CroALa, 2024-05-22+02:00. Nodus CHAULA.bell-02.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/CHAULA.bell-02.xml.
Delius Eoo veniens crinitus ab ortu, Quem vaga purpureum, gelidum spernata maritum, Dulciter astringens avidis Aurora lacertis A tepidis removebat aquis, super ethera plaustrum Flexerat horrendi per spumea tergora Tauri. Intentus Geminis et tendere brachia Cancro, Sidereum sulcabat iter, cum Fama, volatu Ethere se volucri credens, senioris ad aures Venerit Arsacide, sceptro qui insignis avito Parthica iura dabat. Verum Titania virgo, Fraudibus involvens plus quam sibi visa, ferebat, Si licet, Ausonios Latia de gente profectos Ingenti comitante manu per rura per urbes Adventare feros et bella horrenda minari, Bella quidem, secumque deos in castra venire. Hic, ubi continuo tantas superesse catervas Antoniumque ducem sevam iurasse ruinam Audit, et Italie totum descendere mundum, Expavit gelida quatiens formidine pectus, Et mentem tulit ipse pavor sursumque comasque Dirigit et veteris senium miserabile regis Compulit infando demum terrore gelari; Nec minus astringunt Superum portenta deorum Horrenti trepidare metu casumque futurum Expavisse senem. Claro cum Phebus Olimpo Pergeret Hesperias flamis generosus ad undas, In geminas subito visus secernere partes Est polus et divum patulis ostendere valvis Tecta sacri cum luce globi; magnique fragore Etheris ingenti Boreali flama sub Artho Flagrantem traxisse trabem caudamque draconis Accipitur, rigidas pro nimbis fundere cautes Nubila; terribili monstro gens territa divum Adventare chaos et pactam solvere pacem Credidit, et bellum deducere semina mundi. Una sub Arthois, calidis stetit altera Mauris Cinthia purpureo noctu prelucida celo. In medio cecinere die telluris hiatum Infernas monstrasse domos, sedesque silentum Admissum Phebi Stigiis cecoque baratro Expavere iubar, rutilum mersisse cruorem Pocula cornigeri prohibent convivia Bachi. Ut primo prospexit humum, conterritus infans Mergere se effete reptavit viscera matris: His quoque portentis Superum longevus Herodon Languidus humanis pacare cruoribus aras Costituit magicosque deos orare, nefasque Carminibus purgare sacrum, veniamque precari Si quos forte suis lesit Fortuna triumphis Celorum divos, et digna piacula ferre. Hinc vero alternis pulsantem cladibus heros Assiriam Pacorum statuit revocare potentem, Arma tui, Labiene, simul, Latiosque ruentes His penitus validis auctor pugnare catervis. Nuntius interea Parthi mandata tiranni Impiger apportans in devia queque peragrat. Linquitur hinc Tanais, Tanaique admixtus Eburon. Medica linquebat celerans spineta marinis Qua Churius se mergit aquis, qua suscipit amnem Saurominitanum Ceramim, qua spumat Araxes Terminus Armenie. Tandem stetit ante tirannum Forsitan incursu bellorum nempe superbum. Qui simul audito tanti discrimine casus Et tanta Ausonios contra descendere mole Et iurasse simul Parthum convolvere mundum, Haud se degeneri tenuit terrore paventem, Nec sursum riguere come, sed cecus oberrans Pectora bellorum fervor calefecit, et ipsa Effera sanguinei Mavortis imago calores Addidit ardentes. Belli sic quippe furores Amphitrioniades sevo sub pectore carpsit, Victor ad Ogigios referens vestigia campos, Viderit ut sociam Nesum temerare parantem Herculis et nomen clamantem sepius ore. Trans amnem festinat iter, pellemque leonis Post humeros iactans, arcum resonante sagitta Curvat, et horrendum superavit clade bimembrem. Post indignanti rabiem sic ore resolvit: "Iam michi Gradivus sontes per summa nefastos, Iam Bellona soror stricto pervertere ferro Concedet; videoque deos Superosque fatigans, Impia perstringor certamina sumere contra Bellantes Italos. Nostris en quippe ruentes Finibus occurrunt scelerato pectora morti, Horrenti se Marte putant nos strage cruenta Sternere et e nobis letos revocare triumphos. Heu, nimis extollens animos Romane, quid istud? In nos quid totiens funesta parabitis arma? Quid demigrantes Latio properatis ab orbe Arripere imperium? Nostram cur, dicite, tabo Liventi fedatis humum totumque moventes Concutitis rerum mundum? Sed vana profecto Spes vocat in Parthos bellum tentare Quirites. An quia Crassorum rapidus dispumat Orontes Sanguine et infandi Manes per queque vagantes Poscant exiguas miseris dare mortibus urnas Lugubremque rogum movet, o vesana potestas, Vos modo crudeles omni impietate scelestos Caldeos penetrare situs? Iam perfida penas Gens dabis ingentes. Regni proh feda voluntas! Sed, si pendentem nunc libertate furorem Ducitis armorum, Cesar, quis sanctius unquam Quam Labienus" ait "movit sua castra per hostes? Et tamen hic, mecum cuntis iuratus ab annis, In Sirium penetrare situm non horruit ingens Ductor et hostiles invadere Marte catervas, Qua cadit in pelagus vasto se gurgite tollens Tigridis unda rapax, Asie vastare nefaste Haud trepidavit agros, tantas populatus et urbes Insignis fulgore suo de gente triumphat". Dixit et inde fremens, non ultra rumpere verba Dux patiens Latii, ardentem sic voce secutus: "Testor adhuc Superos, pallentis et ora baratri Inferna et Stigiumque nefas et, Roma, tuorum Umbras, non unquam melius licuisse faventes Posse deos sperare quidem, quam seva nefandum Arripere in arma ducem, qui cede cruenta Emathie sceleratus adest. Iam, maxime, contra Haud te castra movet, nec regni infanda cupido Horrentem movet ipsa ducem properare sub Arthon. Sed, cum Pharsalie rubefacit sanguine campos Gentili et totam stravit sevissimus ecce Hesperiam, incessit furor impius esse nocentem In iugulo, preclare, meo; non sufficit. Imo Evellas altis Romam de postibus Urbem, Et Iovis astriferi flagrantribus insere flamis Delubrum, Vestamque cremes licet, improbe, sacram; Numina queque suis bonus o penetralibus arce! Denique Tartareum mundum tua vasta ruina Funestet; nam digna geres; metuendus ab hoste Sic eris, o demens. At tu, fortissime regum, Imperium natale tuum neu, deprecor, horre Ausonia firmare manu michi; nempe iuventus Quevis conspicui subitura pericula Martis Seu mare seu terras vis tempestate profana Tollere et humanas orbis tibi reddere partes; Est pater Arsacides. Ferrum celeremus ad ipsum Et doleat venisse trucem regione nivali". Apulus haud aliter sonipes fremebundus et ardens Impatiensque sui gelidas hinnitibus auras Verberat et rigido confrangit gramina cornu, Ut fera terribili moverunt classica cantu Undique bellantes, simul et clangoribus agri Exultant, quam nempe calens discurrit aperto Equore et audaci flagrat certamine Martis. "Non opus est ultra verbis, o nobilis auctor Bactrorumque decus; sed que modo vinximus una Federa per Latium michi confirmata Tonantem, Et Caldea tibi colitis que numina, sunto Inviolata; pari nunc, optime, milite bellum Invadamus" ait. Sedes o maxima divum Roma, quid a Superis tibi letius affuit unquam Quam tibi quod populus, frigens Borealibus auris, Bella libens gestet pugnetque ferocibus armis Libertate tua? Proh quam felicius istud Ausonie certamen erit, quam nobilis hec sors! Ista placent mundo; sic arbiter ille deorum Siderea de sede iubet; sic volvitur ordo. At simul alterno fedus sermone resumunt, Rursus et hostiles iurarunt volvere turmas. Sacra deis de more parant. Veniamque parantur Poscere. Romanus tollens altaria magno Exta Iovi libabat ovans summeque Monete Gradivoque patri. Pacoro sed barbara ritu Numina germano visum est pacare vicissim Et magicos orare deos. Ergo ipse sacerdos Non cererem fundens inter cava cornua tauri, Pocula cornigero nec consacrata Lieo, Nec latices puri latos de gurgite fontis, Tempora victatus crepitantibus ignibus affert Augur, et extensis rogitat vaga sidera palmis. Silva vetus picea paulumque ambita cupressu Cominus amborum stabat contermina castris, Cuius ab extremo tenui cum murmure labens Rivus adibat aque lucisque arbusta rigabat, Inde per anfractum valles tendebat in imas, Ilice que multa velantes ethera purum Servabant simulacra deis lapidosa nefandis. Huc ubi numinibus fatturus sacra vetustis Terrificus vates venit, sua protinus ornat Tempora funereo lectis de stipite ramis Horridus, obscuro dudum vestitus amictu, Sulfureumque rogum Stigio stridente vapore Suscitat; infandis post se conterminat aris. Ecce miser Mamphus, veniens ab origine gentis Spartane, luco trahitur moribundus opaco, Cui, vix exactis Ecathes quater orbibus alme, Nupserat infelix facie prestante Marisma. Vittima mox, iugulo tristi mucrone recepto, Procubuit tremebundus humo, pavidosque retorquens Morte oculos totas - heu Fata! - cruoribus aras Fedat, et ingenti lapsu tellure recumbit, Ora supina tenens. Tanto cecidisse iuvencum Vidimus indomitum motu, simul impiger auras Mactator librans manibus sublime bipennem Elevat, et sevo frontem predividit ictu; Tum gemitum magno mugitu prebet et, atros Aspergens ceneres, socios clamore requirit. Post sacer antistes, fossis a sedibus orbes Illicet avellens et linguam gucture ab imo Attractans, calidi truncat spiramina cordis, Cum quis, admiscens confracta fronte cerebrum, Dulce merum fundens flamis flagrantibus, inde Eicit omne nefas, et talia porrigit oras Versus ad Arthoas: "Vos o, quis ista profanis Viscera carminibus tristes portamus in aras, Numina, liventi que siditis orbe baratri, Fulgentem fugisse diem contenta cavernis Tartareis, et tu, latratu seve trifauci Qui terres animas, o Cerbere, ianitor Orci, Cum cupiant tranare vadum Flegetontis et undam Torpentem, Cocite, tui, date prospera belli Fata, voco; pugnam vos sustentate scelestam. Ambigui adventant casus; vos omnia celo Sidera, si rabies veniat, torquebitis isto Atque alias transire plagas cogetis, et illum, Illum de astrifera pelletis sede Tonantem. Maius posse datur, vobis stat summa potestas". Talibus orantem leto non omine quisquam Exaudit Superum, nec cui sua castra Baratrum Attulerat; tantum miser irrita vota movebat. Nam neque de ritu tremuerunt ignibus are, Flama nec erecto liquidum conamine versus Ethera surrexit, sed circum fumida circum Liventes testata faces altaria, totum Obnubit funesta locum, fatumque profano Nuntiat augurio. Tabescunt omnia campi Gramina purpurei; visu palletque rigetque Luridus antistes, pavidoque in corde gelatur. Taliter audita nati pia mater Achillis Morte, subequoreis quondam comitata puellis, Expavit lugubre malum; tum diva, solutis Crinibus et feriens candentia pectora palmis, Terruit immani pelagus plangore profundum. Ceruleos spernatur equos, sed mesta sorores Ad luctus miseranda vocat tantumque dolorem; Qualiter aspiciens tristis libamina sacri Horruit Arsacides. Sed mox, formidine adempta, Sic indignanti divos affatur aruspex Efferus ore sonans et fasque nefasque sacratur: "Livida nunc quando, Superi, providimus exta, Seu vestrum funebre malum fibrasque putrentes Gentibus Hesperie, positis en eminus armis, Indecores cedamus," ait, "pacemque levatis Illicet antiquam palmis poscamus, et ipsum Imperium Latio demus sublime superbo Prostrati. Nunquam tu o, qui stare sub astris Crederis et vano conterres fulmine mundum, Hoc dabis huic Pacoro; sed sevius ire per hostes Est animus michi nempe ratus. Quid sacra timemus? Quid michi cum divis?, Nusquam sunt numina, nusquam; Vana pavent populi; dicunt iam sontibus esse Nescio quas penas angustaque Tartara vates. Livida nulla manet Stix, nec fontesque lacusque Tartarei; nullique dei spatiantur Olimpo; Nec ferus ipse Charon, Furiis nullique colubri Pectora suppliciis agitant stridentia sontum". Hic ubi funereas Parthus contempserat aras, Neu qua cuntanti tardetur sorte superbus Atque mora segni, raptim sua castra iubebat In gelidos nudare Nothos, legione vaganti Armiferos implere nemus, collesque viasque Arripere, ingentes et cuntibus esse renarrans Exuvias Latii, pugne primordia iungit Inflamatque truces bello. Iam prata catervis Innumeris confracta sonant, Iam stridulus extat Ether et ardescunt radiis solaribus arma. Ergo precipiti dumeta per invia motu, Per saltus et plana ruunt; animosa iuventus Estuat absentem revocans in pectora pugnam, Exoptat ferro dextram temerare cruento, Et demum sevo concurrere Marte per agros. Quidni? Cornipedes gelidas hinnitibus auras, Ut quoque castrorum tonuerunt classica cantu Horrenti, replere truces, frenosque relambunt. Effera spumanti cunti sudore madescunt Terga quidem, strident sevum, stant fronte iubata Visu terribiles, oculos terrore protervos Intorquent; et prata terunt, et gramina frangunt Florea, et exultant sonitus audire iugales. Nunc michi (bellipotens quoniam sevissimus ardens In trabe fraxinea per summa pericula rumpens - itque soror Bellona ferox - ferventibus addit Signa cruentati discriminis) oro, superne Pyerides, vestro latices haurite poete Aonios, maiore tuba prestate referre Inclita gesta ducum, fumantia prata cruore, Vulnera consertis et iactibus ire profunda. Interea Romana manus super omnia pergens Lustraque silvarum celerans et saltibus errans, Undique querit iter; lucem noctemque nivalem Contentum duxisse polo meat agmen in hostes, Marathon intendens primos inferre furores; Longa acies densata ruit fulgentibus armis. Sic ubi frigoribus spoliata novissima sevis Bruma retro cessit, niveo candore volantum Cignorum stipata cohors per inane vagatu It gavisa quidem Siculis sacrata Paliscis Stagna relinquentum, gelidi cum Strimonis undam Turba petit de more canens plausuque sereno. Ast ferus Euthespon, simul adventare tumultu Concipit immani, nec non et tanta minantes Prelia per Parthos et regna rigentia sevo Frigore in hostili fisus concurrere Marte, Agmina lecta ferens, silvis se condit opacis, Qua via prona duci duplicis confinia vallis Occupat; ingentes prima sub fronte cohortes Firmat in anfrattu silvestri et calle ferarum. Nescius infandi discriminis heros operti Nec ratus in medio componi tramite bellum, Cunta sed inversans animo gentemque profanam, Bellantes iubet ire viros, qui lustra viarum Explorent aditusque notent, forsanque latentem Insertent pugnam primi, certentque tremendum. Vix nemus in medium superaverat ecce Quiritum Turba vagans, tenuemque lacum sed quippe tenebat Concretum torpente vado, cum splendor obardens Conorum insidias prodit turmasque latentes. Illicet Ausonii, sevo stridore frementes, Arma vocant: "En arma, viri, date bella". Quid? Ecce Vertice declivi montis velut ira trahebat In mortem scelerata manus per saxa, per ipsas Procurrit cautes; gemitum dant prata vieque; Fit fragor horrendus; resonat clangoribus ether. Non acies cuneo densato montis ab alto Venerat in planum, sed iam sine lege ruentes Adsunt precipites, quorum fuit unus Abaurus, Contra qui Latias ausus prorumpere gentes, Fraxineum truncum prelato pondere tollens, Vadit in Hesperios. Qui cum iam viribus hastam Confregit validis, clavam suscepit et audax In medios parat ire viros, et vellet apertis In campis certare ferox et posse vagari Undique magnanimus; rupes silvasque virentes Preterit, et fuso roratur sanguine totus. Tandem progressus veluti Fortuna vocabat In primas acies, robur sublime trinode Elevat incandens ira bellique fragore. Fulmineum iactum miseranda sorte Paliscus Accipit, astringit qua se cava semita frontis Orbibus, et, postquam nervos cum luce diremit, Florea confractum sparsit super arva cerebrum; Labitur inde miser resupino corpore campis. Hunc quoque letantem successu Martis ab imo Aggere prospexit clari Miramantis Epaurus Progenies: "Que tanta tibi, temerarie, pugne Copia seva datur? Iam iam vicinia mortis Te intempesta vocat "fatur girumque sub artum Spumantem deflectit equum, clipeoque potentem Acclinans ornum, revoluto pectore, longe Proicit audentem tanta cum strage venire; Inde cruentatum telum convellit, et ista Insuper eiactat: "Vadas sic victor Averno, Et refer ista tibi, pugnax, solatia Fame". Mox in precipites properans se mergere turmas, Impavidus vultuque ferox et cladis ovansque Provolat astricto densata per agmina ferro. Sed fuit infelix certantem primus Odorus, Robore qui fretus ridensque virentibus annis, Rumpit adire virum; validum tum prebuit ictum Frustra; nam repulit veniens hastile retrorsum Umbo, septeno tegitur qui tergore tauri; Plumbea non aliter celeres excussa per auras Massa retro resilit, postquam fera cornua nullo Verbere dirupit, sed tactum iacta fragore Attonuit frontem sonitu ventosque diremit. Tum Miramantiades valido se cominus ense Precipitat, bellique trucis bachatus amore Pectora non tantum confractis illicet armis Dividit, ast etiam miserandi vulnus Odori Ultra terga patet; cecidit moribundus; at ille Post Saurum, Baliumque levem, Lardumque ferocem Excutit; ingentem clara de stirpe Pianum, Qui modo, saxosis habitans in rupibus, ausus Obvius ire, sui gestabat tergus inane Ursinum, prosternit equo; Pharnumque superbum Non nunquam damnare deos numenque Tonantis Amputat ipse ferox; omnesque vagatur in hostes. Inde ruens preceps per castra per arma cruentum Gradivum restaurat ovans, ictusve tremendos Verberat in Gethas; toto stat fervidus ore. Sed neque successum belli Fortuna parabat, Nec totum spectare diem; nam barbarus Isbo, Ut quoque sanguinea providit cede furentem: "Non impune feres nostri discrimina Martis" Dixit, et intendit nervo stridente sagictam, Vincula que postquam lorice rupit, in imis Visceribus feralis adit miserabile letum. Tum peritura manus, leto clamore profundum Omne nemus quatiens, tollunt ad sidera plausum; Et cautes resonare putes, resonare ferarum Lustra; gemunt colles Getheaque saxa tonabant. Providet infelix fratrem cecidisse Galorus Hostibus obtruncum; calida succensus ab ira, It preceps in bella, ferum diffulminat ensem, Per strictos cuneos et barbarta castra suberrans. Hunc ferit, hunc sternit, dextra levaque repellens; Terribilis discurrit agros campumque madentem Cedibus infandis, cursum sibi pandit eunti Sanguineus bello; germani semper in ore Nomen habens, forti restaurat prelia dextra. Sic quoque Spartanis Mavors vagabundus in oris Sevit in arma ruens, seu cum gens ardua Lemni, Numine ab Idalio compulsa per equora ponti, Bistoniis sua castra vadis confixit, et ingens Certamen de more parat Bellona virago. Venerat interea stridor clamorque virorum, Tum per inane means et per convexa sonora, Usque ad plaustra ducis; famamque cladis ut audit, Haud segnis cupere arma iubet, sed fortis oberrans Flagrantes acies, Romana insignia raptim Explicat et pugnam glomerato pulvere sevam Invadit prior ipse palam, quem tota sequuntur Turba ducem. Postquam densi compendia luci Excessit, breviore via patulisque potitus Equoribus, qua silva cadit, de gente Gabina Bella manus que prima gerant premittit in hostes. Ergo ubi terribilis stauratur copia Martis, Cremophontiades Latiales ecce catervas Forte adventantes, veluti sublimis in alto Stabat equo, mucrone parat propellere, cuius Saucius a iactu Patharus procumbit in herbas. Hinc vagus excursans levum per prata lacertum Amputat Ismirno, labens qui sanguine multo Spectat in adverso truncum pendere relictum. Mors tempesta subit; moriens sua lumina torquet. Viderat ingenti pugnantem turbine Mauron Rumpentemque acies et volvere terga Latinos Ventidius, Latialis honos: "Quo pergitis" inquit "Indecores? Quo fertis iter? Perstringite ferrum Et pectus donate, viri; truncate nefastum Barbareum per bella genus, properetis ovantes". Dixit, et intorsit validis cum viribus ornum. Itur precipiti vesana per agmina cursu, Itur in undantes crassato sanguine campos; Hic quoque sunguineum geminatis ictibus hesit Omne nefas; ferrum nam concertantibus addit Bellorum stimulos; tollens Bellona iubatas Seva comas, agmen cecis discursibus ambit. Provolat hinc ensis; ferit hunc, et discutit illum Lancea torta manu, per viscera transit operta; Saxa rotant multi, collidunt cautibus arma; Arma sonant; fremitus transevolat astra Tonantis; Fit sonus exingens et stridulus assonat ether, Murmurat omne nemus, respondet vallibus Echo Condita. Convexis sicut premugit Olimpus Cum redeunt sua sacra Iovi, cum Thesalus Otrix Cogitur in plausu totis stridere cavernis, Seu cum pampineo tirso redimita sacerdos Evocat Hismenides triaterica noctua Bacho Ducere cornigero, sacrum protollere numen, Assonat ingenti veluti plangore Citheron; Tum quoque Lapdacides ornant victata corimbis Tempora tirsigere, Bromio cava cimbala pulsant. Corpora multorum ceduntur strage cruenta, Brachia trunca cadunt, tota cervice recumbit Hinc caput abscissum; credas pendere lacertos, Atque labare solo; collidit pectora pectus, Ilia pulsantur; crebris umbonibus una Vulnera seva vetant, agmen ferale resultat. Barbarus unus erat mira virtute, Triambo, Qui postquam, prostratus equo bachante per arva Atque carens iaculo, nulla formidine pulsus, Sed retigens leva, qua stant confinia ventris, Vulnus adimpressum, torsit sua lumina retro Et prospectat humi longevo robore quercum, Hanc quoque conatus convellere, sustulit unum Ingentem ramum; mox se qua fervor abundat Impulit iratum. Qui, per discrimina Martis Omnia discurrens, vastos glomeratur in hostes Immitis feritate truci; velut ardor amorque Martius incaluit, faciens portenta, profecto Terribili stridore tonat. Non ullus agentem Certat adire virum, socia de gente Triphonus Donec forte ruens contra cum turbine Gallum Heu pedibus prostravit equi. Post tota iacentem Ausonie fera turba premit sociique nefandi. Ut miser infausto retraxit vulnere levam, Exta patent et rupta fluunt super equora campi; Nec valet infelix viridi de cespite collum Tollere, sed mortis subito venere tenebre. Tum moriens calcavit humum gramenque cruore Fedat, et astricti durescunt frigore nervi. Nec minus exarsit Torquate gloria gentis, Lucius, in Scithicos, tiro qui nuper ad arma Venerat. Ut vidit forsan cessare catervas Hesperias paulum: "Quo vos timor" inquit "inanis Abgregat, o comites? Pudet heu pudet esse subactos. Sarmathicis an terga damus? Latialis origo Unde, viri? Quo forte fugit? Sic pellimur isto Ultores campo, heu segnes? "Simul ista locutus, Illico cuntantes revocavit pectore vires. Mox, ferus et claris siquidem vallatus ab armis, Se quoque conspicuum mediis certantibus infert. Eminus effudit Criceum, qui sanguine cretum Se vocat esse Iovis, Talai, pariente Napea Marginibus, Pathole, tuis, magnoque secundum Turbine corripuit; miseranda tertius Affla Sorte cadit, misere linquens connubia Baule. Dux autem Italie glomerato pectine pugnam Letiferam preclarus adit, comitante Quiritum Agmine. Tum terris sonitus clangorque tubeque Sevius exardent, Mavorsque per omne vagatur Crimen, et alipedes iubet insanire iugales. Tunc equidem, sevum curvans hastile per auras, Cornipedem cursu stimulis ardentibus urget, Cuius ab insultu transmisso corpore ferro Occidit Assarius, qui iam vitalia perdens Ora supina tenet. Stetit impiger ipse, subinde Auratum rapuit funesti vulneris ensem, Quo quoque fulmineo miserandi tempora Brontis Attonat immitis; sed iactus ad ima protervus Lumina transcurrens, a sedibus expulit orbes. Viderat Adriades veniens e fronte sinistra Bellantem cecidisse virum sociumque potentem Ingemuit, fremitusque dedit, mortisque furore Totus obumbratus venientis, spicula contra Auctorem Latii furioso Marte resolvit; Qua iugulo armamenta patent fera lancea rumpens, Ingenti contorta manu, quasi pondere sevo Antonium prostravit humo. Sed robur ad omne Discrimen sublime ducis direxit in altum Qui, propere Adriadem furiali cede vagantem Ut procul aspexit: "Non, si te Iupiter" inquit "Arripiat, securus eris, moriture, dabisque Suppliciis tormenta feris; spectabis Averni Flagrantes, o seve, plagas; i, perfide, ad umbras". Inde Pharatronium tollens per inania truncum Viribus excussit validis, mortemque minatur. Ictus in armatum Latialis principis armum Rumpitur immensus; qui postquam vincla catene Propulit astridens nec ferrea lamina contra Ulla stetit, truncata suo procumbit in herbas - heu mortis crudele genus! - iam dextra lacerto. Lumen ad astriferum moriens tunc ille Tonantem Elevat et dulcem liquit cum sidere Solem. Effera barbaries, non plus certamina tanti Ferre valens Martis nec turmas cede calentes, Sed, mada purpureo prospectans arva cruore, Triste nefas, errans, insignibus hoste relittis, Ad montes intorquet iter. Compendia carpens Silvarum pudibunda phalanx per ceca ferarum Lustraque, per cautes, fugit impacabilis heros, Hesperiosque retro fugientum terga ferire Nempe pudet, dextram vili temerare cruore. Mauria non aliter trepidi liquere iuvenci Pascua, cum fulvos cernunt ventare leones Impastos stimulante fame rebieque cruenta; Hi fugiunt camposque terunt, antrumque magistri Immani terrore petunt; nec cornua, quanquam Fortia sustentent, ausi prorumpere in hostes; Ast illi horrendi, vestigia queque sequentes, Incursant, rabiemque feram de faucibus afflant, Quos stimulat furiosa fames ventrisque vorago. Hesperus interea gelide confinia noctis Axe sub extremo reserans, undantia tabo Agmina liventi scelerato absistere ferro Provocat et paulum dare languida membra quieti. Spumeus aeria veniens de rupe Matoni Montis Amolonius vasta prolabitur unda; Post se populeo deducens margine, plana Multa rigat, tepido sed tum respersa cruore. Turba vadum contra, forsan cui stagna rubebant, Ausonis, a casu pugne revocata nefande, Volvit equos, superatque viam rorantibus armis Sanguine barbareo, pronus qua defluit amnis. Phebus ut Hesperio mersit sua plaustra profundo Nigrantemque polum Nox humida pretulit astris, Cinthia nec tremulo silvis fulgore reluxit, Erumpunt Scithico misere munimine matres, Eminus hostili iam iam noctante caterva, Pallida rapture pro morte cadavera campis Latureque focos, quo funera tristia flamis Tradere sustineant supremaque munera mandent. Ergo per silvas cum caligantibus umbris It conquesta cohors, gestansque misserima multas Turba faces celerat per opaca silentia noctis. Sanguineos postquam merens descendit in agros, Implevit tacitas cetus conquestibus auras; Et passim movere gradum, passimque vagantur Corpora querentes campis detrunca suorum. Hec, super incumbens peregrina cadavera, demens, Credidit esse virum. Cupidis dum amplectitur ulnis, Attulit hostili suprema piacula trunco; Horruit inde nefas; miseri furiosa Marispi Ecce marita subit. Postquam que coniugis ora Squalida crassato prospexit sanguine feda, Se madida prostravit humo, faciemque iacentis Crinibus inde fovens, captat vitalia si qua Forte viri maneant. Ut nullus anelitus extat, Incipit, heu, mestis gemitum vulgare querelis: "Blande michi coniunx, spes o suprema dolenti, O afflicte predulcis amor, solamen in omni Adverso, Fortuna, tuo, quis misit Averno Hanc umbram Superum? Quis te crudelis ademit Et nos, heu, tantum patitur portare dolorem? Eumenidum scelerata cohors te movit ab annis A me primitiis; noscis, miserande, vocantem? Quis ferus unanimes heu nos divisit amantes Et dulcem amplexum? Guis gaudia tanta negavit Ambobus, generose nimis? Proh numina nostris Adversata bonis! Si numina si qua manetis, Vel si confuso regis, o Fortuna, vagatu Omnia terrarum, fluvios pontumque sonorum, Casus habet celum; nullum prestare Tonantem Credimus humani; sed iam temerarius ipse Mars tenet omne nefas, rapimur cum sorte vaganti". Dixerat; et vultu lacrime cecidere remisso. Inde, velut pietas misero libata marito Impulit, infelix herbosi cespitis aras Erexit cumulo; gelidi post membra Marispi Ignibus admovit pariterque miserrima fatur: "Si michi non aliud superest, mitissime coniunx, Concessum Superis, seve si quando tenebre Mortis oberrabant nullus tua lumina clausit, Officio mandante pio, crinemque diremit, Accipe nunc thalami miserabilis, accipe, coniunx, Exequias, tecumque mei libamina porta; Vel, tua si mecum cupiat michi dulcis imago Ducere pepetuo vitam pallentibus umbris, Neu sine me propera Stigium Flegetonta preire, En tecum tranabo lacus, Manesque severi Aspiciam gavisa poli". Postquam sic fata, parumper Languida conticuit sevo surgente dolore; Immemor extincti spectans pia membra mariti, Extat inops mentis, donec rediere fugati, Heu, gemitus plangore novo: "Nimis impia dixit, "Vivo equidem, vivo; quid tempora funeris ultra Perdimus? Ipsa vocor, veniam". Complexa iacentem Inque piram properans flama stridente subire, Talibus est dictis misere correpta sororis: "Per modo te supplex que sidera cernimus oro, Noctua purpureo toto lucentia celo, Per genus infelix, miserum per funus amati Coniugis, heu, tanto noli indulgere dolori; Heu, germana, vide quis angimur undique Fatis; Quo genus humanum flectat Fortuna, sequare; Mitte, precor, questus; demus suprema sepulcro. An lacrimis unquam posses revocare maritum?" Ibant umbrifere per opaca silentia noctis, Ibant cum tacitis ferientes fletibus auras, Turba suis impexa comis et pulvere tetro Inter anelantes suprema morte catervas, Anxia queque suum forsan raptura parentem, Et nati pia membra parens detrunca sub arvis, Atque focis latura faces lucentibus aris Ibat, et insano pulsat plangore lacertos.