona ferens, Et sacra marmoreis exurere templa columnis. Esse putatis enim numina nulla deum, At sceleris vestri poenas sperate futuras Aequales; fallit nec pater astra tenens. Nam, procul a patria, sontes Bellona flagello In ferrum, in flammas praecipites rapiet; Corpora at hinc avidae iaceant inhumata volucri, Per noctemque feris praeda petita lupis. Interea hae lacrimae atque imo de pectore ducti Mi gemitus nostri testis amoris erunt; Carmina sic utinam durent mea tempore longo Ut celebrent nomen saecula multa tuum.
25. Hic Cassandra iacet, gentis cognomine Crescens, Cumque illa ante diem forma superba iacet; Crescere si nitido potuissent pectore poma, Lac niveum ante irent purpureasque rosas, Sed spem destituunt natae pulchra ora parentum Syderibusque oculi luce nitente pares. Impediunt divae mortalia fila legentes Ulterius vitae munere posse frui. Hoc moreris, Cassandra, deas ne vincere detur Mortali: tecum est virginitatis honos. At tibi sit secura quies: nam carmine vives, Nomine post mortem stamina nulla timens.
26. Quae Virgo regem peperisti hominumque deumque, Aure pia nostras accipe, diva, preces; Imbribus optatis rebus succurrite egenis, Dum licet ex alto, tuque puerque tuus. Hoc praestare potes, nec fas est credere cuiquam Quod semel optaris vota perire tua. Artificis manibus sacrata hinc stabis in aede, Aurea cum nato conspicienda tuo.
27. Hac carpis quicunque viam, dispendia nulla Hinc tibi; sacra libens templa, viator, adi, Atque deos veneratus aqua consperge salubri Hunc tumulum et verbis rite precare bonis. Sit tibi grata quies, Hyeronime, culte sacerdos, Albus cessit olor cui moriente sono: Tales saepe dabas mira dulcedine cantus, Infestus curis laetitiamque sequens. Utque procul vanis defunctus litibus esses, Optasti tumulum hunc editiore loco, Non tamen effugies strepitus sine fine rudentes Quaeque sacerdotes iurgia inire solent. Ergo quies aliunde tibi sit, culte sacerdos, Et sileat paci vox inimica tuae.
28. ad Herculem Crescendolum Quid iuvat undantes singultus mittere corde Sollicito et lacrimis usque rigare genas? Nulli fas superum ad limen vestigia ferre, Qui semel aethereo lumine cassus erit. Ipse etenim quanto tenearis amore tuorum Iam nihil in tota notius urbe reor; Iuvisti officiis vivas matrem atque sororem, Defunctas sequeris nunc pietate pari. Quem tamen impones lacrimis finemque querelis? Anne dies longis est medicina malis? Foemineae haec propria est turbae, si vera loquamur, Non etiam utuntur qui ratione virum. Non tibi funestus soli est lacrimosus et annus, Verum etiam multis iure dolendus erit, Nam quanquam eripuit matrem caramque sororem, Cuique sua incumbit funeris atra dies. Hic primo vitae spatio, iuvenilibus annis Ille, senes pauci, quos inimica cohors Pallentum insequitur morborum, dira senectus Quae cupidis longae donat habere morae. Ergo quid melius: iuveni si fila resolvunt Anne seni Parcae? Dic mihi, amice, precor. Quod, si vera canunt in relligione magistri, Aurea Christicolis templa patere deum, Qua pater omnipotens immenso despicit orbem Lumine, quem circum stat glomerata cohors Laetitia exultans, huc ascendisse parentem Crediderim, nata pone sequente sua. Sedula nam vixit, Laribus contenta pudicis, Multiplici telas pingere docta manu, Instituens semper laudatis moribus auctam Progeniem, exemplis non aliunde datis. Non ergo humentes lacrimas gemitusque requirunt; Turbatur potius hac ratione quies. Terge oculos, ne forte tuae non fata parentis Lugere ast aliquis commoda adempta putet. Tum non Herculeo te incassum nomine dicam Ornatum, assuescas qui mala ferre puer.
29. Mercurius forte e coelo descenderat alto, Nube latens, Romae constiteratque foro; Coeperat ingentem Cicero tum dicere causam, Facundo ingenium iudicis ore movens. Quo deus audito, attonitus, facundia dixit Nostra minor: "Merito est hic deus eloquii."
30. Anne Maro hic situs est qui carmina lusit, avena Rustica qui cecinit Troicaque arma virum? genius Hic ille est, Phoebo genitus, quem Musa sub auras Clam tulit et Minci margine nympha fovet. viator Anne dei invisunt nigra Tartara lumine cassi? Quid genitum magno profuit esse patre? genius Quod satus in terris moritur, sed carmine Phoebi, Quo puerum ornavit, saecula nulla timet.
31. Rura hodie peragro cantu viscoque tenaci, Ut volucres blanda decipiam arte, latens. Vos, Satyri, quorum agrestes sub numine sylvae, Si vacat intenta percipere aure sonos, Afferte auxilium, dum bubo attollit in herba Cervicem et circum quaque feruntur aves. Constituam ipse aram florenti e cespite sacram, Pastorum semper quam pia turba colat.
32. de interitu Fabritii Colloretani Carmine quo miserum deflebo funus amici? Unde orsum accipiam? Qui mihi finis erit? Nam dolor iniecit confusae vincula menti, Hinc stupet, officio non satis apta suo: Ora rigant lacrimae undantes, quarum omnia lapsu Delentur calamo scripta notata meo. Non tamen absistam (dabitur quaecunque potestas) Clara sui ut reddat pignora noster amor. Sed quae longaevo solatia ferre parenti? Quae miserae matri carmina nostra queant? An fratrum luctus gemitu comitabor amaro, An studeam tanto corda levare malo? Heu cunctos dolor unus habet; vos nomen amici, Pierides, saltem ferte per ora virum. Nec timeat nigras Lethei gurgitis undas Parte atram superet sed meliore necem. Quis furor, immites Parcae, praecordia duro Obstrinxit ferro, cum scelerata manus Abrupit fila ante diem? Sed parcite, quaeso, Seu colitis coelum, Tartara sive, deae, Tartara sed potius; nec enim coelestibus unquam Invidiam tantam crediderim esse animis Ut iuvenem immeritum raperent, qui criminis expers Excoluit sancta relligione deos, Qui vitam in studiis ageret, qui discere legum Praecepta optaret, iusque fidemque colens. Heu tua tu quantis ornasses tecta triumphis! Heu quae Fabritium fama sequuta foret Si patria acciperet reducem intra moenia alumnum, Addita cum capiti laurea serta tuo Sydera si patrio te olim succedere honori Amplaque virtutis pandere signa darent, Sed decus hoc proprium esse diu non passa parentum, Frustrantur patriam spemque tuamque domum. Heu, nihil in terris longo manet ordine firmum! Heu, nimium in praeceps sors sua quenque rapit! Discite, mortales, humanam temnere vitam, Sperantes magni dona beata dei, Quae quondam omnipotens humanos sumere vultus Sponte volens iussit esse parata bonis. Hunc igitur iuvenem, aeterno qui crimina motu Expendis vitasque, accipe, ad alta vocans, Si nullis maculis nulloque infecta veneno Candida gestabat corda, nitente animo, Si nostris locus est precibus, mortalia si te Vota movent, passim quae pia turba facit. Sit levis interea tellus tibi; copia florum Exornet tumulum, dulcis amice, tuum.
33. hospes Sic tibi non onerosa suo sint pondere saxa, Sic parta aeternum pace fruare libens. Iane, refer vere an sit foelix vivere longum An tempestiva fata subire die. Ioannes Si dominam tollas fortunam rebus opimis, Nemo adeo in terris negligat esse diu, Sed vitae ambiguo cursu fateare necesse est, Optandum primo limine posse mori. hospes Certa fides senibus, qui longa aetate periti Sunt rerum, incerta quas parit ordo vice. Stultitia ergo omnes premimur, qui denique verum Supremum ante diem credimus esse bonum.
34. ad Marquardum Susannum Quod mirere tuum nihil est, Marquarde, Cichinum Te incultis numeris visentem tardius, ut qui Explere officio est caros assuetus amicos: Nam quanquam cuperet confectos reddere versus, Queis animum tibi devinctum monstraret aperte, Non tamen ille tuos oculos offendere et aures Iudicii plenas est ausus murmure rauco. Postquam cunctantem securum reddis amicum, Non adeo oppressum tenet imprudentia pectus, Ut spernam ipse tuos ascribier inter amicos, Sum quorum ingentem numerum non nescius esse; Quique domum celebrent, patronum quique salutent Deducantque foro turba stipante clientum, Cum consulta petunt dubiis pro tempore rebus, Si quando aggressa est hominum imprudentia mentes, Ut studeant aliena suos convertere in usus, Divitis atque auri in praeceps rapiantur amore. Ast alii, tantum allecti virtutibus amplis, Nunquam delendum gestant in pectore nomen, Inter quos aveo dici non ultimus, usque Qui te admirantur teque omni tempore laudant. In vulgus sed quid notissima ferre necesse est? Quis mentem accingat candor probitasque fidesque? Quanta etiam exornet doctam facundia linguam, Quam paris incipiens fontes haurire beatos Primitias Musis ut des virtutis amatae, Hanc auges posthac adiens Antenoris urbem, Antiquum hospitium doctas quaerentibus artes: Nanque huc deveniunt Tanais quos mittit ab Arcto, Europam atque Asiam ingenti qui terminat alveo, Quique sedent contra septemplicis ostia Nili, Gallia quos dives nec non Hispania pascit Bellatrix, nimium heu nostris cervicibus instans, Aequora nec metuunt turbata viaeque labores Tam cupiunt laudem: pulchra est sapientia tanti Hinc merito eloquii legumque peritus haberis, Dicendo insertus primis causisque tuendis, Nec sinis indicta quenquam succumbere causa. Non tamen aut Musas studia aut humana relinquis Ludere versiculos teneris assuetus ab annis, Quamvis consilii plenum et rationis honestum Distineant semper diversa negocia pectus, Unde tibi debetur honos et gloria duplex, Quod placidam mentem summo cum iure benignum Commiscere iuvat te semper, sumere carmen Qua nostrum optarim, modo si non ocia desunt. Haec tibi Martini festis dictata diebus Mitto, laeta deum celebrat dum caetera turba, Non laudem ut quaeram, quae doctis apta poetis, Nec decus ut crescat tibi, quod praestare satis non Sum potis, ast animum ut cognoscas rite dicatum, Ad bona amicitiae me postquam iura vocasti.
35. in divam Luciam Lucia, virginitas cui tantum candida cordi Quam non invita es pollicita ante deo Ut nivea evelli patereris lumina fronte, Quae iuveni insano munera grata feras, Ad tua templa veni spectatum luce nitenti Dat prompta ut populus caerea dona manu Teque rogat, supplex, praeses quia luminis esse Diceris, ut serves lumina nostra diu, Si canimus lucem divum tibi munere rursus Concessam, laudes si, bona diva, tuas.
36. ad Apollinem Auricomo exoriens qui vertice sydera pellis, Collustrans radiis aequora lata tuis, Phoebe, preces audi pastorum, rebus egenis Auxilium una omnes, dive benigne, rogant. Temperiem serva, depellens nubila coelo, Ne matris glacies viscera magna premat; Claude Eurum obiicibus duris Boreamque nivalem, Neve fame pereant, frigore neve, greges. Te quoque formosos dicunt pavisse iuvencos, Et tuus agresti est carmine dictus amor. Nunc nos lactentem vitulum mactamus ad aras, Post dabitur taurus victima grata tibi.
37. Dum pia relligio infando versatur in aestu Sublimique ingens terret ab axe malum, Praestantem eloquio et sapientem pectore nulla Purpurei optarunt te ambitione patres, Qui demum afflictis posses succurrere rebus Infectaque gravem tollere mente luem. Permisit pater omnipotens hos crescere motus, Spreta quod in terris fert male sacra deum, Infracto ut melior labentem cardine molem Excipiat cardo sustineatque diu. Vade itaque, auspiciis hominum comitate deumque: Te divinus honos, nos manet alta quies.
38. aquila in lapide Me lapidi affixam Iuno detrusit Olympo, Cum domino sciret te placuisse meo.
39. ad Celsum Bellinum Romanum Donasti cervam, sylva quae pascitur alta, Hanc valeas aevo vincere, Celse, tuo; At mihi Pierides dent sacros scandere montes, Ut valeam Celsum tollere ad astra meum.
40. Celsi Bellini Romani Quae varias pennis potis es superare volucres, Ad dominam, quaeso, magna trophaea feras, Ut, velut haec iuvenum sensus furatur ocellis, Frigida sic noscat corda movere senum.
41. Adeste, o iuvenum venustiores, Qui passim celebres avetis esse Tusco carmine nec minus Latino, At procul iubeo hinc abire avaros Qui se muneribus libidinosi Prosternunt, nec amant bonos poetas. Nam, cinctus varia caput corona, Vester delitiis vacans iocisque, Dat vates placitum deo Priapo Munus, quo dederunt recentiores Nullum commodius decentiusve. Quare adeste novae dicationi Lyde, purpureis genis comaque Aurea nitido nives colore Aequans, Lygdame, tu Fabique, grato Semper ore ferens novos lepores. Velamen rubeum, Priape, in hortis Non semel precibus vocate nostris, Nutu suscipe perlubens secundo: Braccatum esse decet deum pudicum, Optant ut iuvenes puellulaeque, Qui mores cupidi bonos sequuntur. Nec ferro rigidam induere frontem: Hoc tutum rapido, Priape, ab aestu Reddet, hoc hyeme et nive et pruinis. Nec ultra obiicient severiores Te quondam patria expulisse cives, Cum tectum aspicient pudenter inguen, Quare munera iam, Priape, vatis Nutu suscipe perlubens secundo. Vos, novae pueri dicationis Testes, quandoquidem deo favetis, Doctorum celebres virum per ora Aeternum volitetis et decori, Postquam estis iuvenum venustiores.
42. Quae liquidum nitidis speravimus aera pennis Carpere, nec Veneris colla negare iugo, Nondum aptae plumis alta convellimur ambo Sede: magis dominae victima nulla placet. Hinc tibi, nate dea, dum pascua nostra revisis, Mittimur imperio te venerantis heri, Non herus haec melius poterat dare munera cuique, Nostra deae aut alio fata placere modo.
43. Huc foelix natalis ades visurus honores, Quos festa exultans dat tibi luce Mycon. Pastorem sobole auxisti: Benedicta tenellum Edidit. Excipiens affuit alma Venus, Hinc gremio fovit Pallas doctaeque sorores Et celer ingenium donat habere deus, Ut valeat patrias artes perdiscere et una Pascere iam partos per nemora alta greges. Ergo libens natalis ades memorande quotannis, Qui pastori una das bona mille die.
44. ad Celsum Bellinum Romanum Quid mea mordaces laceratis pectora curae? Quid misero quatitis corda revulsa sinu? Non mihi securos posthac conceditis annos, Ut dederunt primo numina flore deum, Nam varie mentem transversam ducitis, inde est Explere officium non satis apta suum. An tacitis animo stimulis mandata refertis Carpere iter Celsum constituisse meum? Ut penitus solae desint solatia vitae Atque animae caream parte priore meae. Hoc reor, ante oculos non frustra errabat imago, Sive daret Phoebus lumina, sive soror. At cum rorantes agitat nox atra quadrigas, Sopitum excipiunt somnia mille animum: Nam modo difficiles videor transcendere montes, Nunc rapida actutum flumina traiicere, Currere nunc lateri figens calcaria equino Et pedibus longam nunc superare viam. Romuleam ingressus longo post tempore in urbem Lustrabam intentis moenia magna oculis Et iuga circuitu septem mirabar in uno Claudere Tarpeio non bene fausta duci; Templa deum aspicio atque arcus magnumque theatrum, Cum titulis tumulos nobiliumque virum. Hinc fessum amplexus pater est Tyberinus in ulnis Rettulit et veterum maxima facta ducum, Ut patria innumeros vigeat servata per annos, Cui propriam cives posthabuere animam. Nam medios Decius moriendi certus in hostes Maiorum exemplis impulit acer equum; Ter centum Fabii exurgunt tot millia contra Fortiter in Poenos Scipiadumque genus; Curtius implevit fossam pontemque revellit Cocles, vincla timens Clelia navit aquas. Tum vero obstupui victus fulgore nitenti, Cum obiecta est oculis curia sacra meis, Purpureos inter proceres ubi sedibus altis Concilium magnus pastor habere solet, Ne pia relligio metuat dispendia et ingens Iam sileat veniens ex Aquilone malum. Luminibus cernens haec ante incognita nostris, Haerebam lateri, Celse benigne, tuo: Filia sic haeret caro pudibunda parenti, Parvus in externa sic regione puer. Ne me igitur tanto curarum desere in aestu, Qui timeo, quamvis omnia tuta tibi. Ne rapidi ah soles noceant noceantque labores, Cum faciant annis tempora cana gravem. O utinam comitem et socium ad tua vota vocares, Ut tibi sim custos, fidus et usque vigil! O utinam proprios tecum partirier annos, Aut acto liceat te revocare gradu, Ut pariter placidam fas esset ducere vitam Atque eadem tumulo clauderet hora duos! At tu iter interea dimitte, tuumque Cichinum Visere ne pigeat Faganeosque Lares, Qui primum excipiunt, alta cum ex arce repente Effugis irati tela timenda dei. Hic nemora, hic saltus, hic sunt florentia prata, Hic vitrei fontes prosilientis aquae; Non molles desunt aurae Zephyrique salubres, Queis calor umbrosis frangitur usque locis. Interdum latis lepores agitabimus agris, Interdum insidiis excipiemus aves. Principis immerito commota in te ira quiescet, Cum repetet Celsi tot benefacta sui, A teneris annis ad canos usque capillos, Quem sequeris domini post pia fata senis. Nec patriae sedes unquam tenuere, nec ulla Commoda, posthabita reque domoque tua, Servitio suavi quin praesto, nocte dieque, Sedulus, observans iussa aliena, fores. Iam revocat facilis bipatenti limine ad aulam Iamque parat solitas dicere blanditias, Nam neque cor gestat ferro aut adamante revinctum Iratosque diu non decet esse deos. Tu modo festina sacrae ferre oscula palmae. Sit mihi tecum una gratia parta dei: Tum nos securi ventos spernemus et undas, Tuta bono in portu cum tua puppis erit.
45. Confecto Augusti sol rettulit orbe Calendas, Omnibus est passim quae celebranda dies, Marmoreis seu tecta colunt innixa columnis, Dulcia seu potius rura humilesque casas, Hanc nos cum lusu, Venere atque Cupidine agamus, Dum placidis vinclis dulcis amica tenet. At quicunque gerit tristes in pectore curas, Sive cupit magnos ambitione gradus, Gaudia perturbet ne nostra iacosque solutos, Sit procul: a mensa fastus abesse solet. Tuque, puer, lautas epulas appone libensque Funde coronato pocula plena mero, Vitiferi colles quod dant oleaeque feraces Non procul a Burio Rosaceisque iugis: Vina animos laxant foecundaque verba ministrant, Eiicitur vino pectore saepe dolor. Pontanus referat foelices laetus amores, Riccardus dominae dulcia furta suae Fronteque Maurisius rigida, sed mente serena, Dicat ab invita basia rapta Nape; His comites risus sermonibus atque cachinni Laetitiae ingentis maxima signa dabunt. Tu quoque, Celse, tui non ultima cura Cichini, Huc ades actutum, si tibi rura placent: Rura coquunt largas messes explentque colonos, Immensae ut segetes horrea onusta premant. Rura ferunt uvas; fumosus dolia Bacchus Exuperat, desunt vincula saepe cadis. Rura etiam innumeros lusus diversaque donant Gaudia, queis genius, queis Charitesque favent. Et, bene si novi, curis infestus amaris Tu lepidos gestas semper in ore sales, Hic nostros in fronte sedens censebis amores, Dissimilem quamvis cana senecta facit. O si etiam Musis Abstemius adsit amicus, Quis me uno his sociis laetior esse queat? Ante tamen frontem explicet ille severaque verba, Linquat proiiciens pocula sicca rogo; Pontani interea factum memorabile dicam, Quo canis Hylleus percutiente cadit, Hylleus, qui latratu perterruit omnes, Tam rabido semper dente timendus erat. Ante alios urgens cupidos odiosus amantes, Quos procul observans bella puella sedet. O quoties pavidas vetuit consurgere lecto Hic timor, at multa nocte redire domum Cogimur extento nequicquam pene; Cupido Improbus elusos risit et alma Venus. Irato o quoties caedem sumus ore minati, Per nostrosque oculos per dominaeque comas! Nec satis hoc: in nos infrendens ore ruebat Artubus ut nostris expleat ille famem. Pontanus rabiem fregit mucrone corusco, Ilia transadigens et fera terga canis: Ter saltu sese moribundus ad aethera librat, Ter cadit in praeceps denteque mandit humum. Cerbere, iam morsus acue, aut tu desere limen, Ianitor, obscurum, nam ferus hostis adest. Non tibi cum pavidis res atque exanguibus umbris, Cum rabido est atrox pugna futura cane. Eumenides, frustra torvum caput angue revinctae, Mergite iam Stygio verbera torta lacu Tuque, Charon, parvae si cura est ulla carinae Et sapis, hanc conto littore pelle procul; Non tua canicies, non illum barba moveret Hispida, terribilis obvia cuncta petit. Vos mecum dulces socio gaudete sodales, Quod peperit victor magna trophaea sibi Inque interate vicem spumantia pocula, dum nox Occupet hesterno lumina victa mero.
46. Quae medium collem nostri tenet arbor agelli, Insita avo domino, dulcia poma tulit, Queis similem ob formam dat longa cucurbita nomen, Seu Syriae antiqui sive volema vocent. Haec tibi donentur mensis oblata secundis, Dum niveos pascis, Mopse beate, greges; Munera ne temnas exilia, magna dabuntur Fertilior quando noster agellus erit.
47. Haec tibi dat Lycidas, foecundi cultor agelli, Coma fere Alpina candidiora nive, Quae specie rara sunt nostri ruris ocelli Nanque extra passim sanguine mixta rubent. Sume libens, magni pastoris maxima cura, Tytire, Iulei gloria honorque soli. Arguet insignem purus tibi candor amorem, Constantem interior arguet esse lapis.
48. Qui noctem excubiis exerces voce canora, Discutiens certa somnia nostra vice, Galle tace, domino si gratior esse requiris, Ut tibi det facili dulcia liba manu. Nam quoties dominam teneo complexus, iniqua Voce canens, inter gaudia nostra secas. Galle tace, semper sic victor ab hoste recedas, Sic volucrum faveat grata caterva tibi.
49. ad Priapum Quod summo reddis languentem vertice penem Incolumem, auxilio saepe vocate meo, Dive, tibi ramo suspenditur hic sacer alto Buxeus, eximia ductus ab arte fabri, Cui gemini haerentes verum testantur honorem Nudatumque gerens te colit ipse caput. At non parva manet Pontanum gratia nostrum, Cui curae ante alios nostra erat una salus: Cultor hic hortorum sit, dive Priape, tuorum, Dux hic consiliis sit, precor, usque meis.
50. Arrisit vultu longum, Beltrame, sereno Sors tibi, divitias commodaque ampla ferens. Negligis haec, cupiens elato pectore famam Quaerere, ne nomen mors ferat atra tuum. Marrani dominum paucis dedit esse diebus Sors eadem, eiectum ut perderet hora brevis.
51. ad divam Catherinam Labere diva polo, pulcherrima labere, nostris Ut precibus faveas, ad tua sacra veni. En populus genibus veneratur numina pronus, Attollens palmas, lumina ad astra tenens, Dum, Catherina, tuus pura cum veste minister Primum dat supero debita dona deo. Deinde refert meritas laudes ut flore iuventae Ingenio es magnis anteferenda viris, Imperia accersunt quos undique saeva tyranni, Eloquio audentes te superare suo, Humana sed enim data quod facundia maior, Coguntur vinctas post dare terga manus. Praemia sint quamvis victoribus ampla parata, Sint dirae victis tristia dona necis, Quae tibi pollicitus tunc munera rex malus, audens Virgineum pectus sollicitare prece Ut veterum coleres fallacia numina divum Utque tua caderet victima caesa manu. Ipsa sed aeterno mediis capta igne medullis Sprevisti illecebras delitiasque thori, Nec metuis tenebras, nec vincula carceris atri, Nec quae terribili volvitur orbe rota, Hanc tamen omnipotens discussit et impete vasto Perdita sunt subito millia multa virum. Tam benefacta valent hominum, tam accepta pudica Coelicolis mens est virgineusque decor. Nonne haec regales thalamos pia gratia vincit, Nonne aurum et gemmas marmoreasque domos? Omnia nobilium, quae tu post fata parentum Linquis pulchra, haeres, mille petita procis. Salve virginitatis honos, pueri atque puellae, Exemplo hoc moniti, candida corda gerant. Non ego Dianae posthac nec Apollinis arcus, Palladis aut frustra numina vana colam; Carmine te aestivis horis, Catherina, vocabo Teque etiam hybernis. Huc, bona diva, veni Terrenisque regas vestigia caeca tenebris Et capiti vatis deme pericla tui, Virtute illustrans vitiosum pectus honesta, Pes celer hic vitae dum breve currit iter, Ne Stygias animus luce extrema horreat umbras, Sed citius superas fas sit adire domos. Interea populo crudelem averte procellam Germanaque malam quae ruit Alpe luem, Ut celebrent mage gaudentes tua sacra quotannis Et meritus templis exhibeatur honos.
52. Versavit dubio iamdudum pectore mens, an Si numeris te compellem sim sanior, anne Praestantem gravitate virum sim insanior audens Cygnum anser veluti strepitu turbare canorum, Nam te cum tantis ornatum dotibus atque hoc Aevo iam canis, Aegnati, albere capillis Intueor, dubius sum animi mage, ne mihi nugas Sit iuveni fas et ludicra afferre severo; Hortatur vero pietas tua, qua simul omnes Prosequeris, qui te observant, hic ut procul omnis Sit timor, hinc liceat tuto recludere mentem. Te noscas igitur mediis haesisse medullis Egregium nomen cum primum perculit aures, Iulia praecipue cum lustras aequora et urbes, Cum Contareno sapienti et pectore et ore Et vos laudatos nostra dimittimus arce, Quae caput extollens, Grimano principe, Ledram Tiliaventeis immistam prospicit undis, Teque adeo Veneta multo post tempore in urbe Vidimus ingenuis formantem rite iuventam Moribus, usque mones deceat quid, quid renuendum, Ut teneros decorent veris virtutibus annos Et sibi praesidio et caris sint civibus atque Eloquio insignes laudatisque artibus ampli. Quod vero accersam tempus? Nullum aptius hoc est Contendam auxilium ut tanto mihi pectoris aestu, Quod tu tam prompte praestare es suetus amicis. Iampridem externas properat perquirere terras Exoptans animus cupidis succurrere ocellis, Aut totam Europen peragrare, aut denique partem, Nec solus quisquam aggreditur, sine sumptibus amplis, Longum iter et furvis latronibus est male tutus Ingratamque viam fidis sine carpit amicis, Ergo oratori Veneta de gente libenter Me comitem adiungam, seu Romuleas petat arces, Pastoris magni sacris det ut oscula plantis, Divitiis seu regem adeat populisque potentem, Qui Morinos regit et Rhodanum magnumque Garumnam Aeriasque Alpes, Italis confinia campis, Nec minus Hyspanas gratum esset visere terras, Quae procerum longe maiori Christigenarum, Haud equidem invitae, parent et vertice regnis Innumeris super extant imperioque fruuntur, Iamque iterum Numidis sitientibus arma movere Praeparat, ut tutum fessis sit denique nautis, Neve dolos timeant praedonum, neve cathenas. Ibo libens, fateor, tu me quacunque iubebis, Aut pedibus terras lustrare, aut aequora velis, Unum, oro, desiderium iam sedulus exple: Aestibus aut tantis fluitantia pectora firma. Hoc tibi nam facile est, primis sapientia in annis Quem docet et priscis versata volumina chartis, Hoc clypeo armatus, fortunae temnere morsus Et varios casus potuisti, mollia turbant Pectora qui semper, miscent dum tristia laetis Et modo mortales super alta cacumina tollunt Et modo depressos nigra Tartara visere cogunt. Hinc Veneta semper vixisti clarus in urbe, Virtutem officiosus amans vulgare per orbem, Divitiis spretis, procul ambitione remota. Doctore urbs foelix tanto, foelicior ipse, Qui dominam pelagi terrarumque instruis urbem, Fausto olim positam auspicio divisque secundis, Gaudentem innumeros iam libertate per annos, Ipse autem, officii posthac non immemor huius, Aeternum memori venerabor mente patronum, Dum fata in terris permittent ducere vitam, Auxilio postquam non abnuis esse clienti.
53. Dum timeo insidias hominumque canumque paratas, Luce tremens lateo, per tenebrasque vagor. Rusticus exiguo me pandit cespite tectum, Excitor hinc celeri praeda futura cani. Immatura tamen solabor fata misellus, Quod tibi sum et pueris esca futura tuis, Qui nemorum dominam rogitent, nostrum ut sit in agris Rustici ab insidiis tutius usque genus.
54. Quid toties dictis urges, Leonarde, severis Quaeris et incepto me revocare gradu? An videor clypeo vitare Cupidinis arcum Posse, deos quando cum Iove vincat Amor? Non adeo constans circum praecordia virtus Duritiem haec silicis frangere forma potest, Tam bene compositis pulchra est mea Cynnama membris, Quam melius pictor fingere saepe solet: Longa coma est solis radios imitata colore, Quam circum religant aurea vincla caput, Perque genas roseus decor atque immista ligustra Sparguntur, vernis floribus apta magis. Indo frons ebori similis nitidissima ridet, Quae spatium iusto margine facta tenet, At gemino cernas oculos splendere sub arcu, Non oculos sed enim sydera clara poli, Obtutu faciles, dum parce atque arte moventur, Quos circum volitat, ludit et acer Amor, Spicula coniiciens exhaurit et inde pharetram Eque hominum sensim pectore corda rapit. Hinc medio pulcher nasus demittitur ore, In quo iam livor crimina nulla notet, Labra fere illius latitant sub vallibus arctis Purpureoque apte mista colore rubent, Candentes intus duplici stant ordine dentes, Posthabeas purum lac quibus atque nives, Verba unde egregio veniunt comitata lepore, Mollia quae reddant rustica corda virum; Nascitur hinc dulcis depellens nubila risus: Tum videor coelo mistus et esse deis. Excipitur collo tereti ceu marmore vertex; Sub strophio culti delituere sinus, Quos modice subter distendunt acria poma Saepius in morem concita lenis aquae, Vere novo huc illuc cum fert placidi aura Favoni Marmora, ventorum sed rabida ora silent. Caetera, non Argos, sed quae sub veste teguntur, Esse equidem externis deteriora nego: Brachia naturae iusta sub lege parentis Ostendunt artem, candidulaeque manus Longae adeo lataeque minus, nec nodus in illis Apparet quisquam, venula nulla tumet. Sustinet augustum corpus perfectaque membra Pes brevis, exiguum serica texta premunt. Quid referam dominae coelestes carmine motus, Quos etiam populus laudat ad astra ferens? Denique seu ridet, recinit, saltatve, sedetve, Grata mihi toties vincula tendit Amor. Non ergo mirere tuum, Leonarde, Cichinum Lascivo collum supposuisse iugo, Postquam sese offert species tam rara benignam Servitiumque manet gratia magna meum. O superi, quater efficite in mea vota vocati Hoc proprium ut servent saecula longa bonum.
55. Philippi Ragonensis sacerdotis tumulus Qui iuvenis magnis intentus rebus agendis, Quique senex vixit usque quietis amans, Integer et sacra sat relligione deorum Notus, in hac vitae luce peregit iter. Rex divum, qui hodie terris petis astra relictis, Servum hodie dominum da per inane sequi.
56. Quid dicam quod sol nitidum caput abdidit atra Veste, nec in tenebris Delia monstrat iter? Sydera nec radiis splendent velut ante coruscis, Sed coelum obductum nubila densa tenent: Omnia defuncto domino tristantur et ingens Terra tremit, tumulis umbrae abiere cavis. Detestanda hominum soboles, quae sacra magistri Non verita est altae figere membra cruci, Hanc nos fundentes lacrimas veneremur et alto Cum gemitu, en palmas pandit ad astra vocans. Haec hodie maculis animum purgabit iniquis, Haec hominum foedus sanciet ante deum.
57. Magne Pater, numero trinus, virtute sed unus, Qui terras moderare aethereamque plagam, Si, dominum extinctum testantia, nubila terris Abstulerant lucem nocte dieque vagam, Pelle, Pater, tandem, Phoebo sua lumina reddens, Nec lateat denso Cynthia clara polo. Omnia laetentur, postquam surrexit ab alto Rex tumulo atque Herebi limina fracta dolent. Spem moriens homini, surgens dedit ille salutem, Hinc patet ad trinum iam via lata deum.
58. Cernitis haerentes in eodem corpore fratres? Sic etiam haerentes corde animoque sumus. Viximus in tenebris, si vita est crescere, at hora Edidit una duos, abstulit una duos.
59. aliter Viscere concreto exorior sub corpore eodem: Fecerunt geminos brachia, colla, pedes.
60. aliter Astrorum vires qui nescis cerne gemellos: Uno etenim extincto, extinctus et alter obit.
61. idem aliter Quid frater fratri nocui, sub ventre parentis? Cur miserum velles perdere morte tua?
62. idem aliter Fata eadem, diversa immo, sunt fratribus: ortus Occidit hic, oriens occidit ille prius.
63. Abstemii Nec geminos dicas queis unum pectus, in uno Pectore corque unum truncus et unus inest, Nec dicas unum, bifido qui vertice duplex, Bis geminaque manu est, bis geminoque pede.
64. aliter Atque unum atque duos in eodem corpore mater Nixa: nec est unum nixa, nec illa duos.
65. ad Naiadem Latiacam Desine turgidulis fontem corrumpere ocellis, Huc Latiis nuper, nympha, vocata iugis: Pontius, Hyspanum certo qui foedere amicum Constituat, Veneta carpit ab urbe viam, At prius egregios posuit tibi, diva, recessus, Hunnia ne vitreis sola careret aquis. Numine sub gemino urbs Pontis nymphaeque quiescat, Perpetui hinc latices, perpetua inde quies.
66. pro Celso Bellino Sic vos omnipotens aeternas usque ministras Divinae mentis Iuppiter esse velit, Nec trahitis vellus cum iam mortale, labella Morsa notent, teneras neve saliva manus. Incolumen servate, deae, servate venustum Bellinum, haud vita dignior ullus homo est, Vel spatium annorum (si fas) cohibete Cichino Et date dilecto fata aliena seni.
67. Abstemii: de fonte Latiaco Pontius huc duxit, populus dedit aera. Liquorem Hauri, hospes: nihil est hoc mage dulce. Vale.
68. eiusdem Hospes ades, puroque sitim restingue liquore, Aptior hac nulla est unda futura tibi; Cum bene sedarit fessum te argenteus humor: "Perpetuum - dices - Pontia lympha flue."
69. ad Abstemium et Cichinum Tres partes animae meae hinc profectae Ad vos sunt, rapido aestuante Cancro, Abstemi optime et optime o Cichine Et Pontanus et ipse Gozedinus Sporenusque animi facetioris, Omnes (nam fateor) bene instituti, Omnes suavidicique et integelli, Secum habent Charites Cupidinesque Et totum genus elegantiarum, Queis nullum hospitium aptius parare Quam vestrum potuere ubique sarctum Et tectum Aonidum choro sororum, Quare quicquid erit virorum habete Et (si mi cupitis bene et beate Esse unquam) mihi reddite hos sodales, Multa iam satis invicem locuti. At vos, plus oculis utrisque amati A me, deliciae meae, sodales, Cito ad nos Utinumque cogitate, Nec mora, efficite ut viam voretis, Dicta nomine iam meo salute Meo Abstemiolo Cichinuloque.
70. ad Luisinum Reddimus tibi iam tuos sodales, Inviti licet, aestuante sole, Qui ad nos attulerant novos lepores; Hos non immerito colisque amasque, Ut caros decet optimosque amicos Et virtutibus elegantiisque Plenos, at lepidos nimis sodales Cito surripis, ut redire ad urbem Qui actutum iubeas salute dicta, Quare aut ne digitum quidem recedas Posthac a probulis venustulisque, Dilectos magis aut utrisque ocellis Nobis tam cito ne invide sodales.
71. ad Georgium Cichinum et Leonardum Pontanum Pontane, et mihi iunctior, Cichine, Quam fratri bonus est piusque frater, Quid rerum geritis simul recessu In vestro nimium cupito utrique? Studetis veteres bonos poetas Doctis fingere versibus subinde, An longos teritis dies loquendo Nunc haec, nunc alia, inde multa praeter Iam narrata alia, ut solent amici Fidi, candiduli, boni, integelli, Quales vos fateor fuisse et esse, An fructus legitis feracis anni, Quos tellus tulit et dies laborque, Anne semina spargitis per agros? Haec vestra est modo cura, nec metendi Est vobis studium. Iuvat per arva Subacta assidue serendo, arando, Noctes ducere candidosque soles: Hinc vobis nimium placet recessus, Vos hinc agricolae repente facti. At vestrae ut valeant, Cichine, vires Istos assiduos pati labores, Nervi sint licet integri et valentes, Rumpentur satione, ni modus sit.
72. ad Abstemium Abstemi, pater elegantiarum, Quae sunt quaeque futurae in urbe nostra, Quaeris cur placeant utrisque amicis Tantum sordida rura tamque amoeni Colles Faganeae atque aquae et recessus, Pontano, cupido tui, et Cichino? Vere dant varios per arva flores Rura candida, spiritus salubres, Membra queis animique nutriuntur, At largas medio calore messes, Anni spemque levamen et laborum, Nec, clausis velut urbibus, patenti Agro Syrius instat aestuosus. Autumnus, decorans novis racemis Vites, dolia replet, hinc bibendo Curas pellere mentibus valemus, Et mala uberius pira et reponit Coenarum leve non decus bonarum. Rura nonne hyemes tepentiores Urbes quam faciunt suis colonis? Quas agunt modo spiculis acutis Figentes volucres, modo prementes Veloci lepores canum caterva: Ergo semper arando, vel serendo Noctes ducere nec dies necesse. Hinc utrisque placet satis recessus Noster, agricolae hinc utrique facti, Pontanus tuus et tuus Cichinus.
73. Ad coenam me hodie, boni sodales, Vocatis precibus: nihil necesse Unquam candidulos precari amicos, Augusti celebremus ut Calendas, Ritibus veterum optimis sacratas. Non mensae Budriana vina desint, Non Rosacea, quae tenent saporem Candoremque rosae simulque nomen, Quae non immerito fuere magno Avis in pretios, haud minore nobis Quam Cretae Veneta solet Lyaeus Esse urbe, undique quem petunt per orbem Mortales cupidi satis palato Fecisse atque animum levare curis. In primis tamen haec decens puella Ministret Veneres Cupidinesque, In nos coniiciens vagis ocellis, Tum convivia condiamus omnes Dulci colloquio, ut bonos sodales Convenit facere et facetiores, Tum quisque ordine et invicem hauriendo Plena pocula proximo ministret: Sic pater Bromius iubet Calendas Augusti celebrare nos sodales, Ut toto valeamus esse in anno, Laeti atque incolumes, bene et valentes.
74. de Iacobo Florio Dum patrio contente solo, Flori optime, flores, Omnia complesti laetus odore bono, Sed cupis externis populis quod spargere odores Eximium florem terra aliena necat. At secure iace, nam pullulat undique radix, Quae sobolem exornet floribus usque tuam, Dum fora, dum leges, dum ius servabitur aequum, Floris odor vivet, crescet et auctus honos.
75. pro Leonardo Pontano Phoebe, decus coeli, rerum pater optime, nosti Gramina qui medica maximus arte deus, Ne pigeat iuveni succos afferre salubres Languentem dudum quem male febris habet, Pocula nec prosunt commixto oblata sapore, Nec quicquam medicas saepe adhibere manus, Tu potes incolumen intuitu sed reddere ab uno, Aspice Pontanum quare age dive libens. Ille memor meritos quamprimum reddet honores Teque canet docto carmine teque lyra.
76. Quo tibi numeros, amice, pacto Laetos mittere vel queam iocosos? Abstulit mi animum dolor recens, heu, Gaudii super est nihilque risus, Flebis tu quoque, nam pium geris cor Et tristes miseraris usque casus: Petrus, flos iuvenum elegantiorum, Quotquot Utinea vagantur urbe, Nuper funere mersus est acerbo. Heu fata impia, sors fera, astra dura, Heu Parcae iuveni nimis severae, Tam bellum iuvenem atque tam venustum Immites potuistis enecare? Vos demum merito invidas vocari Virgines scio, cum puellularum Dextra dispereat puer venustus. Te lugent pueri puellulaeque, Te domus tua tota Gurgitana, Quod prima ante diem, puer, iuventa Indigne raperis maloque fato, Gurges, gurgite mergeris sub atro.
77. de Hyeronimo Colloretano Prostratam quam cernis humi nunc turbine nigro Florebat corylus fructibus eximiis, Fundebat gratas late pastoribus umbras Et sobolem patrio foverat auxilio, Iamque pyros malosque cacumine vicerat alto Et laurum et palmas, vulsa sed ante diem est. Post similes fructus (longum depone dolorem) Saepe dabit laeto consita sylva solo, Fata immota iubent Colloretana propago Floreat ut celsis perpetuo aucta iugis.
78. In calamum versam cum iam Syringa videret Pan deus, ardori nec superesse modum: "Si placet hanc, superi, - dixit - mutare figura, In tenues flatus me quoque vertat Amor".
79. Purpurei flores, super additaque arte ligustra, Munera quae mittis grata futura mihi, Ingenium studiis ardens Nicolae Cichino Ostendunt, pariter candidulumque animum. Quid tibi tam caro reddam pro munere? Ni me Accipias totum, nil satis esse reor.
80. Lygdamus et Phyllis tumulo conduntur opaco, Queis amor unus erat, queis erat una fides. Vixerunt pariter, lecti quos foedera iungunt, Nunc obeunt pariter, unus et est tumulus. Desinite unanimes nati lugere parentes Deterior lacrimis ne sit utrique quies.
81. de Faustina Mancina Romana Rura miser repetas, repetas et aratra, Cupido, Nec, prius ut, septem collibus esse velis, Quae sedes tibi certa suo spoliata decore est, Turgidulis oculis hanc fuge et usque gemens. Heu spes fallaces, heu mens ignara futuri! Faustina in tenero flore perempta iacet: Haec humiles hominum potuit divellere curas At mihi solares praebuit una vices. Ergo arcus miserum abiicere stivamque decebit Sumere, dum tardis aequora bubus aras: Extinxit moriens Charites secum illa tibique Fracti animi aeternum o lux memoranda mihi.
82. de eadem Nomine te fausto quondam, Faustina, vocabant Dum pariter vivens omnibus ardor eras, At Veneres postquam tecum periere et Amores Mancinam infausto nomine quisque vocet.
83. de eadem Undique formosam quis te, Faustina, negabit? Quam non ipse queat carpere livor edax, Cum iuvenum fueris seniorumque anxia cura, Es quoque foemineis perdite amata choris; Formosam aut ergo fateatur quisque necesse est, Formosum omnino vel nihil esse ferat.
84. de Bacchi sepulchro Dum vacuus curis, Roma post terga relicta, Intentus tumulum cerno, Lyaee, tuum Pene puerili deceptus imagine et uvis, Admovi cupidas ad tua dona manus. Foelix dive, vetus cui tanta paraverit aetas Egregia artificis facta sepulchra manu; Foelix, dive, iterum, Estensi sub praeside, postquam In tenebris nomen non sinit esse tuum.
85. aliter Si mira exultas caelatis arte sepulchris, Praeside et Estensi, Bacche, superbus eas.
86. Erasmi Valvasonii Perpetuae huic lauro ramis quae prominet altis, Florentem miti sol alit igne comam. Scilicet Aonias postquam potaveris undas, Praemia carminibus digna habiture tuis, Pieris innupta cinget tibi Daphnide crinem, Praemia carminibus digna datura tuis.
87. ad Erasmum Valvasonium Qua nostros decoras crines, Erasme, corona, Illa tuum merito cinget honore caput, Nam me Pierio iamdudum fonte remotum Docta cohors numeris destituere suis, At tibi, quo properas studiis ardentibus, ultro Musa vocans gratos pandit amica sinus.
88. ad Celsum Bellinum Romanum Dum solatiolum cupis Cichino, Celse, candidulos bonos poetas Esse terque quaterque perlegendos, Heu desiderium mage aestuosum Accendis misero invidumque reddis Doctis candidulis bonis poetis, Nam quod innumeris senem venustum Vates innumeri modis celebrant Certatimque student Corycianum Nomen eruere e malis tenebris, Mentem sollicitam hoc idem fatigat Vatis pessimi et undique indiserti, Invitis quoque saeculis, venustum Celsum reddere versibus celebrem, Hoc cum non valeam valere vates, Raucus, pessimus indisertulusque Heu desiderio angor impotenti.
89. ad Celsum Bellinum et Nicolaum Pillarinum Valete, o mihi utrique utrisque ocellis Dilecti mage, candidi, venusti, Dulces, integri amici et elegantes, Celse, adhuc viridi vigens senecta, Pillarine, meis virens in annis. Cogunt me mea fata abire Roma, Invitum, fateor, bonisque amicis. Immotae at superum rataeque menti Quis potest hominum, audet aut, reniti? Sed quocunque ferar pedes, vel undis, Tam caris procul optimisque amicis, Aut vestri pariter memor meique Vivam, aut immemor omnium meique. At vos coelicolas pie rogate Ut vestro expediant iter Cichino Reddantque incolumem aedibus paternis, Fratribus, patriae et piae parenti: Movent vota deos precesque iustae. Quod, si me auspiciis meis liceret Vobiscum exigere ultimam senectam, Nullis invideam beatus annis Exactis melius beatiorum. Id concedere dii negant petenti, Quare candiduli valete amici, Dilecti mage utrique utrisque ocellis.
90. de Grypho cane Qui lepores, qui capreolos captare solebat, Dente feras vulpes, dente peremit apros, Heu cadit indigno ante diem percussus ab ictu Ne domino ulterius esset ut ante comes. Rustice, qui nostrum potuisti perdere Gryphum, Sis merito rabidis grata rapina lupis, At tu, Gryphe, canes quod praestantissimus inter Vixisti, numeris nunc quoque vive meis.
91. ad divum Nicolaum Has ceras tibi, dive, sacras, haec thura precesque Nauta vagus, pueri, casta puella, dicant, Hic, quia saepe maris mediis servatus ab undis Pene rate infracta littora nota petit. Hi, dextra adiuti, virtutis ad ardua surgunt, Ne teneros tardent invia saxa pedes, At meritas solvit grates virgo aurea gestans Munera, cum thalami foedera sancta colit. Annuus hic sit honos, Nicolae, atque annua dona, Supplicibus quando das bona tanta tuis.
92. ad Georgium Cichinum Post mortem immeritam Nasonis, parve Cupido, Heu nullum reperis, qui tua gesta canat, Dum tristis volitas, mater comitatur et una Quaerit, nec quenquam comperit illa dolens. Te Venus at tandem misero solatia nato Invenit et vati carmina docta dedit: Provenit hinc summus candor tibi, docte Georgi, Nanque Venus vatem te facit egregium.
93. ad Curtium Colloretanum Parce puer clarum Nasonis laedere nomen, Quem Venus artificem quenque Amor ipse colit, Nam nullum egregio fast est componere vati, Qui prius aut qui nunc dulcia furta canit. At nos, turba ducem rauco clamore sequentes, Huc illuc trahimur, ut Venus ipsa iubet: Si potes horum artes fugias et vincula, quaeso, Vel doceat Naso te quoque amare, puer.
94. Riccardi Portuneri Ambobus mihi ni meis ocellis Esses carior o domus Cichinae Lumen, quantum oculos meos te amarem, Quod non fit, nam amo plus meis te ocellis; Quare si cupis, est tibique gratum, Quantum lumina amari et esse carus, Carmen suaviolum tuum remittes, Quo curas animi levare possim. Nam ego torqueor omne perdidisse Tempus praeteritum trium dierum, Quod, si carminibus tuis medellam Praestabis solitam mihi misello, Portunerius usque praedicabit Te fuisse sibi suam salutem.
95. ad Riccardum Portunerium Nec te plus oculis meis amare, Nec caro fateor te amice corde, Abstulit mi oculos Amor protervus, Fixo vivere praecipitque corde, Quare quantum animae est super misello, Riccarde optime, te hoc amem necesse, Ne ingrati subeam notam pudendam. Quod, si carmine Deliae valerem Cornu flectere duriora corda, Usque ad millia millies trecenta Mittet carmina iam tuus Cichinus. Tunc se vivere sentiet beatum, Tunc te plus oculis suoque corde, Lumine integer atque flatu, amabit.
96. Quod clara insignis facie cinctuque decoro In somnis cupidum praemia ad ampla vocas, Phoebe, decus vatum coelique, in margine fontis Curtius hanc laurum luce nitente dicat. Tu, veteris flammae non immemor, arboris altae Perpetuam miti lumine tolle comam; Contegat haec iuvenem, teneros dum ludet amores, Haec merito exornet vatis honore caput.
97. Improbe quid properas implumes perdere natos Rustice? Nam matrem funera acerba necant. Nec movet e nido parvas clamare volucres, Nec circum matrem saepe volare caput, At tibi saevitie pro tali verberet agrum Grando, mala ut pereas, rustice inique, fame.
98. ad Cornelium Frangipanem Quid fles longaeva confectum aetate parentem, Carmine quem poteris reddere perpetuum?
99. Crediderat tenebris mors atra involvere Petrum, Petrus at e tenebris clarior usque micat. Hoc faciunt nati, sed enim Cornelius arte Phoebea peragit tam pia iusta patri.
100. Egregium invidit natis mors atra parentem, Ne clara ulterius prole superbus eat; Unanimes nati invita mox morte perempti Restituunt luci nomina clara patris. Hoc voluere omnes, potuit Cornelius unus Efficere aeternum seque suumque genus.
101. Exiguum panem qui frangunt ungue leones Dant cognomen avis, Petre, tibi atque tuis. Accipis a duris nomen durabile petris Saecula ne quidquam longa abolere queant, Perpetuum et pietas faceret te et vivida virtus, Sed tantae sobolis sit satis esse patrem.
102. Iuppiter, an frustra te regem hominumque deumque Credimus, anne fluunt omnia mente tua? Quid rapidis terras fumantes ignibus uris, Nec movet alma Ceres viscera tosta gerens? Si te forte novis correptum ardoribus ad nos Mittit Amor, madido tutius imbre veni. Coniugem ita eludes, nostris hoc denique pacto Succurres votis et potiere tuis.
103. Si sapiens cautis Lacedemon furibus ampla Praemia proposuit ingenia alta fovens, Bubonem ante oculos ipsis qui furibus aufers, Quae tibi re in tanta munera digna damus? Sed Garbinus adest instans, Brunellus et una, Civibus ut pateant quae male furta latent, Quare ne in lucem fac prodeat ipsa volucris, Vel quadrupli poenam solve notamque subi.
104. Dum rastris sulcos Lycidas invertit acutis Et medio tardat pellere sole famem, Corvus adest panem prospectans caseolumque, Sacculus ut modica parte reclusus erat. Ter rostrum extendit crocitans, ter colla retractat, Sed lapsum tandem vincla relaxa tenent: Corve rapax, tentas furari aliena, sed idem Insidiis captus praeda aliena manes.
105. ad Cornelium Frangipanem iurisconsultum Saturnalia sunt dies iocosi Dicati Veneri Cupidinique, Baccho, laetitiae, iocis, choreis. Adeste o probulae venustulaeque, Dulces, candidulae simul puellae, Comptis crinibus, ore pernitenti; Spectator bonus est poeta vester, Facundissimus omnium patronus, Urbe, litibus et foro relictis. Quare promite quicquid est leporum In vestris oculis sinuque culto, Dulces intuitusque blandulosque Risus, ceu Charites pedes moventes. Certatim arripite optimum poetam, Circum ducite mollibusque gyris, Doctum cingite dein caput corona. Tollet postmodo laudibus trecentis Vos Cornelius elegans, venustus Curis posthabitis negotiisque, Saturnalia cum dies iocosos, Dicatos Veneri Cupidinique, Canet carmine blando et erudito.
106. Qui nympham, bone fons, altis in collibus edis, Versibus aeternum fons celebrande meis, Et nemorum custos et noctis, Luna, parentem Quae pulchrae sobolis non semel esse iubes, Aspicite ah misero iactantem pectore flammas Pastorem et sicco pellite ab ore sitim, Naucelli ad ripas dominam mistasque puellas Dum spectat mira ducere ab arte choros. Nam modo surgentes facile est sedare vapores, Fontem undis vitreis, rore geluque, deam. Dive, tibi gratus statuet de marmore tectum, Inscribens signis, aurea Luna, tuis.
107. Ter decimum vixi sat adhuc foeliciter annum, Dum Veneris gessi libera colla iugo, Anna sed imposuit finem melioribus annis, Lumina ut aspexi purpureasque genas. Tu vero insani testis, Naucelle, furoris Merge meum sacras ter caput inter aquas: Et deus es, liquidis arsisti et nuper in undis, Inventa est antro post medicina tuo. Ipse annum hunc Annae tota cum mente dicabo, Quas potero grates et tibi laetus agam.
108. Has Cereri segetes atque haec vineta Lyaeo, Culti ruris amans, Mopsus utrisque dicat. Tu bona crescentes primis dea tolle sub herbis, Ut capiti dentur spicea serta tuo; Tu pater a tonsis ictus depelle malignos, Cornibus atque uvis cinge superbe comas. Ille per ardentes aestus hyemesque nivales Carminibus laetis munera vestra canet.
109. Has Fabii inferias luctu fratrumque querelis Advenio, externis umbra vocata locis, Quem neque Germani potuerunt sternere ferro, Crebra nec accenso sulphure pila ruens, Infrenes subigit populos dum Caesar et urbes, Moenibus extinctum nobilis Ulma tegit. Immatura eheu mors aufert magna trophaea, Nec sinit invicti Caesaris arma sequi. Corneli, tamen haud faciam haec dispendia tanti, Si numeris fratri nomina longa dabis.
110. Quae quondam ardentem fugiens Peneia Phoebum Nympha dedit sacrae laurea serta comae, En iterum in ramos mutat sua membra virentes Et varios flores gestat utraque manu Tempora ut eximia victricia fronde coronet, Cui faveat Mavors, cui faveatque Venus, Quo, Ronchedine, es quoniam decoratus honore, Sis Veneris miles, sis quoque Martis eques.
111. in obitu Celsi Bellini Romani Delitiae Charitum Veneris purique leporis, Celse, brevi ante diem conditus es tumulo. Quamvis septem ultra sex denos videris annos, Invidit Latio mors decus atra suum, Dum te Parma senem, Placentia dumque venustum Certatim merito semper honore colunt. Scilicet Elysias ut sedes ante parares Grimano, dominum per loca amoena vocans. Nunc laetas ambo teritis sermonibus horas, At nos turgidulis flemus utrunque oculis.
112. Has lacrimas gemitusque imo de pectore ductos Care mei coniux pignus amoris habe. Invisam optarim tecum una solvere lucem Natarum pietas ni superesse velit, In tenebris moriens quas tu cum matre relinquis. Ah nimium uxori fata maligna tuae! Unanimes, quaeso, fratres succurrite egenis, Vos moveat probitas vosque Thealda fides.
113. Invisae Veneris temnens et spicula et arcus, Execat ipse sibi pondera iniqua Mycon, Neve queat rarum tenebris involvere factum, Luce palam divae vilia membra dicat, At tibi, magna parens, quatiens et tympana et aera, Foemina iam donat seque animumque libens.
114. in obitu Danielis fratris Si gemitu lacrimisque piis iustoque dolore Dii quenquam luci restituisse velint, Quanquam oculos densis mors clauserit atra tenebris, Te, Daniel, revocet tota Cichina domus. Sed memores fati non exorabilis una Omnes verba tibi mentem animumque dicant Ut patrii referant olim per saecula colles Te sibi teque tuis rarum obiisse decus.
115. Abstemii de eodem Tota domus te maesta gemit sine fine peremptum, Te, Daniel, patria flebile maesta gemit, Te quoque longinquae lugent tot millia gentes, Nam domui et patriae carus et hospitibus: Aucta domus virtute tua est, patria aucta decore, Largus opum hospitibus commodus unus eras.
116. de eodem Te subito casu non aspera fata tulere, Ne dolor in lento longior interitu, Aedibus in magnis, amplexu in principis, inter Oscula nobilium, mors ut honesta magis, Et procul a patria atque tuis, ne si morientem Aspiceret mater commoreretur anus. At cadis ante diem medioque in flore iuventae Longius ut vivas commodiore loco.
117. in obitu Sertorii Colloretani Te quoque, Sertori, crudelia fata tulere Invisaeque iubent mortis adire fores, Iulia ne tanto tellus gauderet alumno, Mavors, Phoebe, tuis artibus eximio. Dum pius acceleras caros invisere fratres, Ah nimium ante diem gurgite mersus obis. Haec erit atra dies, donec Coryleta vigebunt, Donec erit Turris, et mihi flenda diu.
118. de eodem Cum te Mars validis puerum fovisset in ulnis, Temperie mitis sol aleretque bona, Tam bene compactum haud poterant dissolvere corpus Proelia, morborum taedia, longa dies. Hoc tibi, Sertori, insidias elementa pararunt; Infandum admittunt lymphaque noxque scelus. Meduace, hunc vitreis et agentes Naiades undis Ne pigeat vestris inseruisse choris.
119. de captura urbis Durae in Germania Sic ego crudeles artes durosque labores Militiae novi: Mars truculente, vale! Quid fera castra sequar, vigilans noctesque diesque, Si sunt militibus praemia nulla tuis? Nec mihi muralis superem si moenia primus, Nec mihi servato cive corona datur. Mutarunt populi mores regesque patresque, Surgere quos auri suadet ad arma fames; Nam neque pro dulci patria fera bella geruntur, Pro Laribus cara coniuge proque deis. Nullus amor iusti, laudum non ulla cupido; Insidiis tantum, res agiturque dolis: Omnia quae Pallas nunc, ipsa perosa furori, Insano belli tristia iura dedit. Iam non illatis concurritur undique signis, Nec faciunt acies certa pericla sui; Eminus accenso certatur sulphure, praeceps Per tenues auras plumbea pila volat, Quam neque loricae valeant tardare, nec arma Vulcani eximio ducta magisterio. Moenia quin etiam, si quando machina pulsat, Impete terribili moenia fracta ruunt. Testis Dura, brevi quae facta est tempore mollis, Absumpta in cineres et cito versa leves, Dura, utrunque latus duplici circundata fossa, Moenibus ah fidens militibusque feris. Non equites illi e sylva in nos saepe ruentes Profuerunt, Galli nec properantis opes: Sternuntur plumbo muri cum turribus altis, Ubia gens refugit vulneribusque cadit. Quas hominum strages, quae tum crudelia vidi Funera, non oculis aspicienda piis! Saevitum in pueros etiam pavidasque parentes, Aede nec a sacra continuere manus. Heu lucem Augusti memorandam ad funera mensis, Lucem dive tibi Bartholomee sacram! Hac Duram Ausonio commistus milite Iberus Certatim aggreditur, diripit, igne petit. Arma aliae hinc metuunt invicti Caesaris urbes Atque gravi subdunt colla soluta iugo. Iuliaque in primis bipantentes cardine portas Pandit et hostiles iam tremebunda sinus, Demum, Maenapiis accincta paludibus, ultro Geldria se cum ipso principe tota dicat, Venla licet, Mosa et vallo munita, repugnet, Nec duce Martino fas timuisse putet. Hosne viros inter crudeles verser et enses, Assuetus numeris Pieridumque choris? Iam mihi Germani saltus montesque valete Aequoraque, arboribus nuda, Lyaee, tuis. Iam repeto Italiae fines atque arva beata Muneribus vestris, Liber et alma Ceres. Salve, armis studiisque potens, duplici aequore cincta, Italia, Hetruscis secta cacuminibus, Fluminibusque vagis ornata atque urbibus amplis, Sed Tyberi in primis urbeque Romulea. Omnibus huc properant gentes regionibus, orbis Una haec totius instar habere potest, Sola licet superent veteris vestigia Romae Utque prius colles pabula laeta tegant, Fornicibusque altis constructa, theatra ruinam Ostendant, arcus et sacra templa deum: Nobilia auctorum retinent vix nomina thermae, Nec fora, nec circi, rostra nec ulla manent. At nova Roma viget, veteri non illa secunda, Seu spectes aulas purpureosque patres, Qui celebrem reddunt urbem, qui limine aperto Certatim iuvenes praemia ad ampla vocant, Seu munitam arcem Adriani, super alta sepulcra Constructam, pontes seu Tyberine tuos. Quid summi referam pastoris regia tecta, Pariete quid pictos egregia arte deos? Hic pater omnipotens sontes ubi Tartara ad ima Deiicit, insontes tollit, ad astra vocans. Sunt Bonaroti etiam spirantia signa Michelli, Praxitelem et Zeusim quem superare ferunt; Stant divi delubra polum spectantia Petri, Nota satis populis relligione pia, Quae nec Turcarum rabiem, sub praeside Paulo, Nec venientem horrent ex Aquilone luem, Quamvis Germanis mala semina sparserit agris Lutherus, populos ad nova vota vocans, Alliciatque, epulis nullo discrimine sumptis, Tollat et e templis numina magna deum. At summum eloquio et sapiente tectore Paulum Insignis circum murice turba sedet, Sive opus Ausoniae fessis succurrere rebus, Sive movet sanctae relligionis honos. Hos inter virtus Grimani rara relucet, Ut nitet in culto flos hyacinthus agro. Magnanimo quales meditatur pectore sensus? Quam gravibus verbis arte iuvante refert? At domus illius fundata est legibus, adsunt Praemia certa bonis iustaque poena malis. Principis observant vestigia clara ministri, Qui domino gratum servitium esse volunt: His nulli invidiae stimuli, sed candida mens est Et sincerus amor omnibus, una fides. Nomine neu referam cunctos simul ordine longo, Atria quae celebrant Transtyberina cohors: Efficit hoc Brevius, Musarum gratus alumnus, Carmine quem Tusco ludere saepe iuvat; Hoc etiam Celsus, vultuque animoque sereno, Quem colere et nunquam sat celebrare queam, Seu praesens oculos iucundaque suavior ora, Sive absens penitus pectore fixa gero. Tantum ne inculta laedatur forte Thalia Sitque mage obscurus versibus ille meis. Pierides, unum hoc concedite: carmina vivant, Quae referunt Celsum, caetera rauca cadant, Cultus ut hic senior tanto noscatur amore Dignus, ego incana semper amasse fide. Pacem ego, Mars magne, viros et pacis amantes, Anteferam bellis militibusque feris Et securus iter mihi, quod monstravit Apollo Primaevo, ipse albis crinibus usque sequar.
120. de Lucia Solis Mortales stupuere duos lucescere soles, Lucia dum terris lumina clara dedit, Aureus at plures veritus sol surgere soles Hanc rapit, ut luces solus in orbe regat. Invide cur nostrum properasti perdere solem, Lucidius speres ni iubar inde tuum.
121. de eadem Lucia dum vixit Soli coniuncta marito, Fulgebat gemina terra beata face, Nunc soli aethereo iungit sua lumina, coelum Clarius hinc gemina luce repente micat.
122. de Princivalle Mantica Fulve leo, ternas super astans ungue columnas, Nigra alis aquila flammea tecta tenens, Si praedas congessi auceps, venator utrisque, Nomine si Princeps re quoque Vallis eram. Quadrupedum rex, ore gemens, miserare iacentem, Alta petens, volucrum maxima, rore riga. Cum peragi aspiciet nostro pia iusta sepulcro, Anne hominum quisquam lumina sicca geret?
123. de eodem Qui lepores canibus per devia quaeris odoris, Gallicus excitos ut per aperta premat, Perdices qui deturbas indagine obesas, Ut ferus accipiter impete et ungue petat Extinctum venatorem deflete frequentes Quem primum aucupio Naiades ... Naucellusque pater, tectas seu cespite prodit Ille feras, per agros, seu volucrum agmen agit Integer et claro nitidus splendore docebit Martia quo fuerint tela agitanda modo, Queis colere officiis patriam carosque sodales, Qua deceat certam ad sydera inire viam. Spargite iam cineres sacro Manesque liquore, Umbra et in obscura dicite valle vale.
124. de eodem Da pius extincto lacrimas venator et auceps, Quem fera, quem volucris victa dolore gemit.
125. ad Nicolaum Prosdocimum sponsum Spicula torpuerant pueri faculaeque parentis Atque hominum sensus tristis habebat hyems, Excutis hunc ardens subito, Nicolae, veternum, Quisquis adest miro tactus ab igne calet. Hinc Venerem poscunt pariter iuvenesque senesque, Voce canunt Hymen, o Hymenaee, veni. Quos fausto auspicio concordes iungis amantes, Hos etiam aeterno foedere iungat Amor. Da Nicolae, modo tot basia grata Smaragdae, Quot dat rus campis vere nitente rosas.
126. in obitum Perinae Cichinae sororis Templum hodie Christi genitrix de more reviset Eque sacra nati pendula membra cruce. Surge, soror, tenebris animi cum nocte fugatis, Post dominam ad templum sedula carpe viam, Neu timeas inde alta poli convexa subire, Sol tibi divino lumine pandet iter.
127. Alma Venus lucem profert, qua maximus auctor Christigenum nobis a patre iussus obit. En sacra, dilecta soror, cruce brachia pandit, Inque salutiferum te vocat ipse sinum. Nosce deum subito praesenti numine plena: Cum Christo credas dulce, Perina, mori.
128. Tres fratres, tria castra tibi cum monte dicamus : Numine sub trino, lane, tuere pater.
129. Iane bifrons, tibi tres fratres, tria castra dicamus: Haec tu cum sacro monte tuere pater.
130. Unicus esto haeres rerum, Cichine, mearum: Dat deus his pura simplicitate frui.