CroALa, 2024-05-16+02:00. Nodus BONOMO.carm-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/BONOMO.carm-01.xml.
1. Carmen Petri Bonomi Tergestini in uiolatam Bohemi regis fidem. Nunc canimus falsi periuria principis: et te, Qui Stygias Erebique tenes, inuise, paludes, Consulimus, te in uota deum sine fine ciemus; Mens tibi uana placet, tibi crimina noxia cordi, Tu stimulas mortale genus, tibi concutit angues Tisiphone unanimosque armat in proelia fratres. Da, precor, infaustas, Pluton, ad plectra querelas Tartareasque accende faces, infunde liquores Cocyti, recinant maesti mihi carmina manes. Rex uiget Arctoo sub sidere, clarior alter Quo non ante fuit fidei pietate uel armis: Nulla uirum flexit rudibus suscepta Bohemis Uana superstitio, dum plebs sibi rustica sorbet Sacratos latices, crusta nec conuenit una Christicolis, Romana uolunt qui iura tueri; Non flexit trepidusque furor iactataque passim Tela manu, saeuit uario dum Praga tumultu. Grata diu regi steterant rectumque piumque, Dum solito fortuna loco, dum nulla fuerunt Premia et Hungariae nondum sibi quaereret arces, Nec lata duo sceptra manu tenuisse subiret Dirus amor, mentemque furor stimularet habendi. At simul inuitum rapuit Proserpina crinem Pannonio regi, summum nec stare tyrannum Fata diu uoluere, ruit dum perfida ceruix Diuisique agitant uario discrimine regnum Hinc proceres, hinc dux Corui de nomine Ianus, - quid non sacra fames lucri, quid, dira cupido, Insanas hominum mentes et pectora cogis? - Castra parat subitisque suos Vladislaus armis Accingit uiolatque fidem sanctosque hymenaeos Brandeburgensis thalami, sponsalia prima, Perfidus et gestit uiduo se immergere lecto, Quippe uocat grandi sponsum mercede Beatrix. Quo ruis infelix, quo te mala fata uolutant? Otacari meminisse prius decet irrita regis Arma tui fusasque acies caesumque Bohemum; Nonne putas memores superos fandi atque nefandi? Mox tibi iusta dabit Latio qui nomine frater Regna tenet didicitque feras supprimere gentes: Iusta dabit Caesar, Romani signa uidebis Imperii, nigras aquilas: tibi Teutona tellus Vindelicusque furor, tibi Rhaetia castra frequentant Exitium paritura tuis; tua colla minaces Expectant feruentque graues incude catenae. Quippe nec una tuum uiolauit foedera turpi Fraude caput, nec sola suam fert sponsa querelam: Tu laceras, scelerate, tui pia iura parentis Et, quibus ille sacro iunxit cum Caesare foedus, Rumpere uincla potes tantumque infringere nodum; Tu consanguineas saeuus dissoluere leges Caesaribusque paras solam praeferre duobus Reginam. Generosa tuis stant nomina factis: Tu properas scelerare fidem iurataque dextrae Numina, Romano cum te periuria sceptro Subiciunt cingitque comas diademate Caesar. Quo ruis infelix, uetitas quid concupis arces? Infaustas iam uerte acies, pete debita sorti Regna tuae: sceptra haec alios sibi poscere reges Fata iubent, ueterique memor succumbere iuri Hungaria Austriacos repetit sine fraude penates. Sed quid turba rudis nouit, cui crassa residunt Pectora nec legum didicit pernoscere libros? Hos Waradinus agit neglecto iure tumultus, Is recitat falsas fingitque in foedera leges Iusque piumque suis lacerat ambagibus et se, Qui prius in Latii iurauit nomina regis, Opponit fallitque deos, sanctas quoque chartas, Quas Pius aeternae firmauit robore sedis, Primus fallaci properat contemnere lingua. Hec ueneranda fides, haec sunt praeconia sancti Praesulis, errantem reuocet qui dogmate turbam. Heu scelus, o nostri praestans infamia saecli! Quidquid ubique mali est, quicquid dispergere caedes Orbe ualet medio totasque incendere terras, Non modicam retinet partem miscetque sacerdos, Donec inexpletas distendat aere crumenas. At uos, Pannoniae proceres, quos uana secutos Consilia infidi traxit fallacia Iani, Pergitis et miseri periurum poscere regem, Gratia digna manet: mendaci praemia genti Certa parant superi seruantque in tempore poenas.
2. Episcopus Waradinus monachus, Petri Bonomi uersus. Cum pia Pannoniae uiolauit foedera Ianus Et mala iuratos lingua fefellit auos, Perfidus ut sanctas potuit perfringere leges Subdere et immerito Caesaris arua uiro, Cum Waradineis totus iam fraudibus orbis Uertitur et saeua Mars rotat arma manu, Claustra bonus repetit praesul quaeritque latebras, Uelat et infandum conscia culpa caput. Ah miser, ah tanto reparas mala tecta pudore, Impia qui monachus condere facta putas! Corpora Santonico facile est celare cucullo: Ueste potest nulla cognita fama tegi.
3. Idem de eodem. Perfidus ut totas foedauit crimine terras Fudit et Hungarico toxica saeua solo, Nunc protegunt nudas Iano calopodia plantas, Ne noceant domino sparsa uenena suo. Ast cur nodosa cingit sacer ilia reste Uelat et hirsuto membra nefanda sago? Terra potest nullis misero satis esse latebris: Sic parat in mediis mergere corpus aquis.
4. Ad Taberitas Petrus Bonomus. Cede locis, Taberita, tuis! Submitte superbas Ceruices: aderit mox tibi dicta dies. Exul Pannonias repetas, miserande, cohortes Et referas regi talia dicta tuo: "Aggeribus fossaque leui me Caesar abegit, Te patria et regno Maximianus aget".
5. Idem ad effigiem Clausii Heluetii, qui aliquot annis sine corporali uictu uixit. Clausius hic nullo fouit sua corpora uictu, Sic tamen ad multas uixit Olympiadas. Hoc si difficile est tibi credere, suspice maestam Effigiem: longam comprobat ipsa famem.
6. Westualius uentrosus phialam ceruisiae plenam ad Clausii maestam effigiem. Ebibe et ingenti foueas tua corpora potu: Quid maceras longa uiscera, Clause, siti?
7. Responsio Clausii. Non possum: occlusa est uia gutturis, et mihi uitam Qui regat, heu misero, spiritus unus adest.
8. Ad diuam Virginem. Quae geris intacti gremio tua pignora uentris Numinaque in paruo corpore magna latent, Hos cum hospitibus, serues, regina, penates: Figitur haec laudi sacra tabella tuae.
9. De sportula a Caesare sublata. Sportula iam cessat, nusquam fumare culina Cernitur: Hanns unctas non habet ipse manus. Quid facient miseri, quis nulla caulis in ola Feruet? Habent salsam fercula nulla suem. Nulla terunt liquido pultem mortaria suco, Nec uerubus tostas ars parat ulla dapes. Ingemit hinc passim maesto gens Teutona uultu, Iactatur toto multa querela foro. Pande pias, Friderice, manus, miserere precantum: Gaudia quanta tuis uncta patella dabit. Alias: Gaudia quanta tuis krawt reparare potest.
10. Ad dominum Iohannem Fuchsmagum somnium uatis Petri Bonomi. Vix dederat placidam membris nox alta quietem: Cynthius est nostro uisus adesse toro. Et mihi Daphnaea cinctus sua tempora lauro Edidit haec maesto, Fuchsmage, uerba sono: "Quid sequeris nostras, uates miserande, sorores, Quid tua Caesareis laudibus ora teris? Carmina da scombris, doctas iam linque Camenas, Spongia sit multis uersibus una satis. Praemia nulla refert scriptor: uix tanta poetae Aera sonant, tenues comparet unde biblos. Nulla eius curat Fridericus carmina: rarus Caesarea uates nunc ope diues erit. Vis tua Renenses repleant marsupia nummi, Uis tibi perpetua templa parare fide? Vade citus, domini fornaci ligna ministres: Solus habet uestri Caesaris haytzer opes". Consule iam misero (si qua est uia) consule uati, Qui mea nunc solus carmina saepe rogas. Sed quaenam Phoebi melior sententia? Iam te, Lincia, uel linquam, uel calefactor ero.
11. Interrogatio P. Coruini ad Zotulum canem. Zotule, quid patula resides lasciue fenestra Et te uix reuocat inde uel ipsa fames? An quia furtiuo Veneris pellecta susurro Uentura est domino grata puella tuo? An cupis intranti blandus bene plaudere turbae Si qua ferat, uacuos pellere uoce foras? Est aliud: quam recta sapis! Dum feruidus annus Aestuat, algentes scandis ubique locos.
12. Responsio Zotuli ad Coruinum. Quid tibi cum nostra, uates Coruine, fenestra? Quid mea sollicitum te facit ista quies? Non ego pellectam blando sermone puellam Obseruo, domini gaudia grata mei; Non mihi si qua ferat cura est admittere turbam, Latratu uacuos usque fugare foras; Nec mihi, feruentes fugio dum prouidus aestus, Sic placet in gelidis saepe sedere locis. Longe aliud: natura cani dignoscere fido Annuit. Errorem disce, moleste, tuum. Admiror uariosque senum iuuenumque labores, Sedula quid tandem turba Naonis agat. Hic regit Actaeum pedibus uelocius orbem, Amphora cui facili redditur ampla luto; Ille fatigatis Brontem Steropemque lacessit Ictibus et calidis cudit aena focis. Dentibus hircinam cerdo protendere pellem Nititur, ut pariter calceus alter eat; Assuit hic croceum roseo cum uellere pannum, Sutoris docta ueste nitente manu. Hinc uenit arcanam totiens qui Caesaris aurem Consulit et trepidis dat bona uerba reis. Inde alius dominum castri rurisque potentem Exuit atque alii sufficit inde uices. Diuersas hominum uideam cum sparsa per artes Ingenia, est cunctis ars tamen una uiris: Omnibus idem animus gratos sibi quaerere nummos, Omnis inexhaustas undique poscit opes. Nullus adest priscae uirtutis cognitor, ulla Religio superos uix putat esse deos. Nimirum ingenti congesta pecunia cura Est deus, humanas nunc regit ipsa uices. Haec ego de patula prospecto, stulte, fenestra: Ingenium quondam contigit esse cani.
13. Carmen Petri Bonomi ad Paulum Amaltheum. Paule, decus patriae, parui lux magna Naonis, Natus Amalthea gloria prima domo: Si tibi Pactolus fuluum sine fine metallum Afferat aut dites Lydius Hermus aquas, Quicquid et Eoa nudus legit Indus in unda Ornet inauratos accumuletque lares, Nil dederis lepido, mihi crede, decentius unquam Carmine; non maius numina munus habent. Est ratio: labuntur opes, sunt friuola rerum Omnia; ab aeterno carmen ubique uiget.
14. Epitaphium Nicolai magni. Petrus Bonomus Tergestinus. Quis iaceat tanto miraris, turba, sepulcro, Quae sibi tam uastus contegat ossa lapis? "Terrigenas - dicis - non saecula nostra Gigantes Norunt, centimanus non Polyphemus inest". At si Nicoleon speculata es, principis aula Austriaci, et molem corporaque alta tenes, Parua putes tanti monumenta haec funeris et iam Hoc stupeas, tantum quam cito desit opus!
15. Alterum. Qui fueram tantae molis, cui membra Gigantum Sors dederat, quaeris, cur iaceo ante diem? Seu quod blanda tulit formae natura, diebus Mors negat et uitae tempora grata rapit; Seu timuit ueterisque memor Saturnius irae Me petit et filum Parca seuera secat.
16. Imago Nicolai ad populum. Quid perstas, quid, turba, meos tam sedula uultus Suspicis? An ficti corporis ista putas? Sic fueram, tantosque indulgens auxerat artus Natura, et patriae dux monumenta dedit.
17. De diuo Friderico Cesare Petri Bonomi carmen. Dum ualet et sano est Fridericus corpore Caesar Membraque adhuc toto fertque refertque pede, Clausa manent semper penetralia: crebrius instat Pulsaque ab irato principe turba dolet. Quaeritat accessum domini iuuenisque senexque, Ille tamen solis gaudet inesse locis. At postquam trunca languent iam corpora planta Indiget et multis ad sua mala uiris, Quisque fugit, uulnusque senis saniemque perosus Tam prius optato gaudet abesse loco. Sors rotat haec redditque uices in tempore dignas, Dumque potes non uis, dum uelis ipse nequis.
18. I, liber, et propria tandem tecta reuises Et iubens dominum rite ualere tuum. Sit licet extremos sine me uenturus ad Indos, Is tamen ante oculos semper amicus erit.
19. Dent alii uestes, princeps, uiridesque smaragdos Quidquid et Eoa colligit Indus aqua; Sola Tegestreus donat tibi carmina uates: Carmen enim munus principis esse putat. Illa fluunt cariesque notat uel temporis aetas Consumit; uersus Pieridesque manent.
21. Ad Musam. Vade, Thalia, bonos regis petitura penates Romani ad cunctas rite colenda dapes. Maximus (haud metuas) te Maxmilianus habebit Cantantem taedis "Io Hymenaee" sacris "Io Hymen". Vt recitas reuerenti fronte poema, Sis memor hoc flexo, Musa, referre genu. Dixeris at postquam, reliquos testata poetas Inuicti regis quos sacra mensa tenet, Posce, Tegestreum Phoebus te supplice uatem Inter conuiuas collocet usque suos.
22. Petri Bonomi Tergestini in serenissimi Maximiliani Romanorum regis ac diuae Blancae Mariae reginae nuptiis epithalamion. Liquerat incudes Siculas Cytherea mariti Loripedis, turpemque uirum strepitusque perosa, Quos Brontes Steropesque cient, quibus Aetna laborat: Gradiui Geticum repetebat diua cubile. Dum uehitur longosque maris terraeque meatus Dum penetrat, laetas Histri deuenit ad oras; Hic, ubi felices diues colit Austria campos Atque uirent pulchrae passim uineta Viennae, Soluit Amyclaeos ad flumina mater olores, Ut fessos leuet alta quies, iuuet unda quietem. Illi autem laetis fluuio clangoribus errant Atque alas rostro aspergunt, frustraque natantes Aduersum proni secum rapit impetus amnis. Interea in ripis fulua spatiatur harena Alma Venus, quam mille premunt dantque oscula nati, Turba procax iocunda deae, gens mollis Amorum. Hos fouet amplexu gaudens, his blanda resultat Uocibus atque illis gremium uenientibus offert. Tum placido fratres ludunt per inane uolatu, Atque aliquis lustrisque feras nidisque uolucres Quaeritat et celeres gaudet se figere ceruos. Ast qui tela ferox aurata cuspide gestat Cuique datum superos magnum et uexare Tonantem, Altius in uacuas quum sese attolleret auras Celsa Vienneae speculatus culmina turris, Protinus augustam uolucer descendit in urbem. Dumque ibi cuncta puer tacito perquirere gressu Gaudet, Caesareas lustrat dum feruidus arces, Martis equos currumque uidet, tum postibus hastam Haerentem et iuxta clypei septemplicis orbem. Sensit adesse deum, celeresque arreptus in alas Ocius ad caram fert talia dicta parentem: "Mars tibi non Scythicis quaerendus, mater, in aruis, Non nunc Strymonias cursu praeuertitur undas Sarmaticisue ferus meditatur proelia campis: Haud procul arma dei rapidosque astare iugales Uidimus. Errantes iterum sub frena uolucres, Diua, mone, currumque leuem conscende: quod optas Hic dabitur; non longa uia est, urbs proxima reddet Qui tibi longinquis fuerat repetendus in oris". Surgit laeta Venus (nam forte in margine ripae Candidulas nitido tingebat flumine plantas) Et nati paret dictis; promissa Cupido Implet et optato genitricem in limine sistit. Illa, ubi dilecti foribus subiisse quadrigas Martis et arma uidet, celsas conscendit in arces. Aduentu patuere fores, nitor atria replet, Induit et laetos passim domus aurea uultus. Diua subit thalamoque deum dum comperit aureo Et regem iuxta Latium, qui Martia saeuus Arma humeris capitique grauem posuisse galerum Gaudebat, belli uarias et feruidus artes Discere narrantis pendebat ab ore magistri, Tunc sic orsa loqui: "Nostrae sine fine querelae Nil prosunt, frustraque feras pulsamus ad aures. Ah quotiens, nostris quo iam succumbere signis Hunc liceat, uiduas durus ne perdere noctes Continuet regnisque suos fraudare nepotes, Oraui, leues galeas gladiosque minaces Et bellatrices aquilas, Gradiue, parumper Arceres. Tu nostra ferox pia uota moratus Ipse tuum regi cingis nunc laetior ensem Et praecepta mones belli. Non Cypria curae, Non, tibi dimisso furtim quos coniuge nectit, Respicis amplexus atque oscula dulcia temnis. Si memor es, quam saepe meas lassare uolucres Quot maris et terrae pro te superare labores Contigit ac uariis miseram succumbere curis, Si demum te nostra mouet notissima caelo Fabula et in stratis captos succurrit amantes, Orantem ne sperne deam. Iam flectere nostris Uocibus et Veneris subeat rex magnus habenas". Ille refert: "Cytherea, graues dimitte querelas! Non tua uota moror: Romani uulnera regis Sensimus atque imo suspiria pectore duci. Iamque ferus tua signa subit, tibi flectere mores Cogitur et contra nequicquam colla retorquet. Non feritas, non castra iuuant, non igneus horror Thoracum: cessere animi uictique furores. Arma Cupidineis subiere furentia taedis, Et nunc quod nostris laetatur alacrior armis Quodque feras pugnae gaudet perdiscere leges, Huc refugit, ne dirus amor praecordia uexet Et penitus molles exurat flamma medullas. Tu regem ne laede diu, da optata petenti Uota libens paribusque iube complere puellam Ignibus ac simili succendere pectora cura". Illa ubi iam uero correptum uulnere regem Sensit et Insubrem suspiria poscere diuam, Aduocat et uolucrem alloquitur Venus aurea natum: "Vade, puer, Latiasque citus pete principis arces Insubrum cui terra subest Ticinusque Padusque, Et que multa locis posuerunt moenia Boii Orobiique truces: hic dux mihi Blanca pudicum Casta torum seruat plenis iam nubilis annis. Hanc ego nascentem gremio bene sedula foui Et formam formaeque decus, quo prima Latinas Praestaret collata oculis atque ore puellas, Adieci mirata genus, mirata parentes, Et quantum Ausoniis celebrentur nomina terris. Huic tu pungentes pharetra deprome sagittas, Hanc facibus succende tuis: satis illa superque Nostra uerecundo renuit sibi uincula uultu. Tempus adest quo digna suae iam praemia formae Promissosque ferat thalamos, unde inclyta passim Progenies regnis totum sibi uindicet orbem". Paret Amor iussasque alacer petit ocius oras Et Blancam, immixtis solito de more puellis, Ludentem inuadit iaculis atque ignibus urit. Quae postquam insolitum sensit sub corde furorem, Ardet amans nec saeua potest dignoscere primum Uulnera et externum suspirat nescia amantem. Quumque puellares rursum sibi iungere ludos Proponit, tum immixta choris depellere curam Nulla iuuant miseram solatia, nulla dolorem Uirgo leuat, quaeritque iterum malesana penates Et secum tales spargit sub tecta querelas: "Quid me, dira lues, maceras? Quid, flamma, puellam Exuris? Non forma uiri succendit ocellos Pectora uel nitidi flagrant ardore capilli: Ignotum mea uota petunt. Vnde ardor adhaesit Ossibus? Vnde atrox concepi saucia uulnus? Quis nusquam uisi faciem proponere regis, Quis Latiae Austriacum potuit suadere maritum? In uetitum miseranda feror primumque furentis Narcissi succurrit amor diffusaque uentis Lamenta et curuis illudens uallibus Echo. Quid si ille aequalem regnis sibi iungere amantem Elegit patriisue cupit de finibus unam? Et me uana die suspiria, nocte querelae Dilacerant, ast illa sui sponsalia regis Accelerat dominique petit dilecta cubile". Audiit hanc tales mittentem pectore questus Diua Venus nec passa diu torquere puellam Optatos utrimque parat coniungere amores. Et iam multa cohors procerum, quae uisere Blancam Et mandata uelit fratri patruoque referre, Eligitur: rex ipse animi sufferre calorem Non potuit sponsamque petit. Conubia cuncti Ore sonant, uolitat passim iam Fama per urbes. Sfortiacos postquam proceres tetigere penates Et pacta est firma uirgo iam lege, Hymenaeus Affuit et festa redimitus tempora lauro Sic cecinit cithara carmen modulatus eburna: "O si, Blanca, tuas ualeam contexere laudes Nec uetet attonitum cumulus, quam laetus habenas Nunc cupiam laxare cheli primosque per annos Deferri et longo consumere carmine noctem! Sed me magna tui deterrent numina uultus Inclusumque oculis decus arguit. O, dea certe Diuorumque genus: Rubri corallia ponti Labra, niuis Scythicae superant tua colla nitorem. Quid dicam roseasque manus niueosque lacertos, Inque sinu primum turgentia poma pudico? Nascenti formamque dedit uultusque decorem Alma Venus, celebres Pallas cum moribus artes. Magna Iouis coniunx magni tibi coniugis omen Praecinuit fundens tales de pectore uoces: 'Magna quidem clari gesserunt sceptra parentes; At, uirgo, maiora feres latasque per urbes Incedes populisque potens et diuite regno. Nam si diuorum pueros, si pignora regum Fata unquam facili duxerunt stamine, ut omnis Subicerent regnis terras pelagique meatus, Laetius adducto uersarunt pollice fusos Natali, ueneranda, tuo; tibi sidera faustos Et superi uouere dies: tu patria tolles Nomina et Insubris per te uenerabitur ora'. Nec tibi uana fuit uates Saturnia Iuno. Aduenere dies, atque annos attulit aetas: En petis amplexus cari exoptata mariti, Cui pontus, cui terra subest, regesque ducesque Cui parent, cui Roma suas commisit habenas. Sed quum tu sponsi potius perdiscere, uirgo, Quam proprias cupias laudes audire pudorque Ora notet, summi tangam praeconia regis. Namque ubi maternis soluit se nexibus heros Non nucibus facilique trocho disperdere iuuit Tempora, sed iam tum maturi sumere partes Principis atque annos uirtute explere minores. Quid quod adhuc teneram galeae sub pondere laetus Ceruicem lassare puer, tum frena fugacis Uertere equi pugnasque ausus meditarier hasta? At postquam firmas paulatim in corpora uires Attulit ipsa dies creuitque in robore uirtus, Nulla uiri latuere manus Mauortia, uirgo, Munera: seu duro libuit concurrere ferro, Siue per errantes confuso Marte cateruas Res peragenda fuit nudato protinus ense. Dux aderat cunctis, medios is primus in hostes Irruere et latos uenienti pandere calles: Qualis apud Scythicas quum sese in bella cohortes Immiscet saeuusque manu quatit agmina Mauors. Hunc Morini sensere truces fortesque Bataui Experti. Reserare iuuat: trahe, barbite, carmen. Nam quum materna primum se soluit ab aluo Et puero aeternum riserunt astra Philippo, Exorta est prauis auctoribus undique uulgi Seditio: saeuire animis Gandauia proles Coepit, et excluso genitori auellere natum Dum quaerit, dum bella mouet, quos ille tumultus Sedauit, fideique iterum quas reddidit urbes Marte premens, uirtute domans feriensque rebelles! Tangimus ast nudas rerum pro tempore summas; Mirantur tamen haec omnes, mirantur et haerent. Quid faciant si illum propius, si numina uultus Et caelo tractam speciem, si robora dextrae Inspicerent, quantusque oculis resplendeat ardor, Pectore uirtutes uigeant, quibus undique saeptus Ista gerit sequiturque frequens in castra triumphus? Is bellare ferox, uictos is mitis in hostes Effususque aliis, sibi parcus, ueste nec ulla Praecipuus mensa, si quando in bella profectum Castra tenent, dum bruma riget, sub pellibus aequas Induperator agit forti cum milite partes. Iam quis adest toto princeps sollertior orbe, Seu captare locum castris, seu cingere muros Obsidione libet, pugnaeque imponere morem? Nulla unquam Latio regi castrensia sordent Munera, pro signis quotiens uidere cohortes Stare ducem, longas insomnem ducere noctes, Sorte agere excubias, speculatum exire per omnis Nocte uias hostisque sui perquirere uallum? Quippe utrumque simul doctus bene militis artes Consiliumque ducis complet, cui nulla quietis Tempora, uix paruo uacat indulgere sopori. His potuit genitor meritis Fridericus honestis Adduci, ut Latii natum sibi sumere habenas Annueret uiuusque sui commercia passus Imperii socium gaudens in regna uocaret. His uenit ad sanctas, his nunc pia nomina poscunt, Imperii sanctas aquilas: quas laetus et ardens Iam pater humanae pertaesus munera uitae Astra petens nati manibus deponit ouantes. Has huic, fatali spondet quia sidere caelum Diique deaeque omnes, repetit quia uiuida uirtus, Non furor eripiet belli, non atra dearum Stamina, non potuit numeroso milite Gallus, Non Morini potuere feri Brugaeque rebelles. Namque ubi tam saeuos urbs dira est ausa tumultus Iniecitque manus sacrati in corpora regis, Is fortem seruare animum, tum tristia uisus Tempora iocundo constans depellere uultu, Donec inauditum facinus mens perfida uulgi Dilueret patriaeque dolens nocuisse parenti Perpetuo infelix compleret moenia luctu. Non tamen hoc populi crimen, non ulla uirorum Perfidia, at fati series, quo clarior omni Parte foret celebresque etiam ciuilia laudes Bella darent. Neque enim quos tollit in astra citatis Alma rotis Fortuna uiros, quibus usque pepercit, Plus amat, ast illos, iactat quos undique saeuis Exercetque malis et mille pericula uexant. Sic ergo uix acta iugo, uix perfida ceruix Brugarum domini ante pedes procumbere sacros Desierat, quum bella uocant huncque altera pugnae Sors adigit saeuusque iterum parat agmina Mauors. Nam simul inuitum rapuit Proserpina crinem Pannonio regi, fallunt dum foedera magni Caesaris, et sanctas maiorum spernere leges Infidi statuunt proceres, hic laetus in hostes Arma ciet, sequiturque sacrum Germania regem Vindelicusque furor, domino tum Rhetus adhaeret. Norica sic primum redimit quae moenia fraudes Mathiae rapuere trucis; quaeque ille per annos Marte decem uicisse ferox iactare solebat, Uix totidem sibi uicta iubet parere diebus. Tum ne impune suum uiolasset barbara foedus Pannonia, Austriacas postquam delatus in urbes Uictor anhelantes subito coniungere currus Et socios armare parat: fremit undique tellus Pannoniosque ferus sonipes quatit agmine campos. Claudia tum regis sensit Sabaria uires Inspexitque suis augusta in moenibus arma, Alba etiam magnis confisa paludibus omnem Deposuit fastum, pedites succedere muro Dum uidit fossasque truces superare Sueuos: Regia nanque ferox ingressus moenia miles Pannonis infidas mentes passim impulit Orco. Hostis ad extremam fugiens miser usque salutem Templa petit regumque pias complectitur urnas. Multa cadunt totis confossa cadauera membris, Matthiae lauat ossa cruor, tulit impius aequas Inferias tumuloque parem dedit hora coronam. Non uacat ast, uirgo, meritas nunc dicere laudes Principis. Insurgunt iuuenes diuaeque puellae Et choreas cantusque parant: sine sumere partes Quemque suas, tu laeta feras mille oscula regi, Qui robusta tuo circumdet brachia collo Uirgineamque simul zonam mox soluere certet. Inde tuum poteris fecundo germine nomen Tollere et innumeris natos praeponere regnis. I felix: Cytherea uias comitata per omnes Te cupidis reddet dilecti coniugis ulnis Concordesque animos et mutua uincula nectet. Adsistet Latona toro prolemque perennem Sufficiet longamque trahet per saecula gentem. Felices Pater omnipotens tibi suggeret annos Fortunamque domus et regna beata secundis Auspiciis augens longae post fata senectae Aetheriis statuet laetus uos sedibus ambos".
23. Querela urbis Romae ad diuum Maximilianum Caesarem. Defleram, fateor, quondam mea uulnera, Caesar, Quum ueheret captas Gallicus hostis opes; Mox tamen ut rediit referens mihi signa Camillus Estque triumphali per fora uectus equo, Solata est tristes lacrimas Victoria felix Et laceris uoluit crinibus esse modum. Nunc mihi nulla quies luctus, nunc plangere pectus, Scindere et infaustis unguibus ora iuuat. Flecte oculos: multo conspersam puluere cernes Canitiem et lugubri corpora tecta toga; Et mecum querulas fundit per compita uoces Oppressa innumeris Martia turba malis. Respice Tarpeiam qua mons mihi sustinet arcem: Squalida lugenti supplice templa gemunt. Venit in exitium populo patribusque Quiritum Romanasque iterum Gallia uexat opes: Nam Karolus, Latiam quaerit dum uincere Francus Parthenopen, nostris aedibus arma locat. Barbarus exultat mediis penetralibus hostis Et uiolat nostri nominis omne decus. Conteror et cernunt miseri sua funera ciues, Nemo est qui maestis uocibus addat opem. Prisca iacet uirtus, nullus mea damna repensat, In cassum Curios Fabriciosque uoco. En, furit Alphonsi capta crudelior aula Gallus et in nostros iam redit inde lares. Expectant grauiora, mei passimque Quirites Diffugiunt: uacuam me superesse uides. Tu mihi longinquo, Caesar, torpescis in orbe Et pateris solii tecta perire tui. Gens miseram Latii sedem premet improba regni Inque mea ponet Gallica castra domo. Germaniae nimium uires animosque sepultos Cernimus et segnes ad sua iura uiros. Quid, Maguntiacae praesul uenerabilis urbis, Otia securis sedibus usque teris? Quid tu, qui dignas Agrippae nobilis arces Dirigis et multo nomine ubique sonas? Quid Treueris qui regna colis? Quid tu, alta propago Bauariae, Rheni cui lauat unda domos? Rumpe moras, Saxon Friderice, ac inclyta profer Nomina et antiquis sis mihi dignus auis. Brandeburgensis nunc gloria principis, adsis: Hinc poteris digno praemia ferre Lari. Vosque, alii heroes, quoscunque aut arctica Tethys Abluit aut Rheni terminat ora patris, Seu Visulae fines seu uos uada cernitis Istri, In mea non serum uertite uota pedem. Tuque meos, Caesar, tecum miserate labores Cinge, precor, fausto protinus ense latus. En, sequitur grandes aquilas Germania laetis Auspiciis: Gallus iam parat ipse fugam. Aduenias, te Roma sibi dominumque patremque Postulat: hanc capias, Maximiane, uiam.
24. Diui Maximiliani Romanorum regis inuictissimi uarius temporum cursus. Principio felix, saeuos post uoluere casus Fata premunt oditque meos Fortuna triumphos. Orbe feror uario: iam mille pericula cingunt, Iam mihi ridenti gestit Rhamnusia uultu. Ast homini iucunda satis uenit hora sedetque Non rudis ingenti quae gloria parta periclo est; Si medio saltem uitae persistere cursu Perdidicit reprimitque truces sors saeua furores. Est tamen, est nobis magno sub pondere ceruix, Restat et immensi series confusa laboris: "Fata uiam inuenient - cecinit mihi turba per orbem - : Quicquid agis, mensura tuis quadret undique rebus. Haec poterit fesso sedes firmare quietas, Hinc finis laudata uenit: iam mittere curas Laeta dies Christique docet qui uoluitur annus". Experiar nunc orbe fidem, nunc ficta patebunt Pectora; et errantes cum Pax mihi sistet habenas Quisque sua plenam referet mercede bilancem.
25. De ludis diui Maximiliani Caesaris ad spectatorem. Martigenas interque uiros lectasque cohortes Quique uolat dura cuspide missus ecus: Attonitus spectas Erebi concurrere monstris Siluicolas nulli corpora nota deos. Quodque alius ceruo insideat, premat ille Chimaeram Siue noua id maius uoce referre genus, Desine mirari: non haec sine numine possunt Inter et urbanos cuncta patere lares. Decreuit forti Caesar pugnare duello Deque sua uictor spolia ferre manu: Haec sunt Romani praeludia principis, et se Quisque cupit domino posse placere suo. Alludunt homines regi, pia numina diuo: Tartareis Pluton plaudit et ipse feris. 26. Ad magnificum uirum dominum Ioannem Fuchsmagen regium consiliarium meritissimum Petrus Bonomus Tergestinus. Aduenit ignotus, Scythiam Tanaimque niualem Qui colit aut Nili fontibus haurit aquam: Dona refert laetusque mei uel principis aulam Deserit, aut gratum regia diues alit. Ast ego, subiectae genitus qui moenibus urbis Ante patris, nati nunc quoque iussa sequor, Tristis inopsque feror: solum me curia pellit, Non est qui miseris uocibus addat opem. Consule, qui solitus nostras audire querelas, Fuchsmage, et uatis sit tibi cura tui.
27. Ad Petrum Bonomum Theodoricus Vlsenius. Quam similis magno frater Baptista Maroni est! Vna eadem amborum patria plectra docent. Siue hic bucolica pastoria pinxit auena Herois elegos inseruitue sonos; Siue sub horrendos describat Marte furores Seu referat fidei sensa profunda piae, Cuncta Maroneae seruant uestigia Musae: Si titulum demas, illius esse putem. Tu modo, qui praestas Frisio, mi Petre, Melampo, Iudicio an fallar doctior ede meo.
28. Ad Theodoricum Vlsenium Petrus Bonomus. Mantua Virgilio, Baptistae Mantua uati Est patria, atque ambos carmina docta beant. Siue elegos seu forte canant arma horrida Martis Cedere Callimachum Maeonidemque uides. Sunt similes, fateor, multum, fidibusque canoris Una eadem amborum plectra tonare puto. Hoc tamen, Vlseni, prior est Baptista Marone: Quod grauiora suis uersibus usque canit.
29. Ad Harpyiam fida clientis deuotio. Harpyia, o uolucrum regina et diua Celaeno, Dardanidum uates insons ac terror auorum Phineiaeque domus, pelagi dignare periclis Vlsenium seruare, Ioui Phoeboque dicatum.
30. In detractorem constans sodalis defensio. Vlsenium quisquis temerarius urget et audet Carmina doctiloqui carpere sacra uiri Non uidet Harpyiae dotes: regina uolucrum Atque hominum digno nomine ubique sonat. Detrahit ast meritos aliti dum stultus honores, Lambet Phineias garrula lingua dapes.
31. Duo Bonomi, regis et reginae Romanorum secretarii. Nuper apud Rhenum scripsisti, Celti, sodales, Vangionum praesul quis sua iura dedit; Sed nunc Danubii cum sint tibi, Celti, sodales, Iura sodalicii quis dabit ergo chori?
32. Ad Ioannem Fuchsmagonum uirum eruditissimum Petri Bonomi Tergestini libellus epigrammaton. Da, Pater omnipotens, nostro bona fata libello Deque tuo primum nomine tutus eat.
33. In festo Conceptionis diuae Mariae uirginis. Redditur alma dies qua te pia uiscera matris Conceptam sancto, Virgo, tulere sinu. Christicolae cumulant aras, tibi reddit honores Turba frequens festa fronte reuincta comas. Ante alios tua sacra colit, te laetus adorat, Qui sua Romano nomine sceptra tenet. Huic faciles, Regina deum, concesseris aures: Iusta petit, referat Maximianus opem.
34. De natali diuae Mariae ad Ianum. Haec est illa dies, qua te pia claustra parentis Parturiunt Domino, Virgo pudica, tuo: Ite procul, lusus, si quos mihi corda procaces Personat et sanctos concine, Musa, sonos. Luce sacra, dum templa colo, dum thura ministro, Lasciua hinc absit pagina: cede, Venus. Plectra Palaestinae recitent praeconia diuae, Uatibus aeternum haec sit ueneranda dies. Tu quoque, qui facilis nimium uel semper amori es, Mitte iocos: mecum seria, Iane, cane. Laudemus magni genetricis adusque Tonantis, Natalem Mariae uirgineumque torum. Haec nos perpetuis poterit firmare beatos Sedibus, hac comite sidera, Iane, patent.
35. Ad imaginem diui Hieronymi. Sic sua cum Libycis errat peregrinus in antris Corpora aiunt sanctum perdomuisse uirum. Saepius et duro lacerat dum pectora saxo Sic fluit ad nudos sanguinis unda pedes. Hoc parat aethereas sanctus sibi uulnere sedes: Sidera deliciis, credite, nullus adit.
36. Oratio ad Deum optimum maximum pro Maximiliano Caesare. O custos hominum, Deus, et pater optime rerum, Auribus haec ueniat uox super astra tuis. Conuocat Austriacas rex diuus ad arma cohortes, Ut Mauchmetheis hostibus ultor eat. Da, Pater, auspiciis laetos de more fauores, Quo referat meritis digna tropaea suis. Tunc tibi mille feret uirides pia turba corollas Inque tuis totus laudibus orbis erit. Inclyta perpetuo uates tibi carmina plectro Cantabunt: Christi nomina quisque ciet. Ante alios rex ipse tuas proiectus ad aras Uota dabit sumpta Maximilianus ope.
37. De casu Alexandri sexti pontificis maximi. Dum Pater omnipotens nuper sibi poscere summum Pontificem memori funere forte parat, Dum libet insigni meritum cecidisse ruina Uertit et in dominum tecta superba suum, Obstiterunt superis Erebi fera numina diuis Atque humeris magnas sustinuere trabes. "Nostra quid - exclamat Pluto - nunc iura lacessunt Caelicolae? Est cunctis legibus iste meus. Integra Alexandri poscunt mea Tartara pridem Membra, nec ad Stygias mortuus ibit aquas". Ille igitur letum superat: nec damna perenni Ulla uides prorsus posse nocere uiro. Ast Hecates uiuum rapiens mox turba per auras Ducet ad infernas imperiosa domos.
38. Ad Theodoricum Vlsenium. Tam uariis nutat rebus, tot uoluitur undis Incerta, instabilis Caesaris aula mei, Ut mihi quidue sequar potius nec scire potestas Quid fugiam: inuolucris condita cuncta latent. Quod modo censueram melius, nunc turbida rursus Inuertit facies et modo peius erit. Siue ubi sim qui simue petas, tibi dicere tantum Nunc ualeo, quantum nescius ipse sui. Consului uates sacros Phoebumque Iouemque, Quae mihi tam uario turbine uita foret; Ast mihi nec uates Phoebus nec Iuppiter ipse Consulere in tanta mobilitate potest. Quid faciam restas solus qui dicere noris, Vlseni, et nostram dirigis usque ratem. Dic igitur: tanti tua sunt mihi, crede fatenti, Consilia, ut spernam Delphica templa libens.
39. Ad diuum Maximilianum Caesarem pro pecunia impetranda. Quicquid et argenti fuerat uel diuitis auri Eduxit loculis terra Sueua meis, Iam nihil est, Caesar, nil gratis uncta culina, Nil pistor: nummos undique copo petit; Stat magno faenum, magno mercamur auenam Et stabulum magna sub stipe claudit equos. Inuenio gratis, Caesar, nisi Nekeris undas: Contentus sola est uix, puto, piscis aqua. Praesta igitur nummos iam, Maximiliane, roganti Aut iubeas gratis cetera cuncta dari.
40. Ad hospites de conuiuio comitis de Zoleren. Qui tam lauta uides conuiuia, nobilis hospes, Atriaque ornatis plena nitere uiris, Mensa quod ignotas praebeat tibi digna uolucres Et pelicanum fercula grata ferant, Quod montes siluasque sedens modo dente pererres Atque feras patinis quod canis unctus agat, Desine mirari: Friderici industria tanta est Qui meritis Zoleram tollit in astra domum. Iste domi residens uolucres uenatur ad Indos, Hic facit ut montes saxa nemusque uores.
41. Ad Ianum contubernalem elegia de Manlia amica Tergestina. Iane, uale: reuocat lachrymis meus ignis abortis, Non patiar teneras saepe madere genas. Quid iuuat, heu, gelidos miserum petiisse Triones? Ista potest Scythicas uincere flamma niues. Quam melius, dum flaua coma est, dum lusibus aetas Conuenit et uiridi flore iuuenta nitet, Quam dominae subiisse iugum cum cingere canos Cura monet, cum iam curua senecta premit! Quid mihi Romani ueneranda palatia regis Profuerint, quid me regia celsa iuuet, Si uiduo recubare toro, si ducere noctes Tristior insomnes debeo perpetuas? O pereat potius quaecunque extollere nomen Fama potest, nostram seu decorare domum. Austria fecunda nostros super astra sodales Laude uehat: nobis gloria parua sat est. Dummodo me solitis foueat mea uita lacertis Inque sinus fessum decubuisse uelit, Despiciam magnos procerum securus honores Quasque tulit laetas regibus orbis opes. Manlia noster honos, laus Manlia, Manlia nomen, Manlia erit Croesi copia, harena Tagi. Quid mihi de toto cupiam felicius orbe, Quaeue magis nostrum gaudia pectus alent, Quam tecum liceat patrios habitare penates Et tecum innumeros, Manlia, adesse dies? Dumque erit apricis matura in collibus uua, Deuehet Adriaco nauis utrumque mari, Alludet Neptunus ouans, tranquilla dabuntur Aequora, Tritones Nereidesque trahent. Suscipient laetos uiridantia litora amantes, Qua Tergestini desinit unda sinus. Hic ubi pampineas mea Barcula protrahit umbras Pendet ab undisono nec procul uua salo, Alta ubi dissimiles pirus indicat undique fructus, Quaque tibi leui cortice mala rubent: Hic nos feruentes anni uitabimus aestus, Traducet longos arboris umbra dies. Vel si nos uarius reuocabit forte Cupido Diuersosque uolet Manlia nostra iocos, Non procul est uiridi myrto mihi consita silua: Inde alitum nostros pascitur agmen agros. Hic mihi fallaci uirgas distendere uisco Cura erit, hic saltans noctua ludet aues. Longius ast cupiet si Manlia uisere colles Pucinosque feret nos uia adusque lares, Lac dabit et dulcem nobis mea Marsa Lyaeum; Praesto aderit tenui sedula turba casa Ac dominam uenerata meam mihi laeta rogabit Tempora et aeternos usque fauere deos. Tum si Antenorei fontes adiisse Timaui Iuuerit et Dryadum Naiadumque domos, Insula praestabit calidas tibi, Manlia, lymphas Inque salutifero suscipiere lacu. Hunc referunt ponti refluas imitarier undas Cumque mari uiuas crescere fontis aquas. Haec mihi Baiano pretiosior una recessu Insula erit, thermis haec mihi, Roma, tuis! Ast cum iam latos nix alta obsederit agros Et stabit rigido terra coacta gelu, Saeuus ubi egelida Boreas remeabit ab Arcto Canaque iam uastis fluctibus unda ruet, Saltibus aut lepores uenabimur aut mihi ceruum Deprehensum magno murmure turba dabit. Sic mihi felicem uidear traducere uitam Et melius maestos fallere posse dies. Nil moror, ecce iterum reuocat mea Manlia amantem: Uix mihi tam gratas rex dabit ullus opes.
42. Ad Elisam puellam. Quid cupis in cassum tenero me innectere amori Insidiasque oculis tendis, Elisa, meis? Frigida iam languet uirtus nec lusibus aetas Conuenit: albenti tempora crine uides. Nec tibi uel nutu seu uerbis posse moueri Me reputes, pluris stat modo noster amor. Languida uix surgit repetito mentula tactu: Non iuuat hanc nutus, nil bona uerba iuuant. At si me tandem cessantes sumere uires Ipsa uoles, ultro basia mille dabis.
43. De eadem Elisa. Compulit ut primum nutu uerbisque petulcis Nostra iterum Veneris colla subesse iugo, Ecce latet clausasque tenens inimica fenestras: Effugit aspectus dulcis Elisa meos. Seu pater inuidit nostro crudelis amori Et dolet occlusa nata retenta domo; Forsitan et lachrymis inuertere iussa parentis Nititur, e longa dum tepet ira mora. O duras aures, o ferrea pectora, quae non Flectere lugenti filia uoce potest! Sic te Pallas amet, sartor, sic forcipe cunctis Gratus et accepta saepe rogeris acu; Sic populo placeas passim neque capra per urbem Infestis miserum uocibus ulla premat: Redde pius nostris oculis lasciua puellae Lumina et obtrusae uirginis ora refer. Quod si tu nostros pergis diuertere amores Longius et natae gaudia grata uetas, Te Venus aut misera damnabit, rustice, morte, Siue olidum faciet mox, mihi crede, pecus.
44. Ad Mathaeum Lang diui Caesaris secretarium. Scire uoles forsan reginae curia nobis Quam placeat: carmen perlege, Lange, meum. Longa dies misero, nulla est nocte uoluptas, Gaudia uix saeuis hostibus ista uelim. Non aliud regina facit quam ludere chartis, Aut sedet occlusa semisopita domo; Turba uel Insubrum stimulat uel garrit in aurem, Siue Caballini fabula inepta sonat. Nicoleos longis iactat sua terga capillis, Inde gener soceri moribus usque quadrat. Angulus iste duas claudit, tres ille puellas: Consumit totos multa querela dies. Quaeque suos absens passim suspirat amantes Saepius et lachrymis ora pudica madent. Has si forte iuuat maestum uisisse, fatebor: Inde mihi maior poena dolorque uenit. Perdimus, heu, leuibus tantum bona tempora uerbis: Saepius ad uetitas arrigo, nil futuo. His me, Lange, puto uoluistis ducere uitam Deliciis: ueniant haec tibi cuncta, precor.
45. In Pamphilum Saxum poetam qui in ducem Mediolani inuectus est et Caesarem etiam carpsit. Saxe loquax, prodi: cur nunc temeraria tantum Lingua tacet? Victus forte pudore lates? Non canis Insubri pulsum de sede tyrannum? Non tibi Saturni saecula nunc redeunt? Tolle tuum, felix uates, super astra leonem, Aduersis Mauri casibus altus eas! I nunc, nauales Venetis adscribe triumphos Ductaque ab Adriaco plurima rostra mari! Quaere ubi Naupactumque ferax ditisque Coronae Moenia, Methones leta tropaea refer! Vrbs regina maris maeret, nec uicta Cremonae Arua queunt tanti damna leuare mali. Nauplia mox cernes flammis ferroque furenti Tecta rapi, o populis exitiose leo! Nunc opus aeratas Turco ostentare phalanges, Quas modo dimissa Maurus ab urbe fugit. Praestet opem Gallus, sancto qui foedere tecum Conexus, predam te sinit esse neci. Attamen hoc nihil est: meritis peiora dabuntur, Insontem regno quod pepulere suo, Et ueniet Gallis merces sua, forsan et olim, Maure, uolent sedes non tetigisse tuas. "Caesar agit celeres per deuia rura Molossos": Quid si mox Gallos cogat et Adriacos? Piscatum redeant Veneti: piget ista dedisse Ingratis superos regna tenenda uiris. Te quoque poena manet uiolati, Saxe, pudoris, Cesareos mores qui modo, saeue, notas! Esse putas Veneta tutus terraue mariue? Tutus ad Aethiopas uix bene, Saxe, fugis. Nondum Romani regis tibi cognita uirtus, Quamque potens nostri Cesaris una manus: Cum uolet, et Venetae uictor dominabitur orae, Cum uolet, Aethiopas legibus ille premet. Ergo ubi ad inflatum carmen modulaberis utrem, Saxe loquax, tantum laedere parce Deum!
46. In artificem qui primus soleas equo suffixit. O pereat, soleas primus qui subdere suasit Cornipedi et nocua texit ab arte pedem! Quis furor, e duro posset cum laedere cornu, Artificis ferrum supposuisse manu? Addita dant animosque truces rabiemque cruentam Arma uiris: animos sumit et inde pecus. Hinc furit et nostras non fert uiolentus habenas, Saepius hinc domini corpora tundit equus: Hinc ego compellor cruris sufferre dolorem; Heu nimium damnis ingeniosa manus!
47. Ad Caesarem Maximilianum de casu poetae. Capreolum dum tu, Caesar, sectaris et omnis Turba ruit placida qua fluit amnis aqua, Hic ego fallacem cupiens transire paludem Inuoluor paruo sub uada raptus equo. Non fuit hic casus, tenuis nec culpa caballi, Implicat aut rapidi uorticis unda pedes: Caesaris ast nymphae cupiunt dum noscere uultus Me trahit in medias candida Nais aquas.
48. Diui Maximiliani Cesaris uarius uitae cursus. Principio felix, uario post uita tumultu Uertitur: ah quotiens nostris fortuna triumphis Inuidit uoluitque meas peruertere sedes! Et nunc orbe furens, nunc stricto concitor ense Diuersas errare uias ac comminus hostem Quaerere et Austriacis Hunnos depellere tectis. Sic mea nunc tristi discrimine tempora uersat, Nunc mihi dimisso ridet sors laeta furore. Ast homini iucunda satis uenit hora uigetque Non rudis ingenti que gloria parta periclo est; Si medio saltem uitae desistere cursu Saeua Praenestinae uoluerunt damna sorores. Est tamen, est nobis magno sub pondere ceruix, Restat et immensi series confusa laboris. "Fata uiam inuenient - cecinit mihi turba per orbem -: Quicquid agis, mensura tuis quadret undique rebus. Haec poterit fesso sedes firmare quietas, Hinc finis laudata uenit: iam mittere curas Laeta dies Christique docet qui uoluitur annus". Experiar nunc orbe fidem, nunc ficta patebunt Pectora, et errantes cum Pax mihi sistet habenas Quisque sua plenam referet mercede bilancem.
49. Epitaphium Friderici Caesaris. Hic iaceo et mecum cecidit pax unica mundi: Uita mihi, ast patriae dulcis adempta quies. Quod mea felici signarunt nomina fato, Seruatum totis uiribus ipse uides. Diues eram pacis Caesar, mea cura tumultus Frangere: sanguineo Mars rotat usque malo. Lustra decem quartusque simul superadditus annus Uiderunt nostra sceptra superba manu. Integra Romano redeunt sua praemia regi, Quae sibi uel uiuo patre tropaea tulit. Quare age, qui nostro, lector, retinere sepulchro: Digna Friderici funere uerba dato.
50. Alterum eiusdem epitaphium. Quid tibi Nestoreae prosunt nunc saecula uitae Austriaque et gentis stemmata longa tuae? Quid tandem Romana iuuant te sceptra? Quid aurum, Quo tibi nil toto carius orbe fuit? Iam, Friderice, iaces, humilique est condita saxo Maiestas tanti nominis; umbra manet. Sic pereunt nostraeque uolant labentia uitae Gaudia: Caesaribus mors quoque saeua uenit.
51. Ad Maximilianum Caesarem de aduentu hiemis pro impetranda ueste. Nescio quis nostris, Caesar, se contulit hospes Aedibus et lateri considet usque meo. Horridus, hirsuta protectus corpora pelle Uestit et huic tremulum cana senecta caput; Hispida barba riget glacie concreta niuali Inque sinum naso stiria multa fluit. Contigit ut primum gelido mea limina gressu Et rapido impleuit flamine ubique domum, Frigidus extemplo nostros tremor occupat artus Nec iuuat ardenti longius ire foco. Quaeque magis fornax tepido calefacta uapore Aestuat, hanc tremulus nocte dieque colo. Pellibus indiguus tenui tritaque lacerna Non bene ego ad Boreae frigora tutus eo. Quid faciam? Regina uocat: fornace relicta Cogor et in plateis frigora magna pati. Iam quocunque mihi libuit diuertere gressum, Qui lateri insistat frigidus hospes adest. Consule, qui miseris incommoda pellere, Caesar, Es solitus: uati prospice, diue, tuo. Aut reice inuisum nostris de sedibus hostem, Aut mihi pollicitae munera mitte togae.
52. Aliud, in die fidelium animarum exhortatio ad... Mitte iocos... Possit opus mentes ad pia uota tuas. Manibus haec fidis (quod dogmate discis auito) Est data sacratis legibus alma dies. Hac Tyriam pulla commutat ueste sacerdos, Aeternam requiem tristia templa sonant. Tura feras maestis patrum matrumque sepulchris, Pauperibus largam praestet auarus opem. Cumque frequens septem ueniae perlegeris odas Saepius et requies paxque rogata tibi est, Haec tecum ingenti reuocans suspiria luctu Ante crucem flexo carmina redde genu: "Christe, maris, terrae, summi quoque rector Olympi, Sanguine qui fuso crimina nostra lauas: Parce pius fidis animis, quas torridus ignis Purgat et in poenas lex tua laesa dedit. Conclamant ueniam, maius meruisse fatentur: Supplicium fassis tristia damna leua!".
53. Epitaphia sequuntur. Quod fuerim noui tantum, mihi somnus et error Cetera: tu melius, postera turba, uide.
54. Alterum. Tu melius, quae turba manes; ego noscere tantum Hoc potui: ut moriar, nescius ipse mei.
55. Epitaphum Ioannis Fuchsmagoni. Fuchsmagonum uixisse iuuat, rectumque piumque Quod coluit; reliquum somnia uana putat.
56. Alterum epitaphium. Vixi, et quod potui scitatus: plura uolenti Noscere et implicitae consuluisse uiae Obstitit hinc breuiorque dies, hinc tradita nostris Religio. O melius consule, posteritas.
57. Pro Ioanne Fuchsmagono alterum epitaphium. Christicolae quantum licuit, credensque satisque Gnarus et Austriaca notus utraque domo Hic iaceo. Hoc mecum ualeas requiescere saxo, Fuchsmagoni quisquis gratus amicus eras.
58. Item aliud pro eodem. Quid uixisse iuuat? Quorsum uehit ista potentes Ambitio, exigua si tumulamur humo? Caesaribus quondam carus natoque patrique Austriacoque duci Fuchsmagonus iaceo.
59. Item aliud. Scire quis hoc saxo recubet si forte, uiator, Percupias, lecto carmine sospes abi. Fuchsmagonus iaceo, requiem mihi fata dedere: Erroris longi terminus iste lapis.
60. Item aliud pro eodem. Iam cupiens longo requiem peperisse labori Haec sibi de Pario marmore busta parat; Hic iacet, hoc tandem finit mala cuncta sepulchro Fuchsmagonus: uiuo non fuit ulla quies.
61. Distichon aliud pro epitaphio Fuchsmagoni. Fuchsmagoni longos mors iam miserata labores Hunc rapit: hoc tandem marmore parta quies.
62. Aliud epitaphium. Respice, pauca rogat saxum: tu pauca roganti Fuchsmagono aeternam posce pius requiem.
63. Epitaphium. Fuxmagonum mors atra rapit: clausere sepulchro Corpus et effugit quod superest reliquum.
64. Aliter. Fuxmagonus uixi diuis, natoque patrique Caesaribus; reliquum somnus et ambitio.
65. Idem. Fuxmagonus uixi diuis, natoque patrique, Caesaribus, reliquum somnia uana putans.
66. Ad Blasium Holtzel memoriale. Sarcinulas iam quisque legit, discedere suadet Per plateas curuo quae canit aere tuba. Nulla tuo est uati signata pecunia, Blasi: Tu moneas regem, tu mihi fautor ades.
67. Theodoricus Vlsenius ad lectorem. Docte Tegestream lector discurrere siluam, Quisquis aues Bonomi dulcia grana legens, Effuge spinosas denso curuamine uepres: Sint tibi plus rubris lilia grata rosis. Sint uiolae mollesque croci cordisque uoluptas, Regia uirtutis balsama, muscus, Adon. Attamen in siluis cui non errare licebit, Quum soleat nostrum fallere campus iter?
68. Petrus Bonomus praesul Tergestinus et Musarum antistes Sibuto ceruesiam dissuasit. Quid mihi, uesani, spumantia pocula zythi Porrigitis, rabidis pocula danda feris? Hoc ego, siue merum est seu nomine dicta Latino Ceruesia, et premitur frugibus ille liquor, Crediderim Stygiis expressum mittere prelis Tartareus Hecate, numina grata, canis; Seu spuit e triplici quae toxica Cerberus ore Cerbesiam uoluit littera quarta loqui! Sit tamen in nostris quicquid uelit illa libellis: Rugosus dabit hanc non mihi saepe calix.
69. Sibutus domino suo Tergestino. Cur potum, praesul, caelestem spernis, amande, Cum tibi nil unquam fecerat obprobrii? Sunt nostri grauiter - cernis - quandoque parentes Illo uexati; paenitet haud aliquem. Hic tulerat febres, tardam tulit ille podagram, Haustibus ex multis hernia uenit aquae; Huic oculi lacrimant, alter tremit omnia membra, Tertius auditum perdidit ille suum. Quartus iter baculo quaerit, patientia quinto Nulla datur, sextus maior Oreste furit. Septimus innocuos signauit fronte lapillos, Octauus cecidit stercora magna uomens. Nunc iacet et solem nocturno tempore quaerit, In medio pariter est sibi luna die. Dormit et inde loco solem speculatur eodem: Miratur, dicit: "Lucifer alme, uenis". Forte puer patrem clamat: "Pater est tibi nullus - Ille uidens dicit - femina nulla mihi est: Sum liber, quaecumque uelit me possit habere". Vrbes promittit sed caret ipse domo. Grande nefas, scelus et mortale: perenne piaclum Turpis et infelix ebria uita facit. Sextilianus adest nostris, Vacerra, Nouellus Ennius et bibulus, potor Homerus adest. Omnia sunt nostris, nostri dant pocula uitae, Quae uitio merito, praesul amande, dabis.
70. Attonitam modo si cui mulcent organa mentem Musica et ornatos expetis usque sonos, Eia, age, nunc subeas laetus sublimia templa: Hic tua quod docte perbibat auris habet.
71. Petri episcopi Tergestini ad canem Hoelcelii distichon ex tempore. Caesareae ueluti spectatur Blasius aulae Sic tu conspiceris, gloria prima canum.
72. Aliud. Vt dominus splendet praeclara Caesaris aula In canibus sic tu, Turce, micare soles.
73. Aliud. Vt dominum uideo primum sub Caesare, sic te Primum sub domino conuenit esse canem.
74. De Theodorici Vlsenii Caesarei archiatri Iudocide Petrus Bonomus episcopus Tergestinus ad lectorem. Perlege, qui Christum Domini sedesque beatas Cernere post miseri carceris acta cupis: Descriptus modico Iudocus carmine monstrat Qua pateat clari regia celsa poli. Cuius honoratae seruans uestigia plantae Tutus in aetherea constituere domo. Haec tibi perpetuae, lector, dat munera uitae Vlsenius, docti gloria rara chori, Vlsenius, medicae tutor reparator et artis, Quem celebrant dulces ex Helicone deae.
75. Hunc lege quisquis ades - Musa plaudente - libellum: Egregios uates hic liber unus habet. Ingeniis certe uariis laetabere, lector: Dignior hic aliis iure libellus erit.
76. Petrus Bonomus episcopus Tergestinus Blasio Hoelcelio. Sedulus inseruis patriae carisque propinquis, Et capit optatam notus amicus opem. Deuincis meritis proceres comitesque ducesque, Colloquio gratus, gratus et officio. Laudibus extollit passim te Caesaris aula: Hoelcelium cuncti, plebsque patresque, colunt. Ast non felicem quemquam facit unica mundi Gloria, non patriae lausue decusue suae: Non meritis totum sibi si deuinxerit orbem Felicem quemquam dicere iure potes. At mea si quaeris quae sit sententia, Blasi, Dicam. Vis felix uiuere? Viue Deo.
77. Petrus Bonomus Blasio Hoelcelio. Rex, mihi iampridem Pucini tradere turrim Pollicitus, moneas is tibi saepe iubet. Pucini bona uina premit mihi uilicus, et tu Si moneas, Blasi, dulcia musta bibes.
78. Petrus Bonomus Blasio Hoelcelio. Humanas quaecunque diu terrentia mentes Prodigia in lucem terra fretumque dedit, Quaeque per aethereas uiderunt saepius auras Mortales uisus cum pluuiis lapidum Collegit docto Iosephus distincta libello Et Maecenati dedicat illa suo. Terrigenas precibus nosti deuincere diuos Flectitur et uerbis Caesaris ira tuis: Sic poteris superos, Blasi, mollire precando, Ne noceant nostris tot mala temporibus.
79. Petrus Bonomus Blasio Hoelcelio. Si mihi quam pereas, Blasi, monstrare puellam Non pigeat, prorsus carmina mille dabo. Non uisam laudare nequit mea Musa: poetis Excitat affectus pulchra puella nouos. Quicquid ames igitur doceas, si uersibus ullam Laudari cupias: laude fouetur amor. Sed timeo ne turpe aliquod scortumue lupamue Dispereas; hoc te dicere forte pudet?
80. Blasius Hoelcelius Petro Bonomo. Quid petis ut nostram pandam tibi, Petre, puellam, Protinus ut nobis carmina mille canas? Seu metuis quod turpe aliquod scortumue lupamue Dispeream et forte hoc dicere me pudeat? Diligo turpe nihil, uideas licet ipse puellam: Quam pulchra et nitidis percupienda genis! Colla niues superant, Indos dens ipse lapillos, Purpureas aequant ipsa labella rosas. Sit tamen illa licet scortum, sed et hoc tamen ipsum Si fuerit, multos fallat et arte sua. Tam bene dissimulat, tam sancta et casta uidetur, Ut dignam dignis laudibus inde rear.
81. Petri Bonomi elegia Blasio Hoelcelio. Nascitur aspectu quidquid, mea Manlia, in horas Me cruciat: uisus fit mihi poena grauis. Nil tamen inque dies mea mens, nil poscit in horas, Quam quo te inspiciam lumina mille dari. Quandoquidem tanta est uultus tua forma pudici Spirat et ex oculis tam tibi dulce decus, Ut quae me lacerant, quae tam mea corda fatigant, De misero aeternum pectore damna leuent. Si me respicias, in me si uertis ocellos, Signa ut amicitiae quantulacunque rear, Quanta uel ab uno ueniunt suspiria passim Pectore, quam dulcis undique fletus adest! Si mihi labra moues, Rubri corallia ponti Quae superant, et me uocibus ipsa beas, Quam languet mea uita, uides, quam dulce putamus Languere hoc ritu saepius atque mori! Si rides qua laeta soles horaque locoque Meque tuos liceat cernere, diua, modos, Quam uidisse iuuat, quam dulcis flamma medullis Irruit, et risu gratior ipsa uenis! Si pulsare chelyn, si uoci adiungere neruos Meque licet cantu munere adesse tuo, Quam nectis mea corda ferox, quam nectere dulce est: Suauius his laqueis est, mihi crede, nihil. Suspiras si forte alios, mea Manlia, amantes Meque tibi cordi credulus esse putem, Quam iucunda mihi fallacia, quam mihi dulcis Error, habent superi regna minora meis. Siue meum cupias astu deprehendere amorem Infensamque mihi fingere forte uelis, Tam mihi uita placet, quam te decet astus et irae: Decipere hoc, falli carius hoc nihil est. Si pigeat falsis demum lusisse dolentem Artibus et maesto mox mihi laeta redis, Quam piguisse libet, quam te lusisse dolentem! Hoc astu estne aliquid dignius aut melius? Si improuisa uenis, quo me quoque fata tulerunt, Inspexique meam nescius ad dominam, Quam mihi se laetam sors obtulit, et mihi late Riserunt placida fata benigna colo. Si tibi uirgineasue genas rubor inficit ex hoc, Ut solet e uiso saepe puella uiro, Quam beat ille rubor, quam grata haec signa pudoris, Quam mihi uel placidi pignus amoris habent! Si mihi riualis timor est suspectaque forsan Ipsa uenis, post haec pellitur ille procul; Quam felix metus ille fuit, languorque dolorque: Est auro et gemmis carior et potior. Si uel parua satis suspiria pectore fundis Et sonus adueniat auribus iste meis, Quam mea nectareo figit praecordia passim Uulnere, quam placida cuspide pectus adit! Siue abeas, seu me doleas discedere amantem Teque nimis nostri sedula cura mouet, Quam mihi cura placet, quam grata est ista dolentis Tristities: superas Attica mella, dolor. Omnia nec fas est, nec si fas dicere, paruo Effari in medium carmine magna queam. Quidquid agis tandem cruciat, sed damna rependis Omnia tam dulci nectare tamque beas, Ut neque corda dolor laedat, non ulla uoluptas Me satiet: didici sic puto quid sit Amor.
82. In laudem Pauli, organorum musici primarii, Petri Bonomi Tergestei carmen. Quisquis es, attonitam mulcent cui musica mentem Organa et ornatos expetis usque sonos, Huc ades, Austriacam confer te laetus in urbem: Hic tua quod docte perbibat auris habet. Threicius patrium quicquid cantauit ad Hebrum, Cum traheret siluas, flumina, saxa, feras; Quaeue ferunt Stygios domuisse ad carmina manes Dum repetit uates coniugis ora suae; Quidquid et Amphion Cadmea natus ab urbe Edocuit facili personuitque lyra: Omnia Apollineo percurrens organa ductu Exuperat Pauli nunc bene docta manus.
83. Petri Bonomi tetrastichon ad effigiem Pauli Hoffhaimeri. Organa qui facilis manibus pedibusque mouebat, Cuius in aeternum fama superstes erit, Effigiem Pauli, Saxon quae munera Lucas Digna dedit Musis, parua tabella gerit.
84. In fabricam domus Pauli organorum musici primarii, Petri Bonomi Tergestei. Austriaci placidas mulcet qui principis aures, Organa cum facili peruolat ampla manu, Hic sibi dilectos Paulus struxisse penates Gaudet et heredi dona futura suo; Longa quibus superi protendant saecula et omnis Dinumeret laetos incola saepe dies.
85. De Phoenice et puella. Petrus Bonomus episcopus Tergestinus. Dum uolat et dominae Phoenix uenit obuia nostrae, Quam magis ex cunctis miror in orbe deam, Dum uidet et pennas, fuluum dum conspicit aurum, Tristis ait: "Non sum quae prius ipsa fui! Regnat in Ausoniis formosior altera Phoenix Assyrias uincens aurea delicias". Atque hac suspirans compellat uoce puellam: "Confiteor fato te meliore frui: Uror ego et pereo, quoties mihi cura renasci; Ast tu alios nascens uris et excrucias".