CroALa, 2024-05-21+02:00. Nodus CHAULA.bell-05.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/CHAULA.bell-05.xml.
Iam patris Oceani, roseis pallentibus astris, Lumine Phebeo gelidas dimiserat undas Delphicus adveniens atque, aurea sidera clara Lampade depellens, picto candescere celo Ibat, equos volucres moderans auriga deorum. Protinus ut pontum generosa luce feriri Dux videt et noctis tetras cessisse tenebras, Impatiens horam sevi producere Martis, Illicet ingentes bellorum rite paratus Provehit et turmas, pulso torpore quietis, Explicat armatas pugne clangore calentes. Non aries primo curva testudine vectus Tollitur, ut forti muros prorumpere rostro Possit et alterno Scithicos cum turbine vertat Machina, sed libuit grandi molimine condi Aeriam turrim, parili que fronte levata Menibus insultet sevo certamine Parthos, Et fossas et firma lacus spernetur et undas Desuper et rigidas valeat dispergere cautes. Ergo trabes truncas et collibus orta nivosis Robora contexunt propere magnoque paratu Mirum opus insertant. Cingunt fundamina mole Ingenti, latera alta levant, fastigia pinnis Grandibus adiungunt, vallant munimine frontem Astantem valido, quam nulla petraria iactu Diruat immani nec vertat fulgure lampas, Sed que, fulmineas solvens de cardine vires Arboreo, muris bellantes proterat hostes. Interea campus fremitu rumpente virorum Insonat et gemitum convexa dedere sonorum Saxaque stridebant. Omnes sonuere caverne Nec litui tenuere moras, sed bellica clangunt Cornua confusumque volat super ethera murmur. Arma rapit furiosa phalanx et, bella peroptans, Estuat impatiens; et iam tentoria linquunt Et rerum iam signa petunt. Flagrantibus extat Ignibus una viris mens; in diversa tumultus Cecus agit mundi proceres, vicinia mortis Dat stimulos rabiemque novam; furor ipse resultat, Plausibus atque feris spumant per frena iugales. Adventans tandem Ventidius inclitus heros Per vaga clangenti resonantia castra furore: "Miles" ait "fortis, nullis hortatibus ultra Est opus; ite, viri, pavidamque invadite gentem. Marathon en Latios horret vesana paratus Et vestras timet usque manus; properate tremendi, Ipse ego... .Barbareis scalas impingite muris Et cadat in planum scelerata superbia mundi Frigore torpentis; totos revocate furores". Talibus exactis, rapido Mavorte calentes Ecce tonant turme. Gressum carpsere volucrem Urbis in aspectum, que tunc, ambita nefandis Gentibus, incandet galeis clipeoque comanti Undique per turres, tabulata per ardua valli. Stridula tum primo revolant in nubila raptim Tela Pharatronii detrunca cacumine montis Et nitidum Peana tegunt; et nimbus oberrans Se ferit in vacuis alterne nubibus. Heu, quam Vota geris, Fortuna, virum diversa ruentum! Parte alia fossis immani mole propinquat En onus horrendum, superat quod vertice longo Menia, iam raptat signum fatale cruentis Sarmathicis. Stupuere nova formidine clausi Inter claustra patres, fortisque in cunta iuventus Hoc oculis mirata nefas stetit, excita paulum Monstro: quo ritu veniat speculatur ab altis Turribus. Impavidi postquam data copia Martis, Cominus intorquent ferrum crudele lacertis Tum iuvenes nullique vacant bellare, sed, astra Implentes clamore fero, certamina totis Viribus instaurant; gelidi cessere pavores. Non secus in fulvis Libie transvectus arenis Horridus, ingenti gestans gentilia collo Terga Clionei, postquam Thirintus alumnus Viderat Antheum vasta cum mole meantem, Cui quoque sustentat gressus trabs pinea latos, Dum propius propiusque venit, mox ille, repulso Corde metu, liquido iam iam se mersit olivo, Cominus et nude iunxit sua brachia pugne. Hic tum sanguineo Gethici certamine volvult Omne nocens iaculum mortis de cardine contra Romuleos; dabat arma furor; nam postibus urbis Ardua carpserunt tabulata et robora vellunt In summis affixa plagis, et inane rotantur Quernales trunci quotiens fulgentia desunt Spicula bellantum populis. Sic intonat ardor, Sic calet omne nefas. Sed tunc e mole Quirites Turrifera ardentes iaculantur in agmina vasto Barbara molitu ferratas cominus ornos Et sudibus fecere viam. Resonantia longo Saxa fragore cadunt, veniunt cum turbine sevo Arma virum contorta manu; quatit ethera fulgur Certantum. Bellona furit, Mars ipse cruentus It vagus impellens et sanguine plena tepenti Lora feris laxabat equis. Fortuna sed ecce, Iam medio vergente die, dare mesta secundis Semper hians, Parthis fugit Latialibus omni Impia successu. Quoniam flagrantibus heros Menia Ventidius turmis de turre potenti Transit et, arreptis certanti milite muris, Bella tenet, populos et sevius urget anelos, Dum ferus adventans ductor per stagna carinis Festinat, rapidasque faces cum sulfure adustas Intulit in portas et fractis pontibus audax, Urbem corripiunt tanto stridore paventem; Et, Gethicos ferro truncans Mavorte subactos, Extitit undanti circum se fonte cruoris. Quis modo fumanti referat modo pectora tabo Fixa? Quis hostili dantes precordia ferro, Inclita cum totis combusta palatia tectis, Et gemitus plangore dato, casumque virorum Aut spolia alta canat rerum, ni sanctus Apollo Numine Cirreo dignetur carmina vati? Impiger interea Pacorus, deserta relinquens Et saltus Sirie, patrias remeabat in oras, Impia flagranti certamina pectore volvens. Horrida frigoribus iam Parthica rura subintrat, Que simul exultans tetigit stipantibus armis, Inchoat audaci prorumpere voce furores: "Terra, decus mundi, bello notissima, magnus Cerulus Oceanus qua margine contrahit orbem - et licet ethereo regnet pater ille deorum Iupiter in solio, tantum tu numinis ingens Instar erit populo -, salve mitissima, salve. En modo prospecta victricia castra gerentem Me, domitis tandem, respersis sanguine campis, Partibus Eois; capias primordia tanti Inclita Gradivi: victor te mitis adoro. Cetera per belli da prospera signa precanti, Augurium da, magna parens; felicibus adsis, Deprecor, inceptis. Venio, si quando Quirites Sensimus Arthoas scelerato milite ad oras Rumpere, civili pollutam crimine turmam Ducere et in nostro rursus temerare cruore Omne ferox bellum, rabie per queque nefasta Imperium dum grande parent mundumque Latinis Gentibus, heu, iungant: tanta est fiducia ferri, Tanta tibi, Latium nimis o crudele tuorum Sanguine, Lerneis fusus qui labitur undis! Tu michi, quam nostris pronam modo vidimus armis Esse, sub Assirios Mavors dum prelia saltus Intulit horrendus, faveas, Fortuna, precanti. Deprecor ipse tuus, quemcumque iubebis in hostem Pergere, iam stricto prorumpam protinus ense. Haud ullam tolerabo moram, sed bella cohorti Illicet optanti pandam; meliora sequemur. Nec movet Antoni immitis victoria sontis Emathie quesita plagis, nec vana timemus Que fera perpetuo dispergit Roma tumultu Undique, sed mediis iam iam spectabimur armis. En venit ille ferox rabie spumante venenum, Qui nece crudeli, Superi, fratrumque patrumque Manat agens ferrum centena per arva cruentum. Perfide, proh, nescis venias quo numine contra Parthorum Arsacidas, nescis, temerarie, quantus Impetus est Dacis, quotiens vesana cupido Extitit armorum vel cum novus hostis obarsit Ire per eterno canentia frigore nostrum Rura! Sed en voluit terra pelagoque nocentem Iungere te nostris etiam Fortuna triumphis, Me duce civiles vadant quo Manibus umbre Elisiosque locos visant pallentis Averni. An, miser, ignoras triplici certamine truncos Ausonios cecidisse tuos et sanguine Caprum Cum Scithico sedasse solo? "Sic ista superbus Prompsit ab audaci Pacorus fortissimus ore, Inde per Assiriam signatam nomine regis Assuris arripiens gressum, qua rura propinquis Medica Perseis populis, sed dextra tenebat Simpolin ambitam gemino cum colle cavisque Cautibus. Hic mundo perhibet sacrata vetustas Primitus ethereos magicis cantatibus ingens Celicolas metuisse nefas, cum carmine Luna Se stupuit pallere sacro, viridesque colubri Tarda prius totis rexerunt pectora nodis Et Stigii expavere dei sontesque sorores Anguiferas videre comas languere cerastis. Niniven ingentem levo de margine linquens, Mesopotaniacum festino milite pontum Transversum dimittit, adit dum litus Orontis Eufratisque sui socii labentis ad undas. Inter utrunque vadum parvo se vertice prefert Collis ad Eoam paulum devexus ab ima Parte plagam, rigidis que stat circundata dumis, Quamve tegunt aspris spineta nivalia cornis Et parvo vineta mero; iam transitus amni Arthoa de fronte patet, castrisque vagantes Quo tranare valent violenti fluminis estum. Iam ferus Italie vires metitus et arma, Dux Pacorus, forti quo milite bella subintret, Nuper ab Assirio revocatas orbe cohortes Illico Caldea statuit munire iuventa Et Parthos staurare viros, cuntosque recessus Ducere sanguinei sevo certamine cursus, Et pugnas excire novas. Germania mundi Pessima funereis festinat castra venenis Iungere cum turmis Asia de sorte superbis. Expertes pietate viri qui grande Taybon Incoluere, Sage populi Basteque feroces Convenere ducem, quos nulla scientia rerum Provehit ignaros, sed pascere magna rigosis Tantum armenta iugis montis delectat alumnos. Hinc quoque ter gemino Taurum que turba frequentant Vertice, collatis iam pastoralibus armis, Venit ad Arsacidam. Vos, noti murice, Seres, Agmina gentili misistis et impia pompa; Corpore procero nec non ad bella, Lamanni, Festinatis iter, quis prima infantia longis Temporibus producta manet; velamina libro Gestant arboreo consutaque pelle ferarum. Saltibus includens Hircania silva nivosis Aspidas horrentes mandavit ad arma catervas; Quos alit agricole Taunos altissimus, unde Danubius contraxit aquas, post tramite longo Parthica rura secans Caspias transit in undas, Conveniunt. Frigens Ceremus stipavit agrestes Sauromatas pariterque manus coniurat Araxes Terminus Armenie, nivibus non vere solutis Mons et Hyperboreus Ripheaque lustra vicissim. Non ibi prospectant roseum Titana cadentem Equore Athlanteo populi, sed, Cinthia cornu Dum remeat sevo, ducit sub nocte tenebras Frigoribus subiecta ferox gens; Delius et cum Iverit ad Firixon in caligantibus umbris, Longa dies fulsit, celi redeuntibus astris. Impia bellantum Venus ut stipantia passim Agmina conspexit contra sua Fata nepotum, Candida ter palmis quatiens vaga pectora pulcris, Ingemuit timuitque suos succumbere bello. Nec mora; purpureo spectabilis ora colore Idalie regina plage, per sidera vadens, Ad patrem flectebat iter, cui numen eunti Omne viam tribuit, dum lucida tecta Tonantis Aspicit etherei, iuxta quem sancta potestas Assidet imperii terre celique comantis. Aureus in solio stabat pater ipse corusco Maiestate potens, triplicis qua machina mundi Et rerum sacratus amor sub pace serena Prestant, perpetuo volvuntur et astra vagatu. Quem postquam generosa Venus fulgere tremendum Vidit, erat veluti grato suffusa colore Et pectus laniata pium surgente dolore, Incipit alloquio sanctum mulcere parentem: "O genitor mundi, pater o preclare deorum, An tibi causa vie, venio qua nata parenti, Est referenda? Satis, Superum, satis, optime divum, Te puto scire viam; proprii iatta ira doloris Pro Latio timuisse dedit mestamque venire Iussit in ethereum prelati cardinis axem. Cernis an Armeniam sevo fervere tumultu In Romam, celeste decus, carosque nepotes? Proh quantum, gens seva, paras! Proh, perfida, quantum Invisum molire nefas! Tu nonne recessus Et nemora alta vides, sevas urbesque locosque In Latios ferrum, princeps, arcere nefandum Et rerum turbare quiem? Nos, ampla potestas, Iupiter, orantes, siquid tibi supplico patri Heu nimis infelix, petimus neu Fata repente Casibus Ausoniam subitis infesta lacessant, Et pereat pars magna mei, mea Roma, triumphis Barbareis subiecta, ferat crudele tot annis Arsacide imperium. Procul hoc, procul oro, sorores Fatales, prohibete nefas miseramque ruinam. Te modo si qua tue pietas constringit alumne, Italie miserere, pater, Romeque labanti Esto pius protector;" ait "iam concipe, celi Inclite regnator, maneat quis terminus armis Si fera cum Parthis cedit victoria sevis. Heu, video Arthoum Charras spirare furorem Urbibus Ausonie et crudo descendere ferro Dacorum gentem totumque subangere mundum Ensibus obtruncum! Tu, Mavors, nobilis auctor Imperii Latialis, adest pro stirpe nepotum Exorans te mesta Venus: velis, optime, paulum, Bellipotens, miserere mei. Comunis utrunque Nos moveat iactura mali. Da bella superbis Parthorum populis adversa tenentibus arma Et cladi succurre truci, Gradive, tuorum; Neu michi contingat miseranda sorte videre Agmina crassanti glomerata in strage Quiritum Et tremulo supra spectans mea funera questu Commoveam plangore nemus pontumque polosque. En modo sublatis, siquid michi, maxime, debes, Te palmis, Gradive, precor. Si dulce referre Aut quicquam valeo, castris succurre Latinis Et castris succurre tuis. "Sic illa profata Iundudum, tacuit, cum sic regnator in astris Plausibus alludens rosee dedit oscula nate. Inde pater dictis sevum mulcere dolorem Incipit: "O miseris tantum quid, nata, querelis - a! - lanians, preclara, genas vultumque comasque Indulges? Convexa poli quid voce querenti Concutis et nostras angis conquestibus aures? Iam gemitum compesce pium; meliora profecto, Iam meliora dabo. Latium te visere quondam Concedam florere tuum, spectabis ab alto Cum tu progeniem per prata potentibus armis Incursare trucem, Scithicoque et sanguine campum Exundare dabit passim fluviosque lacusque Ensibus insertis fera per primordia Parthum. Sic michi nempe sedet sic immutabile Fatum: Quam tu spumantem cernes insignis Oronta O nece barbarea! Stabis gavisa poloque Romuleos laudabis amans, Martemque furentem Nimirum spectabis ovans, qui cunta superbus Agmina fraxineo confundet robore Parthi Et generi prebebit opem, belloque Latinos Instruet, et motum certe dabit ordine palme". His paulum gavisa Venus surrisit et imo Pectore compressit dea gaudia mater Amoris. Iupiter hinc iterum Marti sic explicat ora: "Nunc opus est alios inducere, nate, tumultus Et pugnas tentare novas; modo Tracia paulum Arva relinque, mea multum non longius olim, Sed qua frigoribus cernis candere nivosis Iam iuga, carpe viam; propere te transfer in Euros; Duc age sanguineum sevo cum turbine currum Et dictas cito vise plagas, ubi Parthica magno Castra sedent fremitu, casum nolentibus astris Ausoniis inferre parant et tanta minantur. Non ita consultum Superum, non ista voluntas, Non ita stat sanctum nobis; sed venit et ecce Tempus et anguicome consumpta luce sorores Arsacidan Pacorum miscent liventis Averni Manibus; et gelido sua condere membra sepulcro Funestas certare puta. Pernicibus alis Confestim prorumpe Nothos stimulaque iugales Infandos, aperique nefas; Latiumque sub armis, Si, Mavors, bona Fata iubent, tutare cruentis". Sic Iovis exingens postquam reverentia iussit Et nutu tremuere poli convexaque mundi, Etheree super astra plage Mars impiger errans Lora quatit stridensque ruit, currumque volantem Precipitat per inane vagans, et cunta fragore Promovet armipotens, veluti si fulmen ab astris Corruat ingenti quatiens humana tumultu, Quod terit exardens terram silvasque nemusque, Materies dum sumpta cadat, dum prata vaporet Sulfure et ambustas frangat sub pondere quercus. Sic modo Gradivus sancti mandata parentis Mente ferens, carpebat iter cedentibus auris, Dum frigente plaga stabat, qua Romulus heros Victor et in sevos rursus cuncurrere Parthos Pronus. Ut Hesperiis mersit se Delius undis, Mars ferus et triplici redimita casside cono Horrendus, pendente iuba, cui lumina torvis Orbibus ardescunt et barba cruore gelato Pendet et in fulvo clipeus quem protegit auro, Astitit in somnos resolutum pectore sacros Ante virum. Postquam thalamum se duxit ad altum Lampade fulgenti et claris rutilantibus armis Inclita siderea lustrat tentoria luce Accumbensque thoro, sic carum affatur alumnum: Accumbensque thoro, sic carum affatur alumnum: "Degener, imperium Superis curantibus urbis Ducere per totum dudum venerabile mundum, Anne potes segnis pigra torpere quiete? Et resides in bella viros tardare sub oris, Vilis, Hyperboreis, rerum dum perstrepit orbis Cedibus alternis et Parthica turba furenti Concutitur terrore novo? Iam regia proles Arsacide, genus omne simul, Labienus et ipse, Dacorumque manus Sirieque Asieque potentis, Caldequi viri et Germania perfida nostro Semper" ait "Latio magicas coniurat ad aras In genus Hesperium, funestaque federa iungunt Barbaricis firmata magis de more vocatis. Surge, age - sum Mavors, Latialis origo Quiritum - Surge, age; rite meis concede nepotibus arma Et duc Ausonie splendentia signa per omnem Barbariem, mundumque velis perstringere ferro, Dum fera Romanos capiat gens Parthica fasces, Legibus Italie Tanais dum frigidus undis Pareat et Tigris socio cum fratre Quirites Horreat et longo formidet margine Ganges. Ista decet perferre viros; ego vester in omni Miles ero pugna; nullum sine numine Martis Certamen capietis;" ait "pater ipse deorum Atque hominum princeps fatalia bella iuvabit Et sanctum monstrabit iter. Nil deprecor ultra. Suscipe sanguineum valido sub pectore motum; Fixa solo iam pila cape et tardata triumphis Castra move raptim; modo te pro gente precatur Ausonia Gradivus atrox, te Roma profusis Hortatur, dilecta parens, palmisque comasque Ante pedes spargit, queritur tardare cohortes, Imperium mundi, divum mandantibus astris, Indolet acquiri sera sibi clade. Repente Surge thoro imbelli, preclarum corripe ferrum". Dixit, et ingenti visus propellere pectus Cum trabe respersa maculis manante cruore Et penitus turbare quiem, penitusque triumphum Venturum spondere sonans horrentibus armis. Nondum cum rutilis surgens Aurora capillis Merserat humentem croceo velamine Noctem, Sed vaga purpureo splendebant sidera celo, Somnus et obscuris mulcere cubilia pennis, Tum volucres densis etiam alta silentia lucis Ducebant rapideque fere per lustra iacebant, Interrupta quies proceri pallentibus umbris Cum fuit atque sopor tetris heroa tenebris Liquit et attonite perstrinxit imagine noctis. Membra viri subito quatiens pavor occupat ingens Et sursum venere come, riguere metuque Pectora torpenti; tandem rediere calentes Et vigor et ferri cedem prebentis amores. Horruit haud aliter spectans hastile per auras Se contra setosus aper, simul hispida telo Terga quati sensit crassoque rubere cruore, Perfurit et, gelidos collidens dentibus Euros, Spumanti ruit ore ferox, ve forsan eunti, Si quis adest suspensa gerens venabula contra, Quam modo se totum bello clarissimus heros Contulit ardentem, dubio ventante tumultu, Ut verum agnovisse fuit per monstra parentem Noctua Gradivum tantos animare furores Inque feras acies caros arcere nepotes. Mox ubi clara dies roseo subvecta paratu Depulit algentes nemorosis collibus umbras, Surrexit Latialis herus propereque verendum Consilium superesse iubet, quo sede recepto Incipit orator clara cum voce profari: "Nulla per Armeniam gerimus nos bella, per Arthon, Nulla per algentes Scithie certamina saltus Ducimus astrorum divis absentibus almis: Sed sacra turba deum, quotiens discrimine mundi Castra premi videat Romana, pericula pronis Ecce fugant armis. At ego quid dicere tentem, Quove patris mandata loquar Mavortis et alti Nempe Iovis precepta feram michi visa per umbras Et noctis per opaca quidem? Sed pauca, Quirites, Pauca modo dicenda manent. Non vana profecto, Credite, prospexi per muta silentia somni, Sed veri simulacra tuli verumque deorum Auspicium michi voce datum, mediisque tenebris Vidi ego iam palmam, Superis cogentibus, omen. Nam michi sanguinei Martis truculenta figura Irrevocata ferens magni mandata parentis, Extitit et, multum postquam conquesta morari Castra fuit nostrum pigris torpentia somnis, "Sparge per Arthoum turmas" tulit "illicet orbem; Quid cuntaris?" ait "Fers tempora Marte remoto? Non ita Fata iubent, rerum sanctissimus ordo. Cernite quam fastu veniat modo regia proles Ausoniam invasura manum, confisa triumphis Armenie infandis Asieque potentis amore;" Dixit, et "O," inquit "propere celerate, Quirites! Stringite iam ferrum, sceleratam vertite gentem Et totum Latiis adiungite fascibus orbem, Et patrium properate decus, viresque Latinas Cogite, Romani, per Medica rura catervas Cogite prevalidas. Alius vos horreat orbis, Cumque suis Arthos brumis glatialibus oret Victores bello signataque iura capessat Et discat Latio Fatis servire coacta". Hec ubi, continuo vanis disparuit umbris. Quare ego, quo Superi mandant procedere celsi Et Fortuna iubet nostris excita rebus, Haud moror ingentes ultra differre paratus, Sed penitus, dum vita manet, dum sanguis ab istis Mittere tela dabit super auras torta lacertis, Iam tibi, Roma parens, certabimus undique mundi, Sive feros cogis tu debellare Gelonos, Tracas et armiferos Scithica regione vagantes. Aspice flagranti quam pectore prona iuventus Prelia seva vocat cupiatque invadere Parthos Frigore torpentes, cuntos vastare Penates Arsacidum magicosque deos de postibus ipsis Tollere, quos pelago rapidi iam gurges Orontis Provehat exundans. Nunquam, per numina testor Vestalesque focos, miseris magis ulcio Crassis Extitit. O proceres inhumataque corpora passim, Iam bustis gaudete datis fluviumque Charontis Visite Tartarei. Ducet vos portitor unde, Insontes, ubi regna manent, ubi vere perenni Gramina florescunt, cascas calcata per umbras. Proh, quot barbarico video stagnare cruore Flumina cum campis et prata virescere tabo Parthica concreto! Manesque videmus Averni Sontibus horrendas aperire in carcere penas; Ultra Tartareum properatque Megera Baratrum Supplicium Pacoro, Parthisque fugacibus armis Thesiphone: indulgens colubros movet atra sororum". Talibus infremitans ductor Latialis in omnes Bellorum rabiem sparsit, surgente tumultu. Ast Romana phalanx, dictis accensa superbis, Degeneres spernata metus, super ethera tollit Ingenti clamore sonos. "Dux optime," clamat, "Arma sub horrentem ducamus protinus Arthon, Arma per infandi referamus rura Geloni, Caldei Dacique trucis, qui semper in oras Hesperias movere nefas bellumque nefastum Ausoniis tribuere feri. "Sic horrida visu Vociferat furiosa manus. Ianque ether et alti Implentur convexa poli iam vocibus; omne Sentires mugire nemus, resonare ferarum Antra per anfractum cuntasque in murmura cautes Ire cavas; nullis non stridet vallibus Echo. Sic si forte, maris rabie propulsus acerbi Vel flatu Boree, vel quando immania torquet Enchelidus sua membra vomens de faucibus ignem, Incidat in pelagus sevo stridore, Pachinus Concutitur murmurque refert, passimque natantes Nereidas Sicula cogit trepidare sub unda. Providus interea dux pectore multa volutat Consilia armorum, quo vergere Fata laborent Romanas acies. Vafros hinc providet astus Gentis inhumane confectaque bella venenis Semper Hyperboreis, hinc aspicit omne Latinum Ad pugnam sublime genus; tum denique sedit Pectore legatis mentem explorare nefandi Arsacide, tentare fidem, si, pace per orbem Regnanti Arthoum positisque ferocibus armis, Iura velit Latii Pacorus servare potentis Et belli sedare minas, bellique tumultus Ponere iam supplex et federa prisca tenere. Iandudum Eoo tenebris surgentibus orbe, Umbranti velata comas Nox humida peplo In requiem flectit lassata laboribus ire Corpora bellantum, cornuque obscurus adunco Ipse deus clangens mundo circundedit alis Omnia castra ducis validis armata catervis. Labitur in somnos correpta sopore silenti Turba virum; pelagus qua turbidus intrat Orontes Marginibus stabulantur equi fluvialibus; ulve Strata dabant herbeque simul frondesque virentes, Dum tulit auratam terris Aurora quadrigam. Tunc inter cuntos maturi pectoris Axas, Quem sacra canities et mens preclara sub omni Illustrat sensu, tetris fugientibus umbris, Hinc legatus abit. Postquam qui regis ad ora Affuit, edocto sic illicet ore profatur: "Maxime Parthorum ductor, celestis origo, Splendor et Arsacidum, nuper clarissimus auctor Antonius Latii vestras descendere ad oras Mandat et ista tibi dudum legata referri. Hactenus infandi satis, heu, discrimine Martis In Latium sevire fuit Parthosque ruinis Alternis Asiam vastare, tumultibus omne Et Sirie impugnare solum, civilibus atque, Rex, armis conferre manus, suadente nefasto Rex, armis conferre manus, suadente nefasto Consilio nostri prelati militis olim. Accipe nunc animo sit quanta potentia Rome, Quidque deum pia Fata parant, quo nobile nostrum Imperium sublime meat. Regnare profecto Romuleos Fortuna iubet; vidistis et ipsi, Inclite, successus belli ventare Latinis. Non opus est dictu. Quare, mitissime regum, Si tranquilla iuvat, pulso discrimine Martis, Pax, velis Antonio, Latii qui maximus extat, Regna, tibi quondam sevo correpta tumultu, Reddere. Prisca fides redeat, non impius ultra Fervor eat pugne; bello cessante, quiescant Parthorum populi; veniant modo pace benigna Ocia per mundum; pietas rectumque bonumque Floreat, alme pater. Proh, nubilus error in orbe Quantus apud gentes regnat, proh, semper ad omne Iam promptum mortale nefas genus! Ecce, deorum Cum moneat Natura parens iam vivere nullo Sanguine disperso, cupimus per bella per enses Alternas maculare manus, gaudemus et armis Fatales celerare colos, Orcique sorores Ad superas auras Stigia de sede Baratri Ducimus immemores et simus crimine sontes. Et si forte tuus prestat sevissimus ardor Undique Germanas cogens per prata catervas In Latium properare ducem, per numina testor Ausoniumque Iovem, magne qui presidet Urbi, Haud magicis adiuta deis tua, maxime, virtus In mediis largo sternetur sanguine campis. Nec me vana loqui, nec me modo crede minari Talia, Parthe, tibi. Vite longissimus ordo Istaque canities venturi provida fati Quo vergat Fortuna videt. Tu federa sume, Si libet, Italie; pereant infanda malorum Semina, pace, precor, terris regnante nivosis. Romani Arthoique simul commertia mixti Deducant, solio sed tu precelsus avito Iura dabis Parthis, Latio mandante senatu". Sic gravis antiquo vetus hec de pectore rupit. Ast Pacorus, quamvis semper promptissimus ardet In rabiem ferri, summissa voce parumper Incipit audaci responsum a mente profari: "Nobilis orator viteque sacrata vetustas, Et liceat me vera loqui. Quam conscius evi Et rerum moderator ades, quam copia lingue Nempe tibi! Que nempe canis mandata videmus; Et memori sub corde fero quia regna recenses Dardana Germanis certata furoribus olim Cladis infandis, Siriam invasisse phalanges Arsacide memoras, quibus, heu, quibus arguor actis! Si bene pro patria iam libertate nefasti Gradivi discrimen adi Romanus, in oris Bella tuli Eois, nec me gessisse pigebit. Si verus Latialis ades, si gesta priorum Magna ducum servas, divis gratissima vestris, Quam michi debebis! Latio mea bella peregi, Non Parthis, metuenda tuli certamina Martis; Nec Pacorus culpandus erat, sed dona triumphi Debuit Eoi Romana sumere ab Urbe. Unica confecti, pater, heu, spes una senatus En Labienus erit, mecumque iunctus ad arma Impiger in Sirios pro libertate decora Rupit, et Arthois gessit sua fata catervis. Ipse habet imperium; sese Romana tenentem Nosco ducem, largo sparsit qui sanguine campos, Dum cupit Ausonie totum summittere mundum Et populis dare iura parat signata tonanti Iam Latio. Sed vestra quidem fiducia qualis? Heu, qualis! Postquam civilia bella tulistis Rursus et Emathiam gentili cede nocentem Damnatamque deis saciastis sanguine Rome, Vertitis horrentem Boreali frigore ad Arthon Omne nefas, temerare pios nos crimine sontes Queritis et socios polluto iungere Marti. Non mens ista michi; nec tu, Labiene, profecto Regna dabis ferro nobis quesita rigenti Tabe virum infando; patrios qui nempe Penates Funestavit atrox, dum numina Cesaris ecce Numina prereptis ulciscitur impius armis. Heu, Bruti miseranda nimis Fortuna! Iacebis, O decus eternum, nudis inhumatus arenis, Dum fera cum sevis componis bella tirannis Cesareis, dum sanctus amor, dum Iupiter almus Illustrat fulgore sacro tua pectora, Brute! Non te, care deis, pulcra pro morte parentes Italidesque nurus, matrum quoque turba Quiritum Collugere potest, et per lamenta sonare Funereo plangore domus, et crine revulso Dulcibus astringens coniunx amplexibus egit In cinerem tua membra sacrum, simul ivit ad astra Et superi convexa poli tua nobilis umbra; Pabula sed sistis sevis, heu, pabula monstris In nuda tellure iacens terraque nefanda! O michi semper eris, celi dum cernimus orbes, Lugendus, germane! Tuum ceu numen ad aras Nomen honorabit pre cuntis Parthia sacrum. Nulla tuam poterit famam, venerabilis heros, Tollere posteritas; vivit post funera virtus, Ignea dum toto lucebunt sidera celo, Dum maris equorei pulsabunt litora fluctus, Totaque terrarum donec confinia longo Iam pater Oceanus lustrarit margine mundo. Ast ego Caldee testor pia numina gentis Et Scithicos adiuro magos ipsumque Tonantem Tarpeium, dum vita michi, dum fervidus extat Ardor, in arma ruam pro te, pie Brute; nec almam Thesalicos umbram patiar volitare per agros. Accipis ultorem scelerum; gaudete, iacentes Ingenti virtute viri. "Sic ore locutus. Tum lacrime tinxere genas; ibi verba remisit Imperfecta quidem: "Proh! Numina summa deorum Iam quoque barbarie civilia bella tiranni Exitiumque tui, Latium miserabile, plangunt. Vos, o funerei cives, pietate subacta Ducitis eternis certamina seva ruinis, Et fera que semper maculavit Parthia Romam Impendit gemitum miserans adversa Quiritum Fata, diu populum gentili sanguine sontem. I pater, Antonio nostrum hec responsa referto: Non ego Romanos venio populare Penates Nec Veste turbare focos altaribus alme. Sum qui regna paro Latialibus addere fatis, Si bene per Sirios et prata calentia Phebo Dudum bella tuli, Labieno iura tenente;" - heroa interea dudum clarissimus Axas Lustrat et orsa viri porrecta concipit aure - "Et si forte velit mediis concurrere campis Impius et quicquid superest e sanguine Rome Exhaurire ferox, veniat sceleratus ad arma, Et mecum undanti per plana madentia Oronte Concertet iungatque manus. Ego nempe nefandus Haud ero; sed, toti gestans sibi crimina mundi, Hic pater Hesperie, patrem si credimus esse, Iste nefastus erit, nunquam revocandus ab armis". Talibus orantem remeans venerabilis Axas Deserit et versus tentoria fixa tetendit, Qua fluit unda vadis per Taunia prata profundis Danubii, varias agitans in pectore curas Et responsa ducis memori sub mente revolvens. Nam sacer antistes scrutator et omne deorum Augurium crasso spectat stagnare cruore Flumina cum campis, taboque rubere rigentes Et cautes et saxa loci, bellumque cruentum Undique diffundi, Manesque Acharonta sequentes Torpenti merore videt. Fera Fata gemiscunt Arsacidum Romeque simul; patet horror Averni.