CroALa, 2024-05-21+02:00. Nodus BOCCACC.carm-02.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/BOCCACC.carm-02.xml.
1. verba puelle sepulte ad transeuntem Tu qui secura procedis mente, parumper Siste gradum, quero, verbaque pauca lege; In te si forte fuit cithereius heros, Senties, et merito, pietatis tela legendo Et pro me Iovi porriges hore preces. Illa ego que claris fueram prelata puellis In mea Parthenope positis urbe clara, Dulce iuventutis tempus fungebar in evo, (Necdum ter quinos etas mea viderat annos) Cui formam Phaphye, Charites tribuere decorem, Quam Pallas cuntis artibus erudiit; Fuit et ut placuit michi Constantia nomen. Sic tempus placidum non indiscreta trahebam, Et iam Cupido iuvenem paraverat ante Oculos et videram quem michi summe placebat, Et ut ei dabam causam sic dabat amandi, Et simul et semel urebamur face potenti. Hunc michi promiserant spes simul et alta Tonantis Soror et in brevi maritali iungere lege. Et cum spectarem, fata prius mutavere Dantes consilium michi pro melle venenum: Tunc inimica mei subrexit Amtropos, heu, Et me subripuit subito de medio dira, Et pia sepulcro sum tumulata manu. Hic locus, hec requies fata dedere superna; Hic pulvis faciem nititur vastare decoram; Hic oculi nequeunt multa iam visa videre; Hic roseus color pulcra dimisit hora Et pallet misere pars unaqueque mei; Hic nigrent auro similes turpissime crines, Ordine relicto quem dabat apta manus, Que simul a mira Palladis arte vacat. Torpent ad coreas pedes usitati veloces Et medio silet lingua sonora palato Nec dat ulterius voces dulcore repletas In quibus utebar Caliopis modulos. Hic iacet extinctus amor qui corda peruxit Et spe fugata vivit quem ante dilexi. Quid plura? Sum nicil si iam pulcerima fui, Et mutor in cinerem morem sequendo priorum. Sic ergo respicias qualia te fata sequuntur: Nam vitare mortem nullus in orbe potest. Set si te superi trahant ad scanna beata, Cum post me veneris legem solvendo communem, Da, lector, iuveni preces qui me diligebat: Ut lacrimare sinat vitam ducendo primevam, Ut sine mestitia domos adire beatas, Quas querit, possim spiritus de corpore latus.
verba transeuntis ad puellam sepultam Hic ego sum miser primus qui verba notavi Et legi versiculos qui mea danna ferunt. Sed male, quod optas, possum, spetiosa puella: Ponere ploratus, te sine vita iacente; Set querar quare subito miserabile fatum Sic misere dii sua pietate relicta. Hei michi cur novi, cur te, pulcerima, vidi? Si non novissem, non foret hic dolor. Heu michi quid faciam? Plorabo semper ubique, Set non sufficiet cordi peiora querenti. Quos gemitus summam nescio, que dignia lamenta In quibus ostendam doloris copia quanta Sit me dolentis, cui peiora parantur. O decora nimis, ubi nunc Constantia manes? Cur michi non loqueris ut iam locuta fuisti? Aurea cesaries, ubi nunc ridentes ocelli? Hii sine luce manent et hec inculta vilescit; Sidereus vultus, ubi nupta lilia rosis Esse videbantur, pallet, nec est ibi color; Os pariens rosam sub qua tegebantur eburni Ac nivei dentes est nubilosa modo; Cara iacet cervix et sedent humero colla; Poma mamillarum parvo suspensa tumore (Nullaque mollitie pendebant fracta, sed ipsa Durities propria signiabat signia pudoris) Et que spectabant amplexus bracchia forte Dando suos meos, si misera fata dedissent, Et manus anulis quam iam ornare credebam, Et que sub istis membra meliora putabam, Hic sunt sub duro lapide tecta simul. Quid igitur agam? Me sine spe dimisisti, Me cruciat amor, me dolor ansiat, heu, Cum puto non unquam te revidere debere. Nescio quo vadam, quid optem, quod deo petam: Mors sola michi placet, posquam tu mortua iaces, Cum sine te nequeam vitam deducere letam. Pro te querebam vivere dum viva manebas: Nunc sine vita iaces, quid michi vita valet? Lux tua dolores medebatur ansie mentis, Et cruciatus quos dabat sepe Cupido Visa fugiebant yllari facie vere. Nunc sine pace vigent mortis augendo dolores. Te si fata michi contraria subripuerunt, Saltim vidisse te morientem dedissent. Forte dixisses: morior, carissime, vale! Set non dederunt; utinam te mortuam darent Ut videre possem, et quos michi vita negavit Mors daret amplexus: ora pallentia sepe Rigando lacrimis obscula dando piis, O possem tumulo tecum recumbere tuo, Ut quos iunxit amor mors iungeret una sepulcro. O dolor inmensus, pestis nephandaque dira, Cur vivam sinis? Cur me non morte repellis? Mors veni! Heu, miseris longo nil tristius evo. Ve michi cui vita mors erit amodo certe: Dulce mori miseris si mors vocata veniret. O celum! O superi! Quid feci, quid fecit ista Ut morti data darer <non> et ego mori? O Venus immensi deaque mater Amoris, O nuptiarum dea Saturnia magna, Hanc michi coniungi promisistis ore divino Quam mors necavit: sic vox inritata deorum. Cur sua non venit etas ad debiles annos Plene senectutis? Quod si fieri negabant, Hoc dee fatales tempus quod michi dedere Ut viverem, supersecassent, adtribuendo Iuveni que iacet mortua cito nimis. Quid, heu miser, agam virgo Constantia pande! Heu, nunc, quod possum, fugiam lucemque deosque: Te sequar ut comes, et tecum ibo sub umbras. Set si forte pia corporis umbra foret Nec doloris huius causa deserere vellet, Didonis exemplo sibi fugam dabo velocem Gladio vel laqueo Blibidem sequarque dolentem. Nam potius umbras volo visitare per undas Cociti vel stigias, Ditis civesque videre Si michi Leda locum negaret ubi bearis, Quam sine te velim mundo manere dolendo.
responsio puelle sepulte iuveni conquerenti Parce tuam, iuvenis, fletu quassare iuventam Et fata merendo sollicitare mea. Nil prosunt lacrime nec possunt fata moneri. Viximus: hic omnis exitus unus habet. Parce ita: non umquam similem experiare dolorem Et faveant votis numina cunta tuis. Quodque michi eripuit mors immatura iuvente Id tibi victuro proroget ulterius.
2. Iohannes de Certaldo Checco de Mileto Postquam fata sinunt armis furialibus omnem Ytaliam bellis miseram lustrare potenti Bistonidum cui sacra calent altaria Marti, Talia cum minime deceant nos timpora mirto Cingere temptantes latices gustando sacratos Fontis castalii, restat per opaca virentum Ire decens nemorum veteres spectando latebras Aonidum cantuque gravem leviare laborem, Ultima dum pateant tantarum condita rerum. Ergo, si cera gracilis compacta cicuta Est tibi vel buxus fortasse argutior, ipse Carpe viam primus nunc, Menala grataque nimphis Arcadie montana petens saltusque liceos: Vel, si forte animo staret magis ire per arva Sicilidum typhea gravi, mirande, sub Ethna, I, sequar, et raucum solvet mea fistula carmen, Dum tua cantando primos det tibia versus. Nosti equidem, mi Meris: amant alterna Camene; Curaque pastorum vel magna Dyonidis arma Sint calami limen nostri non alta valentis Decantare magis. Nobis quoque cognita Paphos: Et Veneris flammas sevosque Cupidinis ictus, Nam placido Galatea michi suspiria vultu Lasciviens prestat, nec diros opprimit ignes; Et si forte pecus non sit mea cura, capelle Iamdudum stabant. Hominumque deumque labores Mopso relinquamus, cui frontem nectere lauro Vidimus: ipse deos iam cantat vertice sistro. Me quoque texentem silvestri vigmine septam Spectat opus quo tendo citus. Sed iam tuus opto Ut tibi sint faciles satiri driadesque puelle Et superum veneranda cohors, longumque per evum Pascua rura pecus rivos umbrasque recentes Conservent tribuantque simul gratamque Dionem, Ut possis cunctos albo signare lapillo Quos tibi fata dies prestabunt candida mundo. Nunc igitur valeas, Meris mi digne; memento Quandocunque tui poteris festando Menalce, Cui si quando velis quicquam rescribere contra, En moror ipse modo quo nobis otia Faunus Prestitit ac umbras habito quas fecit apricas.
3. Faunus Tempus erat placidum, zephyrus quoque missus ab amtro Eolio frondes flores et gramina glebis Mulcebat lenis. Tunc silvis omnia leta Pace quiescebant; pastores ludus habebat Vel sonnus facilis; paste sub quercubus altis Ac patulis passim recubabant lacte petulcis Ubera prebendo natis distenta capelle. Delphycus interea summum scandebat Olimpi Et minimas terris prestabat corporis umbras, Otia cum subito rupit vox improba meste Testilis, "O! - clamans - que te dementia cepit? Quid sequeris diros montana per ardua, Faune, Ursos setigerosque sues fulvosque leones? Non te cura tui retinet? non parva tuorum Edis mista cohors cornu ludentibus ultro Natorum? non matris amor? non coniugis? heu, heu! Non te cura tenet pecudum quibus ipsa recenti Vigmine composui septam? Dic, obsecro, nescis Qualis in has rabies circumstrepat alta luporum, Insidie quorum nondum quater ubere lac tu Ex his mulsisti postquam patuere? Quid ergo? Me, dic, posse putas tantis obstare periclis? Femina sum trepidans paucis sotiata molosis". Ultima reddebat fundis ex vallibus echo. Deditus ipse tamen ludis per pascua flores Grandia querebam, serto iam fronde parato Consertare volens. Animum sed clamor hanelum Traxit et e manibus flores cecidere reperti; Florilegum liqui studium, que Testilis alte Dixerat accipiens, mecum post dicta revolvens; Hinc oculis silvam repeto totamque sonantem Audio, nil aliud cernens. Sed Meris, ut opto, Affuit et baculum forsan de stipite querno Gestabat leva caput intectumque galero, Nescio quid meditans secum. Sed tunc ego primus Inquio: "Mi nemorum fulgor, salveris, o Meri! En optate venis. Si quis nunc nunctia nostris Rumor inest silvis. Nostin que Testilis ire?". Risit tunc Meris; post hec sic ille: "Menalca, Salve! - inquit - Tu solus ades cui iurgia non sunt Testilis et Fauni notissima. Pande sed, oro, Quid solus peragas tanto in discrimine silve". "Serta michi lauri pulcro distincta iacinto Querebam, servanda tamen, dum fistula gratos Nostra ciet modulos Mopso, cui timpora lectis Nectere concessum pastoribus. Hec michi grata Munera carminibus servantur, dummodo fatis Hoc placeat. Sed si qua meis prestanda fides est Verbis, iuro tibi, nunc iurgia magna dolentis Testilis ignoro. Sed tu modo pone galerum Et baculum mecumque sede lucemque severam Hanc fugias rogito. Sunt nobis dulcia poma, Lac pressum mellisque favus cererisque polenta; Hic nemus et gelidi fontes et mollia prata, Hic edere viridis tectum nigrisque corimbis Amtrum, quo magnus condam residebat Aminctas. Et quamvis cantare vetes, nemus omne cicadis Dedecus in nostrum milvis corvisque relictum Affirmans gravitate tua (neque ipse negabo), Non tamen interea nos hic requiescere fas est Torpendo, tamquam virtus subfulta favore Fortune vigeat seu forsan blanda requirat Ora virum: virtus per se valet ipsa vigetque. Si nostros montes colles vallesque recusant Versus, quid? Nobis, Mopso Musisque canamus. Hec etenim vive resident in culmine sacri Parnasi sanctumque nemus fontemque sonorum Observant Cirramque colunt desertaque rura; Non, testor, victe, sed parvi temporis usum Pyeridis prestant. Ideo, Meri, ha! nisi fallor, Tempus adhuc veniet, nobis cecinisse iuvabit. Set quia propositum tibi forsan nolle Camenis Deservire, gregem spectans inmergere lymphys Dum calor arva tenet, sit: nullis denique cantes Hortabor precibus; saltem quesita recense." Consedit Meris turbata fronte parumper. "Ipsene - ait - Musis sistam servire, Menalca? Absit. Nam longe primo de fluctibus orni Neptunni surgent, venient ad pabula tigres Innocue, fugiet pavidus lupus ipse capellas Quam michi non animo Musis servire moretur, Quamquam cura gregis parvi per plana vagantis Me teneat multum. Stipula sed promere versus Nunc tempus prohibet, dum talia, qualia nuper Ipse petis, maneant. Que si vis, tolle, docebo." "Dic, age, mi Meri: et nam, nunquid arundine versus Decantare decens vel non, servabimus." Ille: "Ut tibi quam grandis fuerit, si nostra meretur Musa fidem, pateat silvis venerabilis Argus Pastorique decus, paucis presummere verbis, Dum stes, intendo, demum venturus ad omne Quesitum." Tunc ipse: "Volo". Sic ille resumpsit: "Nescio si montes umquam nemorasaque plana Nosti, que gemino resident contermina ponto Auxonico, magno condam disiuncta Peloro Exiguoque freto, Sylle locus atque Caribdis. His Argus pastor, merito cantandus ubique, Vivus erat silvis. Niveos hunc mille per arva, Per montes collesque leves camposque per omnes Audivi servare greges et pabula cunctis Et rivos umbrasque simul prestabat apricas. Nec melius quisquam frondes novisse salubres Aut soles imbresque graves seu flumina dira Et pecori fetuque novo fertur (quia novi, Hoc ideo refero); nec rerum reddere causas Silenus potuit melius, non maximus Athlas Cognovit celum potius, non poma dracone Pervigili servata magis. Que plura requires, Dic, bona pastori? Non Argum vivere talem Invenies, totas si lustres undique silvas. O! tibi si quanto tangebat carmine colles Exprimerem, vix ipse feres. Nam iudice certent Amthiopa satyroque satus, qui menia Thebis Inposuit plectro, vel magnus Tracibus olim Vates dulciloquus, silvas qui traxit et annes. Ysmenus Dirceque ferent: si saxa revulsit Hic muris cythara, divos disvelleret Argus; Ysmarus et Rodope dampnabunt vocibus Orphea. Quid tibi nunc referam? Noster, cui tura paramus, Amfrisius pastor vix quiret tendere secum Vocibus aut calamo vel nervis. Aspice quantus Ergo fuit silvis Argus, cui nemo secundus. Hunc igitur mors seva tulit, que singula vincit; Nec rediturus abit, silvas carosque relinquens Pastores gratosque greges se condit in astris. Fleverunt montes Argum, flevere dolentes Silvarum colles cripte longique recessus Et satyri faunique leves nymphe driadesque Et tauri pecudesque breves grandesque molosi, Stagna lacus fontes rivique et flumina queque, Cirrei latices flevere et flevit Apollo Et Mopsus Phytiasque suus vel magnus Ydeus, Cespite qui viridi tumulum struxere peremnem Per lacrimas Argo, foliis ac floribus omnem Complentes tumuloque super post addere carmen Intenti, ne nulla quidem deduceret etas. Sed tu quid defles? Oro, responde, Menalca, Ante magis tendam; dic, Meris si tibi cure est." "Quidne fleam queris? Que narras ipse ego novi, Confiteor, nec cuncta refers que noverat Argus. Ex grege nempe fui pulcro, sed iunior olim; Hunc igitur demptum lacrimor. Sed tu modo perge Quo tendis, mi Meri, rogo." Tunc ille secutus: "Hic armenta boum pecudes parvasque bidentes Et montes silvasque et pascua ruraque cuncta, Heu! condam moriens iuveni commisit Alexi, Qui, male dum cautus armenta per arva trahebat, In gravidam fortasse lupam rabieque tremendam Incidit; et Phebes radios tunc nube tegebat, Unde levis iuvenis nullo cum lumine lustrum Nescius intravit; cuius sevissima guctur Dentibus invasit, potuit neque ab inde revelli Donec et occulto spiraret tramite vita. Hoc fertur; multique ferunt quod silva leones Nutriat hec sevasque feras, quibus ipse severus Occurrit venans mortemque recepit Adonis. Si tibi cuncta velim que tunc gessere propinqui Pastores narrare, dies non, solis ab ortu Usque domi sature redeunt cum nocte capelle, Sufficeret spatio. Sed postquam Tityrus ista Cognovit de rupe cava, que terminat Hystrum, Flevit et innumeros secum de vallibus altis Danubii vocitare canes durosque labore Pastores cepit; limquensque armenta suosque Saltus infandam tendit discerpere silvam Atque lupam captare petit flavosque leones Inmanesve feras, quarum iam mitis Alexis Egregius sanguis forsan per guctura fluxit, Ut penas tribuat meritis. Nam frater Alexis Tytirus iste fuit. Nunquid vidisse furentem Mente tenes nuper lato venabula ferro Gestantem manibus, multos et retia post hanc Portantes humeris, iaculis multisque sagiptis Et canibus fultos, ira rabieque frementes, Hac olim transire via silvamque per omnem?". Tunc ego: "Sic memini. Sed que nunc Testilis ire?". "Ecce tene. Multi per devia Titiron istum Pastores nostri canibus sumptisque secuntur, Inter quos Faunus noster iam carpere colles Cernitur. Inde dolet tristem solamque relictam Testilis in silvis cernens se; namque luporum Insidie plures estant, prout ipsa fatetur." His dictis, animus qui iam torpore rigebat Surexit floresque meos sertumque reliqui Aiens: "Meri decus, Faunum post ire paratus Sum; sed dum venio mulge tu, care, capellas".
4. Hic pater et genitus, Pinus Ciampique quiescunt, Militia insignes ambo prolisque Tosinghe. Prudens ille fuit multum, sed natus in armis Fortior, ut patuit cum bella furentia gessit Iuxta Altopassum, patrie dum querit honorem.
5. illustri viro Francisco Petrarce laureato Ytalie iam certus honos, cui tempora lauro Romulei cinsere duces, hoc suscipe gratum Dantis opus doctis, vulgo mirabile, nullis Ante, reor, simili compactum carmine seclis; Nec tibi sit durum versus vidisse poete Exulis et patrio tantum sermone sonoros, Frondibus ac nullis redimiti. Crimen inique Fortune exilium; reliquum, voluisse futuris Quid metrum vulgare queat monstrare modernum, Causa fuit vati: non, quod persepe frementes Invidia dixere truces, quod nescius olim Egerit hoc auctor. Novisti forsan et ipse, Traxerit hunc iuvenem studiis per celsa nivosi Cirreos mediosque sinus tacitosque recessus Nature celique vias terreque marisque, Aonios fontes, Parnasi culmen et antra, Iulia Pariseos dudum serusque Britannus. Hinc illi egregium sacro moderamine virtus Theologi vatisque dedit, simul atque sophye Agnomen, factusque fere est gloria gentis Altera Florigenum; meritis tamen improba lauris Mors properata nimis vetuit vincire capillos. Insuper et nudas coram quas ire Camenas Forte reris primo intuitu, si claustra Plutonis Mente quidem reseres tota, montemque superbum Atque Iovis solium, sacris vestirier umbris Sublimes sensus cernes, et vertice Nyse Plectra movere Dei Musas ac ordine miro Cuncta trahi; dicesque libens: "Erit alter ab illo Quem laudas meritoque colis, per secula, Dantes, Quem genuit grandis vatum Florentia mater Atque veretur ovans; nomen celebrisque per urbes Ingentes fert grande suum duce nomine nati". Nunc, oro, mi care nimis spesque unica nostrum, Ingenio quanquam valeas celosque penetres, Nec Latium solum fama sed sydera pulses, Concivem doctumque satis pariterque poetam Suscipe, perlege, iunge tuis, cole, comproba: nam si Feceris, ipse tibi facies multumque favoris Exquires; et, magne, vale, decus Urbis et orbis.
6. Nescis posse meum, que sit mea gloria nescis.
7. Si bene conspexi que scribis carmina, vatum Iam decus et patrie fulgor, venerande, secundus, Tempus dulce trahis, dum mens invicta periclis Proposito stat firma sacro, dum cernere libros Non piget, et falsum spernis sapienter inepti Iudicium vulgi paucisque indulta revisis Ornamenta ducis, que sunt calcaria cordi. Hec te ne ledat, possit ne ledere, quanquam Germanum germana phalanx stet turgida circum Insultans armis! Faciant spectare palantes In segetes pecudumque greges armentaque passim Nunc ferro nunc igne; gemant quibus acrior instat Cura lucri! Michi, care, labor fuit alter iniquus Iamdudum, dum seva Canis iniuncta Leoni Stella malum finiret iter: stetit obvia febris Incauto michi dura nimis nil tale timenti; Cum qua per menses luctatus ad omnia vires Exposui, memorans Alcidis prelia quondam, Dum fuit Anteus libicis prostratus arenis. Et victor persepe fui, dum premia vite Sperarem si victor eram: sed fortis et instans Hostis in ambiguum, renovatis viribus, ingens Plus solito surgebat ovans, cui sistere durum Iam reputans, mortem volui, si fata dedissent. Et cecidi, victusque fere inremeabile limen Usque adii mortis: sevus sed terruit horror Ingentis baratri, nam, dum specularer avaras Attonitus latebras completas murmure tristi, Expavi, traxique pedem vestigia flectens, Ut potui, et celo rediens; viresque resumpsi Inde novas, vicique malum summoque labore Perdomui tandem. Et posito michi debile robur, Et compos vix ipse, vicissim carmina cudo Te duce: quis vati versus non prestet amico? Hec alias narrare libet; nunc vertere cursum Est animus quo cepta trahunt. Tibi tramite, dicis, Ire placet medio, priscorum facta recusans Et nova gesta virum. Laudo; nec degere canens Est opus, ipse refers, nec desunt acta diebus. Hesperiam geminam Karolo vincente videbis Francorum perferre iugum, Gallosque comatos; Hinc etiam modicum supra si plura revolvas, Adveniet coram perlucida turba proborum, Ni tibi quod cantes dederit memorabile Clio: Vandalus impatiens sedis regesque Ticini, Vinulus invasor Latii, Gothusque severus, Bellaque Samnitum dum surgeret Umbria contra, Mille vacant, si cuncta velis discurrere gesta, Splendida sumpta tibi que possunt reddere serta Aut alias maiore sono pretendere lauros. Fac, age, tange chelim: contemnunt otia frondes Peneide, damnatque cohors veneranda sororum Castalidum. Nos turba minor suspensa tenemus Ora quidem, si forte cadat de fonte propinquo Quid sapidum, aut cupidas nobis quod mulceat aures. Quid, breviter videant homines. Tu denique prudens Multa vides, et pulcra sedens nunc cernere debes Librorum in medio quos servant claustra Casini. Fac, age, tange chelim: tempus fugit ocius aura, Nec redeunt flavi quos circum tempora crines Iam canos traxere dies, gravis atque senectus. Hec ego dum scripsi, semper clarissimus ille Affuit orator <michi> legum doctor amicus Loisius, sic velle ferens et scribere mandans.
8. Finis adest longi Dantis cum laude laboris: Gloria sit summo Regi matrique, precamur, Quos oro celsas prestent conscendere sedes Dum supprema dies veniet morientibus egris.
9. versus ad Affricam domini Francisci Petrarce Ytalie sublimis honor, generosa Petrarce Affrica Francisci soboles, quid nescia dormis? Non sentis convexa poli, non sydera secum Quod tibi permittant fatum pugnantia? quodque Iam patres veneti, quis coram dicere causam Te fortuna iubet, iuris posuere tribunal, Inque fori medio sedeant, crepitentque furentes In celum flamme damnatis, credo, papiris Supplicium, rostrisque fremant hinc inde patroni Vocibus et strepitu complentes omnia circum? Horridus hinc nigris squalens per colla colubris Livor edax clamore petit solvaris ut igne, Hoc tibi confirmans rigidum voluisse parentem, Dum fuit in terris illi lux ultima: necnon Attica iura velint validique potentia moris Legis habere locum, iubeant tabuleque quiritum. Parte alia Pietas deflet sociata querelis Innumeris, dulcesque simul stant ordine secum Orantes Muse lacrimis precibusque senatum, Ne pereant tot gesta virum sanctique labores Amplaque doctiloqui vatis nunc carmina flammis. Incerti resident patres et murmure multo Discutiunt, cui danda fides et credere dictis Iure queant, hostine tuo seu forte Camenis. Et tu, incerta tui, torpes quasi nescia? Surge Surge, precor precor, ipsa tibi sis causa salutis, Dum dubii pendent, dum nondum robore quicquam Censores firmant, superi dum tempora prestant. Excute letiferam pestem viresque resumme, Pellito segnitiem, longo squalore catenas Iam fragiles infringe manu postesque revelle Valvarum, tristesque domos et carceris umbras Linque fuga celeri: custos nunc ille severus, Qui solers multos caros tibi sustulit annos, Est absens, abiitque volens meliora secutus. Quid mussans differs? Non spectas, impia tecum, Quot doleant timeantque tibi? Circumspice, queso, Quot pereant misere, si tu neglecta peribis. Ytalie renovatus honor museque latine, Laurea tarpeia digitis assumpta sub arce Romuleis gratumque decus veneranda poesis, Ingenium celeste patris grandesque labores, Inclita fama virens orbi iam cognita toto, Heu! flentes ibunt tecum tua fata sub umbras! Stat procul emissus montis violentus ab antris Sorgia, divolvens ingentia saxa cavernis, Mugituque gravi nebulis oppletus in agros Funditur, ac hominum fructus et culta colonum Turbatus, tua damna timens, prevertit et aufert. Ceruleum caput e vitreis Thetis erigit undis, Nayadum sociata choris, toto cum gurgite deflens Quos tibi nunc ignes audit crepitare propinquos: Nam te nascentem nemorum per opaca sub umbras Suscepisse suis ulnis et lacte cibasse Et servasse refert, verique crepundia testes Margine gramineo demonstrans, atque parentis Pretendit mansura diu vestigia magni, Que iuxta movisse animum viresque dedisse Tinnituque sibi gracili tenuisse canenti Concentum, pulchram dum te quoque gigneret olim. Albula sic fluvius, populus sic omnis et omnes, Heu! proceres Urbis circum Capitolia frendunt Et tibi seva timent, cunctum convitia flentes, Teque vocant suadentque fugam votisque precantur Ut te surripias igni sanctisque tuorum Te manibus credas longos victura per annos, In sedesque velis tecum revocare priores Ausonias musas septemque revisere colles Atque pio cantu saltem recreare ruinas, Tollere si nequeas, et priscum nomen avorum. Ex urna veteri, cuius tu grandia cantas Bella, viri cineres emictunt mixta querelis Verba, quibus requiem poscunt humilesque perorant, Non igni mandare velis quam carmine famam Ethereo renovas, iterumque per invia mundi Exilio religare senem, clara atque trophea. Euboice rupes et circum litora Baias, Syrene scopulus, Bacho gratusque Vesevus Emictunt omnes gemitus tibi, diva, timentes; Marmoreosque inter lapides sculptumque sepulcrum Tritones referunt, sit vox audita Roberti Magnanimi regis repetens promissa Petrarce, Ut sua sis nomenque suum per secula serves, Concessos memorans letos pro munere honores. Sed dic: non audis, medio nunc carceris, egram Dum nudam viduam solam miseramque dolentem Se dicit natumque vocat Florentia frustra? Si caput extuleris, fessam flentemque videbis, Carpentem manibus sparsos hinc inde capillos, Pectora tundentem pugnis ac ora rigantem Unguibus infestis, pulla sub veste sedentem, Pulvere respersam putri, Parcasque sorores Et celum sydusque malum crinemque resectum Ante diem Trivie lacerantem et numina dictis. Te solam cupiens, sperans te posse dolores Composuisse suos, quid, si te sentiat, oro, In cinerem versam, facturam credis amentem? In mortem furibunda ruet, nigrasque vocabit Orans Eumenidas rapiant maculentque per umbras Quod fueras factura suum, si vita fuisset, Perpetuum nomen. Poteris, dic, obsecro, mentem Non flexisse piis lacrimis precibusque vocantis? Sis facilis matri, reliquos si forte recuses, Teque sibi natisque velis seclisque futuris Reddere: carpe fugam volucer dubiosque relinque Euganeos montes; timeas non, hercle! necesse est. Te quoque castalio servabunt vertice Muse Pyerides vatumque chorus, te grandis Apollo Inde sacris cum iure tuo tutabitur armis. Inclita Pariseos optatam pluribus annis Te vocat, et manibus tensis suplicanter adorat Esse velis secum, cum sit vetus hospita vatum Pervigil et servet studiis monimenta priorum; Te civem natamque suam pulchramque sororem Roma petit, viresque parat, si ledere tentet Te frigius quisquam vel quemvis audeat alter; Teque latina rogat legum Bononia nutrix, Ut venias longo requiem positura labori. Ne spernas, posito sibi sint incognita Nyse Culmina vel superos calamis in bella movere; Sit potuisse satis dites spectare togatos Inter avaritie scopulos orchestra tenentes. Quid memorem celebres reges, quidve oppida passim, Qui cupiunt ut salva velis consistere secum? Si tibi sola sinus pandat Florentia mater, Egregium magnumque sat est: non clarior ulla Est Ytalis patria, non equa potentia cuiquam; Hec animas, hec arma virum sumptusque datura est. O mea, si facies, centum miraberis urbes Letitia florere nova populosque canentes Sacra Iovis magni Phebique peana, corollis Ornantes aulas et te super astra ferentes Vocibus altisonis: resonabunt undique versus Aonidum cytharis; virides, que pallet, amicas Emictet laurus frondes, ac Sorgia lenis Fonte cadet placido campis; iuvenesque quirites In priscos rediisse dies dum forte putabunt, Templa deum plausu, ludis sertisque theatra Complebunt festisque choris de more vetusto. Linquet et ausonium bustum gravidasque paludes Scipiades Romamque suam sanctumque senatum Consurgens repetet, niveos iterumque iugales Ducturus iunget neglectos orbe triumphos; Fulgorique suo si sentiat esse Robertus Hoc decus annexum, dulci cum pace quiescet. Quid referam multas? Patrie decus omne resurget Sospite te, et tetro posito squalore coronam Etruscam capiti ponet vestesque resummet Purpureas, omnisque ruet post obvia, neptem Susceptura suam totis amplexibus. Ergo Frigida quid torpes? quid differs vota tuorum? Rumpe moras felixque veni, sanctumque poema Pande tuis aperique, precor, fac pande secreta, Ut videant omnes Ytali iuvenesque senesque, Hesperus et Gallus, studiis tardusque Britannus Germanusque ferox, Hyster veteresque Liburni Et quecunque sedent gelido sub sydere gentes Quem tu "conspicuum meritis belloque tremendum", Diva, refers, serique queant novisse nepotes Terribiles classes et vela sequentia flatu Ordinibus certis et iusti vindicis iras In meritos, que pressa prius victricibus armis Litora, quas validas urbes aut oppida capta, Quas actas pariter predas, byrseaque arva Atque hominum strages exustaque castra Siphacis; Et noscant penos undantes sanguine campos Puniceo, luscumque ducem remeare coactum In patrios agros sevo sub marte gementem, Sidonias arces flammis ferroque subactas, Necnon et Tyrios fractos tractosque catenis Captivos reges ac letos inde triumphos. Tuque, pater, qui regna tenes nunc celsa Tonantis Et dulci frueris Christo, fac fautor ut assis Nunc nate ceptumque pium tu numine firmes. Adde animos, ostende fugam retroque sequentes Pellito, ne possint carmen violare voraces Quod divum iam fronte gerit; quesoque benignus Ignoscas si, ut iussa minus serventur amici, Hortor sollicitus. Nosti sic Cesaris olim Edicto magni pariter frustrata Maronis In decus et laudem divine Eneidos: et tu Principis imperium mecum laudare solebas.
10. Hac sub mole iacent cineres ac ossa Iohannis, Mens sedet ante Deum meritis ornata laborum Mortalis vite; genitor Boccaccius illi, Patria Certaldum, studium fuit alma poesis.