CroALa, 2024-05-21+02:00. Nodus CHAULA.bell-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/CHAULA.bell-01.xml.
Viscera quid fratrum? Sumus, heu, tam cede nocentes. Ast si fatorum serie nos prelia semper Ducimus, armipotens et nos Gradivus alumnos Instimulat campis fuso gaudere cruore, Parthica cum Dacis Caldeaque regna patescunt Sauromateque truces, Perse, Garamantes, Hydaspi Hispanumque solum, qua Cantaber eminet Haustro. Ad tales properate duces, talesque nefando Vertite congressu; simul, o pax reddita mundo, Quid miser horrenti credis Romane marite? Impia sanguineum postquam Pharsalia Martem Vidit et infandis rursus crudelia campis Fata dedit, ponto misere cum sanguine Rome Auxit aquas. Nondum semotus ab agmine victor Cesar erat; gemine stabant tentoria partis Qua cadit in valles confinis Pelion Otri, Unda subit pelagus tristi Lernea veneno. Delius occidui simul ad contermina mundi Ethereis properavit equis, regina dearum Cerula Nereidum qua se ferventibus undis Abluit et gelidi refovet pia membra mariti; Humida frigentem veniens Nox extulit umbram, Collibus et gelidis nocturna silentia lucis Surrexere, niger Somnusque per omnia pleno Prata quater cornu tonuit, dedit ocia genti. Margine populeo, super arva rigentia tabo, Languidus exactis miles Romanus ab armis Assidet; et Borean primo noctemque nivalem Graminea vitare casa, vel frigora flamis Pellere vimineis, durisque cubilia tophis In gelido stravere solo; vigilantque sonantes Collucere focos; crepitant altaribus ignes. Dulce tamen multis non ducere pectore somnos Et segni torpere mora, ventatibus umbris; Sed memorare iuvat quis viscera sparserit hosti Impiger, horrendus cum clangor ad astra volasset Martius et turme tenues fremuere per auras; Quis caput abscissa validus cervice cruentum Propulit, intorsit sevis cum viribus ornos Fraxineamque trabem; multorum strage quis audax, Undique conspicuus, per tristia bella furebat, Qui quoque pallenti detrunca remisit Averno Corpora, dum quatiunt clamoribus ethera voces. Tum non purpureo stratis accumbitur ostro Nec vacat auleum picto pendere teatro Marmore; sed rigide tribuere cubilia cautes, Cespite gramineo maduere cruoribus ulve: Tantus agit miseros temeraria castra sequentes Impetus. Ecce Sopor, mortalia pectora mulcens, Assidet armatis; primum languentia paulum Colla locat somno, volitans super equora pennis Itque reditque suis, totumque perambulat agmen. Ut depulsa quies, nondum fugientibus astris Ethere sidereo, volucrum sed Cinthia lucis Aurea fulgebat pelagusque immobile fluctu Stabat et erisonum lituis Tritona ferebat, Extitit Ausonie vigilantibus inclitus heros Tunc oculis, clara variumque in mente volutans Consilium: Labienus erat sub pectore primus, Et furor Arthous, Germanaque castra nefandis Cedibus et Scithici nondum parere volentes; Nunc Haustrale vadum et Garamantia rura peragrans, Aspicit excusso Latio regnare Britannos. Plurima volventi vigili per noctua motu Ocia tunc iterum placidissimus ipse deorum Somnus adest repitque oculos totisque medullis Labitur incumbens, artus contexuit alis. Tum quoque squalenti facie turpissima Crassi Umbra per horrende pacata silentia noctis, Cui sacra canities crasso concreta cruore Pendet, et Arthois precordia fixa profanis Vulneribus, miserum liquido cui guctur ab auro Palpitat, ostentans Sirio quo Marte iuventus Occubuit Latialis, herum stetit ante tremendum Cum sibi grata quies mulceret membra sopore. Hinc indignanti sic ora trementia luctu Explicat, intorquens canos a fronte capillos: "An, cum prata vagor Stigiis a sedibus exul, Tartareum cum posco Chaos - modo mitte piorum Florea regna virum -, supplex Flegetonta requiro, Heu memor, et nautam fluvii compello maligni, Liventique lacus cupio tranare liburno, Degener et, nostrum nimis immemor, ocia carpis? Etsi, cum peterem Borean horrentibus armis, Auspiciis michi nempe mali de sede baratri Collatis, mundi tetri venere sorores Gorgonee et, sevos agitantes crine colubros, Infandas duxere faces, cum signa revello, Heu, non indecores per Parthica plana scelestum Gessimus, heu, Martem. Sed nostra profana - quid ultra? - Testor fata quidem iugulumque et guctur apertum Effossumque meum pectus crudelibus armis. Omnis culpa deis; ipsi gessere nefasti Effera bella, ducis manibus torsere profecto, Ipsi tela dabant immitibus; omne cruentum Effecere nefas; rorarunt sanguine Caprum Hesperio et letos Parthis tribuere triumphos. Surge age; conspicuis invadas viribus hostes, Labieno revocante malum, qui crimine sevo Iungitur Arsacide Pacoro, qui federa postquam Per magicos iurata deos sanxere nocentes, Exultant feritate vaga, vicinia calcant Menia; et in Latias coniurat turba catervas Parthica. Correpto poteris dum rumpere ferro, Horreat haud animus sceleratam vertere gentem, Barbareum truncare genus; modo forte pererra Omne vadum, Siriosque tuos Asiamque potentem Impiger alternis invade tumultibus heros, Et pete Romane Parthis insignia gentis, Infaustis amissa deis et sorte profana. Non sine divorum nutu iam bella movebis, Nec certabis atrox divini numinis expers; Sunt magno commissa Iovi tua gesta profecto, Sunt Superis servata bonis; felicibus armis Utere. Postremo munus miserabile posco: - quando vetor, stimulis sevi correptus Averni, Plura referre miser - Caldeis victor in oris Cumque eris undanti super arva rigentia tabo, Neu patiare meum crudeli corpus arena Prostratum membris et adhuc stillantibus atram Insaniem campis inhumatum degere, Cesar; Collige et in tenues, si quid pietatis habetis, Urnas conde, precor. "Demum, non plura profatus, Saucius in tenebras et opaca silentia fugit. Ut ponto progressa dies vaga sidera celis Depulit et Phebe tenui prelurida cornu Palluit occursu fratris venientis Eoo, Et rutilum fulgere iubar generosus Apollo Attulit, adventans longevi patris ab oris Oceani, heroum mundi fOrtissimus ille Extitit ingenti turbatus imagine visa Axe sub astrifero. Paulum precordia terror Occupat et strinxit subita formidine pectus. Inde, ubi torpentem discussit corde pavorem, Indignans meminisse fuit qua flebilis umbra Effigie Crassi gestans undata cruore Venerit ora truci; mentem subiere nefandi Parthorum populi, Gethe Scithicique vagantes. Tum quoque bellorum fervor per cunta resurgit Membra ducis, revocans pugne primordia tristis, Qua cecidit Romanus eques, quo tempore Crassi Occubuere pii. Motus tum concipit ire Pectore in audaci bellumque in mente feroci Provehit infremitans, toto et stat pallidus ore. Haud aliter Mauri Libie per prata calentis Vulnus ut aspexit contra intractabile natos Ire leena sui, fulvum truculenta per arvum Incandet conferre manus, nemus omne fragore In rabiem prolapsa suam terit, eminus audax Abscurrit rigidos iactans per tergora villos. Post quoque Phebeos convertens lumen ad ortus, Incipit ore sonans: "Superi, quicunque sub astris Urbis ad imperium semper conducitis almum Auspicium, toto que curritis ignea celo Sidera, tu gaudens triplici, dea Cinthia, vultu, Tartareo sponsata deo, sub vallibus olim Sicaniis sontum, Proserpina, regna gubernans, Conscia nocturni, requies gratissima, visus, Et Nox blanda tuis hominum miserata labores Ignibus, horrende nobis simulacra figure Esse secunda precor. Victricia castra tenentem Ominibus firmate sacris, date prospera cursu Fata meo. Cuntis vobis ego nempe rependam Digna ego, si quando referens me menibus Urbis Aggrediar lucere focos, et magnus ad aras Concidet inserto super effera cornua ferro Taurus, et <in> flamas Bachum de more sacerdos Fundet, et Eois altare liquoribus ardet". Hec ubi dignanti supera cum voce poposcit, Illicet, augurium tanquam sumpsisset ab extis, Bella parat Parthis et sevam vertere gentem, Persica qua Tanai clauduntur rura gelato, Quaque fluis cigni morientis voce, Cayster, Conscius, et Crassi pia condere membra sepulcro. Ergo inter tantos curarum maximus heros Consultus, per multa ruens, coniuncta tenentem Agmina, dum merita plectuntur morte scelesti, Evocat Antonium, cui protinus ista profatus: "Nescis, heu nescis, dulcis germane deorum, Quid Superum portenta parent, quibus angimur. Ecce Nosce, precor, causas. Animus sibi visa retractans, Et proferre licet, dudum cuntetur et horret; Dico tamen. Roseo stellarum lumina celo Fulgebant, veniensque novo fulgore Diana Collibus et tremula quatiebat lampade pontum, Altaque ducebant ad opaca silentia silve Et rapide cubuere fere volucresque canore, Somnus et alma quies animalia fessa labore Mulcebant, nobis cum formidabilis umbra, Heu, Crassi obscuris ventans, germane, tenebris, Effossosque orbes et guctura sicca metallo Ostentans et inane ruens apparuit ingens, Confixumque feris pectus miserabil<e telis> Detexit, miseranda nimis. Mox territ<us ore> Dirigui visu, pariter riguere capilli, Infando terrore quidem michi frigidus angit Corda pavor, tremuere gradus tremuere manusque; Et demum toto permansi lividus ore, Indeque cuntanti michi talibus intonat orsis: "Degener, et, quoniam Romana potentia cure Est divis sancita tue, cum sanguine crasso Arvaque Parthorum debes undare nocentum, Spargere Caldeos ferroque evolvere Dacos, Et cinerem servare meum, qui, iactus arena, Pabula sisto feris, Stigia de valle repulsus, Carpere pacificos inter tua prelia somnos An potes? Ipse senex, exhausta cede cruentus - prospicis an moneo? - Superum mandata reporto. I, pete gentili Sirios virtute nefandos Atque invisa die pariter clarentibus astris Ossa reconde senis. "Referens nec plura per umbras, De superis immite querens, profugit opacas. Quare ego si, monitu divum michi nocte relato, Provocor assistens interque exorsa meorum, Non paveo - Fortuna, fave - per devia rerum Tendere et horrentem sufferre in pectore brumam, Vel qua frigenti prolabitur altus Orontes Gurgite, vel Tigris vel turbidus exit Hydaspes, Quaque nivosus adit pelagus iam Rhenus et Eufra, Regnaque preterea calcabo carentia nimbis, Unde feris Arabum populos exusta Syene Solibus, unde patent gemini confinia mundi. Parthica si quando gens, o scelerata, triumphis Gaudeat Hesperie, nata feritate dolosi Armenieque viri, Perse Getheque nivales Exultant Latium quondam domuisse furorem Et civile nefas miseri post funera Crassi Ausonie iecisse, pater, meminisse dolebo. Heu potius mea fata, precor, breviate sorores Impia Tartaree, vel tu, mitissime fratrum, Iupiter, hanc animam percussam fulmine obusto Deprime, et ad Manes manda tabentis Averni; Da penitus, concede mori quam degener astans. Effera successu cum iam certaminis atri Gens ovet Arthoo, patiar non vertere quicquid Surgit ab Hircania, quod fluctus audit Araxis, Donec Caspaticus triplici qui gurgite pontus Labitur horrescat Latias vectare carinas?" Sic, ubi per campum vidit de rupe vagari Cornibus incurvis taurum, qui forsan abactus Saltibus a Siculis in pascua mestus oberrat, Ursus inexarsit, relevans per pectora setas, Qui, postquam tortis collisit dentibus auras Spumeus, ardentem rabie revocante furorem, In bellum crudele ruit, non ante quiescit Quam tepido totas satiarit sanguine fauces. Etsi iandudum capiens narrata loquentis, Antonius paulum trepido prolanguit ore, Attamen ista refert: "Ductor Latialis et instar Attamen ista refert: "Ductor Latialis et instar Numinis eterni, Cesar, spes unica mundi, Me tua nocturne stringunt prospecta figure, Me tua verba movent. Quanta heu crudelia mesto Est meminisse michi, "lacrime cecidere profuse, Et fletu maduere gene, "cum Crassus iniquis Auspiciis Superum commisit prelia Charris! Ast modo, per magni coniuro, heu, astra Tonantis Romuleumque caput residens celestibus oris Iliacosque focos et cane numina Veste Gradivumque patrem, quod non, cum seva nefandum Turba nocens scelerum properavit stringere ferrum Cesaris in iugulum, bellum magis asper adivi Quam si forte iubes prono cum milite Susis Me penetrare sinus sevosque invadere Parthos. Quid michi conferres melius, Fortuna, sub armis Aut quo cum ferro melius gradiemur ovanti? An quia prelatus cuntis Labienus in oris Ductor Hyperboreis, postquam sua castra superbus Iunxerit Arsacide sacrans mala funera Bruti, Irruit in Sirios, terremur ad arma venire? Non sic degeneres animos, Fortuna, dedisti, Non sic Ausonie semper promptissima Marte Gens pavet Armenios. Iam iam de postibus imis, Si libet, o Cesar, magicos vastabo Penates Et Laribus portabo faces, flamisque cremabo Regia tecta feris. Potes o tu, maxime rerum, Undique congestis ad prelia nostra maniplis, Rumpere in Hispanos, populum bellare ferocem Cantabrie, rigidam totamque recurrere Calpen, Emporie qua sacra Iovi sibi contrahit Odon, Nobile qua notum prisco de nomine cautium, Quod nunc agricole Scalas dixere moderni, Hanibal, esse tuas, postquam discrimine campos Impius Hesperio sparsisti victor Hiberos; Dum mea castra gerens Latiis vallata catervis Inferar Armenie, Parthoque in bella fugaci Obvius hostis eam, medio qui turbine Martis Corruat insertans celeres post terga sagictas". Dixit, et ista viri laudant primordia pugne. Interea Titan medium superaverat orbem Sudantesque arcebat equos, confinia mundi Postremi suadebat eis, qua cerula Thetis Ambrosie restaurat aquis Phebumque comatum Accipit et curvo graditur delphine per altum, Cum pater Antonius, Latiis vallatus ab armis, In Borean flectebat iter, de more vocatis Ethereis in castra deis, aquilasque per Euros Explicat afflantes, et Thesala regna relinquit. Tunc agros et prata terunt convexa Malee Undose, qua bina secat mons Hismarus ipse Equora et Euboicis qua prestat grata carinis Ora. Vident vastum miseram quod merserit Hellem Incandere fretum, geminis discrimina terris. Haud procul Ogigias Tyrio de nomine Thebas Pretereunt cautemque vident tum cede rubere Sphyngos, et aspersum Pentheo sanguine montem, Et tua per noctem spectant resonare, Citheron, Avia, cornigero redeunt cum festa Lieo. Hic dux Hesperie, Fortune casibus anceps - nulla tamen belli veniens formido futuri Provocat et mentem stringit terrore superbam - Ad tripodas parat ire sacros et Apollinis antrum, Conscius ut divum Cyrreo numine fatis Discat ab Arthois victor portare triumphos. Aurea Parnasus tollens ad sidera frontem Eminet et gelida linquit post tergora nubes, Cuius in Haustralem paulo protenditur oram Umbo tenens medio vallatum cautibus ingens, Proh, specus. Hic astant, nullo dicenda relatu, Seu Superum portenta deum, seu vallis Averni Prestat et humano cogit mugire cavernas Murmure, fatidicis vel si deus abditus antris, Pendentes humeris quatiens a vertice crines, Astringit terrore viros, et fata dehiscens Horrendum sonat ore fero cuntosque coercet. Hic quoque stellati circum cava saxa dracones, Tabida terribili visu sua colla moventes, Sepius insinuant radiantes corpore giros, Non hominum proferre sonos linguamque luporum Expertes; referunt cautes concurrere secum. Istic bellorum strepitus murmurque ruentum. Non aliter, postquam sevo clangore tubarum Exarsere viri et per bellica signa furores Iniecit Mars ipse suos, cuntantibus iras Addidit et signum tribuit Bellona cruentum: Proclamant campi, strident silveque nemusque Horrendum, fragor inde volat, quatit ethera vadens. Magna loci portenta sacri sunt, magna profecto, Nec vatum referenda sonis. Hinc frigidus imo Spiritus exalat fundo valvisque tremendis, Qui mentes hominum veluti vecordia quedam Vertit in ambages implens precordia veri, Siqua dei virgo tripodas albente monili Stricta comas visit traxitque in pectora Phebum. Consul Apollineum simul adventavit in antrum Et postes tetigere gradus sacrasque cavernis Exuvias Phitonis adit. Conterritus ore Palluit et retro tenuit vestigia paulum, Et gelide riguere come; post numen adorans Sic supplex cum voce canit: "Sanctissime Phebe Delphice, non nunquam Rome qui menia servas, Qui pandis ventura deum secreta revolvens, Seu tu Theumesiis maneas obductus in oris, Seu pelago tua firma vago te detinet almum Delos, Dardanie vel diruta Pergama Troie Tymbreus miseraris adhuc, o! Venimus ecce Nobilis etherei generis Romana iuventus Ad sancti delubra tui; te poscimus olim, Augurium da; Roma, pater, tua consulit aras Lapdacio sub monte sitas, ubi maxima quondam Themis in ambages solvebat murmura centum. Altera Niloticum gens iam sibi poscat Osirim Et magicis sua sacra deis ferat inscia casus, Comprendatque globos celi motusque vagantes Garritu strindentis avis, quercusque Tonantis Chaonias; Superum cetus spernata, baratrum Consulat horrendum, dum tu michi, Delphice vates, Tu, vates, ventura moves, cum numen adibo". Vix hec, cum totas sensit mugire cavernas Et totum nutare iugum, centumque patere Limina sponte sui, tales et rumpere voces: "Ibis in Arthoas, miles Romane, pruinas; Victor eris, Pharaos neu tantum litora tange". Nec sibi plura tulit, quisquis fuit ille; sed antrum Terrificum stridens, veluti si fulmen ab astris Decidat ingentis contra fastigia turris, Fatidicas sevo clausit cum murmure fauces. Has ubi Tymbrei voce oracula Phebi Ausonio cecinere duci, bellique triumphos Premonuere fores Cyrreo numine sacre, Quid sibi Fata velint, Nili neu pergat ad undas Mente ferens secum, gelido torpore parumper Cuntatur proferre gradum. Formidine demum Pectore propulsa, Theumesia prata relinquens, Inceptum sulcabat iter, de more deorum Numine pacato. Correptus imagine belli Ardet in Arthois Parthos invadere campis, Et Pacorum impugnare ferum totumque protervis Casibus imperium Bactrum subvertere; nusquam A ferro revocandus atrox dum tota Quiritum Legibus Armenie, dum pareat impia Susis. Taliter in Gethico Marathonia robora torquens Orbe ferus Mavors, crudelia bella tirannis Dum parat Otrisiis, arsit properare nefastam Ad Phlegram, cum forte suis vaga Fama peragrans Auribus intonuit rigidos struxisse Gigantes Emathie montes et vertere regna Tonanti. Frigida vix alios Phebe reparaverat ignes In volucri provecta rota, sed lumine fratris Emula pallebat roseo, cum maximus heros Impiger Ausonie, qua prata nivalibus horrent Sarmata frigoribus, ducit sua castra, resurgit Qua geminis terris dirimens certamina Butes, Qui, sua Bosfario protendens brachia ponto, Gaudet Mirmecio natum se fonte venire. Inde per anfractus et frondea lustra ferarum Protendens Romana manus Scithasque relinquens, Ypoton aspexit, summo de colle solutis Qui rapidus currebat aquis, altumque Cuposon Concretis pendere globis nivis. Omnia lustrant, Omnia mirantur. Tandem, declivia postquam Tramite dumoso superans montana, profundum Ad fluvium devenit eques, qui gurgite vasto Impediebat iter, ripis sua castra tetendit Populeis, non nare vadum non stagna nec undas Sufficiens. Visum tantum, dum nimbus aquosus, Pleyades, et ferro nimium metuendus Orion Deponant animos hiberno fonte tumentes. At dux, impatiens suspenso degere tandem Flumine dum solitum sibi contrahat alveus amnem Atque vadum turmis refluens patefecerit unda, Providet equoreas silvis contexere pinus Cumque ornis truncare trabes, tabulataque sursum Tollere, et undosos tractus superare carinis. Ast ubi longevi nemoris provisa ruina Est et cum ratibus fluvium tranare vadosum, Robora, que nunquam maculavit mersa bipennis Procumbunt detrunca solo, ramique tegentes Ethera decrescunt, ulmi platanique gemiscunt, Ingenti stridore tonant. Sol ipse comantes Tum radios luco tum lumina mersit opacis Cautibus, et rutilo lustrat fulgore cavernas. Ergo ubi decise nemorosis montibus alni Et dulcem videre diem loca pervia vallis, Non proris depicta ratis contexitur altis, Nec faciles cursu se commovere phaseli, Sed, rudibus fabricata modis, tunc mole per undas Annatat en classis. Vastum quoque flumen oberrans Provehit immensum Latias stagnante cohortes Gurgite. Non aliter bimaris, cum brachia valli Clauserit et tanto conduxit cardine pontem Persis Abydenis sulcans alta equora campis, Pons strepitus ingens iam sustentabat equorum, Quam modo turbanti fluvio prelata carina Asportabat onus Romani militis unda. Ut fera stagna vadis valido cum remige ductor Preterit et Titan iubar intromiserat armis Aureus, ad turmas his vocibus ora resolvit: "Impiger audaces quoquo Fortuna requirat Miles habere manus, ortum qui sanguine divum Protrahis et clara qui surgis origine Teucrum, Ecce subhorrentis Boree devenimus arva, Ecce sub Arthois demum consedimus oris. Quare igitur sunt omnia, credite, ferro Bella, viri, tractanda truci. Sors ipsa volutet Quid libeat. Si nostra manus, si fervidus ensis Undique funesti subeat discrimina Martis, Non sine celesti nutu nos bella geremus, Non sine Gradivo tendemus ad arma faventi; Sed Superi pietasque favent rectumque bonumque, Et tripodes, si vera canit seclusus Apollo Monte sub Hismeno; sacrum vidistis et ipsi Augurium, tote cum iam sonuere caverne. Propterea, comites celesti sorte vocati, Ingentes adhibete animos, gentemque profanam Vertite sanguineo certamine. Nullus in hostes Formidet conferre manus, vultusque cruentos Bellantum spectare pavet. Pavor omnis abesto. Credite iam Crassi miserabilis ossa sepulcrum Poscere Romanos et fundere voce querelas, Exiguos rogitare focos, Italamque cohortem Ultores clamare viros. Meminisse dolorem Provocor heu qualem, cum seva, miserrime Crasse, Barbaries liquido roraverit ora metallo! Proh nimium Fortuna ferox! Scelerata triumphat Cladibus Ausonie gens Parthica. Nonne videtis Quam regio mediana, fluens uberrima nostro Sanguine concreto, iam fluctibus auxerit undas Ethopos Armenii, simulata ut federa Crassus Abnegat Arsacidis, et nunc Labienus in omni Dux erit Assiria? Proh perfida gesta nefandi Militis! En Latius valet, heu, coniungere Parthis Agmina sacrilegis et se confidere castris, Dii Superi, et gemine commercia sumere lingue. Tu, melior Fortuna, fave; tu bella tuere, Tu, precor, ingentis cuia primordia pugne. Vosque, viri, tantum gladio purgate rigenti Dedecus Italie, ferrum conferte per hostes, Bellorum quo clangor eat, quo seva cruentum Extulerit Bellona nefas. "Nec plura profatus, Cum iam miles, agens rabido sub corde furores, Provolat in campis et concutit arma fragore, "Da pugnam, da bella" vocans. "Celeremus in hostes" Conclamant; tenues murmur deverberat auras; Tollitur horrendo per florea prata tumultu Stridor et ethereo resonant convexa vagatu. Tandem pulsa dies, et litora Phebus anelis Occiduis subiecta plagis Thetique virenti Suadebat formosus equis, et fulgida celo Sidera purpureo radiabant fulgure. Phebe Frigida iam croceum referebat in ethera vultum, Cum dux Ausonie, motus novitate locorum Et cupiens gelidam alloquio propellere noctem, Moribus insignem sacraque etate verendum Sic compellat Amum: "Quando modo Parthica dudum Noscere priscorum venit primordia patrum Cura, senex, regnique situs, que numina servent Et Superis que sacra ferant, modo pande, precamur, Oraque docta move; nam sanctus spirat Apollo, Si rerum secreta canis, si, prisca retractans, Pandere poscenti pergas exorsa priorum". Ille parum gelide deflectens lumina terre, Has sacer antiquo diffudit pectore voces: "Si tibi mira velim repetens audita meorum Promere, ductor," ait, "Parthumque recurrere mundum, Haud equidem mea lingua capax; sed, pauca revolvens, Ibo quidem memorique canam tibi digna relatu. Parthia nunc, rigidis cuius consedimus oris, Non brevibus correpta vadis sua regna coercet, Frigoribus contenta suis, nec prata vagatu Possidet angusto. Calidus qua volvitur Indus Incipit, et gelido donat confinia Tigri, Ter decies sibi sceptra ferens Arechusia claudit Avia, et Assirios sibi Parthia contrahit agros. Medica prata tenens testantia nomina regis, Persia rura legit magico celeberrima ritu. Inter et Eufratem velocem Tigris et undam Clauditur insigni Mesopotania saltu, Ninivos ingenti gaudens de nomine magne Et Babilone, tua quondam, Semiramis, urbe; Caldeumque solum prohibent, quod primitus unum, Astrorum novisse modos stellasque vagantes. Post quoque ad Egipti penetrarunt arva calentis. Aspicit hinc Siriam Parthus subsistere sceptris Nempe suis calidam, qua presidet alta Damascus, Semper que veteris tenuit cognomina servi. Hinc Camagenium, per quod Finicia latos Cum Tyro coniungit agros, Sidonia leva Prata tenens Libanumque sacrum sibi vendicat Alon Iudeumque situm. Pentapolis arva coercet. Istic Iordanis pelagus quod sorbeat undas. Hactenus et regnum; sed que gens ista locorum, Qui cultus habitusque virum sint, maxime ductor, Haud memorare queam; citius nova Luna retortis Cornibus assurgens omnes super ambiat orbes. Sed, quia sub Scithie paulo consedimus arvis, De Scithia tibi pauca feram, sed mira profecto, Mira quidem portenta deum; terrebere dictis. Postquam rex Superum, tribuens animantibus orbem, In species deforme chaos glomeravit et astra Lucida purpureo voluit fulgescere celo, Archada cum Gethico, divos venerata, vetustas Asserit ethereas, pater, has venisse sub auras, Robore quippe satum rigidique a cortice libri Populei traxere genus; cunabula primum Ista dedit Natura parens. Ut Sole micanti Insolitum videre diem, vaga lumina Phebi Nescia divorum gens exorabat, et undas Cessit ut Hesperias, magno merore relanguens, Credidit Eoo nunquam consurgere ab ortu. Sic quoque, per silvas per et avia lustra vagantes, Abscurrunt sine lege loci; carpenta fuere Aurea tecta viris. Quid si frigentibus undis Cum nivibus precandet humus, cum terra pruinis Spargitur horrendis et sevus regnat Orion, Aspicias annare viros, motisque lacertis Tum fluvii tranare vadum, se immergere fundo? Hi quoque non Latio ritu fecere Tonanti Sacra, nec alternis precibus funduntur ad aras Haud Veste coluere focos et sancta Diane Numina, precipue nec te coluere, Moneta; Sed miser humanus pacavit numina sanguis, Numina que magicis extant impressa figuris Horrida silvarum truncis et cautibus atris. Accipe preterea, refero non digna relatu, Sed gestis horrenda magis rituque Latino Absona, et a populis totum vitanda per orbem. Impia gens nunquam celebrans connubia sacro Carmine, thurifere crepitant non ignibus are Festaque marmoreis pendent aulea teatris; Nec Lucina favens it pronuba, poste marite, Sed soror haud timuit temerare cubilia fratris, Nec nate pater ille ferus. Non sacra parentis Filius ora verens, matrem incestavit amore Infando; Scithicis scelus hoc reverentia prestat. Vellera non Tyrium que ter madefecit aenum, Nec que puniceo fulgent saturata colore, Membra tegunt; rigido nati sed monte leones, Ursorum exuvie genti velamina oborte Contribuere. Putes forsan neu, maxime rector, Sidonio ostentent populi vestigia limbo? Hi quoque non dapibus celo pontoque repertis, Quis genus humanum, sancto moderamine pulso, Procidit in luxum, ieiunia solvere querunt, Arbuta sed, cano iam nata cacumine corna, Pocula puniceo lactis commixta cruore, Liventem pepulere famem, crudumque ferarum Tergus et in patula qui pendent arbore fetus. Ast ubi terribilis crevit fera copia gentis, Et montes vallesque simul implere cavosque, Horrida bellorum rabies incessit, et ipsa Parthia causa mali nimium vicina, secundo Successu confisa suo, simul impia sevum Imperium a Medis in Persia transtulit arva, Et totam Arthoi terram sibi vendicat orbis". Dixit, et ad dulces duxerunt pectora somnos. Lucidus interea spargens super equora crinem Phebus et aurato moderans temone iugales, Ethereum sulcabat iter, lucemque coruscam Sideribus fulgore suo pellebat oborto. Tum neu torpenti pausa crudele moretur Dux bellum sua castra vago stipantia giro Ambit, et, Ausonie mandans insignia tolli, Intentum molitur iter, turgentia linquens Iam vada, iam fluctus tumidos spernatus aquarum. Paretur; milesque virum Romanus euntem Prosequitur; pugnamque fremunt pugnamque ciebant. Sic quoque germani Siculis Ciclopides antris, Seu novus externis regionibus appulit hostis, Seu rabies promovit eos vicinia ferro Impetere infandos, populari armenta domosque Sectantur, cum trunca manu, Polipheme, revellis Robora silvarum, pavitant et murmure montes. Interea cuntos volucri vaga Fama meatu Spargitur in Parthos, totumque perambulat orbem Illicet Arsacidum, veris confusa ministrans; In diversa trahit populos, animosque pavore Degeneres quatiens Latias superesse catervas, Ausonium adventasse ducem dictatque ruinis Omnia versurum; stringit formidine mentes. Ter simul occiduas Clarius se mersit ad undas, Ter simul a rutilo generosus splenduit ortu. Appulit Antonius Latialis ductor in oras Torpentes horrore gelu, qua tollitur ingens Marathon et Smirre superant castella rigose, Que placidus Litos et prepes obambit Orontes Gurgite spumoso, nivibus sed nempe gelatis Tum segnes volvebat, aquas. Dux impiger alto, Extitit ut campis, maturum pectore volvit Consilium, que bella prius quosve impetat hostes, Parthica quo possit melius certamina motu. Hinc Babilona videt scelerataque cogitat arma; Fraudibus in Latios, semper commissa nefastis Prelia mente refert et crasso sanguine fusos, Roma, tui campos, et adhuc stagnare lacunas, Et Susim Bactramque trucem Charrasque nocentes Aspicit Hesperiis multum gaudere triumphis. Plurima volventi, Corvina stirpe serenum Ventidius genus omne trahens, vallatus ut armis Affuit, exardens dictis, sua protinus ora Solvit et "O" dixit "Latialis ductor, habemus In manibus que vota diu miserabilis umbra Crassorum pietate petit, fuseque cohortes Barbareis, heu Fata, plagis campisque nivosis! Quare age da bellum, felicia castra nefandam Sparge per Armeniam passim gelidosque Triones; Impete Caldeos, conturba cede scelestos Tu quoque iam Dacos. Didicit Fortuna secundis Cursibus Ausonie succurrere, maxime, rebus Imperiosa, pater; teneat mora nulla, precamur; Augurium committe deis. Felicius unquam Quisnam Romanus tulerit sua castra? Tonantem Obtestor Vesteque focos, Iunonis et aras, Quod non, Maurotico Siculum qui gurgite pontum Quod non, Maurotico Siculum qui gurgite pontum Tinxit et ingentes portavit in Urbe triumphos, Claudius auspiciis melioribus extulit arma; Curius in Pirrhum non sic felicia divum Omina corripuit, non iam Cornelius ille Qui pelagus Sirie miseranda cede rubere Impulit, ut primos Peni movere furores. Sunt igitur nobis penitus discrimina ferro Sanguineo tractanda, viri, nec Martis imago Pretereunda trucis. Quatimurne pavore superbi Nos Pacori Arsacide? Venient, prelata iuventus, Dacorum populi, veniet secura venenis Parthia, et audebit Mediis concurrere campis? Iam prius Oceanus sevos attollere fluctus Desinet et totam renuat circundare terram, Blanda prius Thetis glauco spectanda colore Gurgite in Hesperio fugiat Peana comantem, Quam, cum fervor eat, cum bellica cornua clangant Et furor incandens cogat trepidare paventes, Audeat immitis per prelia rumpere Parthus". Dixerat, et stimulos bellorum fudit in omnes Italie gentes, magno fervere tumultu Castra dedit. Tandem contra sic orsus ab ore Rector ait: "Nunquam, miles fortissime, divos Tam licuit Rome penitus sperare faventes Et motum, Fortuna, tui. Modo Martius ardor Adsit, eques; ferro cuntam truncate profanam Barbariem. Crassos vos implorare, iuventus, Credite, et ossa patrum, nullo frigentia busto, Exiguos clamare rogos, insignia gentis Hesperie Latium quoquo revehantur in orbem Poscere, tam longo Parthis ludibria sevis Tempore. Nunc Urbi facitis remeare triumphos". Vocibus his animos revocans, clarissimus heros, Impulit horrendi Martis gaudere furore; Non secus exarsit captus feritate cruoris Montibus Emathie fratres excire bimembres Atque in bella feros penitus propellere Nesus, Ut Laphitas contra vidit per plana vagari Thesala: tum propere convellunt montibus ornos Fraxineasque trabes, et saxa ingentia versant, Tollentes per inane sonos et bella vocantes. Tu quoque, Ventidi, capias stipantia turmis Agmina; tu primus, cum gens scelerata subibit Prelia, confestim, mentis formidine pulsa, Incute, da bellum, vultus preclarus in hostes Imprime, ab adversa veniant dum parte caterve Dunque tube lituique tonant; non cesset in arma Obvius ire furor; ferro certate cruento.