CroALa, 2024-05-12+02:00. Nodus BASINIO.carm-01.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/BASINIO.carm-01.xml.
1. Basinii Parmensis poetae Elegia in amicam Lissam Lissa, veni Veneris dulci comitata favore, Quam mihi non dubio foedere vinxit amor. Non ego tam iustis iam iam queror ignibus uri, Hybleis flamma est dulcior illa favis; Nam quantum rapidae carpunt mea pectora flammae, Tanto habet ista animi plus tua forma mei. Hinc precor immitis ne sis formosa precanti, Neu cupido tardas adde puella moras. Alma Ericis regina Venus sine fine morantes Increpat et celeres adiuvat ipse puer. Iccirco geminas nato Venus addidit alas, Iret ut ante viros, iret ut ante deos. Nam domuere deos omnes hominesque ferasque Sed tris non poterant perdomuisse deas. Nam nec Palladium subiectum est pectus amori, Vesta nec, haud sanctis mixta Diana choris. Iccirco silvas colit altera, at altera bellum. Curat, at illa sacros sola relicta deos. At Latona comis insignis et inclyta Iuno Senserunt Veneris fortia tela faces; Sic et flava Ceres et magni filia Solis Exusta et toto pectore Pasiphae. Et quom somnus habet Iunonem dulcis, amore Iuppiter ad terras victus et ipse venit. Hinc Laedam gemino et gemino Nycteida partu Implet et Alcumenen Amphitrioniade; Hinc Semelen plenam dulci Cadmeida Baccho; Hinc Danae alato est mater Abantiadae, Atque aliae, quarum Graii meminere poetae Callimacusque bonus Meonidesque pater, Quorum nulla tuos tacuisset musa decores, Si prisco heroum tempore nata fores. Materies neque enim nec deesset gloria formae, Qualis in Andromade corporis effigies. Sed color est dispar: radios tu vincere solis Et potes Argolicas exuperare nurus. Neve tibi pedibus certet Thetis alba decoris, Sit licet argento proxima sura deae. Neu referam incessus Iunone et Pallade dignos, Aut gressus turbae, casta Diana, tuae. Has autem dotes, hoc corpus ut ipsa decoras! Naturae egregias quam bene fundis opes! Omnia diine locant caelesti in corpore dona, Eloquium mores ingeniumque tibi? Non tibi carminibus certaverit aemula Sapho, Non tibi nec docta Pallas et ipsa manu. Quare age quom mea lux, quom sis mea sola voluptas, Lissa veni et tardas tolle puella moras.
2. Basinius in honorem gloriosae Virginis | Mariae matris Iesu omnipotentis Dicite virgineum, pueri, cantate pudorem, Dicite quo caeli cardine porta sonet. Pandite virgineas laudes, pia vota, puellae, Pandite qua pelagus, sydera, terra tremit. Ite, sacerdotes, puris in vestibus, altae Virginis et sacris templa replete sonis. Nec colite ambages; nunc, nunc procul omnis abesto Fabula, maius agit nostra carina fretum. Mater ades Christi, tuque o puer inclyte, salve Carminibusque meis accipe primitias. Et, Pater omnipotens, tuque, o sanctissima Virgo, Exaudi nostras deprecor usque preces, Quique tulit quondam pro me sub numine passus Vulnera, qui nostra Virgine natus erat. Suscipe, diva, preces faciasque calescere corda, O Virgo, nati semper amore tui. Et potes et debes; neque enim, mitissima Virgo, Esse Dei matrem te sine laude puto. Nunc meminisse velis lacrymarum, Diva, tuarum, Mersaque sit quantis nostra carina malis. Naufragium miserare meum: iactamur in alto Semper et assiduis ora vagantur aquis. Te Pater omnipotens claro praefecit Olympo, Te pietas summos fecit adire polos. O nato generata tuo, mirabile fatu, Accipe me regnis, sancta Puella, tuis. O possem meritas tibi nunc componere laudes, O quae mens sentit lingua referre queat. Iam mihi si faveas, non me superabit Homerus, Non me carminibus Graecia tota suis. Tunc ego non faciam versus ad inania divum Numina, nec nostro Phoebus in ore sonet; Sed tuus illa Pater cunctarum gloria rerum, Qui fuit e tanta Virgine natus homo, Qui Deus infernas rupit cum cardine portas, Terruit et caeci corda superba canis, Victor et aeternus superas mox venit ad auras, Duxit et emeritos in loca sancta viros. Hoc duce non timeam pestem, non frigora Pindi, Non ferrum aut ignes stultaque bella virum; Hoc duce non timeam populos dominosque potentes, Hoc duce, crede mihi, tutus et altus ero; Nec timeam humanae spernenda pericula vitae; Rege sub aeterno sospite sospes ero. Carmina non faciam placidos suadentia somnos, Nec semper gremio dulcis Homerus erit; Sed curem tantum claro quid agatur Olympo, Quid tuus in caelo filius altus agat. Iamque roga atque humiles longos tueare per annos, Mater, et o famulos aspice, diva, tuos.
3. Basinius ad Hieronymum de Castello doctissimum I, Meleagre, meoque refer iam, grate, salutem Hieronymo, haud tanto fabula digna viro. I tamen, o felix! Quod te susceperit ille, Sis licet infelix, nempe beatus eris. Infelix telo periit miserandus Achilles; Sanctius hoc nullum Graecia nomen habet. Occidit infelix Teucrum fortissimus Hector; Hunc quoque perpetuo vivere fama facit. Dic referant grates vati pro laudibus ambo Quas subeunt magnas, dulcis Homere, tibi. Sic tu, magne puer, qui sis ornandus ab illo, Hyeronymo referas praemia mille meo. Quicquid et ille iubet, tota precor effice mente, Nec fuge divini iussa ferenda viri. Iusserit: absit amor, quanvis Atlanta placebit; Fac penitus toto pectore cedat amor. Duxerit in silvas: silvas, Meleagre, revise. Duxerit in campos: arva beata pete. Nec pudeat magnum pro me exorare poetam Ut velit; in nulla sit tibi parte pudor. Illius ante oculos iterum atque iterumque revolve Carmina; quicquid erit demat et addat eis. Dic quoque Hieronymo, quanvis maiora placebunt, Ne pudeat nostro carmine velle frui. Et data Virgilio venia est, qui carmina Galli Legerit ingenio dicta minora suo. Tu quoque, si fas est, illum, Meleagre, monebis Ut capiat magna carmina parva manu. Haec quoque quid valeant poteris, Meleagre, tacere, Sed quanvis norit carmina bina canes. Carmina delectant inopes sine fine poetas Exanguique iuvat littus arare bove. Caetera, si sapias, illi, Meleagre, tacebis; Ingenio iuvenis noverit ista suo. Et puer his etiam maiora canebat et illum Calliope Aoniis merserat ipsa vadis. Ad maiora venit: novit quo sydera cursu Obvia suppositis grandia dentur aquis Nec non Parasias avidique Licaonis arctos, Signa vel Hesperio non adeunda freto; Quid pater Oceanus, quid aquae genuere, quid altis Natura omnipotens sedibus alma fecit. Omnia, crede mihi, novit qui carmina nostra Accipit; hunc etiam nostra Thalia iuvat. O quotiens memini cum te, Meleagre, referrem, Hieronymum mota dicta probasse coma. Dic, si te poliat, stabit memorabilis usque Me penes officii gratia firma sui. Dic quoque si quaerat quid agam: "miserabile carmen Nunc parat, arsuros carmine ferre rogos, Nunc parat attonitam flammis incendere matrem, Funere quae nostri mersit acerba caput. Caetera quae cecinit, porto tibi morte sub ipsa: Quis vellet mortis facta referre suae? Est grave post cineres hominem quoque vivere et illum Vocibus assiduis colloquioque frui. Ante ego si morerer, timeo ne forte valerem Extinctus domini iussa referre mei". Haec ubi narraris, facito, Meleagre, salutes Hieronymum et tanto carmina trade viro.
4. Basinius ad Theodorum | graecum et quidem doctissimum Carmine Meonius cautum cantavit Ulissem, Duxit Achilleos dulcis Homerus equos, Duxit et Ascreus perarandas carmine glebas Bosque Syracusii carmina vatis erat. Fecit utrunque pater, Romanae gloria famae, Virgilius Phrygiae conditor historiae. Ridentes elegos cecinit puer ille Tibullus, Qui iuvenis campos ivit ad Elysios; Et simili studio citharaque Propertius usus Et Naso placidis ipse poeta iocis. Forsitan et plures quos iam mala Parca peredit, Livor et assiduis cura molesta malis. Carmina non potuit sperare Basinius ista, Nec puer externos tutus adire locos; Spes tamen una fuit sub te, Theodore, iuvari, Te duce Phoebea plectra ciere lyra. Meonides Ithacum fortemque sequatur Achillem, Dicat et Ascreus terra quid alma ferat. Musa Syracusii pecudes pastoribus addat, Dicat utrunque mei musa Maronis opus. Ridentes elegos canat et sine fine Tibullus, Cynthia cui placuit cantet et ille simul, Et cantet placidam Naso sine fine puellam, Et quibus ingenio fama parata suo est: At cantem meritas pro te, pater optime, laudes, Quas merito dederit gloria summa tibi. O pater, Aonidum lumenque decusque dearum, Qui revehis Latio Dorica vela mari, O quem Castalio revocarunt vertice Musae, Quem nobis caelo Iupiter ipse dedit, O videas animum, mentem sensusque canentis Exultent quali pectora nostra deo! Sed neque Musarum posset, Theodore, mearum Turba tuae laudis praemia digna loqui, Nam rerum causas quas tu, pater optime, nosti Esse reor Musae grande laboris opus. Nec possum versu quid agat Boreamque Notumque Dicere, nec fracto quo tonet igne polus. Quid mare sit tumidum rursusque recedat et altis Det strepitum ripis, cognita causa tibi, Cur veniant toto volitantia nubila caelo Ceruleasque sonans congerat imber aquas, Quid pater hybernos revocet citus aequore soles, Addat et immensas noctibus ille moras: Omnia nanque tuo nosti, Theodore, labore Et Victurini pectore numen habes.
5. Basinius repatrians per aliquot dies | reliquit haec discipulis Eridani nymphae, tuque o Ferraria felix, Tuque pater patriae, rex Leonelle, vale. Nunc feror ad patrios, ad te, mea Parma, penates. Tuque, poetarum turba verenda, vale. Me pater a pelago magni deducit Homeri; O mihi prae cunctis terra beata vale. Vos quoque, discipuli, parvae mea turba catervae, Dum moror in patria, quisque valete, precor; Et legite Aonias semper mea carmina musas Carminaque Aonia sollicitate lyra; Ducite Apollineas sacro modulamine nymphas, Ducite Apollinei numina magna chori.
6. Basinius, de obitu Philippi ducis Mediolani Hectora si Priamus, Peleus si flevit Achillem, Si qua movent magnos fortia facta deos, Dilacera crines, divum fortissime Mavors, Maximus Hesperidum nanque Philippus obit. Occidit ille tua generatus stirpe Philippus, Spes Italum pariter scilicet occubuit. Tlepolemi fato flevit Tyrintius heros, Huius ademptorem Iupiter ingemuit, Nanque Menoetiades rigidam proiecerat hastam, Quem Lycii comites ingemuere ducis. Sed neque magnanimum flevit Sarpedona solus Iupiter: est illum Troia secuta virum. Tu quoque si qua movent mortalia facta deorum Numina, sanguineas, Mars fere, scinde comas, Diceris attonitum quanvis posuisse furorem Scilicet et clypeum deseruisse gravem. Miles, io tua spes periit. Quis crederet unquam Morte sua Venetos indoluisse duces? Et tamen Italiae partes quaecunque superno Quaeque alio resident ingemuere freto. Moereat Alphonsus, captum quem reddit amicis Dux Ligurum regnis: gesta canenda diu. Nam fera velivolum qua Genua prospicit aequor, Duxit Aragoneos victor in arma viros. Omnis in Oceani pelago gens clara videri Capta vehi et tutos linquere nolle locos. Et stupefactae ibant gelidis Nereides undis, Flavaque Cymothoe glaucaque Cymodoce <Dotoque Protoque P heru usaque Dynameneque> Aptaque ceruleis candida Doris aquis. Ipse etiam liquidis timuit Neptunnus in undis, Ne foret anguigeri praeda superba ducis. Et regem infernum fixit puer Amphitrionis, Mortua dum Pylia corpora captat humo, Iunonemque ferox, quanvis foret illa noverca, Pulsavit magni filius ille Iovis. Sic timuit, quanvis liquidis regnaret in undis, Neptunnus tantum, corde tremente, virum. Victor ubi in patriam reges advexerat urbem, O pietas musis non adeunda meis! Reddidit incolumes fulvo donavit et auro, Quod non fecisset forsitan ipse Ligus. Reddidit et patrios permisit adusque penates Alphonsum, regnis restituitque suis. Haec quota pars magni laudum fuit una Philippi Famaque iam factis vilior ipsa suis. Solus in excelso sese assimulabat Olympo, Natura aeterno par fuit ille Iovi. Spes Italum miseranda iacet, moriente Philippo, Non aliter quam si Iupiter ipse cadat.
7. Basinius ad divum Leonellum Estensem Iam tua, magnanimum princeps Leonelle virorum, Carmine si detur mille trophaea cano Atqne ea quo possim meditando efferre sub auras Aptius ingenio molior ista meo. Non ego Castaliis venio demersus ah undis, Sed Victurini pectore plenus eo. Forsitan et poscas quid non Mavortia cantem Praelia, magnanimos cur taceamus equos. Nondum tanta fides animo, fiducia nondum Tanta subit; nondum mens mea bella capit. Ergo si nedum fuerim in illis, Ingenio iuvenis consequar apta meo. Si te delectant silvae saltusque ferarum, Invenies toto carmine lustra meo. Nec tu divinum, quanvis sit rarus, honorem Despice: perpetuo carmine fama viget. Sit licet invictus Martisque ferocior armis Hector: Homerus abest: nullus et Hector erit. Vivit in aeternos Anchisae filius annos. En quantum magni musa Maronis habet! Carmine Penelopes castum narravit amorem Meonides, cari quantus Ulissis amor, Iratumque gravi cantu monstravit Achillem, Terribilem Atridae terribilemque suis. Carminibus Phaeton caeli deductus ad axem, Pocula Circei carmine fontis habes. Omnia carminibus prisci cecinisse feruntur. Quid moror ulterius? Prisca referre soles. Carmine fama tui nostro tolletur ad astra, Si quis honos musis, vir memorande, meis. Ecquid in hac agimus, princeps memorande, iuventa? Maius opus quam quod fama superstes eat? Gloria delectat superos, sic credimus, omnes, Extollit cunctos fama benigna viros. Et quicunque favet vivit, mihi crede, poetis; Augustusque tuo nomen in ore volat. Tu quoque qui Latio similis virtute fuisti, Talia qui Latio foedera pacis amas, Debueras fessos etiam iuvisse poetas. Aspice quo iaceat fessa Thalia loco. Et pietas tua magna fuit, tua maxima virtus Magna per ora virum dulcis ubique volat. Praetereo studiis tua nunc Ferraria quantis Gaudeat et quanto murmure plena sonet; Adde etiam imperio quae se tibi sponte dederunt Oppida; quos tribuit Tuscia magna viros. Non ego mille tui memoro castella vel urbes: Spectat utrunque tibi subdita terra fretum. Quin age musarum iam nunc miserere tuarum; Solus es Aonia quem sequar ipse lyra. Felices Musae tamen et felicia Pindi Numina, quae tanti principis acta canent. Et felix ego sum, si quid mea Musa valebit. Iam furor in toto pectore corda quatit. Sed nunc ingenii quoniam mihi viribus usus, Prosequar aurifugae vela referre rati. Nunc ades et fluctus doceas me erumpere vastos, Optima iustorum spesque salusque virum. Iamque fave, ut cunctos vigeat tua fama per annos Et mihi sit semper nomen in ore tuum.
8. Basinius Parmensis ad Pisanum | pictorem ingeniosum et optimum Qui facis ingenuas rerum, Pisane, figuras, Qui facis aeternos vivere posse viros, Optime pictorum, qui sunt, quicunque fuerunt, Quique etiam magnae gloria laudis erunt, Ingenio faciente tuo qui principis ora Fingis, io vultus quam, Leonelle, tuos! Et ducis anguigeri felicia tempora pulchris Auribus, aeternum tempus in omne caput; Me quoque, si fas est, inter divina memento Munera tam facili fingere velle manu, Ut puer aeterna caelatus imagine vivam; Perpetuusque tua laude superstes ero. Parcite, Pierides, quae sunt audita referre: Est aliud veros cernere posse viros. Tu facis heroas divinae munera famae, Tu facis aeternum nomen habere duces. Mantua dum maneat, dum sit Gonzagia proles, Karole, Pisani munere notus eris. Tu quoque perpetua vives, Sismunde, figura; Martius atque tua stat Picininus ope. Necnon Sfortiadem saevis monstravit in armis Ut premit armatos, Marte tonante, viros. Praeterea et multi, quos non numerare necesse est: Enumera paleas, Gargare flave, tuas. Adde etiam vates, nostro qui tempore ducunt Saecula, quos vivos mira tabella facit. Guarini effigies, necnon Aurispa manebit, Hieronymusque tuo munere notus erit; Bellotusque puer, sed non puerilibus usus Artibus, ingenio notus et ipse tuo. Tuscanellae etiam facies laetissima clari Nominis egregiis fulget imaginibus. Teleboum cunctos belli Porcelius annos Scriptor threiciis cantat arundinibus. Victorine pater, Romanae gloria linguae, Pisani ingenio tu quoque vivus eris. Idem habitus, eadem ora viro: tumque ille severam Caesariem et canam moverat arte comam; Et gravitas eadem vultus, caput illud; et illum Ore suo credas mittere posse sonum. Et me, discipulus fueram qui illius, imago Terruit audaces admonuitque animos; Et stupui demens, et te quoque vivere, magne Victorine, putans, gaudia magna tuli; Et legi ingenuis caelatum epigramma tabellis, Dignaque tam prisco carmina culta viro: "Istum non auri domuit scelerata cupido, Non metus, aut animi cura nefanda dolus. Mille viros docuit sacras tractare camenas. En alius Socrates! solus et iste fuit". Caetera caelantur varia, Pisane, figura; Terra feras, caelum sydera clara tenet. Vidi ego delphines veras dare terga per undas, Qualis Arionios dux erat ante sonos, Vidi etiam silvas, cauro spirante, moveri Et volucres caeli carpere posse vias. Vidi aquilam timidum leporem capere unguibus uncis Et miseram pedibus corripuisse gruem. Atque canes stupui saltus lustrare ferarum, Oenidae qualis turba superba fuit, Aut quibus Ogygiae fleverunt moenia Thebae, Cum dominum celeres diripuere canes. Et stupui trepidos glomerare per avia cervos Pulveris obscuros alta per astra globos. Informes videas ululare in montibus ursos, Quem tigris misit, quemque leaena sonum; Cum suibus diris fulvos certare leones, Ut credas veras ducere bella feras. Quin etiam teneras fingis, Pisane, puellas Et niveam faciem purpureamque manum. Et simulas pulchros gemmis duo sydera ocellos; Et delinitos cogis amare procos. Quid si fecisses nivea mihi Cyrida forma, Qualia dona tibi, vir venerande, darem? Quin cuperem positis nostrum Meleagron habenis Linquere venatus ipse poeta meos. Te canerem solum, solus tibi carmina soli Inciperem placida posse ciere lyra.
9. Sigismundi Pandulphi Malatestae | in Meliaducem Estensem epigramma Ite, pii versus, et inania verba supremo Ferte, precor, cineri, nomine missa meo. Siccine Arimineam rediisti optatus ad urbem, Melliadux, animo luctus acerbe meo? Hine tui reditus? Sismundique addita dextrae Dextera cumque pio foedere iuncta fides? At quoniam te fata vetant superesse caduco Corpore, restabit munere fama meo. Corpora labuntur gelido mortalia leto, Carmina per nullos sunt obitura dies. Haec tua, siquid habent animi post funera sensus, Ossa petant tumulo deveneranda sacro.
10. Epitaphium d. Iusti de Valmontone | utriusque iuris doctoris per Basinium poetam Mantuanum Iuste poeta iaces, sed non tua fama iacebit; Sis licet extinctus, nomine vivus eris. Corpora labuntur gelido mortalia fato, Carmina per nullos sunt obitura dies. Dum Gismundus erit, dum sit Malatesta propago Dicentur laudes legis amore tuae.
11. Basinii Parmensis in Balzaninum canem epigramma Balzaninus eram rapidarum summa ferarum Pernities, domini gloria magna mei. Petrus herus fuerat Gennarius optimus ille, Quem Sigismundi Caesaris auget honor. Alitibus similis pernicibus omnia quondam, Nunc miser aeterna lumina nocte tegor. Nec canis, aethereo statuit quem Liber Olympo, Quo duce ad Iccarium filia funus iit, Nec quisquam Hyppoliti vicit me e gente superba, Nec Cephali aut dominum qui rapuere suum.
12. Basinius Parmensis | hunc versum sibi epitaphium moriens indidit Parma mihi patria est: sunt sydera carmen et arma.
13. Versus Basinii Parmensis in salutationem marchionis | Estensis Leonelli per musas in aedibus Iohannis Romei Salve summe ducum Caesar Leonelle: triumphos Iustitia et virtus dat tibi magna novos. Salve iterum, princeps Italarum gloria rerum, Sis bonus o patriae, rex Leonelle, tuae. Italiae decus atque aevi spes maxima nostri, Dii tibi Nestoreos dent, Leonelle, dies. Pro meritis, Leonelle, tuis tibi magna canemus Carmina, Apollineae digna favore lyrae. Te Pater omnipotens Italo praefecit honori, Qui praestas priscos vi, Leonelle, viros. Te, Leonelle, canent musae clarique poetae, Atque tuas laudes alter Homerus aget.
14. Basinii Poetae ad Veggium virum cl. epigramma Astianata tuum vidi, doctissime Veggi, Dulcius in toto quo nihil orbe fuit. Ille mihi gemitusque graves lacrymasque tepentis Pectore, dum legimus, luminibusque quatit, Pronus ut e turri miserabile corpus in auras Miserit indignas respueritque manus; Mater ut infelix captam clamoribus urbem Implerit flavas dilacerata comas. Quaeque prius fratres carumque animosa parentem Flebat et extinctam sola relicta domum, Quae prius Hectoreos tantum curabat amores, Dum ferus Argolicas praecipitabat opes, Cui "mihi" dicebat "coniunx carissime, certe Tu genitor, tu vir, tu mihi frater eris", Nunc fleat elapsi solum miserabile nati Funus et in duro corpora fracta solo. Hectoridae pueri cecinisti funera, vates, Nec minus Esonidem Graiugenasque duces. Ast ego poene puer cecini, qui matris ob iram Venit ad infernas igne perustus aquas. Nunc ego Priamidae pueri crudele sepulchrum Et refero crudi barbara facta ducis. Oenidemque tibi, primis quem lusimus annis, Mittimus, emenda quae pia dona, rogo.
15. Basinii Parmensis in Valturium epigramma Bella gerenda ducem deceant quae quemque, priorum Exemplo, at mira docuit Valturius arte, Ingenium natura capax rationis acutae Cui dedit. Ille situ squalentia nomina telis Omnibus et fluxis signata vocabula rebus Restituit legemque dedit, qua nasse liceret Virtutesque animosque virum sumendaque pugnae Consilia et dignos antiquis laudibus astus. Nec quisquam post cuncta palo vestigia versi Solis ad hanc victor potuit concurrere metam.
16. Basinii Parmensis epistola | ad divum Leonellum Estensem Primus Apollineas pro te, Leonelle, camenas Aonas ad fontes Parnasia ductus ad antra, Aggrediar cunctosque canam tua facta per annos. Me superent quicunque ferant ea, laude minores, Atque velim magno vix concedatur Homero. Te neque Musarum quisquam praestantius artes Novit et in melius tam multis rettulit annis. Nanque ego praetereo tabularum, signa tuarum, Aonidum decus; ut plena stet imagine miris Picta tabella modis, viva est qua candida Clio, Clio Pieridum laetissima, qualis ab imi Lucifer Oceani sacra iubar extulit unda. Nos vero multum, rarissima turba, poetae Debemus, Leonelle, tibi, qui talia magnis Numinibus nostroque velis dare munera Phoebo; Atque ego praecipue cuius, pater optime, versus Et legis et caros dignaris honore libellos. Tu, Meleagre, novas inter cludere figuras, Felix laude tui lectoris: maximus inter Ille pater pictas referet tua carmina Musas. Quare ego me primum iuvenili carmine damno Viribus invigilare meis pro te, optime, pro te. Postremus primusque labor meus omnis ab uno Omnia principio meditabitur. O, mihi quondam Si qua animos subit ulla meos, vir maxime, virtus, Quae tibi quaeve tuae referam pater inclyte, famae? In te sola salus Italae virtutis et ingens Pignus, et augustae dona immortalia pacis, Qua populos pietate regis tranquillus et ampli Regna paterna soli, qua labitur Eridanaeum Flumen et aequoreis inmurmurat altius undis Adria, finitimo qua cernitur Appennino. Omnia sunt vulgo subita concussa ruina; Undique bella sonant: praeter tua regna, labascunt Omnia; bella Ligus timet; hinc Venetusque fatigat Pronus et adversis impingens agmina terris; Hinc tuus ille socer patriis excitus ab oris Vectus adest murosque viris obsedit Ethruscos, Rex armis populisque potens, cui maxima septem Regna ferunt animos Fesulanaque moenia tentant. Impia Tisiphone vocat atra ad bella sorores, Sanguineam ante ferens, visu miserabile, caedem Insultatque malis et sese non tenet ulla In facinus scelerum facies, furor omnia secum Praecipitat; gaudent scelerata lacessere praelia Agricolae atque auro divina resolvere iura. Quid non, dira sitis et habendi insana cupido, Sollicitas! Saltem venturae turpia famae Nomina iam seros moveant quaecunque nepotes. Dii, precor, Italiae custodes, maxima semper Numina, Romuleae qui iam favistis et urbi Et populo, et fautrix trabeati Vesta Quirini, Hanc rabiem iam nunc terris avertite vestris Et pacem Ausoniis, solam quam poscimus, oris Reddite nec tantos mortalibus esse furores Mittite; sed placidam, Latii decus, annue mentem Spes Italum, Leonelle, virum; iuvat ire per omnes Castaliae montes totumque Helicona videre. Pro te olim melius, neque enim tua maxima facta Nunc parva memorare lyra velit illa tui mens Vatis et ingenio maior tamen ipsa voluntas. Non ego nec veteres maiori laude Latinos Nec Graios viguisse viros nec Caesaris unquam Crediderim maiora tuis illa inclyta factis: Dulce decus nostrum, Phoebi venerate sacerdos, Spes animis o firma meis, qui solus abunde Bellerophonteos potuisti haurire liquores, Principibus quae rara solet contingere virtus. O felix ter io, quater, o semper<que> beatum Humanum genus, Aonidum si praemia norit, Dissimulans simulansque nihil si vita virorum Abstineat placitis, parvo contenta, nec ullis Illita criminibus, quam nec movet ulla profundi Spuma superba Tagi Pactolusve elicit auro. Tu vero quem musa iuvat, tu maxime regum, Sis felixque piusque tuis; et tempora nostra Respice, quae veniunt lustris melioribus. Ocii Ignavi quae longa quies fuit, omnis in auras Aethereas diversa fugit; placidaeque Sorores Ad tua, summe ducum, referuntur tempora, Caesar. Caesar enim mihi solus eris: te Graia iuventus, Te Latii canet omnis amor; tua magna futura est Gloria, postremos maneat duae certa nepotes. Ut colitur nostro Troianus Iulius orbe, Teque tuosque novo divum dignamur honore. Te tamen o serum, decus immortale, precamur Hauriat illa dies, venias ubi sidus; et alti Regia magna poli tarde te te advocet. Aut quom Sit libitum magno, qui fert ea fata, Tonanti, In melius quom forte volet benefacta referri, Sis patriae memor Italiae pacisque memento Quam terris coluisse caves; quin omnibus annis Italiam votis damnabis, te tua virtus Sydus et immensi faciat quom numen Olympi. Polliceor, si quid possum promittere, magni Carminis antiquum quicquam modo, maxime princeps; Ante expectatum referam tibi laudis honores. Haec tibi iussa cano; cape iussa fidelia. Nanque Tempore quo medio rapiuntur sydera caelo, Incubuit mediae lux ingentissima nocti Audaci fulgore, cavas et dispulit umbras. Obstupui, fateor, magno torpore sepultus Qui fueram et placidum carpebam corde soporem. Obstupuit domus et clari arrisere Penates; Tum citharae quater audiri sonus et nova secum Carmina; et ambrosios inter fragor almus odores Sensibus hauriri nostris, vacuisque natare Aedibus umbra levis talesque referre loquellas: "Heus" ait, "an vigilas, Leonelli fide minister? O vigila, neque enim somno indulgere poetas Tam longo fas est; divinae parce quieti Et Leonelleas accingere dicere laudes. Surge age et ipse tui Leonelli nomen ad astra Tolle. Libens adero, nec te tua Musa relinquam; Nanque ego quam pingi iussit sum candida Clio, Clio Pieridum laetissima: cerne venustas, Dulcis amice, genas, vultus oculosque nitentes; Hanc faciem in tabulis ipsam vidisse memento. An quisquam nostra vir tempestate Latinos Vi tanta praestabit avos tantoque favore Ingenio aspirare tuo volet? o, nova praesens Ille tuos olim si carmina spectet amores". Vix ea Musa; dehinc tenuis elapsa per auras In noctem fugit, nec me ulteriora volentem Dicere verba sinit pavor horridus; atraque terrae Umbra volans nigris circum se denset in alis. Et me quem primum voces cantusque iuvabat, Nunc timor acer agit, Clius ne iussus ab ore Deficiam, rex magne, tuas si scribere laudes Incipiam; sed da veniam nunc, si quid adortus Moliri aethereas iactem iuvenile sub auras.
17. Basinius Parmensis clarissimo et praestantissimo | philosopho Theodoro Thessalonicensi sal. pl. dicit Summe virum rhetor suavis Theodore Pelasgum, Quo dicente silent animosi flamina Chauri, Quem Latium ac lati miratur regia mundi Orantem et celsae stupefacta palatia Romae, Qui mihi prae cunctis divum immortalia dona, Pieridum quondam caelestia dona dedisti, Sub quo tot Graios vates doctore revolvi, Iliada atque vias multum durantis Ulyxi Atque alios duorum longum meminisse poetas, Rhetoras et magni praecepta verenda Platonis, Nunc quoque quod petimus iustis, precor, annue votis: Scilicet Andreas Contrarius ut tibi cordi Iste sit; iste tuo nam dignus amore, dearum Castalidum dulci demersus fonte, reponet Digna tuo quondam tibi non ingrata labore. Nanque hic historicus, vehemens orator et artis Socraticas discens, terrae caelique peritus, Et rerum causas et mundi semina novit, Lunaremque globum nec non Titania victor Sydera rimatur, telluris et aequoris oras Angustas minimumque solum; quid bruma, quid aestas, Quid ver purpureum ventorum mutet habenas, Autumnusque alio varietur flamine, quonam Sydere se Boreas Geticis se mittat ab antris, Austrique Zephyrique tenent qua parte, fragore Quo cadat Eurus agens tumidarum marmor aquarum, Unde cadunt tortis vibrata tonitrua flammis; Quae de quinque plagis non sit penetrabilis una, Solis inardentis vicino limite; binae <Temperie ut zonae, extremis mediaque repostis>, Perpetua pecudum genus omne virumque volantumque Usque polum subter magnum pascantque ferantque; Haeque ubi de medio magnum traxere calorem, Frigus ab extremis turpi squalore, profunda Temperies geminis infertur ab aethere terris. Atque haec culta quidem latera. Et telluris utroque Margine clausa virum spaciis gens exulat aequis. Nam media, ut perhibent, plaga vasta sine urbibus ullis Non volucrum nidos, magnarum aut lustra ferarum Sustinet, aut hominum genus improba pascit: at illas Nix aeterna tegit foedusque amplectitur horror. Hinc Boreas, illinc gelidis Notus effluit alis, Hic tepet Auster, at hic Aquilo non frigidus afflat, Flamina dura ferens; aliisque torrida, dum se Trans spacia evolvunt gelidis contraria pennis Nubila, dant populis adversa tenentibus arva. Haec canit: unde ruunt amnes fontesque lacusque, Aequora cur tumeant caecis agitata procellis, Quid laudis virtus, quid criminis inscius error Afferat humanis affectibus: omnia longo Tempore quae didicit solido Contrarius aevo. Hunc precor, o Graium decus, accipe mente pioque Pectore perfixum totis immitte medullis. Non erit ingratus meritorum (crede) tuorum; Praemia digna manent. Italas tua fama per urbes Ausonidumque domos cunctis vulgabitur oris. Pontificis placidas summi dicturus ad auris Advenit: ille tuo se sperat amore repertum Ire aditus facilis et tempora grata loquendi.
18. Basinii Parmensis epistola ad divum | Sigismundum Pandulphum Malatestam, dominum Arimini illustrem, | laudes et praeconia eius continens et suorum Ausoniae decus atque Italum fortissime gentis, Ipse tibi ante alios vates non ultimus olim, Sigismunde, canam laudes et magna parentis Bella genusque tuum regesque et maxima semper Nomina scaeptriferosque atavos gentemque superbam. Post ego magna tuae referam praeconia famae Virtutemque animosque tuos, tua plurima quondam Praelia consiliisque tuis quae multa secundo Numine bella geris. Iuvat, o iuvat illa referre Quae nuper dederis Tyrrenis victor in oris: Pro qua laude tamen tibi dulcis Ethruria debet Omnia, te solum miratur; et Itala gens te Laudat et aeternos tibi iam dignatur honores Reddere teque canunt Musae magnique poetae; Quorum ego sim minimus quanvis et tanta recusem Dicere facta, tamen sequar omni te, optime, cura. Non me adeo fugit virtus tua, maxime ductor, Non ego nec referam tua facta ingentia, nec quas Straveris ante alios adverso ex agmine turmas. Unum illud paucis, quid enim? narrare necesse est. Magnanimi tot tela viri, tot bella, tot arma Expediam, qui barbaricas ab littore gentes Hesperio et nostros mediis e finibus hostes Parthenopem et notas, dux magne, revisere terras Fecisti atque Italos servasti milite portus. Nanque, ferunt, postquam gentes et bella vicissim Astabant dubiam spectantes ordine sortem, Hinc rex ipse prior patriis Alphonsus ab oris, Hinc tu praefulgens auro atque insignibus armis, Hinc atque hinc aeratae acies populique ruebant Ingenti strepitu et socio clamore fremebant. Hos Mars armipotens, illos cogebat Enyo: At tibi Pallas erat comes invidiosa decusque Immortale dabat, vires animumque secundans, Cara Iovis proles medio Trytonia campo, Ostentans angues et Gorgonis ora Medusae Sibila terribilemque aeratis aegida monstris, Nubiferi Iovis arma patris clypeumque micantem. Hanc procul ut vidit tumulo rex unus ab alto, Obstupuit gelidusque pavor tremefacta cucurrit Ossa per et venas et pulsos pectore sensus. "Hei mihi, quor unquam populos ingressus Ethruscos Antiquas gentes Fesulanaque moenia tento? At non invisum genus his regesque tyrannosque Audieram, infandis postquam Mezentius armis, Iniustas caedes molitus civibus olim, Regali meritas explevit funere poenas? Quin etiam infelix dubio me credere ponto Et ventis animam potui committere, quando Sola fuga et curvae possunt praestare carinae Auxilium? Misero quaenam mihi terra dehiscat Digna satis? Vos caelicolae tuque optime divum, Iupiter, undosas, quaeso, me ad vertite Syrtes; Aut me Scylla rapax aut me indignata Charybdis Terque quaterque vadis per hiantia dorsa rotarum Sorbeat aequoreaque vorans procul hauriat unda, Quo neque me populi victriciaque arma sequantur. Terribilemve oculis dudum vigilantibus hausi Pallada et ante ducis Pandulphi tela ministrat Ora, viroque favent dii magni." Talibus orsus Corripuit sese totasque reflexit habenas. Adversum ascendens montem tu laetus ibi omnes Diceris his stimulans animasse in praelia gentes: "Haec est illa dies, socii fortissima corda, Quam superi pepigere; ruant in bella phalanges, Ast illum iam nunc, pedites, conscendite montem. Vobis parta venit cum magnis gloria rebus: Numina cuncta favent, Italos vos esse necesse est: Nunc stirpem antiquam et priscos iactare Quirites Audete et vobis tantum defendite nomen Barbaricasque acies stricto prosternite ferro. Non hic Hannibalem, saevae aut Karthaginis arma Cernimus, aut duros Numidas saevumque Iugurtam; Ultima fex hominum gens haec et barbara turba est, Nobis sunt animi et bello est experta iuventus Et patriae venerandus amor; Latioque salutem Antiquo parimus serisque nepotibus altum Imperium aeternumque decus". Sic fatus in altos Te recipis colles, gens Itala cuncta secuta Advolat, erumpunt caelum clamore phalanges. Ac velut ille prior Poenorum in monte leonum Maximus infremuit, si forte adversa tuetur Armenta et pavidos adverso ex aggere tauros, Mille animos subit impatiens gaudetque tuendo Conscius, aut meminit capream stravisse fugacem Aut sperat silvis velocem avertere cervum, Excutiens cervice iubas, pecora omnia miscet, Haud aliter praevectus equo te in bella tulisti Intrepidus. Stupuit stimulis perculsus amaris Extremis magnus rex huc advectus ab oris. At procul horrifico strepitu cava concha tremendum Rauca dedit sonitum crepuitque per aethera clangor. Iamque adeo condensae acies utrinque ruebant Instructae ferro atque iubis capita alta decorae. Tam vero strepitusque pedum fremitusque sequentum Misceri totisque fragor crebrescere terris. Tum quassans hastam ac tali tum voce precatus Hortabare tuos superosque in vota vocare Incipis aetherei suspectans limina Olympi: "Dii, precor, Italiae custodes, maxima semper Numina, Romuleae qui iam favistis et urbi Et populo, et fautrix trabeati Vesta Quirini, Hanc rabiem iam nunc terris avertite vestris: Sigismundus ego magnis altaria donis Vestra colam et longas agitabo ex ordine pompas". Atque ea fatus, equum medios animosus in hostes Cogis et ingenti sonat excita terra tumultu. Pulverulentus ager glomerata per agmina nubem Aetheream quatit; aere micant auroque catervae. Nec prius incoeptum liquisti in littore Martem, Quam regem et socios liquido dare vela profundo Fecisti, atque Italos servasti milite portus. Atque ea quis animis aut qua virtute dedisti, In medio atque alias nobis memoranda reservo, Quom veniam Vates post saecula longa secundus. Ipse etiam in patriam Musas et nomina Nysae Dulcia, Parnasique iugis et vertice sacro Primus Apollineos referam tibi, Parma, corymbos. Ast hic de Pario ponam tibi marmore templum Auratasque fores, auro argentoque columnas Insignes, olim quo te, Malatesta, volentes Donabunt populi. Laurus hic undique circum Postibus, et solida medii testudine templi Aspicies medios superato ex hoste triumphos; Illic Sfortiaden saevis quem fuderis armis, Cognatas acies incoeptaque bella novabo; Illic spes Italas, illic tua fortia facta, Sigismunde, canam, digno quo carmine rursum Cuncta tibi Italiae cantet Paeana iuventus. Nec tantum nomen post se Tyrinthius heros Liquerit, extremas quanvis migraverit oras, Tergeminumque ducem Stygio damnaverit Orco. Salve, summe ducum, nostri prudentia saecli, Antiquum genus et Romanae stirpis imago, Dulce decus nostrum, magnos imitate Camillos, Qui regnum Hesperiae concussaque moenia servas: Semper Vate tuo, semper cantabere Musis. Perge age, magnanimum decus immortale virorum, Sic magnae virtutis honos, sic quaeritur illa Gloria, postremos maneat quae certa nepotes. Quom demum et Latium et totum pacaveris orbem, Omnis amor pietasque tui te tollet ad astra. Ast ubi sydereos caeli conscenderis axes, Aurea nascetur toto gens altera mundo, Nec quisquam divum tantis altaria votis Aspiciet cumulata, sui nec limina templi Tam vario strepitu celebrata virumque tumultu. Te colet omnis Arabs, Morini tua facta reposti, Tunc Itali tua bella canent Graiumque poetae. Te tamen o rerum numenque deumque, precantur Hauriat illa dies, venias ubi sydus Olympi, Divus ut excelso conspectes omnia caelo.
19. Basinii Parmensis egloga in laudem | Nicolai Quinti summi pontificis Neomantis Candida purpureo venit obvia mater ab ortu, Memnonis aurato diffundens lumina curru, Frigida dum vitreis lucescit terra pruinis, Purus et oceani sacra iubar extulit unda Lucifer et picto fugiunt vaga sydera caelo. Nascere, Phoebe pater, tu luminis auctor et almum Numen et auxilium miseris mortalibus ingens, Nascere, Phoebe pater, nobisque precantibus adsis Nicoleoque patris felicia saecula Quinti Pontificis multos, genitor, devolve per annos. Ille quidem pastor, quo non custode peribunt Mortales animi. Talem se saecula iactant Produxisse virum, qualis nec maximus Atlas, Qui caelo caput atque pedes tellure recondit, Alcidesve fuit, quanvis pacaverit orbem Tergeminumque ducem Stygio damnaverit Orco. Musae olympiades carae Iovis ite puellae Et lauro meritum iam nunc donate virenti. Non lupus incautos nebula circumvenit agnos Amplius et nulli meditantur dura leones Praelia, nec torvis incurrunt frontibus ipsi, Qui proni fuerant in vulnera prima iuvenci. Omnia pacis habent quantum iuvat: illius omnis Auspiciis gaudet tellus, iuvat arva novantis Agricolas crebro graviter domitare ligone. Pascite quisque boves: venit, en venit illa virum gens Prisca, redit pietas et candida saecula, primi Temporis effigies, nec me decoepit Apollo. Post ubi sydereos caeli conscenderit axes, Aurea nascetur toto gens altera mundo. Philoenus Pastorem tantum da, quem, Neomanti, canebas. Neomantis O nulli penitus magnorum audite deorum, Ignoras illum, quem dii fecere perenne Aeternumque decus populis venientibus, illum Aequalem superis, decus immortale futuris Gentibus? Infelix quae te socordia vertit? Philoenus Non equidem audieram, nam dum me candida Nise Se iactans blandis circunvenit improba verbis, Omnia perdideram mecum bona, nulla iuvabant Carmina, nullus erat qui me non fleret amantem. Usque adeo infelix miser, illa per altos Errabat montis; montes me saepe videbant Hybernam solum frustra componere noctem. Neomantis Dicite bucolicos, musae, mihi dicite versus. Nunc opus est tenui faciles cantetis avena, Pierides; nec vos tantum coluisse feretur Per gentes aliquis, quantum pius ille fovebit. Carmina vestra leget, felicia carmina quae vos Ducitis, ille leget; novit nanque illa nec ullus Montibus his septem magno tam doctus ovili. Dicite bucolicos, musae, mihi dicite versus. In te sola salus Italae virtutis et ingens Pignus et augustae dona immortalia pacis. Salve, summe pater, nostri prudentia saecli. Te mea musa canet, te nostrae saepe camenae. Nascere, Phoebe pater. Croceis aurora quadrigis Vecta novo tremulos iam spargit lumine fluctus, Dum moror et rauca cygnos superare cicuta Nitimur. O praesens si quis mihi summus Apollo Nysaeusve pater, non me nec maximus aevo Nelides Pylius, quem tercia viderat aetas, Cuius ab ore viri divine nectare verba Dulcia melle magis, nivis instar ab ordine lapsae, Quam nullo ad terras demittunt nubila vento, Non me nec vincet, novit qui cuncta poeta Meonides versu, non me scelerosus Uiysses. Postremus primusque labor meus omnis ab uno Omnia principio meditabitur. O mihi quondam Si qua meos subit ulla animos, vir maxime, virtus, Quae tibi quaeve tuae referam, pater inclyte, famae! Dicite bucolicos, musae, mihi dicite versus. Nulla dies illum, si quid mea musa valebit, Pastorem taceat; quanquam maiora beatum Munera iam faciunt, tamen haec ego carmina summis Montibus his rauca semper meditabor avena. Sol, qui cuncta vides atque omnia maximus audis, Nascere purpureisque libens sparge omnia flammis Nicoleoque adsis per saecula longa beato. Ille colit musas, illi sunt carmina curae; Nec quisquam Latio in magno nec doctior usquam Alter. Amet nostras o si pater ille camenas, Tunc ego Meonio genitus magnusque poeta Dicar et antiquos inter me estendere vates Haud dubitem, neque enim frustra mihi talia Apollo Dat responsa pater. Magnum sol occupat orbem Iam novus atque novo perfundit lumine montis. Philoenus Quo, Neomanti, pecus cogis? Quove ire canendo Haec armenta iubes? Te, te sequar. Ocius istas Coge tuas pecudes et ovilibus abde latentis. Iam lupus observat tua pascua, forsitan ille Qui rapuit teneros totiens a matribus agnos. Sunt qui nec laudes, nec carmina talia curent; Ille quidem curat. Sed quis tamen approbet illa Inscius aut quem non Siculae monuere camenae? Quis coram laudet, quae tu cantaveris absens? Neomantis Vegius, Argeo qui proximus unus Homero. Ille Linum et fratrem cithara superare canora Atque alios vates, quos aurea protulit aetas, Audet et egregias heroum dicere laudes, Iudicio cuius rauca haec ego carmina mitto, Corticibus falcis morsu signata salignis; Cuius amor tantum vacuas se attollit in auras Quippe mihi, quantum consurgit ad aethera pinus Tonsa comam et virides complexa cacumine ramos.
20. Ad beatissimum patrem dominum nostrum | dominum Nicolaum summum pontificem Quintum | Basinii Parmensis epistola Quinte pater, vero populum quem vincere virtus Nomine sacra dedit, decus o quicunque fuere Maxime pontificum nec non quicunque futuri, Saepe rogant homines mirati multa, tuo quid Tempore turba recens vatum numerosa per urbis, Rura per et villas, pagis monstretur et ipsis. Respondere quibus soleo te principe reddi Praemia coepta, vigent musae quis; artibus inde Redditus omnis honos, quod non multique priores, Nec pater Eugenius, quanvis mitisque piusque, Fecerat. At tu idem quondam quem fata, tenore A primo rerum, mundi statuere labantis Rectorem, quem sancta fides, quem vita beatum, Ablatum sero terris, immittat Olympo, Cuius et auspiciis Latii pacata potentis Omnia, cuius honos hominesque deosque valeret Ire super, vatum mentis non passus inertis. Praemia quanta pater dedit in romana Quirinus Carmina, quanta bono se Mecenate secutum Virgilius superas rediens fateatur ad auras; Tanta bonis ausus tu reddere dona poetis. Doctus enim dulcis musas, quid carmen et artes Ingenuae praestent animis aevique futuri Laudibus et famae ventura in saecula nosti. Quare, si qua venit nostris facundia lustris, Munere quippe tuo est spes addita vatibus omnis; Et tibi cum placeant Graiae nostraeque camenae, Haud indigna putem, si me quoque partibus istis Addiderim pandamque libens quae mente locarim. Per te tota suis defluxit Graecia nostrum Fontibus in Tyberim, per te, qui verteret ipsos Historicos Graiosque alios, Theodorus in urbe est: Maximus orator, sapiens et amator honesti; Et quem recta putes magni transferre Platonis Omnia, sive velis numeros pedibusve solutos Ducat ut in Latium libros, ipsumque, placebit Si tibi, Aristotelem, quem barbarus unus et asper Verterat infelix linguae ratione tenendae Ignota: haec eadem iubeas si reddere nostris Graeca legenda viris, poterit Theodorus ad unguem Usque polita sequi; neque enim praestantior alter Ingenio, neque enim est alius qui Socratis aeque Divinas illo studiorum noverit artes. Forsitan id rogites, quid non ego vertere magnum Meonium aggrediar; quanquam mirabile forsan Hoc audere tibi videatur, amore mei me Fallere si videar; neque enim se noscere quisquam Metirive suas vires queat: omnia magna De se quisque putat, ceu pessimus ille Pelasgum, Infimus ille virum Thersita, tacentibus ipsis Regibus, exclamat magnumque infestat Atridem. Sed si Virgilii ingenium mihi grande daretur, Doctus item ut fuerat; qualis cecinisse videmus Illum, ego si facerem versus, convertere nunquam Experiar magni memorabile carmen Homeri. Pleraque si vertas, videantur rustica vel non Digna satis. Quis enim Martem Iove murmure natum Ut puerum inducat plorantem? sed tamen illic Et sermone illo videatur idoneus. Ergo Virgilius partes aliena in parte reponit, Argumenta locis mutans, non fidus, ut aiunt, Interpres; multas rapuit multasque reliquit Consulto partis, quas ut sua cuncta, redegit Carmina in unius bene iunctos corporis artus. Felix et sapiens vates, qui mente poetae Divini fretus, verbis ea ferre Latinis Maluit, in longos quaecunque probaverat usus Aetas multa prior, totos quae triverat annos Lector; hic, Herculeae clavam qui demere dextrae Ausum se memorans, longo se prorogat aevo. Hunc ego, siquid adhuc cupiam transferre, sequendo Scribam aliquid. Sed enim neque vis neque tanta cupido Est mihi, quandoquidem, Venusini vatis honesto More, sequor tenues tenui sermone camenas. Nec non et satyras et rustica carmina pono; Magna sed interdum quaeque et Lucanus et ipse Statius ignoret, quorum patria utradue multum Barbara carminibus nocuit fortasse Latinis. Durus uterque nimis, sed durior omnia circum Lucanus, quanquam terras et flumina et urbis Virtute eximia memoret: tum caetera nusquam Doctus et omne trahens praeduro cortice robur. Sed rude quicquid agit; neque enim decet esse poetam Assiduum in verbis, qualem docuisse videmus, Cum pater egregiam monstravit Horatius artem, Quem sequimur; pater est qui carminis, auctor et artis. "Sint delicta licet, quibus ignovisse" volebat, "Nec semper feriat quodcunque minabitur arcus"; Verum haec interdum. Sed semper ineptus eodem Cuncta modo exequitur veluti mare, murmure crebro Cum fremit assiduisque sonans impellitur undis. En bonus ecce Maro versa tractanda pedestri, Inferiore canit; magno quae digna cothurno, Tollit in aethereas vates animosior auras: Nimirum auctorem divinae mentis Homerum Sortitus cunctis imitator maximus actis. Ille Helenam (ut loquitur demissis femina verbis) Inducit victo referentem verba marito: "Venisti a bello, o utinam pudor ipse perisses! Forti victe viro, prior et meus ille maritus Qui fuerat, vicit: quin iam Menelaon ad arma Primus iniqua vocas? Illo sis fortior, ultro Viribus atque manu memoras hastaque, superbus?". Nonne vides quali mulier sermone moretur? Rebus in egregiis ignava, minoribus apta, Pensa colum calathos melius notaeque Minervae Munera docta loqui. Sed enim cum maximus aevo Hortator Pyliae gentis monitorque suorum, Nestor (ut ore viri divino nectare verba Dulcia melle magis fluxere) minacis Achilli Atridaeque cupit lites componere, qualem Auctorem sese exhibeat, cognosce: "Videbo Quando aliquos talis, qualem vidisse recordor Caeneaque Exadiumque aequumque deo Polyphemum, Thesea Pirithoumque Dryantaque, maxima quondam Corpora, qui fortes fuerant, durumque solebant Montivagis certare feris saevosque premebant Nubigenas, quos terribili sub sorte sacrarant Fata suis telis? Comes his ego bella gerebam Atque mea pugnare libens pro laude volebam. A patria quin sede Pylo procul urbe profectus, Longiqua a tellure volens; sociumque vocabant Magnanimi proceres ultro et parere volebant. Vos quoque, si fas est, mihi iam parete". Quid inter Huius et illius sermonem distat, oportet Noscere scribentis, ut oportuit ante moratum Lucanum, cursu fertur qui semper eodem. Statius at paulo concinnior. Ipse Catullus Nonne vides quali referat Minoida versu "Frigidulos udo singultus ore cientem"? Doctus et ingenuus vates longumque legendus. Hactenus antiquis de vatibus. Eripe, sodes, Vela mari tanto, ne te sensisse maligne Forte putent aliqui puerorum in parte magistri Offensa, unde hamis numos piscantur aduncis. Ast ego qui raucos fateor me condere versus, Discrimen varium facio, velut ipse videbis. Nanque secunda tibi monstrabit epistola maius Carmen. At e medio tollet se tertia passu. Omnia nanque bonus iudex dignabere, versus Si te magna sinant spectare negocia nostros. Fabula ut Iliados sed enim Meleagros honori Si mihi non magno est, veniam da, summe, precamur, Pontificum, veniam da, maxime; nanque fatebor Vera equidem, neque te diversa ambage tenebo. Non potui Aonios iuvenis conscendere montis, Carminibus Graecis quanvis imbutus: at alti Natus in umbrosis radicibus Apennini Atque rudes primum male quem docuere magistri Sedibus in patriis. Sed postquam sanctus amico Accoepit tecto me Victorinus, ibi omnis Rusticitas rapidos nobis effluxit in euros. Ipse aderat iuvenum custos sanctissimus; omnis Ut pater eductos sapere et bene vivere magno Priscorum exemplo noctesque diesque docebat, Socratis ingenium mores animumque secutus. Verum Alcibiadem nullum tractavit, ut aiunt, Castus et, ut liceat nos credere, nullius unquam Luxuriae incensus stimulante libidine; cuius Mirus amor fuerat superum placare Tonantem, Si tardus quartam dormisset, ut amplius, horam. Hic praecoepter erat nobis, pater alme; sed illum Iamque senem nobis invidit parca Iovique Reddidit et terras damnavit munere tanto. Hinc ego digressus Theodoro doctus Achaeo, Nunc fera in Aeschinem novi Demosthenis arma, Nunc nova divini didici secreta Platonis; Dulcis Aristophanes mordaci ut dente notandos Stringeret, ut Sophocles tragico insaniret hiatu, Persidos et regis Xenophontis acumine Cyri Praelia. Dum dederat magni mihi carmen Homeri Ocia, purpureo referebam digna cothurno; Nanque ego tum cecini primis Meleagron ab annis. Nec magis Actorides Phthio dilectus Achilli, Quam puer Oenides tenero exoptatus ab ungui Est mihi. Post variae cecini convivia mensae, Iupiter Oceani cum venit ad hospitis alta Cerula. Sed nihil est quod me censura notandum Iudicis ulla putet, si tempora prima videbit. Si puerum puer ipse sequens per devia verti, Ipse cave dicas ambos peccasse; puer quae Fecit uterque, cave dicas male facta: sed ultra, Si tibi visa meis fuerit nota digna camenis, Deprendas iubeo. Redeo unde exempla petebam: Si legis Iliados divina poemata, nosti, Incidit ira animo postquam indignantis Achilli Turbida, per sceptri specimen iuratus acerni, Abstinuit bello, Danais inimicus adusque Aiacem Teucrumque ferus. Sed ubi Actoris alta Progenies Patroclus obit, redit ira furorque Debitus in Teucros, odium crudele recessit A rege et sociis; unus fuit omnibus Hector Insidiis capiendus, erat mens omnis in uno Hectore. Si quis erit qui te, Meleagre, lacessat, Ipse Menoetiades tu sis, ego magnas Achilles; Esto qui invideat magnas corythaeolos Hector, Quem sequar inde furens divinis ultor in armis. Sed nunc Sismundi felicia bella potentis Praemeditans, vagor Aoniis interritus antris, Ingentem referens prono de vertice cursum Parnasi: iam iamque citis vehor actus habenis Fervidus, alipedum cursuque elatus equorum Castalios latices totumque Helicona peragro, Et me turba novem stipant aeterna Sorores: Aenea quin etiam vox assonat, horrida Dirces Arva cavae pulsans multoque invertit Olympo. Nanque ego si famam cupio nomenque futurum Venari, quanvis indoctus, in omnia vertar Monstra, quibus possim perituram demere vitam, Ignibus et terrae ridenda volumina: multis Partibus, et totis forsan, tamen usque manebo Victor, et omne, senem quod me scripsisse pudebit, Forsitan aggrediar, neque me vis ulla tenebit. Extudit ingenium fortuna celerrima nobis Et labor et patriae nimium tenuata domi res. Haec propter, si non famae contactus amore Quippe alius faceret miseram quo munere vitam Degeret, audacem licet haec sperare iuventam. Propter opesne malas stultus Mendocius audet Usuram foenusque triplex noctesque diesque Sumere, tanquam habeat tria guttura? Proh pudor! Ater Cerberus aut monstrum crudele Chimaera vocari Dignus homo, quanquam minimo perfundat olivo Grande holus, haud unquam perna fumante modesta. Prodigus interea venit et fortissimus haeres Qui potitur partis, meliori forte tyrannus, Hanc partem sociis, illam donare latroni Qui volet. Annorum multorum magnus acervus Nocte perit sola, laquei crudelia poscunt Supplicia, et dignas pendit vita impia poenas. Optimus ille pater, quem me docuisse renarro, Iussit avaritiae fugerem insanabile nomen, Prae vitiis quaecunque dabat praecoepta fugandis; Nam puerum in varias tanquam me Protea formas Finxit et in multas flectebar cereus artes. At quanto is melior, tanto me verius ipsum Esse bonum decet. Exemplis mordacibus ille Servus Aristophanis Phoebo succenset, herum qui Insanum, vates sapiens medicusque, remisit A templo et caeci vestigia perdita iussit Pone sequi. Sic me stultum est concedere honori Illius, is quanquam fuerit clarissimus. Atqui Parma mihi patria est, proprios cui Roma Quirites Transcripsit magno genitos Mavorte decusque Immortale virum; veteres taceamus ut ipsos Vel Cassi nomen vatis, vel centurionis. Haec quoque magnanimum patria est quae duxit Othonem, Tam parvo ingentis fudit qui milite turmas, Quicum bella pater multos mihi gesserat annos. Tale genus possem et tales iactare parentes; Quod minime faciam, neque enim virtute meorum Posse rear fieri clarum me, ni mea virtus Me faciat, neque enim me sanguinis elevat ordo. Castor equis, Pollux pugnis gaudebat: uterque Dissimiles, uno quanvis prognatus ab ovo. Usque adeo pauci concordes: omnia versat Invidia infelix totumque perambulat orbem. Nonne putas, si sint laudent qui carmina, magno Munere donatos mittas quoscunque poetas? Sunt mihi qui faveant iuris legumque peritus Burgius et scriptis clarus Valturius armis, Qui docet arte modis committere praelia miris. Hi mea si laudant Sismundo carmina coram Est satis; id gratum nobis atque utile, magno Incedens animum studio iuvat. Ocia quando Fata deusque mihi posuere, tacere libido Nulla fuit, neque erat quod me fecisse iuvaret. Sollicitent alii Martem, Martisque sororem Terribilem et campo magnam mirentur Enyo; Ille magistratus primis suspiret ab annis, Ambitione iecur miserum et formidine frangens; Hi vada caeca petant; illis sint moenia curae: Iam mihi, iam libeat nemoris iacuisse sub umbra, Nigrantis late nemoris, viridante vel herba, Fontis apud ripas, molli pro margine strato Gramineo, teneris vernans ubi pullulet herbis Muscus, et irriguis includar vallibus. O quis Tranquillum dorso silvae me sistat opacae? Quo tepidus Notus omnis eat, quo murmure dulci Frigidus aspiret Boreas, quo lene fluentes Mitis agat Zephyrus flores, quo durus Eois Eurus anhelet equis: haec est ea vita solutis Ambitione viris optanda, ut Horatius olim Vixit et antiqui nemorosa Thalia Maronis.