CroALa, 2024-11-09+01:00. Nodus BARIGNAN.giga-04.xml in collectione pdill0.
Functio nominatur: /documentum/pdill0/BARIGNAN.giga-04.xml.
Monychus ut primo vidit certamine fractos Nubigenas pavidosque fugae iam membra dedisse, Ipse quoque aufugiens ad summa cacumina Pindi Venit, ubi excelso speculatus monte Typhoeus Pugnam acrem, trepidus duce cum decernere bello Nollet; sed superum et caeli iam paene ruentis Cura remordebat. Magis id magis id quoque terret Pugnandum cum forte viro. Tum prima favebat Iam Fortuna operi, collato Marte secunda. Tandem, devictus precibus votisque Gigantum Constituit, cum lux (nam noctem instare videbant Ardentesque astrorum ignes caelique micanteis Scintillare oculos) Eoo surgeret axe, Una ire ad bellum et posito descendere monte. Interea fabros cogebat nocte silenti Martia progenies iussitque, adiungitur Aetnae Qua radix Ossae, Pindi et frondentis Olympi, Latum antrum fodere et caelesteis pandere ad oras. Inde Iovis natum, qui saxa atrosque meatus, Antra tenet, supplex rogat ut ne ardescat in iras, Si violent ignari Aetnam vel forte peragrent Pallenteis campos ubi montis nomine dicta Urbs iacet; excipiat mentem et, quia iusta petuntur, Ignoscat. Fodiunt illi saxa aspera sacri Montis et ingenteis lato treis ore fenestras Instantes dederant, cum pulveris imperat atri Distendi cumulum atque includi dein iubet ora, Ne spirare queant. Et iam iam lutea pictum Laomedontiadae linquens Aurora cubile Flava comas croceis diffuderat aera nimbis, Cum forte inveherent flammas ut in antra ministri Proicerent. Sese heroi tulit obvius ultro Mulciber: est qualis cum fulmina conflat inhorrens Crinibus impexis, tincta ferrugine barba Vultuque et claudus pes huc recidebat et illuc. Ac prior: "Ardenteis - inquit - dux optime, flammas Ne in convexa feras; alia est via (crede) salutis. Namque ego, Vulcanus, pietate adductus ab imis Aetnae nunc venio et quo sis tu audentior omneis In casus, palmam refero: en ego protinus ignem Accendam, nostro tu finem impone labori". Sic ait et saltu sese coniectat in antra. Pulvis alit flammas agitatur et intus anhelus Mulciber. Horrendum cernunt exire fragorem, Sub pedibus mugire solum, simul intremere omnem Murmure Trinacriam, veluti si inclusus in Aetna Motaret latus Enceladus, cum sidera lambit Flammarum turbo atque eiecta sub astra favilla, Evellique Aetna montes et in aera ferri Praecipites rursusque in Thessala regna redire. Attoniti stabant proceres - calor ossa reliquit Membraque diriguere -, deus, deus ille corusco Aethere qui regnat, qui pressat sidera plantis. Iamque Giganteae Centaureaeque phalanges Ordine compositae nullo per summa ruebant Aetnae et diffidens iam vincere posse Typhoeus: "Emoriamur - ait -; neque enim moriemur inulti". Sic fatus, ciet ardenteis ad bella Gigantes. Ecce furunt uno ore omneis, arma arma loquuntur. Conveniunt cuncti factoque hinc agmine montem Concutiunt cursu. Rapit implacata venenum Atque inflat folles Discordia, prosilit Ira Urgentesque minae bellumque et proelia tandem. Ipse quoque impavidus nitidis Crataeus in armis Accingit sese pugnae, sed vertice toto Emicat ac medio Franciscus in agmine et una Filius arma tenent, donec rauco extulit aere Horrendum belli signum tuba. Protinus igne Flagranti quidam tormenti tenuia tangit Spiramenta audax; erumpit plumbea moles Exilit atque ignis nitidi et de more coruscat Fulguris; ante altas fauces eliditur ardens Plumbum, continuo tremit horrida terra fragore Ingentis tonitrus, telum fatale, quod omne Atterit et nulli ignoscit nullumque recusat, Eruit electamque viam finditque secatque. Invasit statim gelidus timor ossa Gigantum Fulminis exhausitque novum genus atque pararant Membra fugae. Sed tum dux iussit robore et armis Certare, insidias omittere, turpe putandum Hoc palmam tentare modo, simul imperat acrem Misceri pugnam. Parent dextrisque reductis Portendunt hastas ductores, inde repente Incurrunt primus Dichaeusque Aesylon unum Nubigenum iniustum sternit, deinde Eubulus ense Imprudentem Ithamum concurrere talibus ausis, Anachnum Semnus, Sebasmius Atheon, omneis Haud mora correpto diffindunt agmina ferro, Ecce autem ut Marsi de vertice quattuor apri, Cum montis frangunt silvas et grandia cursu Saxa ruunt, quoquo vertantur ab impete pulsa Silva tremit, rami velluntur monsque movetur, Anthropophagus et Astraeus Roetusque Typhoeusque Arboribus vulsis ardenteis, quercubus, ornis Agmina tota terunt. Prior Anthropophagus inermem Dimimum rapuit: parvum ut sub ovilibus agnum Cum lupus extraxit Mavortius aut canis acer Auritum leporem, cervam Gaetula leaena, Dilacerat miserum; dolet ille et clamat amicos. Dum fortuna fuit, procul est audita duobus Fulminibus belli; tum frenum laxat Ubaldus Atque audax animis dum pervolat agmine toto Threicio delatus equo te, Gaure, superbum Inter terrigenas transfigit. Prospicit ecce Anthropophagum omnes superantem corpore toto, Tunc impellit equum, fugit ipse per agmina; Ubaldus Acrior insequitur et, spem quia turbidus hausit, Antevolat ventos, donec certamine toto Exiit et fugiens pervenit quo silet unda Pergusae lacus. Hic quondam Proserpina, Ditis Passa manum, ad Stygios curru est devecta Penates. Tunc quoque nigra pedum exstabant vestigia sacra Nycteo, Orphnaeo atque Aethone et Alastore quondam Impressa, ad tetram dum ferrent membra paludem; Silva coronat aquas et ramis suggerit umbras. Hic sese occuluit timidus connixus et horrens Admotus genibus pectus; defessus, anhelans, Haud secus ac Iuno quondam Lucina, vocanti Alcmenae ad nexos partus cum forte sedebat, Ante fores miserae dextro sub poplite laevum Pressa genu digitisque inter se pectine iunctis. Ille tamen fessus superabat vertice toto Pinus, praebebant quae illimi umbracula lymphae, Turris ut, in medio quae urbis supereminet alta Tecta domusque simul. Procul illum agnovit Ubaldus Adstantem torvis oculis lacrimasque moventem Et, propior postquam accessit, "Num, perfide, nostras Sperasti te posse manus evadere, campo Dum fugeres?" dicens, vagina liberat ensem. Ille nihil contra, sed truncum corripit. Inde Decepit postquam ipse suam spero, stipite caelum Deterret sonituque pedum, fortisque videbat Quod mortem ipse suam, se heroi fervidus infert Ingeminans animos; namque ingeminare necesse est. Conduplicant ictus, strepitu quo turbidus humor Pergusae limum emisit nemus atque repente Concussit frondes. Duro nulla est mora Marti: Exsultim insultant tollentes brachia et inde Deiciunt tanta vi ut totus inhorreat aether. Grandior ille quidem; iuvenis verum aptior armis Sortitur fortunam oculis utque ense Gigantem Induat, observat, nunc gressuque altior illi Insurgit, videt ast ne immanis sentiat ictum, Nunc retro sensim flectit vestigia et hostem Decipit audentem sectari spemque trahentem. Impete dein tanto sese movet enseque vibrat, Arva metu ut taceant quassoque in margine fontis Pinigeri passim pisces saliantque metuque Aufugiant. Quis tum fuerat tibi, perfide, sensus? Cum Cereris prolem carpentem lilia Pluto Arreptam ferret sub sole carentia regna, Haec perhibent sacro currentem verba dedisse: "Tempus erit, latices cum vestro in margine tantus Heros adveniat, quantum non viderit orbis. Tunc, Pergusa, tibi gratabere cernere ferrum, Attrectare manu, cum dives corpore, dives Sanguine sub virides procumbet victima ripas". Tempora iam sacrae complerant debita Parcae Et promissa dies aderat, qua cara Typhoei Spes tantas vireis, tantas deponeret iras. Iamque ingens heros aderat, Mavortius heros, Qui Ditis dictum persolveret. Aurea plaustra Intonsum medio tollebant Sminthea caelo, Acer cum iuvenis, membris sudantibus aestu, Sanguineum subigebat opus iamque una sororum, Quae volvunt hominum fatalia pollice pensa, Solvebat ferro vitam, cum fortis Ubaldus, Huic fato electus, iam declinare parantem Ictum fatalem feriit perque ilia ferrum Exegit; tum vita Iovem exsecrata sub umbras Aufugit strepituque inferni regna Tonantis Miscuit. Interea Pergusae sanguine lympha Erubuit lateque aspersit gramina caede. Miratur iuvenis morientem et desecat ense Horrendi capitis iugulum. Tum castra revisit Laeva informe caput torquens seque apparat ardens Ad pugnam. Inde citum ferrato calce fatigat Quadrupedem (iam se pede pes densusque viro vir Contulerat), venit concurrens forte ubi Butes Bripyon obtruncat et sese fervidus alae Elporidis miscet clipeosque virosque securi Praecipites iaciens tum ferro invadit et ensem Transadigit costas. Occurrit forte Typhoeus Utque caput nati vidit, conclamat et ira Insanus rotat ingentem circum caput ornum. Subicit ille ensem mediamque examputat, ipse Relliquias iacit in iuvenem. Pavidus fugit ictum Arboris et sonipes, quae quattuor aere rigentes Stravit humi ex turmis equitum dumque optat Ubaldus Sese inferre homini, telo stridente sub aure Fossus equus cadit et dominum procumbere cogit. Qualis ab Alcide victus surgebat arena Antaeus Libyca semper crudelior, heros Talis erat leviorque solo surrexit et ensem Corripuit subito vireisque animumque paternum Ingeminat; mixti Centauri atque horrida proles Terrae circumeunt, certatim et quisque securim Molitur circumque caput sonat undique ferrum: Immota ut pelagi rupes latrantibus undis Obsistit, necquicquam illisa refunditur alga Corroso lateri, necquicquam spumea circum Saxa fremunt cautesque sale spumante renident. Tollitur in caelum clamor pennataque Fama Pandit in ora virum. Volitat prior Eupsycus acri Latus equo atque acies fugienteis increpat ultro: "Quo ruitis? Quis nuncve timor dare terga subegit? En spolia, en rapta ex adversa gente trophea, Templa quibus superum niteant insignia divum; Hiccine honos, haec est urbis nunc gloria nostrae Ut ducis hic peditem linquatis in agmine natum?". Sic fatus sese in gyrum iacit, eminus ensem Distringens et se venientibus obvius obfert. Interea audierat tanti discrimina belli Dux, nati et peditis casum. Tum corripit hastam Agmina perque furens medio in certamine natum Pugnantem vidit longe circumque supraque Exundare omneis, densantibus ingruit armis. Haud secus ac rutila fulvus Iovis ales in aethra Littoreum cycnorum agmen cum vidit, in omneis Continuo exsultans huc illuc distrahit et qui Coniuncti fuerant, absunt: sic, visus ut ille est, Fit via lata ingens. Currit dux concitus alti Adversumque Bromi transverberat abiete pectus. Tollitur in caelum clamor, cum maxima moles Procubuit. Charys ingentem Progastora ferro Enecat Aspondum Pistusque et Dapsylus Ocrin. Nunc, o Phoebe, fave seu vel Latonia Delos Sive Chimaereo Xanthi perfusa liquore Alma tenet. Dederit quas strages, fuderit Orco Marcia quos proles, quis enim percurrere digno Carmine nunc possit, faveas nisi carminis auctor? Ictus frustra exit nullus Cleptesque Librusque Praecipites pariterque ruunt atque eminus hasta Incumbens saevum Harpalycum cunctisque molestum Ochlyron insequitur, medios aperitque per hostes Ense viam; multos stravit multosque fugavit. Concedunt omneis. Tandem conscendit Ubaldus Fortem quadrupedem. Ductores ordine nullo Implicuere acies. Nulli tum linquere campum Prospectis ducibus, cuncti ast iacere undique tela Crebra nivis ritu caelumque obtexitur umbra. Aganus Achydeen Phoniconque Micanque Gyamque Traicit; inflectunt paulatim terga bimembres. Interea primi Titanum uxorque Typhoei Aspera cum sociis, Centaurum ductor et alter Eurytus, Astraeus, Phlegyas, Acholastus et omneis Terrigenae ingenti facto inter se agmine rursus Semet in arma parant; cernens Mavortius heros, Ductores iuvenum ante alios consistere iussit Ductis ad pectus scutis perque agmina ferro Findere iter sarcitque acies quosque aspicit armis Prestare ante agmen locat et ductare sequenteis Imperat. Haud aliter quam cum infrenes elephanti Vel Zyngen tranare parant vel fluminis alveum Gaetuli, ut parvi incolumes trans amnis arenas Perveniant, medios sistunt; ipsi agmine facto Undis se obiciunt et flumen corpore pellunt: Sic statuit dux ipse acies; progressus uterque Iamque intra teli iactum spatioque remissus Substiterat; subito clamore fremuntque ruuntque. Tunc pariter pulsuque pedum tremit excita tellus Duraque tempestas telorum et ferreus imber Confluit aeriique armis sublimibus ardent Campi, sublatus cervice atque arduus aurum Mandit equus, gressu exsultans hinnitque superbe. Forte fuit iuvenis qui, dum fortuna iuventae Annuit, auratos querulae testudinis arcus Percurrens celeri et concordes pollice nervos Sollicitans cantu sub fila sonantia moto Duxisset lapides, et quamvis Orphea iactet Thraca armis terra Mavortia antiquior omni, Te tamen Ausoniae gentes, clarissime vatum, Tollebant melodis, felix si proelia numquam Vidisses solusque tibi placuisset Apollo. Hic avidus laudum iuvenili et ductus amore Monychon excepit primo et fortuna labori Aspirabat ovans, sed vertit perfida currum; Monychus utque atrox fuerat, per colla securim Demisit duro et certantem vulnere fudit. Percussit caelum clamor, videre cadentem Ausoniae acies et quisque horrebat adire Regem exsultantem atque adversa in tela frementem. Loricam consertam hamis iam fortis Ubaldus Quassabat croceam chlamydemque sinusque crepantes Carbaseos fulva in nodum cogebat iaspis, Pictus acu tunicas surasque incluserat auro, Alta comasque iuba triplici crispante tegebat Cassida; at ingentem supra praepandit hiatum, Bellerophontis opus ingens, horrenda Chimaera Ore trahens flammas, contractas flantibus Euris Ore vomens, tamquam vitaleis carperet auras Spumantemve agitabat equum frenisve premebat; Ardebat totus flammis totusque corusco Igne per adversas torquebat spicula gentes. Haeret Franciscus, praefractaque quadrupedantum Pectora pectoribus rumpunt. Nulla est mora: pugnant Arma armis hastaeque hastis creberque duci dux; Miscentur lati nigra caligine campi. Iam clipeus clipeo atque umbone repellitur umbo, Aera sonant lituique recurvaque cornua clangunt, Hic ciet, hic pugnat, iacit hic conclamat et ille Suffosso revolutus equo, tum ferreus armis Horret ager, toto et caelo pluit aerea grando. Ut rex Trinacrius sensit sese undique densas Iniunxisse acies gemitusque necesque cadentum, Ipse una et coniunx ob nati fata furentes Ut primum subiere agmen, Titania pinum Moliri incepit, Pleonexia Bascanieque Asothia, Thymo, Genys foedissima ventre, Reginae comites, aliaeque ardentia colla Diffusae ventis certant et Achidia caede Aphrastum sternit, deinde Aluschilimon orno Disicit. Interea coniunx non caede minori Gaudet ovans; truncum longos agitavit in orbes. Tot miseri cecidere viri Phlegyasque repente Orsylochum rapit atque manu procumbit Aconteus Astraei immanis turpisque Acholastus et Ergus Et Carus et Somphus Brotis et crudelis et Omus Incumbunt ornis et saxa rotantia late Irati intulerunt. Obstant fidissima contra Pectora, ductores Martis. Quis tela, quis ictus Enumeret, quos Franciscus, quos clarus Ubaldus Ingeminant? Feriunt, frangunt scinduntque teruntque. Franciscus quaerens densata per arma Typhoeum Evolat et natum linquit primumque Chelindum Truncat diversumque tenet Mavortia cursum Progenies, tenuit saevos quam natus in hostes. Ut lenem ad flatum Zephyrorum mollis et aurae Apenninus humum cum florens hispida terga Exerit, excelso gemini de vertice montis Cursum deflectunt amnes, tum calle sequenti Raucisoni diversa petunt et grandia saxa Rupibus evellunt nutritaque robora ripis, Florentes segetes camposque boumque labores Praecipites super arva trahunt; certare videntur Maiorem dederit quis ripa undante ruinam: Sic ubi disiuncti petierunt agmina bini Heroes Martis nati seque ense recluso Accinxere neci, aspectu tremit aureus alto Iuppiter e caelo, Mavors quoque fervidus horret. Eurytus ante alios medios ut forte per hostes Agmine discedens patrio per tela, per ictus Fundebat sese et nullos invenerat umquam Viribus esse pares, Francisci incurrere prolem Vidit ut, aspectu Mavortem censuit alto, Lumine perlustrans corpus: "Videamus - et inquit - An bene conveniant apto cum corpore vires". Sic ait et nimium cupidus pernoscere tantum Ille virum, rapit arma manu tollensque securim Ictum formavit. Nitidis stetit acer in armis Heros subrisitque ira: "Nunc accipe nostrum Quis melior fuerit, melius quis finxerit ictum". Sic fatus qua pars hominem concludit equina Fulmineo ferit ense gravem: mirabile dictu!, Seiunxit geminas partes; hic nobile corpus, Est illic collapsus equus. Contentus Ubaldus Haud hac morte rapit sese qua stipite Somphus Straverat Alcinoum, tum librat comminus ensem Pectus in adversi valido saevusque lacerto Effringit laterum crates animamque cruore Infando mixtam extinguit; tum ferreus urget Ora sopor subit infernique Acherontis imago. Parte alia, quinto Gradivus lapsus ab orbe, Franciscus totas acies absumit et omneis Interimit. Nulli ignoscit, nam danda labori Nulla quies. Gentem infandam ratione carentem Omnibus infensam superisque imisque perosam Ense fugat. Videt en agmen deflectere retro Paulatimque agitare fugam. Quae causa requirit Cogat nunc pavidos retro convertere terga. Redditur a quodam, qui guttis ora cruentans Sanguineis taleis vix laxat pectore voces: "Titanum est regina, fugam quae carpere cogit Quaeque mihi misero totum nunc vulnere trivit En caput et, nisi subvenias, dux optime, prosunt Nil iam ductores iuvenes ad bella cientes". Sic ait et toto collapsus corpore fudit Aegram animam in ventos. Tum dux perstringit anhelum Quadrupedem calce et semet venientibus offert: "Quo fugitis, socii? Non haec promissa dedistis Ductori vestro, cum nuper bella vocastis Ore omneis uno. Cingit nos aequore Nereus Ionio, saltus et inhospita lustra ferarum Accipient fessos. Num gens tam perfida, cursu Tam velox sinet incolumes in tecta redire? Per superos oro, si tangit cura deorum, Iam cohibete fugam, iam vos ad bella parate!". Sic fatus, stringit ferrum collectus in arma Ante alios et reginae sese obvius infert. Qualis ubi ad Phlegethontis aquas sub sede silentum, Nacta agmen sentum, ferro diverberat umbras Pallida Tisiphone, succinctam vestibus atris Inscripsisse animas videas ac saeva sonare Verbera: sic furit atque ornum Titania librat Tisiphone aspiciensque obsistere corripit arma Adversumque ferit. Subit ipse et subicit aere Indutum clipeum nec vasto flectitur ictu: "Nec te caelicolae, nec Iuppiter improbus orbis Nec totus nunc eripiet quin dextera nostra Infringat totum corpus" conclamat Erinnys, Ingeminans rabiem. Subito veniente fragore Diriguit sanguis sociis, at Martius heros Sustinuit promensque animum vireisque patenti Haud dubias mundo, pectus ferit arduus ira Mirantis capuloque tenus toto induit ense. Exoritur clamor ductorum et mixta tumultu Laetitia atque magis bellum crudescit et ignis: Prima Charys dextra Pleonexia Bascanieque Elporidis, Genys Dichaei infandaque Thymo Crataei vastaeque cadunt Trinacrides. Heros Interea linquit reginam caede madentem, Quoque vocat Fortuna favens, obtrudit anhelum Laetus equum. Eplystin iuveniliaque arma gerentem Armatum clavaque Macedoniaque sarissa Sternit, at ille toro laxat sua membra cruento Aeternum in somnum Phlegethontaque tendit ad imum. Nubigenum princeps alia de parte securi Fulminat: hinc illinc acies ductore lacessunt Crataeo; ille ferus per acuti lucida ferri Spicula rumpit iter perque agmina Martia saevit. Haud secus ac fortis circo cum taurus aperto Phoeniceas sequitur vestes, circumsona terret Latratu nil turba canum, sed cornua iactat Vastus in adversos (horrent matresque senesque): Sic ille insequitur quos vidit caede ruentum Ferrum immersisse et rapidus dum hunc urget et alter Praecipites fugat, ille ardens pungentia temnit Tela virum nullosque velit, si detur, inultos. Ursus ut, Hyblaeo ductus qui nectare tecta Daedala vastat apum lambitque halantia mella Ambrosiosque favos patriam questaeque ruinam Cecropiae impediunt animasque in vulnere ponunt; Dumque hanc insequitur, subit illa et pungit et ipse Hanc sequitur fugat atque agmen per nubila densum: Monychus haud aliter, peditesque equitesque perosus, Irruit in cunctos, sed Minitis, una sororum Sicelidum, lapsa alloquitur mortemque Megaerae Nuntiat, Hinc fertur pernicibus ignea plantis Regem ad terrigenum. Suspensus Monychus haesit Haec secum cogitans; taedet iam Thessala regna Deseruisse altam et Nephelen. Compellat Amyntor Vocibus his ferro mutilatum forte lacertum Ostendens regi caput et sub lumina sectum: "Heu fuge crudeli teque - inquit - surripe bello Extremasque audi voces morientis amici, Rex Ixionide. Ruit Anthropophagus et ipsa Regina herois dextra, qui me quoque ferro (Namque vides) petiit vicinusque agmina caedit. Heu fugias valeasque". Haec ultima pallidus ore Vix tulit; inde solum tremebundo vertice calcans Oppetiit. Doluit, casum fugientis amici Monychus excogitans et sero sensit acerbum Quid tulerit bellum damni. Tum corpore toto Haerentem Hylonomen feriit, qua parma lacerto Dependet laevo, Neclyn discrimina costis Per medium qua spina dedit, cui frigidus horror Ingruit inque humeros cervix collapsa recumbit. Regis at ante oculos Orytrophus atque Melampus Nebrophonosque Napeque cadunt, quos ... Omneis abstulerat. Propior quoque Monychus omneis Viderat excisos, fugit arripiensque sarissam, Sortitus fortunam oculis, emittit in auras Incautumque ferit. Non sic exardet ab hasta Venatore acta pulsus leo totve bitumen Scintilla aut tactum sulphur non concipit igneis, Quot regis telo perculsus Isaurius heros Iras contraxit. Tum vidit equina parantem Membra fugae, insequitur commissae et caedis acervos Ingenteis cumulat, iam iam pede pressat et ense Incumbit; vertit faciem tunc Monychus atrox, Spem vultu simulans casuque animumque securisque Ictus ingeminat. Septem durissima pellis Est perfossa locis et nullum vulnus in armis Francisci apparet. Rivum pluit ille cruoris. Verum ubi et insanos bibit ipse in mente furores, Insistens digitis egit post colla securim Dumque tumet dubius missamque remittit et ardet, Infert ille ensem et, dum sibilat aura fragore, Extinguens vireis ferro latus haurit apertum. Frigore membra cadunt resoluta et volvit arenam Sanguineam pedibus. Qui tam fuit improbus ira, Convomit acceptas transfixo pectore flammas. Iam tria iam populi ceciderunt lumina saevi, Unum sed superest et quod fuit ardet in ipso Virium, ut aspectu deterreat agmina solo. Roveriae interea gentis duo fulgura, Ubaldus Franciscusque pater coeunt, quos cetera stipant Ductorum capita atque equitum tegit ala per omnem Fusa agrum. Cadit hic Ladon, qui nomine dictus Amnis erat, Phaeresque et Oribasus, Arcades omneis, Trux Theron patuloque caput protectus hiatu Ursae praevalidus Canache nec profuit Alcae Nomen equi, boreae glaciali plurimus axe Qui scatet, inde Dromas Labrosque atque Harpalos omneis Centauri Elei. Videt ecce insignis Ubaldus Omum Titanum crudelem fissile lignum Per medios agitare equites et corpora pinus Spargentes extollere humo et iactare per altum. Ut pueri expertes rationis arundine saxa Cum iaciunt, lapides vacuum per inane videntesque Applaudunt, dum non ratio sub corpore parvo Versatur rectasque manu moderatur habenas, Sic pinum ille ferox, superas dum tollit in auras Extorquens miseros homines. Non sustulit ultra Immanem iuvenis; longam rapit eminus hastam Incurritque femurque feri perstrinxit. At Omus Saevit et, undanteis heros dum laxat habenas, Corripit in nodum amplexus, nec fortis Ubaldus Viribus ignoscit patriis et more palestrae Tentat inire locum manibus; tum crura pedesque, Qua cruor infandus vulnusque exaestuat atrum, Immergitque urgetque femen; sese horridus ille Excutit, at non amplexu divellitur arcto Fortis Ubaldus et increpitat; sed sanguine fuso Deficiunt vireis; moriens tum corpore toto Labitur. Ecce iterum strepitus quoque maximus haurit Bellantum iuvenum et duro sub Marte cadentum, Terrigenae ingentes moles volvuntque ruuntque. Hic rex Titanum iratus collegerat omneis Reliquias totamque aciem miscebat et armis Infandis usus dextra ornum immane gerebat, Arreptum pedibus laeva (nam fama perennis) Verrebatque hominem. Nunc conduplicabat et ictus Nunc clipei vice versabat lacerumque videret Cum corpus, raptans alios aliosque nefandam Fundebat stragem. Vix huic Crataeus et acer Eupsycus obstabant; sed cum medio agmine visus Est heros, addunt vires. Qui nuper in arvis Terga dabant, nunc bellantur, nunc milite denso Obsedere hostes. Stat ferri longa corusci Mucronumque acies. Tum dux, hastilibus aura Stridet ubi aspersoque rubescit terra cruore, Annuit et dextra et magno simul incipit ore: "Haec mea fortuna est. Iam parcite, parcite, gentes. Poenas ipse luam; nos, en nos adsumus. Unum Si nunc me quaerit, nunc congrediatur et armis Decernat ferroque animisque nihilque retractet; Nam quicumque ille est, numquam vertisse videbor Terga homini quicquidque lubet iam contrahat, arte Sive animis valet. Haud terrent me immania facta, Ne fugiat, me me quaerat solumque lacessat; Non cursu, at saevis pugnandum est comminus armis". Talia magniloquo princeps memoraverat ore. Discedunt confestim acies ut proelia spectent. Haec postquam aspexit, volat atri turbinis instar Quadrupedem fodiens horrendumque intonat armis. Parte alia, ut Sila ingenti summove Taburno Immugit vacca taurus furibundus adempta Prosequiturque inimicum ardens, maculosave tigris Saxa per Hyrcana exquirit cum fervida fetus, Conclamat vasta metuendus voce Typhoeus. Ceu gemini Hippotadae dimissi e carcere caeco Concurrunt venti, sub nubem cogitur aer, Ipsae imae exorrent silvae, tum turbine terrae Perflatae metuunt et Laomedontius urnas Humenteis resupinat aquis puer, atra dehiscunt Nubila et erumpunt abruptis nubibus igneis, Clamanti princeps instat telumque coruscat. Ingens arboreum stridet servatque tenorem Hasta tremens; resonant aurae laevumque lacertum Traicit; hinc Phlegiae transfigit pectora cuspis. Unda Lycaonii sensit cum Thracia nigram Vim rabiemque poli non sic fremit, improbus ira Ut rex Titanum. Vastam tum corripit ornum, Quam nunc vix lecti bis sex cervice subirent, Dentibus infrendens clipeumque herois et oras Infregit galeae. Descendit ad ardua vulnus Quadrupedis colla et miseri caput arbore frangit Ut fragilem glaciem, mediam configit et ornum Sub tellure cava; obnixus dumque extrahit, heros Emicat et dextram cum trunco examputat ense. Quae postquam ille oculis saevi monumenta doloris Hausit, quod superest laeva a se deicit alta; Mavortis proles saltu se concitat ardens Confestimque infert ictum; tum saucius atro Vulnere, quem pedibus laeva raptabat, in illum Conicit et statim complectitur improbus ira Franciscum. Excussit se Martis gloria nostri, Impulit hinc illum nodoque affixus in arcto Circumiit: doctus dux est aptusque palestrae. Grandior ille ducem spernit, dum brachia spectat Ipse sua et tanto magis ac magis ardet in iras. Interea obnixus nova dux nova pectore versat Consilia ut sternat vastum captumque sub harmos Excutit atque pede opposito compellit et omneis Immanis spes frustratur. Tum tota timore Genua labant, ruit immani cum mole Typhoeus. Ac veluti avulsum vento de vertice montis Saxum ingens, quod vel solvit sublapsa vetustas Proluit aut imber, magno mons improbus actu Fertur in abruptum terraque exsultat et atras Involvit secum silvas armenta virosque, Sic, postquam cecidit Titanius ille tyrannus Infandae ut prolis traheret quoque semina secum, Mortis adhuc cupidus procumbens multa virorum Corpora subvolvit secum et sub Tartara misit. Emicat ast victor supra mortemque minatur. Ille remoliri tentat, verum omnia frustra. Nunc vertit latus infandum, nunc intonat ore Obiurgans victorem (est tanta superbia victo): "Nec caelum mihi nec terrae potuere timorem Incutere; incutiasne metum mihi, perfide victor? Tendere non potui in caelum; si evadere detur Posse volo. Ah, semper victrix, semper mea dextra, Quis mihi te arripuit? Metuamne? Ah, credere numquam, Iuppiter, hoc possis. Non haec tibi gaudia sunto". Haec et plura loquens tentabat surgere; victor Adstat ovans reprimens rabiem extinguensque Typhoei. Sed ducens nocuisse moras sibi posse, coruscans Ferrum haec ingenti victor supra edidit ore: "Niteris heu frustra nunc surgere, vaste Typhoeu, Obfuit ut tua adhuc tibi tanta superbia, perdet. Iam morere et gaude Francisci excedere dextra". Haec ait et ferrum immani sub pectore condit. Sibilat infixum vulnus, tum sanguine largo Colla harmosque lavat, quo tellus tota madescit. Quid faciat populus? Quonam duce certet? Et ausit Commiscere manum? Foedusque Acholastus et ingens Coeusque Iapetusque cadunt; in sanguine nigro Semianimes volvuntur equi clipeique virique. Ut grex balantum, pastorem cuius in herba Gaetulus stravit leo, vel calcata venenum Vipera submisit, nullo custode vagatur Per saltus, silvas, perque avia lustra ferarum Praeda illis fertur: sic postquam in littore corpus Horrendum iacuit dis et mortalibus aegris Invisum, soboles a regis origine ducta Funditur infanda, ut nullus de caede supersit. Iamque omneis strati fuerant: sic ira deorum Admonuit. Nulla est pietas; nam poena malorum Cuique datur, clauda et signans vestigia planta Opprimit incautos. Qua nunc tua sceptra, Typhoeu? Quo gentes? Periere, nec e tot millibus unus Vivit adhuc; tu procumbis, saevissime ductor. Nulli fata patent nec mens praesaga futuri Vera refert. Deus est unus qui conscius huius Adfuit et tempus, quo audacia tanta Typhoei, Matre dea nimium freti generisque suorum Auxilio, tantusque furor rabiesque periret. Sceptra ubi iam fuerant, iacet ingens littore truncus Trinacrio, informe, horrendum capitisque superbi Caeditur en iugulum; sed membra immania corvis Dilanianda iacent, caelestis liminis horror. Iamque triumphalis fulvus Iovis ales aperto Aere iam victor sub Martia castra redibat, Cum nox praecipitans altis de montibus atra Incubuit terris. Victor Franciscus et omneis Ductores repetunt vallum poscuntque quietem. Insomneis horae pandebant clara micantis Claustra poli, Phoebus quoque surgens aurea colla Extulerat laetamque diem, quae in praemia palmae Expectata fuit. Profert se in prata iuventus Gramineis velata comas et tempora sertis. Explorare iuvat fuerint quae saxa Typhoei, Quae sedes fuerint. Apparet protinus antrum Solis inaccessum radiis curvique meatus Terrigenumque antiqua domus; stant pallida circum Parietibus suspensa cavis horrentia tristi Membra virum tabo; pendent hic crura manusque Et capita et maesto sordescunt saxa cruore. Miratur caecum vulgus, sed Martius heros Auspicat a precibus lucem. Tum mactat honores Caelicolis meritos, iubet et decorare supremis Egregios illos donis et condere busto Qui mortem passi fuerant. Redolentia fragrant Thura Iovi inferno et maestae stant Manibus arae. Interea aurati bipatentia culmina caeli Conscendit genitor, cui rerum summa potestas, Immemor haud meriti; tum divos convocat omneis Laetitia exsultans, alto sub pectore gaudens. Acciri ut sensere dei, quique atria servant Adsunt arcanis quique in penetralibus adstant. Nam cum rerum opifex summus suspenderet axe Has terras terraeque globum camposque liquenteis Ponderibus librans aequis, ne errare valerent Neve illud rursus rudis indigestaque moles, Turba Chaos foret, immotos super aethera iussit Inde coli; varios fertur statuisse Penates Hospitia et superis diversa: hos axe locavit Sub gelido Boreae, hos Garamantes sole perusti, Illos occiduae propior videt Hesperus orae Aut colit Euphrates Nabathaei et littora caeli. Huic parent omneis, omneis data tecta frequentant. Inachis accessit Nilotica cornua fronti Iactans cum spicis rutilo flaventibus auro; Sancta hanc Bubastis stipat, latrator Anubis Harpocratesque premens digito sub pectore vocem Sistraque rauca simul variisque coloribus Apis Aegyptoque satis numquam quaesitus Osiris Plenaque somniferis serpens peregrina venenis. Hinc illinc properant celeres; volat aethere toto Caelicolum glomerata manus, deinde ordine cuncti Armaque et aeratis adfigunt nomina valvis. Hic pater omnipotens solio consedit in alto Indutus chlamydem nitidam, Natura Tonanti Quam quondam ipsa suo texit, discrimina rerum Discernens diversa locis passimque nitenteis Perque sinus perque extremas subtegminis oras Immortale serens aurum grandesque smaragdos. Hic rerum species certisque elementa figuris Gnara operum mater mira distinxerat arte: Primus erat variis collucens undique flammis Signifer; hic magnus serpens geminusque micantis Vertex axis erat, qui nostro splendet in orbe, Imi quem cernunt manes. Tum quinque tenebant Diversae caelum zonae: binae glaciales, Fumans una aestu solis, mortalibus aegris Binae inter mediam concessae et secta per ambas Est via, temperies ubi funditur optima caeli Munere caelicolum. Duodenis aureus astris Terram metitur Phoebus magnumque per orbes Convexos trahit et circum devolvitur annum. Imminet hic aer ponto terraeque profundus Impendet pontus sinuosoque aequore vastus Littora terrarum quatit. Huic dominantur et Austri Tollentes rapidos astra ad Titania fluctus; Ut noctem fratris radiis obnoxia Phoebe Ducat, ut instauret nova cornua, ut imber et ignes Collisu erumpant, peragant errantia cursus, Quae pelago lateant, fugiant quae murmura ponti, Quae semper niteant, unde omnia et aequor et aurae Concipiant motus proprios, ut spiritus ingens Intus corpus alat, quae sint primordia rerum, Quive habitus, quive eventus, unde ubere laeto Educat varios diverso semine fetus Tellus, eliso volucres utque aere pennis Nitantur. Credas certo spumescere fluctu Pisces, per terras animalia cuncta moveri. Hanc postquam aptavit collo stellisque coronam Insignem et regale decus diademate fulgens, Incipit assensuque deum fremit assonus aether: "Maxima res effecta, dei, iam solvite curas; Eluit infandum scelus, en (digitoque iacentem Littore Sicano ostendit) scelus ense Typhoeus Magnanimi herois: procul o timor omnis abesto. Clara dies adsit, quam munere Martis habebo Antiquam semper, nulla et mihi carior umquam Aut olim nobis affulserit. Omnia portu Tuta natant, omneis applaudite et ore favete. Neu nos immemores usquam ex mortalibus ullus Dicat et exprobret meritum, huc attendite, quaeso, Mentes et quae nunc animo sententia surgat Percipite: en superi virtutem vidimus ipsi Expertique sumus ducis huius, pristina qualem Saecula ventura et numquam iactaverit aetas. Quaenam digna viro, quaenam pro talibus ausis Praemia posse rear solvi, quae munera nato? Quam stragem admisit! Nec longe volvere visa Est opus. Hoc satis est: nec nostrum ad sidera natum Intulimus, quamvis Lernaeam contudit hydram, Aeripedem fixit cervam saevumque Erymanthon Innumerosque alios proceres, nec talia quisquam Tantaque tentavit. Verum hunc extollere caelo Sanximus et vitae in templo, ne abolere vetustas Ulla queat (niti namque huius possumus armis, Si gens mortalis tantum hoc invadere vellet), Ponere. Vos factum ne, quaeso, avertite, divi". Assensere omneis dictis animoque Tonantis Caelicolae. Vultu ipse fugat quo nubila caelo, In terras iubet ire deum, qui suscitat iras Thracaque saxa colens populos accendit ad arma. It comes huic Bellona potens, cui Gorgone pectus Anguicoma rutiloque micat coma tonsilis auro. Una haerent lecti proceres, una aera tranant Remigio alarum. Senserunt omnia divum Adventum, sensere aurae perque aurea prata Pinxerunt nitidum gramen floresque dedere. Interea pictae per florida culta Napaeae Narcissum attulerant ferrugineumque hyacinthum Et molles calthas et duranteis amaranthos Chrysolitho similes, auro viridique smaragdo. Per laetas passim frondes, per gramina laeta Multicolor volucrum dulci loca carmine complet Picta acies tacitique lacus fontesque loquaces Pura smaragdino superant crystalla virore. Aura levis tremulum demulcens aera, odores Depascens varios florum carpensque legensque Temperie commixta animos et corpus alebat. Proh fortunatam lucem niveoque lapillo Dignam! Magnanimi subeunt tentoria divi Herois; stetit ante ducem Gradivus in armis Conspicuus, fulvam caelestis et aureus ambit Nidor caesariem, circumfulsitque videntis Ora ducis; tunc complexus mandata facessit Mars Iovis adveniatque rogat tollendus in astra. Ipse, peregrina ferrugine clarus et ostro, Ut sensit pia iussa Iovis, non abnegat ultro Ire per aethereos campos. Tum se quoque diva Armipotens tulit heroi sub numine toto Corpore cernendam, dextra genitorque prehensum Sustinuit, Pallas laeva conscendere currum Laeta dedit; tum sublimis super aera fertur Ille triumphalis. Caelo manifesta sereno Dant sibi signa dei, palantia sidera passim Discedunt, qua scindit iter rota Martis in altum. Suspiciunt infra gentes et nescia facti Circumfusa stupet turba illic, corde tuentur Immoto atque oculis abeuntia numina spectant. Ut quondam, videre suum cum Epidauria divum Gens, expulsurum Romanae funera pestis, Linquentem assuetas aras sub imagine longi Anguis per notam sinuosa volumina terram Pertrahere ad naveis atque hinc super aequora ferri, Mirata illacrimans guttisque cadentibus alta In puppi stantem, Panchaeo et thure rogabat: Sic populus, sic cernenteis sua numina abire Ductores liquido pendebant aere fixa In caelum facie, lacrimis simul ora rigantes Plaustra sequebantur sublato lucida vultu. Sed postquam ex oculis abierunt, maestus Ubaldus Quos gemitus dederit vix Musa et Phoebus Apollo Expediant. Tamen hoc animum lenire dolentis Et mulcere potest, quod scit caelestia divum Regna tenere patrem superisque ex orbe vocatum. Et iam nox altis pandebat montibus alas, Nox obscura fugans lucem, iam sidera caelo Surgebant tacito, pecudes pictaeque volucres Corpora per terras et corda oblita laborum Laxabant somno. Vix traxerat alta soporem Francisci proles, cum nigra ad strata, doloris Argumenta, stetit laetis Cyllenius alis. Tum sic vix maesto ducentem pectore somnum Compellare virum atque hilares effundere voces: "Fortis Ubalde, deum genus, alto ex aethere ...um Iustitia, genitor tuus ad te emittit Olympo. Comprime iam tristeis lacrimas, iam comprime, Ubalde; Commovit superos gemitus nec plura querentem Iuppiter est passus. Nunc, o nunc accipe iussa, Iussa patris summi. Celsum trans aethera vectus Franciscus summa divos affarier arce Gaudet et exsultat; tu vero, Martia proles, Digressum deflens, bibis aegros corde dolores. Mota manus Iovis est et nunc quae maxima pando Accipe, quid iubeat tacita depone sub aure. Diripe subductam Zanclaeo in littore classem In patriamque pedem refer atque revise Pisaurum Imperiumque cape. En genitor tibi deserit urbes In terris sibi subiectas et cura coacta Sub leges. Neu nos incerta haec dicere ducas, Hi testes exstant veri (et sub veste latentem Extulit ille ensem, insignem gemmisque coronam) Aspice et hunc ensem ducis et decus accipe, Ubalde". Haec ubi dicta dedit divina recessit imago In tenues auras. Sed postquam talia Ubaldus Hausit ut attonitus, curas monitusque silenti Nocte datos pressit sub pectore. Tum capit ensem Emissa et fovit dicti monumenta paterni. Sed postquam ternas per saxa Typhoea luces Duxerunt, Aetnam et Cyclopea saxa relinquunt; Tum iubet excussos portu laxare rudentes Littoreque armatae retinacula solvere classis. Annixi torquent spumas per caerula nautae Subtrahiturque solum; tum plenis carbasus Euris Inflatur terraeque simul montesque recedunt. Urbem humilem cernunt, quam structam nomine proles Ipsa suo dixit Neptunia, littora linquunt Et Salentinum linquunt super aequora dorsum. Mox portum et flexi subeunt in cornua cervi Brundisiumque legunt rursusque a littore classem Solvunt et fluctu despectant arva sub imo Daunia; sed laeti veniunt ubi quercubus altis Appulus Adriacas exit Garganus in undas. Hunc quoque diffugiunt Tydidaeque insula longe Aequore conspicitur, sed non ibi Achaia pubes In volucrum plumas et tenuia corpora versa Cornu dilacerat nautas; placidissima portu Excipit illa omneis meliori numine recta. Hic portu accepti revocant in littore vireis; Haud mora, discutiunt funes spumosaque verrunt Aequora. Tum non ignota viris sese erigit Ancon. Radit iter propior classis, laetatur amicas Cernere tunc terras dicto citiusque Pisauri Exoptata vident tum demum moenia et arces E regione freti; nitidos hic extulit ignes Navita praecelsa puppi iuvenesque senesque Gratantur reduces et laeti littora complent. Intrepidi nautae proras advertere terris Luctantur totumque allabi classibus aequor Prospicit hic populus plausumque ad sidera tollit. Verum ubi iam sensit velatam vestibus atris Gens aquilam, ingemuit dolor et tremefacta cucurrit Pectora, cum classis pleno subit ostia velo Optata et cara tandem tellure potiti Laetanturque dolentque augusti luminis orbi. Hinc omneis longo promunt sese ordine Ubaldus ductoresque alii; sed iam praenuntia luctus Fama aures maestae complerat coniugis; aulas Protinus illa furens tantisque exterrita monstris Deserit et coetu longo comitante suarum Confugit ad naveis, cui se tulit obvius heros Martius. Illa, videns tanti monumenta doloris, Est natum complexa suum, datus utque querelis Est aditus, tandem haec tristi sermone locuta est: "Explesti, coniux, animum, tua dira voluntas Perdidit en miseros; iam, coniux, utere sorte, Utere sorte tua, nostris non tacte querelis, Non pietate tui. Fata haec, haec scilicet illa Fata olim, numquam tu nos visure, canebas. Quidve moror? Quo nunc trahitis mea stamina, Parcae? Quo dii crudeles? Cur non quoque funere nostro Te comitor? Cur te nunc non extincta reviso? Si tua sub terris, coniux, erraret imago, Infelix sequerer; coniuncti iremus et ambo. Solvetur num tantus amor? Neu tristia divum Fata velint! Nostri pietas si est ulla doloris, Sive animum stringit nostrorum cura laborum, Obtruncate, viri, vel pectora rumpite ferro: Laeta en emoriar". Sic vocem et verba loquentis Devorat ipse dolor duroque simillima saxo Decidit ante pedes nati; tum frigida membra Collapsae excipiunt famulae atque intecta reportant Regia semianimisque toro tum pectora ponunt. Illa oculis hausit postquam monumenta doloris Altera (nam refricant lacrimas tectumque torusque), Tristia strata fovens gremio et super oscula figens: "Dulces exuviae, dum vitae extrema manebit Aura meae, dulces nimium nimiumque querelis Ingratae nostris, mihi reddite, reddite nostram Ipsam animam. Vixi felix, dum numina vitae Indulsere meae, nunc tristis tristia ducam Saecula te sine, te, nostrae tutela senectae; Tu solamen eras nostri, spes unica nostri; Nec solamen eris, nec spes olim ulla dolentis. Num mors seiunget, quamvis duo corpora in uno Nunc vivant? Cum tu non vivas, ipsa peribo; Sed tamen et vivis, viventem persequar ipsa. Si non urna, tamen iunget nos littera, si non Ossibus ossa meis, at nomen nomine tangam". Plura dolor prohibet surgensque, ut Porcia, nigras Arreptura faces fuerat, ni turba timentum Arceret comitum. Quae postquam facta virago Infelix sensit: "Gens ah crudelis, et inter Educta Hyrcanas tigres, Marpesia cautes Ubera ni admovit, ne tale avertite factum, Neve pias prohibete manus!", iterumque dolore Collapsa est. Postquam rediere in pectora sensus, Rursus et illacrimat, rursus cupit aegra perire. Sed iuvenis plusquam sapiens solatur Ubaldus Nititur et lenire inopem verbisque levare. Detrahit hoc unum lacrimas partemque doloris, Quod scit caelicolum Iovis et felicia tecta Incolere. Hoc postquam iuvenis cognovit Ubaldus, Instruit ipse animum ut regni moderetur habenas. Ante annos iuvenis per summum affectat Olympum Illustrem callem, genitoris imagine ductus. Instruit alta animum sapientia, caelica coeptis Numina conveniunt, vireis exquirit avitas In bellum. Pallas virtutum instillat amores Pectoribus superaque pater iustissimus arce Iustitiam infundit, Iuno concedit honores, Verba dat exculti doctus Cyllenius oris Et vultus decus ipsa afflat Cytherea Dione Ac divae Charites et, quicquid principe dignum est, Obtingit iuveni, cuius virtute iuventus Herculea imperio premitur, contentaque tanto Principe laetatur. Tunc nox praesaga diei Claruit; haud aliter Latonia cornua diva Succinxit radiis, quam cum Endymiona per altos Errantem colles et agentem armenta secuta est; Sidera fulserunt atque improvisa repente Lux micuit dulces pandens ex aethere cantus. Clara dies aderat caelo et iam sidus aperto Sacra Dionaeum referebat lumina cogens Agmina stellarum, Phrygia cum pandit ab Ida Purpureas Aurora fores et plena rosarum Atria et Herculeum pellebat Phoebus ad Oetam Astra, fugans tacitas altis e montibus umbras, Cum coetus iuvenum convenit. Limina hiantes Observant primi, occurrunt frondentis olivae Tendentes dextra ramum niveisque nitenteis Vestibus educuntque ducem; dein templa vaporant Thure, halant arae et quicquid Panchaia profert Fundere delubrisque ignes adolere Sabaeos. Ipsi aras circum mussant et dona ministri Imponunt onerantque auro fremuitque sacerdos: "Hoc agite!" et terram petiit summissus ad imam. Pocula tum porgunt dextris et munera libant Intemerata focis. Perfecto hinc laetus honore Dux prodit foribus templi plausuque secundo Excipiunt primi. Tandem progressus Ubaldus Hispanam conscendit equam, qua pulchrior ulla Non fuit Hesperia in magna. Clamore Pisaurum Insonat illustris nomen volitatque per ora Principis et cuncti felicia summa precantur. Insuper e tectis flores celsisque fenestris Serta pluunt nimbi et virides atque omnia plenis Sparguntur dextris. Tum picta aulaea superbis Haerent parietibus, dein per convexa viarum Armaque Amyclaeique arcus Cressaeque pharetrae Pendent victricique manu suspensa trophea; Tum scenae et mimi spectacula inania reddunt. Circumstat trepidum vulgus, mugit via longo Ordine clamantum fremitu vallesque resultant. Tandem inter sonitumque tubae plausumque faventum Regaleis adeuntque domos gradibusque canoro Incedunt clamore omneis atque atria miscent. Inde ubi venerunt ducis ad penetralia magni, Subsedit clamor primi iuvenumque sub altos Tollenteis humeros solio imposuere paterno. Sed quia iam melior fuerat pars acta diei Noxque alto caeli properabat culmine rubro Phoebus et Oceani tingebat in aequore currus, Dimisit iuvenes princeps et nocte quietem Carpebat nigra, cum cari venit imago et Insomnis patris et summa in testudine tecti (Nec sopor illud erat, sed vultum atque ora parentis Noscebat) tales eduxit pectore voces: "Desine, nate, meae spes unica, nate, quietis, Lugere; en vitam divina per omnia duco. Vita autem vestra est lethum, lethum optima vita. Vivo autem (mihi crede) deum caelestia, nate, Regna tenens. Longos iam comprime, comprime luctus. Imperium capias, rege nunc iustissima lora; Nusquam abero; et quamvis multo Fortuna labore Regno adversa cadet, supera. Nam turbine divae Quid levius divaeque bonis? Discrimina rerum Assiduusque labor nunc nomen principis augent; Ardua virtutis namque est via perque labores Tendimus optatum ad regnum sedesque quietas. Hoc vitae est templum (digitoque aperire videbat Templum ingens); hoc nunc hominum sator atque deorum Constituit mihi. Tu verbis mentem insere nostris. Cernis quis medio globus undique et undique iusto Pondere libratus tenuique immotus in axe Maiorique globo ambitus cogatur in orbem. Terra illa est homini a summo concessa Tonante; Gratius et nihil est ipsi, quam legibus apta Concilia et coetus hominum, quos dicitis urbes Quique suam ob patriam pugnando vulnera passi, Ut sacram efflarunt animam, sub flumine puro Abluti volitant, superis ubi lucida flammis Lactea felici praepanditur orbita tractu. Contemplare ignes et celsi sidera caeli: Hic errant alia atque alia in vestigia lucent Immota et quotquot rutila pascuntur in aethra Exsuperant orbem terrae, quae tanta videtur Indoctis. Viden Oceanum per littora curva Plangentem? Num tam magnus quem dicere magnum Ausint mortales, quo tot spumantia currunt Flumina? Sed flumen spectanti haec posse videri, Nate, puta atque animum nunc per sublimia tolle. Omnia, nate, novem sunt connexa omnia caeli Orbibus atque globis; caelestis et extimus unus Circumiit complexu alios, ubi sidera fixa Sunt, ubi stellarum nitidi aeternique meatus. Huic septem subiecti alii: tenet illa priorem Quae vulgo humanis fertur Saturnia terris; Proximus huic haeret felix nitor atque salubris, Iuppiter, horrendique est Martis circulus ille; Obtinet hinc mediam regionem luminis almus Caelestis princeps Phoebus, lux optima mundi, Optima temperies, tam magnus ut omnia solus Compleat, ut clara radiorum lampade lustret. Mercurio Venus et citimae globus imminet ille Lunae, quae, Solis radiis succensa, minorem Assiduo cursu nunc circumvolvitur annum. Hic ille est dulcis sonus et caelestis origo Concentus, spatiis qui iunctus et undique punctis Imparibus tamen et summa ratione Tonantis Distinctis, motu assiduo impulsuque cietur. Infima quaeque sono semper graviore moventur. Sic fert natura; at sonitu vertuntur acuto Extima concordem et gignunt super aethera cantum. Hinc docti illustresque viri, qui humana colebant Corpore, divina ast animo ingenioque, tulere Caelestem in terras cantum, cum pollice nervi Impulsi dulcemque animis suavemque crearent Concentum. At vero ne nunc mirabere, nate, Ni terrae accipiant sonitum, qui excitus in orbe Aethereo, tanto modulatu sidera complet; Namque aures hominum ingenti clamore sonoque Obtusae, opplevere viam, quo corpora sensu Paene vacant sensuque est nullus durior illo, Haud secus ac septem discretus in ostia Nilus, In Catadupa altis rapida cum montibus alveo Praecipitat cautes elidens, cuncta fragore Lustra sonant strepitu et rauco septemfluus amnis Obstruit agricolarum aures atque arripit omnem Auditus sensum. Lunae mortalia subsunt Omnia; verum animi caelesteis corporis illo Cortice subducti numquam moriuntur et ardent Semper sublimes, semper mortalia temnunt. Aspice nunc terram, quaedam quam ut cingula in orbem Collegere artum, dextra laevaque trahuntur. Extrema illa duo diversa atque imbribus atris Verticibus caeli ac tristi riguere pruina. Sole rubet medium assiduo torretur et igni. Humano generi concessa en munere divum Sunt gemina. Hoc nunc vos subiectum Aquiloni tenetis, Australe ast quicumque colunt vestigia vobis Urgent adversa. Hic animum ad sublimia tolle. Terra etenim ut cernis brevis est quaedam insula magno Circumfusa mari. Quidnam divina videntur? Ornandus virtute animus, caelestia semper Spectet et exoptet, mortalia munera spernat. Iamque vale, ad superos redeo. Tu ducere vitam, Princeps, ut princeps, princeps efflare memento". Haec ait et nati complexu affixus inhaesit Exardens totus radiis vultusque nitentem Lampada celavit tenuesque refulsit in auras.