CroALa, 2024-05-13+02:00. Nodus BERNI.carm-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/BERNI.carm-01.xml.
1. elegia Anser edax, clamose, quid, o, clangore protervo Ad dominam nobis, improbe, claudis iter? An tu, Tarpeiae quondam custodia rupis, Instare armatos forte putas Senonas? Non ego, barbaricus romani nominis hostis, In Capitolinum molior arma Iovem; Sed foribus dominae obnixus noctem moror unam, Quam modo sopito est pacta puella viro. Tu tamen ingratis clamoribus improbus instas, Et retegis sanctae dulcia furta Deae; Furta, quibus non nocturni magis orgia Bacchi, Non celanda almae sacra reor Cereris. Quid prodest mea quod custodes docta puella Nuper diversos egerit usque canes, Ne possent longe strepitum venientis amici Noscere, et invisa prodere voce pedes, Si tu pro canibus nobis convicia dicis, Et procul a caro limine abesse iubes? Sic ego crediderim rictu latrasse trifauci Aegiden contra atque Amphitryoniaden, Quem perhibent triplici post vinctum membra catena Spectare invitum sidera nostra canem. Ille quidem meritas solvit pro crimine poenas, Dignaque crudelis supplicia invidiae; At non humanas potuit Proserpina taedas Atque ad mortales laeta venire toros, Taeda nempe magis mortali laeta toroque, Quam Ditis magno nobilis imperio. Ah virgo infelix, carae surrepta parenti Ut coleres tristes et sine sole domos; Ut nigri fieres coniux formosa mariti, Heu nimis indigno tradita coniugio! At nos quid miseri tantum turbamus amantes, Cur hostes canibus anseribusque sumus? Cur tantum natura illis concessit odoris, Quod magis in saevas debuit esse feras? Parce, precor, volucer pulcherrime, vocibus istis, Et dulces potius mi fave ad insidias; Queis possim cupidae tectis succedere amicae, Et fessa in molli membra fovere sinu. Sic tua nobilium fugiant praecordia cenas, Et tua perpetuo sit satura ingluvies; Sic, ubi Thestiadis meditatur furta puellae, Iuppiter in pluma se tegat usque tua.
2. epigramma Tibia, quae niveae labris inflata puellae Dulcem nectareo sugis ab ore animam, Quid mirum si tam suavi feris aethera cantu? Illa tui est auctor carminis, illa soni. Illius e divino effunditur halitus ore, A quo vox omnis vitaque ducta tua est. Huius ego aetherei partem si nectaris unam Haurirem, roseis pendulus e labiis, Non mea tam saevae popularent pectora flammae: Illa foret nostris ignibus aura levis.
3. votum Servasti semel incolumem, sanctissima Virgo, Et per te dulcis reddita vita mihi est, Arida cum miseros febris depasceret artus Exsangues macie depopulata genas. Mox etiam pellis dirae contagia pestis, Qua prope contacta saucius occideram, Ausonias olim cum debacchata per oras Venisset nostram conscelerare domum. Servati toties, vilem tibi, Diva, tabellam Pro magnis votam reddimus officiis.
4. Amyntas Sederat argutae pastor Meliboeus ad umbram Ilicis, et medio pecudes collegerat aestu; Dumque simul pecus omne coactum forte iaceret, Et leviter summas tantum decerperet herbas, Ipse, cava maestum modulatus arundine carmen, Dum canit indignos Lycidae pastoris amores, Nequicquam et sparsas per inhospita rura querelas In numerum referebat, eum nemora avia circum Collesque fluviique et tutis antra latebris Audivere; sonant etiam nunc carmine sylvae: "Dicite, vos nymphae nemorum, vos dicite nymphae, Et vidistis enim divae et meminisse potestis, Quos saltus, quos non implevit vocibus agros Infelix Lycidas, lento dum indulget amori, Dum queritur, dum te crudelem dicit Amynta? Namque ferunt, pueri Lycidas incensus ut olim Ignibus, haec circum miseris loca questibus implens Errarit, tristique animum saturarit amore. Non illi pecudes curae, non ruris amoeni Cultus erat; densis horrebant sentibus arva, Et neglecta situ nequicquam armenta iacebant. Ipse puer viridi tum primum aetate iuventae, Muneribusque potens domini, non fletibus ullis, Non precibus maesti poterat miserescere amantis: Ergo amens desiderio languebat inani, Nec iam quod speraret habebat perditus ultra. Illum adeo Dryades, illum videre dolentem Naides, et flevere diu, flevere bubulci, Flevit et ipse pater nimium formosus Apollo. Venit Amor, longum pertaesus corde dolorem: Ecquis erit modus, Lycida, tibi vulneris? inquit: Non lacrymis saturatur amor, non frondibus haedi, Non levibus segetes zephyris, non imbribus agri. Ille autem: Quid enim crudelibus, improbe, verbis Prosequeris Lycidam, et morienti sedulus instas? Non tibi cum Superis, tunc cum me, saeve, petisti, Res fuit, aut gravioris opus fuit impete teli. Sic ovibus lupus insidias, sic mollibus agnis Instruit; haud tauris concurrere fortibus audet. Unum adeo, mihi quod suprema in morte loquendum Restat, habe; et memori pastores mente tenento. Tempus erit fors, cum Lycidae morientis egebunt Pastores; nec erit nostrae tibi gloria mortis. O nemora, o colles, o nostri plena laboris Arva valete, valete et vos armenta gregesque. Vester ego Lycidas, quondam non ultimus inter Arcadas, intereo; tu funeris auctor Amynta es. Dixit, et incubuit viridanti protinus herbae Fessus: eum Nymphae Cyllenides exceperunt Pallentem, inque humeros flexa cervice labantem. Olli tergeminae nerant iam stamina Parcae, Iam medium stygiis Proserpina merserat undis Dilectum Musis caput et pastoribus aeque. Non illi quisquam cantu se contulit olim, Non iaculo pedibusve bonus, non arte palestrae. Testes vos sylvae, vos, o vaga flumina, testes, Quantum Amor et tristis Lycidae mors abstulit agris. At casu concussae animum morientis amici, Septem illum luces totidemque ex ordine noctes Ad tumulum prope Parthenium et Sperchiadas undas Naides ingemuere, tuleruntque annua dona Florentes violas et puri pocula lactis, Et dixere: Amor, o Lycida, tibi causa sepulchri est. Iam vos, o quicumque gregum per summa Lycaei Custodes, vitate, malum vitate furorem; Nempe furor vobis Amor, et crudele venenum est. Pestis Amor pecudum; et caecus dolor ille iuvencas In furias agit, ille truces in vulnera tauros, Et macie pecus omne peremptum conficit aegra". Haec memini in sylvis Meliboeum forte canentem Non semel, et querulis mulcentem versibus auras, Donec eum occiduo propior iam vesper olympo Admonuit gregis, et serae decedere nocti.
5. elegia de puero peste aegrotante Ergo te, miserande puer, fata improba, fata Impia, fata meis invida deliciis, Eripuere? meisque oculis tua tristia cernam Funera, et infelix ipse superstes ero? Et potero infelix tantum spectare dolorem, Et non in lacrymas ire et in exitium? Ergo me miserum illa eadem fata improba, fata Impia, fata meis invida deliciis, Servavere, tuis superessem ingratus ut annis, Et desiderio conficerer misero? Ut te crudeli consumptum peste viderem, Et ferrem tristes munera ad exsequias? Te ne rogo positum sine me, mea vita, videbo, Nec me eadem absumptum flamma inimica feret? Haud ita mi suadebit amor pietasque dolorque; Namque simul tecum me illa perire iubent. Scilicet hoc scelus admissum purgabimus in te, Quod tibi supremo in tempore defuimus; Quod, nimium vitae memores stultique timoris, Debita amicitiae clausimus officia. Et puto, care puer, sensisti; et saepe timentem Incusasti: o mi quae satis hiscat humus? O mihi quae veniant pro tali praemia culpa Digna? meum veniant in mala cuncta caput. Non ego suppliciis exponi perfidus ultra Deprecor; aut vitae deprecor exitium, Quae mihi te vivo ut fuerat gratissima quondam, Nunc eadem exstincto tristis et aspera erit. Pestis iniqua, proterva, incommoda, pessima pestis, Pestis avara, bonorum omnium acerba cinis, Tu ne mei pueri vultus inimica nitentes Ausa es pallidulis commaculare notis? Agnovi certe vitiati signa coloris, Obscuras gemini luminis esse faces, Et tamen ignarus causas meditabar inanes: Non erat ad tantum mens bene docta malum. Tu ne etiam scelus hoc, morienti ingratus abessem, Tu potuisti, essem ut immemor, efficere? O Di, quale malum terris in peste dedistis! An ne aliud fors crudelius aut gravius? Qua natos patres, nati fugere parentes, Coniugiique manet non bene firma fides; Ipsa sibi est odio natura et se fugit ipsam, Cessat et humanae foedus amicitiae. Quin etiam in sacros pestis mala saevit amantes, Et quoque nescio quid pessima iuris habet. Illa modo nimium vitae me fecit avarum, Et memorem pueri non satis esse mei. Tu potuisti, inimica, incommoda, pessima pestis, In tam coniunctas ferre manus animas? Ergo qui omnia vincis Amor, cui caetera parent, Unum non potes hoc perdomuisse malum? At poteram domuisse ego perditus: una voluntas Defuit; una, puer, culpa putanda mea est. Debueram tecum stratis iacuisse sub isdem, Et conferre tuis oribus ora mea; His etiam saevo de vulnere dira venena Exhaurire, et tecum inde perire simul. Non ego nunc furiis agitari nempe viderer, Attonitusque umbras effugere ante tuas. O quibus iratos placem pro crimine manes Suppliciis, proque impietate mea? Non mea multiplices veniant si in crimina mortes, Crimina multiplici morte queam luere. Parce puer, quaeso, atque ulcisci desine amantem: Non decet a cinere et funere saevitia. Sic tua non onerosa cubet super ossa sepulti, Et tibi perpetuo florida vernet humus.
6. de sanitate eiusdem pueri Gaudete, o lepidi mei sodales, Victori optime, tuque Carnesecca, Et profundite tota gaudiorum Semina interioribus medullis, Risu et murmure et omnibus cachinnis. Gaudete et reliqui mei sodales Quos gaudere bonis decet sodalis: Meus nam puer ille convalescit, Ille, inquam, puer, ille convalescit Cui nos carmina maesta dixeramus Nuper, quem mala febris occuparat Et contagia pestilentiarum; Ille, inquam, e manibus tenebricosis Orci et pallidulis nimis tenebris Vitae ad lumina restitutus almae est. Gaudete, o lepidi mei sodales, Quos gaudere bonis decet sodalis.
7. elegia Ergo ego transactos intempestivus amores Cogor ab ingratis trudere numinibus, In me mutato quae nunc livore feruntur, Et dant rivali vota secunda meo, Quod male custodi veniens alienus abactor Abstulerit praedae gaudia longa mihi? Et modo, cum nulla est nostro medicina furori, Nitimur haec studio fundere verba levi. At primum iratus longe siet ille Cupido, Et si quod nostri numen amoris erat, Quos indoctus adhuc nulla miser arte fefelli, Dum staret medio tuta carina mari. Ah nimium tuta peragebam tempora mente! Ah quantum nocuit nil timuisse mihi! Qualis Threicio pastor securus in Haemo Compositum nullo claudit ab orbe gregem, Perque vias patitur nulla cum lege vagari, Nec vigilat, nuda sed requiescit humo; Dumque tenet turpis titubantia lumina somnus, Infestus medias irruit hostis oves; Sic mea quisque videns in amore pericula discat Semper sollicitis vivere luminibus. Nil adeo tutum est quod, si patientia praestet, Seu vi non possit, seu magis arte capi.
8. votum Hanc quam cernitis, hospites, tabellam Scriptam carmine non sat erudito, Olim cum mihi forte febris esset, Et lecto miser usque decubarem Confectus macie periculosa, Vovi scilicet, integrae saluti Olim si modo restitutus essem, Votum solvere Virgini parenti Spectandum omnibus, omnibus legendum. Hanc tu nunc superi potens Olympi Regnatrix, hominis parens Deique, Virgo, quam celebri vocatione Praedicant modo febrium potentem, Hanc, inquam, tibi quidquid est tabellae, Scriptam carmine non sat erudito, Pro voto face redditam precamur.
9. angelo divitio Ergo ego te, ante alios unum quem semper amavi, Unum quem petii toto animo atque anima, Cui mea devotis mens dedita sensibus uni Iampridem a teneris serviit unguiculis, Cogor in extremas abiturus linquere terras, Et triste infelix mittor in exsilium? Nec tamen id merui; nisi amor facit ipse nocentem Et titulus culpae est perdite amasse meae. Odissem! hinc certi sceleris, puto, praemia ferrem, Nec caris miser avellerer ex oculis. Ibo equidem quocumque ferent tua iussa, libensque, Ut placeam, caris auferar ex oculis. Perpetiar quicquid crudele et quicquid acerbum est: Sed certe vestra est haec amor invidia.
10. angelo divitio Si qua fides usquam mortalibus, Angele, habenda est Pro pietate animi et moribus ingenuis, Dum sibi conscia mens nihil aut fecisse maligne Aut dixisse ullo in tempore se meminit, Sed sanctam coluisse fidem, sed foedera sancta Servasse, et sanctas semper amicitias; Debetur certe nobis haec plurima apud te Pro pietate animi et moribus ingenuis. Nam quod perditus ante malo flagraverim amore, Et fuerim toto infamia nota foro, Pro quo te caruisse, diuque ingratus abesse Debueram, et tristes extimuisse minas, Crede mihi, fuit id fortunae crimen iniquae, Non morum aut animi non satis ingenui; Fortunae omnipotentis, apertum in corpora nostra Inque animos late quae gerit imperium, Mergens fortia colla profundo vortice amoris, Et torquens caecis corda cupidinibus. Quae licet oblitumque hominum oblitumque Deorum Extremam prorsus me ingerit in rabiem, Nulla tamen rabies fuit aut vis effera tanti, Quae tete nostro avelleret ex animo; Te quem longus amor media in praecordia fixum Iussit in aeternos usque manere dies; Cuius amorem nulla iniuria temporis unquam Aut hominum nostro e pectore dissoluet, Quidquid erit posthac, quaecumque hominumque Deumque Fortunaeve in me dictaque factaque sint. Quare si hactenus insano labefactus amore Admisisse in te noxam aliquam potui, Pro qua te caruisse, diuque ingratus abesse Debuerim, et tristes extimuisse minas, Ignosces; etenim post longa incommoda, longa Supplicia et longi dedecus exsilii, Denique post demptam per saeva piacula labem, Si qua erat, irarum desinere usque decet; Et mihi reddere te, et vivacem exstinguere curam, Quae pectus tristi torquet amaritie; Ne forte Adriacas si unquam vesanus in undas Deferar, heu vestris naufragus ex oculis, Aut terra ignota iaceam neglectus, et exsul, Et matutinis praeda data alitibus, Dicaris miserae mortis tu causa fuisse, Et tua sit nostri funeris invidia.
11. de Elyce Quid me istis, Elyce, enecas ocellis Istis improbulis et ebriosis, Istis improbulis ocellulis, qui Ignem mi iaculantur in medullas, Qui me urunt penitus medullitusque, Et caecos animo movent furores? Nimirum furor est mihi impetusque In istos gravis involare ocellos, Istos improbulos et ebriosos Qui ignem mi iaculantur in medullas, Istos prendere mordicus, meumque Inde exsugere dentibus venenum. Nam quid est aliud nisi venenum Ossa quod labefacta percucurrit, Quod me urit penitus medullitusque Ab istis, Elyce, improbis ocellis? Quare ne rabies furorque vecors In tantum me adigat scelus furentem Quod me urit penitus medollitusque Ut istos violem improbos ocellos, Ne me istis, Elyce, eneces ocellis.
12. auctoris tumulus Postquam semel Bibiena in lucem hunc extulit Quem nominavit aetas acta Bernium, Iactatus inde semper et trusus undique Vixit, diu quam vixit, aegre ac duriter: Functus, quietis hoc demum vix attigit.