CroALa, 2024-05-16+02:00. Nodus CHAULA.bell-07.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/CHAULA.bell-07.xml.
Iam iubar auratum rubeo crinitus ab ortu Delius attollens radianti lampade mundum Lustrabat pelagique novo cum crine profundi Irradiabat aquas; quatiens per nota iugales Signa poli terreque plagas et roribus undans, Ibat purpureis et lumina temperat astris. Illicet ut, toto postquam resplenduit orbe, Orta dies tantos iam iam visura cruores Effusos campis et flumina mixta natare, Surrexere duces angusto tramite moti, Quos brevis unda vadis interlabentibus amnis Abgregat ausuros, nimis heu miranda futuris Gentibus atque nefas nullo reparabile mundo, Iam densant acies, feriant iam prelia reges; In cuneum stipantur equi, bachata tumultu Castra tonant magno, cladis venientibus horis. Tum peritura manus stridet, lucemque diemque Aspernata fremit. Miseros vicinia mortis Precipitat multos; sunt paucis dulcia vite Gaudia, qui trepidant et se pallore coercent. Nec minus Arthous miles per castra vagatur Effera barbareis passim vallata catervis: "Bella iube, da bella viris, fortissime regum, Arsacida, "culpantque moram damnantque perire Tempus et a ferro dudum cessare cruento. Efferus ast Pacorus, postquam funesta venire Summa videt tantosque suos certare furore Augurio nullo, visis nec territus extis, Signa movet belli. Paucis tamen ante ruentes Admonet et turmas istis dux asperat orsis: "Miles, in Ausonias semper fortissime gentes, Miles et in scelerum vindex fortissime culpam, Adventasse palam summi certaminis horam Spectatis nobisque dari per Fata triumphos Ingentes. Totis satagit Fortuna profecto Viribus in Charras latum componere mundum. Vidimus en tante nuper primordia pugne, Vidimus, o proceres, et quantum Fata fatiscant Sensimus, Arthoas cum duximus ire catervas In Sirios, totumque solum cum vidit Eoum Parthus et in patriam victor remeavit ab Indo. Esto quod adverso ducamus numine castra, Quod tamen haud paveo, si mens michi provida casus Est ducis Hesperie. Labieno Fata potenti Prospera sunt certe, qui, libertate verendus, Roma, tua primo Martis certamine totos Impulit Assirios populo servire Latino. Si quis forte deus nobis adversa pararit, Dux erit hic vester felicia signa revellens. Sed, quid adhuc moneo? Video vos bella vocantes Vocibus horrendis, video vos pectore Martem Impavidos portare ferum. Cognosco tremendum Agmen. Et expertum mecum bona Fata lacertis. Pergite iam, proceres; et pergite, turba, profusis Viribus in Latios, odiis pugnate cruentis Et crimen conferte palam. Videamque natare Undique bellantes perfuso sanguine campis". Illicet alma Ceres turme est assumpta superbe, Bachus et auratis spumat crateribus ingens. Ast, ubi magnanimis propulsum vocibus ultro Extitit agmen ovans per pectora rumpere ferrum, Protinus, inversis castrorum turribus, agros Provolat in patulos. Nullus stetit ordo ruenti, Sed, per stagna means, placidi iam fontis ab ipsis Aggeribus populatur aquas rumpuntque vadosis Saltibus omne nemus; ripe solvuntur et amnis Equore discurrunt. Clamant: "Date bella, Quirites". Intellecta fremunt confuso murmure turme: "Ad campos prodite, feri. Venit ecce supremus Ille dies Latiis. "Antonius inclitus auctor, Ut quoque barbariem vidit super arva vagantem Fataque Romano spondentia Marte triumphos, Illicet Ausonios ingenti voce furentes Impulit in planum summo descendere vallo, Talibus infremitans verbis: "Non hortor in hostes Rumpere, Romani; nec solus castra potentis Italie conduco, viri. Nam ductor et auctor Quilibet est ingens. Vobis decor ipse salusque Marte erit exacto, doceo sed signa polorum Atque deos summi palmam spondere trophei. Ergo alacres certemus;" ait "funesta minatur Ista dies Pacoro. Parthum succumbere cerno, Fortunamque bonis video iam surgere signis". Heu miser, hoc bellum qualem tibi reddit honorem, Heu miser, et quantum stares sublimis in Urbe Si tibi visa forent Nilotica litora nunquam, Si non exuvias regis Fortuna dedisset! Nam neque, blanditiis lapsus per colla marite Lagidis, equoreum turbasses Nerea numen, Leucade qua surgunt pelago convexa, sinusque Ambrachie qua substat aquis et montis origo Fluctibus assiduis multum lapidosa marinis. Quo ruis, Antoni? Quo te furor evocat ingens? Gaude, Roma, tamen quocunque parante venire Perdita Crassorum patrie iam signa iacentum. Leta sub hac acie quantos tibi tradat honores, O Latium Fortuna vide! Tua iura tenebit Nunc vagus algenti prolabens gurgite Rhenus Totaque perpetuis Germania plena pruinis; Dacus et infandi capient tua iussa Geloni, Persica cum Siriis parebunt arva subactis, Nunc Arabes, gummi noti stillante Sabei, Indica que longus perstringit et opida Ganges. Ibit et ad Mauros et regna calentia Phebo Vis tua, Roma potens; tibi serviet Africa quondam Ausonie conquesta bonis; tua sceptra Britannus Orabit cogente metu; iam flumen Hyberum, Te patiens transire vadum, dabit ire per hostes; Stabit in orbe nichil quod non tibi pareat omni. Tum quoque Ventidius semper per bella tremendus, Sicut equo sublimis erat radiantibus armis, Protinus ingenti merso munimine valli Evolat, adverso super extitit aggere campi, Qua fera barbaries pratis cursabat apertis. Horrida terribili fuderunt murmura cantu Mox litui, sonuere tube, sonuere per auras Bellica signa leves. Iam contonat omne viarum Limen et astrident campi, vallesque cavique Vocibus exultant, rigidis et saxa cavernis Exprompsere sonos; colliditur ether ab alto Murmure clamantum, volat undique stridor oberrans. Alpibus haud aliter silve fremuere nivosis Postquam Sicania fratres a sede volantes Ethera per totum, glomeratis imbribus astris, Arboreum invasere nemus, silvasque fragore Umbrantes trivere fero; nam missus ab ortu Turbidus hinc Eurus, glaciali et frater ab Artho, Hauster et a Mauro, bellum gentile sub ipso Monte gerunt rapidi, ramos frondesque diremptas Flatibus alternis agitant per inane protervi. Ast, honor et splendor tanti certaminis, heros Ventidius, nil plura morans, sed primus obardens, Audet fraxineum prelato volvere contra Robore barbaricos truncum cum Marte ruentes. I per bella vagus, Rome clarentis imago, I, generosus amor, patrie spes nobilis una, I, moriture minus: sacrum si carmina vatum Carmina quid possunt, Latia tu semper in Urbe Ceu Curius, ceu Brutus eris Deciusque Camillus. Mars autem, Otrisia veniens tellure cruentus, Sanguineos stimulabat equos hinnire per auras, Dum medium se se ipse viros certare parantes Impulit horrendus visu gestisque profanus, Cui iuba concreto pendet per terga cruore Ignea, cui stillant oculi fulgore corusco, Fraxinus in dextra Tracum que cede rubebat, Plumaque roranti supra fera pectora tabo. Impia turba virum sequitur metuenda furentem; Et pavor, et luctus, dolor et comitatur euntem, Terror cum rabie, furor efferus, atra ruinis Fama cruentatis, casus cum peste maligna. Ast ubi sanguineus medio stetit equore Mavors, Illicet eiectans clipeum post terga rubentem Cedibus infandis, caput et crudele iubatum Concutiens, sublime trabem per inania sevam Verberat et campum furioso turbine fixit, Iam signum ferale mali, turmasque morantes Precipitans, crudo pectus cum verbere pulsat. Nec minus exardens rubeum germana flagellum Tum Bellona ferens, mediis se casibus infert. Que, simul aspexit fratrem per prata furentem, Nempe Pharatroniam summis conatibus hastam Elevat armipotens et cunta per arva sonantem Propulit, astridens magno que pectora postquam Turbine Ventidi tetigit, se margine transfert. Protinus ingenti pulsus fervore nefandi Ausonius belli, stimulans calcaribus acrem Girat equum; volucrique ruens per gramina saltu, Aspicit immensis venientem viribus unum Caldea de gente satum, quem robore sevo Impetit audentem tanto concurrere motu; Sed ferus irrumpens iactus per pectora, postquam Solverit insutum validis toraca catenis Armaque purpureos pepulit confracta per agros, Omnia barbarei precordia militis haurit. Qui miser, ut vulnus sensit ferale subactum Acclinansque caput, moribundus concidit herbis; Indeque, conspectans generosi lumina Phebi Celorumque plagas, mortis ventante tenebra, Labitur indignans, oculosque in Fata natantes Clausit et ad Manes ivit conquestus Averni. Ecce per adversum veniens prelatus Emaurus, Urgens cornipedem proclivo fulmine quercus In Latium festinat iter. Qui, viribus ornum Rupit ut immensis, et fugit in ethera truncus, Provolat accurrens campis: "Quo proripis" inquit "Te quoque?" Ventidius dixit, pariterque recursans Irruit armipotens et pugna Martis ovantem Eminus immani cursus conamine fudit. Sic iam, Phebeo veniens furiosus ab ortu Tempestate gravi sevis et flatibus, Eurus Propulit aeriam summo de monte cupressum, Que detrunca quidem validis radicibus omnis Ingentem fecit sonitum gemuitque ruinam Arboreis superesse plagis spirantibus auris. Ast ferus Arsacides, postquam certare tumultus Vidit et undari iam prata cruore profuso, Apuleo portatus equo, se turbine magno Proripit in bellum, qua stat densata Quiritum In campis acies; et per fera bella profectus Ausonium prospectat Abum, qui Marte nefasto Primitus in Pacorum fuit ausus rumpere sevum. Nil agit infelix, rumpit sed pectore truncum Abietis ingentem; cecidit tellure recumbens. Attamen Arthous ductor, non plura retractans, Unde patet mento lorica infulta rigenti Corripit audentem leva de parte venire Theuspontem, gentisque sue qui insignia Galle Ostentabat avem cono; super ora recurrens Iam ferrum, sparsit calidum per prata cerebrum. Illico stridentes utraque e parte caterve Cursavere simul, bellum crudele moventes; Complebant stridore nemus, cautesque profundas Immugire dabant resonis in vallibus omnes; Ardescuntque tube, sevum fera cornua clangunt Accenduntque viros, stimulisque ferocibus urgent. Effera tum primo iunguntur castra tumultu, Ensibus insertant tum per precordia ferrum, Alternantque manus et vulnera fixa cruente Pectora iam pulsant. Validis cum iactibus ora Scrutantur feritate vagi, tum brachia campis Multorum detrunca cadunt, cervice recumbit Hic caput abscissa. Spectes cum poplite secto Per terras errare pedes, largumque cruorem In cuntis manare locis, herbamque rubere Sanguine purpureo, clipeos pendere cadentum, Confusumque ruit toto super equore bellum. Publius infelix veniens a stirpe potenti, Torquata de gente satus, cum turbidus ensem Elevat, heu casus, sors heu crudelis in illo Compatienda fuit! Bofarus, qui colle nivoso Natus erat Tauni, dum per fera bella vagatur, Aspicit et: "Vanum" dixit "tibi corripis omen, A manibus moriture meis". Post ferre parantem Letiferum iactum contra Theophastonis ora, Qua se coniungit cubiti e iunctura lacerto, Sautiat. Expromens omni de corpore vires, Heu miser, astricto ceciderunt brachia ferro, Heu miser, et sanguis roravit gramina fusus. Ast ille infelix, veritus nil tale sinistrum, Dum revocare manus et vulnera figere tentat, Heu humerum spectat dextra sine forte reverti. Tum truncum vidisse pavet, stetit omnis oborto Marmore per pectus, post iam tellure rigenti Vidit cum subito concretos frigore nervos. Effera telorum nubes per inane ruentum, Lancea et afflantes sevum contorta per auras, Inclita purpurei confundunt lumina Phebi; Nec spectare iubar, nec tu convexa polorum, Nec posses Tauni concernere lustra nivosi, Non Hyperboreos glacie comprendere canos. Haud secus obductis caligant astra tenebris, Nubila cum madidis mundo surgentibus Haustris Ethera continuis obnubunt imbribus omnem, Dum veniat gelida Boreas furiosus ab Artho, Flatibus alternis primo qui turbine motus Germanos prosternit atrox ipsumque serenum Provehit, et toto reddit spectacula celo. Impiger interea Pacorus per bella cruentus Effera sanguineam superarat gurgitis undam Et tabo stagnante vadum post terga profundum Liquerat armipotens, qua se conterminat alto Silva iugo montis, donec certantia sevis Prelia vulneribus medium se propulit infra. Tum ferus arrepto per queque pericula ferro Pergit ovans Latiasque furens in bella catervas Precipitat, rumpitque ferox spargitque per herbas Membra locis protrunca suis, cedemque profanam Provehit exundans fuso per prata cruore; Ense viam stricto iam iam sibi monstrat eunti, Iam sibi cedit eques, rabies infanda ruentis Turbine confuso cunta de parte timetur. Viderat hunc tali procurrere Marte scelesto Eminus Euparnus, nuper qui castra Latinis Auxerat, a Mauris veniens fortissimus oris. Protinus intorquens hastam: "Michi, Iupiter, adsis, O Latialis," ait, "michi da non vana minanti. Dixit; equum rapidum volvens stimulisque perurgens, Incursat furiosa gerens, Pacorumque furentem Cedibus alternis, qua se conterminat armus Pagine iam colli, ferit audax Marte superbo; Inde per infandas transcurrit turbine cedes. Ingens iactus erat sevis cum viribus actus. Nam pater Arsacides, tali propulsus ab ictu, Tum tenus ecce iubis pronus cum vertice summo Vadit equi, paulumque stetit velut immemor; inde, Ut sensus sibi versus adest, immite lacertis Extollens ferrum geminis, per plana timendus Ibat, et heu miseri primo qui turbine euntis Occurrunt: tali furibundus Marte ruebat. Taliter, apportans venabula fixa sub armo Cum, vallante canum turba, vallante virorum, Cunta plagis fugit dispersis retia Mauri Ardentis, spumosus aper se fulgure profert Hispidus in planum sevo stimulante furore; Hunc vorat, hunc curvis venantem dentibus asper Impetit admordens telum crudele per agros; Qualiter Arsacides, postquam sibi fervor ab armis Versus erat viresque truces, mens impia postquam Propulit adventans largum versare cruorem. Longius immensis iaculantem viribus hastam Aspicit Alphornum, qui se de stirpe Gigantum Ostentans per bella ferus per plana ruebat Ense truci, multosque necans multosque trucidans: "Quid tibi" tum Pacorus "procero corpore?" dixit "Quid tibi gente tua, sevo quid robore, nostra Si moreris, vesane, manu? Tibi, magne, Tonantem Auspitium implorare licet; "pariterque revolvens Cornipedem, ducebat iter cum mole superba. Impiger Eunimadan iactum sibi pectore confert Nequicquam validum. Nam, rupto pondere trunci, Retro redit ferrum nullo manante cruore. Ille velut turris vel ceu radicibus arbor Que penitus confixa manet: licet Eurus ab ortu Compulset Boreasque ruens, tamen ipsa potenti Cardine se servans ramos dat volvere ab auris. Atque Gigas, acri mox irritatus ab ira, Extulit ambabus pinum super ethera palmis Ambitam duris utraque a cuspide nodis, Solvit in Arsacidan sevo fervore lacertos. Hic tamen, immanem spectans descendere truncum, Transversum propulsat equum casumque fefellit. Ille dedit frustra, tantum sed verberat auras; Et figens tellure trabem, se versus habenas Pondere precipitat; Pacorus quem retro repellens, Inculcavit humo. Clamor per bella levatur Tunc ingens, murmurque ferum stridorque videntum Undique per campum. Tum formidabile monstrum, Iam rabie revocante animum turpique pudore, Erexit se mole ferox, dentesque retorquens Elevat aerium robur stipante corona Bellantum per plana virum, "Sevissime" clamans: "Arsacida, confer mecum, te consere nostro, Parthe," tonat "bello. Quo te modo proripis arvo His equidem his equidem penitus, moriture, lacertis?" Dixit, et, in latos volvens se turbidus orbes, Exingens erexit onus clavamque nefandam Proripit iratus contra cava tempora Parthi. Ille, minus fidens furiosa mole ruentem Expectare virum, paulum procursat; et ictus Adveniens pulsavit equum, qua cluna rigenti Se quoque cum dorso conterminat. Illicet audax Cornipes, ingenti percussus vulnere, pronus Procubuit moribundus humo; Pacorusque per herbas It valido privatus equo. Clamore Quirites Tum replent clamore nemus, cava saxa cavernis. Ast hic magnanimus fulvo radiante metallo Ensem corripuit, passim vallante corona Hesperia. Stricto se per fera prelia ferro Precipitat; longo venientem Panthara telo Stravit et inversum tristi mandavit Averno. Hinc Dorum tardum pedibus, per inane Libaurum Obtruncat volucrem, volucremque obtruncat Anaxen, Amputat Ymantrum, Galbon sevumque Triphonem Discutiens; tellure dedit succumbere clarum Andrion. Hic, cretum referens se sanguine Mauro, Maxinissa, tuo, patrium testatur amorem Spendere Romanis vitam certamine Martis. Tum vero Ausonius ductor clarissimus ecce Irruit infremitans alia de parte per agros, Viribus ingentem stimulans per bella iugalem. Sanguineum portabat iter ferroque rigenti Cedibus exactis multos converberat acer, Hortaturque viros omni feritate tremendus; Gaudet adesse nocens et crimina querere ferro. Efferus interea Labienus, bella peragrans, Viderat Arsacidan vallatum cede cruenta. Illuc, proh demens, Latiis stipatus ab armis Ausus adire feras acies immittit habenis Omnibus. Hic primo civili sanguine campus Erubuit sensitque nefas mortesque profanas. Ergo, terribili propugnans strage sub arvis, Ense viam sibi querit atrox, largasque per equor Involvit cedes, furioso turbine cursans, Dum venit ad Parthum tanta cum mole labantem. Illic omne scelus staurans omnemque ruinam, Cladibus indulget; pariter tum Parthica turma Pro domino bellabat agens. At nobilis ille Forsitan aspexit sine iam ductore vagantem Cornipedem; rumpens tum protinus aera, saltu Magnanimum proscandit equum. Risere cohortes Arthoe plausumque levant, plausuque feruntur Precipites campis; gaudent per bella nocentes Omne nefas fecisse palam; tamen ipse cruento Parthorum ductor sevo propulsus ab igni, Liberiore via cuntisque furoribus audax It vagus; attollens sevis ferale lacertis Ausonios ferrum temerato Marte fatigat. Non aliter, Siculis postquam depulsus ab antris, Clare, tuis taurus, mons, impiger omnia vastans Turbine procursat torvos bellare iuvencos, Qui sibi candentis rapuerunt gaudia vacce, Tum quoque gramineos furiosus fulminat agros, Intorquens oculos et cornua curva per auras, Dum rorent largo palearia fusa cruore. Efferus interea certata per arva cruentum Ventidius calcabat equum, mucrone rigenti Ibat ovans; acies per tristia vulnera Parthas Iam dirimens, amnem dederat tranare vadosum Inque fugam versarat eas, retroque tremendus Prosequitur stricto super impia pascua ferro. Hesperus en dudum claris radiabat ab astris, Phebus et occiduis plaustrum demerserat undis, Iam Noctu surgente polo cecisque tenebris, Cum retro sonuere tube, sonuere redire Undique bellantes per prata rigata cruore Et castris superesse suis, bellumque nefandum Linquere stridebant. Ibant tentoria passim, Ibant roranti super arva rubentia clade. Illo quippe die parvo discrimine Mavors Alternas dedit ire faces nec, castra nepotum Defendens, Parthis largas prebere ruinas Hostibus exarsit; certe comunis utrinque Maluit esse ferox; voluit solacia regi Hec dare barbareo, tenuem deducere noctem Gaudentem tantas volvisse per equora turmas Et scelera effecisse palam, truncasse labantes Romanas acies, ferro per bella furenti Qualibet Arsacide gressum cessisse vaganti. Heu, miseri campo quot corpora militis atro Cesa sui castris minime rediere relictis Nec, que presserunt, videre cubilia nocte! Heu, quot sanguineo redeuntes Marte reversos Non fratres vidisse pavent natosque patresque! Tu tamen, unanimis fratris predulcis imago, Germanum questus pugna non esse reductum Et campis cecidisse putans, quatis ora lacertis, Panthere, sed virtus illum clarissima dudum Implicitum tardat sevo certamine Parthi. Nam, vergente die versus confinia patris Forsitan Oceani, dum Dardanus arva peragrat Ense ferox, gaudens per queque nefanda vagari Obvius est Galathe, Pauli qui strage superbus Ardebat super omne scelus. De gente vetusta Hic Spartanus erat, primo mandatus ab evo Castra sequi Arsacidum, serieque subesse malorum Pauperie cogente patrem, se tradidit armis. Hi quoque pugnantes odiis super arva cruentis Fortassis paulum turmis cessere propinquis, Vulnere dum cupiunt alterno rumpere vitam Et tabo scelerasse manus discrimine ferri. Nec, cum retro darent litui migrare cohortes, Inceptum libuit iam pretermittere Martem, Sed staurant crudele nefas pulsantque nefandis Ictibus adversos vultus, cava tempora crudis Scrutantur plagis, scrutantur et ilia duro Audaces gladio, salso sudore fatiscunt. Cornipedes autem, tantis in casibus hausti, Contremuere simul tergis spumantibus ambo, Ambo cadunt terris; frustra calcaribus angit Miles anelantem, frustra iam frena relaxat Horrida defesso. Pronus tum quisque per herbas Nocte sub oscura, nullis lunaribus atque Lucibus adiutus, miseram componere pugnam Apparat et belli penitus conferre furorem: Vincere tantus amor cogit certamine crudo. Ergo per implicitas nullo fulgore tenebras Ingeminant ictus furiosaque bella cruentant, Insertantque manus, demum cum vultibus ora Et pedibus iunxere pedes, pariterque laborant Ictibus alternis super ilia condere ferrum. Marathontiades, forsan saltare retrorsum Dum parat infelix et truncum carpere magnum Ingentis platani, gressum fallente perfusa Occubuit tellure suum. Nil ille moratus Impiger Ausonius, sed iam super ethera Phebe Adventante nova, sevo se turbine portans Evolat, et sursum luctantem surgere Parthum Occupat arrepto magna virtute molari, Indeque cervicem valido munimine nudam Pulsat atrox calidumque supra dedit arva cerebrum Florida collabi Galathe. Sed flebilis umbra Multa gemens, dudum celeres portata per auras, Fugit et etheream liquit tristissima lucem. Theufanus, in toto consistens equore victor, Versus et ad Phebes splendorem protinus ore Incipit exultans tales iactare profatus: "Cinthia, magnanimi iandudum conscia Martis, Que, modo purpureis veniens Sicana quadrigis, Illustras fulgore tuo nemora alta ferarum, Et gratam gelidis immittis collibus umbram, Cuius Amadryades visu ventante choreas Gaudentes duxere vagas, montana licentum Turba deum dulces certant vectare rapinas, Has has exuvias, hostis quas nuper ademi, Promitto sacrare tibi, templisque rependam Marmore conspicuis. O si quod numen in isto Extiteris luco - non est sine numine silva -, Accipe preterea spolium;" pariterque rependit Ingenti quercu galeam splendente metallo Et pictam pharetram, miseri gestamina functi. Hinc iter arripiens, gavisa mente superbus Ensem pallenti portabat victor in auro; Et iam Dardaneis textum toraca figuris Invectans, humeros dextra levaque gerebat Spicula; corniferum nervis lentantibus arcum Retrorsum gestabat ovans castrisque propinquat. Mox, ubi se medium castris produxit amicis, Ante stetit Latium ductorem sanguine passim Roranti per membra viri passimque fluente: "Hec ego nunc spolia ex hostili Marte reservo, Si michi semoto turmis Fortuna ferocem Astrinxit Parthum rigido concurrere ferro". Fatus, et exuvias armo proiecit ab alto Ante viros. Cunti dictu stupuere videntes. Fratris at interea nomen penetrarat ad aures Germanum tantis factis venisse superbum, Qui miser in primo stupuit sermone ferentis Et gelidus pavor ossa tulit, tandemque reductus Ad fratrem lacrimans gressum carpebat amatum. Iam super equoreum feriebat lampade pontum Deveniens Titan, referens ex more iugales. Protinus ex omni bellum miserabile parte Conditur et rursus Fortunam quisque sub armis Protentare parat totis cum viribus audax. Ergo ubi respersos infandis cedibus agros Miles uterque ruens tenuit stipantibus armis, Bella per aspectum tenuerunt impia pronum, Hostilesque acies vultus videre minantes Et scelerum casus gravibus certare ruinis Et venisse diem summi discriminis unam, Parthia qua tantis succumbat fastibus omnis Et ferat invite Latiales perfida fasces. Ast Pacorus, quamquam divorum seva tulisset In noctu portenta quidem, non territus egit In planum turmas, sed, iam furiosus et audax Augurium crudele deum spernatur in armis. Nam sibi carpenti temerato pectore somnos Visa fuit genitrix canos respersa capillos, Livida percussu progestans ora maligno, Et dictis proferre sonos vocesque querentes: "Nate, per hanc oro, mater mestissima, nate, Canitiem seniumque tui genitoris amati, Per nostros exoro deos patriamque labantem, Neu, cum producet roseas Aurora quadrigas, In bellum prodire velis; Martemque nefandum Heu penitus propelle procul. Mala sidera cerno, Heu mala, dulcis amor. Proh quantum seva minatur Ista lues Parthis, proh quali sorte nefasta Arma capis bellumque moves, Martemque lacessis! I, precor, et sacram iam iam tibi consule pacem, Pone minas animi, nec viribus ipse superbis Fidere, nate, velis; Roman cognosce potentem, Fortunam concerne tuam Superosque faventes". Dixit et alternis quatiens sua pectora palmis, Ingenti plangore fugit miseranda per auras. His minus Arsacide mens est revocata parentis Casibus a ferri rabie pugnaque profana, Sed ferus, intorquens flantes hastile per Euros, Ausus in armatam Latialem rumpere gentem: Provolat ut fulmen liquidis a nubibus actum. Et Plauti, primo qui fit feritate ruenti Obvius, inversat revolutum corpus arene. Omnia mox raptim procursant agmina motu Precipiti camposque terunt herbasque virentes; Ex omni iam parte ruunt omnisque fremiscit Agger, et aspectes penitus convexa sonare Plausibus atque sonis liquidum per inane levatis. Parthorum cuneum servans Milippa sinistrum Nobilis et forti notus genitore Tripauno, Cui Spartanus eques servit, cui sanguine gaudens Miles et Otrisius, sevo cum turbine ventans Intrat in audacem levo de margine pugnam, Vesano proreptus equo turmisque protervis. Illico Gradivum summa virtute cruentum Invadit, scelerata gerens; omnemque Latinam Nempe ferox aciem truculento tramite rumpens, Estuat, et crudos volvit per prelia iactus. Hunc videt Autonus referens se gente Britannum, Quem Teutrana parens, candenti marmore Gades Qua stant Herculee, mare qua se tollit in Haustrum, Progenuit quondam: "Magicis quid, perfide, fidens Numinibus," dixit "tanta cum cede cruentas Omne solum? Nostri capias tibi premia Martis!" Et pariter platanum sevam, quam dextra gerebat Viribus, intorsit. Tribuit contorta fragorem Horrendum stridore volans, demumque superbum Corripit Arthoum, lato qua guctura mento Assurgunt; ferrum sed iam crudele suberrans Portat in occipitis partes miserabile vulnus: - horrida sors nimium, nimium sua Fata maligna! - Illicet occubuit campis. Fera turba, cadentem Ut dominum vidit, raptim stipatur in unum. Evolat hinc ferrum, sevis immite lacertis Evolat hinc crudam congestans lancea mortem; Cum truncis quoque saxa tonant rigidosque molares Cespite convellunt. Tantis minus ille fugatus Astat atrox, forti iactus umbone repellens; Et modo protendit furioso viribus hosti Ardentem quercum, largi vel vulneris ensem, Dum, pedites secum ducens ter mille, Trifautus Affuit exundans passim manante cruore. Qui simul audacem tali certamine vidit Hesperium, volucri portans se tramite, migrat Illuc, fulmineum tollens per prelia ferrum. Nec minus et mundi confestim turba nivalis Accendit scelerata faces viresque malignas Exprimit, et seva staurat discrimina cede. Hic mortes Fortuna rotat casusque virorum Innumeros. Iam tela volant, iam bella cruentant Bellantes acies; gaudent in Fata nefastos Effudisse animam, lucem liquisse polorum. Horrendos misere sonos, murmurque ruentum Ethera transcendit; resonant convexa Tonantis. Non aliter pelago, quod verberat unda Pachini Si, Lilibee, cadas pariter cum monte Peloro, Haustrali versante Notho radicitus omne Fundamen tellure situm: tum seva ruina Ingenti clangore cadens conterritat ipsam Trinacriam Dorimque simul passimque vagantes Equoreas Nimphas, Sicania numina ponti. Tum quoque magnanimus Ventidius, omnia lustrans, Acer agebat equum fremitu spumisque ferocem Et fera gaudentem prorumpere bella vagatu; Undique sanguineum querit sibi turbine gressum, Undique procursat, Pacorum Pacorumque reclamat. Tandem Teucrorum qui maximus agmina Laudus Ducit, in Hesperios leva de fronte peragrans, Dum cupit in Belgam furioso Marte ferire, Obvius occurrit; sed iam super ilia ferrum Insertum fugiens, calido pulmone relicto In partes rupto geminas, trans pectora vadit. Sanguine post madidum retrahens hastile calenti, Ultra pergit ovans, multos in cede superba Preterit obtruncos calcatque cadavera campis. Ianque erat in medio celi generosus Apollo Exhaustosque dabat salso sudore iugales Ire sub occiduum demenso cardine pontum. Tum ferus Antonius, validis stipatus ab armis, Circundat funesta vago certamina cursu, Nunc hos nunc illos hortans, et verbere pulsat Precipitans mundum: "Date crimina queque, Quirites; Rumpite bellantes vesano turbine Parthos, Rumpite. Nunc Latios, o vos, captate triumphos. Ite ad bella feri, sevas expromite vires. Nunc ambite locum quo se Mars ipse cruentus Provocat et clamat vos. Heus pugnate, nepotes, Sternite degeneres, sceleratam sternite gentem, Ite palam per bella, viri!" Sic inde locutus Prospicit auratam referentem vertice cristam Dacorum summum crudeli robore Faustum. Fausto pulsat equum, stricto se cominus ense Provehit et, magnas omni conamine vires Extollens, crudum librat per tempora iactum. Infelix sevum venientem viderat ictum; Cornipedem frustra pupugit per plana ferocem. Nam cuneus passim densatus in equore toto Non dedit accessum; paulum cuntatus adherens, Sustulit infandum crudeli vulnere ferrum, Concava qua sedes oculi discriminat ora. Mox ruit exanimis tepido manante cerebro. Ast Pacorus, postquam totum fervescere campum Vidit et Otrisium per prelia rumpere Martem, Heu ratus est frustra iam per confinia vallis Agmine perrupto tentoria fixa Quiritum Impetere, ex omni credens nudata caterva. Ergo, sanguineos linquens certare maniplos, Impiger electa carpit compendia silve Nempe manu, gressumque ferens per pascua collis Festinat tenuis. Tandem vesanus in ipsa Castra ruit, Gallis que tum circundata turmis Liquerat Antonius. Manus hec munimina fulta, Ut ventare ducem cum tempestate protervum Vidit et in vallum sevam portare ruinam, Protinus exaudax ipsaque in fronte profunde Existens fosse, rigidas per inania cautes Efferus ipse foris sevis insultibus omne Ambit iter, tentansque viam bellare cohortes Imperat audaces et fundere robora valli. Demum Ventidio volucri fera Fama meatu Advolat et sevo casu sua castra labare Nuntiat, et Pacorum monet insultare relictos Cedibus alternis et cuntas promere vires. Tum pater Hasperius, postquam iam protulit aures Fama, ferox campis mittit certare petentem Antonium, validis et se per plana catervis Proripit armipotens; et protinus aggere summo Extitit, unde ferum spectat crebrescere ferrum Et sursum volitare faces. Tunc tramite rapto Incursat, furiosa gerens, bellumque subintrat. Undique concertant, super effera prata sonantes Omne scelus faciunt acies, omnemque ruinam Instaurant turme; nec plus se degere vallo Permittunt Galli: castris se denique mersis Erumpunt, fremitu sonituque per astra levato. Contegitur celum concussi grandine ferri, Pulvis et ereptus glomerabat sidera magnus. At Latiale decus Ventidius, arma cruentus Dum iam precipiti collustrat turbine Martis, Aspicit Arsacidem torquentem viribus orni Et longam virtute trabem mundumque profanis Versantem turmis; sancto tum pectore robur Provocat et: "Faveas," clamans, "Gradive, nepoti," Sanguineum propungit equum, truncumque reflectens, Nempe Marathonium, vicibus quem mille cupivit, Invadit Pacoron crassa cum cede natantem. Ille simul Latium spectans Ventidia tanto Rumpere congressu: "Toti vel gloria mundi Est michi, vel pavide veniunt simulacra parentis" Dixit, et in parili, curvato pondere trunci, Carpit iter motu. Cunte cessere profecto Visure tam magna ducum certamina turme.